ААМОЗДА ХУШУАª
Оламлар робби Аллоҳ таолога ҳамду санолар бслсин. Тақводорлар имоми, хушуъ қилгувчилар пешвоси, Аллоҳнинг слчиси Муҳаммад Мустафога, у кишининг аҳлига ва саҳобаларига саломат ва саломлар ёғилсин.
Аамоз Исломнинг биринчи амалий устуни, имоннинг снг катта қалқони ва муҳофазасидир. Шунингдек, қиёмат куни банда снг биринчи ссраладиган амал ҳам намоздир. Бу ҳақда Лайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам: "œҚиёмат кунида банданинг амалларидан биринчи ҳисоб берадигани намоздир..." дес хабар берганлар.
Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг жуда ксп сринларида намоз ҳақида тсхталган ва бандаларига бу ибодатни тскис адо стишни буюрган. Жумладан, Анъом сурасининг 72-остида айтади: "œАамозни қойим қилинглар ва Аллоҳдан қсрқинглар".
Аътибор қилинадиган бслса, Каломи шарифдаги намозга тегишли остларнинг десрли барчасида уни сқиш ҳақида смас, балки қойим қилиш, тскис адо стиш кераклиги айтилган. Араб тилида "œнамоз сқиш" деган ибора мавжуд, аммо остларни уни сқиш смас, қойим қилиш ҳақида ссз бораётган скан, демак, бу таъбир бежизга смас. А асули Акрам саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам намозни: "œКсзимнинг қувончи", дес улуғлаганлар. У зот саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳамиша — неъматга етишганларида, қийинчиликка рсбарс келганларида, мушкул вазистга тушиб қолганларида, муаммолар туғилганда, душманга йслиққанларида ва ҳоказо ҳолларда намозга турганлар ва намозни қойим қилиш ила А оббиларидан мадад ссраганлар. Улуғ саҳобалар, тобиеинлар ва уларнинг муносиб издошлари ҳам ҳар бир намозни байрам снглиғ кутиб олишган, ҳаёт-мамот схшиликларини намозда билишган, ундаги биргина арзимас камчилик учун нафсларини маломатлар қилишган.
Аммо Аллоҳнинг бугунги мсмин-мусулмон бандалари-чи? Биз-чи? Албатта, ҳолимиз сзимизга маълум. Шундай скан, ҳар биримиз кечаги ва бугунги кунларимизни схшилаб ҳисоб қилмоғимиз, тақвони кучайтирмоғимиз, Аллоҳнинг расули Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи васаллам ва у кишининг саҳобалари каби намозни қойим қилишга, улардан ҳар томонлама срнак олишга интилмоғимиз керак. Чунки намоз фақат ётиб-туриш дегани смас. Унда руҳ, жон, қувонч бор, Аллоҳга итоат, ёлвориш, юкиниш бор, шайтонга, куфрга исён бор, сзгуликка шошилиш, ёвузликдан қочиш бор...
Албатта, намозни Аллоҳ буюргандек тскис ва мукаммал тарзда адо стиш, уни байрамсифат кутиб олиш анча қийин иш. Аллоҳ таоло ҳам: "œАлбатта, у (намоз) оғир ишдир", деб айтган. Қолаверса, нафсимиз орзу-ҳавасни, енгил-елпиликни, кайфу-сафони хуш ксради, оғирликдан, машаққатдан қочади. Яратувчига бсйин сгиш, ақлнинг имига юриб, намозни қойим қилиш гоҳида унга оғир келади.
Иккинчи тарафдан сса, шайтони лаин ҳам бандаларни фитнага солиш ва алаштириш учун берган ваъдасини адо стишга шай туради. Унинг: "œ...Қасамки, снди мени йслдан оздирганинг сабабли мудом Сенинг тсғри йслинг устида уларни (Одам болаларини) кутиб стирурман. Сснгра уларга олдиларидан ва ортларидан, снгу сслларидан келиб (тсғри йслдан оздирурман) ва (оқибатда) уларнинг кспларини (берган неъматларингга) шукр қилган ҳолларида топмайсан», дегани (Аъроф сураси 16-17 остлар) маълум. Шу ваъдасига ксра, иблис бандани намозга туришдан, уни қойим қилишдан чалғитади.
Хсш, унда нима қилиш керак?
Аллоҳ таоло мана шу машаққатли йслда бандаларига неъмат қилиб қалб хушуъсини беради. Бу неъматни сзида пайдо қила олган нафс шикаста, хокисор, кибр ва шаҳват стларини счирган нафсга айланади. Унга намоз заррача оғирлик қилмайди, балки қувончли бслади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда айтади: "œСабр ва салот (намоз сқиш) билан мадад ссранглар. Албатта у (намоз сқиш) оғир ишдир. Магар сзларининг Ларвардигорларига рсбарс бслишларини ва шубҳасиз, унга қайтажакларини биладиган шикастанафс зотларга (оғир смасдир)" (Бақара сураси, 45-46 остлар).
Шунинг учун ҳам хушуъ намознинг руҳига қиёс қилинган. У бандага намозни севдиради, машаққатларини кетказади, енгил қилади. Аксинча, хушуъсизлик бориб-бориб намознинг ҳам йсқолишига сабаб бслади. Бу ҳақда Лайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам огоҳ стадилар: "œБу умматдан биринчи кстариладиган нарса хушуъдир. Ҳатто унинг ичида биронта хушуъ қилгувчини тополмай қоласан" (Табароний ва Ҳайсамий ривости). Ҳузайфа ибн Ямон разисллоҳу анҳу ҳам сзларидан кейингилар хушуъни бой бериб қсйишидан огоҳлантириб айтадилар: "œДинингларда биринчи йсқотадиган нарса хушуъдир, охиргиси намоздир. Аамозхонларнинг кспчилигида схшилик йсқ. Яқинда масжидга кириб, намозхонлар орасида хушуъ қилганларини ксрмай қоласан". Суфёни Савриф разисллоҳу анҳу сса: "œКим хушуъ қилмаса, намози бузилади", дейдилар.
Хушуъли қалб ихлосли қалбдир. Хушуъ билан сқилган намоз хайрли бслади. Хушуънинг намоздаги мавқеи жоннинг жасаддаги мавқеи кабидир. Хушуъ билан мсминлар нажот топадилар. Аллоҳ таоло Мсминун сурасининг аввалида таъриф келтириб айтади: "œДарҳақиқат мсминлар нажот топдилар. Улар намозларида (қсрқув ва умид билан) бсйин сгувчи кишилардир".
Хушуънинг бугунги кундаги аҳамисти ҳамда кспгина биродарларимизнинг намозда хушуъ тополмаётганлари ҳақидаги шикостлари ушбу мавзуда гапиришга сҳтиёж туғдирди. Мақолада аллома Исмоил ибн Касирнинг тафсиридан, Имом Ғаззолийнинг "œИҳёи улумиддин" китобидан, Имом Аававийнинг "œА иёзус-солиҳийн" асаридан, "œХушуънинг сттиз уч сабаби", "œУнинг баҳоси — жаннат" китобчаларидан, Имом Бухорий ва Имом Термизийларнинг ҳадис тспламларидан фойдаланилди.
Ушбу битикларнинг нафсимизга фойда беришини Яратгандан ссраймиз. Муваффақ стиш Аллоҳдандир.