Jobir raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «(Otam qarzlarini uzolmay vafot etib qoldilar). Keyin, men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning huzurlariga borib, otamning o‘z qarzlarini uzolmay vafot etib qolganlarini hamda menda ul kishining xurmozorlari hosilidan bo‘lak hech vaqo yo‘qligini, qarzlarini uzishga ersa xurmozorlarining ikki yillik hosili ham yetmasligini aytdim. Shunda Janob Rasululloh qarz bo‘ynimda yuk bo‘lib yetmasligi uchun men birlan birga (xurmozorga) bordilar-da, xurmo hosili g‘aramlaridan birining atrofini bir aylanib chiqdilar. So‘ng, duo o‘qib, o‘shal g‘aramning yoniga kelib o‘ltirgach, (qarzini qistab kelganlarga): «Ana shu garamni olingizlar!» — dedilar. O’shal birgina g‘aramning o‘zi qarzni to‘la-to‘kis uzishimga bemalol yetib, yana o‘shancha ortib ham qoldi».

Abdurrahmon ibn Abu Bakr raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «(Al-Masjid an-Nabaviydagi soyabonli) supada (yashovchilar) faqir odamlar erdi. (Bir kuni) Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Kimning ikki kishiga yetadigan yeguligi bo‘lsa, (supada yashovchi kishilardan) uchtasini va kimning to‘rt kishiga kifoya qiladigan taomi bo‘lsa, (ulardan) beshtasini va kimning besh kishilik yeguligi bo‘lsa, (ulardan) oltitasini (uyiga) olib ketsin!» — deb marhamat qildilar. Shunda (otam) Abu Bakr as-Siddiq raziyallohu anhu (supa ahlidan) uchtasini. (uyimizga) olib keldilar. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam ersalar, (ulardan) o‘ntasini olib (uylariga) ravona bo‘ldilar. O’shanda hovlimizda men, otam (Abu Bakr as-Siddiq), onam («xotinim va mening oilam birlan ota-onamga xizmat qilguvchi xodim» deb ham aytgan erdilar shekilli Abdurrahmon) istiqomat qilar erdik. (Otam) Abu Bakr as-Siddiq (mehmonlarni uyda qoldirib, o‘zlari) Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning huzurlarida kechki ovqatni yeb keldilar, so‘ng (mehmonlar birlan birgalikda) xufton o‘qildi. Keyin, otam Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning huzurlariga qaytib ketdilar-da, ul zot kechki ovqatni yegunlariga qadar o‘shal yerda bo‘ldilar. (Bu yerda chalkashlik bo‘lib, yuqorida Abu Bakr as-Siddiqning Janob Rasululloh huzurlarida kechki ovqatni yeb kelganlari aytilgan erdi. Imom Muslim keltirgan hadislarida «ul zotni mudroq bosgunga qadar» deyilgandur). So‘ng, (otam) Abu Bakr as-Siddiq tunning Olloh taolo iroda qilgancha (qismi) o‘tganda (uyga) keldilar. Xotinlari (ya’ni, onam) ul kishiga: «Ne sababdan mehmonlaringiz huzuriga kechikib keldingiz?» — dedilar. (Otam) Abu Bakr as-Siddiq: «Ularni ovqatlantirmadingmi?» — dedilar. (Onam): «Taom keltirilib erdi, siz kelguningizcha yemoqdan bosh tortishdi», — dedilar. Shunda men (otam urishadilar, deb) bir yerga borib berkinib oldim. (Otam) Abu Bakr as-Siddiq (meni mehmonlarga yaxshi qaramagan, deb uylab): «Ey befarosat!» — deb chaqirdilar-da, (burning yoki quloqlaring yoxud lablaring qirqilsin, degan ma’noda) qarg‘adilar. Keyin, (mehmonlarning o‘zlari kechroq ovqatlanmoqni istaganlarini bilgach): «Olingizlar, yengizlar! (Uzr, meni deb) o‘z vaqtida (taomdan) lazzatlana olmabsizlar, xudo haqi, men mutlaqo yemayman!» — dedilar. Olloh taologa ont ichamanki, (taomdan) qancha luqma olib yemaylik, (kamayish o‘rniga) tagidan tobora ko‘payib borar, hatto hamma to‘yib yegandan keyin ham ilgarigidan ko‘p erdi. (Otam) Abu Bakr as-Siddiq taomning boyagidek turganini (yoki ilgarigidan ham ko‘proq ekanligini) ko‘rib, xotinlariga (ya’ni, onamga): «Ey Firoszoda, bu ne hol?» — dedilar. (Onam): «Ko‘zim gavhari(ni yaratgan zot) haqiki, (taom) hozir ilgarigidan uch barobar ko‘p, (deb ayta olaman, xolos)» — dedilar. (Bu g‘ayri tabiiy hodisa Janob Rasulullohning mo‘‘jizalaridan biri bo‘lib, Abu Bakr as-Siddiqning qo‘llarida zohir buldi. Bu ersa, Abu Bakr as-Siddiqning karomat sohibi erkanliklarini ko‘rsatadi). Sung, (otam) Abu Bakr taomdan o‘zlari ham yegach: «Darhaqiqat, bu shaytonning qilmishi erdi (ya’ni, shaytonning vasvasasi tufayli «mutlaqo yemayman» deb qasam ichib erdim)» — dedilar. Keyin, ul kishi (mehmonlar ko‘nglini yozish uchun) yana bir luqma yegach, taomni Janob Rasulullohga (ilinib) olib ketdilar va ul zotning huzurlarida tong ottirdilar. Biz birlan bir qavm o‘rtasida sulh tuzilgan bo‘lib, uning muddati tugagach, (ular Madinaga kelishdi). Biz ulardan o‘n ikkitasini ajratib, har birini bir guruhga boshliq qilib qo‘ydik. Ammo, har birining qo‘l ostida qancha odam borligi Olloh taoloning o‘zigagina ayon». «Abdurrahmon ibn Abu Bakrning aytishicha, — deydilar roviy Abu Usmon, — o‘sha kishilarning barchasi Abu Bakr as-Siddiq keltirgan taomdan tanovul qilishdi».

Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning davrlarida Madina ahli qahatchilikka giriftor bo‘ldi. Bir mahal ul zot jum’a kuni xutba qilib turib erdilar, bir kishi o‘rnidan turib: «Yo Rasulalloh, mollar qirilib ketdi, qo‘ylar qirilib ketdi, Olloh taologa duo qilingiz, bizlarga yomg‘ir yuborsin!» — dedi. Shunda ul zot qo‘llarini (fotihaga) ko‘tarib duo qildilar. Osmon shisha kabi tiniq erdi. Birdan shamol ko‘tarilib, bulutlarni haydab kela boshladi. So‘ng, bulutlar quyuqlashib, osmon Madina ustiga yomg‘ir yubordi. Biz tashqariga chiqdik-da, (yomg‘irda) bo‘kkancha uyimizga yetib oldik. Yomg‘ir kelasi jum’agacha tinmadi. (Janob Rasululloh kelasi jum’a kuni xutba qilib turganlarida) o‘sha kishi yoki boshqa birov oldilariga kelib: «Yo Rasulalloh, uylar vayron bo‘ldi, Olloh taologa duo qilingiz, yomg‘irni tuxtatsin!» — dedi. Janob Rasululloh bir tabassum qilib qo‘ydilar-da, so‘kg: «(Yo parvardigoro), ustimizga emas, balki atrofimizga (ya’ni, Madinaga emas, balki uning atrofiga yomg‘ir yog‘dirgil!)» — deb duo qildilar. Shunda men bulutlarning (cho‘pon amriga itoat qilib ketayotgan) poda singari Madina atrofiga (chiqib) ketayotganini ko‘rdim».

Ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bir xurmo to‘nkasi ustiga chiqib xutba qilar erdilar. Ul zotga (maxsus) minbar yasab berishganda, unga chiqib erdilar, xurmo to‘nkasi (bo‘talog‘idan judo, qilingan tuya yanglig‘) nola qildi. Shunda Janob Rasululloh uning oldiga kelib, muborak qo‘llari birlan silab erdilar, (jimib qoldi)».

