-
Assalomu alaykum forum ishtirokchilari!
Ushbu mavzu orqali siz o`zingizga yoqqan, ezgulikka chorlovchi, hayotimiz mazmuniga aylanishi kerak deb hisoblaydigan hadislaringizni joylashingiz mumkin. Iloji bo`lsa hadisning qaysi kitobdan olinganligi, undan chiqargan xulosalaringiz haqida ham yozing.
Mavzu arxivi (http://ziyouz.proboards20.com/index.cgi?board=islom&action=display&thread=1105633894&page=1)
-
Birinchi bo`lib o`zim boshlab bersam:
Olloh taolo biror bandasini (qilgan amali solihlari tufayli) sevgaydir. Jabroil alayhissalomga nido qilib: "œOlloh falon bandasini sevdi, sen ham uni sevgil!" — degaydir. Jabroil alayhissalom ham o`shal bandani sevgaydirlar. So`ng Jabroil alayhissalom osmon ahliga nido qilib: "œOlloh taolo falon bandasini sevdi, siz ham sevingiz!" — degaydir. Osmon ahli ham o`shal bandani sevgaydir. Shundan so`ng yer ahlida unga nisbatan muhabbat paydo bo`lgaydir.
Imom Ismoil al-Buxoriyning "Al-jome' as-sahih" asarlaridan olindi.
Ushbu hadis Allohning bandalariga sevgisini ifodaylaydigan hadis bo`lib, agar Alloh birovni sevsa,
uni hamma uchun sevikli qilib qo`yishi haqida gap borayapti. Agar insonlar o`rtasida sevgi
shunday bo`lsa butun dunyo ahlida bir-biriga muhabbat paydo bo`ladi.
-
Rasululloh s.a.v.dan:" Quyidagi alomatlar bahtsizlik alomatidir.O'tgan gunohlarni unutish - bu gunohlar Alloh huzurida saqlangandir.Qilgan yahshilikllarni eslash- ularni alloh huzurida qabul bo'lganmi,yo'qmi bilmay turib.Mol - dunyo to'g'risida o'zidan yuqoridagilarga va din - ilmda o'zidan pastdagilarga qarab ibratlanish.Shunday kishilar haqida Alloh:" Men uni hohladim,ammo u Meni hohlamadi, bas, Men ham uni tark qildim".
-
Mo`min mo`min uchun bir-birini suyab turagan ikki bino yanglig` bo`lmog`i zarur.
"Sahihi Buxoriy"dan
-
Rasululloh s.a.v.dan:" Hamma payg'ambarlarni so'zsiz bajo bo'ladigan duolari bor, ular bu duolarini bu dunyoda shoshib so'rashgan, men esa bu duoyimni Qiyomatga, ummatlarim shafoatlari uchun asrab qo'yganman".
-
"Har kim o'ziga yoqqan narsani boshqalarga ham ravo ko'rmaguncha haqiqiy mo'min bo'la olmaydi."
"Al-Jome' as-sahih", Imom Buxoriy
-
Odam bolasi ikki vodiy to`la mol-dunyosi bo`lsa ham, mol-dunyo to`la uchinchi vodiyni orzu qiladi. Uning qornini faqat tuproqgina to`ldira oladi. Alloh taolo tavba qilgan bandasining tavbasini qabul qilgaydir.
Sahihi Buxoriydan
-
"Allohga bo'lgan shavq va sevgisidan yig'lagan,ko'z yoshi to'kkan ko'zlar,Alloh yo'lida uyqusiz qolgan va bu Haq yo'lida bedor bo'lgan ko'zlarga aslo jahannam azobi ta'sir etmaydi.Bu muborak ko'zlar aslo jahannam azobiga tutilmaydilar".
(Imomi Ahmad, Nasoniy)
"Ikki ko'z borki,aslo jahannamda otash azobiga uchramaydi.Biri-Alloh ishq-muhabbatidan yig'lagan ko'z.Boshqasi esa,Alloh yo'lida navbat kutgan va uxlamagan ko'zdir"
(Ravohi Termiziy)
-
«Banda Qiyomat kunida eng avvalo namozdan hisob-kitob qilinadi. Agar namozi durust chiqsa, qutulibdi va yutibdi. Agar namozi durust chiqmasa, yutqazibdi. Farz namozlari kam chiqsa, Alloh azza va jalla: «Qarang-chi, qulimning nafl namozlari bormi?» deydi. Namozlarining kami nafl namozlar bilan to‘ldiriladi. Qolgan amallari ham shu tarzda hisob-kitob qilinadi».
-
Kishi jannatda o`ziga suyukli odam bilan birga bo`ladi.
Sahihi Buxoriydan
-
Mo`min odam o`zini bir kavakdan ikki marta ilon chiqib chaqmog`iga yo`l qo`ymas.
Sahihi Buxoriydan
-
Osonlashtiringiz, qiyinlashtirmangiz, xotirjam qilingiz, bezdirmangiz!
Sahihi Buxoriydan
-
Hech bir yokim hech narsa o`ziga yetadigan aziyatga Olloh taolodek sabr qila olmagay! Mushriklar uning o`g`li bor, deb da’vo qiladilar, ammo u ularni ofiyat qilib, rizq ato qilg`ay.
Sahihi Buxoriydan
-
Har bir qo`pol, quruq, gerdaygan, beqanoat va dimog`dor odam ahli do`zaxidir.
Sahihi Buxoriydan
-
Kishilar kimning yomonligidan qo`rqib qochsa, o`sha odam eng yomon odamdir.
Sahihi Buxoriydan
-
Musulmon odamning so`kmog`i — buzuqlik, urushmog`i — kofirlikdir.
Sahihi Buxoriydan
-
Oralaringizda eng yaxshingiz — xulqi go`zalingizdir.
Sahihi Buxoriydan
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam:
"œKimgaki Olloh taolo yaxshilikni ravo ko’rg’aydir, uni din ilmidan bahramand qilg’aydir, ilmga ilm olmoq yo’li birlan erishilg’aydir"- deganlar.
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam shunday deganlar:
"œIymon daraxt yanglig’ 60 dan ortiq shoxga egadir. Gunoh qilmoqqa Olloh va bandalardan uyalmak o’sha shoxlardan bittasidir."
-
Rasulullohs.a.v.dan:"To'rt narsaning onasi shulardir: davoning onasi oz yemoqlik, odobning onasi oz gapirmoqlik, ibodatning onasi gunohlarni kamaytirmoqlik, orzularning onasi sabrdir".
"Ohiratga tayyorgarlik" kitobidan.(Munabbihot)
-
"Insonning jismida to'rt javhar bor, lekin shu javharlarni yeb turuvchi to'rt unsur bor. Ular quyidagilardir:aql - aqlni g'azab ketkazadi, din - dinni hasad ketkazadi, hayo - hayoni tama' ketkazadi, solih amal - solih amalni g'iybat ketkazadi.
"Munabbihot"dan.
-
"Kemangizni yangilang, chunki dengiz chuqurdir, tayyorgarlikni komil qiling, chunki safar uzoqdir, yukingizni yengillating, chunkiyo'l mashaqqatlidir, amallarinigizni holis qiling, chunki mukofot beruvchi ko'rib turguvchidir".
"Munabbihot"dan.
-
"Doim qilishlik bilan gunoh kichik holida qolmaydi, istig'for aytishlik bilan gunoh kattalashmaydi".
"Munabbihot"dan.
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytganlar:
"œQo’li bilan, tili bilan o’zgalarga ozor bermagan kishi musilmondir. Olloh taolo man’ etgan narsalardan qaytgan kishi xudo yo’lida jihod qilgan kishidir".
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytganlar:
"œOllohni deb yaxshi ko’rish va Ollohni deb yomon ko’rish iymondandur"
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallamdan bir kishi so’radi:
"œIslomda eng yaxshi xislatlar qaysidir?" Dedilar: "œOchlarga taom bermoqlik, tanigan va tanimaganga salom bermoqlik".
Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallamdan so’radilar:
"œQaysi amal afzaldir?" "œOlloh va uning Rasuliga ishonmoq", - dedilar. "œUndan keyin qaysi?" — dedilar. "œOlloh yo’lida jihod qilmoq", - dedilar. "œUndan keyinchi?", - deb so’radilar. "œQabul bo’lguvchi hajdir", - deb javob qildilar.
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytdilar:
"œKimki Laylat ul-Qadr kechasining haqligiga ishonib, Ollohdan savob umidida ibodat qilib chiqsa, qilgan gunohlarining hamamsi kechirilg’usidir".
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam shunday deganlar:
"œAgar ummatimni qiyin ahvolda qoldirishdan qo’rqmasam edim, birorta jangdan qolmagan bo’lur edim, men Olloh yo’lida jon nisor etib, keyin tirilsam, yanan o’lib, yana tirilsam va yana o’lib va yana tirilsam va yana o’lsam, der erdim".
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam dedilar:
"œKimki Ramazon kechalari, Ollohga iymon keltirib, undan savob umid etib, ibodat bilan o’tkazg’usidir, uning qilgan gunohlari mag’firat qiling’usidir".
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam deganlar:
"œAhli jannat jannatga kirgaydir, ahli do’zax do’zaxga kirgaydir, keyin Olloh taolo maloikalariga: "œQalbida zarracha iymoni bor odamni do’zaxdan chiqaringiz!" — deb aytdilar. Ular shundan so’ng, kuyib, qorayib ketgan holda do’zaxdan chiqgaydirlar, hayot daryosida cho’milgaydirlar, yomg’irdan keyin giyohlar ungandek badanlari ko’rkam bo’lg’usidir".
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytdilar:
"œTushumda ko’rsam, odamlarning ko’ylaklari etagi ko’kraklari barobarida, ba’zi birlariniki esa undan ham kalta. Ularning oralarida Umar ham bor, uning ko’ylagi uzun, hatto erda sudralib yuribdilar". Sahobalar so’radilar: "œNimaga yo’ydingiz?" "œDinga yo’ydim", - deilar Rasululloh sallallohu alayhi va sallam.
-
Bir kuni Rasululloh sallallohu alayhi va sallam ko’pchilik bilan suhbatlashib turgan edilar. Bir kishi qoshlariga kelib salom bergach: "œIymon nadur?" — deb so’radi. "œIymon Ollohga, uning maloiklariga, payg’ambarlarning haq ekanligiga, Ollohni qiyomat kunida ko’rishga, o’lgandan keyin tirilishga ishonmog’ingdur",- dedilar. "œIslom nadur?" dedi. "œIslom Ollohga (shirk keltirmasdan) ibodat qilmog’ing, besh vaqt namoz o’qimog’ing, farz zakotini bermog’ing va Ramazon ro’zasini tutmog’ingdur",- deb javob qildilar. "œEhson nadur?" —dedi. "œOllohga uni ko’rib turganingdek ibodat qilmog’ingdir. Agar sen ko’rmayotgan bo’lsang, u seni ko’rib turibdi", - dedilar. "œQiyomat qachondur?" — deb so’radi. "œSo’ralayotgan kishi so’raguvchidan ortiq bilmaydi, biroq alomatlarini aytib beray, ular quyidagichadur: xotinlar o’z egalarini tug’adiganbo’lganda (bolalar ota-onalariga xo’jayin bo’lib, ularning dilini og’rita boshlaganda), tuyaboqar cho’ponlar baland-baland imorat sola boshlaganda. 5 ta g’oyibiy (sir) narsa bor, uni faqat Olloh bilur, ulardan bittasi — qiyomatning qachon bo’lmog’idur" — deb o’sha mamundagi oyati karimani o’qidilar. Keyin, haligi kishi qaytib ketdi. Rasululloh dedilar: "œQaytaringlar haligi kishini (sahobalar tushunsinlar deb shunday qildilar!)" Orqasidan chiqib, topmadilar. Rasululloh dedilar: "œBu Jabroildur, sizlarga diningizni o’rgatgani kelgandur." Imom Buxoriy aytadilar: "œRasululloh sallallohu alayhi va sallam yuqoridagi hamma narsalarni iymondan deb hisobladilar".
-
Talha ibn Ubaydullohdan: "œRasululloh sallallohu alayhi va sallam huzurlariga Najd qabilasidan bir kishi keldi. Sochlari to’zg’igan. Uning g’udurlagan ovozini eshitamiz-u, nima deyayotganini tushunmymiz. Yaqin kelganda tinglab quloq solsak, islom asoslarini so’rayotgan ekan. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam unga javoban: "œIslom asoslaridan birinchisi — bir kechayu kunduzda 5 vaqt namoz o’qimoqlikdir", - dedilar. "œShu 5 vaqt namozdan tashqari yann zimmaga tushadigan vojib namoz bormi?"- deb so’radi. "œYo’q, illo o’zing hohlab nafl o’qishing mumkin", -deb javob berdilar. "œIslom asoslaridan ikkinchisi — Ramazon ro’zasini tutmoqlikdir",-dedilar Rasululloh sallallohu alayhi va sallam. "œRamazondan tashqari ham zimmaga tushadigan vojib bormi?"- deb so’radi. "œYo’q, illo nafl ro’za tutishing mumkin", - dedilar. U kishi qaytib ketayotib: "œOllohga qasm ichurmenki, bunga hech narsani qo’shmasman ham, bundan hech narsani kamaytirmasman ham", - dedi. Rasululloh aytdilar: "œAgar so’zida sodiq ersa, shu odam najot topg’usidir."
-
Abu Sa’id Hudriy: "œRasululloh sallallohu alayhi va sallam: "œAgar banda islomga kirib, uni ixlos bilan yahshilashni davom etdirsa, Olloh taolo uning hamma qilgan xatolarini kechirgaydir. Bundan keyingi xatolarigina hisob-kitob qilingaydir. Yaxshilik 10 barobardan 700 barobargacha ko’paytirib yozilur. Yomonlik bitta bo’lsa, bittaligicha yozilur, illo yozilmasdan Olloh kechirib yuborishi ham mumkindir"- deganlar", - deydi.
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday deganlar: "œKimki yurakdan "œLo iloha illalloh"degan ersa va uning yuragida bug’doy donasicha yaxshilik (iymon) bor ersa, do’zaxdan chiqqusidir". Rasululloh sallallohu alayhi va sallam deganlar: "œIymon uchun yaxshi joy ato qilinmishdir" (ya’ni, iymonning o’rni do’zaxda emas, jannatdadur).
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytganlar: "œMusulmonning so’kmog’I fosiqlik erur va qotilligi kofirlik erur".
Umar ibn Xattobdan: "œYahudiylardan bir kishi menga: "œEy Amir al-Mo’minin, Kitobingizda bir oyat border, sizlar uni o’qiysizlar, agar shu oyat bizga nozil bo’lganda erdi, o’sha kunni biz bayram qilib olur edik", - dedi. Men "œQaysi oyat?"- deb so’radim. U: "œBu kun diningizni mukammal qilib beribdurmen va ne’matlarimni (hidoyat, tavfiqimni) sizlarga mo’l-ko’l qilibdurmen va sizlar islom dinini qattiq tutishingizni va islom yo’lida yashahslaringizni ixtiyor etibdurmen"degan oyat", - deb aytdi. "œHa, biz o’sha oyat karima tushgan kunni va tushgan joyni bilurmiz. Jum’a kuni Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Arofatda turganlarida nozil bo’lgandir", - dedim" (O’sha oyati karima tushgan kun sharafiga bizda bir emas, ikki marta bayram qilinur; har jum’a kuni va Qurbon hayotida).
-
Abu Hurayra r.a. Payg’ambarimiz Muhammad s.a.v. dan shunday rivoyat qiladilar: "œYetti kishini Alloh taolo Arshning soyasida soyalantiradi:
1. Odil boshliqni;
2. Yoshlikdan Allohning ibodati bilan o’tgan kishini;
3. Yolg’iz holida Allohni eslab ko’z yosh to’kkan kishini;
4. Qalbi doim masjid bilan bog’langan kishini;
5. O’ng qo’li bilan bergan sadaqani chap qo’li bilmagan (ya’ni, maxfiy sadaqa qilgan) kishini;
6. Alloh yo’lida do’stlashgan ikki kishini;
7. Chiroyli ayol fahshga chorlaganda "œAlloh taolodan qo’rqaman", deb bosh tortgan kishini".
-
Abu Hurayradan, roziyallohu anhu, rivoyat qilinadi:
«Rasululloh qabristonga keldilar va:
— Mo‘minlar qavmida yashovchilarga assalomu alaykum! Biz ham, inshaalloh, sizlarga borib qo‘shilguvchilarmiz, deydigan birodarlarimizni ko‘rishni orzu qilardim, - dedilar. Shunda sahobalar:
— Biz sizning birodarlaringiz emasmizmi, yo Rasululloh? —deyishdi. Janobi Rasululloh:
— Sizlar mening sahobalarimsizlar, birodarlarimiz esa, hali kelganlaricha yo‘q, — dedilar, Sahobalar:
— Hali kelmagan ummatingizni qanday taniysiz, yo Rasululloh? — deb so‘rashdi. Rasululloh:
— Axir bir kishi o‘zining peshonasi va oyog‘i oq otlarini boshqa bir to‘da qop-qora otlar ichidan taniyolmaydimi? — dedilar. Sahobalar:
— Tanib oladi, yo Rasululloh, —deyishdi. Janobi Rasululloh:
— Ular qiyomatda dunyodagi tahoratlari sababidan peshonalari va oyoqlari nurli bo‘lgan holda keladilar. Men ulardan oldin havzi Kavsarga borgan bo‘laman. Ogoh bo‘linglar, bir qancha kishilar hovuzimdan adashgan tuyani haydagandek haydaladilar. Men ularga, bu yoqqa kelinglar, deb nido qilaman. Menga aytiladiki, ular sizdan so‘ng dinni o‘zgartirishgan. Shunda men: «Uzoq bo‘linglar, uzoq bo‘linglar», deyman.
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œBiror qalb yoqki, Tangrining qo’lida bo’lmasa, agar xohlasa u qalbni to’g’rilab qo’yadi, xohlasa adshtirib qo’yadi. Darajalar tarozusi ham uning qo’lidadir. Birovlarning darajasini ko’tarib, boshqalarani pasaytirib turadi".
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œOdam tanasida qornidan yomon idish yoqdir. Inson bir necha osham ovqat bilan kifoyalanadi. Agar zarur bo’lsa qorinning uchdan birini ovqatga, yana uchdan birini suvga, qolgan uchdan birini nafas olishga ajratsin".
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œIlmni o’rganib, so’ng uni boshqalarga o’rgatmaslik go’yoki molu dunyoni yig’ib, uni sarf qilmay, ko’mib qo’yish bilan barobardir".
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œInson farzandi yaratilganda yonida o’limning 99 sababi ham birga yaratiladi. Agar u shu o’limlardan xalos topib yashasagina unga qarilik nasib etadi".
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œBeshta g’oyibona ilm borki, ularni tangridan o’zga hech kim bilmaydi:
Tangridan boshqa hech kim ertaga nima bo’lishini bilmaydi.
Tngridan boshqa hech kim ona qornida qanday homila borligini bilmaydi.
Qiyomat qachon bo’lishini ham Tangridan o’zga hech kim bilmaydi.
Hech bir inson o’zining qaerda vafot etishini bilmaydi.
Qachon yomg’ir yog’ishini hm Tangridan o’zga hech kim bilmaydi".
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œInson farzandi yaratilganda yonida o’limning 99 sababi ham birga yaratiladi. Agar u shu o’limlardan xalos topib yashasagina unga qarilik nasib etadi".
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œBeshta g’oyibona ilm borki, ularni tangridan o’zga hech kim bilmaydi:
Tangridan boshqa hech kim ertaga nima bo’lishini bilmaydi.
Tngridan boshqa hech kim ona qornida qanday homila borligini bilmaydi.
Qiyomat qachon bo’lishini ham Tangridan o’zga hech kim bilmaydi.
Hech bir inson o’zining qaerda vafot etishini bilmaydi.
Qachon yomg’ir yog’ishini hm Tangridan o’zga hech kim bilmaydi".
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œOz bo’lib kifoya qilib turgani, ko’p bo’lib yo’ldan ozdirganidan yahshidir".
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œKimki qilmishig pushaymon bo’lib uzr so’ragan odamni kechirib yuborsa, uning xatolarini ham Allohi Taolo qiyomat kuni kechirur."
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œDsturhonga to’kilgan taom va ushoqlarni terib yeydigan odamning gunohlari to’kiladi".
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œKimiki o’zini katta tutib, yurish-turishida kibru havoli bo’lsa, oxiratda Allohning g’azabiga duchor bo’lur".
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œMusulmon kishilarning bir-biri bilan qo’l berib so’rashishlari boshalarning o’pishib ko’rishishlari bilan barobardir".
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œIlmni yozib qo’yish bilan bog’lab olinglar".
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œMusulmon kishining umri o’tib qarigani sari unga yahshiliklar ato etilaveradi".
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œHikmatli so’z mo’min kishining yo’qotgan narsasidir. Uni qaerdan topsa, o’zlashtirib olishga haqlidir".
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œQabriston ziyoratiga boruvchi ayollarni va qabriston ustiga masjid quruvchi yoki chiroq yoquvchilarni Allohi Taolo la’natlasin!"
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œKimni biz biror amalga tayin etib qo’yganimizdan keyin u nina miqdorida va undan ortiq narsani bizdan yashirib o’zlashtirmoqchi bo’lsa, qiyomat kuni shu olgan narsasi bilan xiyonatchi bo’lib turadi".
_____________________________________________________________________________
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œKimki biror mo’min kishining aybi yoki gunohini bilib turib uni fosh etmay yashirsa, go’yo tirigicha ko’milgan go’dakni tiriltirganchalik savobga ega bo’lur".
_____________________________________________________________________________
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œBirovning uyiga beruxsat eshik yoki teshikdan mo’ralagan odamning ko’zini o’yib olish joizdir".
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œKimki birovning yozayotgan yoki kelgan xatini beruxsat o’qishga intilsa, go’yoki u do’zaxga intilgan bo’ladi".
___________________________________________________________________________
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œBirovning uzurini qabul qilmagan kishining gunohi sudxo’rning gunohi bilan barobardir".
___________________________________________________________________________
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œHalol kasbdan charchab uhlagan odam gunohlari kechirilgan holda tunaydi".
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œRashk — imondandir.
Rashksizlik munofiqlik alomatidir."
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œUchrashganlardan qaysi biri birinchi salom bersa, o’sha odamga Tangri ham, uning Rasuli ham yaqindir".
_____________________________________________________________________________
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œKimki birovni o’z nomi o’rniga biror laqab bilan chaqirsa, uni farishtalar la’natlaydilar".
_____________________________________________________________________________
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œKimki o’z jahlu g’azabini qaytarsa Tangri undan o’z azobini qaytaradi. Kimki odamlarni g’iybat qilishdan tilini tiysa, Tangri ham uning aybu nuqsonlarini fosh qilmaydi".
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œKim suv toshqini yoki yong’inning oldini olsa, unga shahid bo’lgannning savobi berilur".
_____________________________________________________________________________
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œKimki mo’min kishini "œkofirsan" deb haqoratlasa, go’yo uning qonini to’kkanchalik gunoh qilgan bo’ladi".
_____________________________________________________________________________
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œTangri sizlarni otalaring nomi bilan qasm ichishdan qaytaradi".
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œBu dunyoda ikkiyuzlamachi bo’lgan odamning qiyomatda o’tdan yasalgan ikki tili bo’ladi".
_____________________________________________________________________________
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œKimki shuhrat topish niyati bilan yasanib kiyim kiysa, u to uni yechmaguncha Tangrining rahmat nazaridan uzoqda bo’lur".
_____________________________________________________________________________
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œBexosdan sodir bo’lgan fojiali o’lim — mo’min kishi uchun rahmat, fosiqu fojir odam uchun hasratdir".
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œMo’min — mo’minning ko’zgusidir. Mo’min — mo’minning birodaridir, unga maishiy ishlarida yordamlashadi, yo’qligida moli va obro’sini himoya qiladi".
_____________________________________________________________________________
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œHaqiqiy mo’minning qo’lidan ham, tilidan ham mo’minlar ozor topmaydilar".
_____________________________________________________________________________
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œMo’minlarning hammasi bir-birlariga birodardirlar. Ularning biri ikkinchisidan ortiq emas, balki ortiq-kamlik taqvoga qarab belgilnadi".
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œOtaga itoat qilish — Allohga itoat qilishdir. Unga gunohkor bo’lish Allohga gunohkor bo’lish bilan barobardir".
_____________________________________________________________________________
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œHalol rizq istash har bir musulmon uchun vojibdir".
_____________________________________________________________________________
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œDoimo to’g’ri so’z bo’linglar, chunki u jannatda yahshilik bilan birgadir. Yolg’onchilikdan saqlaninglar, chukni u yomonlik bilan birga do’zaxda bo’ladi. Allohdan to’g’ri e’tiqod va ofiyat so’ranglar, chunki har bir kishiga imondan keyin ofiyatdek ulug’ ne’mat berilmaydi. Bir-biringiz bilan o’zaro hasadgo’ylik, bug’zu adovatda bo’lmanglar. Oralaringizdagi aloqani uzmanglar va arazlashib yurmanglar. Alloh buyurgandek uning o’zaro do’st va birodar bandalari bo’linglar".
-
Rasululloh Arafa kunini juda muborak sanaganlar ekan . hadislarda shunday deyilgan:
Arafa kunini hurmat qilingiz, zero Arafa Alloh qadrlaydigan kundir.
Arafa kuni ro`za tutganlarning ikki yillik otgan va kelasi gunohlari kechiriladi.
Arafa kuni 1000 marotaba Ihlosni Bismilloh bilan o`qiganlarning barcha gunohlari kechiriladi.
Besh kecha borki, duolar qaytarilmaydi.Rajab oyining ilk kechasi, shabonnig 15 kechasi, juma kechasi, Ramazon va qurbon hayitining kechalari.
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œYolg’on gapirib odamlarni kuldirgan kimsaga vayl bo’lsin, vayl bo’lsin, vayl bo’lsin"
(Ahmad, Abu Dovud, Termiziy rivoyati)
"œKishi gapirib atrofdagilarni kuldiradi. Bundan Allohning g’azabi keladi. So’ng unga musibat yuboradi, (musibatni) atrofdagilarga ham yetkazadi. Yana bir kishi gapirib, Allohni rozi qiladi. Unga rahmatini yuboradi, so’ng atrofdagilarga ham".
Ibrohim Naxaiy.
-
Hadislarda bayon qilinishicha, yomon olimlar quyidagilardir:
1.Bor ilmlariga amal qilmaydiganlar;
2.Ilmlarini suiiste’mol qiluvchilar va dunyoviy maqsadlarga vosita etuvchilar;
3.Olimlar oldida maqtanish, ahmoqlar bilan munozara qilish, majlislarda rais bo’lib o’tirish va xalqlarning yuzini o’zilari tomonga burish uchun ilm tahsil etuvchilar;
4.Alloh taoloning roziligini qasd etmagan holda ilm o’rganuvchilar;
5.Riyokor va munofiqlar;
6.Boshqalarga hasad qiluvchilar;
7.musulmonlarning imon va aqidalariga xo’jayinlik qiluvchilar;
8.hojat va mustahiq kishilar bor bo’lib turgan vaqtda ilmlarini yashiruvchilar;
9.tahqir etuvchilar, ya’ni, o’zlaridan ilmi xom kishilarni xor qiluvchilar.
10. bor ilmlarini zoe’ qiluvchilar;
11. Ilmlari sababli o’z o’zlariga husni zon (oqibatni go’zal deb o’ylash) bog’lovchilar;
12. Kishilarga amri ma’ruf va nahyi munkar qilib, shu buyurgan narsalarni o’zlari qilmaydiganlar va tiygan narsalaridan o’zlari tiyilmaydiganlar;
13. Din nomi bilan dinga gumonlar va xurofotlar kirituvchilar;
14. Darvishlar va zohidlar kiyimlari ichida zohiriy ibodat bilan mashg’ul bo’lganlari holda sun zon, g’iybat va naminat (chaqimchilik) kabi axloqsizliklarni o’zlariga odat qiluvchilar.
-
Bir farz hususida.
Payg’ambar (s.a.v) aytadilar: "œNafsim qo’lida bo’lgan Zotga qasamki, yaxshi ishlarga buyurib, yomon ishlardan qaytarasizlar yoki Alloh taolo o’z huzuridan azob yuboradi, keyin Allohga duo qilsangizlar, duolaringizni ijobat qilmaydi".
Termiziy rivoyati
Hazrati ali (r.a.) Payg’ambardan (s.a.v.) rivoyat qiladi: "œAgar ummatim zolimni ko’rib, sen zolim ekansan, deb aytishdan qo’rqsalar, ular foyda bermaydigan kishiga aylanadi".
Ahmad va Hokim rivoyati
Abu Dardo (r.a.) aytadi: "œAlbatta yaxshilikka buyurib, yomonlikdan qaytarasizlar. Bu ishni ado etmasangizlar, Alloh sizlarga zolim podshohni ega qilib qo’yadi. Kattalaringizni hurmat qilmaydi, kichiklaringizga rahm etmaydi. Yaxshilaringiz duo qilishadi, duolari qabul qilinmaydi, yordam so’rashadi, yordam berilmaydi, istig’for aytishadi, mag’firat qilinmaydi".
Bazzor rivoyati
-
Nabiy (s.a.v.) aytadilar:
"œKim bir yaxshi ishni joriy qilsa, unga shuning savobi va shu ishni qilgan kishining savobi qiyomatgacha borib turadi. Kim yomon sihni joriy qilsa, unga shu ishning gunohi va shu ishni qilgan odamning gunohi qiyomatgacha borib turadi"
Imom Muslim rivoyati.
-
Alloh taolo aytadi:
"œYaxshi kishilar, ibodat vaqtida yuzlarini Sharqqa yoki G’arbga qaratgan kishilar emas, balki Alloh taologa, uning farishtalariga, oxirat kuniga, kitoblariga, payg’ambarlariga ishongan, yaxshi ko’rgan mol-mulkini qarindoshlariga, yetim-yesirlarga, miskinu faqirlarga, musofiru tilamchilarga, qulini ozod qilishga sarflagan hamda besh vaqt namozni vaqtida o’qigan va zakot bergan, Alloh bilan o’zi o’rtasidagi, bandalar o’rtasidagi ahdiga vafo qilgan, yetishmovchiliklarga qanoat qilgan va boshiga kulfat tushganda bardosh bergan kishilardir. Manashunday sifatlarga ega bo’lganlar diniga sodiq odamlar bo’lib, kufr hamda yaramas hulqlardan o’zlarini ehtiyotlydilar va o’zlarida yetuk insoniy fazilatlarni mujassamqiladilar". Iymonning mukammal bo’lmog’ining uch sharti bor:
-to’g’ri e’tiqodli bo’lmog’;
-odamlar bilan yaxshi munosabatda bo’lmog’;
-o’z ustida ishlamoq va o’zini ibodat hamda itoatga o’tgatmoq. Kimki bularni to’la o’zlashtirsa, iymoni mukammal bo’lgaydir"¦
Imom Buxoriy rivoyati
-
Abu Hurayra r.a. rivoyat qiladilar:"Rasululloh s.a.v aytdilar:"Musulmon odam Alloh yo'lida qancha so'z aytgan bo'lsa, qiyoAmat kuni o'shancha jarohati bor shahid qiyofasida nomoyon bo'lur, badanining rangi tig' urilganda oqib turgan qon rangida, xidi mush yanlig' bo'lgaydir",-deganlar".
-
Musulmon kishining musulmon kishida 5 ta haqqi bor:
1.Salomga alik qaytarish.
2.Chaqirsa, boorish.
3.Janozasida qatnashish.
4.Kasal bo’lsa, borib ko’rish.
5.Aksa urib "œAlhamdu lillah" desa, javoban "œyarhamukallohu va tashfik"- Allohning rahmati va shifosi senga bo’lsin, detish.
(Ibn Mojja rivoyati)
-
Rasuli Akram (s.a.v.) aytadilar:
"œMenga do’zax ko’rsatildi. Qarasam, undagi odamlarning ko’pi inkor qiluvchilar-xotinlar ekan".
Sahobalar: "œAlloh Taoloni inkor qiluvchilarmi?"
"œYoq, erining qadriga yetmaganlar. Agar bularning bittasiga bir yaxshilik qilsang, keyin sendan nima ko’rdim, xech yaxshilik ko’rmadim, deb aytadilar" deb javob berdilar.
Saxl ibn Sa’d (r.a.) Rasulullohdan (s.a.v.) shunday rivoyat qiladi: "œJannatning bir eshigi borki, uning nomi Rayyondir. Qiyomat kuni, ro’zadorlar qani, deyiladi. Ularning oxirgisi kirishi bilan ushbu eshik yopiladi".
Buxoriy va Muslim rivoyati
-
Abu Hurayra r.a.dan rivoyat qilinadi:"Rasululloh s.a.v. aytadilar:" Insonning yahshi musulmon ekanligining alomatlaridan biri uning bekorchi narsalarni tark qilishidir". (Termiziy, Ibn Moja,Ibn Ahmad)
Hasan ibn Ali r.a. shunday rivoyat qiladilar:"R.s.a.v.dan ushbu hadisni yod oldim:" Seni shubhaga soluvchi harsalarni tark et, shubhali bo'lmaganlarini ol".
(Buxoriy, Termiziy va Ahmad rivoyatlari)
-
Hazrati Umar r.a.dan:" bir kuni R.s.a.v. ila o'tirgan edik. Shu payt oppoq kiyingan,qora sochli hech qanday musofirlik alomati bo'lmagan,hech birimiz tanimaydigan bir kishi to'g'ri R.s.a.v.ni oldilariga kelib tizzalarini u kishini tizzalariga tekkizib o'tirdi va qo'llarini tizzalariga qo'yib so'radi:"Ey,Muhammad menga Islom nimaligini tushuntiring".R.s.a.v.:" Islom Allohdan boshqa iloh yo'qligiga va Muhammad uning rasuli ekanligiga guvohlik berishing, namozni ado etishing, zakotni berishing,ro'za tutishing va imkoning yetganda haj qilishing", dedilar.U odam:"To'g'ri aytdingiz", dedi.Biz uning ham so'rab ham tasdiqlaganidan ajablandik.U yana so'radi:"Aytingchi iymon nima?" R.s.a.v:"Iymon Allohga va uning farishtalariga,kitoblariga,rasullariga ohirat kuniga,yahshilik va yomonlik taqdirdan ekanligigaishonishingdir"deb javob qildilar.U kishi:"Ehson nima?" dedi.R.s.a.v:"Ehson Allohni ko'rib turganingdek ibodat qilishingdir.Zero,sen Uni ko'rmasang ham U seni muhaqqaqko'rib turadi"dedilar.So'ngra:" Aytinchi, qiyomat qachon bo'ladi?" deb so'radi. R.s.a.v:"Bu to'g'rida so'ralayotgan kishi so'rayotgan kishidan ortiq narsani bilmaydi"dedilar.Shunda u odam:"unday bo'lsa qiyomatning alomatlarini aytib bering"dedi.R.s.a.v:"Joriyalar o'z ho'jayinini tug'ishi,hamda oyoqyalang cho'ponlar baland imorat solishda musobaqa qilishlarini ko'rishingdir"dedilar.Shundan so'ng u kishi ketdi.Men bir muddat kutrdim.Keyin R.s.a.v:" EY,Umar bilasanmi savol bergan kim edi?" deb so'radilar.Alloh va rasuli bilguvchiroqdir dedim. UL Zot:" Bu kishi Jabroil a.s. bo'lib sizlarga diningizni o'rgatish uchun kelgan edi" dedilar.
-
Abu Hurayradan ( r.a.) rivoyat qilinadi:"R.s.a.v. shunday dedilar:" Shubhasiz Alloh go'zaldir va faqat go'zal narsalarni qabul qiladi.Alloh mo'munlarga payg'ambarlarga buyurgan narsalarni buyurgan. UL Zot shunday degan:"EY,PAYG'AMBARLAR, HALOL-POK TAOMLARDAN YENGLAR VA YAHSHI AMALLAR QILINGLAR!"(MO'MINUN, 51) Va yana Alloh shunday degan:"EY,MO'MINLAR SIZLAGA RIZQ QILIB BERGANMIZ- POKIZA NARSALARDAN YENGLAR VA ALLOHNING O'ZIGAGINA IBODAT QILGUVCHI BO'LSANGIZLAR,U ZOTGA SHUKR QILINGIZ!"( BAQARA,172).Keyin R.s.a.v. sochlari to'zg'igan,oyoqlari yig'ilgan va qo'llarini ko'tarib:"Yo, Rabbiy,Yo,Rabbiy"deb duo qilib turgan bir kishi haqida bahs yuritdilar:" Uning yegani harom,ichgani harom,kiygani harom.Uning duosi qanday qilib qabul bo'lsin?" ( Muslim,Termiziy,Dorimiy va Ahmad )
-
Abdulloh ibn Amr ibn Osdan r.a. rivoyat qilingan ushbu hadisda R.s.a.v. shunday marhamat qiladilar:" Sizlardan birortangiz mo'min bo'la olmaysiz,toki o'z havoyu hohishingizni men keltirgan narsaga tobe' qilmaguningizcha". Ushbu hadis Hasan hadis bo'lib "Kitobul hujjat"da sahih sanad bilan rivoyat qilingan. Har bir hadis ALlohni Kalomi Shariflari ila chambarchas bog'liqdir,shu jumladan yuqoridagi hadis ham."ALLOH VA UNING PAYG'AMBARLARI BIR ISHNI HUKM QILGAN-- BUYURGAN VAQTIDA BIROR MO'MIN VA MO'MINA UCHUN ALLOHNING HUKMINI QO'YIB,O'ZLARI HOHLAGAN ISHNI QILISHLARI JOIZ EMASDIR". (AHZOB,36).
-
Nabiy (s.a.v.) deydilar: "œAgar mo’min kishi Allohning huzuridagi uqubatning qanchaligini bilganida uning jannatidan umidini uzib qo’yardi. Agar kofir Allohning huzuridagi rahmatning qanchaligini bilganida, uning rahmatidan hech ham noumid bo’lmasdi".
_____________________________
Nabiy (s.a.v.) deydilar: "œBesh narsa munofiqda bo’lmaydi: dinni bilish, til bilan taqvo qilish, yuzida tabassum, qalbida nur va musulmonlarni yaxshi ko’rish".
_______________________________
Agar o’zingdan kattani ko’rsang: "œU imonda va solih amal qilishda mendan o’zib ketgan, demak u mendan yaxshi", deb ayt. O’zingdan kichikni ko’rganda: "œGunoh va osiylik qilishda men undan o’zib ketganman, demak u mendan yaxshi", deign.
-
Ibn Umar r.a.dan rivoyat qilinadi:" R.s.a.v. bir kuni yelkamdan tutdilar va shunday dedilar:" Dunyoda bir g'arib va musofir kabi bo'l". Ibn Umar r.a. aytadilar:"Oqshomga yetishsang tongni,tongga yetishsang oqshomni kutma.Sog'ligingdan kasalliging uchun,hayotingdan o'liming uchun hissa ol". ( Buxoriy, Termiziy va Ibn Moja rivoyati)
-
R.s.a.v. aytadilar:" Kim Allohga haqiqiy ihlos ila tavakkul qilsa Alloh taolo bu bandasini qush uyasidan chiqib ketayotganida och va qaytganida to'yib qaytganidek,rizqlantirib qo'yadi".
R.s.a.v. aytadilar:"Ilmning ofati uni unutish, uni zoye qilish esa hohlamagan odamga o'rgatishdir".
-
Abu Hurayra r.a. rivoyat qiladilar:"R.s.a.v. dedilar:"Alloh taolo aytadi:"Kimki mening do'stlarimdan biriga dushmanlik qilsa,muhaqqaq Men unga harb ochgayman.Hech bir banda farz qilingan narsalardan o'zga sevilmli bir amal va ibodat bilan Menga yaqinlasha olmaydi.Bandam Menga qilgan nafl ibodatlari bilan ham yaqinlashgay.Nihoyat Men uni yahshi ko'rib qolaman.Va uning eshitadigan qulog'i,ko'radigan ko'zi,ushlaydigan qo'li va yuradigan oyog'i bo'laman.Agar Mendan biror narsa tilasa bergayman. Mendan yordam so'rasa,albatta unga yordam beraman".( Buxoriy rivoyati)
-
Abu Said Hudriy r.a. rivoyat qiladilar:" R.s.a.v. shunday deganlarini eshitdim:" Qaysi biringiz bir yomonlikni ko'rsa uni qo'li bilan tuzatsin,agar kuchi yetmasa tili bilan qaytarsin.Bunga ham kuchi yetmasa qalban yomon ko'rsin.Lekin bu uchinchisi IYMONning eng zaif darajasidir".(Muslim rivoyati)
-
Abu Hurayra r.a. rivoyat qiladilar:" R.s.a.v.aytadilar:"Kimki dunyoda bir muminning dunyo g'amlaridan birini yengillatsa,Alloh undan qiyomat g'amlarini yengillatadi.Kimki qiynchilikda qolgan birodarini osonlikka chiqarsa Alloh taolo ham uni dunyo va ohiratda osonlikka chiqaradi,kim musulmonning aybini yopsa Alloh ham uni dunyo va ohiratda aybini yopadi.Agar banda birodariga yordam bersa Alloh taolo ham uni yordamida buladi.Kimki ilm talabida bir yo'lga chiqsa Alloh unga jannat yo'lini oson qiladi,biror jamoa Allohning uylaridan birida Allohning kitobini o'qish va uni o'rtalarida dars qilish maqsadida jamlanishsa ularga hotijamlik tushib rahmat qoplab va farishtalar o'rab olishadi.Alloh taolo ham O'zining huzurida farishtalar bilan ularni eslaydi." (Muslim va Buxoriy)
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: "œKim folbin huzuriga borsa va unga ishonmasa, so’zini tasdiqlamasa, qirq kungacha namozi qabul bo’lmaydi. Kim folbinning huzuriga borsa va unga ishonsa? Muhammadga nozil bo’lgan narsaga kufr keltiribdi".
-
"œSahihayn"da rivoyat qilingan hadisda Nabiy (s.a.v.) aytganlar: "œNamozni turib o’qi, qodir bo’lmasang o’tirib o’qi, unga ham qodir bo’lmasang, yotib o’qi"
***
Anas ibn Molik rivoyat qiladilar: Payg’ambar (s.a.v.) aytdilar: "œKim qirq kun jamoat bilan namozning bir ra’katini ham qoldirmay o’qisa, Alloh taolo unga ikkita omonlik yozadi: biri-do’zaxdan omonlik, ikkinchisi-nifoqdan omonlik".
Imom Termiziy rivoyati
-
Kim Qur’onnni yilda ikki marta o’qib chiqsa, uning ado qilgan bo’ladi. Chunki Payg’ambarimiz (s.a.v.) uni Jabroil alayhissalomga har yili bir marta o’qib o’tkazib turganlar, vafot qilgan yillari esa, ikki marta o’qib berganlar.
Abu Hanifa
__________________________________________
Rasululloh (s.a.v.) marhamat qiladilar:
Albatta Alloh taolo ajali yetgan hech narsani kechiktirmaydi. Umrining ziyoda bo’lishi solih farzandlar bilandir. Alloh ular bilan bandasini rizqlantirib turadi. Bas, ular uning orqasidan duo qilishadi, Alloh duolarini unga qabrda yetkazadi. Manashu umrining ziyoda bo’lishidir.
Ibn Abu Hotim rivoyati
-
Rasulullohning (s.a.v.) ilm haqidagi hadisi shariflari.
"Iymon yalang'ochdir,uning libosi taqvo,ziynati hayo, mevasi ilmdir".
"Alloh taolo Ibrohim (a.s.)ga vahiy qilib:" Ey,Ibrohim,Men olimman,biluvchiman va har bir biluvchini yahshi ko'raman"dedi".
"Qiyomatda olimlarning siyohi shahidlarning qoni bilan o'lchanadi".
-
Mo'minlar Amiri, Umar ibn Khattob dan: "Men Rasululloh ning shunday deganlarini eshitdim:
"Darhaqiqay, har bir amal niyyat bilandir. Va har bir kishi uchun niyyatiga yarasha bo'lur (niyyatiga yarasha savob oladi) . Kimda kim Alloh wa Rasuli uchun hijrat qilgan bo'lsa (ya'ni niyyati faqat Allohning Dini uchun hijrat qilgan bo'lsa) , demak uning hijrati Alloh wa Rasuli uchun bo'libdi. Agarda kimda kim dunyo topish uchun yo bir ayolga uylanish uchun hijrat qilgan bo'lsa, demak u nimani niyyat qilgan bo'lsa shunga hijrat qilibdi (ya'ni shunga yarasha ajr-savob olibdi)." (Imom Bukhori wa Muslim rivoyati)
-
Mo'minlar Amiri, Abu Hafs Umar ibn Khattob shunday dedilar: "Bir kuni, Rasululloh bilan o'tirgan edik, kiyimlari nihoyat darajada oq bo'lgan wa sochi nihoyat darajada qora bo'lgan bir kishi kirib keldi. Uning ko'rinishidan safar alomatlari ko'rinmasdi, wa bizlardan birontamiz ham u kishini bilmas edik (na muqim wa na musofir emas edi) . To'gri Paygambarimizning oldilariga kirib borib, tizzasini tizzalariga tekkizib wa qollarini sonlariga qoyib o'tirdi-da, shunday dedi: "Ey Muhammad! Menga Islom haqqida habar bering." Shunda Rasululloh :
"Islom bu - Allohdan o'zga haqiqiy ma'bud yo'qligiga wa Muhammadning Allohning Elchisi ekanligiga shahodat bermoqliging, namozni barpo qilmoqliging, zakotni bermoqliging, Ramazon oyida ro'za tutmoqliging, wa ilojing bo'lsa (qurbing yetsa) baytullohga (Ka'ba) hajj qilishliging" deb javob berdilar. U kishi esa: "To'gri aytdingiz" deb qoydi. Biz u kishiga o'zi savol berib o'zi tasdiqlab ham qo'ygani uchun hayron bo'ldik.
( u kishi): " Menga iymon haqqida habar bering", dedi. (Paygambarimiz u kishiga javoban): "(Iymon bu) Allohga, Farishtalariga (Malaika), Kitoblariga, Payg'ambarlariga, Qiyomat kuniga, wa hamda Qadarning yahshi wa yomoniga iymon keltirishliging (sidqi-dildan ishonishliging)", dedilar.
U: "To'gri aytingiz", dedi-da va: "Menga Ehson haqqida habar bering", dedi. (Paygambarimiz u kishiga javoban): "(Ehson bu) Allohga ko'rib turgandek ibodat qilmoqliging, agar buni o'zingda tasawwur qila olmasang, "meni Alloh ko'rib turibdi" deb ibodat qilishligingdir", dedilar. U kishi: "Menga Qiyomat haqqida habar bering", deb so'ragan-da, (Paybambar u kishiga javoban) : "So'rolguvchi (Muhammad alayhis salom) so'rovchidan (savol bergan kishidan) bilguvchiro'q emas (ya'ni sizning bilmaganiz kabi, men ham bilmayman" deb javob berdilar. (u kishi): "unda, alomatlari haqqida habar bering", dedi. (Paygambar u kishiga javoban) : "cho'ri ayolning o'zining hojasiga homila berishligi wa yalang ayoq, yalang'ich, kambagal cho'ponlarning baland binolar qurishda (bir birlari bilan) musobaqa o'ynashlari" deb javob berdilar. U kishi chiqib ketdi, bir oz o'tirdim, keyin (Paygambar menga qarab): "Ey Umar. Savol bergan kim ekanligini bilasizmi?", dedilar. Men esa: "Alloh wa Rasuli bilguvchiroq", dedim. Shunda: "U kishi Jabroil (alayhis Salom) edilar, sizlarga diningizni o'rgatishlik uchun kelgan edi", deb javob berdilar. (Imom Muslim rivoyati)
-
Abdulloh An-Nu'man ibn Bashir shunday dedilar: Men Rasululloh ning shunday deganlarini eshitdim: "Darhaqiqat, halol (amallar) ochiq-oydindir wa Harom (amallar) ochiq-oydindir. (lekin) ularning oralarida shunday shubhalik amallar borki, ko'pchilik insonlar bular haqqida bilmaydi. Shunday ekan, kimda kim shubhalik narsalardan taqwo qilsa ( chetlansa), o'zining dini wa nomusini saqlab qolibdi, wa kimda kim shubhalik narsalarga aralashar ekan, cho'pon chegaralangan joylar atrofida o'tlatayotib taqiqlangan joylarga o'tib ketgani kabi, harom ishlarga ham aralashib qolibdi. Darhaqiqat, har bir podshohning hududi (cheqarasi) bordir, wa Allohning cheqarasi Uning taqiqgan (harom qilgan) amallaridir. Darhaqiqat, odam jasadi (badani)da bir parcha go'sht borki, agar u salomat bo'lsa, butun jasad salomat bo'ladi. Agar u fasodga uchragan bo'lsa, butun jasad fasodga uchraydi. Ogoh bo'lingki, bu qalbdir. [Imom Bukhori wa Muslim rivoyatlar]
-
"Ummatimdan kim qirq hadisni odamalrga ta'lim berish uchun yodlasa men qiyomatda unga shafoatchi va guvoh bo'laman va u Alloh huzuriga faqih-olim bo'lib boradi"
-
"Ummatimdan ikki toifa bor-ki ular tuzalsa odamlar tuzaladi, ular buzilsa odamlar buziladi.Bu ikki toifa: amirlar va olimlardir".
