Ato raziyallohu anhu bunday deydilar: Xotin, agar xohlasa marhum erining uyida uning vasiyatiga binoan idda saqlaydi xohlamasa, chiqib ketaveradi» degan oyatni Olloh taoloning «Ular o‘zlari xususlarida qilgan ishlari uchun sizlar gunohkor bo‘lmaysizlar» degan qavli quvvatlaydi. Keyin, meros haqida oyat nozil bo‘lib xotinning marhum er uyida idda saqlamog‘ining vojibligini bekor qildi, endi u o‘zi istagan joyda idda saqlaydirgan bo‘ldi».

Ibn Abbos raziyallohu anhu bunday deydilar: « Eri vafot eggan ayol to‘rt oy-u o‘n kun idda saqlaydi» degan oyat «Eri o‘lgan xotin bir yil erining uyidan chiqmasdan o‘ltiradi» degan oyatni bekor qiladi, ayol xohlagan joyda iddasini o‘tkazadi, chunki Olloh taolo «Uydan chiqmasdan tursin, agar chiqib keqa, sizlarda gunoh yo‘q, xotinga ersa idda vojibligicha qoladi» — degan».

Muhammad ibn Sirin bunday deydilar: «Men bir majlisda bo‘ldim. Unda ansorlarning ulug‘lari ishtirok qilib, ular orasida Abdurrahmon ibn Abu Laylo ham bor erdilar. Men Abdulloh ibn Utbaning Subay’a binti Horis haqidagi hadisini zikr qildim. (Subai’a binti Horis Sa’d ibn Xavlaning xotini erdi. Eri Makkada vafot qilgach, unga Abu Sanobil ibn Bakak «Sen to‘rt oy-u o‘n kun idda saqlashing kerak»,— dedi. Vaholanki, Subay’a erining vafotidan yigirma besh kun keiin farzand tuqqan erdi. Abu Sanobilning gapidan keyin, Subay’a Janob Rasulullohning huzurlariga bordi-da, bor gapni aytdi. Rasululloh unga «Sen halol bo‘libsan, xohlagan odamingga erga tegishing mumkin»,— dedilar) Shunda, Abdurrahmon Ibn Abu Laylo taajjublanib «Abdullohning amakisi (ya’ni, Abdulloh ibn Mas’ud) bu haqda hech nima demagan edi-ku'» —dedilar. «Kufa tarafda yashovchi kishini yolg‘onchi deyishga hayo qilaman'»—dedim. Ibn Sirin ovozlarini ko‘tarib «Men Molik ibn Omirni (yoki Molik ibn Avnni) uchratib: «Eri o‘lib, homilador qolgan xotin haqida Abdulloh ibn Masud qanday fikr bildiradilar?»— deb so‘radim. Ibn Omir bunday dedi: «Ibn Mas’ud «Eri o‘lgan xotinga («Xomilador ayollarning iddasi bola tuqquncha» degan) ruxsatni aytmay, unga mashaqqatli iddani buyurasizlarmi? «Baqara» surasidagi idda haqidagi oyatdan keyin «Taloq» surasidagi «Homilador ayollarning iddasi bola tuqquncha» detan oyat ham nozil bo‘lgan»,— derdilar»

23- bob Olloh taoloning qavli: «Barcha namozlarni, xususan vusto namozini (ya’ni, asr namozini) o’z vaqtida ado qilingizlar!»

Ali raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: « Payg‘ambar alayhissalom Xandaq kuni «Bizlarni (mushriklar) vusto namozidan qoldirdi, kun botib qoldi, Olloh taolo ularning qabrlari birlan uylarini (yoki qorinlarini o‘tga to‘ldirsin»— dedilar»

24- bob Olloh taoloning «Ollohga bo‘yinsungan holda turingizlar!» degan qavli haqida.

Zayd ibn Arqam bunday deydilar. «Bizlar gaplashaverar erdik, birimiz ikkinchimizga bemalol o‘z ho jatini bayon qilaverar erdi, toinki Olloh taocho. «Barcha namozlarni, xususan vusto namozini o‘z vaqtida ado qilingizlar va Ollohga bo‘yinsungan holda turingizlar degan oyatni nozil qildi. Biz namozda sukut qilishga buyurildik».

25- bob Olloh taoloning qavli: «Agar xavfda qolsangiz, piyoda yoki otliq holda namoz o‘qiyveringizlar, xotirjam bo‘lganingizda Olloh o‘zin-gizga o‘rgatgan va ilgari o‘zingiz bilmagan ham-du sanolarni aytib Ollohni ulug‘layveringizlar!»

Nofi’ bunday deydilar: «Agar Ibn Umardan xavf namozini o‘qish tartibi haqida so‘ralsa: «Qavm ikki toifaga bo‘linib, bir toifa imom birlan namoz o‘qiidi, ikkinchi toifa ersa dushman birlan namozxonlar orasida turadi. Imom birinchi toifaga bir rak’at o‘qib bergandan keiin, ular turib dushman ro‘parasiga boradi va ikkinchi toifa imomga iqtido qiladi. Ikkinchi rak’atdan so‘ng, imom salom berib namozdan chiqadi, ammo ikkinchi toifa salom bermay, o‘rnidan turib biriichi toifa birlan o‘rin almashadi. Shul tariqa ular navbat birlan imomsiz namozni oxiriga yetkazadilar. Agar dushmai xavfi kuchaysa, piyoda kishi yurib ketayotgan holda, otliq ersa ot ustida, xoh qiblaga qarab kelayotan bo‘lsin, hox qiblaga teskari tomonga, namozni o‘qib ketaveradi», derdilar. Men o‘ylaymanki, Abdulloh ibn Umar bu hadisni Janob Rasulullohdan eshitib rivoyat qilganlar.