Jobir ibn Abdulloh raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Darhaqiqat, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam jum’a kunlari bir yog‘och (to‘nka) yoki xurmo (to‘nkasi) ustiga chiqib xutba aytar erdilar. (Bir kuni) bir ansoriya ayol yoki erkak: «Yo rasulalloh, sizga minbar yasab beraylikmi?» — dedi. Ul zot: «Agar istagingiz (shu bo‘lsa, mayli)», — dedilar. Keyin, ul zotga minbar yasab berishdi. Jum’a kuni kelgach, ul zot minbarga chiqib erdilar, xurmo (to‘nkasi) yosh boladek ingrab yubordi. Shunda ul zot minbardan tushib, uni bag‘rlariga bosdilar, (xurmo to‘nkasi jimib qoldi)».

Jobir raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Masjid tomini xurmo yog‘ochidan qilingan ustunlar ko‘tarib turar erdi. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam xutba aytadigan bo‘lsalar, (masjid qurilishidan ortib qolgan ana shu) ustunlardan birining ustiga chiqib olar erdilar. Ul zot o‘zlariga (maxsus) minbar yasab berilgach, uning ustida (xutba aytayotgan erdilar), mazkur xurmo yog‘ochidan (bo‘talog‘idan ayrilgan) tuya nolasi yanglig‘ bir (mungli) ovoz chiqayotganini eshitdik. Ul zot borib, uning ustiga muborak qo‘llarini qo‘yib erdilar, jimib qoldi».