"Allohga yaqinlashtirguvchi ilmni ziyoda qqilmaydigan kunning quyoshi chiqishida men uchun baraka yo'qdir".
-
"Qiyomatda uch toifa bo'ladi-ki , ularda shafoat qilish huquqi bo'ladi,ular payg'ambarlar,olimlar va shahidlardir".
"Sizlar olimlari ko'p qori-hatiblari kam so'rovchilari oz va javob beruvchilari ko'p zamonda yashayapsizlar,bu zamonda amal ilm olishdan afzaldir,Hali shunday zamonlar keladiki,u zamonni olimlari oz qori-hatiblari ko'p, so'rovchilari ko'p va javob beruvchilari kam bo'ladi, ana o'sha zamonda ilm amaldan afzal bo'ladi".
-
"Alloh taolo payg'ambarlardan va'da olgani kabi kimga ilm bergan bo'lsa undan ilmni yashirmasdan odamlarga o'rgatish va'dasini olgan.Ilm o'rganib uni boshqalardan yashirgan kishini Alloh qiyomatda uni olovliyugan ila yuganlab qo'yadi".
Rasululloh (s.a.v.):" Mening halifalarimga Allohning rahmati bo'lsin " dedilar.Shunda Ul zotdan so'rashdi:" Sizning halifalaringiz kim?" U Zot:" Mening halifalarim sunnatlarimni tiriltirib uni Allohning bandalariga o'rgatganlardir"dedilar.
-
Imom Buhoriy rivoyat qiladilar:
"œUsayd ibn Huzayr roziyallohu anhu kechasi "œBaqara" surasini o’qiyotgan edi. Yaqinida oti bog’liq turar edi. Birdan ot tipirchilab qoldi. Qiroatdan to’xtagan edi, ot ham to’xtadi. Yana o’qigan edi, ot ham tipirchiladi. O’g’li Yahyo yaqinida uxlab yotardi. Ot bosib olmasin deb, borib uni qo’liga oldi va boshini osmonga ko’tardi. Tong otgandan so’ng hodisani Payg’ambar alayhissalomga so’zlab berdi. U kishi:
"œO’qi, ey, Ibn Huzayr", - dedilar. U bo’lsa:
"œEy, Allohning Rasuli, Yahyoni bosib olmasin, deb qo’rqdim, uning yaqinida edi. Boshimni ko’tarib, uning oldiga bordim. Osmonga qarasam, bulutga o’xshash narsa, ichida chiroqqa o’xshagan narsalar ham bor. Ularni ko’rmay deb, chiqib ketdim", - dedi. Payg’ambar alayhissalom:
"œU nimaligini bilasanmi?" — dedilar. U:
"œYo’q" — dedi. U zoti bobarakot:
"œUlar sening ovozingga kelgan farishtalar, agar tong otguncha o’qiyverganingda, odamlar ularga nazar solsa bo’lardi. Ular berkinmasdilar", - dedilar
-
Imom al-Hokim Amr ibn Shuaybdan rivoyat qiladilarki, bir kuni Payg’ambarimiz alayhissalom sahobai kiromlariga:
"œSizningcha kimning iymoni ajoyib?" — dedilar. Sahobalar:
"œFarishtalarniki" — dedilar. U zot:
"œUlar Robbilarining oldida turib, iymon keltirmasalar, qanday bo’ladi?" — dedilar. Sahobalar:
"œPayg’ambarniki" — dedilar. Payg’ambar alayhissalom:
"œUlarga vahiy tushib turib, iymonga kelmasalar, qanday bo’ladi?" — dedilar. Sahobalar:
"œBizniki" — dedilar. U zoti bobarakot:
"œMen oralaringizda turib, iymon keltirmasalaringiz, qanday bo’ladi?" — deb turib, so’ngra o’zlari javob qildilar:
"œMen uchun xaloyiqning ichida iymoni ajoyibi sizlardan keyin sahifalardagi kitobga iymon keltirgan qavmlardir", - dedilar
-
Rasululloh s.a.v.dan:" Misvokni lozim tutinglar chunki unda o'n hislat bordir:
1. Og'izni poklaydi.
2.Allohni rozi etadi.
3. Rahmonga,farishtalarga muhabbatli ko'rsatadi.
4.Shaytonni g'azablantiradi.
5.Milkni mustahkamlaydi.
6.Og'izni hushbo'y qiladi.
7.Balg'amni kesadi.
8.Og'izdagi achchiqni ketkazadi.
9.Ko'zni ravshanlashtiradi
10.Turli sassiq hidlarni ketkazadi".
-
Yaqinda shunday zamonlar keladi-ki ummatlarim besh narsani yahshi ko'rib besh narsani unutadilar: dunyoni yahshi ko'rib ohiratni unutadilar, hovlilarini yahshi ko'rib qabrni unutadilar, mol - dunyoni yahshi ko'rib hisob - kitobni unutadilar, ayollarni yahshi ko'rib hurlarni unutadilar, o'z nafslarini yahshi ko'rob Allohni unutadilar. Ular mendan uzoqdirlar va men ham ulardan uzoqman
-
Albatta Alloh to'rt toifa kishini to'rt toifa kishiga hujjat qiladi: boy kishilarga Sulaymon a.s.ni, qullarga Yusuf a.s.ni, kasallarga Ayyub a.s.ni, kambag'allarga Iyso a.s.ni
-
Qiyomat kuni oilmlarning siyohi shahidlarning qoni bilan o'lchanadi.
Ummatimdan kim 40 hadisni odamlarga ta'lim berish uchun o'rgansa, men Qiyomat kuni unga shafoatchi va guvoh bo'laman.
-
Ummatimdan kimki 40 hadisni yod olsa, Qiyomat kuni Alloh huzuriga faqih olim bo'lib boradi.
Olim yer yuzidagi Allohning ishonchli kishisidir.
-
Ummatimdan ikki toifa bor-ki, agar ulat yahshi bo'lsa odamlar ham yahshi bo'ladi, ular buzilsa odamlar ham buziladi.Ular: olimlar va amirlardir.
Allohga yaqinlashtiradigan ilmni ziyoda etmaydigan kunni quyoshi chiqishidan menga hayr va baraka yo'qdir.
-
Qiyomatda uch toifa kishida shafoat qilish huquqi bor. Ular: payg'ambarlar, olimlar va shahidlar.
Bu hadisdab ma'lum bo'ladiki ilm olish va olimlik payg'ambarlikdan keyin va shahidlikdan yuqori turar ekan.
-
Sizlar hozir - olimlari ko'p, qori - hatiblari oz, javob beruvchilari ko'p va so'rovchilari oz zamonda yashaypsizlar. Bu zamonda amal ilm olishdan ustundir. Hali shunday zamonlar keladiki, u zamonda olimlari oz, qori-hatiblari ko'p, javob beruvchilari oz va so'rovchilar ko'p boladi. U zamonda ilm olish amal qilishdan ustun va afzal bo'ladi.
-
Qiyomat kuni Alloh olimlarni hammadan keyin tiriltiradi va ularga:" Ey, olimlar jamoasi, men ahvolingini bilganim uchun ilmni sizlarga berdim.Men ilmni sizlarni azoblash uchun bermadim.Boring sizlarni avf qildim",deydi.
Yuqoridagi hadislar Imom Abu Homid Muhammad ibn Muhammad al- Gazzoliyning "Ihyou ulumid - din"( Din ilmlarini jonlantirish) kitobidan olindi.
-
Sizlar o'zingizga ulamolar suhbatida o'ltirmoqni va hukamolar suhbatini tinglamoqni lozim ko'ring. Chunki yomg'ir o'lik yerni tiriltirganidek, Allohni hikmar nuri o'lik qalblarni tiriltiradi.
-
Kimga Alloh taolo Qur'on ilmini bergan bo'lsa-yu, u boshqa odamni o'zidagidan yahshiroq narsaga ega deb bilsa, Alloh taolo ulug'lagan Qur'onni kamsitgan bo'ladi.
-
Kim ilm olish yo'lini tutsa, Alloh taolo uni jannat yo'liga yo'llab qo'yadi.
Maloikalar ilm tolibining qilgan ishidan mamnun bo'ladilar, kerak bo'lsa unga qanotlarini yozadilar.
-
Ilmdan bir bob o'rganib tong ottirishing, yuz rakat namoz o'qishingdan afzaldir.
Ilm hazina, uning kaliti esa savollar. So'ranglar, so'rashda to'rt kishi savobga ega bo'ladi:so'rovchi, javob beruvchi, eshituvchi va ularni do'st tutuvchi.
-
Olimning majlisida hozir bo'lishing, 1000 rakat namozdan, 1000ta kasalni ko'rishdan va 1000ta janozada qatnashishingdan qafzaldir. Shunda sahobiylar so'rashdi:"Yo Rasululloh, Qur'on tilovat qilishdan ham afzalmi?" Rasululloh s.a.v.:"Ilm bo'lmasa, Qur'on tilovati foyda berarmikin?" dedilar.
-
Rasululloh s.a.v. aytadilar:Bir banda biror narsa yoki biror kishini qarg'asa, aytilgan la'nat va qarg'ishlar osmonga ko'tariladi,ammo undan chiqqan sassiq hid tufayli osmon eshiklari berkitiladi. Chiqishga yo'l topa olmay,yerga qaytib tushadi. Yer ham uni qabul qilishdan hazar qiladi.Shunda o'ng va chap tomonlarga yuradi. Chiqib ketishning imkoni bo'lmagach, qartg'ish va la'nat haq bo'lsa, qarg'algan kishiga borib tegadi. Agar nohaq bo'lsa, qarg'agan va la'natlagan kihining o'ziga kelib tegadi".
Imom Abu Dovud rivoyatlari.
-
Uqba ubn Amr Ansoriy r.a. rivoyat qilishicha Rasululloh s.a.v. dedilar:"Sobiq payg'ambarlardan odamlarga yetib kelgan bir ibora mavjud:"Behayo ersang, istaganingni qil".
Buxoriy, Abu Dovud va Ibn Moja rivoyatlari.
-
Umar ibn Hattob r.a.dan rivoyat qilinadi. Rasululloh s.a.v. dedilar:"Albatta, amallar niyatlarga bog'liqdir. Kim nimani niyat qilsa o'shanga erishadi. Kimki Alloh va uning Rasuli uchun hijrat qilsa uning hijrati Alloh va Rasuliga bo'ladi. Kimki mol dunyoga erishish yoki biror ayolga uylanish uchun hijrat qilsa, uning hijrati niyat qilgan narsasi uchun bo'ladi".
Buxoriy, Muslim, Abu Dovud, Naoiy va Ibn Moja rivoyatlari.
-
Rasululloh s.a.v.dedilar:"Kimki bizning ishimizda dindan bo'lmagan biror yangilik qilsa, u rad qilingandir. Kimki bizning ishimizda bo'lmagan biror amalni bajarsa, u rad qilingandir".
Buxoriy va Muslim rivoyatlari.
-
Rasululloh s.a.v. dedilar:"Halol va harom aniqdir. Bulardan tashqari insonlarning ko'pchiligi bilmaydigan shubhali narsalar ham bor. Kimki shubhali narsalardan saqlansa, o'z dinini va sha'nini saqlagan bo'ladi. Kimki shubhali ishlarni qilsa, haromga yaqinlashadi. Bir ekinzor chegarasi atrofida hayvonlarni o'tlatayotgan va hayvonlarning u yerga kirib ketish ehtimoli bo'lgani kabi. Ogoh bo'lingizki, har bir podshohning o'z chegarasi bor. Allohning chegarasi, harom qilingan ishlardir.Ogoh bo'linglar!Inson badanida bir go'sht bor, agar u tuzalsa a'zolarnig barchasi tuzaladi. Agar u buzilsa a'zolarning barchasi buziladi. Shuni bilingki, u qalbdir!"
Buxoriy va Muslim rivoyatlari.
-
Rasululloh s.a.v. dedilar:"Din - nasihatdir".
Sahobalar so'rashdi:"kim uchun ya Rasululloh s.a.v."
U muborak Zot:"Alloh uchun, Uning kitobi va payg'ambarlari, musulmonlarning imomlari uchun va har bir musulmon uchundir",- dedilar.
Buxoriy, Muslim, Termiziy, Nasoiy va Ahmad rivoyatlari.
-
Abu Hurayra r.a. rivoyat qiladilar.Rasululloh s.a.v. dedilar:"Men ta'qiqlagan ishlardan mutlaqo saqlaninglar, men buyurgan ishlarni ham kuchingiz yetgunicha ado etinglar. Shubhasiz, sizdan oldimgi ummatlar ko'p avol va payg'ambarlari to'g'risida shubhaga borganliklari uchun halok bo'ldilar".
Buxoriy,Muslim,Nasoiy,Ibn Moja va Ahmad rivoyatlari.
-
Abu Zarr va Muoz ibn Jabla r.a.lar rivoyat qiladilar. Rasululloh s.a.v. edilar:"Qayerda bo'lsang ham Allohdan qo'rq. Qilgan har bir yomon ishingni orqasidan uni yuvadigan bir yahshilikni ergashtir va insonlarga nisbatan go'zal muomalada bo'l".
Termiziy,Dorimiy,va Imom Ahmad.
-
Ibn Abbos r.a.dan rivoyat qilinadi. Rasululloh s.a.v. dedilar:"Albatta, Alloh taolo men uchun ummatimning hatoan,unutgan va majburan qildirilgan gunohalrini kechirdi".
Hasan hadis. Ibn Moja va Bayhaqiy rivoyatlari.
-
Abu Said Hudriy r.a.dan rivoyat qilnadi. Rasululloh s.a.v. dedilar:"Qaysi biringiz bir yomonlikni ko'rsa, uni qo'li bilan tuzatsin,qo'li bilan tuzatishga kuchi yetmasa, tili bilan qaytarsin. Bunga ham kuchi yetmasa qalbi bilan yomon ko'rsin. Ammo bu uchunchisi iymonning eng zaif darajasidir".
Muslim rivoyati.
-
Abu Hurayra r.a.dan rivoyat qilinadi. Rasululloh s.a.v. dedilar:"Allohga va ohirat kuniga ishongan kishi yahshi so'zni so'zlasin ypoki jim tursin. Alloh va ohirat kuniga ishongan kishi qo'shnisini hurmat qilsin va mehmonini ikrom qilsin".
Buxoriy, Muslim, Ibn Moja va Termiziy.
-
Abu Mas'ud r.a.dan rivoyat qilinadi. Rasululloh s.a.v. dedilar:"Musulmon kishining qonini to'kish faqat quyidagi uch holatda halol bo'ladi:Oilalik bo'la turib zino qilganda, odam o'ldirganda va dinidan qaytib, jamoatdan chiqqanda".
Buxoriy, Muslim, Abu Dovud, Termiziy, Nasoiy, Ahmad.
-
Abdulloh ibn Umar r.a.dan naql qilinadi. Rasululloh s.a.v. dedilar:"Men insonlar Allohdan boshqa iloh yo'qligiga va Muhammad s.a.v.Allohning rasuli ekaniga shahodat keltirib va besh vaqt namozni ado etib, zakotni berganlariga qadar ularga qrshi jang qilishga buyurildim.Agar bu amallarni bajarsalar, mollari va jonlarini mendan saqlagan bo'ladilar.Lekin Islom haqlari(had va qasoslar)bundan mustasno. Buning hisobi Alloh taologa havoladir".
Buxoriy, Muslim, Abu Dovud, Nasoiy, Ibn Moja va Ahmad.
-
Abu Hurayra r.a.dan rivoyat qilinadi:"Bir kishi Rasululloh s.a.v. oldilariga kelib:"Menga nasihat qiling", dedi. Rasululloh s.a.v. dedilar:"G'azablanma!"dedilar.Buni bir necha marta takrorlab:"G'azablanma!"dedilar".
Buxoriy, Termiziy va Ahmad.
-
Abu Ya'lo Shaddod ibn Avs r.a. rivoyat qiladilar. Rasululloh s.a.v dedilar:Alloh taolo hamma narsaga nisbatan yahshi muomala qilishni buyurgan.Shuning uchun hayvonni so'yayotganingizda ham qiynamasdan so'yinglar. Kimki hayvon so'yayotgan pichoqni charhlab olsin va unga ozor bermasin".
Imom Muslim va Nasoiy.
-
Jobir ibn Badulloh r.a.dan rivoyat qilinadi. "Rasululloh s.a.v oldilariga bir kishi kelib so'radi:"Nima deysiz, farz namozlarini o'qisam,Ramazon ro'zasini tutsam, halolni halol, haromni harom deb bilsam va bunga biror narsani ziyoda qilmasam, jannatga kiramanmi?" Rasululloh s.a.v unga javoban:"Ha,kirasan",- dedilar".
Muslim rivoyati.
-
Horis ibn Osim Ash'ariy r.a.dan rivoyat qilinadi. Rasulullojh s.a.v shunday marhamat qildilar:"Poklik Iymonning yarmidir, "Alhamdulillah" mezonni to'ldiradi, "Subhanallohi valhamdulillahi"yer bilan osmon orasini to'ldiradi.Namoz nurdir.Sadaqa hujjatdir. Sabr ziyodir.Qur'on insonning foydasiga yoki ziyoniga hujjat bo'ladi. Har kim o'zini sotish maqsadida chiqadi. Yo uni azobdan saqlash uchun azoblaydi yoki halok etadi".
Imom Muslim rivoyati.
-
Abdulloh ibn Amr ibn Os r.a.dan rivoyat qilnadi. Rasululloh s.a.v. dedilar:"Sizlardan birortangiz mo'min bo'la olmaydi, toki o'z havoyi hohishini men keltirgan narsaga tobe' qilmaguncha".
Hadis hasan sahihdir. Bu hadis "Kitobul hujjat"da sahih sanad bilan rivoyat qilingan.
-
Sahl ibn Sa'd Sa'idiy r.a. rivoyat qiladi."Rasululloh s.a.v ning oldilariga kelib shunday dedi:"Ey, Allohning Rasuli, menga shunday narsa o'rgatinki, uni qilganimda meni ham Alloh, ham insonlar sevsin". Shunda Nabiy s.a.v:"Dunyoga qiymat berma, toki Alloh taolo seni sevsin. Insonlar huzuridagi narsaga ham qiymat berma, toki insonlar ham seni sevsin", deya marhamat qildilar. '
Ibn Moja va boshqalar hasan isnad bilan rivoyat qilishgan.
-
Nabiy sallalohu alayhi vassallam marhamat qiladilar: "œAlloh taolo aytadi: "œEy odam bolas, sen Meni o’zing zikr qilsang, Men ham seni bir o’zim zikr etaman. Sen Meni jamoat ichida eslasang, Men seni farishtalar ichida (yoki "œundan yahshiroq jamoat ichida", dedilar) eslayman. Sen Menga bir qarich yaqinlashsang, Men senga bir quloch yaqinlashaman. Sen Menga bir quloch yaqinlashsang, Men senga to’rt quloch yaqinlashaman. Agar Men tomonga qarab yursang, Men sen tomonga yuguraman"
(Imom Buxoriy rivoyati)
Nabiy sallalohu alayhi vassallam aytadilar: "œSaxiy inson Allohga yaqin, insonlarga yaqin, jannatga yaqin, jahannamdan uzoqdir. Baxil kishi Allohdan uzoq, insonlardan uzoq, jannatdan uzoq, jahannamga yaqindir. Hatto ilmsiz saxiy bilimli baxildan Alloh nazarida sevimliroqdir"
(Imom Termiziy rivoyati).
Anasdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sallalohu alayhi vassallam aytadilar: "œSadaqa Rahmonning g’azabini so’ndiradi va xunuk o’limni daf’ etadi"
(Imom Termiziy rivoyati)
Rasululloh sallalohu alayhi vassallam aytadilar: "œBirodaringni yuziga tabassum qilishing ham sadaqadir" (Imom Buxoriy rivoyati)
Rasululloh sallalohu alayhi vassallam aytadilar: "œBir banda biror kishini la’natlasa, aytilgan la’nat va qarg’ishlar osmonga ko’tariladi, ammo undan chiqqan sassiq hid tufayli osmon eshiklari berkitiladi. Chiqishga yo’l topa olmagach, erga qaytib tushadi. Er ham qabul etishdan hazar qiladi. Shunda o’ng va so’l tomonlarga yuradi. Chiqib ketishning imkoni bo’lmagach, qarg’ish va la’nat haq bo’lsa, qarg’algan kishiga borib tegadi, agar nohaq bo’lsa, qarg’agan va la’natlagan kishining o’ziga qaytib tegadi". Imom Abu Dovud rivoyatlari
Rasululloh sallalohu alayhi vassallamdan eng aqilli mo’min kim deb so’rashganda, "œO’limni ko’p eslaydigan va unga tayyorgarlik ko’radiganlari", deb javob berganlar
(Bayhaqiy rivoyati)
-
Tamsil.
Nabiy s.a.v. dedilar:"Qur'on o'quvchi va unga amal qilguvchi mo'minning misoli utrujja(apelsin)kabi,uning ta'mi ham, hidi ham shirin.Qur;on o'qimaydigan mo'minning misoli hurmo kabi,uning ta'mi shirin,lekin hidi yo'q.Qur'on o'qiydigan fojir rayhonga o'hshydi, uning mazasi achchiq,lekin hidi shirin.Oz'i fojir,buning ustiga Qur'on o'qimaydigan kishining misoli qalampir kabi,uning hidi ham yo'q, mazasi ham achchiq".
Imom Buxoriy rivoyatlari.
-
Abu Hurayra (r.a.)dan rivoyat qilindi, u kishi aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "har bir mo’min o’z birodarining ko’zgusi, har bir mo’min ikkinchi mo’minning birodari - akasi yo ukasidir, uni zoe bo’lishdan saqlaydi va uni muhofaza qilib yuradi", dedilar".
-
Mustavrid ibn Shaddod (r.a.)dan rivoyat qilindi: "Rasululloh (s.a.v.): "Kimki bir musulmon kishi sababli taom yesa, Alloh ungu do’zaxdan shunday taom beradi. Va kimgaki bir musulmon sababli kiyim kiydirilsa, Alloh unga do’zaxdan shunday kiyim kiydiradi va kimki bir musulmon kishi yonida riyokorlik O’rnida tursa, Alloh qiyomat kuni uni riyokorlik maqomida turg’izadi", dedilar.
-
Abu Hurayra (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (sa.v.): "Tovush chiqarib kulishni kam qil! Chunki ko’p kulish dilni vayron qiladi", dedilar".
-
Hz. Oyisha (r.a.) aytdilar: "Men Rasululloh (s.a.v.)ning ovozlarini baland chiqarib kulganlarini sira ko’rmadim, u zot faqat tabassum bilangina kular edilar. Rasululloh (s.a.v.) bulut ko’rsalar yoki shamolni tursa, yuzlarida xafalik alomatlari sezilardi. Shunda men: "Yo Rasululloh! Odamlar bulutni ko’rganda yomg’ir yoqsa kerak, deb xursand bo’ladilar, ammo shunday paytda sizning yuzingizda xafalik alomatini ko’raman", dedim. Rasululloh (s.a.v.): "Bulutda biror azob bo’lmasligidan menga kim kafolat beradi? qaysi bir qavmlar shamol bilan azoblangan. Ba'zi qavmlar bulutni ko’rganda bu bulut bizga yomg’ir olib keladi, deb xursand bo’lib turgan vaqtlarida yomshr o’rniga azob kelib qolgan", dedilar".
-
Abdulloh ibn Abbos (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Kishilarga islomni o’rgatinglar, ularga qiyin emas, yengil yo’lni ko’rsatinglar, qachon jahlingiz chiqsa, jim turishga o’rganing", dedilar".
-
Sulaymon ibn Surad (r.a.) aytdilar: "Ikki kishi Rasululloh (s.a.v.) huzurlarida talashib-torti-shshpardi. Ulardan birining yuzi g'azabdan qizarib ket-gandi. Nabiy muhgaram (s.a.v.) unga qaradilar, so'ng: "Men bir kalimani bilaman. Agar u odam shu kalimani aytsa, jahli ketadi. U "A'uzu billahi mina-sh-shaytonir ra-jim"dir", dedilar. Ikkinchi odam turib boyagi odam-ning oddiga bordi va: "Rasululloh (s.a.v.) nima deganlarini eshitdingmi? "A'uzu"ni ayt", dedi. Shunda boya-gi odam: "Nima, men senga jinnimanmi?" - dedi.
-
Abu Hurayra (r.a.)dan rivoyat qilindi: "Rasululloh(s.a.v.): "Gumondan saqlanish, zero gumon so'zlarning yolg'onidir. Josuslik qilmang, bir-biringiz bi-lan raqobatlashmang, o'zaro adovat qilmang, bir-bi-ringazga hasad qilmang va g'azab qilmang, Allohning solih bandalari bo'ling!" - dedilar".
-
"Rasululloh (s.a.v.) dedilar: "Uchta (narsa borki, uni qilganlarning) har biri Allohning himoyasidadir, tirikligida Alloh unga kifoya qiladi, o'lsa jannatga kiradi: kimki uyiga salom berib kirsa, u Allohning himoyasidadir. Kimki masjidga chiqsa, u ham Allohning himoyasidadir. Kimki Alloh yo'lida jihodga chiqsa, u ham Allohning himoyasidadir".
-
Abdulloh ibn Somit (r.al.) Abu Zarr (r.a.)ga: "Abdurrahmon ibn Ummu Hakamning yonidan o'tayotib, unga salom bergandim, hech narsa deb javob qaytarma-di", dedi. (Abu Zarr (r.a.): "Ey, birodarimning o'g'li, nima bo'pti shunga? Buning hech zarari yo'q, senga o'sha odamning o'ng yelkasidagi undan xayrliroq bo'lgan farishta javob qaytargan", dedi.
-
Abu Hurayradan rivoyat qilinadi: U kishi daraxt ekayotganlarida oldilaridan Rasululloh s.a.v. o'tib qoldilar va:"Ey, Abu Hurayra, nima ekyapsan?",-dedilar. "Ko'chat ekayapman",-dedilar u kishi. Shunda Nabiy s.a.v.:"Senga bundanda yahshiroq ko'chatni o'rgataymi? U - "Subhanallohi valhamdu lillahi va la ilaha illallohu vallohu akbar", kalimasidir. Bu so'zlarning har biri uchun senga jannatda bir daraxt ekiladi",-dedilar.
Ibn Moja rivoyati.
-
Jobir ibn Abdullohdan rivoyat qilinadi:Nabiy s.a.v. dedilar:"Kim"Subhanallohil a'ziym va buhamdih",desa unga jannatda bir hurmo ekiladi.
Termiziy rivoyati.
-
Abdulloh ibn Abbos (r.a.) aytdilar: "Men hech kimni ushbu oyatga amal qilayotganini ko'rmayapman: "Ey, insonlar! Darhaqiqat Biz sizlarni bir erkak (Odam (a.s) va bir ayol (Havvo)dan yaratdik hamda bir-birlaringiz bilan tanishishingiz uchun sizlarni (turli-tuman) xalqlar va qabila (elat)lar qilib qo'ydik. Albatta, Alloh nazdida eng (azizu) mukarramrog'ingiz taqvodorrog'ingizdir..." (49:13). Odamlar bir-birlariga "Men sendan hurmatliroqman!" - deydi. Holbuki, birov birovdan faqat Alloh taologa qilgan taqvosi bilangina ustun va hurmatlidir".
Imom Al-Buxoriy rivoyati
-
Abdulloh ibn Umar (r.a.) otalari hz. Umar (r.a.) dan naql qildilar: "Kishi eshitgan narsasini gapiraverishi yolg'onchiligi uchun yetarlidir". Umar (r.a) aytdilar: "piching gap qilish musulmonning yolg'ondan saqlanayotganiga yetarli (dalil) emasmi?"
-
Hz.Oyisha (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.) "Insonlarning eng katta gunohkori qabilasini hajv qilgan shoir va otasini inkor qilgan (undan kechgan) odamdir", dedilar".
-
Imom Abulqosim Abdulkarim Qushayriy "tahbir" nomli kitobida Rasululloh s.a.v.ning ushbu hasilarini keltiradi:"Chiroyli hulq kishining bo'ynidagi Allohning roziligidan bo'lgan halqadir. Bu halqa rahmat zanjirlariga ulangan.Rahmat zanjirlari esa jannat eshigi halqasiga tutashgan. Chiroyli hulq qaysi tarafga yurmasin, zanjir uni o'ziga tortib turadi va o'sha eshikdan uni jannatga olib kiradi.
Yomon hulq esa kishing bo'ynidagi Allohning g'azabidan bo'lgan halqadir. U halqa azob zanjiriga bog'langan. Zanjir esa do'zah eshigiga ulangan. Yomon hulq qayoqqa yurmasin, zanjir uni o'ziga tortib turadi va o'sha eshikdan do'zahga olib kiradi".
"Jannat vasfi" kitobidan.
"Musulmonlar taqvim" kitobidan olindi.
-
Huzayfa (r.a.) aytdilar: Rasululloh (s.a.v.) uxlamoqchi bo'lsalar: "Allohim, Sening isming bilan o'lib-tirilurman", der edilar. Uyg'onganlarida: "Bizga o'ldirganidan so'ng takror hayot bergan Alloh taologa hamd bo'lsin, qaytishimiz faqat Ungadir", der edilar".
Imom al-Buxoriy rivoyati
-
Abu Hurayra (r.a.) aytdilar: "Sahobiylardan ba'zilari: "Yo, Rasulalloh, biz o'zimizda shunday narsa topdikki, u haqda gapirishni yoqtirmaymiz va u biz uchun quyosh nuri kabidir", dedilar. Ul zot: "Buni oldin topganmidingiz?" - deb so'radilar, "Ha", deyishdi ular. "Bu sof imondir", dedilar ul zot".
Imom al-Buxoriy rivoyati
-
524-bob. Maktubning javobi haqida
1150. Ibn Abbos (r.a.) aytdilar: "Men maktubning javobi xuddi salomning javobi kabi haq, deb o'ylayman".
-
525-bob. Ayollarga maktub yozish va ularning javoblari haqida
1151. Oyisha binti Talha (r.a.) aytdilar: "Hz. Oyisha (r.a.)ning oldilariga turli shaharlardan kelishar, keksalar vaqti-vaqti bilan kelib ziyorat qilib ketishardi. Yoshlar esa menga do'stona munosabatda bo'lishar, menga ergashar edilar va menga turli shaharlardan maktub yozishardi. Men hz. Oyisha (r.a.)ga: "Ey, xola, bu falonchining maktubi va hadyasi", derdim. Shunda hz. Oyisha r.a.): "Qizim, unga javob yoz va hadya yubor. Agar sening (berishga) hadyang bo'lmasa,
men senga berayin", derdilar va berardilar.
-
526-bob. Maktubning boshi qanday yozilishi haqida
1152. Abdulloh ibn Umar (r.a.) Abdulmalik ibn Marvonga bay'at qil(ganlarini bildir)ib xat yozdilar. Unda shunday yozgandilar: "Bismillohi-r-rahmo-ni-r-rahim. Amiru-l-mo'minin Abdulmalik ibn Marvonga Abdulloh ibn Umardan. Senga salom bo'lsin. Men sening nomingdan o'zidan o'zga hech qanday iloh bo'lmagan Allohga hamd aytaman, imkoning boricha Alloh-ning va Rasulining ko'rsatmalarini tinglashingni va itoat etishingni ta'kidlab o'taman".
-
Barro raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam 7 narsaga odat qilib, 7 narsadan hazar qilmakni buyurdilar. «Quyidagilarni odat qilingiz!» - dedilar:
1. Janozagaqatnashmakni;
2. Kasalni borib ko‘rmakni;
3. Chaqirilgan joyga bormakni;
4. Mazlumga yordam bermakni;
5. Qasam ichsa, qasamida turmakni;
6. Salomga alik olmakni;
7. Aksa urgan kishi «Alhamdu lilloh» desa, unga «Yarhamuka-l-loh» demakni.
-
Quyidagilardan hazar qilingiz!» - dedilar:
1 Kumush idish tutmoqdan;
2 Tilla uzuk taqmoqdan;
3. Ipakli kiyim kiymoqdan (erkaklar nazarda tutilgan);
4. Deboj (guldor ipakli kiyim) kiymoqdan;
5. Qasiy (dag‘al matodan tikilgan kiyim) kiymoqdan;
6. Istabraq (atlasga o‘xshagan mato) kiymoqdan;
7. (bu rivoyatda 7-nchisi tushirib qoldirilgan)».
-
Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Har bir musulmonning ikkinchi bir musulmonda 5 ta haqqi bordir»,- deganlar. Bular quyidagilar:
1. Salomiga alik olmoq;
2. Kasal bo‘lganda borib ko‘rmoq;
3. Vafot etsa, janozasiga qatnashmoq;
4. Da’vatiga javob bermoq;
5. Aksa urib «Alhamdu li-l-loh» desa, «Yarhamuka-l-loh» demoq».
-
Oyshai Siddiqa (r.a) Rasulalloh(s.a.v)dan shunday rivoyat qiladlar'..."Meni xalqqa payg'ambar qilib yuborgan Alloh ta'oloning buyukligi xurmati,sharob ichuvchiga hotin bo'lmang,agar u xasta b-sa uni ko'rgani bormang,agar ichkilikboz vafot etsa,janoza o'qimang.Ichkilikboz Tavrot,Injil,Zabur vv a Furqonda mal'un(lanatlangan)dur deb aytilagn ,Aroqx'orga bir luqma ta'om berganning jasadini Alloh ta'olo ilon,chayonlarga emish qiladi va ichkilikbozga ko'maklashib ,hojatini chiqargannni Alloh ta'olo islom doyirasidan chiqarib tashlaydi,ichkilik ichuvchiga qarz bergan odam go'yoki mo'minning qatliga yordam bergandek bo'ladi,ichkilik ichuvchiga xamsuhbat bolganlarni qiyomat kuni ko'r xolda tiriltiradi..
ichkilik ichuvchini farishtalar himoyalashdan bezor boladi..uning yuziga osmon eshiklari yopib qoyadilar -duolari-va savoblari qabul bolmaydi.o'lim vaqtida iymonidan ayrilish xo'fi bor ..qorindosh ,yoru-birodarlar dushmanga aylanadi..tentak bolib yosh bolaga uhshab kop kuladi..5 vaqt namozdan be nasib bladi...
ICHKILIK barcha gunohlarning boshlanishidir-ichkilikboz nazarida gunoh ,arzimas ish dek bolib korinadi..ichkilk ichuvchi raxm - shafqatni tark etadi .odamlarni masxaralab kuladi..
Bunday odamlar Jannatga kirmaydi deganlar Payg'ambarimiz s.a.v
Bular barchasi bu dunyodagi azob uqubatlari-oxiratda koradigani xali oldinda,,
-
"Mening gapimni eshitib, yodlab, singdirib, so'ngra yetkazgan kishini ALloh taolo ne'matlantirsin"
Ahmad rivoyati.
"Namoz sari tashlagan har bir qadaming sadaqa bo'ladi".
Muttafaqun alayh.
-
"Kimki oftob mag'ribdan chiqmay turib tavba qilsa, uning tavbasini Alloh taolo qabul qiladi".
Muslim rivoyati.
"Men bir kalimani bilamna,uni aytgan odamning g'azabi tarqaydi va o'sha holatidan qutuladi. Bu kalima:"A'uzu billahi minash shaytonir rojiym".
Muttafaqun Alayh.
-
"Marhamatlik bo'lmagan kishiga Alloh taolo ham marhamat nazari bilan qaramaydi".
Buxoriy rivoyati.
"Qoqilmagan kishinign ko'zi ochilmaydi. Tajribasi yo'q odam bilimsiz bo'ladi".
Termiziy rivoyati.
-
"Qo'pol, takabbur va mol to'plab, yemaydigan inson jahannam ahlidandir".
Muslim rivoyati.
"Kimki boshqaga rahm qilmasa, o'zi ham rahm ko'rmaydi.Ya'ni berahm inson Allohning rah,matiga erishmaydi".
Muttafaqun alayh.
-
"Ey, Savbon sadaqa qilishni ko'paytir. Agar sen Alloh uchun bir sajda qilsang, o'sha sajda uchun Alloh sening maqomingni bir daraja ko'tarib, bittta gunohingni kechiradi".
Muslim rivoyati.
"Odamalrni yarashtirish uchun yolg'on so'zlagan kishi yolg'onchi bo'lmaydi".
Muttafaqun alayh.
-
"Mazlum bandaning duosidan qo'rqqin, chunki Alloh bilan uning o'rtasida parda yo'qdir".
Muslim rivoyati.
"Hech bir insonga sabrdan yahshiroq va ulug'roq davlat berilmagan".
Muttafaqun alayh.
-
"Musulmonlar, bir-birlaringizga hasad qilmangiz! Bir-biringiz bilan yuz ko'rmas bo'lib ketmangiz!"
Muslim rivoyati.
"Ikki kishini yarashtirib qo'yish ham sadaqa o'rniga o'tadi".
Muttafaqun alayh.
-
"Olov sizlarning dushmanlaringizdir. Uhlash oldidan uni o'chirb yotinglar".
Muslim rivoyati.
"Kuchli inson odamlarni yiqitadigan inson emas, balki o'z g'azabini yegadigan insondir".
Muttafaqun alayh.
-
"Mo'min do'stingni zulm qilishdan to'sib,undan qaytarsang, bu unga bergan yordaming bo'ladi".
Muslim rivoyati.
"Allohning nazdida eng sevimli ibodat va amal banda bardavom bo'lgan ibodat va amaldir".
Muttafaqun alayh.
-
"Kim menga ergashsa, jannatga kiradi. Kimda kim aytganlarimdan bo'yin tovlasa, u sarkashlik qilibdi".
Buxoriy rivoyati.
"Kimki bir musulmonni kiyintirsa va ayblarini yopsa,Alloh taolo oxiratda unga jannat liboslarida beradi va ayblarini yopadi'.
Muttafaqun alayh.
-
"Bandasi to'yib ovqat yesa yoki qonib suv ichsa, keyin Allohga hamd aytsa,Alloh undan rozi bo'ladi".
Muslim rivoyati.
"O'zing sog, mol dunyoga muhtoj bo'lib, biylikdan umidvor bo'lib turganingda qilgan sadaqangning savobi juda ulug'dir".
Muttafaqun alayh.
-
"Men har bir muslimga o'zidan ko'ra ko'proq haqliman".
Muslim rivoyati.
"Allohning g'azabi, inson U harom qilgan ishni bajarganida keladi".
Muttafaqun alayh.
-
"Dunyo vaqtincha foydalaniladigan matodir. uning matolaridan eng yahshisi yahhsi hotindir".
Muslim rivoyati.
"Eri bor ayol, erining roziligisiz ro'za (nafl) tutishi halol bo'lmaydi".
Muttafaqun alayh.
-
"Iymonning yetmish shohchasi bor. Hayomiymonning shohchalaridan biridir".
Muslim rivoyati.
"Rasululloh s.a.v. inisiga hayo haqida gapirayotgan bir odamni gapini eshitib "Hayo - Iymondandir" dedilar".
Muslim rivoyati.
-
"Rasululloh s.a.v:"Hayo yahshilikdan boshqa narsa keltirmaydi",-dedilar".
Muslim rivoyati.
"Ey, farzand, taom vaqtida "Bismillah" deb o'ng qo'l bilan yegin. Oldingdan ol!"
Muttafaqun alayh.
-
"Tong otib, kun yorishgan xar saxar, kun botib, shafaqlar yo'qolgan har kecha borki,unda ikki farishta 4 hil ovozda bir-biriga deydi ;"Koshki, bu halq yaratilmasa edi!" Boshqasi deydi;"Koshki,ular yaratilgandan so'ng nima uchun yaratilganlarini bilsalar edi!" Yana biri deydi: "Koshki ,ular nima uchun yaratilganini bilganlaridan so'ng,bilganlariga amal qilsalar edi!"
(Daylamiy rivoyati)
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
-
Koshki ,ular ilm majlisi qurib,bilganlarini bir - birlariga eslatsalar edi**
"Mayli ,ular bilganlariga amal qilmagan ekan,koshki,qilgan amllariga tavba etsalar edi"
-
Qalbni toat bilan munavvar aylash biz uchun matlub, gunoylar bilan qoraytirsh xalokatdir-(Gazzoliydan)
-
"Rasululloh s.a.v:"Hayo yahshilikdan boshqa narsa keltirmaydi",-dedilar".
Muslim rivoyati.
"Inson savob umidida o'z bola - chaqasiga harajat qilsa, o'sha sarflagan narsasi uning uchun sadaqadir".
Muttafaqun alayh.
-
"Bir odam gunoh qilishi uchun qaramog'idagi insonga beradigan narsasini to'htatib qo'yishi kifoya".
Muslim rivoyati.
"Musulmonlar dunyodan saqlaninglar va ayollardan ehtiyot bo'linglar".
Muslim rivoyati.
-
"Eng yahshilaringiz o'z hotiniga yahshiroq muomala qilganlaringizdir".
Termiziy rivoyati.
"Odamlar Qiyomat kunida Allohning huzurida tik turadilar.Hatto ba'zilar o'z terlariga quloqlarigacha botib ketadilar".
Muttafaqun alayh.
-
"Allohga va ohirat kuniga inongan inson qo'shnisini hurmat qilsin!"
Muslim rivoyati.
"Hotininga yedirgan birluqma taoming ham savobdir".
Muttafaqun alayh.
-
"Allohga va ohirat kuniga ishongan kishi mehmonini ikrom qilsin".
Muslim rivoyati.
"Sizlar men bilgan narsalarni bilganingizda edi, oz kulib ko'p yig'lagan bo'lar edingizlar".
Muttafaqun alayh.
-
"Fotima,joningni jahannamdan qutqarganki, men sizlar uchun hech narsa qilolmayman".
Muslim rivoyati.
"Har biringiz o'lim vaqtida Allohdan yahshi umid qiling".
Muslim rivoyati.
-
"Beva va miskinlardan habar oling. Yordam beruvchi odam kechalari qoim, kunduzlari ro'zador kimsa kabidir".
Muttafaqun alayh.
"Kimning qo'shnisi uning aziyatidan omonda bo'lmasa, u jannatga kirmaydi".
Muttafaqun alayh.
-
"Allohga va ohirat kuniga ishongan kishi yahshi gap aytsin yoki jim tursin".
Muslim roviyati.
"Alloh taolo o'z rizosi uchun "La ilaha illalloh", degan kishiga jahannamni harom qiladi".
Muttafaqun alayh.
-
"Hotinlar borasida vasiyatimni qabul qilinglar va ularga yahshi muomalad bo'linglar".
Muslim rivoyati.
"Bomdod namozini o'qib olgan kishi Allohning panohida bo'ladi".
Muslim rivoyati.
-
"Abu Zar sho'rva pishirsang ham suvini ko'proq quy va qo'shnilaringga tarqat".
Muslim rivoyati.
"Ayol eri ruhsat bermagan kishini uyiga kiritishi ham mumkin emas".
Muttafaqun alayh.
-
"Hech bir banda men unga oilasidan,mol dunyosidan va barcha yaqinlaridan sevimliroq bo'lmagunimcha iymon keltirgan hisoblanmaydi".
Muslim rivoyati.
"Rizqi keng,umri uzun bo'lishini istagan kishi qarindoshlaridan habar olib, yordam berib tursin".
Muttafaqun alayh.
-
"Bir - birlaringiz bilan do'st bo'lmaguningizcha komil musulmon bo'la olmaysizlar".
"Qiyomada har kim o'z sevgani bilan birga bo'ladi".
Muslim rivoyati.
"Qalbi masjidga bog'langan kishiga hech qanday soya bo'lmaydigan Qiyomat jaziramasida Alloh taolo O'z soyasidan panoh beradi".
Muttafaqun alayh.
-
"Mo'min er mo'mina hotinining yomon ahloqini ko'rib nafratlanmasin, zero uning boshqa bir hulqidan hursand bo'ladi".
Muslim rivoyati.
"Rasulullohdan s.a.v. yahshi musulmonchilik haqida so'ralganida:"Taom ulashasan va tanigan-tanimagan insoninga salom berasan",-dedilar".
Muslim rivoyati.
-
"Ey, insonlar Allohga tavba qilinglar va Undan mag'firat so'ranglar. Men har kun yuz marta mag'firat tilayman".
Muslim rivoyati.
"Kimki bomdod va asr namozini uzliksiz o'qisa, u albatta jannatda bo'ladi".
Muttafaqun alayh.
-
"Keng turar joy, solih qo'shni va beozor ulov bo'lishi kishining saodatidandir".
Buxoriy rivoyati.
"Har bir mo'min banda o'z birodari uchun ko'zgudir. U birodarida bir aybni ko'rsa, o'zida bo'lgan shunday aybni tuzatishga kirishadi".
Buxo'riy rivoyati.
-
"Eng tez ijobat bo'ladigan duo g'oibning g'oibga qilgan duosidir".
Buxoriy rivoyati.
"Kimki yog'liq qo'lini yuvmasdan uhlasa va biror zarar ko'rsa, faqat o'zidan hafa bo'lsin".
Buxoriy rivoyati.
-
"Dinimizdagi amallarning eng yahshisi yengil va ozon bo'lgan amaldir".
"Rasululloh shu qadar ohista gapirar edilarki, so'zlrni sanashni hohlagan kishi sanay olardi".
Buxoriy rivoyati.
-
"Narda o'ynagan odam qo'lini to'ng'iz qoniga botirib lolgan kabidir".
Muslim rivoyati.
"Ummatimning barchasi kechiriladi, gunohlarini oshkor qilganlari bundan mustasno".
Buxoriy rivoyati.
-
"Birortangiz shoshib Robbimga duo qildim, U qabul qilmadi", demasa, duosi shubhasiz ijobat bo'ladi".
Buxoriy rivoyati.
"Kishi musulmon do'stining orqasidan duo qilsa, farishtalar:"Amiyn! Huddi shu senga ham bo'lsin",deyishadi".
MUslim rivoyati.
-
Rasul s.a.v dan; rivoyat qiladilar/Agar biror kishining hojati boglanasa ishi ravo bolmassa ,manga ko'p salavot aytishni odat qilsin .Olloh taolo hojatini ravo aylab ,.g'am anduhdan xalos etadi hamda rizqini faropvon qiladi...deb aytgan ekanlar(Daloilul-hayrot) Durratul va'izin Muhammad Raxim Buhoriy (Nasixat Durdonalari)
-
Rasul akram ga Durut aytishni unutganlar go'yo Jannat yo'lini yo'qotgandek bo;ladilar
------------------------------------------------------------------------
Rivoyat Alloh taolo Muso (a-s) ga ;Agar menga yaqin bo'lishni istasang ,xabibim MUHAMMAD (s.a.v)ga ko'proq salovot ayt,shunda seni ko'proq sevib o'zimga yaqin tutay..
-
Bir ayol Imom Xasan Basriy (r-a) huzurlariga kelib ,yig'lab-yig'lab ;"Ey imom ,qizim yaqinda vafot etgan edi .Tushimda uni qop-qora kiyimda ,bo'yni va oyoqlarini otash zanjirlari b-lan bog'langan xolda ko'rdim "
Imom Xasan Basriy va asxoblari buni eshitib yig'ladilar....Bir qancha vaqtdan keyin Imom Xasan Basriy o'sha qizni tushlarida ko'rsalar ,egnida xarir kiyimlar ,boshida zar-zevarli toj ,Jannatda taht ustida o'ltirgan edi..
"Ey Imom meni tanimadingizmi?'' ,-dedi ,Qiz
Imom :"Yo'q"-dedilar ,
Qiz ;"Onam xuzuringizga borib ,mening azob-uqubatlarim xaqida yig'lab gapirgan edilar" dedi...
Imom; "Bu martabaga qanday etishding?"-deb so'radilar,
Qiz dedi;" Bir odam qabriston oldidan o'tayotib,xazrati Rasulalloh (s.a.v.)ga salavot aytdi va salavotning savobini axli quburga bag'ishladi.Osha qabristonda erkak va ayoldan 5 yuz ellik kishi azobga duchor bo'lgan edi.Rasulalloh(s.a.v)ning salavotlari barakatidan bu qavm azobdan ozod qilindi va Jannatga kiritildi (Zubdatil-va'izin)
-
Ibn Abbos (r.a) rivoyat qiladilar ; "Kmatar bandaning bir necha alomatlari bor bo'lib,ularga amal qilganlar kibr-xavodan uzoqda bo'ladi.Mo'min birodarining raxmini eydi,tuproq ustiga sajda qiladi,kiyimlariga yamoq soladi ,mollarini arqonlaydi,yuvilgan kiyim kiyadi ,faqir-nochorlar b-n o'tiradi,o'z axli oilasi b-n bir dasturhondan ta'om eydi,mo'min birodariga ilgariroq salom beradi va jamoatda qaerda bo'sh joy bo'lsa o'sha erga o'tiradi.Bularning barchasi va kamtarlik alomati bo'lib kibr-havodan xolidur.Alloh subhonahu va ta'olo bu bandaga etmishta savob ato qiladi va etmishta gunohini nomai a'molidan o'chiradi.Jannatda uning darajasini boshqalardan balandroq qiladi.
