138/6. Oishadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bu onamiz tashahhud o’qiydigan bo’lsalar, quyidagilarni aytar edilar:

«Attahiyyatut toyyibatus solavatuz zakiyatu lillah. Ashhadu alla ilaha illallohu va anna Muhammadan ‘abduhu va rosuluh. Assalamu ‘alayka ayyuhan nabiyyu va rohmatullohi va barokatuh. Assalamu ‘alayna va ‘ala ‘ibadillahis solihiyn». Oisha onamizdan qilingan boshqa rivoyatda esa, quyidagicha:

«Attahiyyatus solavatut toyyibatuz zakiyatu lillah. Ashhadu alla ilaha illallohu vahdahu la shariyka lahu va anna Muhammadan ‘abduhu va rosuluh. Assalamu ‘alayka ayyuhan nabiyyu va rohmatullohi va barokatuh. Assalamu ‘alayna va ‘ala ‘ibadillahis solihiyn». Imom Molik, Bayhaqiy va boshqalar rivoyati

139/7.Molik Nofe’dan, u kishi ibn Umar (r.a.)dan  rivoyat qiladilar:
«Ibn Umar (r.a.) tashahhudni quyidagicha aytar edilar:

«Bismillah, attahiyyatu lillah, assolavatu lillah, azzakiyatu lillah, assalamu ‘alan nabiyyi va rohmatullohi va barokatuh. Assalamu ‘alayna va ‘ala ‘ibadillahis solihiyn. Shahidtu alla ilaha illallohu. Shahidtu anna Muhammadar rosululloh». Imom Molik va Bayhaqiy rivoyatlari

Mana shu zikr qilganlarimiz turli tashahhud duolari bo’lib, avvalgi uchtasi, ya’ni Ibn Mas’ud, Ibn Abbos, Abu Musolardan (roziyallohu anhum) qilingan rivoyatlar Rasulullohdan sobit bo’lgandir. (Bizning mazhabimiz, ya’ni Imom A’zam (rahmatullohi alayh) mazhablarida Ibn Mas’uddan rivoyat qilingan birinchi hadis ixtiyor qilingan. — Tarjimon.)

140/8. Tashahhudni maxfiy o’qish sunnat amaldir. Bunga Abdulloh ibn Mas’udning (r.a.): «Tashahhudni maxfiy qilish sunnatdir», deb aytgan gaplari dalil bo’ladi. Abu Dovud, Termiziy, Bayhaqiy rivoyatlari

45-bob. Tashahhuddan keyin Nabiy sollallohu alayhi vasallamga salovot aytish

Namoz oxirida tashahhuddan keyin  Nabiy sollallohu alayhi vasallamga salovot aytish Shofe’iy mazhablarida vojibdir. Kim uni tark etsa, namozi namoz emas. Nabiyning ahliga salovot aytish vojib emas, balki mustahabdir. Ammo vojib deganlar ham yo’q emas. (Imomi A’zam mazhablarida namoz tashahhud miqdorida o’tirish bilan tugallanadi. Tashahhuddan keyin ushbu salovotni aytish esa, sunnatdir.--Tarjimon.)

«Allohumma solli ‘ala Muhammadin va ‘ala ali Muhammad, kama sollayta ‘ala Ibrohiyma va ‘ala ali Ibrohiym, innaka hamiydum majiyd. Allohumma barik ‘ala Muhammadin va ‘ala ali Muhammad, kama barokta ‘ala Ibrohiyma va ‘ala ali Ibrohiym, innaka hamiydum majiyd». (Ma’nosi: Allohim, Ibrohim alayhissalomni va u zotning oilalarini yaxshilik va rahmatda qilganing kabi, Muhammad alayhissalomni va u zotning oilalarini ham yaxshilik va rahmatda qil. Albatta, Sen maqtovli ulug’ zotsan. Allohim, Ibrohim alayhissalomni va u zotning oilalarini barakotli qilganingdek, Muhammad alayhissalomni va u zotning oilalarini ham barakotli qil. Albatta, Sen maqtovli ulug’ zotsan.)

Tashahhuddan keyin mana bu salovotni o’qish afzaldir:

«Allohumma solli ‘ala Muhammadin ‘abdika va rosulikan nabiyyil ummiyyi va ‘ala ali Muhammadin va azvajihi va zurriyyatihi kama sollayta ‘ala Ibrohiyma va ‘ala ali Ibrohiyma va borik ‘ala Muhammadin nabiyyil ummiyyi va ‘ala ali Muhammadin va azvajihi va zurriyyatihi kama barokta ‘ala Ibrohiyma va ‘ala ali Ibrohiyma fil ‘alamiyna innaka hamiydum majiyd». (Ma’nosi: Allohim quling, rasuling, omi nabiyying Muhammad alayhissalomni, ayollari va zurriyotlarini rahmat va yaxshilikda qil, xuddi Ibrohim alayhissalomni va oilalarini rahmat va yaxshilikda qilganingdek. Omi nabiy Muhammad alayhissalomni, u zotning ayollari va zurriyotlarini barakotli qil, xuddi Ibrohim alayhissalomni olamlarda barakotli qilganingdek. Albatta Sen maqtovga loyiq ulug’ zotsan.)   