Abu Voil raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Umar ibn al-Xattob raziyallohu anhu: «Qaysi biringiz Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning fitna haqidagi hadislarini eslab qolgansiz?» — dedilar. Huzayfa: «Men ul zot bu xususda nima degan bo‘lsalar, shundayligicha eslab qolganman», — dedilar. Hazrat Umar: «Qani, aytaveringiz, sizning bunga jur’atingiz yetadi!» — dedilar. Huzayfa: «Darhaqiqat, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam marhamat qilganlarki, kishining fitnasi o‘z oilasida (ya’ni, kishi o‘z oilasini deb har qancha tavba va amali solihlar yuva olmaydigan gunohovar ishlarni qiladi), mol-dunyosida (ya’ni, kishi harom-xalish yo‘llar birlan boylik orttirib, uni bola-chaqasiga sarf qiladi), farzandida (ya’ni, kishi farzandiga ortiqcha muhabbat qo‘yib, u birlan ovora bo‘lib, ko‘p yaxshiliklardan uni mahrum qiladi yoki uni deb Olloh taolo ta’qiqlaridan qo‘rqmay, egri yo‘l birlan pul topish yo‘liga kirib ketadi) va qo‘shnisida (ya’ni, kishi o‘z boshiga tushgan kulfatni qo‘shnisining boshiga ham tushmog‘ini yoxud qo‘shnisining boshi sira kulfatdan chiqmasligini niyat qiladi). Bu fitnalarni (besh vaqt) namoz, Ro‘za, sadaqa, (zakot), amri ma’ruf va nahiy munkar daf qilur», — dedilar. Hazrat Umar: «Men siz nazarda tutgan fitna xususida emas, balki dengiz to‘lqinlari yanglig‘ (ommaviy buzg‘unchilik quvvatiga ega katta) fitna haqida so‘rayotirman», - dedilar. Huzayfa: «Ey Amiral mu’miniyn, siz (bunday) fitnadan xavotir qilmasangiz ham bo‘ladi, siz birlan (bunday) fitna o‘rtasidagi eshik yopiqdur (ya’ni, siz hayot erkansiz, biror fitna sodir bo‘lmas)», — dedilar. -Hazrat Umar: «O’shal eshik (mendan keyin) sindiriladimi yoki ochiladimi?» — dedilar. Huzayfa: «Sindiriladi (buziladi)», __ dedilar. Hazrat Umar: «Agar sindirilsa (buzilsa), to abad (qayta) yopib bo‘lmagay», dedilar. (Bu yerda Hazrat Umardan keyin fitna chiqib, Hazrat Usmonning o‘ldirilishlariga ishora qilinyapti)».
Keyinchalik, Huzayfadan: «Hazrat Umar o‘shal eshikning (kim ekanligini) bilarmidilar?» — deb so‘rashdi. Shunda Huzayfa: «Ha, tunning tongdan yaqinligini (ya’ni, tongdan ilgari tun bo‘lishini) bilganlaridek bilar erdilar», - dedilar. Huzayfa: «Men Hazrat Umarga hadisni xatosiz aytib berdim», — deydilar. Sung: «O’shal eshik kim edi?» — deb so‘rashdi. Huzayfa: «Hazrat Umar» — deb aytdilar».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday dedilar: «Poshnalari (yoki oyoq kiyimlari) jundan (qilingan) qavmga qarshi urushmaguningizga qadar va ko‘zlari kichik (qisiq), yuzlari qizg‘ish, burunlari pachoq, yuzlari g‘adir-budir qalqon singari (sergo‘sht va yapaloq), poshnalari jundan (qilingan) turklarga (turkiy elatga) qarshi jang qilmaguningizga qadar Qiyomat bo‘lmas. Sizlar bu ishni (ya’ni, adolat birlan hukmdorlik qilishning qiyinligi boisidan xalifa yoki amir bo‘lmoqni) to (Olloh taolo o‘zi) taqdir qilmagunga qadar mutlaqo xushlamaydigan yaxshi odamni (ham) uchratgaysizlar. Shuningdek, sizlar (tarkibida ham nodir, ham nokerak jinslar mujassam bo‘lgan) ma’danlar (kabi ham yaxshi, ham yomon xislatlarga ega) insonlarni uchratgaysizlar. Johiliyat davridagi insonlarning yaxshilari, agar ular (din borasida) faqih bo‘lib olgan bo‘lsalar, Islom davridagi insonlarning ham yaxshisidurlar. Albatta, (mendan keyin) shunday bir zamon keladiki, unda har biringiz (ya’ni, har bir sahoba hamda ulardan keyin yashaydirgan har bir mo‘‘min) o‘zining oilasi va mol-dunyosi kabi (narsalari) bo‘lmog‘i(ni orzu qilgani)dan ko‘ra ko‘proq meni ko‘rmoqni orzu qiladi».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Darhaqiqat, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday dedilar: «Sizlar (ya’ni, musulmonlar) Xuz va Kirmon (tomondan keladirgan) qizg‘ish yuzli, pachoq burunli, kichik (qisiq) ko‘zli ajamiy (ya’ni, arab bo‘lmagan) ikki elatga qarshi urushmaguningizga qadar Qiyomat bo‘lmas. Ularning yuzlari g‘adir-budir qalqon singari (sergo‘sht va yalpoq) bo‘lib, poshnalari (yoki poyabzallari) jundan (qilingandur)».

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Qiyomat arafasida poshnalari (yoki poyabzallari) jundan (qilingan) bir qavm birlan urushursizlar», — dedilar».

Amr ibn Tag‘lib raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning bunday deganlarini eshitdim: «Sizlar Qiyomat arafasida jun poyabzal kiyadirgan qavmga hamda yuzlari g‘adir-budir qalqon singari (sergo‘sht va yapaloq) qavmga qarshi urushasizlar».

Abdulloh ibn Umar raziyaplohu anhu rizoyat qiladilar: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning bunday deganlarini eshitdim: «Sizlar (Qiyomat arafasida) yahudiylarga qarshi urushib, ularni yengasizlar. Shunda hattoki (Qora) Tosh ham: «Ey musulmon, mening ortimda yahudiy (berkinib) turibdi, uni o‘ldir!» — deydi».

Abu Sa’id raziyaplohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday deb aytdilar: «Shunday bir zamon keladiki, unda odamlar (musulmonlar) g‘azot qiladilar. Shunda ularga: «Sizlarning orangizda Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga sahobalik qilganlar bormi?» — deyiladi. Odamlar: «Ha», — deyishadi. Shundan so‘ng, ularga zafar muyassar bo‘ladi. So‘ng, ular yana g‘azot qiladilar. Shunda ularga: «Sizlarning orangizda Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning sahobalariga sahobalik qilganlar bormi?» — deyiladi. Ular: «Ha», — deyishadi. Shundan so‘ng, ularga zafar muyassar bo‘ladi».