-
Rasuli akram s.a.v marxamat qilib '
Qiyomat kuni musulmonlarning go'daklari Maxshargohda toplanadilar.Alloh subhanohu va taolo;Ey Jabroil.musulmonlarning bolalarini Jannatga olib bor" deb amr qiladi/Jabroil aleyhis salom Alloh taolaning amri bn g'odaklarni Jannat eshigi oldiga olib keladilar va.Jannatga kiringlar" deb aytadilar.Godaklar ;Bizning ota- onalarimiz qaerda?'" deb so'rashadi.Sizning ota-onangiz shaytoniy nafs yo'lidan yurib,Oz yaratganlari amrini bajo keltirmaganliklari uchun Do'zoxga xukm qilinadilar"deb javob beradilar farishtalar .Bolalar buni eshitib ,uvvos solib yig'laydilar va deydilar ;Ota -onamilarimizdan ajrab,Jannatga kirish bizlarga yarashmaydi.Ota-onamiz gunohini avf etib,biz bn Jannatga kirgizadi deb Alloh subhanohu va taolo dan umid qilamiz,bo'lmasa bizni ham ota-onalarimiz bn birga Do'zohga tashlasin" "Ey Jabroil 'Godaklarning ota-oanalarini Do'zoxdan chiqarib ,ularga topshir Go'daklarning shafoati bn ularning gunohlarini kechirdim va mag'firat etdim " Degan farmon keladi Alloh subhanohu va taoladan .Go'daklar buni eshitib ,hursand bo'lishib ota-oanlarining qo'llaridan ushlab,Jannnatga olib kiradilar va Kavsar xovuziga olib borib,ularni suvga to'ydiradilar" dedilar (Xadisdan
-
Rivoyat,Rasullulloh sallalohu alayhi vasallam hazratlari marhamat qilib dedilar "Me'roj kechasi Jabroil,Mikoil,Isrofil va Azroil alayhissalomlar oldimga keldilar,Jabroil alayhissalom dedilar "Yo Rasululloh ,Sizga o'n marotaba salovot yuborgan ummatingizning qo'lidan ushlab ,Sirot ko'pirigidan o'tkazurman ".Mikoil (a.s) dedilar:"Yo Rasululloh ,men u salovot aytuvchini Kavsar hovuzidan serob qilib,chanqog'ini qondururman", Isrofil (a.s) dedilar :"Yo Rasululloh,men boshimni sajdaga qo'yib,Olloh subhonahu va ta'olo u bandani mag'firat qilmaguncha boshimni sajdadan ko'tarmasman". Azroil (a.s) dedilar "Yo Rasululloh ,men salovot aytuvchining jonini payg'ambarlar jonini qabz etgan kabi osonlik bilan qabz eturman"
("Mintafsiral-lubob")
-
Ibn Umar (r.a) Rasululloh s.a.v dan rivoyat qiladilarki,
"Menga ,olu ashobimga, azvoju zurriyotimga: "Allohumma salli 'alo Muhammadin va ashobihi va azvojihi va zurriyotihi vasallam......... deb salovot aytinglar",deb marhamat qildilar.
-
Abu Bakr Siddiq r.a rivoyat qilgan ekanlarki,Payg'ambar sallallohu alayhi vasallamga salovot aytish hsisiyati shuki, suv olovni qanday o'chirsa,salovot ham gunohni shunday yuvadi va Payg'ambarga (s.a.v ) salovot aytish qulni ozod etgandan ham afzalroqdir ("Shifoi sharif").
-
Rasululloh sallolohu alayhi vasallam dedilar :Salovot aytishni unutganlar go'yo Jannat yo'lini yo'qotgandek bo'ladilar
("Shifoi sharif").
-
Payg'ambarga salovot aytish Vojib!!!
-
Abu Hurayra raziyallohu anhu aytadilar: Rasululoh sallallohu alayhi va sallam: "œMening nafsim qo’lida bo’lgan Zot nomi bilan qasamyod qilaman,sizlar musulmoni komil bo’lmaguningizcha jannatga kira olmaysiz. Musulmoni komil bo’lishingiz uchun bir — birlaringizga muhabbat qo’ymog’ingiz shart. O’rtalaringizda muhabbat paydo bo’lishi uchun salomni oshkora beringiz va bir-birlaringizga jahl qilishdan saqlaningiz, chunki jahl tarashlaguvchidir, ya’ni u sochni tarashlamaydi, balki dinni tarashlaydi" — dedilar.
-
Nabiy alayhissalomdan rivoyat qilindi. Dedilar:
"œIkki xislatdan afzal narsa yoq:
-Allohga imon keltirish va
-Musulmonlarga manfaatli bo’lish.
Ikki yomon xislat borki, undan yomon narsa yoq:
-Allohga shirk keltirish va
-Musulmonlarga zararli bo’lish".
Ibn Hajar Asqaloniyning "œOxirat kuniga tayyorgarlik" kitobidan.
-
Nabiy sallallohi alayhi vasallamdan rivoyat qilindi. Dedilar:
"œKim maishati qiyinchiligidan shikoyat qilsa, go’yoki Robbidan shikoyat qilibdi. Kim dunyo ishlariga mahzun (xafa) bo’lsa, u Rabbiga darg’azab bo’libdi. Kim boyning boyligidan olish uchun o’zini past tutsa, dinining uchdan ikkisi ketibdi".
-
Rivoyat,Payg'ambar sallallohu alayhi vasallam dedilar:
Olloh ta'olo Odam farzandlariga sakkiz hil hislatni ato etgandir.To'rt hislat ahli Jannatdadir:
1. Ochiq yuz,
2. Shirin til,
3.Yumshoq ko'ngil,
4.Sahovatli qo'l.
To'rt hislat egasi ahli Do'zahdandir:
1.To'ng qiyofali odam,
2. Fahsh til egasi,
3.Toshbag'irlar,
4.Bahil qo'l.
-
Rasululloh sallolohu alayhi vasallamdan rivoyat qiladilar:Olloh ta'olo Jabroil alayhis salomni chiroyli suratda halq etib ,olti yuzta qanot berdi .Har bir qanot uzunligi Mashriq bilan Mag'rib o'rtasiga barobar edi .Jabroil alayhis salom o'zlariga nazar solib : "Ey bor Hudoyo ,mendan ham hushsuratroq birorta mahluq yaratganmisan ?"deb so'radilar .Olloh ta'olo aytdi "Yaratgan emasman ".Shundan keyin Jabroil alayhis salom turib ,ikki rakat shukrona namozni o'qidilar,Har bir rakatda yigrma ming yil turdilar ;QIrq ming yilda 2 rakat shukrona namozni ado qildilar.Namozni tugatganlaridan keyin Olloh ta'olo dedi;"Ey Jabroil ,rost ibodat qilding,menga hech kim sendek ibodat qilgan emas,lekin ohir zamonda Nabiy karim,habibim,suyukli do'stim ,Muhammad kelgay va uning gunohkor,zaif ummatlari bo'lgay.Ozgina vaqtda ikki rakat namozni ko'p sahvu hatolar va har hil hayollar bilan oqiydilar.O'zimning izzatim va jalolimga qasamki,sening qirq ming yilda o'qigan ikki rakat namozingdan ularning namozlari menga yahshiroqdir,chunki ularning o'qigan namozlari mening amrim bilandir,sening namozing esa ,o'z ihtiyoring bilan edi,mening amrim bilan emas"."Jabroil alehis salom dedilar : Ularning ibodatiga qanday ajr-mukofot berasan?".Olloh ta'olo dedi: "Ularga Jannatul ma'voni beraman"
( Mushkotul-anvor).
-
Nabiy sallallohi alayhi vasallam dedilar:
"œUch toifa odamlarni Alloh hech soya bo’lmagan kunda O’z Arshining soyasiga oladi: qiyin vaqtlarda (ya’ni, kasal payti, urush chog’ida, yaqin kishisini yo’qotganida) tahorat oluvchi kishini; qorong’ulikda masjidlarga boruvchi odamni; ochni to’ydiruvchilarni".
-
Payg’ambarimiz Muhammad (s.a.v.) marhamat qiladilar:
"œOn nafar odamning namozini Alloh Taolo hech ham qabul qilmaydi:
1. Qiroat qilmasdan yolg’iz namoz o’quvchi kishining.
2. Zakotini ado etmaydigan kishining.
3. Qavm yaxshi ko’rmasa ham, imomlik qilaveradigan kishining.
4. Qochoq qulning.
5. Surunkasiga ichkilik ichadigan kishining.
6. Ayol uxlashga yotganda eri unga darg’azab bo’lsa.
7. Yopinchiqsiz namoz o’qigan ozod ayolning
8. Ribo eguvchi (sudxo’r) kishining.
9. Zolim rahbarning.
10. Namozi buziq va munkar ishlardan qaytmaydigan kishining. Bunday odamning namozi kishini battar Allohdan uzoqlashtiradi".
-
Bir marta «Birodarlarimni sog'indim» degan edilar Rasuli Akram sallollohu alayhi vasallam va buni eshitgan sahobalar: «Biz sizning birodarlaringiz emasmizmi yo Rasululloh» deb so'raganlarida, «Sizlar mening do'stlarimsizlar, birodarlarim oxir zamonning og'ir imtihonlariga duch kelgan paytda ham Islomni tark etmagan mo'minlardir» deb javob bergan edilar.
-
Rivoyat ,Rasululloh sallolohu alayhi vasallam bir majlisda uzun bir hadisni marhamat qilib,so'zlarining oxirida qasam bilan shunday dedilar:"Meni halqqa haqiqiy payg'ambar qilib yuborgan Hudo haqqi,ota-onasiga yahshilik qilib,o'zidan rozi etgan odam Jannatda men bilan birga bo'ladi". Bu majlisda ishtirok etgan bir odam o'rnidan turib:"Yo Rasululloh,agar yoshligida ota-onasi vafot etgan bo'lsalar,qanday qilib ota-onasini rozi qiladi?", deb so'radi .Rasululloh sallolohu alayhi vasallam : "Ota onasi uchun sadaqa qilsin yoki biror muhtojni to'ydirsin,Qur'on o'qib savobini bag'ishlasin, Farz namozlaridan keyin ota-onasining mag'firatini so'rab du'o qilsin.Olloh taborak va ta'olo duosini mustajob etib,mag'firat etgusidir,agar gunohkor bo'lsalar ham.Agar farzand ota-onasi haqiga duo qilmasa,u albatta oq bo'lgan hisoblanadi",-deb javob berdilar.
-
Rivoyat qilurlarki,Abdulloh ibni Muborak raziallohu anhu Ka'bai Muazzamni ziyorat qilayotganda Ismoil alayhis salom hajrida uyqu eltib uhladi.Tushida Rasululloh sallolohu alayhi vasallamni ko'rdi .Rasululloh sallolohu alayhi vasallam dedilar ;"Yo Abdulloh, qaytishda Bog'dodga borib,majusiy Bahrom mahallasini topib, unga mendan salom etkaz va Alloh ta'olo sendan rozi bo'ldi degin".
Abdulloh ibni Muborak raziallohu anhu uyqudan uyg'onib :"La havla va la quvvata illa billahil 'alaiyyil 'azim (Gunohdan saqlanish, Olloh ta'ologa ibodat qilish uchun quvvat va qudratga ega bo'lish yolg'iz Olloh ta'oloning tavfiq va yordami bilandir)",- dedilar "Bu albatta shaytoniy tushdir",deb tahorat qilib ,Baytullohni tavof etdilar.Olloh ta'olo qudrati bilan yana uyqu eltib,ilgari ko'rgan tushlari yana takrorlandi.Buni ham shaytoniy hayolga yo'yib parvo qilmadilar.Uchinchi daf'a yana o'sha tushni takroran ko'rdilar va bu tush bejiz emasligiga ishondilar.Haj tavofi tugaganidan keyin Bog'dodga yo'l oldilar,mahallani topib,majusiy Bahrom bilan uchrashib undan so'radilar:
"Bu yaqin vaqt ichida biror yahshilik qilganmiding?"
Majusiy Bahrom bunga javoban:
"Ha ,to'rtta qizim va to'rtta o'g'lim bor.Qizlarimni o'g'illarimga nikohlab berdim",-deb aytdi.
Abdulloh ibni Muborak raziallohu anhu :
"Sening bu ishing Muhammad Mustafo sallolohu alayhi vasallam shariatida harom hisoblanadi.Boshqa birorta hayr ish qilganmisan?"-dedilar.
"Qizlarim va o'g'illarimning to'yida majusiylarni habar qilib ,ziyofat berdim",-deb javob berdi Bahrom.
"Bularning barchasi shar' bo'yicha haromdir.Boshqa hayr ishing bormi?"- dedilar.
Shundan keyin Bahrom dedi:
"Boshqa bir qizim bor,juda sohib jamol, qaddu-qomati kelishgan.Uni uzatishga tengi topilmadi.Oxirida o'zim uylanishga axd qildim va to'y kechasida mingta majusiyga ziyofat berdim.Yahshi ishlarm mana shulardan iborat".
Abdulloh binni Muborak raziallohu anhu :
"Sening bu ishlaring shari'atda eng yomon amallardan hisoblanadi.Boshqa yahshi ishlaring bo'lsa ayt", dedilar.
"O'sha toy' kechasi qizimni kelinlik to'shagiga olib bordim.Yarim kechada musulmon ayol qo'shnim uyimga kirib qo'lidagi shamni yondirdi,tashqariga chiqib o'chirdi va yana qaytb kelib yondirdi.Tashqariga chiqib bahona qilib yana o'chirdida uyiga bordi.U o'z uyiga kirganidan keyin sababini bilish uchun yashirinib borib ko'rsam,to'rtta kichkina qizi bor ekan."Onajon hech narsa keltirmadingizmi,ochlikdan toqatimiz qolmadi"-dedi ular ."EY ko'zim nurlari,Hudoning dushmanidan narsa so'ragani uyaldim ,shuning uchun bo'sh keldim ",-dedi onalari.Uning qizlari buni eshitib ,zorlanib yig'ladilar .Osha ayolning so'zini eshitib ,darhol uyimga qaytib ,bir tavoqni taomga to'ldirib,uning qizlari oldiga olib borib qo'ydim",-dedi Bahrom.
Abdulloh ibni Muborak raziallohu anhu :
"Ha ,mening tushimda,shu yahshiliging uchun senga Jannat bashorati berilgan ekan"<-dedilar
"Qanday bashorat?" so'radi majusiy Bahrom .
Abdulloh ibni Muborak raziallohu anhu ko'rgan tushlarini unga aytdilar.
Bahrom shu vaqtda:"Ashhadu al la ilaha illalohu va ashhadu anna Muhammadan 'abduhu va rasuluhu ",-deb kalima keltirdi va "La ilaha illalohu Muhammadur rasululloh" kalimasi bilan jon berdi.Abdulloh ibni Muborak raziallohu anhu musulmon bo'lgan Bahromni yuvib ,kafanlab ,janozasini o'qib,dafn etdilar
("Zubdatul-va'izin").
Iloho ,barcha mo'min va mo'minalar ishini hayrli qilib,gunohlarini savobga va oqibat ishlarini hayrga aylantirgin ,Yo Robbil 'olamiyn.
-
Rivoyat ;Olloh ta'olo hazrati Rasululloh sallolohu alayhi vasallamga vaxiy yubordI;"Yo Muhammad ,agar banda er va osmon ahllari ibodatini qilsayu ,lekin qabida dunyo muhabbati riyo va dunyo ziynatlaridan bir zarraga joy bergan bo'lsa ,o'zimga yaqinlashtirmayman".(Mav'iza)>
-
Abu Hurayra (r.a)rivoyat qilurlar.Rasul akram (s.a.v)marxamat qilib dedilar ;Hotinning eng yahshisi ,eri unga nazar solganda boshini egib turadi ,agar eri biror ishga buyursa ,eriga itoat qiladi ,eri yo'qligida erining mol-mulkini muhofaza qiladi va o'zini nomahramlar ko'zida asraydi .5 vaqt namoq o'qigan ,Ramozoni Sharifning ro'zasini tutgan ,o'zini nomahramlardan ehtiyot qilgan va eriga farmonbardorlik qilgan ayol, Jannnattga o'zi hohlagan eshikdan kiradi .
-
Abdurahmon ibni Avf (r.a) Rasululloh sallolohu alayhi vasallamdan rivoyat qiladilar .;"Bitta soliha ayol mingta g'ayri solih erkakdan afzaldir va o'z erining hizmatini farmanbardorlik bilan ado etgan har bir ayolning yuziga Dozahning -7- eshigi yopilib Jannatning -8- eshigi ochiladi va hisob bermay Jannatga dohil bo'ladi " deb aytgan ekanlar.
-
Hadis
--------------------------------------------------------------------------------
Payg'ambarimiz Muhammad alayhissalomning yo'l-yo'riqlari va ko'rsatmalari, u zoti sharifga mansub pandu- nasihatlar yig'indisi hadislar deb atalib, ular har qanday davr uchun ham, har qanday jamiyat uchun ham juda katta ahamiyatga egadir. Chunonchi, hadislar Qur'oni karimdan keyin shariat axkomlarining asosini tashkil qiladi.
Ma'lumki, tarixan g'oyatda qisqa muddatda nozil bo'lgan Qur'oni karim oyatlari ba'zi hollarda umumlashtirilgan, murakkab holda keltirilgan bo'lganligidan Payg'ambarimiz hadislari ushbu oyati shariflarni kengroq talqin etadi, ularni oddiylashtirib bayon qilib, unda keltirilgan voqea va hodisalarni ko'pchilikka tushunarli qilib mufassal holatda sharhlaydi.
Payg'ambar alayhissalom hadislari u zoti sharif yashagan davr uchun haqiqiy bir ko'zgu vazifasini ham o'taydi. Chunki ular sarvari olamning hayotlari, husni axloqlari, adolatli jamiyat qurish yo'lida ko'rsatgan beqiyos sa'iy-harakatlari, yaxshiligu-xayr barakotga asoslangan faoliyatlarni o'z ichiga oladi. Mana shularga binoan oldin o'tgan hech bir Payg'ambarlar va ulug'larga ko'rsatilmagan alohida bir e'tibor bilan ilm ahllari hadislarni to'plashga kirishdilar. Hadis ilmi bilan shug'ullanish eng aziz va sevimli mashg'ulot hisoblanib, ularni to'plash uchun olimu ulamolar butun aql-zakovatiyu, qalb qo'ri bilan kirishganlarini alohida ta'kidlash zarur.
Payg'ambar hayot vaqtlarida hadislarni yozib olish odat bo'lmagan. Ayrim sahobalarning fikricha, Payg'ambarning o'zlari hadislarini yozma qayd etishni ma'n qilganlar. "Mendan Qur'ondan boshqa hech narsa yozmanglar, agar kimki biror narsa yozgan bo'lsa, o'chirib tashlanglar. Mendan faqat hadis aytinglar, holos. Buni hech zarari yo'q",-deb uqdirganlar avvaliga Payg'ambar alayhissalomning o'zlari. So'ngra Payg'ambarning o'zlari Abdulloh ibn Amr ibn al-Ossga izn qilganlaridan keyin hadislar zarur hollarda yozma ravishda ham qayd etila boshlagan. Payg'ambar vafot etganlaridan keyin ma'lum darajada tortishuv va munozaralardan keyin har xil mavzularga doir hadislar kitobat holiga keltirila boshlandi.Masalan sahobalardan Jobir ibn Abdulloh haj ziyoratining yo'l-yo'riqlari (Manosik al-haj) xususidagi hadislardan bir kichik kitob bitgan bo'lsa, Samara ibn Jundab esa Rasulullohdan eshitgan hadislari asosida o'z o'g'illariga bir vasiyatnoma yozib qoldiradi. Tobe'inlar davrida esa hadislarni kitobat etishga qarshilik qiluvchilar ozchillikni tashkil etib, uni kitobatini qo'llab-quvvatlagan tobe'iynlar esa aksariyatni tashkil etardi. Ushbu davrda, ya'ni sahobalar va tobe'iynlar davrida ikki xil fikr qaror topib, hadislarni ham yozma, ham og'zaki tarzda rivoyat qilish odat tusiga kirgan edi.
Hadislarni tadviyn etish-ularni muayyan bir to'plamga yig'ish demakdir. Dastavval hadislarni to'plam shaklida qayd etishni boshlagan olim Abdulaziz ibn Marvon (vafoti 704 yil) hisoblanadi. U Misrda amirlik vazifasida bo'lgan, lekin o'z maqsadiga erishmasdan burun vafot etadi. Uning ishini o'g'li Umar ibn Abdulaziz (vafoti 720 yil) davom etdiradi. Hadislarni bu tariqa qayd etilishidan ko'zda tutilgan asosiy maqsadlar-ularni sahih (to'g'ri, ishonchli)larini noqis mavzulari bilan aralashib ketishlikni oldini olish va muayyan hadisni rivoyat qilgan roviy va ulomalarning vafotlari tufayli ularni yo'q bo'lib ketish xavfidan edi. Shu boisdan ham Umar ibn Abdulaziz hadislarni yozma qayd etishni buyurganda Madina ahliga "Rasululloh-sallolohu alayhi va sallamning hadislarini eshitgan zahotingiz yozib olingizlar, chunki uni bilgan ulamolarni dunyodan o'tib ketishlaridan havotirdaman",-deb yozgan edi. Umar ibn Abdulaziz bu muhim vazifani topshirgan muhaddislarning boshliqlaridan Abu Bakr ibn Muhammad ibn Amr ibn Hazm, Muhammad ibn Muslim ibn Shihob az-Zuhriylar bor edi.
Hijriy ikkinchi (melodiy sakkizinchi) asrning o'rtalaridan e'tiboran hadislarni tasnif etish ham boshlanadi. Eng avvalo ularni boblarga ajratib tasnif etgan olimlardan ar-Rabiy' ibn Subayh as-Sa'diy (vafoti 777 yil), basralik Sa'iyd ibn Abu Aruba (vafoti 773 yil), yamanlik Xolid ibn Jumayl, Muammar ibn Roshid al-Azadiy (vafoti 770-yil), makkalik Abdumalik ibn Abdulaziz ibn Jurayj (vafoti 768-yil), Sufyon ibn Uyayna (vafoti 812-yil), kufalik Sufyon ibn Sa'iyd as-Savriy (vafoti 778-yil), basralik Hammod ibn Salma (vafoti 783-yil), Shomdan al-Valiyd ibn Muslim (vafoti 810-yil), rayylik Jurayr ibn Abdulhamiyd (vafoti 803 yil), Xurosondan Abdulloh ibn al-Muborak (vafoti 797-yil), Vositdan Xushaym ibn Bashiyr (vafoti 799-yil) kufalik Zakariyo ibn Abu Zoida (vafoti 767-yil), Muhammad ibn Fuzayl ibn G'azvon (vafoti 810 yil), Vakiy' ibn Jarroh (vafoti 813 yil), yamanlik Abdurrazoq ibn Hammom (vafoti 827 yil) larni ko'rsatish mumkin. Shu davrda yaratilgan asarlarni tahlil etib aytish mumkinki, ularning aksariyati muayyan bir mavzuga, masalan, tafsir, ahloq-odob, g'azot, shar'iy ahkomlar kabi masalalarga bag'ishlangan edi. Mazkur asarlar Payg'ambar alayhissalomning hadislari, sahoba va tobe'iynlarning so'zlarini o'zida mujassam etgan edi. Ayni vaqtda ushbu asarlar hadislarning to'plami sifatida bo'lib, ularning ishonchli (sahih)ligi masalasiga unchalik e'tibor berilmagandi. Hijriy uchinchi (melodiy to'qqizinchi) asrdan boshlab esa, hadislarni ja'mlovchi (jomi’), musnad va mu'jam shaklidagi yirik asarlar paydo bo'laboshladiki, tarkibiy jihatdan ularni uch asosiy qismga bo'lish mumkin.
1. Boblarga ajratilgan yirik asarlar (al-Javomi’ al-mubavabba). Bu asarlar turli-tuman mavzularni o'zida qamragan bo'lib, ularga boblarga ajratilgan holda tartib berilgan.
Mana shu asarlardan imom al-Buxoriyning "Al-Jomi’ as-sahih", imom Muslim ibn al-Hajjojning "Al-Jomi' as-sahih", at-Termiziyning "Al-Jomi’ al-Kabir", imom Abu Dovudning "As-Sunan", imom an-Nasoiyning "As-Sunan", imom Ibn Mojaning "As-Sunan", imom ad-Dorimiyning "As-Sunan" kabi asarlarini ko'rsatish mumkin.
2. Musnadlar (al-Masoniyd).
Bu uslubdagi asarlarda ma'lum bir sahobaning rivoyatlari bir joyda zikr qilinib, undan keyin ikkinchi sahoba davom ettiriladi. Bu asarlarda keltirilgan hadislarga mavzularga rioya qilinmaydi. Masalan imom Ahmad ibn Hanbal o'zining "al-Musnad" nomli yirik asarida avval to'rt to'g'ri xalifalarning (chahoryorlar) rivoyatlarini keltirib, keyin birin-ketin boshqa sahobalarning rivoyatlarini keltiradi. Hammasi bo'lib uning asarida to'qqiz yuz to'rtta sahoba zikr qilinadi. Muallif o'z asarini boblarga ham bo'lganligini aytish mumkin.
3. Mu'jamlar (al-mao'jim). Bu xildagi to'plamlarda musannif asariga o'z shuyux (ustoz)larining hadislarini kiritib, ularning ismlarini mu'jam (alifbo) tartibida keltiradi.
Payg'ambar alayhissalomning hadislari islom jamiyatining ijtimoiy va ma'naviy hayotida o'z mazmun-mohiyatiga qarab egallagan o'rinlari ham turlicha bo'lgan. Shunday hadislar bo'lganki, ularni jamiyatning barcha a'zolari bilishlari zarur bo'lgan, ya'ni bu xildagi hadislar ommaviy iste'molda bo'lgan. Shu boisdan ham ulamolar, muhaddislar mana shunga asoslanib, ularni targ'ib qilganlar, lekin ba'zi hadislar bo'lganki, ularni ayrim shaxslar bilishining o'zi kifoya bo'lgan. Mana shu xususiyatlarga ko'ra hadislarni ba'zi olimlar, jumladan imom Muhammad ibn Idris ash-Shofi'iy ikki asosiy qismga bo'ladi:
1. Uzluksiz hadislar (al-hadis al-mutavotir). Bu xildagi hadislarning roviylari juda ko'p bo'lib, ular bir-birlariga bog'lanmagan va yolg'on (kizb) gapirishlari amalda mumkin bo'lmagan roviylardir. Bu xildagi hadislar ayniqsa, jamiyat a'zolarining amaliy hayotiga masalan, namoz, ro'za, zakot, haj farzlariga doir hadislarda ko'p uchraydi.
Shuningdek, uzluksiz hadislar ikki xilda bayon etilishi mumkin: lafziy uzluksizlik-bunda hadisdagi so'zlar (lafzlar) deyarli o'zgartirilmay bir xilda bo'ladi. Mazmuniy (ma'noviy) uzluksizlikda esa rivoyat qilinadigan voqealar qisman o'zgartirilishi (ya'ni juz'iy farqli bo'lishi) ham mumkin.
2. Yakka hadislar (al-ohad). Istiloh sifatida bu hadislarda uzluksiz hadislarning shartlari bo'lmaydi, bu xildagi hadislar roviylarining soni chegaralangan-ko'pincha bitta bo'ladi. Odatda yakka hadislar dalil va isbotlar bilan asoslanadi. Bunda ushbu hadisni naql qiluvchisining to'g'ri so'zligi, rivoyat qilinadigan hadisni xatodan xoli bo'lib ishonchli bo'lishligi kabi masalalar ilm ad-diroyat orqali chuqur tadqiq qilinadi. Yakka hadislari uch xil bo'ladi:
1. G'arib hadislar. Muhaddislar fikricha bir roviy tomonidan rivoyat qilingan hadislar g'arib hadislar deb ataladi.
2. Aziz hadislar deb ikki roviy rivoyat qilgan hadislarga aytiladi.
3. Mashhur hadislar deb ikkitadan ortiq roviy rivoyat qilgan hadislarga aytiladi. Biroq bu hadislar uzluksiz hadislar darajasiga yetishmaydi va ular sahih (ishonchli, to'g'ri), hasan (yaxshi, ma'qul) va zaif hadislar bo'lishlari mumkin. Oliy isnod (al-isnod al-oliy) va pastlovchi isnod (al-isnod an-nozil). Rasulullohga nisbatan bo'lgan roviylarning ko'pligi yoki ozligi hamda o'tgan vaqtiga qarab isnodning oliyligi yoki quyilashuvi belgilanadi. Imom al-Buxoriy keltirgan hadislarning isnodi, ko'pincha u bilan Payg'ambar o'rtasida uch roviydan tashkil topadi. Boshqa hollarda esa mazkur hadisning rivoyat qilganda uning isnodi to'rt yoki besh roviydan bo'lishligiga ham erishadi. Binobarin hadisshunoslikda uch isnodliklar isnod oliy, to'rt va besh isnodliklar esa isnod nozil (quyilovchi isnod) deb qabul qilingan. Oliy isnod mansub hadislarning sahih (ishonchli) bo'lishlari asosiy shartlardan hisoblanadi.
Al-Hadis al-marfu'. Bu xildagi hadislar (isnodi bog'lansa ham yoki bog'lanmasa ham) Payg'ambar alayhissalomga borib bog'lanadi (taqaladi).Bunday hollarda ushbu hadisni sahih, yoki zaif, muttasil yoki munqati', undan sahoba yoki tobe'iy tushib qolishi ham mumkin, bulardan qat'iy nazar bular marfu' hadislar sirasiga kiradi. Marfu' hadislar ikki xil bo'ladi:
1. Al-Marfu' as-sariyh (ochiq-oydin marfu'). Bu xildagi hadislarda Payg'ambarga mansublik bevosita ta'kidlanadi. Masalan, Payg'ambar degan (qola), Payg'ambarni ko'rdim (raaytu) yoki Payg'ambar bizga buyurgandi (amarano) kabi iboralar mavjud bo'ladi.
2. Al-Marfu' al-hukmiy (hukm etilgan, buyurilgan). Bu tarzdagi hadislarda to'g'ridan-to'g'ri Payg'ambarga ishorat qilinmay, pinhoniy (dimniy) keltiriladi. Sahoba yoki tobe'iynlardan birontasi Payg'ambarga mansub etmay shar'iy hukmlardan biror masalani gapiradi, biroq bu fikr uni o'zidan chiqmagan bo'lib odatda Payg'ambardan olgan bo'ladi.
Al-Hadis al-mavquf deb sahobalarning so'zlari yoki harakatlari mansub etilgan hadislarga aytiladi. Chunonchi sahobalar Payg'ambar alayhissalomning suhbatida bo'lib, uning rushdu-hidoyatidan va odobidan bahramand bo'lganlar. Ulamolarning ham sahobalarning so'zlari va ishlariga ehtiyojlari katta bo'lgan. Mana shu sabablarga ko'ra sahobalarning so'zlari (qavllari) va ishlari (af'ol) ham hadis kitoblariga kiritilgan.
Al-Hadis al-maqtu' deb tobe'iynlarning so'zlari va ishlari keltirilgan hadislarga aytiladi. Tobe'iynlarning so'zlari va qilgan ishlari ham ulamolarning diqqat markazida bo'lgan, chunonchi ular sahobalar bilan muloqotda bo'lib, shari'at ahkomlarini ulardan olganlar. Payg'ambar alayhissalom ham yaxshi insonlar deb bashorat berganlarida ularni ko'zda tutganlar.
Sahih hadislar deb isnodi boshidan oxirigacha adolat bilan hech bir kamchiligu illatsiz rivoyat qilinadigan hadislarga aytiladi. Sahih hadislarning yana talay shartlari ham bo'lib, ulardan eng muhimlari quyidagilardir:
1. Sanadni uzluksiz bog'lanishi. (ittisol as-sanad); bu shundayki, hadisni rivoyat qiluvchi roviylarning silsilasi boshidan oxirigacha hech bir uzluksiz bo'lishi shart.
2. Keltiriladigan hadis roviylarining hammasi o'z dinida adolatli, sobitqadam kishilar bo'lmog'i kerak.
3. Rivoyat qiluvchi komil musulmon bo'lishi shart, chunki ular dinda mustahkam insonlardir.
4. Rivoyat qiluvchi aql-idrokli kishi bo'lmog'i zarur.
5. Roviy balog'atga yetgan inson bo'lishi kerak.
6. Roviy fisqu-fasoddan xoli sog'lom fikrlovchi inson bo'lishi kerak.
7. Uzuq-yuluqni rivoyat qilishdan xoli kishi bo'lishi zarur.
-
Hazrtai Usmon (r-a) rivoyat qiladilar: "Rasululloh (s.a.v) dan eshtganman .Agar hotin o'z eriga tili bilan ozor bersa,Olloh ta'olo bu hotunni lanatlaydi va Hudoning barcha yaratgan farishhtalariyu ,insu jinlar ham uni lanatlaydilar".
-
Abdulloh ibni Ma'sud (r.a) Rasululloh (s.a.v.)dan rivoyat qilurlar:"O'z erining kiyimini yuvib tozalagan xar bir ayolga Olloh ta'olo mingta hasanot ato etib ,mingta gunohini kechiradi va mingta yahshilikga erishtiradi".
-
Илмнинг офати унутишдир. Уни ноаћил кишига гапириш сса уни зое ќилишдир.
Чаќирган жойга боринглар. Ћадсни ќайтарманглар. Мусулмонларни урманглар!
-
Аллоћ таолога ссзларнинг севимлиси ростдир.
Аллоћ таолога бандалар ичида севимлиси оила аъзоларига манфаати ксп тегадиган кишдир.
-
Ўзингга схши ксрган нарсангни сзгаларга ћам схши кср.
Отангни дсслигини давом сткиз, уни узма, Аллоћ нурингни счириб ќсймасин.
Омонат ќсйган кишига омонатини адо ст. Сенга хиёнат ќилган кишига сен хиёнат ќилма.
-
Агар биров сенга жонини ишониб топширса, уни слдирма.
Агар сизларга схшилик кеоак бслиб ќолса, уни очиќ чећра одамлардан кутинглар!
Агар икки мусулмон ќилич сланѓочлаб бир-бири билан уришса ва бири иккинчисини слдирса, слдирган ћам, слган ћам дсзахга тушади.
Агар икки мусулмон бир-бирига йслиќиб ќсл беришиб ксришса ва Аллоћга ћамду истиѓфор айтишса, икковининг ћам гуноћлари кечирилади.
Агар киши бир ссзни гапириб, кейин у ёќ-бу ёќќа ќараб ќсйса, билгинки бу гап сенга омонатдур.
Агар бирор киши айблаб сскса, сен уни айблаб сскма. Шунда гуноћи унга, савоб сенга бслади.
Агар схшилигинг сени хурсанд ќилиб, ёмонлигинг хафа ќилса, демак сен мсмин скансан.
Агар ќсшниларинг сени схши десётганини сшитсанг, демак схшисан.
-
Мендан деб ћадис сшитсаларингу кснгилларинг буни сезса, дилларинг юмшаса ва у ссз сизларга сќин туюлса, у ћадис менинг ссзим бслиб. Агар мендан деб ћадис сшитсангизу кснгилларингга стирмаса, табиатларинг ёќтирмаса ва у ссз сизларга узоќ туюлса мен у ссздан узоќман.
-
Ќирќ ёки ундан ортиќ киши ќавмдан бирига гувоћликка стса Аллоћ уларнинг гувоћлигини ќабул ќилади.
-
Ћаќ таоло сзи пок, покликни схши ксради. Ўзи тоза, тозаликни схши ксради. Ўзи олийћимматдир, олийћимматликни схши ксради. Ўзи очиќќслликни схши ксради. Ашикларинг олдини покиза тутинглар, сћудийларга схшаманглар.
-
Баъзи бир ссзда сећр, баъзи бир шеърда ћикмат бордир.
Ксрмаган тушни ксрдим деб айтишлик- ёлѓонларнинг ёлѓонидир.
«Услмасанг билганингни ќил» аввалги пайѓамбарлар ссзларидандир.
Аёллар сркакларнинг туѓишган сингилларидирлар.
Ичкарига ижозат ссраб киришлик ксз сабабидандир.
Аллоћ таоло раћмдил бандаларига раћм ќилади.
Албатта мен ћам ћазил ќиламан, лекин фаќат рост ссзни айтаман.
Мен мусибатга соч юлиб, ёќа йиртиб баќириб йиѓлагандан безорман.
Ўзинг ћам, молинг ћам аслида отангникидир.
Кспи маст ќиладиган ичимликнинг озини ичишдан ћам сизларни ќайтараман.
-
Бир нарсани схши ксришинг сени кср ва кар ќилиб ќссди.
Уруш - бу макр - ћийладир.
Ишни пухта ќилмоќ сћтиёткорликдир.
Ћаё фаќат схшилик келтиради.
Ћаё имондандир.
Хола она ћукмидадир.
Тилини (ссзини) схшилаган бандага Аллоћ раћматини берсин.
Гапирса фойдаланадиган, жим турса саќланиб ќоладиган бандага Аллоћ раћмат берсин.
-
Аллоћ сзи кечирувчи зот, кечиргувчини схши ксради.
Аллоћ таоло ота- боболарингиз номи билан ќасам ичишларингизни ман ќилади.
-
Шайтон одам боласининг ќон йслидан юради.
Бахтли киши, фитналардан йироќ бслган ва мусибат етганда сабр ќилган кишидир.
-
Ссзида туриш, аћдига вафо ќилиш имондандир.
Бировга ћадс бериб кейин ќайтариб олган одам тсйгунча еб, кейин ќусиб, ќссганини ќайтадан слаган итга схшайди.
-
Баъзи бир ссзда сећр, баъзи бир шеърда ћикмат бордир.
Ксрмаган тушни ксрдим деб айтишлик- ёлѓонларнинг ёлѓонидир.
«Услмасанг билганингни ќил» аввалги пайѓамбарлар ссзларидандир.
Аёллар сркакларнинг туѓишган сингилларидирлар.
Ичкарига ижозат ссраб киришлик ксз сабабидандир.
Аллоћ таоло раћмдил бандаларига раћм ќилади.
Албатта мен ћам ћазил ќиламан, лекин фаќат рост ссзни айтаман.
Мен мусибатга соч юлиб, ёќа йиртиб баќириб йиѓлагандан безорман.
Ўзинг ћам, молинг ћам аслида отангникидир.
Кспи маст ќиладиган ичимликнинг озини ичишдан ћам сизларни ќайтараман.
-
Бир-бирларингизни кавламанглар, тортишманглар, ёмон ксришманг-лар, юз сгиришманглар. Аллоћнинг дсстбиродар бандалари бслинглар.
-
Савдода ксп ќасам ичманглар, чунки ќасам молни стказади, лекин баракасини кетказади.Одамлар орасини бузадиган чаќимчиликдан саќланинглар.
Алѓон гапирманглар, чунки ёлѓон гап имонга зиддир.
Ќайси султон сз хаќини алдаса у дсзахдадир.
Хонадонга ижозат ссраш уч марта бслади. Жавоб ќилинса хсп, жавоб бслмаса ќайтиб кетинг.
-
Илмни срганиб уни ћеч кимга айтмаётган одам бойликни тсплаб уни ћеч (нарсага) сарф ќилмаётган бахилга схшайди.
-
Кимки бир ћовлини сотса-ю срнига ћовли олмас, сотилган ћовлининг пули унга барака ќилмайди.
Кимки дастурхондан тушган ушоќларни териб еса, маѓфират ќилинади.
Кимки табобат илмини билмай туриб, табиблик ќилса у зоминдир.
Ким сзини катта олса, юришида сзига бино ќсйса, охиратда Аллоћнинг ѓазабига учрайди.
-
Тссатдан слим мсмин учун роћатдир, фосиќ учун пушаймондир.
Ќаризни сз ваќтида бермасдан чсзиб юриш зулмдир.
Маст ќиладиган ва бсшаштирадиган нарсаларни истеъмол ќилишни ман ќилдилар.
-
Дсстлик ћам мерос ќолади, душманлик ћам.
Салом беришдан олдин гап бошлаган одамга киришга рухсат берманг.
Ўлимни орзу ќилманглар.
Биродаринг устидан кулма, Аллоћ унга раћмат бериб, сени сса сша балога гирифтор ќилмасин.
-
Ло ћавла вало ќуввата илла биллоћ» деган ссз 99 дардга даъводир. У дардларнинг снг енгили ѓамдир.
Мећмон кутмайдиган одамда схшилик йсќдир.
Бир-бирларингизга ёлѓон ишлатиб тућмат ќилманглар.
Ишни пухта ва схшилаб ќилган кишини Аллоћ схши ксради.
-
Alloh taolo sen haqingda qanday hukm chiqarishini bilmay turib kulishing - qilgan gunohingdan ham katta gunohdir. Fursatni qo'ldan boy berib qilolmay qolgan bir gunoh ish uchun hafa bo'lishing - gunohdan ko'ra kattaroqdir. Abdulloh ibn Abbos
-
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: «Modomiki, banda katta gunohlardan chetlanar ekan, besh vaqt namoz, juma keyingi jumagacha va ramazon keyingi ramazongacha bo‘lgan kichik gunohlarga kafforatdir» (Muslim va Termiziy rivoyati).
-
Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam: «Sizlarga gunohi kabiralarning eng kattalari haqida xabar beraymi?» deb so‘radilar. «Ha, yo Rasululloh!» deyishdi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam suyangan holda edilar, o‘tirib oldilar-da: «Ogoh bo‘linglar, yolg‘on gapirish va yolg‘on guvohlik berish», deya takrorlayverdilar, hattoki, biz, qaniydi to‘xtalsalar, dedik» (Muttafaqun alayh).
-
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytganlarki: «Alloh taolo: «Men sheriklarning shirkdan behojatrog‘iman. Kimki Men uchun biron amalni qilsa, unda boshqani Menga sherik qilsa, Men undan behojatman. U o‘sha «sherik» uchundir», dedi» (Ibn Moja rivoyati).
-
Yana aytadilar: «Kimki (odamlar) eshitsin desa, Alloh eshittirib qo‘yadi va (odamlar) ko‘rsin desa, Alloh ko‘rsatib qo‘yadi» (Muttafaqun alayh).
-
Dinning ofati uchtadir:
* Beamal olim
* Zolim hokim
* Bilmasdan fatvo aytuvchi ulamo
ilmning ofati unitishdir. Uni noahil kishiga gapirish esa uni zoe qilishdir.
Munofiqning alomati uchtadir
* gapirsa yolg’on gapiradi
* va’dasiga bevafo bo’ladi
* omonatga hiyonat qiladi
-
Qattiq sinovdan panoh so'rash haqida
750. Abdulloh ibn Amr (r.a.) aytdilar: Bir kishi: "Allohim, Sendan qatgiq sinovdan panoh tilayman", dedi-yu to'xtab qoddi. Agar yana shu duoni aytsa, faqat ichida ulug'lik bo'lgan balo (sinov)dan emas, deb aytsin.
751. Abu Hurayra (r.a.)dan rivoyat qilindi: "Rasu-lulloh (s.a.v.) shiddatli sinovdan, ketma-ket keluv-chi baxtsizliqdan, yomon taqdirdan va dushmanlarning hasadqdan panoh tilardilar".
-
G'iybat haqida
Jobir ibn Abdulloh (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.) bilan birga edik. Qandaydir sassiq hid taraldi. Shunda Rasululloh (s.a.v.): "Bilasizlarmi bu nima? Bu mo'minlar g'iybatining hididir", dedilar".
***
(Yana) Jobir ibn Abdulloh (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.) zamonlarida bir kuni sassiq hid taraldi. Shunda Rasululloh (s.a.v.): "Munofiqlar musulmonlarni g'iybat qilishdi, bu o'shaning sassig'i", dedilar".
***
Ibn ummu Abd aytdilarki, qaysi bir mo'minning oldida g'iybat qilinganda u o'sha g'iybatni to'xtatsa, Alloh taolo uni dunyo va ohiratda mukofotlaydi. Qaysi bir mo'min oldida bo'layotgan g'iybatni to'xtatmasa, Alloh taolo uni dunyo va oxiratda jazolasin! Kishi bir mo'minni g'iybat qilishi bilan harom luqmani og'zi-ga olgan bo'ladi; o'sha gapirayotgan odamdagi bor narsani aytsa, g'iybat qilgan bo'ladi. Agar yo'q narsani aytsa, unga tuhmat qilgan bo'ladi.
-
Ota-onaga e'tibor haqida
Janobi rabbil olaminning: "Biz Hamma insonni ota-onasiga yaxshilik qilishni buyurdik" (29:8) degan oyati karimasi haqida
Abdulloh ibn Mas'ud (r.a.) aytdilar: "Men Rasululloh (s.a.v.)dan qiladigan amallarimizdan Alloh taologa eng sevimlisi qaysi, deb so’radim. Rasululloh (s.a.v.): "Farz namozlarni o’z vaqtida o’tish", -dedilar. Men: "Undan keyin qaysi?" - desam, Rasululloh: "Usdan keyin Alloh taolo yo’lida jihod qilish", dedilar. Abdulloh ibn Mas'ud: "Rasulullohdan men shularnigina so’radim. Agar savolimni davom ettiraversam, Rasululloh (s.a.v.) hammasiga javob beraverardilar".
Abdulloh ibn Umar (r.a.)dan rivoyat qilindi. U kishi: "Alloh taoloning rozi bo’lishi otaning rozi bo’lishiga va uning g’azabi ham otaning g’azabiga bog’liqdir", dedilar .
-
Onani rozi qilish haqida
Bahz ibn Hakim (r.a.) otasi va bobosidan rivoyat qildi, bobosi aytdi: "Rasulullohdan: "Ey,
Rasulalloh, men yaxshiligimni kimga qilsam bo’ladi?" - deb so’radim. "Onangga", dedilar. Men shu savolimni uch marotaba qaytarsam ham, Rasululloh: "Onangga", deyaverdilar. To’rtinchi marotaba so’raganimda: "Otangga va yaqin bo’lgan qarindoshlaringga", dedilar.
Ato ibn Yasor (r.a) aytdilar: "Abdulloh ibn Abbos (r.a.) oldilariga bir kishi kelib: "Men bir xotinga sovchi yubordim. U meni qabul qilmay, boshqa bir kishiga tegib ketdi. Jaxlim chiqib, u xotinni o’ldirgan edim. Endi nima qilsam Alloh taolo tavbamni qabul qiladi?" - deb so’radi. Shunda Abdulloh: "Onang barhayotmi?" - deb so’radilar. U: "Yo’q, vafot etganlar", degan edi, Abdulloh: "Unday bo’lsa Alloh taologa tavba qil va toqating boricha toat-ibodat qilib, unga yaqin bo’lishga harakat qil", dedilar". Ato ibn Yasor aytdilar: "Men Abdulloh ibn Abbosga borib, siz nima uchun
1 Imom Termiziy bu hadisni Rasululloh so’zlari deb marfu. ham Ibn Umarning so’zlari deb mavhuv deganlar. Agar biron hadis marfumi, mavqufmi, deb ixtilof qilinganda, marfu asos qilib olinadi
u kishidan onang tirikmi, deb so’radingiz", deganimda, u kishi Alloh taologa onani rozi qilishdek
maqbulroq hech bir amal borligini bilmayman. Shuning uchun onang tirikmi, deb so’ragan edim",dedilar".Ya'ni onasi tirik bo’lib, bola haqida duo qilgan bo’lsa, odam o’ldirishdek katta gunoh bo’lsa ham, o’z fazlu karami bilan avf qilishidan umid qilardim, demoqchi bo’lsa kerak
-
Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Sizlardan ilgari yashab o‘tgan bir kishini takabburlik bilan izorini sudrab yurganida yer yutdi. U qiyomat kunigacha yer (qa’ri)ga kirib ketaverdi» (Buxoriy, Nasoiy va boshqalar rivoyati).
-
Amr ibn Shu’aybning bobosidan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Qiyomat kunida mutakabbir kimsalar kishi suratidagi chumolilarga o‘xshash holda qayta tiriladilar. Ularni har tomondan xorlik egallab oladi. Ular jahannamdagi «Bulis» deb nomlanadigan zindonga haydaladilar» (Nasoiy, Termiziy rivoyati).
-
Ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Qalbida zarra misqolicha kibr bo‘lgan kishi jannatga kirmaydi», dedilar. Shunda bir kishi: «Bir odam kiyimi va poyabzali bejirim bo‘lishini yaxshi ko‘radi, shu narsa kibrmi?» deb so‘radi. «Albatta, Alloh go‘zaldir, go‘zallikni xush ko‘radi, u kibr emas. Kibr haqqa unamaslik — rad etish va odamlarni masxara qilish — tahqirlashdir», dedilar Nabiy» (Muslim, Termiziy rivoyati).
