26-bob. Bo‘yoqchi haqida

Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam: «...bu yerning o‘t-o‘lanlarini yulmoq haromdir», — dedilar».
Abbos ersa: «Janob Rasululloh: «Izxirdan boshqasini yulmangizlar», — dedilar» — deb qo‘shib qo‘ydilar.

Ali raziyallohu anhu bunday deydilar: «O’ljalardan mening ulushimga berilgan bir qari urg‘ochi tuyam bor erdi. Keyin, Janob Rasululloh menga xumsdan yana bir qari urg‘ochi tuya berdilar. Janob Rasulullohning qizlari Fotimaga uylanmoqchi bo‘lganimda Banu Qaynuqo’ qabilasidan bo‘lmish bir bo‘eqchi birlan kelishib oldim, u men birlan birga bo‘yoqchilar huzuriga borib, izxirlarimni yaxshiroq narhda ularga sotyb beradirgan bo‘ldi. Men uning pulini to‘yimga ishlatmoqchi erdim».

Ibn Abbos raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Olloh taolo Makkani muqaddas qilgandur. Makkada urush qilmoq va odam o‘ldirmoq mendan avval ham halol bo‘lmagan va mendan keyin ham hech kimga halol bo‘lmas. Menga bu yerda bir soatgina urush qilishga ruxsat berildi. U hech qachon bo‘shab (huvillab) qolmas. Shu soatdan boshlab bu yerning o‘t-o‘lanlarini yulmoq, daraxtlarini kesmoq, yo‘qotilgan (tushib qolgan) narsani egasini qidirib topshirmoqdan o‘zga niyatda olmoq haromdir», — dedilar. Shunda Abbos ibn Abdulloh ibn Muttalib: «Izxirni mustasno qilingiz, chunki undan bo‘eq olamiz va uni uylarimiznining tomiga ishlatamiz», — dedilar. Shunda Janob Rasululloh: «Izxirdan boshqasini yulmangizlar!»— deb qo‘shib qo‘ydilar».

27-bob. Temirchi haqida

Xabbob raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Johiliyat davrida temirchilik qilardim. Al-Os ibn Voil mendan qarzdor edi. Qarzimni talab qilib borgan erdim, u menga: «Muhammadga kufr keltirsang, qarzimni tulayman», — dedi. Men: «Olloh joningni olib, Qiyomatda qayta tiriltirguniga qadar ham Muhammadga kufr keltirmasman!»— dedim. «Unday bo‘lsa, men o‘lib, qayta tirilgunimcha o‘z holimga quy! Qayta tirilganimda menga yana molu dunyo va bola-chaqa ato etilur, o‘shanda qarzimni uzurman», — dedi. Shu voqeadan so‘ng, quyidagi oyat nozil bo‘ldi: «(Ey Muhammad), Bizning oyatlarimizga kufr keltirib, «Qasamki, albatta (oxiratda ham) menga mol-mulk va bola-chaqa ato etilur» degan kimsani ko‘rdingizmsh?! U g‘aybdan xabardor bo‘ldimikin yo Rahmon dargohidan ahdu paymon oldimikin?!» («Maryam» surasi, 77—78-oyatlar).

28-bob. Tikuvchi haqida

Anas ibn Molik raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Bir tikuvchi Janob Rasulullohni o‘zi pishirgan (tayyorlagan) taomga taklif etdi. Men ham Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan birga bordim. Tikuvchi Janob Rasulullohnshng oldilariga non hamda sut go‘sht va oshqovoqdan qilingan sho‘rva keltirdi. Janob Rasululloh oshqovoq sho‘rvani ishtaha birlan tanovul qila boshladilar. O’shandan beri men qovoqni juda xush ko‘raman».