Adiy ibn Hotim raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning huzurlarida o‘ltirganimda bir kishi kelib qashshoqlikdan shikoyat qildi. So‘ng, yana bir kishi kelib yo‘lto‘sarlardan (qaroqchilardan) shikoyat qildi. Shunda Janob Rasululloh: «Ey Adiy, Hiyra (Furot daryosi yaqinidagi tarixiy shahar)ni ko‘rganmisan?»— dedilar. Men: «Sira ko‘rmaganman, uning haqida eshitganman, xalos», — dsdim. Ul zot: «Agar umring uzun bo‘lsa, bir ayolning Olloh taolodan bo‘lak hech kimsadan qurqmay, Hiyradan taxtiravonda kelib Ka’bani tavof qilganini albatta ko‘rgaysan», — dedilar. Men o‘zimga o‘zim: «Mamlakatda fitna olovini yoqqan ochko‘z (Kisroning) shaytonlari (yo‘lto‘sarlari), hali qarab turinglar! Agar umring uzun bulsa, Kisro (Xusrav) xazinalarini albatta qo‘lga kiritgaysan!» — deb qo‘ydim. So‘ng: «(Ismi) Kisro (Xusrav) ibn Hurmuzmi?» — dedim. Ul zot: «(Ha), Kisro ibn Hurmuz», — dedilar-da, so‘ng bunday deb gaplarida davom etdilar: «Agar umring uzun bulsa, hovuchi to‘la tilla yoki kumush olib chiqib, kimga berishini bilmay, biror sadaqa oladirgan kimsani topolmay yurgan odamni albatta ko‘rgaysan. Sizlardap bir kishi Qiyomat kuni Olloh taologa ro‘para bulgay. Shunda u birlan Olloh taolo urtasida tarjimonlik qilguvchi tilmoch bo‘lmagay. Olloh taolo (undan): «Senga payg‘ambar yubormaganmidim?! U (mening ahkomlarimni) senga yetkazmaganmidi?!» — deb so‘ragay. U: «Ha, payg‘ambar yuborgan erding, u myonga (ahkomlaringni) yetkazgan erdi», — dsgay. Sung, Olloh taolo: «Men senga mol-dunyo (va farzandlar) ato etib, marhamat qilmaganmidim?!» — deb so‘ragay. U: «Ha, menga mol-dunyo va (farzandlar) ato etib marhamat qilgan erding», — degay-da, o‘ng tomoniga qarab jahannamdan bo‘lak narsani kurmagay, keyin chap tomoniga qarab ham jahannamdan bo‘lak narsaga ko‘zi tushmagay»

Adiy ibn Hotim: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning «Yarimta xurmo birlan bo‘lsa ham, do‘zaxdan qo‘rqingiz! (ya’ni, «Loaqal yarimta xurmo sadaqa qilib, o‘zingizni do‘zax azobidan xalos qilingiz!). Yarimta xurmo sadaqa qilishga ham qurbi yetmagan kishi ersa, unga (tilamchiga) yaxshi so‘z aytsin!» — deganlarini eshitganman», — dedilar.

Adiy ibn Hotim: «Keyin, men (Janob Rasululloh aytgan) o‘shal ayolning Olloh taolodan bo‘lak hech kimdan qo‘rqmay, Hiyradan taxtiravonda kelib Ka’bani tavof qilganini ko‘rdim, shuningdek Kisro (Xusrav) ibn Hurmuzning xazinalarini qo‘lga kiritishda ham ishtirok etdim. Sizlar, agar umringiz uzun bo‘lsa, Payg‘ambarimiz sallallohu ayaayhi va sallam aytgan o‘shal sadaqa uchun bir hovuch oltin yoki kumush olib chiqib, tilamchi topolmaydirgan kishini ko‘rursizlar», — deydilar.