-
Abu Said va Abu Hurayra roziyallohu anhumolardan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Alloh azza va jalla: «Azizlik izorim, kibriyo ridoimdir. Kim (bu ikkisini) Men bilan talashsa, uni azoblayman», deydi» (Muslim rivoyati).
-
Abu Said Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Jannat bilan do‘zax talashib qolishdi. Do‘zax: «Zo‘ravon va mutakabbir kimsalar menda», degan edi, jannat: «Zaif va miskin musulmonlar menda», dedi. Alloh ular orasida ajrim qilib dedi: «Jannat, sen Mening rahmatimsan, sen orqali xohlagan bandalarimga rahm qilaman. Do‘zax, sen Mening azobimsan, sen orqali xohlagan bandalarimni azoblayman. Ikkingiz ham to‘lib toshasiz» (Muslim rivoyati).
-
Harisa ibn Vahb roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning: «Sizlarga do‘zax ahli kimlar ekanini xabar qilaymi? (Ular) qo‘pol, yaxshiliklardan to‘suvchi va mutakabbir kimsalardir», deganlarini eshitganman» (Buxoriy va Muslim rivoyati).
-
Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning: «Kimki o‘zini boshqalardan afzal, deb bilsa, yoki kibr-havo bilan yursa, Alloh taborak va taoloni g‘azablangan holda uchratadi», deganlarini eshitdim» (Tabaroniy rivoyati).
-
Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytdilarki: «Alloh taolo menga tavoze’li bo‘lishingizni vahiy qildi. Toki bir odam boshqasiga zo‘ravonlik qilmasin, bir odam boshqasidan o‘zini ustun qo‘ymasin» (Muslim rivoyati).
-
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Alloh gunoh qilgan kimsaga ham bu dunyoda jazo berib, ham oxiratga nasiba — azob hozirlab qo‘yishi uchun zo‘ravonlik va qarindosh-urug‘chilik aloqalarini uzishdan ko‘ra loyiqroq gunoh yo‘q» (Ibn Moja, Termiziy, Hakim rivoyati).
-
Asarlarda kelganki, agar bir tog‘ boshqa toqqa zo‘ravonlik qilsa, Alloh o‘sha zo‘ravon tog‘ni mayda-mayda qilib yuboradi.
Qorun ham qavmiga zo‘ravonlik qilgani uchun Alloh uni yerga yutdirib tashladi. Alloh taolo u haqda shunday xabar qilgan:
«Albatta, Qorun o‘zi Muso qavmidan edi. Bas, u (qavmdoshlariga) kibr havo qildi... Bas, Biz (Qorunni) ham, uning hovli-joyini ham Yerga yutdirdik» (Qasos surasi, 76-81).
-
Ibn Javziy aytganlarki, Qorunning haddan oshishi borasida bir qancha qarashlar bor:
1. U bir fohishaga Muso alayhissalomga tuhmat qilgin, nomini badnom etgin, deb pul beradi. U shunday qiladi. Muso alayhissalom undan aytgan gapiga qasam ichishini talab etadi. U Qorun bilan o‘rtasida bo‘lib o‘tgan gap-so‘zni xabar qiladi. Qorun shunday qilib haddidan oshgan. Bu gap Ibn Abbosning fikri.
2. U Alloh azza va jallaga kufr keltirib haddidan oshgan. Zahhok shunday degan.
3. Kibr qilib haddidan oshgan. Bu Qatodaning fikri.
4. Kiyimlarini bir qarich uzun qilib sudrab yurgan. Ato Xurosoniy shunday degan.
5. U Fir’avnning xodimi bo‘lgan va Bani Al-Isroilga zulm va tajovuz qilgan. Movardiy shu fikrni bildirgan.
-
«Bas, Biz o‘zini ham, hovli joyini ham (erga) yutdirdik» oyati karimasining sharhida shunday deyiladi: «Qorun fohishani Muso alayhissalomga tuhmat qilishga buyurgach, Muso alayhissalom darg‘azab bo‘ldilar va Qorunni duoibad qildilar. Shunda Alloh taolo: «Men yerga senga itoat etishni buyurdim. Bas, unga buyur», deb vahiy qildi. Muso alayhissalom: «Ey yer, uni yut», dedi. Yer uni yutib yubordi. Qorun buni ko‘rgach, Muso alayhissalomdan rahm qilishni o‘tinib, yolvora boshladi. U zot: «Ey yer, uni yut», degan edi, oyoqlarini yutib yubordi. Muso alayhissalom Qorunni butunlay yutib yuborgunigacha, «uni yutgin», deb buyuraverdi. Shunda Alloh taolo u zotga vahiy qildi: «Ey Muso, izzatim va ulug‘ligimga qasamki, agar Mendan yordam so‘raganida, unga najot berardim».
Ibn Abbos roziyallohu anhumo aytdilarki, yer uni qa’riga yutib yubordi
-
Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam: «Do‘zax ahli besh toifa», dedilar-da, ulardan biriga «tong otsa ham, kech kirsa ham seni ahli oilang va molu dunyoing borasida aldamoqchi bo‘ladigan kimsa», deb ta’rif berdilar (Muslim rivoyati).
-
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilarki: «Mo‘min sodda, ulug‘ bo‘ladi, fojir esa makkor, xor bo‘ladi» (Termiziy, Abu Dovud rivoyati).
-
Ya’ni, mo‘min odam ochiqko‘ngil, sodda bo‘ladi. Birovga makr qilmaydi. Balki o‘zi ishonuvchan, ochiqko‘ngil bo‘lgani sababli aldanib qolishi mumkin. Fojir esa odamlar orasida fasod qo‘zg‘ab yuradigan aldoqchi bo‘ladi.
Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Aldoqchi, minnatchi va baxil jannatga kirmaydi», dedilar» (Termiziy rivoyati).
-
Sahih hadisda keladi: «Albatta, sizlardan bir kishi jannat ahli amallarini qiladi. Hattoki, u bilan jannat orasida bir ziro’ masofa qoladi. Shunda unga kitob (taqdir) yetib keladi-da, do‘zax ahli amalini qiladi va do‘zaxga kiradi» (Muttafaqun alayh).
-
«Jannat ahlining amalini qiladi», degani, insonlarga shunday ko‘rinadi. Aslida esa u amalning yashirin bir illati bo‘ladi. Agar u rostdan ham solih, maqbul amal bo‘lganida edi, Alloh uni yaxshi ko‘rgan va rozi bo‘lgan, uning amalini botil qilmagan bo‘lardi. Shuning uchun, oxiri nima bilan tugashini bilmasdan turib, amalning zohiri bilan g‘ururlanmaslik kerak. Chunki amallar xotimasi bilan e’tiborlidir.
Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumo rivoyat qiladilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ko‘pincha: «Yo‘q, qalblarni o‘zgartiruvchi zotga qasamki», deb ont ichardilar» (Buxoriy rivoyati).
-
Sahl ibn Sa’d Saidiy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Bir kishi do‘zax ahli amalini qiladi, holbuki, u jannat ahlidandir. Yana bir kishi jannat ahli amalini qiladi, holbuki, u do‘zax ahlidandir. Darhaqiqat, amallar xotimasi bilan e’tiborlidir» (Buxoriy rivoyati).
Ulamolar aytishganki, yomon xotima botinda gunoh qilishga odatlangan va kezi kelganda gunohi kabira qilishdan ham tap tortmaydigan kimsalarda uchraydi. Ammo kimki zohirda haq yo‘l uzra sobit qadam bo‘lsa va botinda ham gunoh qilishga odatlanmagan bo‘lsa, uning xotimasi yomon bo‘lishini hech qachon eshitmaganmiz, bilmaymiz ham. Buning uchun Allohga hamd bo‘lsin. Endi kimki gunoh ishlarini yaxshi ko‘rsa va gunoh qilib tavba qilmasdan yuraversa, u tavba qilib ulgurmasidan, ajali yetib qolishi mumkin. Mana shunday vaqtda shayton uni vasvasaga soladi va uni dahshat qamrab oladi-da, odamlarga uning badbaxt ekani ma’lum bo‘ladi. Bundan Allohning O‘zi saqlasin. Ayrim kishilar esa butun umri mobaynida haq yo‘lda mustaqim bo‘ladilar-da, ajallari yaqinlashgach, o‘zgarib, haq yo‘ldan og‘ib ketadilar. Bu ham xotimasi yomon, oqibati xunuk bo‘lishiga olib keladi.
Anas roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Ey qablarni o‘zgartiruvchi Zot, qalbimni diningda sobit-mustahkam qilgin», deb ko‘p aytardilar. Men: «Ey Rasululloh, sizga va siz keltirgan narsalarga iymon keltirdik. Shunda ham bizdan xavotirlanasizmi?» deb so‘radim. «Ha, chunki qalb Alloh taoloning ikki barmog‘i orasida bo‘lib, uni xohlaganicha o‘zgartiradi», dedilar» (Termiziy rivoyati).
-
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Allohning yuzta rahmati bo‘lib, undan bitta rahmatni jinlar, insonlar, hayvonlar va hashoratlar orasiga tushirdi. Ana o‘sha bitta rahmat bilan ular bir-biriga rahm qiladilar, shafqatli bo‘ladilar. Va shu rahmat bilan vahshiy hayvon o‘z bolasiga mehribon bo‘ladi. Alloh to‘qson to‘qqizta rahmatni olib qoldiki, ular bilan qiyomat kunida bandalariga rahm qiladi» (Muttafaqun alayh).
-
Anas roziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning shunday deganlarini eshitganman: «Alloh taolo aytdi: «Ey Odam farzandi, rahmatimdan umidvor bo‘lar ekansan, sen tarafingdan sodir bo‘lgan narsalarni kechiraman va hech parvo qilmayman. Ey Odam farzandi, agar gunohlaring osmonga yetsa-da, so‘ng mendan mag‘firat so‘rasang, seni mag‘firat qilaman va hech parvo qilmayman. Ey Odam farzandi, agar sen Menga yer qobig‘icha xato bilan kelsang, so‘ng Menga biron narsani sherik qilmagan holingda yo‘liqsang, senga yer qobig‘icha mag‘firat bilan peshvoz chiqaman» (Termiziy, Ibn Moja rivoyati).
-
Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Yaxshi gumon ibodatning go‘zalligidandir» (Abu Dovud, Ibn Hibbon rivoyati).
-
Jobir roziyallohu anhu Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning o‘limlaridan uch kun oldin: «Sizlarning har biringiz Alloh azza va jalla haqida yaxshi gumon qilgan holingizdagina vafot etingiz», deganlarini eshitganini aytganlar (Muslim, Abu Dovud, Ibn Moja rivoyati).
-
Rivoyat qilishlaricha, Arsh tarafdan bir jarchi «falonchi o‘g‘li falonchi qaerda?» deb nido qiladi. Bu ovozni eshitgan har bir kishining hushi boshidan uchadi. Alloh azza va jalla o‘sha kishiga: «So‘ralayotgan sensan. Osmonlaru yerning Yaratuvchisiga ro‘baro‘ bo‘lishga shoshil», deydi. Butun maxluqotlar Arsh tomonga tikilib qoladi. Haligi kishi Alloh azza va jallaning huzurida hozir qilinadi. Alloh azza va jalla unga maxluqotlardan to‘sib turadigan nurini tushiradi-da, so‘ng unga: «Bandam, dunyo hayotidagi har bir amalingni ko‘rib, kuzatib turganimni bilmasmiding?» deb so‘raydi. Banda: «Bilardim, ey Rabbim», deydi. «Bandam, Menga osiylik qilgan kimsalarga azobim va intiqomim borligini eshitmaganmiding?». «Eshitgandim, ey Rabbim». «Ey bandam, Menga osiylik qilding?» «Ey Rabbim, shunday bo‘lgan edi». «Bandam, bugun Meni nima qiladi deb o‘ylayapsan?». «Ey Rabbim meni afv etasan, deb o‘ylayapman». «Bandam, nimaga asoslanib meni afv etadi, deb o‘ylayapsan?» «Ey Rabbim, chunki Sen mening gunoh qilayotganimni ko‘rib, uni yashirgan eding». «Seni afv etdim, kechirdim. O‘ylagan narsangni ro‘yobga chiqardim. Kitobingni o‘ng tarafingdan olgin. Unda nimaiki yaxshilik bo‘lsa, uni qabul qildim va nimaiki yomonlik bo‘lsa, uni kechirdim. Men saxiy, karim zotdirman», deydi Alloh taolo.
-
Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumo: «Qadar-taqdir yo‘q, ishlar endi sodir bo‘ladi — ular taqdir qilinmagan», deb da’vo qiladigan qavm haqida: «Agar ularga yo‘liqsang, men ulardan begonaligimni, ular mendan begona ekanliklarini ularga aytib qo‘y. Mabodo ulardan birining Uhudchalik tillasi bo‘lsa-yu, uni infoq qilsa, to qadarga iymon keltirmagunicha Alloh uni qabul qilmaydi», dedilar-da, so‘ng Jabroil alayhissalom hadisini zikr qildilar. Jabroil Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamdan: «Iymon nima?» deb so‘raganida, u zot sollallohu alayhi vasallam: «Allohga, farishtalariga, kitoblariga, payg‘ambarlariga va oxirat kuniga, yaxshilik va yomonlik qadardan ekaniga ishonmog‘ing!» deya javob berganlar (Muslim rivoyati)
-
Allohga iymon keltirish — Alloh taolo mavjud, ulug‘ va mukammal sifatlar bilan sifatlangan nuqsonlardan pok, yolg‘iz, behojat, barcha maxluqotlarni yaratgan, ular ustida xohlaganidek tasarruf etadigan va O‘z mulki-saltanatida istagan narsasini qiladigan zot, deb tasdiqlashdir.
Farishtalarga iymon keltirish ularni Allohning bandalari deb tasdiqlashdir.
«...Yo‘q (farishtalar aslo Allohning bolalari emas, balki) ulug‘ bandalardir. (Farishtalar) U zotdan ilgari biron so‘z aytmaydilar (ya’ni, Alloh buyurmagan biron ishni qilmaydilar). Ular (Allohning) amr-farmoni bilangina amal qilurlar. U zot ularning oldilaridagi (qiladigan) va orqalaridagi (qilib o‘tgan) barcha ish-amallarini bilur. Ular (Qiyomat qoyim bo‘lgan Kunda) faqat (Alloh) rozi bo‘lgan kishilarnigina shafoat qilurlar — qo‘llay olurlar. Ularning o‘zlari (Allohdan) qo‘rqib xafvu xatarda tururlar» (Anbiyo surasi, 26—28).
-
Kitoblarga iymon keltirish — Alloh taolo O‘zining tanlab olgan elchilariga vahiy qilgan kalomini tasdiqlashdir. Bu kalomlar jamlanib, devon qilinib, pokiza sahifalar va qiymatli kitoblarga aylangan. Mo‘min ulardan bilganiga batafsil, bilmaganiga umumiy suratda iymon keltiradi.
Payg‘ambarlarga iymon keltirish — ularning Alloh taolo nomidan bergan xabarlariga ishonishdir. Alloh ularni rostgo‘yliklariga dalolat qiladigan mo‘’jizalar bilan qo‘llab quvvatlagan, ular Allohning risolatini yetkazganlar, mukallaf bandalarga Allohning buyruqlarini bayon qilib berganlar. Ularni ehtirom qilish va ulardan birontasini ajratib qo‘ymaslik vojib bo‘ladi.
Ibn Abbos roziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday deganlar: «Bilginki, agar senga biron narsada foyda berish uchun butun ummat to‘plansa ham, faqat Alloh taolo sen uchun yozib qo‘ygan narsa bilangina foyda beradi. Agar senga biron zarar yetkazish uchun to‘plansa ham, faqat Alloh taolo yozib qo‘ygan narsa bilangina zarar yetkazadi. Qalamlar ko‘tarilgan, sahifalar qurigan» (Termiziy rivoyati).
-
Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Alloh maxluqotlar taqdirini osmonlaru yerni yaratishidan ellik ming yil oldin yozib qo‘ygan» (Muslim rivoyati).
-
O'ninchi hadis.
Tamiym ad-Doriydan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: LDin xayrixohlikdir¦, deganlarida, sahobalar: LKim uchun, ey Rasululloh?¦ deyishdi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: LAllohga, kitobiga, rasuliga va musulmonlar imomi hamda ommasiga¦, deb aytdilar.
Imom Muslim rivoyatlari.
-
(Allohga bo'lgan xayrixohlik - Unga imon keltirib, aytganlarini qilib, qaytariqlaridan qaytish. Kitobiga bo'lgan xayrixohlik - undagi narsalarga bo'ysunib, tilovat qilish. Rasuliga bo'lgan xayrixohlik- u olib kelgan risolatni tasdiqlash. Musulmonlar imomiga bo'lgan xayrixohlik- ularga haq yo'lda bo'lsalar, ularga yordam berib, itoat qilish. Ommaga bo'lgan xayrixohlik-amru-ma'ruf, nahiy-munkar qilib hamda aziyat bermaslik bilan bo'ladi... - tarj.)
-
Sakkizinchi hadis.
Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: LAlbatta Alloh taolo marhamatlidir. Faqat marhamatli bo'lganni qabul qiladi. Alloh taolo yuborgan payg'ambarlariga buyurgan narsalarini mo'minlarga ham buyuradi. Bu haqda Alloh taolo quyidagi oyatlarni nozil qilgan: L(Yuborgan barcha payg'ambarlarimizga shunday dedik): LEy payg'ambarlar, halol-pok taomlardan yenglar va yaxshi amallar qilinglar! Albatta Men qilayotgan amallaringizni bilguvchidirman¦ (Mo''minun surasi, 51-oyat),LEy mo'minlar, sizlarga rizq qilib berganimiz - pokiza narsalardan yenglar¦ (Baqara surasi, 172-oyat). Bir kishi safarda uzoq yuradi. Sochlari to'zib, kiyimlari changib ketadi. Va qo'lini osmonga cho'zib, LEy Rabbim, ey Rabbim¦, deydi. Uning yeyayotgan taomi harom, ichayotgan ichimligi harom, kiyayotgan kiyimi harom hamda ozuqasi harom. Qaerdan uning (duolari) ijobat qilinsin?!¦ dedilar.
Imom Muslim rivoyatlari.
-
Yettinchi hadis.
Anasdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: LSizlardan biringiz o'zi yaxshi ko'rgan narsasini birodari uchun ham yaxshi ko'rmaguncha haqiqiy mo'min bo'la olmaydi¦, dedilar.
Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.
-
Oltinchi hadis.
Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: LBefoyda so'zlarni tark qilish kishining Islomi chiroyligidan (dalolat)dir¦, dedilar.
Imom Termiziy va Ibn Mojalar rivoyati.
-
Beshinchi hadis.
Hasan ibn Alidan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: LShubhali narsani shubhasiziga qo'y¦, dedilar. (Ya'ni, shubhali narsani tark qilib, shubhasiz narsani ol.)
Termiziy va Nasaiy rivoyatlari.
-
To'rtinchi hadis.
Ibn Mas'uddan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: LSizlardan biringiz onasi qornida ekanida qirq kun maniy holatida xalq qilinishi jamlanadi. So'ngra quyuq qon bo'lib, o'sha kabi xalq qilinishi jamlanadi.
Termiziy va Nasaiy rivoyatlari.
-
Uchinchi hadis.
Nu'mon ibn Bashirdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: LAlbatta halol ochiq-ravshan. Albatta harom ochiq-ravshan. Uning o'rtasida shubhali narsalar bo'lib, uni ko'p insonlar bilishmaydi. Kimki shubhadan taqvo qilsa, dini va obro'sini soflabdi. Kimki shubhaga voqe' bo'lsa, haromga yo'liqibdi. Rioya qiluvchi qo'riqxona atrofiga borib, uning ichiga kirib qolishi mumkin. Har bir podshohning qo'riqxonasi bor. Ogoh bo'ling, Allohning qo'riqxonasi U harom qilgan narsalardir. Ogoh bo'ling, jasadda bir parcha go'sht bor. Agar u isloh bo'lsa, jasadning barchasi isloh bo'ladi. Agar u fasod bo'lsa, jasadning barchasi fasod bo'ladi. U ham bo'lsa qalbdir¦, dedilar.
Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.
-
Rasulululloh(s.a.v.) dedilar: "Olimlarning yomoni amirlarni ziyorat qilgani, amirlarning yaxshisi olimlarni ziyorat etganidir. Faqirning eshigiga kelgan amir naqadar xush va amirning eshigiga borgan faqir naqadar noxushdir."
Mavlono Jaloliddin Rumiy "Ichindagi ichindadur" risolasi
-
"œШайтон одам боласининг қон йслларида — томирларида юради".
(Муслим. "œСаҳиҳ", II жузъ, 177-бет)
Шарҳи: Шайтоннинг инсонларга васваса қилиши, ёмонликка бошлаши диний асарларда ксп ссзланса ҳам, бу иш қандай равишда бслиши очиқ баён стилмаган ёки очиқ баён қилинса ҳам, дунёвий илмлар ва фан ривожланмагани боис схши англанмайди. Одам боласининг қон томирларида юриб, юракка кириши ва ундан сна айланиб, томирларга оқиб туриши сски замонларда маълум бслмагани сабабли ҳадисга шарҳ ёзган олимлар бундай ҳадисларни таъвил қилишган ва мажозга боғлашган, шунинг учун васваса кайфисти номаълум бслиб қолган.
Бу ҳадисдан очиқ билиниб турибдики, шайтон одам боласининг юрагига қон йсли орқали таъсир қилиб, ишларини битиради. Таъсир бериши ушбу равишда бслгач, сзи бевосита юракка кириб ссзлаши шарт смас, балки, ташқаридаги тугмачани босиш билан ичкарида қснғироқ чалинганидек, тана ташқарисидан сзига муносиб бир йсл топиб, томирга таъсир стиши ва юракда ҳар хил ҳаракат ва сзгаришлар пайдо қилиши мумкин. Ҳарҳолда, шайтоннинг бу тадбири жуда енгиллик билан озгина вақтда катта васвасаларга сабаб бслиши мумкин.
Имом Бухорий ва Имом Муслим ривостларига ксра, А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) сътикофда стирган вақтларида хотинлари Софис онамиз кечқурун у кишини зиёрат қилишга масжидга келади. Бирор соат ссзлашиб стирганларидан кейин Софис онамиз қайтиш учун қсзғалади. А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) у кишини кузатиб ҳовлига чиқадилар. Шу вақтда уларга икки киши учрайди. А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) уларга қараб: "œБу сз хотиним Софис", дейдилар. Ҳалиги кишилар: "œСубҳаналлоҳ, сиз ҳақингизда қандай ҳам гумон бслсин, ё А асулуллоҳ!" дейишади. Шунда А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) шу ҳадисни ссзлаганлар.
Мазкур кишилар ансорий саҳобаларнинг улуғларидан ва холис мсминлардан бслгани учун А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) уларнинг ёмон гумон қилмаслигини билар сдилар, шундай бслса-да, шайтон учун "œвасваса тугмасини босиш" енгил иш сканини назарда тутиб, бир изоҳ беришни мувофиқ ксрдилар.
Аслида А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бу ишлари билан халқларга одоб ва ахлоқни таълим берган, туҳматлардан сақланиш йслларини билдирган, умматларга ибрат ва срнак бслган сдилар. Мумкин қадар туҳматдан сақланиш лозим скани ва бирор кишининг гумон қилишига изн бермаслик кераклиги ушбу ҳадиси шарифдан англашилади.
Қуръони карим Сулаймон пайғамбарнинг (алайҳиссалом) ҳавода учиб юришларини ҳикос қилгани ҳолда мусулмонлар сз вақтида ҳаво сафари илмини билишга интилмаганлари зср ғафлат бслса, ҳадисларда қон айланиши ҳикос стилатуриб ҳам, мусулмон табибларнинг шу ҳақда тажрибалар, тадқиқотлар олиб бормаслиги иккинчи бир бепарволикдир.
Бу ишларнинг ҳар иккисини Оврупа олимлари сснгги асрлардагина кашф стишди ва илм водийига киришга тссиқ бслиб турган бир чуқурга ксприк солишди. Бу ксприкни солиш мусулмонлар учун осонроқ сди, бироқ ғайратсизлик туфайли бу нарсанинг уддасидан чиқа олмадилар.
(А изоуддин ибн ФАХА ИДДИА,
"œЖавомеъул калим",
75-ҳадис, 109-бет)
-
Абу Ҳурайра (розийаллоҳу анҳу) ривост қиладилар: «А асулуллоҳнинг (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай деганларини сшитдим: "œМен қайтарган нарсалардан узоқ бслинглар. Мен буюрган нарсалардан кучларингиз етганини қилинглар. Сизлардан аввалгиларни ксп ссрашлари ва пайғамбарларига қарши бслишлари ҳалокатга етказгандир"» (Бухорий, Муслим, Аасаий, Ибн Можа, Аҳмад ривостлари).
"œМен қайтарган нарсалардан узоқ бслинг!" Яъни, уларни қилишдан тамоман сақланинглар, ҳеч бирини қилманглар. Ҳадисдаги ифода А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) қайтарган нарсаларни қилиш ҳаромлигини билдиради.
"œМен буюрган нарсалардан кучларингиз етганини қилинглар!" Бундан баъзи натижаларни чиқаришимиз мумкин. Масалан, кишига сув зарарли бслса, съни, уни ишлатса касал бслса ё тузалиши қийин бслса, тасммум қилади. Яқинлари, хотини, бола-чақаси ёки уй ҳайвонларини боқиш учун озгина егулик топса ҳам, сшани сарфлаши вожибдир. Кишига каффорат вожиб бслганида олтмиш кун узлуксиз рсза тутишга срамаса, фидс беради.
"œСизлардан аввалгиларни ксп ссрашлари ва пайғамбарларига қарши бслишлари ҳалокатга етказгандир". Савол турлича бслади. Оми кишининг таҳорат, намоз, рсзага тегишли саволлари. Бу нарсаларни ссраб-билиш фарзи айндир."œИлм талаб қилиш барча мусулмон сркак ва аёлларга фарздир" (Ибн Можа ривости) ҳадиси шунга ишора қилади..
Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: "œАгар билмайдиган бслсангизлар, аҳли зикрлардан (биладиганлардан) ссрангизлар!" (Ааҳл, 43).
Абдуллоҳ ибн Аббос (розийаллоҳу анҳу): "Менга ксп савол берадиган тил, теран англайдиган қалб берилди", деб сзининг ҳолатини баён қилган.
Фақат сзи амал қилиши учун смас, балки бошқаларга етказиш учун ҳам ссраши. Бундай ссраб-билиш фарзи кифосдир: "œАхир улардан ҳар бир гуруҳдан бир тоифа одамлар (жанг учун) чиқмайдиларми?! (Қолганлари сса Мадинада) динни срганиб, (жангга кетган) қавмлари олдиларига қайтган вақтларида, уларни огоҳлантиргани (қолмайдиларми)?!" (Тавба, 122).
А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай деганлар: "œҲозир бслганларингиз (бу ерда) бслмаганларга билдирсин" (Бухорий, Муслим, Абу Довуд ривостлари).
Аллоҳ таоло на ссровчига, на бошқага вожиб қилмаган нарсалар хусусида ссраши. Лайғамбаримиз (алайҳиссалом): "œАллоҳ таоло сизга марҳамат қилгани учун баъзи нарсаларни фарз қилмади. (Шунинг учун) сизлар улар ҳақида суриштирманглар", деганлар (Ҳайсамий, Табароний ривостлари).
Ҳазрати Али (розийаллоҳу анҳу) ривост қилади: «"œЙслга қодир бслган одамлар зиммасида Аллоҳ учун Байтни ҳаж қилиш (фарзи) бордир" (Оли Имрон, 97) мазмунли ост нозил бслганида, бир киши Лайғамбаримиз (алайҳиссалом) олдиларига келиб: "œҲар йилими. ё А асулуллоҳ?" деб ссради. А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) унга сътибор бермадилар. У одам икки ёки уч марта саволни такрорлади. Шунда Аабий (алайҳиссалом) бундай марҳамат қилдилар: "œСал бслмаса "œҲа", деб айтардим. Аллоҳга қасамки, агар "œҲа" десам, фарз бсларди-да, уни ҳар йили адо столмасдиларинг. Сизларга бир ишни буюрсам, уни кучингиз етганича бажаринглар. Агар сизларни бирор нарсадан қайтарсам, ундан узоқ бслинглар". Ана шу пайтда Моида сурасининг: "Ай мсминлар, (Аллоҳ сизлардан кечиб юборган), очилганида сизларни хафа қиладиган нарсалар ҳақида ссраманглар!" (101), ости нозил бслди. Бу қайтариқ Лайғамбаримизнинг (алайҳиссалом) замонларига хосдир. Салаф олимларидан бир қисми муташобиҳ остларнинг маъноларини ссрашни тақиқлашган.
Имом Моликдан бир киши Тоҳа сурасининг бешинчи остидаги "œистиво" ҳақида ссраганида: "œИстиво маълум, аммо кайфисти номаълум. Унга имон келтириш вожибдир. Кайфистини ссраш сса бидъатдир. Сени ёмон киши деб биламан, бу одамни ташқарига ҳайдаб чиқаринглар!" деб у одамни узоқлаштирди. Шунинг учун салафларнинг йсллари снг тсғри йслдир. Уларнинг ворисларининг йсллари сса, кспроқ илм олиш бслиб, бу нарса ссраб-суриштириш, срганиш билан амалга ошади.
"œҚирқ ҳадис" ("œМовароуннаҳр", 2005)
китобидан олинди.
«Ҳидост», 2006, 10-сон
-
А изоуддин ибн ФАХА ИДДИА
ЯХШИ ФАЗИЛАТЛАА КАЛИТИ
"œАллоҳ таоло ҳаром қилган нарсалардан сзингни сақла, снг схши ибодат қилувчилардан бсласан. Аллоҳ таоло сенга берган нарсасига рози бсл, бой одамлардан бсласан. Қсшнингга схши муомала қил, чин мсмин бсласан. Ўзинг учун схши ксрган нарсаларни бошқалар учун ҳам схши ксргин, чин мусулмон бсласан. Ксп кулишга одат қилма, ксп кулги қалбни слдиради" (Аҳмад ибн Ҳанбал. "œМуснад", II жузъ, 310-бет; Имом Термизий. "œЖомеъ", II жузъ, 54-бет).
Шарҳи:
Ахлоқ илми "œстаги кенг ва енглари узун" бир фан бслса ҳам, унинг тармоқлари ва қисмлари умумий қоидалар остига йиғилади. Шу умумий қоидаларни ссда тутган кишилар ҳамма қисмларини кснгилларида сақлай оладилар.
1. Умумий қоидалардан бири А асулуллоҳнинг (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): "œЎзинг учун схши ксрган нарсаларни бошқалар учун ҳам схши ксргин!" деган ссзларидир. Аки, аксинча: "œЎзинг учун схши ксрмаган нарсаларни бошқаларга ҳам раво ксрмагин".
Ахлоқнинг срми шу ссзлар остига киради. Ўзаро муносабатда ҳар ким муомаласини сзига қиёс қилиб ксрсин: ёқса, бошқага ҳам қилаверсин, ёқмаса, демак, бошқага ҳам раво ксрмасин.
Шу хусусда Имом Бухорий Анас ибн Моликдан (розийаллоҳу анҳу) ривост қилишларича, Лайғамбаримиз (алайҳиссалом): "œСизлардан бирингиз сзи учун схши ксрган нарсани бошқа мсмин биродарлари учун ҳам схши ксрмаса, мсмин бслолмайди" (Имом Бухорий. "œСаҳиҳ", I жузъ, 9-бет), деганлар.
Ўзи учун севган бир ишни мсмин биродари учун севмасликни ҳадиси шариф комил мсминликдан ҳисоб қилмайди.
Бу ҳадисдаги насиҳатлар Абу Ҳурайрага қарата айтилган бслса ҳам, унинг ҳукми умумийдир.
2. Ибодатларнинг снг каттаси ва снг севимлироғи тақиқлардан нафсни тийиб, фарз-ларни бажаришдир. Ҳар бир киши бсйнига шариат юклаган бурчларини адо стиши керак.
Мусулмонларнинг фарз амалларга бепарволик қилиб, нафл ё мустаҳаб ишларига аҳамист бериши, Аллоҳ таоло ва бандалари олдида юз хил бурчлари бслатуриб, ҳар хил бахс-суҳбатлар, тсй-маросиму ва бошқа ортиқча тадбирлар билан шуғулланиши, фарз садақа (закот)ларни бериш срнига дабдабали тсйлар қилиб, (муҳтож бслмаган) одамларни бундай тсйларга чорлаши ақлдан смас. Мсмин кишига ҳаромдан тийилиб, фарзларни бсйнидан соқит қилишдек савобли ва қутлуғ иш йсқ.
3. Аллоҳ таоло берган нарсага рози бслиш катта бойликдир, албатта. "œҚаноат туганмас хазинадир" деганлар. У йсқ-бу йсқ деб нолиб юрадиганлар бирон аъзоларига ё оила ичидаги кишиларига офат етса, сзлари неъмат ичида бсла туриб, қадрини билмаганларини сшандагина тан оладилар ва сринсиз шикост қилиб юрганларидан, ношукрлик қилганларидан пушаймон бсладилар.
4. Қсшни хоҳ схши бслсин, хоҳ ёмон бслсин, унга нисбатан схши муомалада бслиш ва олижаноблик қилиш (чунки қсшничилик ҳаққи бор), унинг ёмонликларидан ксз юмиб, кечириш мс-минликдандир, албатта.
5. Аслида, кулги саломатлик келтиради, деб даъво қилинса ҳам, унинг меъёридан ортиғи инсонга срашмайди ва ақлсизликка аломат бс-либ қолади. Кснгил хаёл билан банд бслиб турганида киши ксп кулгини ёқтирмаслиги табиийдир. "œОлдида слимдек катта бир воқеа турган кишининг кснглига ксп кулиш қандай сиғар скан?" деб жуда схши айтилган.
Ҳадиси шариф одамлар сзларини сзлари назорат қилиб боришларини буюради. Бу ҳадисдаги беш қоидани схши срганиб, ҳар бир ишни шуларга слчаб қилган инсонни дунёда снг схши инсон деб мақтаса арзийди. Зоҳирий илм, ботиний илм, тасаввуф илми ва фиқҳ илми шу ҳадиси шарифда йиғилган. Уларни чуқур сйлаб, схши билиб, тушуниб, ҳаётга татбиқ қилиш керак, холос.
("œЖавомеъул калим", Т., "œМовароуннаҳр", 2004, 23-бет.)
«Ҳидост» 2006 йил 11-сон
-
ХАЙА ЛИ ИШЛАА ГА ШОШИЛГАА ЯХШИ
Ҳорис ибн Осим Ашъарий ривост қилади: «А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай марҳамат қилдилар: "œЛоклик имоннинг срмидир. "œАлҳамдулиллаҳ" тарозини тслдиради. "œСубҳоналлоҳи валҳамдулиллаҳ" ер билан осмон орасини тслдиради. Аамоз нурдир. Садақа ҳужжатдир. Сабр ёруғликдир. Қуръон инсоннинг фойдасига ёки зарарига ҳужжат бслади. Ҳар ким сзини сотиш мақсадида чиқади. А уни (азобдан сақлаш учун) азоблайди ёки ҳалок стади"» (Имом Муслим ривости).*
Шарҳи:
"œЛоклик имоннинг срмидир". Имом Ғаззолий бундай изоҳлаган: "œБу ердаги айтилган поклик қалбнинг адоват, ҳасад, нафрат ва шунга схшаш хасталиклардан тозаланишидир. Имон шу тариқа комил бслади. Шаҳодат калимасини айтган киши имоннинг срмини қслга киритган бслади. Ким қалбини ана шу хасталиклардан тозаласа, имони комил бслади, акс ҳолда, имони нуқсонли бслади".
Баъзилар буни қуйидагича изоҳлашади: "œКим қалбини покласа, таҳорат олса, ғусл қилса ва намоз сқиса, намозни икки таҳорат (таҳорат — ғусл) билан сқиган бслади. Ким намозни фақат таҳорат аъзоларини ювган ҳолда сқиса, икки таҳоратдан биттаси билан намоз сқиган бслади. Бундан ташқари, Аллоҳ таоло фақатгина қалб поклигига қарайди. Лайғамбаримиз (алайҳиссалом) бундай деганлар: "œАллоҳ таоло сизнинг ташқи ксринишларингиз ёки молларингизга қарамайди, балки қалбларингизга қарайди" (Муслим, Ибн Можа ва Имом Аҳмад ривости).
Бу ҳадис Мусонинг (алайҳиссалом) дуоси ҳақидаги қуйидаги ҳадисга зидга схшаб ксринади. Мусо (алайҳиссалом) бундай деди: "œАй А аббим, менга жаннатга киритадиган бир амални ксрсат". Аллоҳ таоло: "œЛа илаҳа иллаллоҳ", деб айт, чунки етти қават ер ва осмон тарозининг бир палласига, "œЛа илаҳа иллаллоҳ" калимаси иккинчи палласига қсйилса, калима оғир келади", деди. Шу нарса маълумки, ерлар ва осмонлар ер билан осмон орасидаги масофадан ҳам кенгдир. "œАлҳамдулиллаҳ" тарози палласининг кспроғини сгаллаши туфайли осмон билан ер орасини тслдириши лозим бслади. Тарози сса ер билан осмон орасидан ҳам кенгдир. Бундан мурод, "œАлҳамдулиллаҳ" агар жисм бслсайди, тарозини тслдирарди" ёки "œАлҳамдулиллаҳ"нинг савоби тарозини тслдиради", демакдир.
"œАамоз нурдир". Яъни, савоби нурдир. Ҳадиси шарифда бундай марҳамат қилинади: "œҚоронғуликда масжидга борганларни қиёмат кунида ёруғ нур билан севинтир" (Термизий, Абу Довуд, Ибн Можа ривости).
Лайғамбаримизнинг (алайҳиссалом): "œСадақа ҳужжатдир", деган ссзлари садақа берган кишининг имони саломат сканига ҳужжат бслишини назарда тутади.
"œСабр ёруғликдир". Бу ерда мақсад қилинган сабр Исломга мувофиқ сабрдир. Аллоҳга итоат қилишда дунё тузоқларига ва балоларига сабр қилиш. Яъни, сабрли одамнинг савоб умидида қилган сабридир.
"œҲар ким сзини сотиш мақсадида чиқади". Яъни, ҳар ким сзи учун ҳаракат қилади. Кимдир нафсини Аллоҳга ибодат қилиш билан сотади ва уни жаҳаннамдан сақлайди. Кимдир сса нафсини шайтонга ва сз орзуларига бериб қссди ва уни ҳалок қилади.
А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай дедилар: «Ким срталаб ёки кечқурун: "œАллоҳим, мен Сенга ва аршингни кстариб тургувчиларга, фаришталарингга, пайғамбарларингга ва барча сратган махлуқларингга гувоҳлик бераман. Ўзингдан бошқа илоҳ бслмаган сгона Аллоҳсан. Сенинг шеригинг йсқ. Муҳаммад сенинг банданг ва пайғамбарингдир", деб айтса, жасадининг тсртдан бири жаҳаннамдан қутулади. Икки марта айтган кишининг срмини, уч марта айтганнинг тсртдан учини, тсрт марта айтган кишининг бутун вужудини Аллоҳ таоло дсзах азобидан қутқаради".
Мол сгаси қулининг бир қисмини озод қилса, бу ҳукм бошқа қисмларига ҳам тегишлидир. Аллоҳ таоло бандасининг дастлаб тсртдан бирини озод қилса, нега бу ҳукм бошқа қисмларга стмайди. Бунга шундай жавоб берилган. Бу ердаги стиш қаҳристдир (съни, мол сгасини бошқа қисмларни ҳам озод қилишга мажбурлашдир. Аллоҳ таолони бошқаларни зсрлагандек зсрлаб бслмайди. У истамаган хусусда ҳукм ҳам стмайди. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: "œАллоҳ мсминлардан жонлари ва молларини жаннат свазига сотиб олди" (Тавба, 111).
Баъзи олимлар: "œБундан шарафлироқ олди-сотди йсқ. Чунки бу ерда сотиб олган Зот — Аллоҳ таоло, сотган — мсмин, сотилган — нафс, тсланадиган ҳақ — жаннат. Бу остда сотувчи ҳақни олмасдан туриб молни топширишга мажбур қилинишига, харидор сса олдиндан ҳақни тслашга мажбур қилинмаслигига далил бор. Аллоҳ таоло сотилган нафсларини топшириб, ундан кейин жаннатни олишларини фарз қилган, дейишади. Чунки Аллоҳ таоло мсминларга беш вақт намозни, рсзани ва бошқа ибодатларни фарз қилган.
*"œҚирқ ҳадис", 69-бет, Тошкент ш., «Мовароуннаҳр».
«Ҳидост», 2006, 10-сон
-
Бстам де
— Ўткир! Ҳо, Ўткир! Аега шу пайтгача бузоқни суғормадинг? Чанқаб слай дебди-ку! Меҳринг йсқми, аҳмоқ?! Ўзингни бузоқнинг срнига қсйиб кср! Бефаросат! Қара ҳансирашишини! — дес жаҳлини босолмай бақира кетди ота.
Ўткир уйдан чопиб чиқиб, челакни олиб, сувга кетатуриб, деди:
— Ҳозир, ота, ҳозир. Мактабдан сндигина келдим. Бугун учрашув бслувди...
"œБолам, бстам" дегин, схши ссзлар айт.
Жаҳлингни жиловла, ёмон ссздан қайт.
Яхши ссз ийдирар, ёмон — бездирар,
Ҳассасиз қолмагин суснч керак пайт.
-
Тил
* Ссз бойлигингиз қанча ксп бслса, бошқаларга шу қадар фойдангиз тегади, таъсир доирангиз, сътиборингиз шу қадар кенг бслади.
* Ҳар қандай халқнинг урф-одатларини билай десангиз, аввало, унинг тилини билишга урининг.
* Ким сзга тилларни билмаса, сз тилини ҳам схши тушунмайди.
* Барча тиллар аниқликка интилади, аниқлик сса қисқалик, ихчамликдадир.
* Ссз қандай ишга йсллаши билан қимматлидир.
* Тилдаги равшанлик равшан фикр натижасидир, равшан фикр, турган гап, равшан ифодани талаб стади.
* Оддийгина, равшан ссзларга жо бслмайдиган ҳеч нима йсқ.
-
Ilmning ofati unutishdir. Uni noahil kishiga gapirish esa uni zoye qilishdir.
Chaqirgan joyga boringlar. Hadyani qaytarmanglar. Musulmonlarni urmanglar!
Alloh taologa so’zlarning sevimlisi rostdir.
Alloh taologa bandalar ichida sevimlisi oila a’zolariga manfaati ko’p tegadigan kishdir
-
O’zingga yaxshi ko’rgan narsangni o’zgalarga ham yaxshi ko’r.
Otangni do’sligini davom etkiz, uni uzma, Alloh nuringni o’chirib qo’ymasin.
Omonat qo’ygan kishiga omonatini ado et. Senga xiyonat qilgan kishiga sen xiyonat qilma.
-
Agar birov senga jonini ishonib topshirsa, uni o’ldirma.
Agar sizlarga yaxshilik keoak bo’lib qolsa, uni ochiq chehra odamlardan kutinglar!
Agar ikki musulmon qilich yalang’ochlab bir-biri bilan urishsa va biri ikkinchisini o’ldirsa, o’ldirgan ham, o’lgan ham do’zaxga tushadi.
Agar ikki musulmon bir-biriga yo’liqib qo’l berishib ko’rishsa va Allohga hamdu istig’for aytishsa, ikkovining ham gunohlari kechiriladi.
Agar kishi bir so’zni gapirib, keyin u yoq-bu yoqqa qarab qo’ysa, bilginki bu gap senga omonatdur.
-
Agar biror kishi ayblab so’ksa, sen uni ayblab so’kma. Shunda gunohi unga, savob senga bo’ladi.
Agar yaxshiliging seni xursand qilib, yomonliging xafa qilsa, demak sen mo’min ekansan.
Agar qo’shnilaring seni yaxshi deyayotganini eshitsang, demak yaxshisan. Yomon deyishayotganini eshitsang- yomonsan.
-
Mendan deb hadis eshitsalaringu ko’ngillaring buni sezsa, dillaring yumshasa va u so’z sizlarga yaqin tuyulsa, u hadis mening so’zim bo’lib. Agar mendan deb hadis eshitsangizu ko’ngillaringga o’tirmasa, tabiatlaring yoqtirmasa va u so’z sizlarga uzoq tuyulsa men u so’zdan uzoqman.
Qirq yoki undan ortiq kishi qavmdan biriga guvohlikka o’tsa Alloh ularning guvohligini qabul qiladi.
-
Kimki g’azabi kelsa jim bo’lsin.
Kimki g’azabi kelsa, tik turgan bo’lsa o’tirsin. Agar g’azabi ketsa xo’p, ketmasa yotib olsin.
O’lgan kishilaringizning yaxshiliklarini gapiringlar, yomonliklari-ni gapirmanglar.
Boshqalar bo’laveradi deb fatvo bersalar ham o’z qalbingga qarab ish tut.
Kechirimli bo’linglar, shunda sizlarga ham kechirimli bo’lishadi.
Dunyoda odamlarga eng qattiq azob bergan kishi oxiratda eng qattiq azoblanadi.
-
Ilmu hunarni Хitoydan bo’lsa ham borib o’rganinglar.
Тopilgan molning eng tozasi (pokizasi) kishining peshona teri bilan topilgan mol va beg’irrom halol savdodan topilgan pulidir.
Oralaringizda salom berishni keng tarqatinglar, bir-birlaringga muhabbatlaring ziyoda bo’ladi.
-
Imonning afzali sabrlilik va o’timlilikdir.
Uzr aytishga majbur qiluvchi ishlarni kamaytiringlar.
Nonni hurmatlanglar!
Parvardigoro, ko’rinishimni chiroyli qilding xulqimni ham chiroyli qilgin.
«Kimga yaxshilik qilay» , - deb so’ragan sahobaga uch marta onangga deb, to’rtinchisida otangga deb aytdilar.
-
Alloh taoloning o’zi go’zaldir, go’zallikni yaxshi ko’radi.
Haq taolo o’zi pok, poklikni yaxshi ko’radi. O’zi toza, tozalikni yaxshi ko’radi. O’zi oliyhimmatdir, oliyhimmatlikni yaxshi ko’radi. O’zi ochiqqo’llikni yaxshi ko’radi. Eshiklaring oldini pokiza tutinglar, yahudiylarga o’xshamanglar.
Alloh o’zi kechiruvchi zot, kechirguvchini yaxshi ko’radi.
-
Alloh taolo ota- bobolaringiz nomi bilan qasam ichishlaringizni man qiladi.
Shayton odam bolasining qon yo’lidan yuradi.
Baxtli kishi, fitnalardan yiroq bo’lgan va musibat yetganda sabr qilgan kishidir.
Darhaqiqat o’lim — dahshatdir. Agar tobutni ko’rsalaring o’rinlaring-dan turinglar.
-
Ota-onaning vafotidan keyin ularning do’stlariga yaxshilik qilish ota- onaga yaxshilik qilishning afzalidan hisoblanadi.
So’zida turish, ahdiga vafo qilish imondandir.
Birovga hadya berib keyin qaytarib olgan odam to’yguncha yeb, keyin qusib, qo’sganini qaytadan yalagan itga o’xshaydi.
Ba’zi bir so’zda sehr, ba’zi bir she’rda hikmat bordir.
-
Ko’rmagan tushni ko’rdim deb aytishlik- yolg’onlarning yolg’onidir.
«Uyalmasang bilganingni qil» avvalgi payg’ambarlar so’zlaridandir.
Ayollar erkaklarning tug’ishgan singillaridirlar.
Ichkariga ijozat so’rab kirishlik ko’z sababidandir.
Alloh taolo rahmdil bandalariga rahm qiladi.
Albatta men ham hazil qilaman, lekin faqat rost so’zni aytaman.
-
Men musibatga soch yulib, yoqa yirtib baqirib yig’lagandan bezorman.
O’zing ham, moling ham aslida otangnikidir.
Ko’pi mast qiladigan ichimlikning ozini ichishdan ham sizlarni qaytaraman.
Тo’yingda bir qo’y so’yib bo’lsa ham ziyofat ber.
Uzr aytiladigan ishni qilma!
Quloqqa ozor beradigan gap so’zlama!
-
Yomon gumon qilmanglar. Gumon gapning eng yolg’onidir.
Bir-birlaringizni kavlamanglar, tortishmanglar, yomon ko’rishmang-lar, yuz o’girishmanglar. Allohning do’stbirodar bandalari bo’linglar.
Kishi sovchisi ustiga sovchi qo’ymasin, toki qudalashgani yoki kelishmagani ma’lum bo’lguncha.
Savdoda ko’p qasam ichmanglar, chunki qasam molni o’tkazadi, lekin barakasini ketkazadi.
Odamlar orasini buzadigan chaqimchilikdan saqlaninglar.
-
Yolg’on gapirmanglar, chunki yolg’on gap imonga ziddir.
Qaysi sulton o’z xaqini aldasa u do’zaxdadir.
Хonadonga ijozat so’rash uch marta bo’ladi. Javob qilinsa xo’p, javob bo’lmasa qaytib keting.