29-bob. To‘quvchi haqida

Abu Hozim raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Bir ayol burda olib keldi. Sahd ibn Sa’d: «Burda nimaligini bilasizlarmi?»— deb sahobalardan suradi. Sahobalar: «Ha, bilamiz, burda — chetiga popuk to‘qilgan shamladir», — deyishdi. Haligi ayol: «Yo Rasulalloh, buni sizga atab o‘z qo‘lim birlan to‘qiganman», — dedi. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam o‘zlari muhtoj bo‘lganliklari uchun ham uni oldilaar, so‘ng (ichkariga kirib), izor o‘rnida kiyib, bizning oldimizga chiqdilar. Shunda qavmdoshlardan biri: «Yo Rasulalloh, shuni menga kiydiring!»— dedi. Janob Rasululloh: «Mayli», — dedilar. O’sha kishi Olloh taolo istagancha majlisda o‘ltirib, so‘ng qaytib ketdi. Rasululloh burdani o‘rab, ketidan unga berib yubordilar. Keyinchalik, qavmdoshlari unga: «Yaxshi ish qilmading, ul zotning biror narsa so‘ragan kishiga «yo‘q» demasliklarini yaxshi bilarding-ku!» - deyishdi. U: «Olloh taolo haqi, men burdani o‘lganimda o‘zimga kafanlik bo‘lsin, degan niyatdagina so‘ragan erdim», — dedi. Sahl ibn Sa’d; «Darhaqiqat, o‘sha burda unga kafan bo‘ldi», — degan edi».

30-bob. Duradgor haqida

Abu Hozim raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Odamlar Sahl ibn Sa’d huzuriga kelib minbar borasida so‘rashdi. Shunda Sahl ularga: «Janob Rasululloh bir ayolga odam yubordilar. U kelgach: «Duradgor g‘ulomingga buyurgil, menga ustida o‘ltirib va’z aytmog‘im uchun bir minbar yasab bersin!»— dedilar. Ayol g‘ulomiga buyurib erdi, u yulg‘un yog‘ochidan minbar yasab berdi. So‘ng, ayol uni Janob Rasulullohga yubordi. Ul zot unda o‘ltirib va’z aytdilar».

Jobir ibn Abdulloh raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Bir ansoriya ayol Janob Rasulullohga: «Yo Rasulalloh, va’z chog‘ida o‘ltirishingiz uchun bir narsa yasatib beraymi, chunki mening duradgor g‘ulomim bor», — dedi. Janob Rasululloh: «Agar xohlasang, mayli, unga ayt, menga bir minbar yasab bersin!»— dedilar. Jum’a kuni Janob Rasululloh (yangi) minbarga chiqib o‘ltirdilar. Shunda Janob Rasululloh ilgari yonida turib (yoki ustiga chiqib) va’z aytgan xurmo to‘nkasi shul qadar o‘ksinib yig‘ladiki, hatto yorilib-yorilib ketadigandek tuyuldi. Janob Rasululloh buni eshitib minbardan tushdilar-da, to‘nkani bag‘rlariga bosdilar. Shundan so‘ng, to‘nka xo‘rsina-xo‘rsina yupanib qolgan go‘dak kabi asta-sekin tinchlandi. So‘ng, Janob Rasululloh: «Ilgari eshitgan va’zlarni qo‘msab yig‘ladi», — dedilar».

31-bob. Imomning o‘ziga kerakli narsalarni shaxsan o‘zi sotib olmog‘i haqida

Ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam Hazrat Umardan (bir) tuya sotib oldilar».

Abdurrahmon ibn Abu Bakr raziyallohu anhu rivoyat qiladilar. «Bir mushrik qo‘y olib kelgandi, Nabiy sallallohu alayhi va sallam uni sotib oldilar. Jobirdan ersa tuya sotib oldilar».

Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladilar: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam bir yahudiydan nasiyaga taom sotib oldilar va o‘rniga o‘zlarining temir sovutlarini vaqtincha garovga quydilar».

32-bob. Ulov sotib olish haqida. Agar birov bir kishining minib kelayotgan ulovini sotib olsa, ulov (o‘shal kishi manziliga yetib olib, undan tushguniga qadar sotib olingan hisoblanadimi?

Ibn Ushr raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Uni (ya’ni, asov) tuyangni menga sot!»—dedilar».

