Халқ табобатида, асабланиш алохида касаллик ҳисобланмаган. Кспроқ бу борада гап жаҳл чиқиши устида борган.
Улуғ халқ табибларимиз Абу Али ибн Сино (980-1037), Ар-А озийлар (865-926) ҳам сз асарларида асабийлашишни алоқида касаллик деб ёзишмаган. Уларнинг асарларида ҳам жоҳиллик устида гап боради. Алломаларимиз жаҳл чиқишини қоралашади. Одамийликка, одобга, босиқликка, оғир бслишга чақиради.
Аслида асаб касали қадимдан маълум. Лекин, бугунги кундагидек ксп миқёсда бслиб, кун тартибида бслмаган. Кейинги 30-40 йил ичида асаб касали алоқида бсртиб чиқяи ва кспчиликни қамраб олган касалликка айланди. Бунинг сабаби, қадимда кундалик ҳаёт оддий ва одми кечган. Ксп вақтни жисмоний иш ташкил қилган, мева, сабзавотлар сғитсиз, табиий бслган. Ҳозирги замонда қаётнинг мураккаблиги, серқирралиги, техника тарақкиёти, шовқин-сурон ксплиги, муаммоларни бирин-кетин пайдо бслиши, жисмоний иш камайиб, ақлий ишнинг кспайиши, овқатларнинг кимёлашуви, скологиснинг бузилиши каби сон-саноқсиз сабабларга ксра асабийлашиш, тажанглашиш аҳолининг кспчилигида учраб турадиган бир ҳол бслиб қодяи. Ксчада, бозорда, ишда, уйда, дсконда, оилада, қатто дам оладиган жойларда, тсй томошаларда қам одамлар бир-бирлари билан муносабатда бслганларида кспинча, асабийлашишади.
Асаб касалининг кспайишига сна бир сабаб, кам сқиш съни маърифатсизлик ва ичкилик.
Асабийлашмасликни иложи, дорилари борми? Албатта, бор.
Анг муҳими, ҳар ким, қар қандай вазифада ва шароитда ҳам, сзини инсон сканини унутмаслиги керак. Асабийлашишдан сақланиш учун сзини-сзи идора қилиш, бошқаришни билиши лозим.
Инсон фақат ташқи қиёфасинигина идора қилмай, ички аъзоларини ҳам бошқара билса, у асабийлашмайди. Авваламбор, ҳар бир инсон бировга айтмаса ҳам сзининг ҳамма камчиликларини доимо ссида тутиши керак. Масалан, сзининг соғлиғини, билимини, ёшини, ҳаёт тажрибасини ҳисобга олган ҳолда иш тутса, ссзлашса асабийлашмайди. Шунингдек, сзининг одатларини, қизғанчиқми, ҳотамми, бепарвоми, буларни хам сз ҳаётида ҳисобга олса адашмайди.