Shoshilmaslik Allohdan, shoshishlik shaytondandir.
Imon bilan amal egizakdir. Biri ikkinchisisiz to’g’ri bo’lmaydi.
-
Kiyim kiyishda, yurish-turishda o’zini kamtarroq olish imondandir.
Katta yoshlilar bilan o’tirishinglar, olimlardan so’ranglar, donolar bilan aralashinglar.
Bir narsani yaxshi ko’rishing seni ko’r va kar qilib qo’yadi.
-
Urush - bu makr - hiyladir.
Ishni puxta qilmoq ehtiyotkorlikdir.
Hayo faqat yaxshilik keltiradi.
Hayo imondandir.
Хola ona hukmidadir.
Тilini (so’zini) yaxshilagan bandaga Alloh rahmatini bersin.
Gapirsa foydalanadigan, jim tursa saqlanib qoladigan bandaga Alloh rahmat bersin.
-
Og’ir-bosiqlikda foyda bor va shoshma-shosharlikda zarar bordir.
Тongda uxlashlik rizqni qiyadi.
Otaga itoat qilish — Allohga itoat qilishdir. Otaga osiy bo’lish — Allohga osiy bo’lishdir.
Har bir musulmonga halol rizq istashlik farzdir.
Kasal ko’rgani boruvchi kishi jannat bog’ida yurgandekdir.
Yumshoq bo’l, qo’pollik va behayolikdan saqlan!
Kishilarga soya beruvchi daraxtni kesgan kishi boshi bilan do’zaxga tashlanadi.
-
Musulmon kishining umri uzaygani sari uning yaxshiligi ziyoda bo’ladi.
Ro’za tutish- yeyish va ichishdan o’zini to’xtatishgina emas, balki ro’za behuda gap va yomon qiliqlardan ham o’zini saqlashlikdir. Agar sen birov so’ksa yoki senga nodonlik qilsa «Men ro’zadorman, men ro’zadorman» degin
-
Yonida qo’shnisi och turib, o’zi to’ygan odam mo’min emas.
Тejab sarflagan kambag’al bo’lmaydi.
Kishi o’z bolasiga odobdan ko’ra afzalroq narsa ado etolmaydi.
Odamlarga yaxshilikni o’rgatib, o’zining esidan chiqargan olim, kishilarga yorug’lik berib, o’zini kuydiradigan shamchiroqqa o’xshaydi.
-
Ilmni o’rganib uni hech kimga aytmayotgan odam boylikni to’plab uni hech (narsaga) sarf qilmayotgan baxilga o’xshaydi.
Kimki bir hovlini sotsa-yu o’rniga hovli olmas, sotilgan hovlining puli unga baraka qilmaydi.
Kimki dasturxondan tushgan ushoqlarni terib yesa, mag’firat qilinadi.
Kimki tabobat ilmini bilmay turib, tabiblik qilsa u zomindir.
Kim o’zini katta olsa, yurishida o’ziga bino qo’ysa, oxiratda Allohning g’azabiga uchraydi.
-
Тo’satdan o’lim mo’min uchun rohatdir, fosiq uchun pushaymondir.
Qarizni o’z vaqtida bermasdan cho’zib yurish zulmdir.
Mast qiladigan va bo’shashtiradigan narsalarni iste’mol qilishni man qildilar.
-
Do’stlik ham meros qoladi, dushmanlik ham.
Salom berishdan oldin gap boshlagan odamga kirishga ruxsat bermang.
O’limni orzu qilmanglar.
Birodaring ustidan kulma, Alloh unga rahmat berib, seni esa o’sha baloga giriftor qilmasin.
-
«Lo havla valo quvvata illa billoh» degan so’z 99 dardga da’vodir. U dardlarning eng yengili g’amdir.
Mehmon kutmaydigan odamda yaxshilik yo’qdir.
Bir-birlaringizga yolg’on ishlatib tuhmat qilmanglar.
Ishni puxta va yaxshilab qilgan kishini Alloh yaxshi ko’radi.
-
Buxoriyning hadislar kitobidan olindi
-
NAMOZ
Namoz Islomning asosiy shartlaridan biri hisoblanadi. Alloh taolo bandalariga farz qilib qo‘ygan. Namoz Alloh bergan hadsiz-hisobsiz ne’matlarga bandasining shukronasi hamdir. Namoz ibodati tufayli kishining Alloh nazdidagi darajasi yuksaladi. Namozxon oxirat hayotiga tayyorgarlik ko‘rib boradi. Turli bahonalar bilan namoz o‘qimay yurgan kishi Allohning buyrug‘iga qarshi chiqqan bo‘ladi. Bu esa, katta musibatdir.
Qur’oni karimda namoz o‘qish amr etilgan ko‘plab oyatlar bor (mazmunlari):
«Namozni mukammal ado etingiz, zakot beringiz va ruku qiluvchilar bilan birga ruku qilingiz» (Baqara, 43).
-
«Namozni mukammal ado etingiz va zakot beringiz!» (Baqara, 110).
«Alloh imonlaringizni (Baytul-Maqdisga qarab o‘qigan namozlaringiz ajrini) zoe ketkizmas. Albatta, Alloh odamlarga mehribon va rahmlidir» (Baqara, 143).
«(Ey Muhammad), imon keltirgan bandalarimga ayting, namozni mukammal ado etsinlar hamda savdo-sotiq va oshna-og‘aynigarchilik bo‘lmaydigan Kun (qiyomat) kelmay turib, Biz ularga rizq qilib bergan narsalardan xufyona va oshkora ehson qilsinlar!» (Ibrohim, 31).
"Quyosh og‘ishidan to tun qorong‘usigacha namozni mukammal ado qiling va tonggi o‘qishni (bomdod namozini) ham (ado qiling). Zero, tonggi o‘qish (farishtalar) hozir bo‘ladigan (namoz)dir. Tunda (bir qismida) uyg‘onib o‘zingiz uchun tahajjud (nafl) namozini o‘qing! Shoyadki, Rabbingiz Sizni (Qiyomat kunida) maqtovli (shafoat qiladigan maqomda) tiriltirsa» (Al-Isro, 78Â79).
«Ahlingizni namoz (o‘qish)ga buyuring va (o‘zingiz ham) unga (namozga) bardoshli bo‘ling!» (Toha, 132).
-
Darhaqiqat, mo‘minlar najot topdilar. Ular namozlarga (qo‘rquv va umid bilan) bo‘yin eguvchi kishilardirlar. Ular (barcha) namozlarni (vaqtida ado etib qazo bo‘lishdan) saqlaguvchi kishilardir» (Mo‘minlar, 1Â2, 9).
«Albatta, namoz fahsh va yomonlikdan qaytarur! Albatta, Allohning zikri (barcha narsadan) ulug‘dir!» (Ankabut, 45).
«Bas (ey, Muhammad), ular (kofirlar) aytayotgan so‘zlarga sabr qiling va Quyosh chiqishidan va botishidan avval Rabbingizga hamd bilan tasbeh ayting (namoz o‘qing)! Yana kechaning (bir qismida) va sajdalar (namozlar) ortidan tasbeh ayting!» (Qof, 39Â40).
«(Ey Muhammad,) Siz Rabbingizning hukmiga sabr qiling! Zotan, Siz Bizning ko‘z o‘ngimizda (himoyamizda)dirsiz! (Tongdan uyqudan) turgan paytingizda, Rabbingizga hamd bilan tasbeh ayting! Shuningdek, kechadan (vaqt ajratib) va yulduzlar yuz o‘girgach (botgach saharda) ham Unga tasbeh ayting» (Tur, 48-49).
-
«Darhaqiqat, inson betoqat qilib yaratilgandir. Qachonki unga yomonlik (kambag‘allik yoki musibat) yetsa, u o‘ta besabrlik qiluvchidir. Qachonki unga yaxshilik (boylik, salomatlik) yetsa, u o‘ta man etuvchi (baxil)dir. Faqat namozxonlar bundan mustasnodirlar» (Maorij, 19Â23).
-
HADISLARDAN NAMUNALAR
* Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ashoblaridan so‘radilar: «Birortangiz uyingizning oldidan oqib o‘tadigan daryoda (yoki soyda) har kuni besh mahal yuvinsangiz, badanimda kir qolibdi, deb aytasizmi?» Sahobalar: «Sira ham kir qolmaydi», deyishdi. Rasuli Akram: «Besh vaqt namoz ham shunga o‘xshash bo‘lib, Alloh taolo bu o‘qilgan namozlar tufayli gunohlarni kechiradi».
* «Asr namozini qazo qilib qo‘ygan odam bola-chaqasiyu mol-dunyosidan ajragan kishi yanglig‘dir».
-
* «Qorong‘u kechalarda masjidga borgan kishilarga, Qiyomat kuni bir nurga mazhar bo‘lishlari xushxabarini yetkazing».
* «Sizlardan birlaringiz namoz o‘qigan joyda tahoratini buzmasdan o‘tirgan muddatgacha, farishtalar: «Iloho, bu kishining gunohlarini kechir va unga rahm ayla», deb duo etishadi»
* «Allohga qasamki, shunday narsa xayolimdan o‘tyapti: o‘tin to‘plashni buyursam va o‘tinlar to‘plansa. Keyin namozga buyursam, namoz uchun azon aytilsa, keyin bir kishini mo‘minlarga imomlikka o‘tishni buyursam-da, namozga kelmaganlarning borib uylarini yoqsam...»
-
* «Mo‘minlar xufton va bomdod namozlaridagi savobni bilganlarida edi, bu namozlarni jamoat bilan o‘qish uchun, emaklab bo‘lsa ham, masjidga kelishar edi».
* «Namoz inson bilan shirk va kufr o‘rtasidagi bir pardadir. Namozni tark etish bu pardani ko‘tarish bo‘ladi».
* «Ular (kofirlar) bilan bizning o‘rtamizni farqlaydigan alomat namozdir. Binobarin, namozni tark qilgan kimsa kofirlarga o‘xshabdi».
* «Banda Qiyomat kunida eng avvalo namozdan hisob-kitob qilinadi. Agar namozi durust chiqsa, qutulibdi va yutibdi. Agar namozi durust chiqmasa, yutqazibdi. Farz namozlari kam chiqsa, Alloh azza va jalla: «Qarang-chi, qulimning nafl namozlari bormi?» deydi. Namozlarining kami nafl namozlar bilan to‘ldiriladi. Qolgan amallari ham shu tarzda hisob-kitob qilinadi».
* «Bir kuni Payg‘ambar, alayhissalom, huzurlarida namoz o‘qimay tong otguncha uxlagan bir kishining nomi tilga olindi. Rasuli Akram: «Unday bo‘lsa, u odamning quloqlariga yo qulog‘iga shayton bavl etibdi», deya marhamat qildilar».
-
* «Sizlardan birov uxlab qolsa, shayton uning orqa miyasiga uch tugun tugib qo‘yadi va har tugunga: «Hali tunlar uzun, (bemalol) uxla», deya afsun o‘qiydi. Agar u odam uy-g‘onib Allohni zikr etsa, tugunlardan bittasi, tahorat olganida yana biri, namoz o‘qiganida esa, qolgani ham yechiladi va qalbi quvonch va xushnudlikka to‘lib tong ottiradi. Aks holda, shayton tugib qo‘ygan tugunlarning ta’sirida dangasalik bilan tong otguncha uxlab qoladi».
* Kechasi turib ibodat qilgan va xotinini uyg‘otgan, xotini turishni xohlamasa, yuziga suv sepgan odamga Alloh rahmatini yog‘dirsin. Kechasi turib namoz o‘qigan va erini uyg‘otgan, eri turishni xohlamasa, yuziga suv sepgan xotinga Alloh rahmatini yog‘dirsin».
-
* «Namoz jannatning kalitidir».
* «Namoz dinning ustunidir».
* «Namoz mo‘minning me’rojidir».
* «Ey Muhammad, bir kecha-kunduzda ummatlaringga besh vaqt namozni farz qildim. O‘zimcha ahd qildimki, kim shu besh vaqt namozni o‘z vaqtida ado etib yursa, u kishini jannatga kiritaman. Kim o‘z vaqtida ado etib yurmasa, u banda xususida ahdim yo‘qdir» (Hadisi qudsiy).
-
Xolid ibn Valid quyidgi hadisni rivoyat etadi:
Kunlarning birida bir badaviy Payg'ambar (sallollohu alayhi vasallam) ning oldilariga kelib, ul zotga shunday dedi:
"Ey, Rasululloh! Men sizga dunyo va oxirat ishlari haqida bir necha savol so'rash uchun keldim".
"Nima istasang, so'ra."
Savol: Men eng olim kishi bo'lishni istayman.
Javob: Allohdan qo'rq va eng olim kishi bo'lasan.
Savol: Men dunyoda eng boy odam bo'lishni istayman
Javob: Qanoat qil va dunyoda eng boy odam bo'lasan.
Savol: Men eng adolatli odam bo'lishni istayman.
Javob: O'zingga istagan narsani boshqalar uchun ham ista va eng adolatli odam bo'lasan.
Savol: Men eng yaxshi odam bo'lishni istayman.
Javob: Boshqalarga yaxshilik qil va eng yaxshi odam bo'lasan.
Savol: Men Allohning eng sevimli bandasi bo'lishni istayman.
Javob: Allohga ko'p hamd ayt va Allohning eng sevimli bandasi bo'lasan.
Savol: Men iymonimni mukammal etmoqni istayman.
Javob: Agar xush axloq bo'lsang, iymoningni mukammal etgan bo'lasan.
Savol: Men xayrli amal qiluvchilar orasida bo'lishni istayman.
Javob: Allohni xuddi Uni ko'rib turgandek sev. Agar sen Uni ko'rmasang, U seni ko'radi. Shu bilan xayrli amal qiluvchilar orasida bo'lasan.
Savol: Allohga itoatkor bo'lishni istayman.
Javob: Agar Allohning buyruqlariga amal qilsang, itoatkor bo'lasan
Savol: Barcha gunohlardan xoli bo'lishni istayman.
Javob: Nopokliklardan o'zingni tozala va barcha gunohlardan xoli bo'lasan.
Savol: Qiyomat kuni nur bilan tirilishni istayman.
Javob: O'zingga va boshqa har qanday jonzotga zulm qilma va Qiyomat kuni nur bilan tirilasan.
Savol: Menga Alloh rahm qilishini istayman.
Javob: Agar sen o'zingga va boshqalarga rahm qilsang, Alloh senga Qiyomat kuni rahm qiladi.
Savol: Gunohlarim juda oz bo'lishini istayman.
Javob: Allohdan qancha ko'p mag'firat so'rasang, gunohlaring shuncha oz bo'ladi.
Savol: Eng sharafli inson bo'lishni istayman
Javob: Bandasiga shikoyat qilmasang, eng sharafli inson bo'lasan.
Savol: Eng kuchli inson bo'lishni istayman.
Javob: Allohga tavakkul qilsang, eng kuchli inson bo'lasan.
Savol: Rizqimning ulug' bo'lishini istayman.
Javob: O'zingni pok tutsang, Alloh rizqingni ulug' qiladi.
Savol: Alloh va Rasuli tomonidan sevilishni istayman.
Javob: Alloh va Rasuli sevadigan narsani sevsang, Alloh va Rasuli sevadiganlar orasida bo'lasan.
Savol: Qiyomat kuni Allohning g'azabidan omon bo'lishni istayman.
Javob: Agar bandalariga g'azab qilmasang, Qiyomat kuni Allohning g'azabidan omon bo'lasan.
Savol: Duolarimning qabul bo'lishini istayman.
Javob: Harom amallardan saqlansang, duolaring qabul bo'ladi.
Savol: Qiyomat kuni Alloh meni sharmanda qilmasligini istayman.
Javob: Agar nomusingni saqlasang, Alloh Qiyomat kuni seni sharmanda qilmaydi.
Savol: Qiyomat kuni Alloh menga himoya to'sig'i berishini istayman.
Javob: Birodarlaringning xatolarini ochma va Alloh senga Qiyomat kuni himoya to'sig'i beradi.
Savol: Meni nima gunohlardan himoya qiladi?
Javob: Ko'z yoshlar, hokisorlik va kasallik.
Savol: Alloh nazdida eng yaxshi amallar qaysi?
Javob: Xush axloq, hayo va sabr.
Savol: Alloh nazdida eng yomon amallar qaysi?
Javob: Badjahllik va ziqnalik.
Savol: Bu dunyoda va oxiratda nima Allohning g'azabini yumshatadi?
Javob: Yashirin sadaqa va qarindoshlarga mehribonlik.
Savol: Qiyomat kuni nima jahannamning otashini so'ndiradi?
Javob: Baxtsizlik va ofatga sabr etish.
Imom Ahmad ibn Hanbal rivoyat qilgan
-
Ibn Abbos roziallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rosululloh sallallohu alayhi vasallam: "Zulhijja oyining avvalgi o'n kunida bajarilganchalik biror solih amal Allohga mahbub emas" deganlarida, sahobalar: "Ey Allohning Rosuli, Alloh yo'lidagi jihod ham u kundagi amalchalik mahbub emasmi?" deyishdi. Shunda Rosululloh sallallohu alayhi vasallam: "Ha, Alloh yo'lidagi jihod ham. Faqat joni va molini tikib Alloh yo'lida chiqqanu qaytib kelmagan kishining amali eng mahbub amaldir" dedilar. Imom Buhoriy rivoyatlari
Abu Qatoda roziallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rosululloh sallallohu alayhi vasallamdan arafa kuni, ya'ni Zulhijja oyining to'qqizinchi kunida tutilgan ro'za haqida so'rashdi. U zot sallallohu alayhi vasallam: "O'tib ketgan va kelayotgan yildagi gunohlarga kafforatdir", dedilar. Imom Muslim rivoyatlari
Izoh: Hajdagi kishilarga bu kunda ro'za tutish mahbub emas. Chunki talbiya, zikr va duo qilishdan susaytirib qo'yadi.
Riyozus-solihiyn, 2-kitob
-
"Шайтон одам боласининг қон йслларида — томирларида юради".
(Муслим. "Саҳиҳ", II жузъ, 177-бет)
Шарҳи: Шайтоннинг инсонларга васваса қилиши, ёмонликка бошлаши диний асарларда ксп ссзланса ҳам, бу иш қандай равишда бслиши очиқ баён стилмаган ёки очиқ баён қилинса ҳам, дунёвий илмлар ва фан ривожланмагани боис схши англанмайди. Одам боласининг қон томирларида юриб, юракка кириши ва ундан сна айланиб, томирларга оқиб туриши сски замонларда маълум бслмагани сабабли ҳадисга шарҳ ёзган олимлар бундай ҳадисларни таъвил қилишган ва мажозга боғлашган, шунинг учун васваса кайфисти номаълум бслиб қолган.
-
Har qanday musulmon Buxoriy va Muslimdan yolg'iz o'zi yoki boshqalar bilan birga hadis o'qib foyda ko'ra oladi. Hadis o'rganish borasida Shayx Shuayb al-Arnaut — u bilan hozir men va ayolim imom Suyutiyning "Tadrib al-rawi" ("Hadis roviysining mashqlari") asarini o'qiyapmiz — hadis ilmining ulkan va murakkab adabiyot ekanligini, u ma'lumotlarning buyuk ummoni bo'lib, qoyalarga borib urilmaslik uchun yo'l topishga yordam beradigan bir yo'lboshchi zarurligini ta'kidlaydi. Shu ma'noda bir marta Shayx Shuayb bizlarga, "Har qanday islomiy ilmda kimningki shayxi bo'lmasa, uning shayxi iblisdir", deb aytgan edi.
Buxoriy va muslim rivoyati
-
Boshqacha qilib aytganda, yakka holda hadis o'qishda oddiy musulmon uchun foydalar bor; shuningdek, unda boshqa adabiyotlardan, xususan, hadislarning ma'nolarini va umumiy holda Islomga aloqasini tushuntiruvchi mumtoz sharhlardan foydalanmasdan va ular bo'yicha ilm olmasdan turib erishib bo'lmaydigan foydalar bor.
Buxoriy va Muslimni o'qishdan kishi olishi mumkin bo'lgan foydalar ko'p: Allohga iymon, Payg'ambar sallallohu alayhi vasallam risolati, Qiyomat va boshqa shu kabi tamal asoslarni tashkil etuvchi umumiy ilm hamda yaxshilik qilish, yomonlikdan tiyilish, ibodat qilish, Ramazonda ro'za tutish kabi Islomning umumiy axloq tamoyillari. Shuningdek, hadis to'plamlari katta savoblar beruvchi ibodat amallari bo'lgan choshgoh namozi (zuho), tungi namoz (tahajjud), Dushanba va Payshanba kunlari ro'za tutish, ixtiyoriy sadaqa berish va boshqa shu kabi qiziqarli nuqtalarni ham o'z ichiga oladi. Bularni o'qib hayotiga joriy qilgan har qanday odam hadisni o'qigani uchun ulkan ajrlar oladi, agar hadisda tilga olingan Payg'ambar sallallohu alayhi vasallam ning axloqiy sifatlariga erishish bilan o'zini mukammallashtirishni maqsad qilsa, yanada ulug'roq savoblar qozonadi. Kimki bu masalalarda rasuliy namunani o'rgansa va unga ergashsa, bu dunyoda va keyingisida ulkan muvaffaqiyatga erishibdi.
(Buxoriy va muslim rivoyati)
-
Hadisni (ma'lum muddat ustozning shaxsiy ko'rsatmalarisiz) o'qishdan olib bo'lmaydigan narsa ikkita: olim bo'lish va shariat amaliyotining xos masalalari bo'yicha hadislardan fiqhiy hukm chiqarish.
Yo'l ko'rsatuvchi ustozsiz hadis o'qigan malakasiz o'quvchi ko'plab hadislarni noto'g'ri tushunadi va bu xatolar agar ko'nikmaga aylanib ulgursa va to'g'rilanmasa, ustma-ust taxlanib borib uni yo'lini topolmay qoladigan darajaga eltadi. Aynan shunday odam bugun neo-ortodoks qiyofasi ostida paydo bo'lgan, moddiy va nashriy ishlardan yaxshi ta'minlangan, ilmsiz kishilarga faqat ulargina haqiqiy musulmon ekanligini va Islom boshlanganidan beri adashgan guruhlarning asosiy mavzusi nima ekanligini anglatish uchun Qur'on va hadislardan iqtiboslar keltiruvchi zamonaviy hizbiy harakatlar uchun oson o'lja hisoblanadi. Bunday guruhlar Hakim Termiziydan Oisha (ra) tomonidan keltirilgan hasan hadisni misol qilib keltirishlari mumkin, unda Payg'ambar sallallohu alayhi vasallam, "Shirk mening ummatimda qorong'u kechada ulkan silliq tosh bo'ylab o'rmalab borayotgan chumolilardan ham ko'ra ko'proq yashirindir"¦", deb aytganlar (Nawadir al-usul fi marifa ahadith al-Rasul. Istanbul 1294/1877. Qayta nashr. Beyrut: Dar Sadir, n.d., 399).
(Buxoriy va muslim rivoyati)
-
Bu hadis tarixiy vahhobiy harakatidan tortib bugungacha bo'lgan guruhlar tomonidan oddiy musulmonlarni, ko'pchilik musulmonlar aslida musulmon emas, balki mushrik bo'lishi va kimki shayxlarining bu fikrlariga qo'shilmasa, Islomdan chiqishi mumkinligiga ishontirish uchun ishlatib kelingan.
Javob tariqasida an'anaviy ulamolar fi Ummati, "mening ummatimda" so'zlari bu yerda bildirilgan narsaning ayrim gunohlar kichik shirk ekanligini ko'rsatishini va bu narsa jiddiy bo'lsa ham, ochiq kufrga sabab bo'lmasligini ta'kidlashgan. Chunki shirk so'zi ikki ma'noga ega. Birinchisi ibodatda Allohga boshqalarni sherik qiluvchi katta shirk bo'lib, bu haqda Alloh Niso surasida, "Albatta, Alloh O'ziga shirk keltirish (gunohi)ni kechirmagay va (lekin) ana shundan boshqa (gunohlar)ni O'zi xohlagan (banda)laridan kechirur" (Quran 4:48), deb aytadi va bu kufr shirkidir. Ikkinchisi gunohlardan yuzaga keladigan kichik shirk bo'lib, u mo'minning Tavhidida noqislik keltirib chiqaradi, ammo Islomni tark etishiga olib bormaydi. Quyidagilarni bunga misol qilib keltirish mumkin: noto'g'ri bo'lgan biror narsa uchun bir insonni sevish (bu shirk, chunki Alloh hech qanday foyda qo'ymagan bir narsadan u odam foyda umid qilyapti), yoki biror yaxshilik bo'lgani uchun bir odamni yoqtirmaslik (bu shirk, chunki Alloh yaxshilik berib qo'ygan narsada u odam zarar bor, deb o'ylayapti), yoki ibodatlarda riyo qilish gunohi; chunki sahih hadisda Payg'ambar sallallohu alayhi vasallam, Yaxshi amallardagi zarracha riyo shirkdir, deb aytganlar (al-Mustadrak ala al-Sahihayn. 4 jild. Haydarobod, 1334/1916. Qayta nashr (indeks bilan 5 jild). Beyrut: Dar al-Marifa, n.d.,1.4). Bunday gunohlar isyon va iymon zaifligini ko'rsatsa ham, insonni butunlay Islomdan chiqarmaydi.
(Buxoriy va muslim rivoyati)
-
Ulamolar bu hadis shunday gunohlardan sodir bo'ladigan kichik shirkni ifodalaydi, deb aytishadi, chunki agar kufrga sabab bo'ladigan katta shirk nazarda tutilganda, Payg'ambar sallallohu alayhi vasallam bunday kishilarga mening ummatim deb murojaat etmagan bo'lardilar. Zero, kufr Islomdan alohida va ayridir, undan tashqaridadir. Bu narsa hadisning Abu Bakr (ra) tomonidan rivoyat etilgan boshqa shaklidan (Nawadir al-usul, 397) ham anglashiladi. Unda "mening ummatimda" o'rniga fikum yoki "orangizda" so'zi ishlatilgan bo'lib, bu ta'kid to'g'ri sahobiylarga qaratilgandir; ulamolar ijmosiga ko'ra, sahobiylarning hech biri mushrik emasdir. Kichik shirk gunohlarining qorong'i tunda ulkan silliq tosh bo'ylab o'rmalab ketayotgan mayda chumolilarga o'xshatilishi boisi shundaki, unsondagi yo'naltiruvchi ichki sabablar oddiy va ko'zga tashlanmasdir va ular bilan odamlar o'zlarini oson aldab qo'yishlari mumkin.
Buxoriy rivoyat qilgan shunga o'xshash bir hadisda Payg'ambar sallallohu alayhi vasallam, "Darhaqiqat, sizlar oldin o'tganlarning yo'llariga qarichma qarich, qadam ba qadam ergashasizlar, agar ular kaltakesakning iniga kirmoqchi bo'lishsa, sizlar ham ularga ergashadigan darajaga yetib borasizlar", dedilar. Biz so'radik, " Ya, Rasululloh, yahudiy va nasroniylarmi?" Va ul zot dedilar, "Yana kim?"
(Sahih al-Buxoriy. 9 jild. Qohira 1313/1895. Qayta nashr (9 tasi 3 jildda). Beyrut: Dar al-Jil, n.d., 9.126: 7320).
-
Bu hadis ham Qur'on va sunnatga qaytishni da'vo qiluvchi zamonaviy harakatlar tomonidan asosiy ortodoks (an'anaviy — tarjimon) Sunniy Imomlarning (bu zotlarning mumtoz asarlari kamdan kam holda ularning da'volariga mos keladi) Fiqh yoki Aqidasiga ergashuvchi ko'pchilik oddiy musulmonlar haqida ekanligi aytiladi. Ummatning an'anaviy yo'ldagi ko'pchiligi ilohiy taqdirga ko'ra xatolardan saqlanganiga yetarlicha dalillar bor. Masalan, Hokim tomonidan rivoyat qilingan sahih hadisda, "Allohning qo'li jamoaning ustidadir, kimki ulardan ajrasa, jahannamga qarab ajraladi" (al-Mustadrak, 1.116), deyilgan. Bunday hadislardan "Yer (yuzi)dagi ko'p kishilar (so'zi)ga itoat qiladigan bo'lsangiz, Sizni Alloh yo'lidan yanglishtiradilar." (Quran, 6:116) kabi oyatlarning an'anaviy Islom ulamolariga ergashganlar haqida emas, balki insoniyatning ko'pchiligi bo'lgan no-musulmonlarga qaratilganligi oydinlashadi.
Yuqorida o'tgan yahudiy va nasorolarga ergashish haqidagi hadis bugungi vaqtimizda hayotlarining har jabhasida sababsiz-besabab G'arbga taqlid qilayotgan, hatto Islomdan avvalgi davrlardan beri ribo aslo kirib bormagan musulmon shaharlari va muqaddas yerlarda banklarni qurish darajasigacha yetib borgan musulmonlarga yoki yahudiylar va xristianlar o'z dinlarida qilgani kabi, musulmonlar orasida islohot harakatlari nomi ostida bo'linishga olib boruvchi hizbiy g'oyalarni tashviq etayotganlarga ko'proq mos tushadi.
(Buxoriy va muslim rivoyati)
-
An'anaviy Islom yo'li yashayotgan ustozlardan yashayotgan ustozlarga o'tish orqali Payg'ambar sallallohu alayhi vasallam gacha yetib boruvchi buzilmas vorislik bilan saqlanib qolgan ishonchli ilm tufayli bunday adashishlikdan himoyada. Savolga qaytadigan bo'lsak, mana shunday sifat nazorati jarayonisiz, yordam olmagan hadis o'quvchisi faqat Buxoriy va Muslimda topgan narsalariga ko'ra fatvo beruvchi "uy ulamosi" bo'lishni umid qilmasin. Chunki Islomning qonuniy-huquqiy masalalariga oid sahih hadislar faqatgina shu ikki asarda topilmaydi, balki boshqa ko'plab asarlarda ham mavjud bo'lib, mazkur masalalar bo'yicha hukm bermoqchi bo'lgan odam ularni ham bilishi shart. Men qayerdadir hamma hadislarni bir-biriga bog'lash uchun ulamo bilishi zarur bo'lgan ilmlarni eslatgan edim va ba'zi hadislar bir-birini talab qiladi yoki savolga aloqador boshqa umumiyroq yoki xosroq hadislar yoki Qur'on oyatlari qo'ygan shartlarga bo'ysunadi. Mazkur ilmsiz va uni o'rganish mumkin bo'lgan an'anaviy ustozsiz odam qattiq qoqilishi turgan gap. Buni bilishimni sababi, chunki o'zim ham shaxsan shunday harakat qilib ko'rganman.
Iordaniyaga 1980-yili birinchi bor kelganimda, kimdir menga, musulmon uchun Qur'on va sahih hadislardan boshqa hech narsa kerak emas, deb qattiq ta'sir ko'rsatgan edi. A.J.Arberry tomonidan "Tarjima qilingan Qur'on" yordamida arabcha Qur'onni o'qib, o'zim tushungan narsalarni yozib olganimdan so'ng, Muhammad Muhsin Han tomonidan tarjima qilingan "Sahih al-Buxoriy" ni o'qishga o'tirdim va jildma-jild ko'zdan kechirib, unda aytiluvchi musulmon qilishi kerak bo'lgan hamma narsalarni ko'chirib oldim. Bu Chikago Universitetida sharqshunoslar o'rgatgan narsa — Islomga asrlar osha qo'shib kelingan ilmni kesib, sof Islomga asl manbalar orqali erishishga bo'lgan urinish edi. Mening salafiyligim va sharqshunosligim shu nuqtada uchrashgan edi.
(Buxoriy va muslim rivoyati)
-
Uzoq ishlab, Buxoriydan tanlab olingan hadislardan o'zim uchun bajaradigan shariat qo'llanmasini ishlab chiqdim. Havaskor ijtihodimdan chiqargan fiqhiy xulosalarimdan hozir uyalsam ham, lekin hanuz bu qo'llanmani Buxoriy hadislariga ko'rsatkich sifatida ishlataman. Bir-biriga zid keluvchi hadislar uchraganda, o'zimga yoqqanini yoki g'arb odatlariga mos tushadiganini tanlab olardim. Nima bo'lganda ham, Payg'ambar sallallohu alayhi vasallam ikki masala ichidan osonini tanlashdan boshqa tanlovni qilmaganlar, derdim (Sahih al-Buxoriy, 4.230: 3560). Lekin o'shanda Buxoriyda Payg'ambar sallallohu alayhi vasallam ning bir marta tik turgan holatlarida kichik hojat qilganlari haqidagi hadisni o'qidim va menga birinchi aytilgani xato yoki unchalik muhim emas, degan qarorga keldim. Faqatgina keyinroq, Shofeiy fiqhi qo'llanmasi bo'lgan "Musofirning tayanchi" (Reliance of Traveller) asarini arab tilidan tarjima qilayotganimdagina shariat ulamolarining qanday qilib bu hadislardagi ma'nolarni bir-biriga bog'lashlarini anglab yetdim. Ya'ni, Payg'ambar sallallohu alayhi vasallam ning tik turgan holda kichik hojat qilishlari Ummatga bu amalning harom emas, balki makruh ekanligini o'rgatish uchun bo'lganligini va Payg'ambar sallallohu alayhi vasallam bunday ishlarni past ko'rmasligi, uning harom emasligini ko'rsatish uchun kamida bir marta qilish majburiyatida bo'lganini yoki boshqa ulamolarga ko'ra, siydik kiyimga sachrashi mumkin bo'lgan hollarda tik turib hojat chiqarish mumkinligini bildirish uchun qilinganligini o'rgandim.
O'tmishdagi fikrlarimdan xulosa chiqarsam, mening hadisga qilgan ilk omadsiz sayohatlarim menda o'zim keyinroq o'rgangan fiqhning hadislarni jamlash usuliga nisbatan hurmat uyg'otdi va men bunga o'sha paytda qodir emas edim. Va men nima uchun eng mashhur hadis olimlari Imom Buxoriy Imom Shofeiyning shogirdi Abdullah ibn al-Zubayr al-Humaydidan Shofeiy fiqhini o'rganganligini (al-Subki, Tabaqat al-Shafi'iyya al-kubra. 10 jild. Qohira: Isa al-Babi al-Halabi, 1383/1964, 2.214) va nima uchun Imomlar Muslim, Termiziy, Abu Dovud va Nasai ham xuddi al-Bayhaqi, al-Hakim, Abu Nuaym, Ibn Hibban, al-Daraqutni, al-Baghawi, Ibn Khuzayma, al-Suyuti, al-Dhahabi, Ibn Kathir, Nur al-Din al-Haythami, al-Mundhiri, al-Nawawi, Ibn Hajar al-Asqalani, Taqi al-Din al-Subki va boshqalar kabi Shofeiy mazhabiga ergashganliklarini (Mansur Ali Nasif, al-Taj al-jami li al-usul fi ahadith al-Rasul. 5 jild. Qohira 1382/1962. Qayta nashr. Beyrut: Dar Ihya al-Turath al-Arabi, n.d., 1.16); nima uchun Abd al-Rahman ibn al-Jawzi kabi imomlar Ahmad ibn Hanbal mazhabiga ergashganliklarini va nima uchun Abu Jafar al-Tahawi, Ali al-Qari, Jamal al-Din al-Zaylai (Ibn Hajar al-Asqalonining afrikalik ustozi, ayrimlar uni Asqaloniga qaraganda ilmliroq bo'lganini aytishadi) hamda Badr al-Din al-Ayni kabilar Hanafiy mazhabiga ergashganliklarini tushunib yetdim.
Mazkur faktlar bu imomlar ko'z o'ngida hadisning shariatdagi o'rnini ochiqchasiga ko'rsatib turibdi va bugun ayrim musulmonlar taklif qilishayotganidek, ular uchun hadis fiqh yoki hadisdan biriga amal qilish masalasi bo'lmaganligidan, balki hadis fiqhi o'zlari ergashgan o'sha an'anaviy mazhablarda o'z ifodasini topganligidan dalolat beradi. Ko'pchiligimiz uchun ularning misolida foyda olishimiz uchun yetarli namuna bor.
Buxoriy va Muslim rivoyati
-
Бу ҳадисдан очиқ билиниб турибдики, шайтон одам боласининг юрагига қон йсли орқали таъсир қилиб, ишларини битиради. Таъсир бериши ушбу равишда бслгач, сзи бевосита юракка кириб ссзлаши шарт смас, балки, ташқаридаги тугмачани босиш билан ичкарида қснғироқ чалинганидек, тана ташқарисидан сзига муносиб бир йсл топиб, томирга таъсир стиши ва юракда ҳар хил ҳаракат ва сзгаришлар пайдо қилиши мумкин. Ҳарҳолда, шайтоннинг бу тадбири жуда енгиллик билан озгина вақтда катта васвасаларга сабаб бслиши мумкин.
Имом Бухорий ва Имом Муслим ривостларига ксра, А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) сътикофда стирган вақтларида хотинлари Софис онамиз кечқурун у кишини зиёрат қилишга масжидга келади. Бирор соат ссзлашиб стирганларидан кейин Софис онамиз қайтиш учун қсзғалади. А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) у кишини кузатиб ҳовлига чиқадилар. Шу вақтда уларга икки киши учрайди. А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) уларга қараб: "Бу сз хотиним Софис", дейдилар. Ҳалиги кишилар: "Субҳаналлоҳ, сиз ҳақингизда қандай ҳам гумон бслсин, ё А асулуллоҳ!" дейишади. Шунда А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) шу ҳадисни ссзлаганлар.
Мазкур кишилар ансорий саҳобаларнинг улуғларидан ва холис мсминлардан бслгани учун А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) уларнинг ёмон гумон қилмаслигини билар сдилар, шундай бслса-да, шайтон учун "васваса тугмасини босиш" енгил иш сканини назарда тутиб, бир изоҳ беришни мувофиқ ксрдилар.
Аслида А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бу ишлари билан халқларга одоб ва ахлоқни таълим берган, туҳматлардан сақланиш йслларини билдирган, умматларга ибрат ва срнак бслган сдилар. Мумкин қадар туҳматдан сақланиш лозим скани ва бирор кишининг гумон қилишига изн бермаслик кераклиги ушбу ҳадиси шарифдан англашилади.
Қуръони карим Сулаймон пайғамбарнинг (алайҳиссалом) ҳавода учиб юришларини ҳикос қилгани ҳолда мусулмонлар сз вақтида ҳаво сафари илмини билишга интилмаганлари зср ғафлат бслса, ҳадисларда қон айланиши ҳикос стилатуриб ҳам, мусулмон табибларнинг шу ҳақда тажрибалар, тадқиқотлар олиб бормаслиги иккинчи бир бепарволикдир.
Бу ишларнинг ҳар иккисини Оврупа олимлари сснгги асрлардагина кашф стишди ва илм водийига киришга тссиқ бслиб турган бир чуқурга ксприк солишди. Бу ксприкни солиш мусулмонлар учун осонроқ сди, бироқ ғайратсизлик туфайли бу нарсанинг уддасидан чиқа олмадилар.
(А изоуддин ибн ФАХА ИДДИА,
"Жавомеъул калим",
75-ҳадис, 109-бет)
-
Bizga Abu Bakr bin Abu Shaybo rivoyat qildi. (Aytadiki:) Bizga Abdulloh bin Nu'mayr rivoyat qildi. H.
Bizga Ibni Nu'mayr rivoyat qildi. (Aytadiki:) Bizga otam rivoyat qildilar. (Aytadiki:) Bizga al-A'mish rivoyat qildi. H.
Menga Zuxayr bin Harb rivoyat qildi. (Aytadiki:) Bizga Voqe' rivoyat qildi. (Aytadiki:) Bizga Sufyon A'mash'adan, u esa Abdulloh bin Murra'dan, u esa Masruqdan, u esa Abdulloh bin Amrdan naql qildi. Abdulloh shunday dedi: Rasululloh sallallohu alayhi vasallam: "To'rt narsa bordirki, bular kimda bo'lsa u kimsa aniq munofiqdir. Qaysi bir kimsada bu xislatlardan bittasi bo'lsa, uni tark qiladigan vaqtigacha u kimsada nifoqdan bir xislat bor deganidir.
Gapirsa yolg'on gapiradi.
So'z bersa so'zida turmaydi.
Va'da qilsa va'dasidan qaytadi.
Janjallashsa haddidan oshadi."
deya buyurdilar. Bu hadisni Imom Buhoriy Imon va Jizya mavzularida rivoyat qilganlari kabi boshqa Kutubi Sitta sohiblari ham turli joylarda rivoyat qilganlar.
Munofiq lafzi nifoqdan olingandir.
Ibni Saidning bayoniga ko'ra nifoq: bir ko'rinishda Islomga kirib, boshqa bir ko'rinishda Islomdan chiqishlikdir. Bu kalima "nafiqaul yarbu" — "yer sichqonining kovagi" ta'biridan olingandir. Yer sichqonining yerda ikki kovagi bo'lib, bu kovaklaridan bittasi yer yuzida ochiq ravshan ko'rinadi, boshqasi esa yashirin bo'lib tashqaridan ko'rinmaydi. Faqat sichqon boshi bilan urganda ochilib ketadigan darajada xafif bo'lar ekan. Bu kovakni "nafiqaa" deyiladi. Jonivor uni doimo maxfiy tutadi. Boshqa kovakdan esa kirib-chiqib yuradi. Ovchi "kaasiya" deyilgan ochiq kovakka kelganda jonivor "nafiqaa"ni ochib qochib ketar ekan. Yer sichqoni qanday qilib "nafiqaa"ni maxfiy qoldirib, "kaasiya"ni ochiq-ravshan ko'rsatgani kabi munofiq ham huddi shu tarzda kufrini berkitib imonini ko'rsatishdan yoki shariatning bir eshigidan kirib boshqa eshigidan chiqib ketishi sababli ushbu nomni olgan. Ya'ni shunday aytish ham mumkinki, "nafiqaa" ustidan yer kabi tep-tekis, ammo ichi kovak bo'lgani kabi munofiqning usti boshqa ichi boshqadir.
Ahmed Davudog'lu, "Sahihi Muslim Tercemesi ve Sherhi", 1.Cild, Istanbul - 1977,
Turk tilidan mahdiy tarjimasi
-
Ba'zilar munofiq so'zini "nafaq"dan olingan deyishgan. "Nafaq" yer tagidagi tunnel deganidir. Shunday tunnel sohibi unda qanday berkinsa, munofiq ham Islom pardasi tagida shunday berkingani sababli shu nom berilgandir.
Xullas, munofiq boshqalarga dilidagina aksini ko'rsatgan kimsadir. Istilohda munofiq — ichidan kofir bo'lib tashqarisidan musulmon ko'ringan kimsadir. Agar bunday ko'rinish imon xususida bo'lsa nifoqi kufrdir, imon xususida bo'lmasa amal nifoqidir. Ya'ni birinchisi e'tiqoddagi munofiqlik, ikkinchisi esa amaldagi munofiqlikdir. Bunga fe'l va tark doxildir. Bugungi kundagi dinsizni ham shunga ko'ra izoh qilishadi. Imomi Molikdan rivoyat qilinishicha Payg'ambarimiz sallallohu alayhi vasallam davrlaridagi nifoq bugungi dinsizlikdir.
Nifoq haqiqatini tushunishlik uchun uning taqsimotini bilish kerakdir.
Qalbning to'rt holi bordir:
Dalilga tayangan mutlaq e'tiqod. Bu ilmdir.
Dalilga tayanmagan mutlaq e'tiqod. Taqlidchining e'tiqodi kabi.
E'tiqodsizlik.
Qalbning e'tiqoddan holi bo'lishi.
Tilning esa uch holi bordir:
Iqror
Inkor
Su(edited)
Bularning jamlanishidan quyidagi 12 holat yuzaga chiqadi.
Qalb bilan bilib, til bilan iqror. Agar bu iqrorning sohibi o'z ixtiyori bilan qilsa, u kimsa haqiqiy mo'mindir. Jabran (majburan) iqror bo'lsa zohiriga ko'ra kofirdir.
Qalb bilan bilib, til bilan inkor. Bu inkor majburan bo'lsa sohibi musulmondir, ixtiyoriy bo'lsa kofiri muannidir.
Qalbi bilan bilib, tilida iqror yoki inkordan holi bo'lmoq. Agar bu su(edited) majburan bo'lsa u kimsa haqiqiy mo'mindir, ixtiyoriy su(edited) qilsa ixtiloflidir. Masalan, bir kimsa Allohni dalillar bilan tanigandan keyin tili bilan iqror qilishga vaqt topa olmasdan o'sha zahoti vafot etsa, u odam aniq mo'mindir. Allohni dalillar bilan tanib o'z ixtiyori bilan iqror bo'lmasa Imom G'azzoliy unday kimsani ham mo'min ekanligini aytganlar.
Taqlid qiluvchining e'tiqodi iqror, inkor yoki su(edited) bilan bo'ladi. Shoyadki, o'z ixtiyori bilan iqror bo'lsa; bu iqror muqallidning imonidir va ba'zilarning qarshiligiga qaramasdan u sahihdir.
Agar muqallidning iqrori majburiy bo'lsa 1-bandning hukmi kabi bo'ladi. U yerda zohiriga ko'ra kofirdir deganimizga ko'ra bunisiga munofiq hukmini berish kerak bo'ladi.
Muqallidning su(edited) qilishi ixtiyoriy va majburiy holatlarning ikkovida ham 3-band hukmidadir.
Muqallid qalban inkor qilib, tili bilan iqrorda bo'lsa, ammo bu iqrori majburiy bo'lsa unga munofiq hukmi beriladi.
Qalban inkor qilib ixtiyoriy iqror qilsa, buni kufri inodiy deydilarki, bu munofiqlikning bir turidir.
Ham qalban, ham tilda Allohni inkor qilgan kofirdir.
E'tiqoddan qalbi xoli bo'lgan bir kimsa o'z ixtiyori bilan iqror qilsa, kufrdan qutiladi. Majburiy holda iqror qilsa, kufr qilgan hisoblanmaydi.
E'tiqoddan qalbi xoli bo'lib tili bilan inkor qilganning hukmi 10-bandning hukmi kabidir.
Ham qalbi, ham tili bilan e'tiqoddan xoli bo'lgan kimsa tadqiq va yaxshi tushunish muddatini o'tkazgan bo'lsa, u kimsa kofirdir. Munofiqlikka hukm qilinmaydi.
Bu bandlardan ma'lum bo'ladiki, munofiqning tashi ichiga to'g'ri kelmaydi.
59 — hadis.
Bizga Yahyo bin Ayub ila Qutayba ibnu Said rivoyat qildilar; lafzi Yahyonikidir. (Aytdilarki:) Bizga Ismoil bin Ja'far rivoyat qildi. (Aytdilarki,) Menga Abu Suhayl Nofe' bin Molik bin Abu Amrdan, u esa otasidan, u esa Abu Hurayradan naql qildi. Rasululloh sallallohu alayhi vasallam: "Munofiqning alomatlari uchtadir:
Gapirsa yolg'on gapiradi
Va'da bersa va'dasining ustidan chiqmaydi.
Omonatga hiyonat qiladi"
deb marhamat qildilar. Bu hadisni Imom Buhoriy Imon, Vasoya, Shahodat, Odob baxslarida rivoyat qilganlaridek, Termiziy va Nasoiy ham rivoyat qilishgan.
Ulamolarning aksariyati bu hadisni mushkul hisoblashgan. Chunki hadisda munofiqlarning alomatlari deb sanab o'tilgan hislatlar ba'zan haqiqiy musulmonda ham bo'lib turadi. Holbuki, bunday bir musulmonni kufr yoki munofiqligiga hukm qilinmasligiga ijmoi ummat bordir. Bu xususda ko'pgina qarashlar mavjud.
Ulardan:
1. Imom Navaviyga ko'ra bu hadisda kuchaytirish yo'qdir. Chunki ma'nosi quyidagichadir:
Bu hislatlar nifoqdir. Bunday hislatga ega bo'lgan munofiqqa o'xshaydi va munofiqning axloqini olgan hisoblanadi. Zero nifoq — ichida yashirgan narsaning ziddini tashqariga ko'rsatishdir. Bunday hol mazkur hislatlarning sohibida mavjuddir. Ammo uning nifoqi faqat yolg'on so'zida, bajarmagan va'dasida va omonatga qilgan hiyonatidadir. Shu sababdan, Islom dinimizdagi haqiqiy munofiq kabi emasdir. Ya'ni qalbida kufrni yashirgan hisoblanmaydi.