46-bob. Oxirgi tashahhuddan keyin o’qiladigan duo

Tashahhuddan keyin duo qilish hech bir ixtilofsiz joiz ishdir.

141/1. Imom Buxoriy va Imom Muslim rivoyat qiladilar: Abdulloh ibn Mas’ud (r.a.): «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam odamlarga tashahhudni o’rgatib, undan keyin xohlagan duoni o’qishni aytdilar», deydilar. Imom Muslim rivoyatlarida: «U zot xohlagan narsalarini so’rardilar», deb aytilgan.

142/2. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Agar birortangiz oxirgi tashahhudni o’qib bo’lsa, to’rtta narsadan panoh so’rasin: jahannam azobidan, qabr azobidan, hayot va o’lim fitnasidan, Masiyh Dajjolning yomonligidan», deb aytdilar. Imom Muslim rivoyatlari

Imom Muslimning boshqa bir rivoyatlarida: «Agar birortangiz tashahhudda bo’lsa, to’rt narsadan panoh tilab aytsin:

«Allohumma inniy a’uzu bika min ‘azabi jahannama va min ‘azabil qobri va min fitnatil mahya val mamat va min sharri fitnatil masiyhid dajjal».

143/3. Oisha onamiz (r.a.) aytadilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam namozda quyidagicha duo qilar edilar:

«Allohumma inniy a’uzu bika min ‘azabil qobri va a’uzu bika min fitnatil masiyhid dajjal va a’uzu bika min fitnatil mahya val mamat. Allohumma inniy a’uzu bika minal ma`sami val mag’rom». (Ma’nosi: Allohim, qabr azobidan, Masih Dajjolning fitnasidan, tiriklik va o’lim fitnasidan, gunohkor va qarzdor bo’lishdan panoh tilayman.) Buxoriy va Muslim rivoyatlari

144/4. Alidan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam namozga tursalar, tashahhud bilan salomning orasida (ya’ni, salovotdan keyin):

«Allohummag’firliy ma qoddamtu va ma axxortu va ma asrortu va ma a’lantu va ma asroftu va ma anta a’lamu bihi minniy, antal muqoddim va antal muaxxir, la ilaha illa anta»ni o’qir edilar. (Ma’nosi: Ey Rabbim, oldingiyu keyingi, oshkorayu maxfiy va isrofgarchilik bilan qilgan gunohlarimni va mendagi o’zing bilgan gunohlarimni kechir. Albatta, Sen avvalgi va oxirgidirsan, Sendan boshqa iloh yo’q.) Muslim rivoyatlari

145/5. Abdulloh ibn Amr ibn Os (r.a.) Abu Bakr Siddiqdan (r.a.) rivoyat qiladilar. U zot Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan namozda o’qib yurishlari uchun bir duo o’rgatishlarini so’radilar. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Abu Bakrga:

«Allohumma inniy zolamtu nafsiy zulman kasiyron va la yag’firuz zunuba illa anta fag’firliy mag’firatan min ‘indika varhamniy innaka antal g’ofurur rohiym», deb ayting», dedilar. (Ma’nosi: Allohim, men nafsimga ko’p zulm qildim. Gunohlarni Sendan boshqa hech kim kechira olmaydi. O’zingning huzuringdan bo’lgan mag’firat ila gunohlarimni kechir va menga rahm qil. Albatta, Sen kechirguvchi hamda rahmli zotsan.) Buxoriy va Muslim rivoyatlari

 146/6. Abu Solih Zakvondan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bir kishiga: «Namozda qanday duo qilasan?» deb so’radilar. Haligi kishi: «Tashahhud o’qiyman va:

«Allohumma inniy as`alukal jannata va a’uzu bika minannar» (Ey Rabbim, Sendan jannatni so’rayman va do’zaxdan panoh tilayman), deb aytaman. Ammo siz so’raganingizdek va panoh tilaganingizdek go’zal qilolmayman», dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Shunga yaqin qilib so’ra», dedilar. Abu Dovud rivoyatlari

Har bir o’rinda «Allohumma inniy as`alukal ‘afva val ‘afiyah. Allohumma inniy as`alukal huda vattuqo val ‘ifafa val g’ina», deb aytish mustahab amaldir. (Ma’nosi: Ey Allohim, Sendan afv va ofiyatni so’rayman. Ey Allohim, Sendan hidoyat, taqvo, iffat va boylikni so’rayman.)