Ibn Jubayr raziyallohu anhu bunday deydilar: «Kursiiyuhu»ning ma’nosi— «ilmuhu», ya’ni «Ollohning ilmi», «bastaganing manosi— «ziyoda va fazl , ya’ni «serobchilik» «afrag‘a» ning ma’nosi - «anzala», ya’ni «tushirdi», va lo yauduhu»ning ma’nosi — "lo yusqiluhu», ya’ni «Ollohga og‘irlik qilmaydi», «odaniy» — «asqalaniy», ya’ni «menga og‘irlik qildi» ma’nosida, «al-ayd» — «quvvat» degani, «sinatun» --«mudroq» ma’nosida, «lam yatasannah» ~ «lom yatag‘ayyar», ya’ni «o‘zgarmaydi» ma’no-sida, «fa-buhita» — «zahaba hujjatuhu», ya’ni «dalilsiz qoldi», «xoviyah» — «kimsasiz», «uruushuho» — «binolari» manosida, nunshiruho» — «nuxrijuho», ya’ni «chiqaramiz». «i’sor» - «shamol» ma’nosida, «osif»ning ma’nosi — yerdan osmonga cho‘zilgan to‘zonli quyun».

Ibn Lbbos raziyallohu anhu: «Saldan»ning ma’nosi — «behuda narsa» deganidur», -deydilar.

Ikrima: «Vobil»niig ma’nosi — «kuchli yomg‘ir», «tal» ersa «nido»dur»,— deydilar (Yuqoridagi so‘zlar «Baqara» surasining oyatlarida uchraydigan, arablarda unutilib ketgan lug‘aglarning ma’nolaridur)

26- bob Olloh taoloning qavli: «Bir kuni Ibrohimning «Parvardigoro, menga o‘liklarni qanday tiriltirishingchi ko‘rsatgil!» deganini eslangiz, ey Muhammad!»

Abu Hurayra rivoyat qiladalar: «Rasululloh sallallohu alayxi va sallam bunday dedilar: «Ibrohimdan ko‘ra ko‘proq shubha qilishga biz xaqliroqmiz, chunki ul kishi: «Parvardigoro menga o‘liklarni qanday tiriltirmog‘ingni kursatgil!» — dedilar. Olloh taolo: «Sen bunga ishonasanmi!?» — deb so‘radi. Ibrohim: «Yo‘q, albatta ishonaman, lekin qalbimni taskin toptirish uchun o‘z ko‘zim birlan ko‘rmoqchiman», — dedilar»

27- bob. Olloh taoloning qavli: «Tagidan daryolar oqib turadirgan, xurmo-yu uzum va yana har turli mevalarga to‘la bog‘ingiz bo‘lsa-yu, keksayib, nimjon bolalaringiz birlan kolgan paytingizda uni o‘tli bo‘ron yondirib, vayron qilib ketmog‘ini birortangiz istaysizmi? Olloh tafakkur qilingizlar, deb o‘z oyatlarini shul tarzda bayon qilur».

Ubayd ibn Umayr raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Umar raziyallohu anhu bir kuni Janob Rasulullohning ashoblariga «A yavaddu ahadukum an takuna lahu jannatun» oyati haqida fikrlaringiz qanday?» deb savol berdilar, shunda ular «Olloh biluvchiroqdur!» deb javob berishdi. Hazrat Umar gazablanib: «Bilamiz yeki bilmaymiz, deb aytingizlar!» —dedilar. Ibn Abbos: «Ey mo‘minlar amiri! Shu oyat haqida dilimda bir fikr paydo bo‘ldi«, - dedi. Hazrat Umar: «Ey jiyan, o‘zingni kamtar tutmay, bilganingni gapir!» — dedilar. Ibn Abbos: Bu oyatda bir amal qiyoslanyapti»,— dedi. Hazrat Umar! «Qanday amal?» — dedilar. Ibn Abbos. «Qandaydir bir amal (ish) qiyos qilinyapti»,— dedi. Hazrat Umar: «Bu oyatda umr bo‘yi Olloh taologa ibodat qilib savob orttirgan va pirovardida barcha amali solihlarini shaytonga boy berib qo‘ygan odam umr bo‘yi halol mehnat qilib bog‘-rog‘ qilgan va keksaygan vaqtida ofatli shamol kelib, barcha mehnatini ko‘kka sovurgan badavlat kishiga taqqoslanyapti»,— dedilar».

28-bob. Olloh taoloning qavli: «Ular odamlardan tilanib turib olmaydilar»

Abu Hurayra raziyallohu anhu bunday deydilar: «Rasululloh: «Sizlar bitta-ikkita xurmo, bir-ikki luqma taom beradirgan kishi miskin ermas, haqiqiy miskin odamlarga yopishib olib tilanishdan saqlanadirgan odamdur, agar istasangiz, Ollohning «Ular odamlardan tilanib turib olmaydilar» degan oyatini o‘qingizlar»,— dedilar».

29-bob. Olloh taoloning qavli: «Olloh tijoratni halol qilib, sudxo‘rlikni harom qilgandur»

Oisha raziyallohu anho bunday deydilar: «Baqara» surasining sudxo‘rlik haqidagi oxirgi oyatlari nozil bo‘lganda Rasululloh masjidga chiqib, tik turgan holda ularni odamlarga o‘qib berdilar, keyin aroq savdosining haromligini aytib, «Va agar shunday qilmasangizlar, Olloh birlan uning rasuli sizlarga urush e’lon qilgay» degan oyatni tilovat qildilar».