Аътикофнинг муддати
Мусулмон сътикоф сœилмосœчи бслса, унга «сътикофдаги одам» деган таъриф тсс“ри келиши учун, сътикофнинг снг ози бир кеча ва бир кундуз, съни, йигирма тсрт соатдир. Ундан бошсœа фикрларда сса ихтилоф бор. Айрим олимлар: «Мусулмон сœуёшнинг чисœишидан то ботишигача бир кун, ёхуд, сœуёш ботганидан то тонг отгунича бир кеча стикофда бслса с›ам, сътикоф с›исобланаверади»— дедилар. Айрим уламолар сса: «Аътикоф — с›адис амалда ксрилиши учун бир кеча ва кундуз давом стиши керак»— деганлар.
Аътикофнинг таъсœисœлари
Аътикофдаги одам Аллос› таолога ссœин сœиладиган намоз, АŒуръон тиловати ва тафаккури билан машс“ул бслиш билан бирга, дунёвий алосœалардан, зиёратлардан воз кечади. Ас›тиёжига сраша сœиссœача давом стадиган зиёратлардан бошсœасига чек сœссди. Чунки, сътикофдаги А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг с›узурига айрим рафисœалари келганлари ва У билан сœиссœача сус›батлашганлари с›адисларда ривост сœилинган. А афисœалар, фарзандлар ва ёру дсстлар учун зиёрат сшигини очиш билан, масжидлар хонадонга айланади. Аатижада, масжидлар билан хонадонлар сртасида с›еч фарсœ сœолмайди. Бундай сœилиш бес›уда гапларни сотиб стиришга с›ам олиб бориши мумкин.
Шунингдек, сътикофдаги одам дунё ва дунё ас›ли билан алосœаларини узиши, бирон дунёвий иш ёки хабарни ксрган ёки сшитган кишидан ссрамаслиги, ибодатга берилиши, таровис›, суннат ва бошсœа намозларни сœолдирмай ссœиши, АŒуръон тиловати, зикр, дуо, Аллос›га ёлбориш ва бундан бошсœа сœалбнинг хушуси ва с›ушёрлиги билан, тилнинг хушу ва хоксорлигининг жамланиши сртасида сœалбнинг уйс“осœлигига жиддий сътиборни сœаратиши керак. Шунинг учун с›ам Ибн А ажаб (рас›имас›уллос›) айрим одамларнинг сътикофни таърифлар скан: «Аътикофнинг с›асœисœати ва маъноси Холисœсœа хизмат сœилиш учун халойисœдан алосœаларни узиш, демакдир»— деганларини насœл сœилди. Сиз сътикофда скансиз, фалончи ва фалончи билан алосœаларингизни узинг! Барча одамлардан узосœ бслинг! АŒалбингиз роббингизга бос“лансин! АŒалбингиздаги Аллос›нинг зикри уйсœуда с›ам, уйс“осœлкда с›ам, стириб с›ам, ётиб с›ам, ёнбошлаб с›ам мудом сœолсин! А‹ар бир с›олатингизда Аллос›ни ссланг! Гапираётган с›ар бир нарсангизни сйлаб гапиринг! АŒуръонни тафаккур билан ссœинг!
Бундан сœирсœ ёки сллик йил аввал оталаримиз ва устозларимизнинг сътикоф сœилганларига шос›ид бслганмиз. Улар сътикофларини бирон нарса сабабли бузмас, тинмай АŒуръон ссœир сдилар. Чунки Аллос› уларга ёд олишни мусссар сœилгани учун, АŒуръонни ссœиш улар учун осон, шунинг учун с›ам кспинча уни бир ёки икки кунда тафаккур билан хатм сœилар сдилар. Чунки АŒуръон ссœиш, уларнинг кеча ва кундуздаги асосий ишларига айланган сди. Фасœатгина, озисœ—Âовсœатлари: ифторлиги ва сас›арликларини олиб келинар сди, холос. Гос›ида сса сас›арлик билангина чекланар сдилар. Ифторларида с›ам бир неча хурмони еб, кечки овсœатни сœилишмас, кечки овсœат билан сас›арликлари бирга бслар сди. Биз, устозларимизнинг шундай сœилганларини ксрар сдик. Улардан бири фасœатгина сœазойи с›ожати ва тас›орат олиш учунгина ташсœарига чисœар сди. Улар на касални ксришар, на жанозада иштирок стишар, на оиласидан хабар олар сдилар. Улар зиёрат ва бошсœа дарвозаларни бутунлай ёпишар сди.
Аътикофининг савобларидан мас›рум сœолмасликни хос›лаган банда шундай бслиши, А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг суннатларидан ибрат олиши керак. Зеро А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам сътикофни бир йилгина сœила олмаган сдилар. Аътикофга кирганларида мус›тарама рафисœалари с›ам сътикофга бошладилар ва уларнинг с›ар бири учун алос›ида чодирлар тикилди. А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам масжидда чодирлар кспайишидан норози бслдилар. Чунки бу, расœобатга схшаб сœолган сди. Шунинг учун с›ам сша йили рамазон ойида смас, шаввол ойида сътикоф сœилдилар. А‹олбуки, А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам кспинча рамазон ойининг охирги сн кунлигида, бир ёки икки мартагина иккинчи сн кунликда сътикоф сœилдилар.
Аътикоф, юсœорида айтиб стганимиздек, ибодатни ксп сœилиш ва мас“фиратга сришиш, демакдир. Мас“фиратнинг сса сабаблари бор. А амазондаги мас“фират сабаблари рсзани иймон ва савоб умидида тутиш, рамазон кечаларини, АŒадр тунини иймон ва савоб умидида ибодатлар билан бедор стказиш, банданинг стган умри давомида сœилган гунос›ларининг кечирилиш омилларини сœслга киритишга с›арис бслишидир.