Abu Usmon raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Usoma ibn Zayd va Hasanni ko‘tarib olib: «Yo parvardigoro, men ikkalasini yaxshi ko‘rurman, sen (ham) ularni (o‘zingga) suyukli qilgaysen!» — dedilar».

Anas ibn Molik raziyallohu anhu: «Husayn ibn Ali Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga (yuz tuzilishi jihatidan) o‘xshash kishilar ichida eng o‘xshashi erdilar», — deydilar.

Uqba ibn al-Haras rivoyat qiladilar: «Men Abu Bakr raziyallohu anhuni ko‘rdim. Ul kishi Hasanni ko‘tarib olib: «Otam haqi, bu Rasulullohga o‘xshaydi, Aliga o‘xshamaydi», — dedilar. Shunda Hazrat Ali kulib qo‘ydilar».

Ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladilar. «Abu Bakr as-Siddiq: «Muhammad sallallohu alayhi va sallamni ehtiyot qilingizlar!» — dedilar».

Anas ibn Molik raziyallohu anhu: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga (gavdasining ko‘krakdan pastki qismi tuzilishi jihatidan) Hasan ibn Alidan ko‘ra uxshashroq kishi bo‘lmagandur», — deydilar.

Bir kishi Ibn Umardan: «Ehrom bog‘lagan odam pashshani o‘ldirsa, ne bo‘lgay?» — deb so‘radi. Shunda Ibn Umar: «Manavi iroqliklarga qarangizlar, Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning (Hasan va Husaynni quchoqlab hamda hidlab turib): «Bu ikkisi mening bu dunyodagi ikki (xushbo‘y) rayhonimdur!» — deb aytganlariga qaramay, ul zotning qizlarining farzandlari bo‘lmish (Husaynni) o‘ldirishib, tag‘in: «Ehromdagi odam pashshani o‘ldirsa, ne bo‘lgay?» — deb tahqirona savol berayotirlar», — dedilar.

25-bob. Abu Bakr raziyallohu anhuning ozod qilgan qullari bo‘lmish Bilol ibn Abu Rabohning manoqiblari

Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Hazrat Bilolga: «Men jannatda ro‘paramdan kelayotgan qadamlaring tovushini eshitdim» — deb marhamat qilganlar.

Abdulloh raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Hazrat Umar: «Abu Bakr bizning sayyidimiz bo‘lib, sayyidimizni (ya’ni, Hazrat Bilolni) qullikdan ozod qilgandurlar» — der erdilar.

Kays raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Hazrat Bilol Abu Bakr as-Siddiqqa: «Agar meni o‘zingiz uchun sotib olgan bo‘lsangiz, (ozod qilmay) olib qolingiz va agar meni Olloh taolo uchun sotib olgan bo‘lsangiz, ul holda ozod qilingiz!» — dedilar. Shunda Abu Bakr as-Siddiq Hazrat Bilolni Olloh taolo yo‘lida ozod qildilar».

26-bob. Ibn Abbos raziyallohu anhu haqlarida

Ibn Abbos: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam meni bag‘rilariga bosib: «Yo parvardigoro, bunga hikmatni (Qur’onni) o‘rgatgil!» (ya’ni, «Qur’on hofizi va faqihi qilgil!») — deb duo qildilar», — deydilar.

27-bob. Xolid ibn Valid raziyallohu anhuning manoqiblari

Anas raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam ko‘zlari jiqqa yoshga to‘lgan holda Zayd, Ja’far va Ibn Ravohaning (g‘azotda) shahid bulajaklarini oldindan odamlarga e’lon qila turib: «Bayroqni Zayd qo‘liga olib erdi, shahid bo‘ldi, keyin uni Ja’far qo‘liga olib erdi, shahid buldi, so‘ng uni Ibn Ravoha qo‘liga olib erdi, u ham shahid bo‘ldi. Nihoyat, bayroqni Olloh taoloning qilichlaridan biri (ya’ni, Xolid ibn Valid) qo‘liga olib erdi, parvardigor musulmonlarga g‘alaba ato etdi», — dedilar».

28-bob. Abu Huzayfaning ozod qilgan qullari bo‘lmish Solim raziyallohu anhuning manoqiblari

Abdulloh ibn Amr raziyallohu anhu: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning: «Qur’onni (avvalo) Abdulloh ibn Mas’uddan, (so‘ng) Abu Huzayfaning ozod qilgan quli Solim, Ubay ibn Ka’b va Mu’oz ibn Jabaldan o‘rganingizlar!» — deb aytganlarini eshitdim».