Jobir raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Men Janob Rasululloh birlan birga g‘azotda erdim. Tuyam charchaganidan imillab kelardi. Shunda Janob Rasululloh ketimdan yetib kelib: «Jobir!»— dedilar. Men: «Labbay, yo Rasulalloh!»— dedim. Ul zot: «Nechun sekin ketayotirsan?»— dedilar. Men: «Tuyam charchaganidan imillab qoldi. Shuning uchun orqada qolib ketdim», — dedim. So‘ng, Nabiy sallallohu alayhi va sallam tuyalaridan tushib, qo‘llaridagi (aso) birlan tuyamni niqtadilar-da: «Qani endi tuyangga min-chi!»— dedilar. Men tuyamga mingan erdim, u lo‘killab yugurib ketdi. Men Janob Rasulullohdan ilgarilab ketmaslik uchun tuyamning jilovini tortib bordim. Janob Rasululloh menga: «Uylandingmi?»— dedilar. Men: «Ha, yo Rasulalloh, uylandim», — dedim. Janob Rasululloh: «Bokiragami yoki juvongami?»— dedilar. Men: «Juvonga», — dedim. Ul zot: «Bokira qizga uylanganingda, bir-birlaringiz birlan hazil-huzil qilib yurgan bo‘lardingiz», — dedilar. Men: «Singillarim ko‘p. Shuning uchun, ularni yuvib-tarab, ularga onalik qila oladigan ayolga uylandim», — dedim. Ul zot: «Sen uyingga ketayotirsan, yetib borganingda fikru o‘yingda jimo’ bulsin!» (ya’ni, «Farzandli bo‘lmog‘ing kerak!») — dedilar. Keyin: «Tuyangni sotasanmi?»— dedilar. «Mayli», — dedim. Janob Rasululloh uni mendan bir uqiyaga sotib oldilar. So‘ng, tuyalarini qamchilab, tezlab ketdilar-da, shaharga mendan ilgari yetib bordilar, men ul yerga ertalab kirib bordim. So‘ng, masjidga borgan erdim, ul zotning masjid eshigi oldida turganlarini ko‘rdim. Janob Rasululloh: «Hozir yetib keldingmi?»— dedilar. Men: «Ha», — dedim. «Masjidga kirib ikki rak’at namoz o‘qib chiq!»— dedilar. Namoz o‘qib chiqqanimdan keyin, Bilolga qarab: «Bir uqiya (dirham) o‘lchab ber!»— dedilar. Bilol menga bir uqiya o‘lchab berdilar. Pulni olib, endigina yo‘lga tushgan erdim, Janob Rasululloh meni to‘xtatdilar. Darhol xayolimdan «Hozir tuyamni qaytarib beradilar» degan fikr o‘tdi. Bu esa men uchun juda noxush erdi. Aytganimdek, Janob Rasululloh: «Tuyangni ol, uning haqi ham o‘zingga»— dedilar».

33-bob. Johiliyat davridagi bozorlar va odamlarning Islom davrida ham u yerlarda savdo-sotiqni davom ettirganlari haqida

Ibn Abbos rivoyat qiladilar: «Ukoz, Majanna va Zulmajoz johiliyat davridagi eng katta bozorlardan hisoblanardi. Islom joriy bo‘lgandan keyin, odamlar bu bozorlarda savdo-sotiq qilishni gunoh, deb hisobladilar. Shunda Olloh taolo: «Haj mavsumlarida (kunlarida) savdo-sotiq birlan shug‘ullanish sizlarga gunoh ermas» degan oyati karimasi nozil  (Bu oyatni Ibn Abbos qiroat qildilar).

34-bob. Istisqo dardiga chalingan yoki qo‘tir tuya haqida. Istisqo dardiga chalingan tuyani sotish har qanday holda ham maqsadga xilofdir

Ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Bir odamdan ikki kishi egalik qilguvchi tuyani sotib oldim. Tuya qo‘tir erkan. o‘sha odamning sherigi kelib: «Sherigim sizga aybi bor tuyani aldab sotibdi», — dedi. Men: «Tuyani olib kelingizlar-chi!» — deb buyurdim. Keyin, fikrimdan qaytib: «Qo‘yaveringizlar, Janob Rasululloh: «Bir-birlaringizga adovat qilmangizlar!» — deb aytganlar» — dedim».

35-bob. Fitna sodir bo‘lgan chog‘da va boshqa paytlarda qurol sotish haqida. Imron ibn Husayn fitna chog‘ida qurol sotmoqni makruh deganlar

Abu Qatoda razyayallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan Hunayn g‘azotiga chiqqan yilimiz ul zot menga sovut berdilar. Men uni sotdim, puliga ersa Banu Salama yeridan xurmo qoqi qiladirgan joy oldim. Bu mening Islomdagi birinchi bisotim erdi».