2. Hattobi aytadilarki, Payg'ambarimiz sallallohu alayhi vasallamning bu so'zlarni mazkur hislatlarni odat qilib olganlar uchun - bu xislatlar nifoqga olib boradi degan tashvishda - bu illatdan qaytarish maqsadida aytganlar. Bir hadisda "Savdogarlar fojirdir. Ummatimning aksari munofiqlari esa hofizlardir" deb buyurganlar. Buning ma'nosi yolg'on so'zdan qaytarishdir. Chunki fujrning ma'nosi yolg'on so'zdir. Shundan kelib chiqib bu hadisga ko'ra butun tijoratchilar yolg'onchilardir, fojirlardir degan ma'no kelib chiqmaydi. Hofizlardan ba'zilarining amallarida biroz samimiyatsizlik, bir oz riyo bo'lishi mumkin, ammo bu ularning hammasi munofiqlardir degan ma'noda emas. Nifoq ikki qismga bo'linadi: Birinchi nifoq o'zini dindor ko'rsatib ichida kufrini saqlashidir. Hazrati Muhammad sallallohu alayhi wasallam zamonlaridagi munofiqlar shunday edi. Ikkinchi nifoq diniy vazifalarini odamlar ko'radigan yerda qilib, odamlar ko'rmaydigan joylarda qilmaslikdir. Buni ham nifoq deydilar. Shuningdek, bir hadisi sharifda: "Mo'min bilan janjallashish fisqdir, u bilan urushish esa kufrdir" deb buyurilgan. Lekin bu kufr tom ma'nodagi kufr emas va bu fisq haqiqiy ma'nodagi fisq emas. Shu kabi nifoq ham tom ma'nodagi nifoq emas. Rivoyatga ko'ra Hazrati Said bin Jubayr bu nifoq to'g'risidagi hadis haqida ajablandilar va uni Abdulloh bin Umar ila Ibn Abbos roziallohu anhum hazratlaridan so'radilar. Ular esa "bu hadis to'g'risida biz ham sen kabi ajablandik" deb, hammalari bu haqida Rasululloh sallallohu alayhi vasallamdan so'rashdi. Payg'ambarimiz sallallohu alayhi vasallam esa tabassum qilib "Bu so'zlarim bilan sizlarning nima aloqangiz bor? Men bu so'zlarni munofiqlarga qarata gapirdim. ‘Gapirsa yolg'on gapiradi' deganim Allohning menga nozil qilgan kalomidagi ‘qachon munofiqlar sizning oldingizga kelsalar"¦' — munofiqun surasining oyati hususidadir. Siz ham shundaymisizlar?" dedilar. Ular "Yo'q" deya javob berishdi. Rasululloh sallallohu alayhi vasallam: "U holda sizlar bundan mustasnosizlar" dedilar. "Va'da bersa va'dasidan qaytadi" deganim "Ularning ba'zilari "Qasamki, agar (Alloh) bizga o'z fazlu karamidan (molu davlat) ato qilsa" deya Alloh ila ahdu-paymon qilganlar"¦" — Tavba surasi 75-oyati karimasi haqidadir. Siz ham shundaymisiz?" deya so'radilar. "Yo'q!" deb javob berishdi. Payg'ambarimiz sallallohu alayhi vasallam "U holda sizlar bundan mustasnosiz" dedilar. "Omonatga hiyonat qiladi" degan gapimga kelsak, bu ham Robbimning kalomidagi "Albatta biz bu omonatni (shariati Islomiyani) osmonlarga, yerga va tog'larga ko'ndalang qilgan edik" — Ahzob surasi 72-oyati karimasi haqidadir. Endi din xususida shariati Islomiyani o'ziga omonat deb bilgan har bir musulmon Alloh uchun, ya'ni boshqalar ko'rsin deb emas, balki boshqalar ko'rmaydigan joylarda ham tahorat oladi, namozini o'qiydi va ro'zasini tutadi. Munofiq esa bu vazifalarni faqat boshqalar ko'radigan yerda qiladi. Siz ham shundaymisiz?" deya so'radilar. Shunda ular "Yo'q!" deya javob berishdi. Rasululloh sallallohu alayhi vasallam "Unday bo'lsa qo'rqmanglar, sizlar bundan mustasnosiz" dedilar.
Ahmed Davudog'lu, "Sahihi Muslim Tercemesi ve Sherhi", 1.Cild, Istanbul - 1977,
Turk tilidan mahdiy tarjimasi
-
Irbad ibn Sariya radiyahllahu anhu, aytadilarki, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam shunday deb marhamat qildilar:
قَدْ تَرَكْتُكُمْ عَلَى الْبَيْضَاءِ لَيْلُهَا كَنَهَارِهَا لاَ يَزِيغُ عَنْهَا بَعْدِي إِلَّا هَالِكٌ وَمَنْ يَعِشْ مِنْكُمْ فَسَيَرَى اخْتِلاَفًا كَثِيرًا فَعَلَيْكُمْ بِمَا عَرَفْتُمْ مِنْ سُنَّتِي وَسُنَّةِ الْخُلَفَاءِ الرَّاشِدِينَ الْمَهْدِيِّينَ وَعَلَيْكُمْ بِالطَّاعَةِ وَإِنْ عَبْدًا حَبَشِيًّا عَضُّوا عَلَيْهَا بِالنَّوَاجِذِ
" Men sizlarni ochiq-oydin holda tashlab ketmoqdaman, uning kechasi huddi kunduzidek (yorqin). Undan faqat halok bo'lgan kimsagina adashur. Sizlarning orangizda uzoq yashaganingiz, ko'p ixtiloflarni ko'radi. Shunda mening sunnatimdan bilgan sunnatimga ergashingiz va Roshidin (to'gri yo'lda bo'lgan), Al-Mahdiyyin (hidoyatlangan) bo'lgan Xulafolar sunnatiga (yo'liga) ergashingiz. "[Imom Ahmad rivoyatlari, sahih hadis]
Izoh: Darhaqiqat, Rasululloh bizlarni dinimizni komil holda tashlab ketdilar, dinimiz biron narsani qo'shishlikka muxtoj emasdur. Dinimiz Qur'oni Karimda va sahih hadislar to'plamida ochiq-oydin holda saqlanib qolgandur. Alloh Ta'alo O'zining dinini komil qilganligi borasida bizga surati Moidaning 3-oyatida zikr qilib: " Bugun sizlar uchun diningizni komil qilib berdim va ne'matlarimni to'la to'kkis qildim va sizlarga Islomni din bo'lishligi bilan rozi bo'ldim", dedi. Buning barchasi Alloh Ta'aloning marhamati va tavfiqi ila amalga oshirilgandur. Bundan so'ng ham, agar inson adashsa bu faqat o'zining havoi-nafsiga, shaytonga ergashganligi sabablidur. Bizning hidoyatimiz uchun kerakli bo'lgan barcha ibodatlar hadislarda saqlanib qolgandur, biron kimsa boshqa ibodat turini ixtiro qilib Allohga yaqinlik qilishlikka haqqi yo'qdur. Bu hadis bi'dat ahllariga ham qarshi dalildur. Alloh Ta'alo hammamizni mana shu hadisda zikr qilingan sof, ochiq-oydin bo'lgan dinga ergashishlikka va o'zini o'zi halokatga tashlaydigan kimsalar qatori qilib qo'ymaslikka nasib qilsin. Amin
-
Rasululloh sallallohu alaihi va sallam shunday deb marhamat qildilar:
تَرَكْتُ فِيكُمْ أَمْرَينِ لَنْ تَضِلُّوا مَا تَمَسَّكْتُم بِهِمَا كِتَابَ اللهِ و سُنَّةَ نَبِيِّهِ
" Sizlarga ikki narsa tashlab ketmoqdaman, agar ularni mahkam ushlasangiz hargiz adashmaysizlar, u: Allohning Kitobi va Rasulining Sunnatidur" [Imom Molik, Al-Hakim va Al-Bayhaqi tomonidan rivoyat qilinga, sahih hadis]
Izoh: Bu hadisdan murod, bizlar qachonki Qur'on va sahih bo'lgan hadislarga ergashar ekanmiz hech qachon bizlar adashmaymiz va Haq yo'lda barqaror bo'lamiz.
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam shunday deb marhamat qildilar:
لاَ تَزَالُ طَائِفَةٌ مِنْ أُمَّتِي ظَاهِرِينَ حَتَّى يَأْتِيَهُمْ أَمْرُ اللَّهِ وَهُمْ ظَاهِرُونَُ " رواه البخاري ومسلم عن المغيرة رضي الله عنه
" Ummatimdan bir toifa kishilar (Haq Yo'lda) zohir bo'lib borishaveradi hatto ularga Allohning amri (Qiyomat) kelganucha shunday xolda bo'lishadi " [ sahih hadis, Imom Buxoriy va Muslimlar Al-Mug'iradan rivoyat qilingan hadis]
Izoh: Bu hadisi sharif bizlarga musulmon ummati ko'p toifalarga bo'linib ketishini va bizlarni ana o'sha Haq Yo'lda zohir bo'lib turadigan, najob topuvchi jamoa qatorida bo'lishligiga chorlay va boshqa adashgan toifalar qatoridan chetlanishga undaydi. Darhaqiqat, mana shu hadis sharifni sahobalarga aytilgan paytda, bu Ummat bir ummat edi, lekin Alloh Ta'alo O'zining Payg'ambariga kelajakdagi bo'ladigan xodisalar haqqida bildirdiki, shoyad kelajakda keladigan kimsalar uchun ibrat va eslatma bo'lishligi uchun. Shu toifa Quron va Sunnatga sahobalar ergashganday ergashadigan toifadurlar. Alloh Ta'alo barchamizni mana shu haqda zohir bo'lib turadigan toifa qatorida bo'lishimizga va Haq yo'lida yurishlikka tavfiq bersin. Amin.
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam shunday deb marhamat qildilar:
مَنْ أَحْيَا سُنَّةً مِنْ سُنَّتِي فَعَمِلَ بِهَا النَّاسُ كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ عَمِلَ بِهَا لاَ يَنْقُصُ مِنْ أُجُورِهِمْ شَيْئًا وَمَنْ ابْتَدَعَ بِدْعَةً فَعُمِلَ بِهَا كَانَ عَلَيْهِ أَوْزَارُ مَنْ عَمِلَ بِهَا لاَ يَنْقُصُ مِنْ أَوْزَارِ مَنْ عَمِلَ بِهَا شَيْئًا
"Kimda kim mening sunnatimdan (insonlar bajarmay qo'ygan) bir sunnatni tiriltirsa va insonlar unga amal qilsa, unga amal qilguvchilarning savobi kamaltirilmagan holda u kimsa uchun (amallar kitobiga) yozilur. Va kimda kim bir bid'atni boshlasa va (insonlar) unga amal qilsa, uni qilganlar gunohi kamaltirilmagan holda u kimsaga ham yozilur. "[Imom Ibn Mojja o'zlarining Sunanlarida Amr ibn A'vf radiyallohu anhudan rivoyat qilganlar, sahih hadis]
Izoh: Bu hadisdan shuni tushunsak bo'ladiki, Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning sahih hadislarda kelgan sunnatlaridan birini insonlarga o'rgatsak va ularning shu sunnat qilishlariga sababchi bo'lib qolsak, ularning shu sunnat amalini qilishlari tufaylik qilgan savoblari bizlarning amallar kitobimizga ham yozilib turadi. Bu Alloh Ta'aloning insonlarga bo'lgan juda katta marhamatiki, agar birimiz boshqa bir kimsani yaxshi amalga yo'llab qo'yishligimiz bilan ham uning ajrini barobar olamiz. Bu hadis bir tomondan bizlar uchun bashorat bo'lsa, hadisning ikkinchi qismi esa bizlar uchun ogohlantirish va qo'rqitishdur, chunki kimda kim bir bid'at amalni o'zining noqis fikri bilan "yahshi amal" deb hisoblab, Rasululloh sallallollohu alayhi va sallam olib kelgan dinda bo'lmagan bir amalni boshlab bersa va u bilan Allohga yaqinlikni istasa (ya'ni uni qilishlik bilan savob talab qilsa), u amali tufayli nafaqat o'zi gunoh olur, balki o'sha bid'at amalini qilgan barcha kimsalarning gunohini olur. Shuning uchun har bir amalimizni tekshirmoqligimiz kerak va o'zimizga savob bermoqligimiz kerak "Bu amal sunnatga muvofiqmi? yo bid'atmi?, Bu amal bilan dinda yangi bid'atni boshlab bermayin!" degan fikr hayolimizdan o'tmoqligi va agar o'sha amalimizga dalil topsak qilmoqligimiz va agar topa olmasak, o'sha zahoti undan chetlanmoqligimiz kerak, agarchi u amal insonlar ko'zida yaxshi amal bo'lib ko'rinsa ham. Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning sahih hadislardagi bayonlari bizlarga kifoyadur, bundan boshqalarning hidoyati bizlarga hojat yo'qdur, balki boshqalar tomonidan to'qib chiqarilgan har hil "hidoyat yo'llar" (tariqa va hokazo) barchasi hidoyatdan uzoq yo'llardur, chunki Rasulullohning shahodatlari bilan: "Har bir Bid'at Zalolatdur va har bir Zalolat Jahannamdadur".
Alloh Ta'alo barchamizni O'zining toatida bo'lishlikka va Haq yo'lida yurishlikka tavfiq bersin. Amin.
-
Abu Huraira radiyahllahu anhu, aytadilarki, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam shunday deb marhamat qildilar:
قَدْ تَرَكْتُكُمْ عَلَى الْبَيْضَاءِ لَيْلُهَا كَنَهَارِهَا لَا يَزِيغُ عَنْهَا بَعْدِي إِلَّا هَالِكٌ وَمَنْ يَعِشْ مِنْكُمْ فَسَيَرَى اخْتِلَافًا كَثِيرًا فَعَلَيْكُمْ بِمَا عَرَفْتُمْ مِنْ سُنَّتِي وَسُنَّةِ الْخُلَفَاءِ الرَّاشِدِينَ الْمَهْدِيِّينَ وَعَلَيْكُمْ بِالطَّاعَةِ وَإِنْ عَبْدًا حَبَشِيًّا عَضُّوا عَلَيْهَا بِالنَّوَاجِذِ
" Ummatimning barchasi Jannatga kirur, magar hohlamaganlardan tashqari". Shunda so'rashdiki: "Ya Rasululloh, kim hohlamaydi (Jannatga kirishlikni)?. Ular javoban: " Menga kim itoat qilsa, Jannatga kiradi. Kim menga itoat qilmasa, ana shu hohlamaganidur", dedilar [Imom Buxoriy rivoyatlari]
Izoh: Agarda bizlarga ham "bir kimsa Jannatga borishlikni hohlamas ekan" deganida edi biz ham hayron bo'lib qolgan bo'lar edik, vaholanki insonning qilmishi uning qalbidagi hayollarni ko'rsatib berishi mumkin. Bu hadis birinchidan Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga kimsalarga bashorat va hursandchilik bo'lsa, ikkinchida Rasululloh amrlariga itoat qilmagan, qaytargan narsalaridan qaytmagan kimsalarga esa dashnom va eslatmadur. Darhaqiqat, Alloh Ta'alo tavbalarni qabul qilguvchi Mehribon va Rahmli Zotdur. Agar kimsa hayotini qolganini Rasulullohga itoat qilgan holda o'tsa, albatta Alloh o'tgan qilmishlarini kechirib yuborguvchi Ulug' Zotdur. Alloh Ta'alo hammamizni mana shu hadisda zikr qilingan Jannatni haqiqiy hohlaydigan kimsalardan qilsin va Jannatga borishni hohlamaydigan kimsalardan qilib qo'ymasin. Amin.
-
Miqdod ibn Ma'diykariba Al-Kindiy radiyahllahu anhudan rivoyat qilingan hadisda, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam shunday deb marhamat qilgan ekanlar:
يُوشِكُ الرَّجُلُ مُتَّكِئًا عَلَى أَرِيكَتِهِ يُحَدَّثُ بِحَدِيثٍ مِنْ حَدِيثِي فَيَقُولُ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ كِتَابُ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ مَا وَجَدْنَا فِيهِ مِنْ حَلاَلٍ اسْتَحْلَلْنَاهُ وَمَا وَجَدْنَا فِيهِ مِنْ حَرَامٍ حَرَّمْنَاهُ أَلاَّ وَإِنَّ مَا حَرَّمَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِثْلُ مَا حَرَّمَ اللَّهُ
" Menin hadisimdan bir hadis zikr qilinganda, biron kimsa o'zining o'rindig'iga yonboshlagan holda aytmasinki: ' Biz bilan sizning orangizda Allohning Kitobi bor, unda nimani halol topgan bo'lsak halol deymiz va unda nimani harom deb topgan bo'lsak (faqat o'shani) harom deymiz. Ogoh bo'lingizkim, Rasul harom qilgan narsa, huddi Alloh harom qilgandekdur." [Imom Ibn Mojjah, Ahmad va Al-Bayhaqiy rivoyatlari, sahih hadis]
Izoh: Bu hadisdan murod shuki, agar Rasululloh sallallohu alayhi va sallam biron narsani man qilgan bo'lsalar, yoki biron narsani buyurgan bo'lsalar, bu Alloh Ta'aloning izni bilan bo'lgandur va nimani harom qilgan bo'lsalar, u huddi Alloh harom qilgandekdur, chunki Alloh Ta'alo Rasulullohni Qur'onni insonlarga izohlab berishlik uchun yuborgandurlar. Nahl surasining 44 - oyatida: " Biz sizga insonlarga tushuntirib berishligingiz uchun Zikr (Qur'on) ni nozil qildik. Shoyad fikr qilishsa" ya'ni Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Qur'onning mufassiri bo'lib yuborilgandurlar. Hadislarni o'rganmasdan turib Qur'onga o'zicha tafsir berishlik zalolatga olib borishligi aniqdur.
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallam shunday deb marhamat qildilar:
مَنْ دَعَا إِلَى هُدًى كَانَ لَهُ مِنْ الْأَجْرِ مِثْلُ أُجُورِ مَنْ تَبِعَهُ لاَ يَنْقُصُ ذَلِكَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَيْئًا وَمَنْ دَعَا إِلَى ضَلاَلَةٍ كَانَ عَلَيْهِ مِنْ الْإِثْمِ مِثْلُ آثَامِ مَنْ تَبِعَهُ لاَ يَنْقُصُ ذَلِكَ مِنْ آثَامِهِمْ شَيْئًا
" Kimda kim ( insonlarni) Hidoyatga chaqirsa, unga ergashgan kimsalarning ajrlari kamaytirmagan holida u (hidoyatga chaqirgan ) kimsaga ham bo'lur, va kimda kim Zalolatga chaqirsa, unga ergashgan barcha kimsalarning gunohi ham kamaytirilmagan holida u (Zalolatga chaqirgan) kimsaga ham yozilur." [Imom Muslim rivoyat, Abu Huraira rodiyallahu anhu rivoyat qilganlar]
Izoh: Bu hadisdan murod, bizlar Haq yo'lga, ya'ni Qur'on va Hadisga va Sahobalar yo'liga chaqirishligimiz zarurdur. Buning samarasi, bizlar ham o'sha hidoyatga sababchi bo'lib qolgan kimsalar savobini olurmiz. Ammo bid'at qilib, o'zlarining botil aqidalariga va manhajlariga chaqirayotgan kimsalar, ularga ergashganlarning barchalarini gunohlarini kamaytirilmagan holda bo'yinlariga olurlar. Alloh hammasini bunday kimsalar qatorida bo'lib qolishdan asrasin.
-
Din va Shariat.
Savol: Din va shariat nadur?
Javob: Alloh taoloning bandalariga yuborgan hukmlaridur.
Savol: Alloh taolo bandalariga nechuk hukmlar yubormishdur?
Javob: bandalarning dunyo va oxirat rohatlariga yetmaklari uchun kerakli bo’ladurgan hukmlar yubormishdur.
Savol: ul hukmlarda nechuk ishlar bayon qilinmishdur?
Javob ba’zi ishlarni qilinmoqlig’iga buyurilmushdur va ba’zi ishlarni qilinmoqdan to’xtatilmishdur.
Savol: Alloh taolo din va shariat hukmlarini bandalariga na tariqa bildirmuishdur?
Javob: Alloh taolo odamlarning orasidan ba’zilarini payg’ambar qilmishdur, ya’ni bandalariga din o’rgatmak uchun elchi qilmishdur. Ushbu payga’mbarlarg’a Jabroil otlig’ bir farishtani o’rtaga qo’yub, din hukmlarining har birini bildirmishdur va ba’dazon payg’ambarlar u narsalarni bandalarga o’rgatmishlar.
-
IYMON VA ISLOM BAYONI.
Savol: Iymon nadur?
Javob: Alloh taolodan kelgan haq dinga inonmak va ishonmakdur.
Savol: Islom nadur?
Javob: Alloh taolodan kelgan haq dinga ishonib, shul dinda buyurilgan amallarni qilmakdur.
Savol:bizlar qaysi payg’ambarning dinidadurmiz?
Javob: Muhammad salallohu alyhi vassalamning dinlaridadurmiz. Alloh taolodan Muhammad alayhis-salomga kelgan dinga ishonub, o’shal dinda buyurulg’an amallarni qilurmiz va unda to’xtotilg’on amallardan to’xtalmakka zo’r berarmiz.
Savol: Alloh taolodan Muhammad salallohu alyhi vassalamga kelgan din qanday din deb atalur?
Javob:Islom dini deb atalur. Bizlarning dinimizushbu din-Islomdur. Bizlar, Alhamdu lillah har qaysimiz mo’min va musulmondurmiz.
-
Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil al-Buxoriyning "œAl-Jomi’- as-Sahih" kitobidan hadis namunalari
Odam bolasi ikki vodiy to`la mol-dunyosi bo`lsa ham, mol-dunyo to`la uchinchi vodiyni orzu qiladi. Uning qornini faqat tuproqgina to`ldira oladi. Alloh taolo tavba qilgan bandasining tavbasini qabul qilgaydir.
*** Bu mol-dunyo degan narsa hayvon ko`zini o`ynatadigan ko`m-ko`k, shirin o`t-o`lan kabi fusunkor va lazzatlidir. Kimki nafsini tiyib, ehtiyojiga yarashasini olsa, barakali bo`ladi va kimki ochko`zlik qilib, ehtiyojidan ortig`ini olsa, bebaraka bo`ladi. Bunday odam mechkay hayvon kabidir, mehnat qiladigan qo`l tilamchi qo`ldan yaxshidir.
*** Halollik yo`qolib ketganda qiyomat bo`lmog`ini kutavergil!
*** Haqiqiy boy — nafsi to`q odamdir.
-
*** Olloh taolo o`z rahmatini yuz bo`lak qilib yaratib, to`qson to`qqiz bo`lagini o`zida saqlab qoldi. Uning bir bo`laginigina yerga nozil qildi. Olloh taoloning yerga nozil qilgan ana shu bir bo`lak rahmati tufayli butun borliq o`zaro rahmdillik qilg`aydir. Hattoki ot ham bolasini mayib qilib qo`yishdan cho`chib, tuyoqlarini ehtiyotkorona ko`tarib boradi.
-
*** Har bir ezgu amal sadaqadir.
*** Mo`min mo`min uchun bir-birini suyab turagan ikki bino yanglig` bo`lmog`i zarur.
*** Oralaringizda eng yaxshingiz — xulqi go`zalingizdir.
*** Olloh taolo biror bandasini (qilgan amali solihlari tufayli) sevgaydir. Jabroil alayhissalomga nido qilib: "œOlloh falon bandasini sevdi, sen ham uni sevgil!" — degaydir. Jabroil alayhissalom ham o`shal bandani sevgaydirlar. So`ng Jabroil alayhissalom osmon ahliga nido qilib: "œOlloh taolo falon bandasini sevdi, siz ham sevingiz!" — degaydir. Osmon ahli ham o`shal bandani sevgaydir. Shundan so`ng yer ahlida unga nisbatan muhabbat paydo bo`lgaydir.
*** Musulmon odamning so`kmog`i — buzuqlik, urushmog`i — kofirlikdir.
*** Kishilar kimning yomonligidan qo`rqib qochsa, o`sha odam eng yomon odamdir.
*** Har bir qo`pol, quruq, gerdaygan, beqanoat va dimog`dor odam ahli do`zaxidir.
*** Hech bir yokim hech narsa o`ziga yetadigan aziyatga Olloh taolodek sabr qila olmagay! Mushriklar uning o`g`li bor, deb da’vo qiladilar, ammo u ularni ofiyat qilib, rizq ato qilg`ay.
*** Osonlashtiringiz, qiyinlashtirmangiz, xotirjam qilingiz, bezdirmangiz!
*** Mo`min odam o`zini bir kavakdan ikki marta ilon chiqib chaqmog`iga yo`l qo`ymas.
-
Namozga oid hadislardan namunalar
* Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ashoblaridan so‘radilar: «Birortangiz uyingizning oldidan oqib o‘tadigan daryoda (yoki soyda) har kuni besh mahal yuvinsangiz, badanimda kir qolibdi, deb aytasizmi?» Sahobalar: «Sira ham kir qolmaydi», deyishdi. Rasuli Akram: «Besh vaqt namoz ham shunga o‘xshash bo‘lib, Alloh taolo bu o‘qilgan namozlar tufayli gunohlarni kechiradi». * «Asr namozini qazo qilib qo‘ygan odam bola-chaqasiyu mol-dunyosidan ajragan kishi yanglig‘dir». * «Qorong‘u kechalarda masjidga borgan kishilarga, Qiyomat kuni bir nurga mazhar bo‘lishlari xushxabarini yetkazing». * «Sizlardan birlaringiz namoz o‘qigan joyda tahoratini buzmasdan o‘tirgan muddatgacha, farishtalar: «Iloho, bu kishining gunohlarini kechir va unga rahm ayla», deb duo etishadi» * «Allohga qasamki, shunday narsa xayolimdan o‘tyapti: o‘tin to‘plashni buyursam va o‘tinlar to‘plansa. Keyin namozga buyursam, namoz uchun azon aytilsa, keyin bir kishini mo‘minlarga imomlikka o‘tishni buyursam-da, namozga kelmaganlarning borib uylarini yoqsam...» * «Mo‘minlar xufton va bomdod namozlaridagi savobni bilganlarida edi, bu namozlarni jamoat bilan o‘qish uchun, emaklab bo‘lsa ham, masjidga kelishar edi». * «Namoz inson bilan shirk va kufr o‘rtasidagi bir pardadir. Namozni tark etish bu pardani ko‘tarish bo‘ladi». * «Ular (kofirlar) bilan bizning o‘rtamizni farqlaydigan alomat namozdir. Binobarin, namozni tark qilgan kimsa kofirlarga o‘xshabdi». * «Banda Qiyomat kunida eng avvalo namozdan hisob-kitob qilinadi. Agar namozi durust chiqsa, qutulibdi va yutibdi. Agar namozi durust chiqmasa, yutqazibdi. Farz namozlari kam chiqsa, Alloh azza va jalla: «Qarang-chi, qulimning nafl namozlari bormi?» deydi. Namozlarining kami nafl namozlar bilan to‘ldiriladi. Qolgan amallari ham shu tarzda hisob-kitob qilinadi». * «Bir kuni Payg‘ambar, alayhissalom, huzurlarida namoz o‘qimay tong otguncha uxlagan bir kishining nomi tilga olindi. Rasuli Akram: «Unday bo‘lsa, u odamning quloqlariga yo qulog‘iga shayton bavl etibdi», deya marhamat qildilar». * «Sizlardan birov uxlab qolsa, shayton uning orqa miyasiga uch tugun tugib qo‘yadi va har tugunga: «Hali tunlar uzun, (bemalol) uxla», deya afsun o‘qiydi. Agar u odam uy-g‘onib Allohni zikr etsa, tugunlardan bittasi, tahorat olganida yana biri, namoz o‘qiganida esa, qolgani ham yechiladi va qalbi quvonch va xushnudlikka to‘lib tong ottiradi. Aks holda, shayton tugib qo‘ygan tugunlarning ta'sirida dangasalik bilan tong otguncha uxlab qoladi». * Kechasi turib ibodat qilgan va xotinini uyg‘otgan, xotini turishni xohlamasa, yuziga suv sepgan odamga Alloh rahmatini yog‘dirsin. Kechasi turib namoz o‘qigan va erini uyg‘otgan, eri turishni xohlamasa, yuziga suv sepgan xotinga Alloh rahmatini yog‘dirsin». * «Namoz jannatning kalitidir». * «Namoz dinning ustunidir». * «Namoz mo‘minning me'rojidir». * «Ey Muhammad, bir kecha-kunduzda ummatlaringga besh vaqt namozni farz qildim. O‘zimcha ahd qildimki, kim shu besh vaqt namozni o‘z vaqtida ado etib yursa, u kishini jannatga kiritaman. Kim o‘z vaqtida ado etib yurmasa, u banda xususida ahdim yo‘qdir» (Hadisi qudsiy).
-
1. Dinning ofati uchtadir: * Beamal olim * Zolim hokim * Bilmasdan fatvo aytuvchi ulamo 2. ilmning ofati unitishdir. Uni noahil kishiga gapirish esa uni zoe qilishdir. 3. Munofiqning alomati uchtadir * gapirsa yolg’on gapiradi * va’dasiga bevafo bo’ladi * omonatga hiyonat qiladi 4. Chaqirilgan joyga boringlar, chaqirilmagan joyga bormanglar 5. Nafaqa berishni o’zingdan boshla! Agar ortsa oila a’zolaringga sarfla, agarda ulardan ham ortsa qarindoshlaringga sarfla. Agar qarindoshlaringdan ham ortsa shu yo’sinda avval yaqin, keyin uzoqlaringga sarflayver. 6. O’zlaringiz va sizlardan keyin keluvchi kishilar uchun hushhabar shuki, kimki sidqidildan "œLa ilaha illalloh" kalimasini aytsa, albatta jannatga kiradi 7. Allohga eng yomon ko’rinadigan kishi — gina va adovatni uzoq saqlovchi odamdir 8. O’z hojatini hokimga yetkaza olmayotgan kishilarning arzini hokimga yetkazinglar. Kimki hokimga arzini yetkaza olmayotgan kishini arzini yetkazsa, Alloh taolo qiyomat kunida sirot ko’prigi ustida ul bandaning qadamini mustahkam (toyilmaydigan) qiladi. 9.Ey odam bolasi, kifoya qiladigan rizqing turib haddingdan oshiradigan molni istaysan. Ey odam bolasi, ozga qanoat qilmaysan ko’pga ham to’ymaysan. Ey odam bolasi, tong otib ko’z ocharkansan taning sihat, oilang tinch, bir kunlik taoming bo’lsa bor, ortiqcha boylik istashni qo’y! 10. diling yumshab hojating ravon bo’lishini hohlaysanmi? Yetimga rahm qil, boshini sila, ovqatingdan yedir shunda diling yumshaydi, hojating chiqadi 11. Haromlardan saqlan, kishilarning obidrog’i bo’lasan. Allohning qismatiga rozi bo’l, kishilarning behatarrog’i bo’lasan. Qo’shningga yaxshilik qil, mo’min bo’lasan. O’zingga yaxshi ko’rganni o’zgalarga ham yaxshi ko’r, musilmon bo’lasan. 12. Allohdan qo’rq! Yaxshilikni kichkinasini ham kichik demay qilaver. Agarchi chelagingdagi suvni suv olmoqchi bo’lgan kishining chelagiga quyib berish bilan yoki birodaringga ochiq chehra bilan yuzlanishing bilan bo’lsa ham yaxshilik qil. Kiyimingni etagini kibr uchun uzun qilma! Zero, kibrni Alloh yaxshi ko’rmaydi. Agar seni biror kishi so’kib, senda yo’q ayb bilan seni ayblasa, sen uni unda bor ayb bilan ham ayblama, uni qo’yaver, shunda gunohi unga, savobi senga bo’ladi, hech qachon hech kimni so’kma! 13. Allohdan qo’rqinglar. Bolalaringizga nisbatan adolatli bo’linglar (bir hil qaranglar) 14. yarimta hurmoni sadaqa qilib bo’lsa ham, u bo’lmasa odamlarga shirinso’zlik, hushmuomalalik qilish yo’li bilan bo’lsa ham otashi do’zahdan saqlaninglar! 15. Zulmlanayotgan kishining qarg’ishidan saqlaninglar. Zero, uning duosini to’sadigan parda yo’q, agarchi kofir bo’lsa ham. 16. ikki kishiga qiyomat kunida Alloh rahmat nazari bilan qaramaydi: qarindoshchilikni uzgan odamga va qo’shnisiga yomonlik qiluvchi odamga. 17. Bir kishidan ikki kishi yaxshi, ikkitadan uchta, uchtadan to’rtta yaxshi, jamoat bilan birga bo’linglar. Chunki Alloh taolo ummatimni faqatgina hidoyatga jam qiladi. 18. Yettita halok qiluvchi narsadan saqlaninglar: 1.Allohga shirk keltirishdan 2. sehr qilmoq 3. nohaq qon to’kish 4. sudho’rlik*(pulni foydaga berish) 5. Yetimning molini yemoq 6. urushdan qochish 7. erli mo’mina, iffatli ayolni zinokor deb tuhmat qilish. 19. Yuzga ehtiyot bo’linglar, yuzga urmanglar 20. Hadyani qaytarmanglar, Musilmonlarni urmanglar! 21. Alloh taologa farzlardan keyin amali solihlarning sevimlirog’i bir-birini xudo uchun yaxshi ko’rish va xudo uchun yomon ko’rishdir. 22. Alloh taologa jihodning sevimlisi zolim podshoh oldida aytilgan haq so’zdir 23. Alloh taologa bandalar ichida sevimlisi oila a’zolariga manfaati ko’p tegadigan kishidir. 24. Alloh taologa xonadonlaringiz ichida sevimlisi yetim asrab, yaxshi boqayotgan xonadondir 25. Yaxshi ko’rgan kishingni o’rtacharoq yaxshi ko’r, balkim bir kun kelib u yomon ko’rganing bo’lib qolar. Yomon ko’rgan kishingni ham o’rtacharoq yomon ko’rki, bir kun kelib u yaxshi ko’rganing bo’lib qolar
(Hadisi qudsiy).
-
1-bob. Ota-onaga e'tibor haqida
Janobi rabbil olaminning: "Biz Hamma insonni ota-onasiga yaxshilik qilishni buyurdik" (29:8) degan oyati karimasi haqida
1. Abdulloh ibn Mas'ud (r.a.) aytdilar: "Men Rasululloh (s.a.v.)dan qiladigan amallarimizdan Alloh taologa eng sevimlisi qaysi, deb so’radim. Rasululloh (s.a.v.): "Farz namozlarni o’z vaqtida o’tish", -dedilar. Men: "Undan keyin qaysi?" - desam, Rasululloh: "Usdan keyin Alloh taolo yo’lida jihod qilish", dedilar. Abdulloh ibn Mas'ud: "Rasulullohdan men shularnigina so’radim. Agar savolimni davom ettiraversam, Rasululloh (s.a.v.) hammasiga javob beraverardilar".
-
2. Abdulloh ibn Umar (r.a.)dan rivoyat qilindi. U kishi: "Alloh taoloning rozi bo’lishi otaning rozi bo’lishiga va uning g’azabi ham otaning g’azabiga bog’liqdir", dedilar .
-
2-bob. Onani rozi qilish haqida
3. Bahz ibn Hakim (r.a.) otasi va bobosidan rivoyat qildi, bobosi aytdi: "Rasulullohdan: "Ey,
Rasulalloh, men yaxshiligimni kimga qilsam bo’ladi?" - deb so’radim. "Onangga", dedilar. Men shu savolimni uch marotaba qaytarsam ham, Rasululloh: "Onangga", deyaverdilar. To’rtinchi marotaba so’raganimda: "Otangga va yaqin bo’lgan qarindoshlaringga", dedilar.
4. Ato ibn Yasor (r.a) aytdilar: "Abdulloh ibn Abbos (r.a.) oldilariga bir kishi kelib: "Men bir xotinga sovchi yubordim. U meni qabul qilmay, boshqa bir kishiga tegib ketdi. Jaxlim chiqib, u xotinni o’ldirgan edim. Endi nima qilsam Alloh taolo tavbamni qabul qiladi?" - deb so’radi. Shunda Abdulloh: "Onang barhayotmi?" - deb so’radilar. U: "Yo’q, vafot etganlar", degan edi, Abdulloh: "Unday bo’lsa Alloh taologa tavba qil va toqating boricha toat-ibodat qilib, unga yaqin bo’lishga harakat qil", dedilar". Ato ibn Yasor aytdilar: "Men Abdulloh ibn Abbosga borib, siz nima uchun
1 Imom Termiziy bu hadisni Rasululloh so’zlari deb marfu. ham Ibn Umarning so’zlari deb mavhuv deganlar. Agar biron hadis marfumi, mavqufmi, deb ixtilof qilinganda, marfu asos qilib olinadi
u kishidan onang tirikmi, deb so’radingiz", deganimda, u kishi Alloh taologa onani rozi qilishdek
maqbulroq hech bir amal borligini bilmayman. Shuning uchun onang tirikmi, deb so’ragan edim",dedilar".Ya'ni onasi tirik bo’lib, bola haqida duo qilgan bo’lsa, odam o’ldirishdek katta gunoh bo’lsa ham, o’z fazlu karami bilan avf qilishidan umid qilardim, demoqchi bo’lsa kerak (t
-
3-bob ham "Ota-onaga yaxshshik va e'tibor", deb atalib, undagi 5-6-hadislarda aynan 1-2-hadiashrdagi mazmun takrorlangan.
-
4-bob. Ota-ona zulm qilsa ham, ularga yaxshilik qilaverish haqida
7. Abdulloh ibn Abbos (r.a.)dan rivoyat qilindi. "Qaysi bir musulmon farzandi savob umidi bilan ertalab ota-onasini ziyorat qilsa, Alloh taolo unga jannatdan ikkita eshik ochadi. Agar ulardan bittasini ziyorat qilsa, unga jannatning bir eshigini ochadi. Bola ota-onasidan qaysi birini xafa qilsa, uni rozi qilmaguncha Alloh taolo undan rozi bo’lmaydi", dedilar. Shunda bir kishi: "Agarda ota-onalar bolaga zulm qilsa, bola nima qilishi kerak?" - deb so’radi. Abdulloh: "Agar ular bolaga zulm qilsalar ham bola ularni ranjitmasligi kerak", dedilar.
5-bob. Ota-onaga muloyim gapirish haqida
8. Taysala ibn Mayyos (r.a.) aytdilar: "Men Najda ibn Omir Xorijiyning ashoblari bilan bo’lib
gunohlar qildim. Shularni o’zimcha katta gunoh deb hisoblab, Abdulloh ibn Umar (r.a.)ga borib aytdim.Shunda Abdulloh ibn Umar (r.a.): "Bular katga gunoh emas, katta gunohlar to’qqiztadir, ular: Alloh taologa shirk keltirish, odamni o’ldirish, urush maydonidan qochish, afifa xotinni fohisha deb tuhmat qilish, ribo, yetimlar molini yemoq, Alloh taoloning borligini inkor qilish, odamlarni masxara qilish, kamsitish, ota-onani xafa qilib yig’latish - mana shular katta gunohdir", dedilar. Keyin Abdulloh ibn Umar menga qarab: "Ey, Taysala! Sen do’zaxdan qo’rqib jannatga kirishni xoxlaysanmi?" - dedilar. Men: "Jannatga kirishni albatta xohlayman", deganimda, u kishi: "Ota-onang tirikmi?" - deb so’radilar. Men: "Otam vafot etgan,
ammo onam borlar", dedim. Abdulloh (r.a.): "Katta gunohlardan o’zingni saqlaganingdan keyin onangga qattiq gapirmasang, uning osh-ovqatini berib tursang, albatta jannatga kirasan", dedilar".
Yamomalik Najda ibn Omir (yoki Uvaymir) Abu Hanifa mazhabiga e'tiqod quygan kishi edi. U xavorijlar ya'ni adashgan oqim) boshlig’i bo’lib, ularning e'tiqodicha, kishilar uchun imom (xalifa yoki amir) bo’lishi shart emas. Odamlarning o’zlari haqni nohaqdan ajrata bilishlari va o’z-o’zlarini, jamiyat yo’nalishini boshqara bilishlari kerak (Muhammad Abu Zuhra, "Al-Mazo?ib al-Islomiya", 33-bet).
9. Qur'on-i karimdagi Alloh taoloning rahimlilik yuzasidan ota-onangga kamtarlik qanotingni qoqib tur (17:24), mazmunidagi so’ziga Hishomning otasi Arat ibn Zubayr (r.a.): "Ota-onang
nimani istasa, o’shani ijro qilishdan chekinish qilma", deb tafsir qilgan edilar.
-
6-bob. Ota-ona haqini ado qilish haqida
10. Abu Hurayra (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Bolaning otasi birovning quli bo’lgan bo’lsa, uni xo’jasidan sotib olib ozod qilmaguncha, uning haqini ado qilgan bo’lmaydi", dedilar".
11. Abu Muso Ash'ariy (r.a.)ning o’gli Abu Burda (r.a.)ning aytishlaricha, Abdulloh ibn Umar (r.a.) bir yamanlik odam o’z onasini opichlab, xonai Ka'bani tavof qildirib yurganini ko’rdilar. U odam quyidagi baytni ohang bilan o’qirdi:
Onai zorim uchun bo’ynimni eggan tevaman.
Tevaga mingan onam horsalar ham men charchamam.
U shuni o’qib turib Abdullohga qaradida, ey, Abdulloh ibn Umar, mana shu xizmatim bilan men onamning haqini ado qila olmadimmi, deb so’radi. "Yo’q, bu xizmating seni tug’ish vaqtida onangni qiynab tutgan to’lg’oqlarining bittasiga ham barobar emas", dedi. Keyin Abdulloh ibn Umar (r.a.) xonai Ka'bani tavof qildilar va maqomi Ibrohimga borib, ikki rakat namoz o’qib olib, menga qarab: "Ey, Abu Muso Ash'ariyning o’g’li! Mana shu yerda o’qiladigan ikki rak'at namoz o’zidan ilgarigi gunohlarga kafforat bo’ladi", dedilar".
12. Abu Murra aytdilar: "Marvon ibn Hakam Madinadan biror joyga safarga ketganida o’z o’rniga Abu Hurayra (r.a.)ni qoldirib ketardi. Abu Hurayra (r.a.) Zu-l-Hulayfada turib, o’zlari bir xonada onalari boshqa xonada yashardi. Abu Hurayra (r.a.) qachon o’z xonalaridan tashqariga chiqadigan bo’lsalar, onalarining eshigi oldiga kelib salom berardilarda: "Meni yoshligimda tarbiyat qilganingiz uchun sizga Alloh taoloning rahmati bo’lsin", der edilar. Onalari ham u kishining salomlariga javob qaytarib: "Katta bo’lganingda menga yaxshilik qilayotganing, roziligimni olayotganing uchun senga ham Alloh taoloning rahmati bo’lsin", - der edilar. Abu Hurayra (r.a.) tashqaridan qaytib kelganlarida ham ona-bola o’rtasida shu muomala takrorlanardi".
Abu Murra - Abu Tolibning qizi Ummu Xonining yoki Aqilning ozod qilgan quli edi .
13. Abdulloh ibn Amr ibn Oss (r.a.) aytdilar: "Bir kishi Rasululloh (s.a.v.) huzurlariga hijrat qilmoq uchun bay'at qilishga keldi. Ammo ota-onasi uning ketishiga rozi bo’lmay, xafaliqdan yig’lab qolgan edilar. Shunda Rasululloh (s.a.v.): "Sen hozir ota-onang oldiga bor! hijrat qilaman deb ularni xafa qilganingdek, endi hijrat qilmaydigan bo’ldim, deb ularni xursand qil", - dedilar".
Abu Murradan rivoyat qilingan 14-hadis 13-hadisshng mazmunan takrori, ammo unda Abu Hurayra (r.a.)ning asp ismi sharifi Muso ibn Ya'qubdan eshitgani bo’yicha Abdulloh ibn Amr ekashigi eslatshgadi.
-
7-bob. Ota-onaga oq bo’lish haqida
15. Abu Bakra (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Men sizlarga gunohlarning eng kattasini aytib beraymi?" - deb uch martaba so’radilar. Sahobiylar: "Ey, Rasululloh, aytib bering", deyishdi. "Alloh taologa shirk keltirish va ota-onaga oq bo’lish", dedilar. Rasululloh (s.a.v.) shu vaqtda yonboshlab o’tirgan edilar, keyin yaxshilab o’tirib oldilarda: "Ogoh bo’linglar! Shu katta gunohlardan biri yolg’on gapirmoq, tuhmat qilmoqdir", dedilar. Shu oxirgi so’zlarini shu qadar ko’p takrorladilarki, men ichimda Rasululloh (s.a.v.) charchadilar, endi gaplarini to’xtatsalar ham bo’lardi, dedim".
Ota-onaga oqq bo’lish - ota-onaga ozor berish, xafa qilish va buyruqlarini bajarmaslikdan iboratdir. Ularning farzandga seni oq qildim, deyishlari shart emas, dillari og’rishining o’ziyoq farzandning oq bo’lganidir .
16. Mug’ira ibn Shu'ba (r.a.)ning kotiblari Varrod aytdi: "Hz. Muoviya (r.a.) Mug’iraga: "Rasululloh (s.a.v.) dan eshitgan hadislaringdan menga yozib yubor", deb xat yozdilar. Shu xatga javoban Mug’ira: "Men Rasululloh (s.a.v.)dan eshitdim: ko’p savol so’rashdan, molni zoe qilishdan va asossiz gaplarni og’izdan og’izga naql qilib yurishdan qaytarar edilar" degan hadis-ni Mug’ira aytib turdilar va men yozib berdim"
Ko’p savol so’rashdan murod biror ehtiyoj bo’lmay turib tilanchilik qilish yoki hayotda uchramaydigan voqea va masalalarni so’rash yoxud kishi o’ziga tegishli bo’lmagan behuda xabarlarni surishtirib yurish kabilardir. Ammo molni zoe qilish esa, uni noo’rin, dunyo va oxirat uchun ham foydasi tegmaydigan joylarga sarflashdan iboratdir, binobarin, isrofgarchilik Alloh taolo oldida gunoh xisoblanadi ).
-
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: «Modomiki, banda katta gunohlardan chetlanar ekan, besh vaqt namoz, juma keyingi jumagacha va ramazon keyingi ramazongacha bo‘lgan kichik gunohlarga kafforatdir» (Muslim va Termiziy rivoyati).
-
Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam: «Sizlarga gunohi kabiralarning eng kattalari haqida xabar beraymi?» deb so‘radilar. «Ha, yo Rasululloh!» deyishdi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam suyangan holda edilar, o‘tirib oldilar-da: «Ogoh bo‘linglar, yolg‘on gapirish va yolg‘on guvohlik berish», deya takrorlayverdilar, hattoki, biz, qaniydi to‘xtalsalar, dedik» (Muttafaqun alayh).
-
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytganlarki: «Alloh taolo: «Men sheriklarning shirkdan behojatrog‘iman. Kimki Men uchun biron amalni qilsa, unda boshqani Menga sherik qilsa, Men undan behojatman. U o‘sha «sherik» uchundir», dedi» (Ibn Moja rivoyati).
Yana aytadilar: «Kimki (odamlar) eshitsin desa, Alloh eshittirib qo‘yadi va (odamlar) ko‘rsin desa, Alloh ko‘rsatib qo‘yadi» (Muttafaqun alayh).
**************************************
-
Dinning ofati uchtadir:
* Beamal olim
* Zolim hokim
* Bilmasdan fatvo aytuvchi ulamo
-
Munofiqning alomati uchtadir
* gapirsa yolg’on gapiradi
* va’dasiga bevafo bo’ladi
* omonatga hiyonat qiladi
******************************************************
-
RAMAZON HADISLARI
Rasululloh sollallohu alayhi va sallam dedilar: «Ro‘za va Qur’on qiyomat kunida banda uchun shafoat so‘raydi. Ro‘za: «Rabbim, men uni taom va mayllardan to‘sdim, endi uni shafoat qilaman qabul et!» deydi. Qur’on: «Men uni tunlari uyqudan to‘sdim, endi uni shafoat qilaman qabul et!» deydi. Shundan so‘ng ularning shafoatlari qabul qlinadi» (Ahmad rivoyati).
Rasululloh sollallohu alayhi va sallam:
«Attoh jahannamni Alloh yo‘lida bir kun ro‘za tutgan bandaning yuzdan yetmish yillik masofaga uzoq qiladi» (Imom Abu Dovuddan boshqa barcha shlonchli muhaddislar rivoyat qilishgan).
Bir odam Rasulullohga: "œMen Allohdan boshqa iloh yo‘qligiga, siz Allohning elchisi ekaningizga guvohlik bersam, besh vaqt namozni o‘qisam, ramazon ro‘zasini tutib, kechalari ibodat bilan bedor bo‘lsam, kimlar bilan birga bo‘laman?» dedi. Nabiy: «Siddiqlar va shahidlardan birisan», deb javob berdilar. (Ibn Huzayma va Ibn Hibbon rivoyati)
-
Abdulloh ibn Amr (r.a.) aytdilar: Bir kishi: "Allohim, Sendan qatgiq sinovdan panoh tilayman", dedi-yu to'xtab qoddi. Agar yana shu duoni aytsa, faqat ichida ulug'lik bo'lgan balo (sinov)dan emas, deb aytsin.
-
Abu Hurayra (r.a.)dan rivoyat qilindi: "Rasu-lulloh (s.a.v.) shiddatli sinovdan, ketma-ket keluv-chi baxtsizliqdan, yomon taqdirdan va dushmanlarning hasadqdan panoh tilardilar".