29-bob. Abdulloh ibn Mas’ud raziyallohu anhuning manoqiblari

Abdulloh ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam so‘kong‘ich ham, sharmsiz ham emas edilar. Ul zot: «Sizlarning mening uchun eng mahbubingiz xulqi eng yaxshingizdur!» — der erdilar. Shuningdek, ul zot: «Qur’onni to‘rt kishidan — Abdulloh ibn Mas’ud, Huzayfaning ozod qilgan quli Solim, Ubay ibn Ka’b va Mu’oz ibn Jabaldan o‘rganingizlar!» — deb ham aytganlar».

Alqama raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Shomga kirib (borib), ul yerdagi masjidda ikki rak’at namoz o‘qidim. Sung: «Yo parvardigoro, menga bir (solih) hamsuhbat ato etgil!» — deb xayolimdan o‘tkazdim. Shu asnoda men tomon kelayotgan bir keksa kishiga (Abu ad-Dardo’ga) ko‘zim tushdi. U menga yaqin kelgach: «Shoyad Olloh taolo tilagimni mustajob qilgan bo‘lsa!» — deb qo‘ydim. O’shal keksa: «Qaerliksan?» — dedi. Men: «Kufalikman», — dedim. U: «Janob Rasulullohning poyabzallarini kiygizib qo‘yguvchi, boshlariga yostiq qo‘yguvchi va ul zotga obdasta tutguvchi kishi (ya’ni, Ibn Mas’ud) sizlarning orangizda bo‘lmaganmilar? Shaytondan xalos qilingan kishi (ya’ni, Ammor) sizlarning orangizda bo‘lmaganmilar? O’zidan bo‘lak hech kim bilmaydirgan sirdan xabardor kishi (ya’ni, Huzayfa) sizlarning orangizda bo‘lmaganmilar? Ibn Ummu Abd (ya’ni, Abdulloh ibn Mas’ud) «Val-Layli» oyatini qanday qiroat qilur erdilar?» — dedi. Men: «Val-Layli izo yag‘sho van-nahori izo tajallo vaz-zakari val-unso» — deb qiroat qildim. U: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bu oyatni menga qiroat qildirib, o‘z og‘izlaridan mening og‘zimga o‘tkazganlar. Anavilar (ya’ni, shomliklar) bu oyatni («va mo xalaqa» so‘zisiz) o‘qimog‘imga hanuzgacha qarshilik qilayotirlar, hattoki Janob Rasulullohdan qanday eshitgan bo‘lsam, shunday o‘qimog‘imni man’ qilishlariga oz qoldi», — dedilar (ya’ni, ulamolarning aytishlaricha, mazkur oyat dastlab «va mo xalaqa» so‘zisiz nozil qilingan erkan. Keyinchalik, bu oyatga qo‘shimcha tarzda «va mo xalaqa» so‘zi nozil qilingan bo‘lib, Abu Dardo’ va Ibn Mas’ud bundan bexabar qolishgan erkan)».

Abdurrahmon ibn Yazid rivoyat qiladilar: «Biz Huzayfadan Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga fe’lu atvori va tariqati jihatidan yaqin kishi xususida so‘radik, chunki undan o‘rnak olmoqchi erdik. Shunda Huzayfa: «Men Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga Ibn Ummu Abd (ya’ni, Abdulloh ibn Mas’ud)dan ko‘ra fe’lu atvori va tariqati yaqinroq kishini bilmasman», — dedilar».

Abu Muso al-Ash’ariy raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Men va birodarim Yamandan kelib, birmuncha vaqt (Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning xonadonlarida) turib qoldik. Shunda biz Abdulloh ibn Mas’udni, o‘zi va onasi ul zotning huzurlariga (tez-tez) kirib turishgani uchun, Janob Rasulullohning oila a’zolaridan, deb hisoblagan erdik».

30-bob. Muoviya ibn Abu Sufyon raziyallohu anhu haqlarida

Ibn Abu Mulayka raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Muoviya xuftondan keyin bir rak’at vitr o‘qidilar. Shunda ul kishining huzurlarida Ibn Abbosning ozod qilgan qullari bor bo‘lib, u Ibn Abbos kelganlarida (shul haqda shikoyat qildi), Ibn Abbos unga: «Qo‘y, Muoviya xususlarida gapirma, chunki ul kishi Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga sahobalik qilganlar», — dedilar».

Ibn Abu Mulayka rivoyat qiladilar: «Ibn Abbosga: «Mo‘minlar amiri Muoviya xususlarida nima deysiz? Ul kishi faqat bir rak’at vitr o‘qidilar, xolos!» — deyildi. Shunda Ibn Abbos: «Muoviya faqihdurlar» — deb javob qildilar».

Humron ibn Obon rivoyat qiladilar: «Muoviya raziyallohu anhu: «Sizlar (asrdan keyin) namoz o‘qiysizlar. Biz Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga sahobalik qilib, ul zotning (asrdan keyin) namoz o‘qiganlarini ko‘rgan ermasmiz, ul zot (asrdan keyingi) namozdan, ya’ni ikki rak’at namozdan qaytarganlar», — dedilar».