-
Jobir ibn Abdulloh (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.) bilan birga edik. Qandaydir sassiq hid taraldi. Shunda Rasululloh (s.a.v.): "Bilasizlarmi bu nima? Bu mo'minlar g'iybatining hididir", dedilar".
***
(Yana) Jobir ibn Abdulloh (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.) zamonlarida bir kuni sassiq hid taraldi. Shunda Rasululloh (s.a.v.): "Munofiqlar musulmonlarni g'iybat qilishdi, bu o'shaning sassig'i", dedilar".
***
-
Ibn ummu Abd aytdilarki, qaysi bir mo'minning oldida g'iybat qilinganda u o'sha g'iybatni to'xtatsa, Alloh taolo uni dunyo va ohiratda mukofotlaydi. Qaysi bir mo'min oldida bo'layotgan g'iybatni to'xtatmasa, Alloh taolo uni dunyo va oxiratda jazolasin! Kishi bir mo'minni g'iybat qilishi bilan harom luqmani og'zi-ga olgan bo'ladi; o'sha gapirayotgan odamdagi bor narsani aytsa, g'iybat qilgan bo'ladi. Agar yo'q narsani aytsa, unga tuhmat qilgan bo'ladi.
-
Ota-onaga e'tibor haqida
Janobi rabbil olaminning: "Biz Hamma insonni ota-onasiga yaxshilik qilishni buyurdik" (29:8) degan oyati karimasi haqida
Abdulloh ibn Mas'ud (r.a.) aytdilar: "Men Rasululloh (s.a.v.)dan qiladigan amallarimizdan Alloh taologa eng sevimlisi qaysi, deb so’radim. Rasululloh (s.a.v.): "Farz namozlarni o’z vaqtida o’tish", -dedilar. Men: "Undan keyin qaysi?" - desam, Rasululloh: "Usdan keyin Alloh taolo yo’lida jihod qilish", dedilar. Abdulloh ibn Mas'ud: "Rasulullohdan men shularnigina so’radim. Agar savolimni davom ettiraversam, Rasululloh (s.a.v.) hammasiga javob beraverardilar".
Abdulloh ibn Umar (r.a.)dan rivoyat qilindi. U kishi: "Alloh taoloning rozi bo’lishi otaning rozi bo’lishiga va uning g’azabi ham otaning g’azabiga bog’liqdir", dedilar .
-
Onani rozi qilish haqida
Bahz ibn Hakim (r.a.) otasi va bobosidan rivoyat qildi, bobosi aytdi: "Rasulullohdan: "Ey,
Rasulalloh, men yaxshiligimni kimga qilsam bo’ladi?" - deb so’radim. "Onangga", dedilar. Men shu savolimni uch marotaba qaytarsam ham, Rasululloh: "Onangga", deyaverdilar. To’rtinchi marotaba so’raganimda: "Otangga va yaqin bo’lgan qarindoshlaringga", dedilar.
Ato ibn Yasor (r.a) aytdilar: "Abdulloh ibn Abbos (r.a.) oldilariga bir kishi kelib: "Men bir xotinga sovchi yubordim. U meni qabul qilmay, boshqa bir kishiga tegib ketdi. Jaxlim chiqib, u xotinni o’ldirgan edim. Endi nima qilsam Alloh taolo tavbamni qabul qiladi?" - deb so’radi. Shunda Abdulloh: "Onang barhayotmi?" - deb so’radilar. U: "Yo’q, vafot etganlar", degan edi, Abdulloh: "Unday bo’lsa Alloh taologa tavba qil va toqating boricha toat-ibodat qilib, unga yaqin bo’lishga harakat qil", dedilar". Ato ibn Yasor aytdilar: "Men Abdulloh ibn Abbosga borib, siz nima uchun
1 Imom Termiziy bu hadisni Rasululloh so’zlari deb marfu. ham Ibn Umarning so’zlari deb mavhuv deganlar. Agar biron hadis marfumi, mavqufmi, deb ixtilof qilinganda, marfu asos qilib olinadi
u kishidan onang tirikmi, deb so’radingiz", deganimda, u kishi Alloh taologa onani rozi qilishdek
maqbulroq hech bir amal borligini bilmayman. Shuning uchun onang tirikmi, deb so’ragan edim",dedilar".Ya'ni onasi tirik bo’lib, bola haqida duo qilgan bo’lsa, odam o’ldirishdek katta gunoh bo’lsa ham, o’z fazlu karami bilan avf qilishidan umid qilardim, demoqchi bo’lsa kerak
-
KIBR
Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Sizlardan ilgari yashab o‘tgan bir kishini takabburlik bilan izorini sudrab yurganida yer yutdi. U qiyomat kunigacha yer (qa’ri)ga kirib ketaverdi» (Buxoriy, Nasoiy va boshqalar rivoyati).
-
Amr ibn Shu’aybning bobosidan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Qiyomat kunida mutakabbir kimsalar kishi suratidagi chumolilarga o‘xshash holda qayta tiriladilar. Ularni har tomondan xorlik egallab oladi. Ular jahannamdagi «Bulis» deb nomlanadigan zindonga haydaladilar» (Nasoiy, Termiziy rivoyati).
-
Ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Qalbida zarra misqolicha kibr bo‘lgan kishi jannatga kirmaydi», dedilar. Shunda bir kishi: «Bir odam kiyimi va poyabzali bejirim bo‘lishini yaxshi ko‘radi, shu narsa kibrmi?» deb so‘radi. «Albatta, Alloh go‘zaldir, go‘zallikni xush ko‘radi, u kibr emas. Kibr haqqa unamaslik — rad etish va odamlarni masxara qilish — tahqirlashdir», dedilar Nabiy» (Muslim, Termiziy rivoyati).
Abu Said va Abu Hurayra roziyallohu anhumolardan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Alloh azza va jalla: «Azizlik izorim, kibriyo ridoimdir. Kim (bu ikkisini) Men bilan talashsa, uni azoblayman», deydi» (Muslim rivoyati).
-
Abu Said Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Jannat bilan do‘zax talashib qolishdi. Do‘zax: «Zo‘ravon va mutakabbir kimsalar menda», degan edi, jannat: «Zaif va miskin musulmonlar menda», dedi. Alloh ular orasida ajrim qilib dedi: «Jannat, sen Mening rahmatimsan, sen orqali xohlagan bandalarimga rahm qilaman. Do‘zax, sen Mening azobimsan, sen orqali xohlagan bandalarimni azoblayman. Ikkingiz ham to‘lib toshasiz» (Muslim rivoyati).
Harisa ibn Vahb roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning: «Sizlarga do‘zax ahli kimlar ekanini xabar qilaymi? (Ular) qo‘pol, yaxshiliklardan to‘suvchi va mutakabbir kimsalardir», deganlarini eshitganman» (Buxoriy va Muslim rivoyati).
Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning: «Kimki o‘zini boshqalardan afzal, deb bilsa, yoki kibr-havo bilan yursa, Alloh taborak va taoloni g‘azablangan holda uchratadi», deganlarini eshitdim» (Tabaroniy rivoyati).
-
ZO‘RAVONLIK, HADDAN OSHISH
Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytdilarki: «Alloh taolo menga tavoze’li bo‘lishingizni vahiy qildi. Toki bir odam boshqasiga zo‘ravonlik qilmasin, bir odam boshqasidan o‘zini ustun qo‘ymasin» (Muslim rivoyati).
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Alloh gunoh qilgan kimsaga ham bu dunyoda jazo berib, ham oxiratga nasiba — azob hozirlab qo‘yishi uchun zo‘ravonlik va qarindosh-urug‘chilik aloqalarini uzishdan ko‘ra loyiqroq gunoh yo‘q» (Ibn Moja, Termiziy, Hakim rivoyati).
Asarlarda kelganki, agar bir tog‘ boshqa toqqa zo‘ravonlik qilsa, Alloh o‘sha zo‘ravon tog‘ni mayda-mayda qilib yuboradi.
Qorun ham qavmiga zo‘ravonlik qilgani uchun Alloh uni yerga yutdirib tashladi. Alloh taolo u haqda shunday xabar qilgan:
«Albatta, Qorun o‘zi Muso qavmidan edi. Bas, u (qavmdoshlariga) kibr havo qildi... Bas, Biz (Qorunni) ham, uning hovli-joyini ham Yerga yutdirdik» (Qasos surasi, 76-81
-
Ibn Javziy aytganlarki, Qorunning haddan oshishi borasida bir qancha qarashlar bor:
1. U bir fohishaga Muso alayhissalomga tuhmat qilgin, nomini badnom etgin, deb pul beradi. U shunday qiladi. Muso alayhissalom undan aytgan gapiga qasam ichishini talab etadi. U Qorun bilan o‘rtasida bo‘lib o‘tgan gap-so‘zni xabar qiladi. Qorun shunday qilib haddidan oshgan. Bu gap Ibn Abbosning fikri.
2. U Alloh azza va jallaga kufr keltirib haddidan oshgan. Zahhok shunday degan.
3. Kibr qilib haddidan oshgan. Bu Qatodaning fikri.
4. Kiyimlarini bir qarich uzun qilib sudrab yurgan. Ato Xurosoniy shunday degan.
5. U Fir’avnning xodimi bo‘lgan va Bani Al-Isroilga zulm va tajovuz qilgan. Movardiy shu fikrni bildirgan.
-
«Bas, Biz o‘zini ham, hovli joyini ham (erga) yutdirdik» oyati karimasining sharhida shunday deyiladi: «Qorun fohishani Muso alayhissalomga tuhmat qilishga buyurgach, Muso alayhissalom darg‘azab bo‘ldilar va Qorunni duoibad qildilar. Shunda Alloh taolo: «Men yerga senga itoat etishni buyurdim. Bas, unga buyur», deb vahiy qildi. Muso alayhissalom: «Ey yer, uni yut», dedi. Yer uni yutib yubordi. Qorun buni ko‘rgach, Muso alayhissalomdan rahm qilishni o‘tinib, yolvora boshladi. U zot: «Ey yer, uni yut», degan edi, oyoqlarini yutib yubordi. Muso alayhissalom Qorunni butunlay yutib yuborgunigacha, «uni yutgin», deb buyuraverdi. Shunda Alloh taolo u zotga vahiy qildi: «Ey Muso, izzatim va ulug‘ligimga qasamki, agar Mendan yordam so‘raganida, unga najot berardim».
-
ALDOV
Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam: «Do‘zax ahli besh toifa», dedilar-da, ulardan biriga «tong otsa ham, kech kirsa ham seni ahli oilang va molu dunyoing borasida aldamoqchi bo‘ladigan kimsa», deb ta’rif berdilar (Muslim rivoyati).
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilarki: «Mo‘min sodda, ulug‘ bo‘ladi, fojir esa makkor, xor bo‘ladi» (Termiziy, Abu Dovud rivoyati).
-
Ya’ni, mo‘min odam ochiqko‘ngil, sodda bo‘ladi. Birovga makr qilmaydi. Balki o‘zi ishonuvchan, ochiqko‘ngil bo‘lgani sababli aldanib qolishi mumkin. Fojir esa odamlar orasida fasod qo‘zg‘ab yuradigan aldoqchi bo‘ladi.
Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Aldoqchi, minnatchi va baxil jannatga kirmaydi», dedilar» (Termiziy rivoyati).
******************************************************
-
Sahih hadisda keladi: «Albatta, sizlardan bir kishi jannat ahli amallarini qiladi. Hattoki, u bilan jannat orasida bir ziro’ masofa qoladi. Shunda unga kitob (taqdir) yetib keladi-da, do‘zax ahli amalini qiladi va do‘zaxga kiradi» (Muttafaqun alayh).
«Jannat ahlining amalini qiladi», degani, insonlarga shunday ko‘rinadi. Aslida esa u amalning yashirin bir illati bo‘ladi. Agar u rostdan ham solih, maqbul amal bo‘lganida edi, Alloh uni yaxshi ko‘rgan va rozi bo‘lgan, uning amalini botil qilmagan bo‘lardi. Shuning uchun, oxiri nima bilan tugashini bilmasdan turib, amalning zohiri bilan g‘ururlanmaslik kerak. Chunki amallar xotimasi bilan e’tiborlidir.
Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumo rivoyat qiladilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ko‘pincha: «Yo‘q, qalblarni o‘zgartiruvchi zotga qasamki», deb ont ichardilar» (Buxoriy rivoyati).
-
Sahl ibn Sa’d Saidiy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Bir kishi do‘zax ahli amalini qiladi, holbuki, u jannat ahlidandir. Yana bir kishi jannat ahli amalini qiladi, holbuki, u do‘zax ahlidandir. Darhaqiqat, amallar xotimasi bilan e’tiborlidir» (Buxoriy rivoyati).
Ulamolar aytishganki, yomon xotima botinda gunoh qilishga odatlangan va kezi kelganda gunohi kabira qilishdan ham tap tortmaydigan kimsalarda uchraydi. Ammo kimki zohirda haq yo‘l uzra sobit qadam bo‘lsa va botinda ham gunoh qilishga odatlanmagan bo‘lsa, uning xotimasi yomon bo‘lishini hech qachon eshitmaganmiz, bilmaymiz ham. Buning uchun Allohga hamd bo‘lsin. Endi kimki gunoh ishlarini yaxshi ko‘rsa va gunoh qilib tavba qilmasdan yuraversa, u tavba qilib ulgurmasidan, ajali yetib qolishi mumkin. Mana shunday vaqtda shayton uni vasvasaga soladi va uni dahshat qamrab oladi-da, odamlarga uning badbaxt ekani ma’lum bo‘ladi. Bundan Allohning O‘zi saqlasin. Ayrim kishilar esa butun umri mobaynida haq yo‘lda mustaqim bo‘ladilar-da, ajallari yaqinlashgach, o‘zgarib, haq yo‘ldan og‘ib ketadilar. Bu ham xotimasi yomon, oqibati xunuk bo‘lishiga olib keladi.
Anas roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Ey qablarni o‘zgartiruvchi Zot, qalbimni diningda sobit-mustahkam qilgin», deb ko‘p aytardilar. Men: «Ey Rasululloh, sizga va siz keltirgan narsalarga iymon keltirdik. Shunda ham bizdan xavotirlanasizmi?» deb so‘radim. «Ha, chunki qalb Alloh taoloning ikki barmog‘i orasida bo‘lib, uni xohlaganicha o‘zgartiradi», dedilar» (Termiziy rivoyati).
-
ALLOHNING RAHMATIDAN NOUMID BO‘LISH
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Allohning yuzta rahmati bo‘lib, undan bitta rahmatni jinlar, insonlar, hayvonlar va hashoratlar orasiga tushirdi. Ana o‘sha bitta rahmat bilan ular bir-biriga rahm qiladilar, shafqatli bo‘ladilar. Va shu rahmat bilan vahshiy hayvon o‘z bolasiga mehribon bo‘ladi. Alloh to‘qson to‘qqizta rahmatni olib qoldiki, ular bilan qiyomat kunida bandalariga rahm qiladi» (Muttafaqun alayh).
-
Anas roziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning shunday deganlarini eshitganman: «Alloh taolo aytdi: «Ey Odam farzandi, rahmatimdan umidvor bo‘lar ekansan, sen tarafingdan sodir bo‘lgan narsalarni kechiraman va hech parvo qilmayman. Ey Odam farzandi, agar gunohlaring osmonga yetsa-da, so‘ng mendan mag‘firat so‘rasang, seni mag‘firat qilaman va hech parvo qilmayman. Ey Odam farzandi, agar sen Menga yer qobig‘icha xato bilan kelsang, so‘ng Menga biron narsani sherik qilmagan holingda yo‘liqsang, senga yer qobig‘icha mag‘firat bilan peshvoz chiqaman» (Termiziy, Ibn Moja rivoyati).
-
Anas roziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam o‘limi yaqinlashib qolgan bir yigitning oldiga kirib, «O‘zingni qanday his qilyapsan?» deb so‘radilar. U: «Yo Rasululloh, Allohdan umid qilyapman va gunohlarimdan qo‘rqyapman», dedi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Mana shunday holatda banda qalbida bu ikkisi jam bo‘lsa, Alloh unga umid qilayotgan narsasini berib, qo‘rqayotgan narsasidan omon saqlaydi», dedilar» (Termiziy, Ibn Moja rivoyati).
-
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Alloh azza va jalla: «Men bandamning Men haqimdagi o‘yidaman va Meni zikr qilgan vaqtda Men u bilan birgaman», dedi» (Buxoriy, Muslim rivoyati).
Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Yaxshi gumon ibodatning go‘zalligidandir» (Abu Dovud, Ibn Hibbon rivoyati).
-
Jobir roziyallohu anhu Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning o‘limlaridan uch kun oldin: «Sizlarning har biringiz Alloh azza va jalla haqida yaxshi gumon qilgan holingizdagina vafot etingiz», deganlarini eshitganini aytganlar (Muslim, Abu Dovud, Ibn Moja rivoyati).
Rivoyat qilishlaricha, Arsh tarafdan bir jarchi «falonchi o‘g‘li falonchi qaerda?» deb nido qiladi. Bu ovozni eshitgan har bir kishining hushi boshidan uchadi. Alloh azza va jalla o‘sha kishiga: «So‘ralayotgan sensan. Osmonlaru yerning Yaratuvchisiga ro‘baro‘ bo‘lishga shoshil», deydi. Butun maxluqotlar Arsh tomonga tikilib qoladi. Haligi kishi Alloh azza va jallaning huzurida hozir qilinadi. Alloh azza va jalla unga maxluqotlardan to‘sib turadigan nurini tushiradi-da, so‘ng unga: «Bandam, dunyo hayotidagi har bir amalingni ko‘rib, kuzatib turganimni bilmasmiding?» deb so‘raydi. Banda: «Bilardim, ey Rabbim», deydi. «Bandam, Menga osiylik qilgan kimsalarga azobim va intiqomim borligini eshitmaganmiding?». «Eshitgandim, ey Rabbim». «Ey bandam, Menga osiylik qilding?» «Ey Rabbim, shunday bo‘lgan edi». «Bandam, bugun Meni nima qiladi deb o‘ylayapsan?». «Ey Rabbim meni afv etasan, deb o‘ylayapman». «Bandam, nimaga asoslanib meni afv etadi, deb o‘ylayapsan?» «Ey Rabbim, chunki Sen mening gunoh qilayotganimni ko‘rib, uni yashirgan eding». «Seni afv etdim, kechirdim. O‘ylagan narsangni ro‘yobga chiqardim. Kitobingni o‘ng tarafingdan olgin. Unda nimaiki yaxshilik bo‘lsa, uni qabul qildim va nimaiki yomonlik bo‘lsa, uni kechirdim. Men saxiy, karim zotdirman», deydi Alloh taolo.
-
TAQDIRNI RAD ETISH
Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumo: «Qadar-taqdir yo‘q, ishlar endi sodir bo‘ladi — ular taqdir qilinmagan», deb da’vo qiladigan qavm haqida: «Agar ularga yo‘liqsang, men ulardan begonaligimni, ular mendan begona ekanliklarini ularga aytib qo‘y. Mabodo ulardan birining Uhudchalik tillasi bo‘lsa-yu, uni infoq qilsa, to qadarga iymon keltirmagunicha Alloh uni qabul qilmaydi», dedilar-da, so‘ng Jabroil alayhissalom hadisini zikr qildilar. Jabroil Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamdan: «Iymon nima?» deb so‘raganida, u zot sollallohu alayhi vasallam: «Allohga, farishtalariga, kitoblariga, payg‘ambarlariga va oxirat kuniga, yaxshilik va yomonlik qadardan ekaniga ishonmog‘ing!» deya javob berganlar (Muslim rivoyati)
.
-
Allohga iymon keltirish — Alloh taolo mavjud, ulug‘ va mukammal sifatlar bilan sifatlangan nuqsonlardan pok, yolg‘iz, behojat, barcha maxluqotlarni yaratgan, ular ustida xohlaganidek tasarruf etadigan va O‘z mulki-saltanatida istagan narsasini qiladigan zot, deb tasdiqlashdir.
Farishtalarga iymon keltirish ularni Allohning bandalari deb tasdiqlashdir.
«...Yo‘q (farishtalar aslo Allohning bolalari emas, balki) ulug‘ bandalardir. (Farishtalar) U zotdan ilgari biron so‘z aytmaydilar (ya’ni, Alloh buyurmagan biron ishni qilmaydilar). Ular (Allohning) amr-farmoni bilangina amal qilurlar. U zot ularning oldilaridagi (qiladigan) va orqalaridagi (qilib o‘tgan) barcha ish-amallarini bilur. Ular (Qiyomat qoyim bo‘lgan Kunda) faqat (Alloh) rozi bo‘lgan kishilarnigina shafoat qilurlar — qo‘llay olurlar. Ularning o‘zlari (Allohdan) qo‘rqib xafvu xatarda tururlar» (Anbiyo surasi, 26—28).
-
Kitoblarga iymon keltirish — Alloh taolo O‘zining tanlab olgan elchilariga vahiy qilgan kalomini tasdiqlashdir. Bu kalomlar jamlanib, devon qilinib, pokiza sahifalar va qiymatli kitoblarga aylangan. Mo‘min ulardan bilganiga batafsil, bilmaganiga umumiy suratda iymon keltiradi.
Payg‘ambarlarga iymon keltirish — ularning Alloh taolo nomidan bergan xabarlariga ishonishdir. Alloh ularni rostgo‘yliklariga dalolat qiladigan mo‘’jizalar bilan qo‘llab quvvatlagan, ular Allohning risolatini yetkazganlar, mukallaf bandalarga Allohning buyruqlarini bayon qilib berganlar. Ularni ehtirom qilish va ulardan birontasini ajratib qo‘ymaslik vojib bo‘ladi.
Ibn Abbos roziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday deganlar: «Bilginki, agar senga biron narsada foyda berish uchun butun ummat to‘plansa ham, faqat Alloh taolo sen uchun yozib qo‘ygan narsa bilangina foyda beradi. Agar senga biron zarar yetkazish uchun to‘plansa ham, faqat Alloh taolo yozib qo‘ygan narsa bilangina zarar yetkazadi. Qalamlar ko‘tarilgan, sahifalar qurigan» (Termiziy rivoyati).
-
Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Alloh maxluqotlar taqdirini osmonlaru yerni yaratishidan ellik ming yil oldin yozib qo‘ygan» (Muslim rivoyati).
-
G'iybat haqida
Jobir ibn Abdulloh (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.) bilan birga edik. Qandaydir sassiq hid taraldi. Shunda Rasululloh (s.a.v.): "Bilasizlarmi bu nima? Bu mo'minlar g'iybatining hididir", dedilar".
***
(Yana) Jobir ibn Abdulloh (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.) zamonlarida bir kuni sassiq hid taraldi. Shunda Rasululloh (s.a.v.): "Munofiqlar musulmonlarni g'iybat qilishdi, bu o'shaning sassig'i", dedilar".
***
Ibn ummu Abd aytdilarki, qaysi bir mo'minning oldida g'iybat qilinganda u o'sha g'iybatni to'xtatsa, Alloh taolo uni dunyo va ohiratda mukofotlaydi. Qaysi bir mo'min oldida bo'layotgan g'iybatni to'xtatmasa, Alloh taolo uni dunyo va oxiratda jazolasin! Kishi bir mo'minni g'iybat qilishi bilan harom luqmani og'zi-ga olgan bo'ladi; o'sha gapirayotgan odamdagi bor narsani aytsa, g'iybat qilgan bo'ladi. Agar yo'q narsani aytsa, unga tuhmat qilgan bo'ladi.
-
Ro’zaga oid oyatlar
Ey, imon keltirganlar, taqvoli bo'lishlaringiz uchun sizlardan oldingi (ummat)larga farz qilingani kabi sizlarga ham ro'za tutish farz qilindi, sanoqli kunlarda.
Bas, sizlardan kimki bemor yoki safarda bo'lsa, sanog'i boshqa kunlardandir. Madori yetmaydiganlar zimmasida bir miskin kimsaning (bir kunlik) taomi fidyadir. Kimki ixtiyoriy ravishda ziyoda xayr qilsa (lozim bo'lganidan ortiq fidya bersa), o'ziga yaxshi. Agar bilsangiz, ro'za tutishingiz (fidya berib tutmaganingizdan) yaxshiroqdir.
Ramazon oyi - odamlar uchun hidoyat (manbai) va to'g'ri yo'l hamda ajrim etuvchi hujjatlardan iborat Qur'on nozil qilingan oydir. Bas, sizlardan kim bu oyda hozir bo'lsa, ro'zasini tutsin. Kimki bemor yoki safarda bo'lsa, (tuta olmagan kunlar) sanog'i boshqa kunlardandir. Alloh sizlarga yengillikni istaydi, og'irlikni xohlamaydi. Bu - hisobni to'ldirishingiz hamda hidoyatga boshlagani uchun Allohga takbir (hamdu sano) aytishlaringiz va shukr qilishlaringiz uchundir.
(Baqara, 183-185)
-
Ro’zaga oid hadislar.
Abu Hurayra raziyallahu anhu rivoyat qiladirlar: "œRasulloh sallallohu alayhi va sallam bunday deb aytganlar: "œRo’za (tutmoqlik) do’zax o’tidan asrovchi vositadir! Binobarin ro’za tutkan kishi haqorat so’zlarini tilga olmasin, so’zlashganda baqirmasin, birovni masxara qilmasin!Agar biror kishi ro’zador bilan urishsa yokim uni haqorat qilsa, ro’zador ikki bor : "œMen ro’zadormen" desin! Allohga qasamyod qilib ayturmenkim, ro’zadorning og’zidan kelgan bo’y, Aloh nazdida mushk-anbar bo’yidan ham hushbo’yroqdir, chunkim Alloh taolo: "œRo’zadir menu deb yeb-ichmas va meni deb ro’za tutar, binobarin uning mukofotini o’zim bergaydirmen va har bir yahshiligi evaziga mendan o’n barobar mukofat olg’usidir", - deydir""
(Al-Jomi’ As-Sahih)
-
Abu Hurayra raziyallahu anhu rivoyat qiladirlar: "œRasulloh sallallohu alayhi va sallam: "œAgar Ramazon oyi kirsa, jannatning eshiklari ochilg’aydir" — deb aytaanlar", deydilar.
(Al-Jomi’ As-Sahih)
-
Abu Hurayra raziyallahu anhu rivoyat qiladirlar: "œRasulloh sallallohu alayhi va sallam: "œAgar Ramazon kirsa, osmon eshiklari ochilib, do’zax eshiklari belkitilg’aydir hamda shaytonlar kishanlang’aydir", - deydilar.
(Al-Jomi’ As-Sahih)
-
"Bizning ro'zamizdan ahli kitoblarning ro'zasini o'rtasidagi farq saharlik qilmoqdir".
(Muslim rivoyati)
-
"Kimki Ramazon ro'zasini tutib Shavvoldan ham olti kun ro'za tutsa, bir yil ro'za tutgan kabi bo'ladi".
(Riyoz-us solihiyn)
-
"Islom besh asos ustiga qurilgan: Allohdan boshqa iloh yo'qligiga va Muhammad Uning quli va elchisi ekanligiga shohidlik bermoq, namoz o'qimoq, zakot bermoq, Ka'baga hajj qilmoq va Ramazon ro'zasini tutmoq".
(Termiziy rivoyati)
-
Абу Умора Баро ибн Озибдан (р.а.) ривост қилинади.
«А асулуллоҳ (с.а.в.) етти нарсага буюриб, етти нарсадан қайтардилар.
Буюрганлари: 1) касални зиёрат қилиш; 2) жанозада иштирок стиш; 3) акса уриб «Алҳамдулиллаҳ», деса, «Ярҳамукаллоҳ», деб жавоб бериш; 4) қасамни бажариш; 5) мазлумга ёрдам бериш; 6) (таом ёки бошқа нарсага) чақирувчига жавоб бериш; 7) саломни (таниган ва танимаганлар орасида) ёйиш.
Қайтарганлари: 1) тилла узук тақмоқ; 2) кумуш идишда ичмоқ; 3) тус сгарларига кимхоб ёки ипакдан тсшамоқ; 4) ипак ва каноп аралаштирилган либосни киймоқ; 5) ипакни киймоқ; 6) қалин ипакни киймоқ; 7) юпқа ипакни киймоқ».
Имом Бухорий ва Муслим ривостлари.
-
Абу Абдураҳмон Абдуллоҳ ибн Масъуддан (р.а.) ривост қилинади.
«А асулуллоҳ (с.а.в.)дан «Қайси амал Аллоҳ таолога маҳбуброқ?» деб ссрасам, у зот: «Вақтида сқилган намоз», дедилар. «Кейин қайсиниси?» десам, у зот: «Ота-онага схшилик қилиш», дедилар. «Кейин қайсиниси?» десам, у зот: «Аллоҳ йслидаги жиҳод», дедилар».
Имом Бухорий ва Муслим ривостлари.
-
Абу Ҳурайрадан (р.а.) ривост қилинади.
А асулуллоҳ (с.а.в.) «Мусулмоннинг мусулмон устидаги ҳаққи бештадир:
1. Саломга алик олиш;
2. Касални бориб ксриш;
3. Жанозага сргашиш;
4. (Таом ёки бошқа бирор нарсага) чақирганга жавоб қилиш;
5. Акса урганга жавоб қайтариш», дедилар.
Имом Бухорий ва Муслим ривостлари.
-
Абу Заррдан (р.а.) ривост қилинади.
А асулуллоҳ (с.а.в.) «Сизлардаги ҳар бир бсғимингиз учун ҳар куни тонг отганда садақа бордир. Ҳар бир тасбеҳингиз (съни, «Субҳаналлоҳ», дейишингиз) садақадир. Ҳар бир ҳамдингиз (съни, «Алҳамдулиллаҳ», дейишингиз) ҳам садақадир. Ҳар бир таҳлилингиз (съни, «Ла илаҳа иллаллоҳ», дейишингиз) ҳам садақадир. Ҳар бир такбирингиз (съни, «Аллоҳу акбар», дейишингиз) ҳам садақадир. Яхшиликка буюришингиз ҳамда ёмонликдан қайтаришингиз ҳам садақадир. Чошгоҳ (зуҳо) пайтидаги икки ракат сқиган намозингиз буларнинг барчасига кифос қилади», дедилар.
Имом Муслим ривости.
-
Sadaqa haqida.
"Rasululloh (s.a.v.): "Sadaqa barcha musulmonlarga vojibdir", deb marhamat qildilar. "Agar mo'min kishi sadaqa uchun biron narsa topolmasachi?" - deb so'rashdi. "Qo'llari bilan mehnat qilsin; ham o'ziga foyda, ham sadaqa bera oladi", deb marhamat qildilar. "Mehnat qilishga kuchi yetmasachi?" - deb so'radilar. "Yaxshilik qilsin", dedilar. "Bu ish ham qo'lidan kelmasachi?" - deb so'radilar. "O'zini yomonlik qilishdan saqlasin, zero, bu ham uning sadaqasi bo'ladi", dedilar.
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Таҳорат қилган, қилганда ҳам чиройли қилган кишининг баданидан, хатто тирноқлари орасидан хатолари чиқиб кетади». (Имом Муслим ривости: 245)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Таҳорат қилган, қилганда ҳам чиройли қилган, кейин сса: «Ашҳаду алла илаҳа иллаллоҳу ва ашҳаду анна Муҳаммадан абдуҳу ва расулуҳу, Аллоҳуммажъалний минаттаввабийна важъалний миналмутатаҳҳирийн» съни, «Мен шериксиз ва сгона Аллоҳдан бошқа илоҳ йск ҳамда Муҳаммад унинг бандаси ва слчисидир»— деб гувоҳлик бераман. Илоҳим, мени тавба килувчилар ва покланувчилар тоифасидан қил!» — деб айтса, унга жаннатнинг саккиз сшиги очилади ва хоҳлаган сшигидан жаннатга киради». (Имом Муслим ривости: 234)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Хайс алас-солат» ва «хайс алал-фалах»дан бошқаларида муаззин ссзи кайтарилади. «хайс алас-солат» ва «хайс алал-фалах» дейилганда (азон сшитгувчи) «Ла хавла ва ла куввата илла биллах», - деб айтади.» (Бухорий ва Муслим ривости).
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Озонни сшитган пайтида: «Ушбу комил даъватнинг, хозир бслган-коим намознинг Ларвардигори бслган сй Аллоҳ! Муҳаммад саллаллоҳу алайхи ва салламга васила ва фазила ато стгин. Уни Ўзинг ваъда қилган мактовли макомга чикаргин.» (Имом Бухорий: 2/77)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам: «Кимки Аллоҳнинг юзини умид килиб масжид курган бслса, Аллоҳ ҳам унга жаннатда сшандайини куради» — дедилар. (Имом Бухорий ривости: 450)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Умматимга огир бслмаса сди, уларни хар бир намоз олдида мисвок килишга буюрар сдим». (Имом Бухорий: 2/ 331. Имом Муслим: 252)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Аллоҳ масжидларга бориб, кайтган кишига, хар бир бориб, кайтгани сайин жаннатда бир жой хозирлаб кссди». (Имом Бухорий ривости: 2/ 124. Имом Муслим ривости: 669)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Хар бир мусулмон кишига фарз намознинг вакти келган пайт, намознинг таҳорати, хушуси ва рукуъларини чиройли килса, модомики катта гунохларни килмас скан, (ушбу намоз) унинг стган гунохлари учун каффорат бслади. Бу ҳамиша шундайдир». (Имом Муслим: 228)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «″Бардайн″ (бомдод ва аср) намозларини скиган кимса, жаннатга киради». (Имом Бухорий: 2/ 43)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Таҳорат қилган, қилганда ҳам чиройли қилган, сснгра, жума намозига келган ва (имом хутба қилган пайтда) тинглаб, жим турган кишининг бу жума билан нариги жума сртасидаги ва ксшимча уч кундаги гунохлари кечирилади». (Имом Муслим ривости: 857)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Жума кунида бир лахза бор. У пайтда намоз скиб, Аллоҳ таолодан бирон нарсани ссралса, (Аллоҳ) албатта, беради». (Имом Бухорий: 2/344. Имом Муслим: 852)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Аллоҳ Ўзи учун хар куни, фарз намозларидан ташкари, сн икки ракаат намоз скиган мусулмон учун жаннатда бир уй куради». (Имом Муслим: 728)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам: «Банда бирон гунох ишни килиб ксйса, сснг таҳоратни чиройли килса, кейин туриб икки ракаат намоз скиса, кейин Аллоҳга истигфор айтса, Аллоҳ уни албатта кечиради» — дедилар ва мана бу остни скиб ксйдилар: «(У такводор зотлар) качон бирон-бир фахш-гунох килиб ксйсалар ёки сзларига зулм килсалар, дархол Аллоҳни сслаб, гунохлари учун магфират-кечирим ссрайдиган..... кишилардир» (Оли Имрон: 135) (Имом Абу Довуд ривости: 1521)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам: «Фарз намозлардан сснг намозларнинг снг афзали, тунги намоздир»— дедилар. (Имом Муслим ривости: 1163)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Сизлардан хар бирингизнинг (таналарингиздаги) хар бир бсгим устида садака бор. Хар бир тасбих садакадир. Хар бир ҳамд айтиш садакадир. Хар бир тахлил садакадир. Хар бир такбир садакадир. Яхшиликка буюриш садакадир. Амонликдан кайтариш садакадир. Буларнинг барчасининг срнига унинг чошгох пайтида скийдиган икки ракат намози кифос килади». (Имом Муслим: 720)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Менга битта салавот айтган кишига Аллоҳ снта салавот айтади». (Имом Муслим ривости: 384)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Аллоҳ Ўзининг йслида бир кун рсза тутган кишининг юзини жаханнамдан етмиш хариф (йил) узок килади». (Имом Бухорий: 6/ 35. Имом Муслим: 1153).
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Хар ойда уч кун рсза тутиш — ҳамма вакт (бир ой тсла) рсза тутиш демакдир». (Имом Бухорий ривости: 4/ 192. Имом Муслим ривости: 760)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «А амазон рсзасини иймон билан ва савоб умидида тутган кишининг стган гунохлари кечирилади». (Имом Бухорий: 4/ 221. Имом Муслим: 760)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Кимки рамазон рсзасини тутиб, унга шаввол ойининг олти кунини ксш (иб рсза тут) са, гсё йил давомида рсза тутибди». (Имом Муслим: 1164)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Арафа кунида тутилган рсза, стган ва колган йилдаги гунохларга каффорат бслади». (Имом Муслим ривости: 1162)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Ошуро кунида тутилган рсза аввалги йилнинг гунохларига каффорат бслишини Аллоҳ таолодан умид киламан». (Имом Муслим ривости: 1162)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «А сзадорга ифтор берган кишига рсзадорники каби савоб берилади. Бу сса рсзадорнинг рсзасидан бирон ажрни кам килмайди». (Имом Термизий: 807)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Кадр кечасида иймон билан ва Аллоҳдан савоб умид килиб, бедор бслган кишининг стган гунохлари кечирилади». (Имом Бухорий ривости: 4/ 221. Имом Муслим ривости: 1165)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Садака хатоларни сув оловни ссндирганидек, йск килади». (Имом Термизий ривости: 2616)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Умра келгуси умрага кадар сртадаги (гунохлар учун) каффоратдир. Мабрур (холис, макбул) хажнинг мукофоти жаннатдан бошқа нарса смасдир». (Имом Муслим ривости: 1349)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам: «Солих амалларнинг шу кунлар, съни зул-хижжа ойининг сн кунларидан ксра Аллоҳга севимлирок бслган куни йскдир» — дедилар. Сахобалар Аллоҳ йслидаги жиход ҳамми?!» — деб ссрадилар. «Аллоҳ йслида килинган жиход ҳам» — дедилар. Бирок, молу жони билан жиходга чиккан ва булардан бирон нарсаси билан кайтмаган киши бундан мустаснодир». (Имом Бухорий ривости: 2/ 381)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Аллоҳ йслида бир кун (ислом давлатининг чегарасида) ксрикчилик килиш, дунё ва ундаги нарсалардан ксра схширокдир. Бирингизнинг камчисининг жаннатдаги срни дунё ва ундаги нарсалардан ксра схширокдир». (Имом Бухорий ривости: 6/ 11)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Гозийни (Аллоҳ йслидаги жиходга чикувчини курол-аслаха ва харажатлари билан) хозирлаган кимса, газот қилган киши кабидир. Гозийнинг оиласига (у жиходга кетган пайтида) караб турган киши, газот қилган киши кабидир». (Имом Бухорий ривости: 6/ 37. Имом Муслим ривости: 1895)
-
А асулуллух соллаллоҳу алайхи ва саллам: «Жанозага хозир бслган ва унга намоз скиб бслингунига кадар иштирок стган кишига бир кийрот, дафн килингунига кадар иштирок стган кишига икки кийрот (савоб) бор» — дедилар. «Бир кийрот канча?» — деб ссралганида: «Икки буюк тог каби» — деб жавоб бердилар. (Имом Бухорий ривости: 3/ 158. Имом Муслим ривости: 945)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Кимки менга икки жаги ва икки оёгининг орасига кафолат берса, (съни тилини ва жинсий аъзосини харомдан саклашни кафолатласа) мен унга жаннатнинг кафолатини бераман». (Имом Бухорий ривости: 11/ 264. Имом Муслим ривасти: 265)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Ким хар куни: «Ла илаха иллаллоҳу вахдаху ла шарийка лаху, лахул-мулку ва ва лахул-ҳамду ва хува ала кулли шайъин Кодийр» «Аллоҳдан Ўзга илох йск. У ёлгиз, шериксиздир. Мулк ҳам, ҳамд ҳам Уники ва У барча нарсага кодирдир» деб юз марта айтса, унга юзта кулни озод килиш савоби ва юзта схшилик ёзилади ҳамда юзта ёмонлик счирилади. У сша куни давомида, кечкурунга кадар Шайтондан химосда бслади. Бирор киши ундан ксра кспрок амал қилган бслмайди, магарам ундан ксра кспрок (шу зикрни) қилган киши афзал бслиши мумкин».
Кимки бир кунда юз марта «Субханаллоҳи ва биҳамдихи (Аллоҳ барча айбу нуксондан покдир ва Унинг ҳамди билан тасбех айтаман)», деб айтса, хатолари денгиз кспигичалик бслса ҳам счирилади. (Имом Бухорий ривости: 11/168. Имом Муслим ривости: 2691)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Мен бир кишини йсл сртасида одамларга озор бераётган дарахтни олиб (кесиб) ташлагани сабабли, жаннатда кезиб юрганини ксрдим». (Имом Муслим ривости: 3033
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Учта кизи бслиб, уларга жой берган, уларга рахм қилган ва уларни кафолатлаган кишига жаннат албатта вожиб бслади». (Имом Ахмад ишончли ривост силсиласи билан ривост килди)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Бир киши чанкаганидан нам тупрокни есётган итни ксрди, у дархол махсисини ечди-да, у билан итнинг чанкогини кондиргунига кадар сув олиб бераверди. Аллоҳ ундан миннатдор бслди ва уни жаннатга киргизди». ( Имом Ахмад Муснади: 10334)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Мен хак бсла туриб тортишувни тарк қилган киши учун, жаннатнинг атроф-чеккаларидаги бир уйга кафилман». (Имом Абу Довуд ривости)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам: «Мен сизларга жаннатдаги кишиларингиз хакида хабар берайинми?» — дедилар. Сахобалар: «Ха, ё расулаллоҳ» — дедилар. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Лайгамбар жаннатда, сиддик жаннатда, шахар четидаги дсстини факат Аллоҳ учунгина зиёрат қилган киши жаннатда». (Табароний ривости: хасан хадис)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам дедилар: «Аёл беш вакт намозини скиса, рсзасини тутса, номусини (фаржини зинодан) сакласа ва срига итоат стса жаннатнинг хохлаган сшигидан кирсин». (Ибн Хиббон, Абу Ауайм «Хилс»да) ривост қилган: сахих хадис).
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайхи ва саллам: «Ким менга одамлардан хеч нарсани ссрамасликни кафолатини берса, мен у учун жаннатнинг кафолатини бераман» — дедилар. («Сунан» китобларининг муаллифлари ривост қилганлар, сахих хадис)
-
Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi.
Rasululloh (s.a.v.) «Yettita halokatga eltuvchi amallardan saqlaninglar», deganlarida, sahobalar: «Ey Allohning rasuli, ular qaysi?» deyishdi. Shunda Rasululloh (s.a.v.)
«1. Allohga sherik bor deyish.
2. Sehrgarlik.
3. Alloh o‘ldirishni harom qilgan jonni o‘ldirish. Ammo haq bilan bo‘lsa, ya’ni had, qasos va shunga o‘xshash narsalarda zarari yo‘q.
4. Sudxo‘rlik orqasidan kun kechirish.
5. Yetimning molini yeyish.
6. Urushda orqaga chekinish.
7. Hech narsadan xabari yo‘q, pokiza, afifa ayollarni (fohishalikda) ayblash», dedilar.
Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.
-
Suhaybdan (r.a.) rivoyat qilinadi.
Rasululloh (s.a.v.): «Agar jannat ahli jannatga kirsa, Alloh taolo ularga: «Biror narsa xohlaysizlarmi? Men uni (sizlarga ato qilib, ne’matlarimni) ziyoda qilay», deydi. Ular: «Ey Alloh, Sen bizning yuzlarimizni oppoq qilding, jannatingga kirgizding va do‘zaxingdan panoh berding, yana boshqa ne’matlaring ham bormi?» deyishadi. Shunda Alloh taolo jamolini ko‘rsatish uchun to‘siq (parda)ni ochadi. Ular Allohning jamolini ko‘rishganidan keyin Unga nazar solishdan mahbubroq ne’mat yo‘qligini bilishadi», dedilar.
Imom Muslim rivoyati.
barcha mo'min va mo'minalarni ushbu baxtga nasib aylasin!
-
Abu Said va Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi.
Rasululloh (s.a.v.) «Agar jannat ahli jannatga kirishsa, bir nido qiluvchi nido qilib: «Sizlar tirik bo‘lib, aslo o‘lmaysizlar. Sog‘ bo‘lib, hech kasal bo‘lmaysizlar. Doim yigit bo‘lib, hech qarimaysizlar. Doim ne’matda bo‘lib, hargiz yomon holatni ko‘rmaysizlar», deb aytadi», dedilar.
Imom Muslim rivoyati.
-
Anas ibn Molikdan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi va sallam aytdilar: «Allohning shunday bandalari borki, Qiyomat kuni ular minbarda o‘tiradilar. Ularning liboslari nur, yuzlari yorug‘ bo‘ladi. Ular payg‘ambarlar ham, shahidlar ham emas, lekin payg‘ambarlar ham, shahidlar ham ularga havas bilan qaraydilar». Shunda sahobalar: «Ular kimlar, yo Rasululloh?» deb so‘rashdi. Payg‘ambar alayhissalom: «Ular Alloh uchun birÂbirlarini yaxshi ko‘rganlar, Alloh uchun birÂbirlarini ziyorat qilganlar va Alloh uchun birÂbirlari bilan o‘tirganlardir», dedilar (Tabaroniy rivoyati).
-
Anas ibn Molikdan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi va sallam aytdilar: «Masjidlaringizni menga salovot aytish bilan ziynatlanglar. Aytgan salovotlaringiz Qiyomat kuni sizlarga nur bo‘ladi», dedilar.
-
Tabaroniy rivoyat qilishicha, Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: «Jannatda bir turli qasrlar borki, ularning ichidan tashqarisi va tashqarisidan ichkarisi ko‘rinib turadi. Alloh taolo ularni birÂbirini yaxshi ko‘radigan va birÂbirini ziyorat qiladiganlar uchun hozirlab qo‘ygandir», dedilar.
-
Амирулмсминин Абу Ҳафс Умар ибн Хаттоб разисллоҳу анҳудан ривост: Мен А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг шундай десётганларини сшитдим: "Амаллар фақатгина нистлар билан сътиборлидир ва ҳар бир киши учун унинг нист қилган нарсасигина берилади. Бас, кимнинг ҳижрати Аллоҳ ва А асули учун бслса, унинг ҳижрати Аллоҳ ва А асули учун деб сътибор қилинажак. Кимнинг ҳижрати бирон дунё матоҳини қслга киритиш ёки бирон аёлни никоҳлаб олиш учун бслган скан, бас, унинг ҳижрати нима учун қилинган бслса, сша учундир". (Бухорий ва Муслим ривостлари).
-
Ruxsatsiz biror kimsaning xatini o`qishlik, gunoxdir!
-
Ibn Mas'ud raziyallohu anhu aytadilar: «Rasululloh sollallohu alayhi va sallam shunday dedilar: «Agar mo‘minlar ramazon ro‘zasini tutib, so‘ngra hayitga chiqishsa, Alloh: «Ey farishtalarim, birovning xizmatini ado etgan kishi xizmat haqini talab etadi. Bandalarim Mening ro‘zamning xizmatini ado etib, haqlarini olmoq uchun namozgohga bormoqdalar. Sizlar guvoh bo‘ling, ularni mag‘firat qildim» deydi. Shunda farishtalar: «Ey Muhammad sollallohu alayhi va sallam ummatlari, endi uylaringizga boringlar. Alloh taolo gunohlaringizni kechirdi», deb nido qiladilar. «Ey bandalarim, Men uchun ro‘za tutdingiz, mening farmonim bilan og‘iz ochib, iftor qildingiz, endi shod bo‘ling, sizni mag‘firat etdim», deydi Alloh».
-
Oyisha onamiz aytganlar:
"Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) ramazonning oxirgi o‘n kunida e’tikof o‘tirardilar. Vafot etgan yillari ham bu odatlariga rioya qildilar" (Imom Buxoriy va Imom Muslim rivoyatlari).
-
Abu Bakra (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Men sizlarga gunohlarning eng kattasini aytib beraymi?" - deb uch martaba so’radilar. Sahobiylar: "Ey, Rasululloh, aytib bering", deyishdi. "Alloh taologa shirk keltirish va ota-onaga oq bo’lish", dedilar. Rasululloh (s.a.v.) shu vaqtda yonboshlab o’tirgan edilar, keyin yaxshilab o’tirib oldilarda: "Ogoh bo’linglar! Shu katta gunohlardan biri yolg’on gapirmoq, tuhmat qilmoqdir", dedilar
-
Oyisha (r.a.) aytdilar: "Bir kishi Rasululloh (s.a.v.)ning oldilariga kirish uchun izn so'radi. Ul zot: "Ayting, kirsin, u qabilasining yomon birodari", dedilar. Haligi kirgach, u bilan muloyim gaplashdilar. U odam ketgach: "Ey, Allohning rasuli, bu odam haqida boyagiday gapirib, u bilan muloyim gaplashdingiz?" - dedim. Ul zot: "Ey, Oyisha, odamlarning eng yomoni odamlar yomonligidan qo'rqib, uni tark etgan kishidir", - dedilar
-
Abu Hurayra (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Ummatimning yomonlari bekorchi, nojo'ya gaplarni tinmay javraganidir, ummatimning yaxshilari esa eng go'zal xulqlilaridir", dedilar".
Abu Hurayra (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Odamlarning yomonlaridan biri ikkiyuzalamachidir, bularga bir yuzi bilan borsa, ularga boshqa yuzi bilan keladi", dedilar".
-
Abu Umoma (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.) dedilar: "Uchta (narsa borki, uni qilganlarning) har biri Allohning himoyasidadir, tirikligida Alloh unga kifoya qiladi, o'lsa jannatga kiradi: kimki uyiga salom berib kirsa, u Allohning himoyasidadir. Kimki masjidga chiqsa, u ham Allohning himoyasidadir. Kimki Alloh yo'lida jihodga chiqsa, u ham Allohning himoyasidadir"
-
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi .
"œU kishi:
Ey ,Allohning Rasuli,qiyomat kuni sizning shafoatingizga eng saodatmand bo’ladigan kim?"
Degan ekan.Shunda Rasulullloh sallallohu alayhi vassallam :
"œEy ,Abu Hurayra ,sening hadisga o’ta qiziqishingdan shu gapni sendan oldin hech kimso’ramasligini bilgan edim .Qiyomat kuni mening shafoatimdan eng saodatmand kimsa "œLa ILAHA Illalloh "œni chin qalbdan (yoki nafsidan )ihlos bilan aytgan odamdir "œdedilar
Buhoriy rivoyat qilgan .
-
Abu Hurayra (ra)dan rivoyat qilinadi .
"Payg'ambar (sav) :
"Albatta ,Alloh suvratlaringizga va molu dunyolaringizga nazar qilmaydi .Lekin qalblaringizga va amallaringizga nazar qiladi "dedilar .(Muslim & Ibn Moja)
-
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: "Nabiy(s.a.v): Qachonki juma kuni bo'lsa, masjidning eshiklaridan har bir eshikda farishtalar bo'lib, kelganni yozib tururlar. Bas, qachon imom kelsa, sahifalarni yopib, zikrni tinglashga kelurlar. Erta boruvchi xuddi tuya qurbonlik qilgan kabidir. So'ngra, xuddi qoramol qurbonlik kabi. So'ngra, xuddi qo'chqor qurbonlik qilgan kabi. So'ngra, xuddi tovuq qurbonlik qilgan kabi. So'ngra, tuxum qurbonlik qilgan kabi", dedilar.
(Ikki shayx rivoyat qilishgan).
-
Assalamu alaykum.
"Har kuni xohlagan narsangni tanavvul qilishing - Isrofdandur".
Rasululloh SAV dan Anas ibn Molik r.a. rivoyat qilgan.
-
Abu Sa'id al-Hudriy( ra )dan rivoyat qilinadi .
Payg'ambarimiz (sav):
"Mo'min intihosi jannat bo'lguncha o'zi eshitgan yahshilikdan zinhor to'ymaydi "dedilar .(Termiziy)
-
Abu ad-Dardo r.a rivoyat qiladilar: Rosululloh(s.a.v): "Kimgaki muloyimlikdan nasiba berilgan bo'lsa, unga yaxshilikdan nasiba ato qilingan bo'ladi va kim undan mahrum qilingan bo'lsa, yaxshilikdan ham mahrum bo'lgan bo'ladi. Qiyomat kuni mo'min bandaning tarozisini og'ir qiladigan narsa yaxshi axloqdir. Alloh taolo yomon so'z va yomon fe'llik kishiga albatta g'azab qiladi"-dedilar.
-
Amirul mo‘minin Abu Hafs Umar ibn Xattob (r.a)dan: Men Rasululloh (s.a.v)ning
shunday deyayotganlarini eshitdim:
«Amallar (faqatgina) niyatlar bilan (e’tibor qilinadi) va har bir kishi uchun niyat qilgan
narsasigina (savobi yoki jazosi) bordir. Bas, kimning hijrati Alloh va Rasuli uchun bo‘lsa,
uning hijrati Alloh va Rasuli uchun (deb e’tibor qilinajak). Kimning hijrati biron dunyo
(matosi) ni qo‘lga kiritish yoki bir ayolni nikohlab olish uchun bo‘lsa, uning hijrati nima
uchun qilingan bo‘lsa, o‘sha uchundir».
Buxoriy va Muslim rivoyati.
-
Abu Umoma al-Bohiliydan rivoyat qilindi; aytdi: Rasululloh s.a.v bunday deganlar :" Xotin kishi erining uyidan, molidan erining ruhsatisiz zinhor biror narsa infoq qilmasin!" Aytdilarki, "Yo Rasululloh! Taom ham bermasinmi?" Aytdilar: "Molning eng afzali taom emasmi?"
-
Abdurahmon ibn Abu Bakr rivoyat qiladilar: "Rasululloh s.a.v uch bor : "Eng katta gunohi azimlar xususida sizlarga xabar qilaymi?" dedilar. Sahobalar: "Xa, yo Rasululloh!"deyishdi. Shunda janob Rasululloh: "Ollohga shirk keltirmoqlik, ota-onaga itoatsizlik..." - dedilarda, yonboshlab yotgan edilar, o'ltirib oldilar. So'ng, "Yolg'on gap" - deb takror aytaverdilarki, biz hatto ichimizda : "Qaniydi, endi bas qilsalar" - deb turdik.
-
Ali roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi .
"Rasululloh (sav)ning :
"Dunyo ayollarining eng yahshisi Maryam binti Imrondir.Dunyo ayollarining eng yahshisi Xadiyja binti Xuvayliddir "deganlarini eshitdim .(ikki shayx & Termiziy rivoyat qilgan).
-
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:"Bir kuni bir sahobiy Pay'ga'mbar alayhissalom huzurlariga kirib:"Assalamu alaykum " dedi.Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vassalam alik olib:"Unga o'n savob bo'ldi",dedilar.Birozdan so'ng yana bir kishi kirib "Assalamu alaykum wa rahmatulloh" dedi.Payg'ambar alayhissalom javoban:"Bunga yigirma savob bo'ldi",dedilar.Uchinchi kishi kirib"Assalamu alaykum wa rahmatullohi wa barokatuh" dedi."Unga o'ttiz savob bo'ldi"dedilar.Anas roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda kelishicha:"To'rtinchi kishi kirib:"Assalamu alaykum wa rahmatullohi wa barokatuhu wa mag'firatuhu"dedi.Payg'ambar alayhissalom unga qirq savob bo'ldi dedilar.
-
Payg'ambarimiz (sav) :
"kim tahoratning ustiga tahorat qilsa ,unga o'nta hasanot yoziladi"dedilar .
(abu Dovud va Termiziy rivoyati)
-
Assalomu alaykum Olloh barchamizni o'zi hohlaganidek tarbiyat qilsin.
Quyida Faxriy Koyinot payg’anabarimiz Sollalloxu alayxi vasallamaning o’n to’rt asr oldin marhamat qilganallari oxirzamon alomatllariga doyir xadisslarni etiboringizga xavola etamiz.(Ilohi mo’jizallar kitobidan oqqa ko’chirildi) :)
-
Insonllarning boshiga shunday bir zamon keladiki,orallarida foyiz yemagan qolmaydi,yemasa ham,change ullarga uriladi.
-
Foyizga savdo sotiq,poraga so’vg’a deyiladi,sudxo’rlik ortadi,xalol xarom unutiladi;pul qayerdan bo’lsa xam kelsin, deyiladi.
-
Ko’pllar oz bir dunyo evaziga dinini fido etadi.
-
Xillasiz ish bajarib bo’lmaydi,tojirllar va yozuvchillar ko’payadi,qalam mo’l bo’ladi.
-
Kishi ko’ylagini asraganchalik dinini asray olmaydi va kammbag’allar namoz o’qimay qo’yadi.
-
Aqrabolik rishtallari uziladi va faqat tanishllarga salom berilladi.
-
Iymonini dilda saqlash olov qurini qo’lda tutib turishdan qiyin bo’ladi;mo’min ertallab kofir bo’lib turadi va buning teskarisi..
-
Ajanabiyllar ko’payadi va musilmonllardan ustun keladillar.
-
Boyllar tijorat uchun,xofizllar(qorillar) riyo va ko’z ko’z uchun xajga borishadi.
-
Daromad malum kishillar o’rtasida ayalanadi;kam daromadlillar ochlik va qiyinchillka duch keladillar.
-
Fitna xar uyga kiradi,tajribasiz yoshllar boshga o’tib olladillar.
-
Qurondan bir rasim,Islomdan bir isim,musilmondan bir jisim qoladi.
-
Uch narsa tanqislashadi:xalol pul,ammaldagi sunnat va jondan yaqin bir do’st.
-
Mol ko’payib,sel kabi oqadi,mol egasi moliga sig’inadi va tujorllarining ko’pllari xiylakor bo’ladi.
-
Kishi hotiniga itoat etib,onasiga osiy bo’ladi va o’rtog’iga yaqinlashib,otasidan uzoqlashadi.
-
Ko’ngillar bir birini sevamaydigan bo’ladi,dinda va dunyoviy ishallarda xar xil qarashallar o’rtaga chiqadi,xatto aka ukallar dinda va mazxabda ihtilofga tushishadi.
-
Kattallar marhamatsiz,kichikllar xurmatsiz bo’ladi.bollarnini tarbiyallash ko’pakkalrni tarbiyallashdan xam qiyinlashadi.
-
Insonllar yomonliklardan bir birllarini saqlamaydillar (qaytarmaydillar)va yaxshillka buyirmaydillar.
-
Vaqt qisqaradi.bir yil bir oydek,bir oy bir haftadek,bir hafta bir kun kabi o’tib ketadi,bir kun esa,xuddi bir yaproqning yonishi qadar tezlashadi,xech narsada baraka qolmaydi
-
Arab maydoning cho’llari naxirllarga va yashillikllarga qovushadi.
-
Yulduzllar(fol)tasdiqlanadi va taqdir yolg’onga chiqariladi.
-
Alloxu taolo(J.J)ochiq oydin inkor etiladi.
-
Olijanoblik,izzat ikrom,jo’mardlik tuyg’ullari yoqoladi va huquqllar pul evaziga sotiladigan xolga keladi.
-
Minorallar ko’payadi,masjidllar bezalib ziynatlanadi(cherko’v va sinagoxllar kabi)va ichllaridan balland ovozllar keladi.
-
Xoyinllarga amin(ishonchli)aminllarga xoyin deyiladi va "œshu yerda bir amin inson bor"deyish darajasida inson soni kamayadi.
-
Kishiga uning yomonligidan qo’rqilganligi uchun lutif qilinadi.Ko’rinishida do’st,biroq aslida dushman inson soni soni ortadi.So’zllar xamisha yolg’on va bir biriga muxolif bo’ladi.Amir va xizmatchi ko’p,durust ish bajaradigan oz qoladi.
-
Qishloqdagillar shaxarllarga oqin oqin kelishadi va kimligi nomalum sigirboqarllar bino qurishda bir birllari bilan musobaqaga kirishib ketadillar.
-
Jamoatning ishonchi zayif,ibodati taqlid bo’ladi,xofizllar ko’p,ammo olim topilmaydi.
-
Yaxshillklar va yomg’irllar ozayadi,zilzila va suv toshqinllari ko’payadi
-
Boyllarga etibor beriladi,xasislik ortadi,zakot og’ir bir qarz o’laroq qabul etiladi.
-
Olimllar pul va mol dunyo evaziga ilim o’rganadi,oxirat amalai bilan dunyolik talab qilinadi.
-
Dindan ga’yrihususllar uchun talim olinadi.
-
Erkkaklar o’zllarini ayollarga,ayollar esa,erkakalarga o’xshatishadi
-
Erkakalar bilan erkakalar,ayollar bilan ayollar,munosabatsiz aloqallar qurishadi.
-
Xar tarafda qo’shiqchi va cholg’uvchi ayollar zuxur etadi.
-
Xukimronlik xotinllarda bo’ladi va zino yoyiladi.
-
Ayollar sochllarini tuya o’rkachllari kabi qabartirib ko’chalarda kezishadi.
-
Xarom ish qilishni qulaylashtiradigan imkonllar ortadi,yoshllar gunoxga va yomonlikka kuchli mayil ko’ratadillar
-
Mashaqat,balo,musibat ortadi,roxat va xuzur qolmaydi,xech kimsa qo’li bilan bullarni oldini olomaydi.
-
Keyin kelgan nassillar oldin kelganlarni so’kib xaqoratlaydillar.
-
Ichkilikni davlatllar tashviq qiladi va xar xil nomllar bilan ichiladi.
-
Dunyo ishllariga tolib,oxirat unitiladi;Alloxning kitobi bilan xukim etmoq ayb xisoblanadi.
-
Bir musilmon qo’ydanda ojiz bo’ladi,xo’rlanadi va xaqir ko’riladi.
-
Ilim ozayadi,jaxolat,buzg’unchilk va jinoyatllar ortadi,odam o’ldirish oddiy bir jinoyat xisoblanadi
-
Ummatimning erkakalri semirib ketishadi.
-
Mish mish keng yoyiladi.
-
Xar kim pul tpa olmayotganidan va kun kechira olmayotganidan shikoyat qiladi.
-
Yolg’on guvohlik va ajralishllar ortadi,nogaxon o’limllar ko’payadi
-
Yirtqich hayvonllarning terllari toboqlanib,turli xil kiyim ashyollari tayorlanadi
-
Ertalab kiyilgan kiyim boshqa,oqshom kiylgan kiyim boshqa bo’ladi.oldingizga ovqatllardan biri kelib,boshqasi ketadi va Kabaga yopinilgan kabi,uyllaringizning devorllari gillamalr ila bezanadi.
-
Katta va hashamatli binollar quriladi va bundan ko’challar torayadi.
-
:)
Suat Arusan to’plagan.
biz essa uni oqqa ko'chrib siz azizlarimga havola etim siz bu hadisllarga qannday qaraysiz!o'qib chiqan bo'lsangiz juda xursand bo'ldim ;Do'zizga keregligni olgan bo'lsez allabtda :7
-
Ibn Abbos (ra)dan rivoyat qilinadi :
"Nabiy (sav)
"Mening ummatimdan yetmish mingi jannatga hisobsiz kirurlar .Ular dam solishni talab qilmaydiganlar ,shumlanmaydiganlar va Robbilariga tavakkul qiladiganlar "-dedilar"
(ikki shyx va Termiziy )
-
Ibn Abbos (ra)dan rivoyat qilinadi :
"Nabiy (sav)
"Mening ummatimdan yetmish mingi jannatga hisobsiz kirurlar .Ular dam solishni talab qilmaydiganlar ,shumlanmaydiganlar va Robbilariga tavakkul qiladiganlar "-dedilar"
(ikki shyx va Termiziy )
:as:
Zuhrahon,shu hadisni manbasini ham keltiring iloji bo'lsa? Qaysi kitobdan olingan,sahihmi?
-
Ibn Abbos (ra)dan rivoyat qilinadi :
"Nabiy (sav)
"Mening ummatimdan yetmish mingi jannatga hisobsiz kirurlar .Ular dam solishni talab qilmaydiganlar ,shumlanmaydiganlar va Robbilariga tavakkul qiladiganlar "-dedilar"
(ikki shyx va Termiziy )
:as:
Zuhrahon,shu hadisni manbasini ham keltiring iloji bo'lsa? Qaysi kitobdan olingan,sahihmi?
bu ,Hadisni SHayh MSMY ning ruhiy tarbiya -2 tavakkul bobida o'qigandim
-
Ibn Abbos (ra)dan rivoyat qilinadi :
"Nabiy (sav)
"Mening ummatimdan yetmish mingi jannatga hisobsiz kirurlar .Ular dam solishni talab qilmaydiganlar ,shumlanmaydiganlar va Robbilariga tavakkul qiladiganlar "-dedilar"
(ikki shyx va Termiziy )
:as:
Zuhrahon,shu hadisni manbasini ham keltiring iloji bo'lsa? Qaysi kitobdan olingan,sahihmi?
:as:
Mana shu yerda ham keltirilgan (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=3399.msg165678#new)
-
Oisha onamiz rivoyat qiladilar: "Men Rasul alayhissalom bilan otam dafn qilingan uyga ilgari birini erim deb, birini otam deb yopinchiqsiz kirardim. Umar roziyallohu anhu dafn etilgach, undan hayo qilganim uchun yopinchiqda kiradigan bo'ldim".
-
Abdullox ibn Amr ibn Ossdan rivoyat qilinadi.Rasulullox:"Dunyo o'zi bir matodir.Uning eng yaxshi matosi solixa ayoldir",dedillar.Imom Muslim rivoyatllari.
-
Abu Xurayradan rivoyat qilinadi.Rasulullox:Kim biror kasalni borib ko'rsa yoki Allox yo'lidagi birodarini ziyorat qilsa bir nido qiluvchi:"Yaxshi inson bo'lding,yurishing ham yaxshi bo'ldi va Jannatdan o'zing uchun joy tayorlab qo'yding",deb nido qiladi",dedillar.Imom Termizi rivoytllari
-
Abu Xurayradan rivoyat qilinadi.Rasulluox:Bir qancha jamoat jannatga kirishadi.Ullarning qalbllari xuddi qushning qalbiga o'xshaydi,dedillar(yani,Alloxga tavakkalari kuchli bo'lganidan qalblari qush qalbi kabi nozik bo'ladi".Imom Muslim rivoyatllari.
-
Oyishadan rivoyat qilinadi:Rasullox kechallari (namozda)turganllaridan oyoqllari shishib ketardi."Ey Alloxning rasuli!Allox sizning oldingi-yu keyingi gunohlaringizni kechirgan bo'lsa nima uchun bunday qilyapsiz?"desam,u zot:"Shukur etuvchi banda bo'lmaymanmi?"dedillar".Imom Buxoriy va Muslim Rivoyatllari.
-
Ibn Masuddan rivoyat qilinadi.Rasulullox:"Jannat sizllardan biringizning poyabzlaining ipidan xam yaqindir.Do'zax xam shu kabidir",dedillar.Imom Buxori rivoyatllari.
-
Jobirddan rivoyat qilinadi.Rasullox:"Xar bir banda qanday o'lgan bo'lsa osha xolatida qayta tiriltiriladi",dedilar.Imom Muslim rivoyatllari.
-
Jobirdan rivoyat qilinadi.Rasulullox:"Biror musilmon kishi ko'chat o'tkazadigan bo'lsa,undan yeyilsa xam,og'irlansa xam,kamaytirilsa xam,egasiga sadaqa bo'ladi"dedillar.Imom Muslim rivoyatllari.
-
Ibn Masuddan rivoyat qilinadi.Rasulullox:"Noo'rin qattiqlik qilib,chuqur ketuvchillar xalok bo'lishdi",deb uch martta aytidillar.Imom Muslim rivoyatllari.
-
Anasdan rivoyat qilinadi.Rasulullox:"Sizllardan birngiz o'z nafsi uchun yaxshi ko'rgan narsasini birodari uchun xam yaxshi ko'rmagunicha mo'min bo'la olmaydi",dedillar.Imom Buxoriy va Muslim rivoyatllari.
-
Oyshadan rivoyat qilinadi.Rasulullox:"Kimkiy bir qarich yerga egalik qilish bilan zulim qilsa,yetti (qavat)yer bo'yniga o'rab qo'yiladi",dedillarImom Buxoriy rivoyatllari
-
Anas ibn Molik :ra:dan rivoyat qilinadi .
Rasululloh :sw:"Ummatim ichidan ummatimga eng rahimlisi Abu Bakrdir .Ularning Allohning amrida eng ashaddiysi Umardir .Ularning hayoda eng sodig'i Usmondir.Ularning Allohning kitobiga eng qorisi Ubay ibn Ka'bdir .Ularning me'rosni eng yahshi biluvchisi Zayd ibn Sobitdir .Ularning halol va haromni eng yahshi biluvchisi Muoz ibn Jabaldir" -dedilar"
(Termiziy)
-
Abdulloh ibn Amr(r.a)dan rivoyat qilinadi:"Rasululloh s.a.v : "Kim islomni qabul qilgan bo'lsa va hayot uchun zarur bo'lgan oziq ovqat bilan rizqlantirgan bo'lsa, Alloh unga bergan narsasiga uni qanoatlantirgan bo'lsa, u kishi najot topibti" dedilar (Muslim, Termiziy, Ibn Moja rivoyatlari)
-
Abu Xurayra r.a dan: "Rasululloh s.a.v dedilar:"Kimki tong otganda va tunda Allohga hamd va tasbehlar bo'lsin deb 100 marta aytsa, qiyomat kuni u banda olib kelgan narsadan afzalroq narsani faqatgina u banda kabi yoki undan ham ziyoda qilib hamd aytgan kishi olib keladi."(Muslim rivoyati)
-
Xasan ibn Ali r.a aytadi : "Rasululloh s.a.v dan quyidagi gapni yodlab olgan edim: "Seni shubhalantiradigan nasalarni seni shubhalantirmaydigan narsalarga almashtir "
-
Huzayfa r.a dedilar: "Rasululloh s.a.v dedilar:"Chaqimchi jannatga kirmaydi"
-
"Ibn Umar r.a aytadilar:"Kechiksang, tong otishini kutmagin, agar tong ottirsang, kun botishini kutmagin. Sog'lom kunlaringni g'animat bilib, kasal bo'lgan kunlaringni o'rnini to'ldir va tiriklikdagi kunlaringni o'limdan keyingi hayoting uchun g'animat bil"(Buhoriy rivoyati)
Ushbu hadisda Rasululloh s.a.v musulmonlarnign dunyoda o'zlarining asl vatani bo'lmish jannatga nisbatan g'arib ekanliklarini bizga bayon qilyaptilar. Jannatdan bizning otamiz Odam alayhissalom chiqarilgan edi. Biz esa unga qaytish uchun xarakat qilmog'imiz kerak"
-
Abu Hurayra r.a dan: "Boy deb matoning ko'pligi uchun emas, nafsning to'qligiga aytiladi" dedilar.
Xadisning ma'nosi: boy deb sahovatli, nafsi boy insonga aytiladi. Agar nafs boy bo'lsa, u ta'madan tiyiladi va aziz bo'ladi.Faqir nafs esa xojasini razil ishlarga undaydi va inson bahil, himmatsiz kishi bo'lib qoladi
-
Abu Hurayra r.anhudan rivoyat qilindi, u kishi Rosululloh: "Odamlar imoratlarining balandligi bilan bir-birlariga maqtanadigan davr bo'lmaguncha qiyomat qoyim bo'lmaydi", - dedilar.
Buxoriy rivoyati
-
Ибн Умар:
«Жумъа куни ғусл қилмоқлик жумъа сқиши фарз бслган кишиларгагина лозимдир,— дейдилар.
-
Абу Ҳурайра ривост қиладирлар:
«А асулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Биз бу дунёда охиргилармиз, Қиёмат куни срса, иззат-ҳурмат жиҳатидан биринчилардирмиз. Аввал уларга, кейин бизга Китоб нозил бслди. Улар сзаро тортишиб жумъа кунини байрам куни деб белгилай олмадилар. Бу кунни байрам қилмоқни Аллоҳ бизга мусссар стди. Яҳудийлар сртага, насоролар срса, индинга байрам қилишғайдир»,— деб бир оз жим қолдилар, кейин сна: «Ҳар бир мусулмон 7 кунда бир марта бошдан-оёқ ювиниб ғусл қилмоғи лозимдир!» — деб қсшиб қсйдилар».
-
Mujmir r.a dedilar: "Abu Hurayra r.a bilan birga masjidning orqasiga o'tdik. Abu Hurayra tahorat oldilar, keyin u kishi bunday dedilar: "Rosululloh s.a.v: "Ummatlarimni qiyomat kuni tahoratning ta'siridan a'zolari yarqiragan holda chiqaradilar. Kimki o'z yarqirog'ini ko'paytirishga qodir bo'lsa, ko'paytirsin!" -dedilar (bu dunyoda tahorat qilib yurganlarning badanlari qiyomat kuni yarqiraydi).
Buxoriy rivoyati.
-
Rosululloh s.a.v aytganlar: "Kimki bir musulmon odamning janozasida Allohga ishonib, uning savob berishidan umid qilib qatnashsa va janoza o'qilib, mayit dafn qilingunga qadar birga bo'lsa, albatta u odam 2 qiyrot ajr (savob) olib qaytadi. Har bir qiyrot Uhud tog'idekdir. Kimki janozani o'qib, mayit dafn qilinmasdan avval qaytsa, u kishi 1 qiyrot ajr olib qaytadi".
Buxoriy rivoyati
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Одам фарзанди вафот стса учтадан бошқа барча амаллари тсхтайди: жорий садақа ёки сзидан сснгра фойдаланиладиган илм ёхуд дуо қилиб турадиган солиҳ фарзанд» (Имом Муслим, Саҳиҳул-Жомеъ, 3/ 1255, 5/ 72, 11/ 68).
-
Faqih aytadilar: Muhammad ibn Abdurahmon Payg'ambarimiz (S.A.V.)dan rivoyat qiladilar: "Sizlardan qaysi biringiz vafot etganimdan so'ng menga salom bersa, Jabroil oldimga kelib: "Ey Muhammad, falonchining o'g'li falonchi sizga salom aytdi", deydi. Shunda men: "Unga ham salom, Allohning rahmati va barakoti bo'lsin", deb javob beraman", dedilar.
-
Hazrati Ali :ra: Payg’ambardan :sw: rivoyat qiladi:
"œAgar ummatim zolimni ko’rib, sen zolim ekansan, deb aytishdan qo’rqsalar, ular foyda bermaydigan kishiga aylanadi".
Ahmad va Hokim rivoyati
-
Bir farz hususida...
Payg’ambar :sw: aytadilar: "œNafsim qo’lida bo’lgan Zotga qasamki, yaxshi ishlarga buyurib, yomon ishlardan qaytarasizlar yoki Alloh taolo o’z huzuridan azob yuboradi, keyin Allohga duo qilsangizlar, duolaringizni ijobat qilmaydi".
Termiziy rivoyati
-
Imom Muslim Abu Hurayra r.a.dan rivioyat qiladilar:"Rosulilloh S.A.W.--Kim odamlarni yaxshilikka chaqirsa,bu kishiga ham shu yaxshilikni qilgan odamlarning ajrichalik-ularning biron ajri noqis bo'lmasdan-ajr yoziladi.Kim odamlarni zalolat yomonlikka-chaqirsa,bu kishiga ham shu yomonlikni qilgan odamlar qatori-ularning biron gunohi noqis bo'lmasdan to'liq-gunoh yoziladi.-dedilar.
-
Anas r.a.rivoyat qilgan muttaqun alayh hadisda Rosululloh S.A.W.:"Alloh bandasining tavbasidan sizlarning birontangiz bepoyon-kimsasiz cho'lda tuyasini yo'qotib keyin topib olgandan ko'ra ham ko'proq hursand bo'ladi:- dedilar.
-
Anas r.a.rivoyat qilgan muttaqun alayh hadisda Rosululloh S.A.W.:"Alloh bandasining tavbasidan sizlarning birontangiz bepoyon-kimsasiz cho'lda tuyasini yo'qotib keyin topib olgandan ko'ra ham ko'proq hursand bo'ladi:- dedilar.
Mana shu hadisni judayam yaxshi ko'raman. :)
-
Ҳузайфа ибн Ямон (А .А.) айтадилар: "Лайғамбаримиз (С.А.В.) замонларида бир тиланчи келиб, нарса ссради. Қавм жим қолди. Кейин бир киши унга бир нарса берди. Кейин бошқалар ҳам унга берди. Аабий (С.А.В.) шунда айтдиларки: "Ким бир схшиликни жорий қилса ёки унга сабаб бслса, у ишнинг савоби ва унга сргашганларнинг савоблари ҳеч камайтирилмасдан унга ҳам берилади. Ким бир ёмонликни жорий қилса ёки унга сабаб бслса, унинг гуноҳи ва унга сргашганларнинг гуноҳи ҳеч камайтирилмаган ҳолда унга ҳам ёзилади".
-
Assalomu alaekum.
А асулуллох саллаллоху алайхи ва саллам дедилар: «Сизлар сзингиздан аввал стганларнинг йслларига изма-из сргашасизлар, хаттоки улар зоб (калтакесаксимон ундан каттарок судралувчи)нинг уссига кирсалар сизлар хам кирасизлар" Ай расулуллох "схуд насороларми?" дедилар. "Ким бслмаса?" дедилар. (Муттафакун алайхи).
Bu hadisni haqiqatini bugungi hayotimiz yaqqol ko'rsatadi. YAani hamma yoq olgan bulishi kere?
-
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Агaр xулқи вa дини сизни қoниқтирадиган киши сoвчи юбoргaн бслса унгa (қиз-жувонларингизни) турмушгa узатинг. Шундaй қилмaсaнгиз, ер юзидa фитна вa кенг қамровли фасод вужудга келади» (Саҳиҳу сунани Ибн Можа: 1601).
Bu hadis qizlarni necha yoshda turmush qurishini muhokama qilayotgan forumdoshlarimizga juda foydalik ekan yani.
-
Anas r.a.dan rivoyat qilinadi."Rasululloh s.a.w. vafot etgunlariga qadar xontaxtada ovqatlanmadilar va yumshoq non emdilar".
Imom Buxoriy rivoyatlari.
An Navaviy "Riyozus-solihiyn" 2-kitob 7-bet.
-
Olloh taolo o‘z rahmatini yuz bo‘lak qilib yaratganligi haqida
Abu Hurayra: «Rasululloh sallalloho‘ alayhi va sallamning shunday deganlarini eshitganmen»,— deydilar: «Olloh taolo o‘z rahmatini yuz bo‘lak qilib yaratib to‘qson to‘qqiz bo‘lagini o'zida olib qoldi. Uning bir bo‘laginigina yerga nozil qildi. Olloh taoloning yerga nozil qilgan ana shu bir bo‘lak raxmati tufayli butun borliq o‘zaro rahmdillik-qilg‘aydir. Hattoki ot ham o‘z bolasini mayib qilib qo‘yishdan cho‘chib tuyoqlarini ehtiyotkorona ko‘tarib bosg‘aydir» — dedilar».
ABU ABDULLOH MUHAMMAD IBN ISMOIL AL-BUXORIY
AL-JOMI’ AS-SAHIH 4 chi jild. 19. Bob.
-
Urva r.a.dan rivoyat qilinadi. Oisha r.a.:
"Allohga qasamki, ey singlimning o'g'li,bizlar birinchi yangi oyni, keyin ikkinchisini, so'ngra uchinchisini ko'rardik.Ana shu uchta yangi oyning boshini ukki oyda ko'rardik.Ana shu muddat mobaynida Rasululloh s.a.w. xonadonlarining birortasida taom uchun o't yoqilmasdi", deganlarida men "Ey xolajon! Unda qandoq qilib hayot kechirar edinglar" desam, u zot: "Ikki qora (oddiy) ne'mat, ya'ni xurmo va suv hamda Rasulullohning (s.a.w.) ansoriylardan bo'lgan qo'shnilari yuborgan sutini uchib turishlari uchun sog'iladigan hayvon berib turishgan edi. U zot esa bizni o'sha sut ila siylardilar" dedilar.
Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.
An Navaviy "Riyozus-solihiyn" 2-kitob 6-bet.
-
Umar ibn Xattob :ra: aytadi: Ammallarning eng afzali Alloh farzlarini ado etmoq, Alloh harom etgan ishlardan taqvo qilmoq, Alloh taolo huzuridagi narsalar xususida niyatni holis, rost qilmoqdir...
-
Ассаламу алайкум!
Абу Ҳурайра родисллоҳу анҳудан ривост қилинади. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Сизларга (гапирмасдан) қолдирган нарсаларимда мени ҳам (тинч) қолдиринглар (съни, мендан ҳар бир нарсани ссрайверманглар). Чунки сизлардан олдинги (қавм)лар ксп савол бериб, пайғамбарлари билан ихтилоф қилишгани сабабли ҳалок бслишгандир. Агар сизларни бирор нарсадан қайтарсам, ундан четланинглар. Агар бирор ишга буюрсам, қодир бслганингизча уни бажаринглар», деб айтдилар.
Имом Бухорий ва Муслим ривостлари.
Имом Аававийнинг "Солиҳлар гулшани" китобидан.
-
Abu Hurayra r.a.dan rivoyat qiladilar.Rasululloh s.a.w. "Musulmonning musulmon ustidagi haqqi beshtadir:
1.Salomga alik olish;
2.Kasalni borib ko'rish;
3.Janazaga ergashish;
4Taom (yoki boshqa biror narsa)ga chaqirishsa javob qilish;
5.Aksa urganga javob qaytarish" dedilar.
Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.
-
Abu Musodan r.a.dan rivoyat qilinadi. Rasululloh s.a.w. "Kasallrni borib ko'ringlar, ochlarga taom beringlar va asirlarni ozod qilinglar" deb aytdilar.
Imom BUxoriy rivoyati.
-
"Shubhasiz qabr bu Qiyomatning eng birinchi to'xtash joyidir. Kimki undan saqlansa (ya'ni qabr azobidan) undan keyingi keladigani osonroq bo'ladi. Agar kimki undan saqlanmasa, undan keyin keladigani yomonroq bo'ladi." At Termiziy, Ibn Moja va Ahmadlar tomonidan keltirilgan sahih hadis.
-
Rasululloh (s.a.v.): "œBirodaringga zolim bo‘lsa ham, mazlum bo‘lsa ham yordam ber", dedilar. Shunda bir kishi: "œYo, Rasululloh, agar mazlum bo‘lsa-ku, yordam beraman. Bordi-yu, zolim bo‘lsa-chi, u holda qanday yordam beraman?" deb so‘ragan edi, ul zot: "œUni zulmdan qaytarasan yoki to‘xtatasan. Mana shu unga yordam berishingdir", dedilar.
-
"œKimda kim qarich yer ustida zulm qilsa (o‘ziniki qilib olsa), o‘sha yerning yetti qavati uning bo‘yniga osib qo‘yiladi".
-
"œMazlumning duosidan ehtiyot bo‘l, zero, uning duosi bilan Allohning orasida parda-to‘siq yo‘qdir".
-
"œParvardigor azza va jalla aytadi: "œEy bandalarim, Men O‘zimga zulmni harom qildim va uni sizlarning orangizda ham harom qildim. Bas, bir-biringizga zulm qilmanglar".
-
"œMazlumning duosidan saqlaninglar. Zero, u bulutda ko‘tariladi. Alloh: "œIzzatim va ulug‘ligimga qasamki, garchi ozginadan keyin bo‘lsa-da, senga, albatta, yordam beraman", deydi".
-
"œQurbi yeta turib, qarzini to‘lamay yurish ham katta zulmdir".
-
Anas ibn Molikdan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi va sallam aytdilar:
«Allohning shunday bandalari borki, Qiyomat kuni ular minbarda o‘tiradilar. Ularning liboslari nur, yuzlari yorug‘ bo‘ladi. Ular payg‘ambarlar ham, shahidlar ham emas, lekin payg‘ambarlar ham, shahidlar ham ularga havas bilan qaraydilar». Shunda sahobalar: «Ular kimlar, yo Rasululloh?» deb so‘rashdi. Payg‘ambar alayhissalom: «Ular Alloh uchun bir-birlarini yaxshi ko‘rganlar, Alloh uchun bir-birlarini ziyorat qilganlar va Alloh uchun bir-birlari bilan o‘tirganlardir», dedilar (Tabaroniy rivoyati).
-
Abu Huraira shunday dedilar: Paygambarimiz Sallallohu alayhi wa sallam shunday dedilar: "Mening Ummatimning hammasi Jannatga kiradi, magar hohlamaganlar (Jannatni hohlamaganlargina kira olmaydi).", shunda ashoblar: "kim Jannatga kirishni hohlamaydi?" deb so'rashganda, (Rasullulloh): "Kimki menga itoat qilsa, Jannatga kiradi. Kimki menga itoat qilmas ekan, o'sha Jannatni hohlamaganligidir", deb javob berdilar. [Imom Bukhori rivoyati]
-
Abu Hurayra roziyallohu anhu rivoyat qiladi: Bir kishi Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning oldlariga kelib kelib: Menga nasihat qiling dedi. Payg'ambar alayhisallom: G'azablanma dedilar. Buni bir necha marta takrorlab: G'azablanma dedilar (Buhoriy, termiziy, Ahmad rivoyatlari).
-
Odamzot uch narsaga afsuslanib, bu dunyodan ketadi:
1. To‘plagan moli va boyligiga qoniqmaydi.
2. O‘ylagan ishlarini oxiriga yetkaza olmaydi.
3. Oxirat hayoti uchun hozirligini qilolmaydi.
-
Biz insonlar xuddi, yaxshilikka undamaslik va yomonlikdan qaytarmaslik bir-birimiz bilan kelishib olganga o‘xshaymiz. Bu ketishda boshimizga qanday azoblar tushajagini koshki bilsaydim!
-
Анас разисллоҳу анҳудан ривост. У киши дедилар: Биз Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам билан сафарда бирга бслдик. Биздан рсза тутганлар ҳам бслди, рсзани очганлар ҳам бслди. Анас айтди: биз иссиқ кунда бир манзилга тушдик. Биздан кспроқ сос топганимиз кийимлари бслган одам сди. Бизнинг ичимиздан сна кимдир қсли билан сзини офтобдан тссар сди. Анас айтди: рсзани давом сттирганлар сзларини ташладилар. А сзани очганлар сса срниларидан туриб чодирлар тикдилар ва тусларни суғордилар. Шунда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: "œБугун ажрни рсзани очганлар олиб кетдилар". Бухорий ва Муслим ривостлари.
-
Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh (s.a.v.) aytdilar: "œAlbatta, Alloh o‘rtangizda rizqlaringizni taqsimlaganidek, xulqlaringizni ham taqsimlagandir. Albatta, Alloh dunyoni yaxshi ko‘rgan va yaxshi ko‘rmagan bandalariga beraveradi, dinni esa faqat yaxshi ko‘rgan bandasiga beradi. Alloh kimga dinni ato etgan bo‘lsa, haqiqatda uni yaxshi ko‘ribdi. Jonim qo‘lida bo‘lgan Zotga qasamki, dili va tili musulmon bo‘lmaguncha hech bir banda musulmon bo‘lmaydi, to qo‘shnisi "œbavoiq"idan omonda bo‘lmagunicha iymonli bo‘lmaydi". "œBavoiq" nima?" deya so‘rashgan edi, "œAldov va zulm", dedilar-da, davom etdilar: "œQaysi bir banda haromdan mol topib uni sadaqa qilsa, qabul qilinmaydi, infoq-ehson qilsa, barakasi bo‘lmaydi, o‘zidan keyin qoldirsa, do‘zax uchun hozirlagan ozuqasi bo‘ladi. Aniqki, Alloh yomonlikni yomonlik bilan o‘chirmaydi, bil’aks, yomonlikni yaxshilik ila o‘chiradi. Shubhasiz, nopok nopokni o‘chirmaydi" (Imom Ahmad va boshqalar rivoyati).
-
Ulamolar fatvolarida quyidagi so‘zlar bor: "œXoin, aldoqchi, o‘g‘ri, battol, foiz oluvchi (sudxo‘r) va beruvchi, yetim molini yeyuvchi, yolg‘on guvohlik beruvchi, qarzga biron narsa olib, undan tonuvchi, poraxo‘r, o‘lchov va tarozidan urib qoluvchi, molining aybini yashirib sotuvchi, qimorboz, sehrgar, munajjim, fohisha, dod solib yig‘lovchi, sotuvchidan so‘ramay haqini olib qoluvchi dallol va hur-ozod odamni sotib pulini yeyuvchi kimsalar ham boshqalarning haqini nohaq yeyuvchilar sirasiga kiradi".
-
"Inson o'z umrining sharafini, vaqtining qadrini bilishi lozim. Uning bir lahzasini ham behudaga sovurmaslik, so'z va ishning eng afzalini muqaddam qo'yishi kerak".
Imom ibn Qayyum Javziya.
-
12-hadis.[
Abu Hurayra :ra: rivoyat qilinadi: Rasulullox :sw:: "Kimki bir kunda yuz marta <<Subxonalloxi va bi-xamdixi>> deb aytsa, uning gunoxlari, garchi dengiz ko'piktoshidan ko'p bolsa xam, kechilg'aydir!>>-dedilar. Imom Buxoriy rivoyati.
-
21hadis.
Abu Muso al- Ash’ariydan (r.a.) rivoyat qilinadi.
Rasululloh (s.a.v.) «Qur’on o‘quvchi mo‘min shirin limonga o‘xshaydi. Hidi ham, ta’mi ham yaxshi. Qur’on o‘qimaydigan mo‘min xurmoga o‘xshaydi. Hidi yo‘g‘u ta’mi shirin. Qur’on o‘qiydigan munofiq rayhonga o‘xshaydi. Hidi yaxshi, lekin ta’mi achchiq. Qur’on o‘qimaydigan munofiq zaqqum (g‘oyat achchiq meva) ga o‘xshaydi. Hidi ham yo‘q, ta’mi ham achchiq», deb aytdilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.
-
22hadis.
Ibn Umardan (r.a.) rivoyat qilinadi.
Rasululloh (s.a.v.) «Faqat ikki toifa kishilarga hasad qilish joiz. 1. Alloh bir kishiga Qur’on hifzi va ilmi ne’matini bergan bo‘lsa, u kishi kechasiyu kunduzi uni o‘qisa va amal qilsa; 2. Va bir kishiga Alloh mol-dunyo bergan bo‘lsa, o‘sha kishi mol-dunyosidan kechasiyu kunduzi infoq qilsa», deb aytdilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.
-
28-hadis
Imron Ibn Xusayndan r.a. rivoyat qilinadi.
Bir kishi Rasululloxning s.a.v. xuzurlariga kelib, "Assalomu alaykum", dedi. Unga javob qaytarib o'tirdilar-da, o'nta savob, dedilar. So'ngra boshqa kishi keldida, "Assalomu alaykum va roxmatulloxi", dedi. Unga javob qaytarib o'tirdilar-da, yigirmata savob, dedilar. So'ngra boshqa bir kishi keldida, "Assalomu alaykum va raxmatulloxu va barakotuxu", dedi. Unga xam javob qaytarib, o'ttizta savob, dedilar".
Abu Dovud va Termiyiz rivoyatlari.
-
29-hadis.
Ibn Abbosdan r.a. rivoyat qilinadi.
Rasulullox :sw: "Kishi maxrami bo'lmagan ayol bilan xoli qolmasin. Maxrami bo'lmagan ayol safarga chiqmasin"< deganlarida, bir kishi: "Ey Alloxning Rasuli, mening xotinim xajga ketdi. Men esa falon va falon g'azotda ishtirok etish uchun nomimni yozdirib qo'ydim", dedi. Shunda Rasulullox :sw: "Borgin, xotining bilan birga xaj qil (chunki maxram bo'lib bormasang, uning safari shariy bo'lmaydi)", deb aytdilar.
Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.
-
35-hadis
Abu Xurayradan :ra: rivoyat qilinadi.
Rasululullox :sw: ''Kishi xar bir eshitgan narsasini gapiraverishi uning yolg'onchi ekaniga kifoya qiladi", dedilar.
Imom Muslim rivoyati.
-
36-hadis
Imom Termiziyning Usmon ibn Affondan :ra: qilgan rivoyatlarida
Rasulullox :sw: " Kim xufton namozini jamoat bilan o'qisa, kechaning yarmini ibodat bilan bedor o'tkazgnning savobiga erishibdi. Kim xufton va bomdod namozlarini jamoat bilan o'qisa, kechaning barchasini bedor o'tkazganning savobiga erishibdi", dedilar.
Imom Termiziy bu xadisi sharifni saxix, xasan deb aytganlar.
-
36-hadis
Anas r.a dan:
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning shunday deganlarini eshitdim: - Alloh ta'olo dedi: Ey Odam bolasi, modomiki, sen Men duo qilib, Mendan umidvor turar ekansan, gunohing qanaqa bo'lishidan qat'iy nazar, (ularning ko'pligiga ham) parvo qilmasdan mag'firat etaman. Ey Odam bolasi, agar gunohing bulutlarga qadar yetsa-da, Mendan istifg'or tilasang, seni mag'firat etaman. Ey Odam bolasi, agar sen huzurimga yer yuzini qoplaydigan gunohlar bilan kelsang va Menga hech narsani sherik qilmagan holda ro'baro' bo'lsang, Men seni yer yuzini qoplaydigan mafg'irat bilan qarshi olaman!..
Termiziy rivoyati. hasan-sahih hadis.
-
37-hadis
Abu Hurayradan r.a.dan:
Rasululloh sollalohu alayhi vasallam dedilar:- Alloh ta'olo aytadi: Kimda-kim Mening do'stimga dushmanlik qilsa, Men unga (qarshi) urush e'lon qilaman. Bandam Men uning zimmasiga farz etgan amallardan ko'ra suyukliroq narsa bilan Menga nisbatan qurbat-yaqinlik hosil qilmagan. Bandam Menga nafl ibodatlar bilan tobora yaqinlashaverganidan, Hatto uni yaxshi ko'rib qolaman. Agar uni yaxshi ko'rsam, Men uning eshitadigan qulog'i ko'radigan ko'zi, uradigan-tutadigan qo'li va yuradigan oyog'i bo'laman. Agar Mendan so'rasa, (so'ragan narsasini) unga beraman. Agar Mendan panoh tilasa, uni panohimga olaman.
Buxoriy rivoyati.
-
Rasululloh sollallohu alayhi va sallam aytadilar:
"œBiror qalb yoqki, Tangrining qo’lida bo’lmasa, agar xohlasa u qalbni to’g’rilab qo’yadi, xohlasa adashtirib qo’yadi. Darajalar tarozusi ham uning qo’lidadir. Birovlarning darajasini ko’tarib, boshqalarani pasaytirib turadi".
-
38-hadis
Abdulloh ibn Abbos (r.a)dan:
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: <<Alloh ta'olo men uchun ummatimdan bilmasdan, unutib va majbur holatda qilingan ishlarni kechdi>>.
Ibn Moja, Bayhaqiy va boshqalar rivoyati.
-
39-hadis
Abdulloh Ibn Umar (r.a)dan:
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ikki yelkamdan tutib dedilar:
-Dunyoda bir g'arib yoki yo'lovchidek bo'lgin.
Abdulloh Ibn Umar (r.a) aytardi:
-Kun botsa, tongni kutma (Ya'ni, tonggacha yashayman deb o'ylama). Tong kirsa, kech bo'lishini kutma. Kasallikdan oldin sog'ligingni, o'limingdan oldin hayotingni g'animat bil>>.
Buxoriy rivoyati.
-
Abdulloh ibn Abbos (r.a)dan:
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Parvardigori Alloh taboraka va ta’olodan rivoyat qilib dedilar: - Alloh ta’olo hasanotlarni ham, yomon amallarni ham yozib qo‘ydi (ya’ni, farishtalariga ularni voqelikka muvofiq yozib qo‘yishni buyurdi). So‘ng bayon qildiki, kim bir yaxshilikni ko‘ngliga tugib, keyin uni qilmasa-da, Alloh ta’olo uni komil yaxshilik sifatida yozib qo‘yadi. Agar bir yaxshilikni ko‘ngliga tugib, uni amalga ham oshirsa, Alloh ta’olo uni o‘z huzurida o‘n hasanotdan yetti yuz barobargacha — behad ziyodalar bilan yozib qo‘yadi. Agar banda bir yomonlikni ko‘ngliga tugsa-yu, so‘ng uni qilmasa, Alloh ta’olo o‘z huzurida uni komil yaxshilik sifatida yozib qo‘yadi. Agar bir yomonlikni ko‘ngliga tugib, uni amalga oshirsa, Alloh ta’olo uni bitta yomonlik sifatida yozib qo‘yadi.
Buxoriy va Muslim rivoyati.
Xar safar shu xadisni o'qiganimda Allohning naqadar rahimdil Zot ekanligini,Va Uning dini end mukammal din ekanligidan va musulmon bo'lib tug'ilganimga Alhamdilullah deyman!
-
47-Hadis
Aziz va Jalil bolgan Alloh derki: Kim, Qur'oni-Karim oqish mashg'uliyati sababi bilan mendan istamoqdan qolib ketsa, men unga, istaganlarga berganimdan ortig'ini beraman.
(Termiziy, 2917)
-
48-hadis
Anas r.anhudan rivoyat qilinadi: Rosul Akram s.a.v shunday dedilar: Kim bizning namozimizi o’qisa(A’liyul Qori aytadilar: namoz bilan Islomning jamii bilimlari mujassamlanadi) va qiblamiz qibla deb bilsa(Aliyul Qori aytadilar: qiblaga qarashimiz biz uchun maxsusdir), qurbonliklarimizi yesa(Aliyul Qori aytadilarki: bas albatta qurbonlikni yeyishlikda tavfiq bordir ham chunonki u ya’ni yeyishlik ham ibodotdandir) bas(y’ani yuqoridagi sifatlarga ega bo’lgan inson) u muslimdir. Shunday muslimiki uning uchun Alloh ning va uning rosulining omonati(Aliyul Qori aytadilar: u inson kofirlarning muhitidan va ularga nisbatan shar’iy bo’lgan o’ldirmoqlik va o’ldirsihlikdan Allohning va uning Rosulining omonligida va uning himoyasidadir). bordir. Bas Allohga uning omonati(Aliyul Qori aytadilar: uning moli va joniga nisbatan qilingan tajovuzning bejazo qolmaslidir) to’g’risida xiyonat qilmang.
-
:as:
Abu hurayra ra dan rivoyat qilinadi .
" Nabiy sallallohu alayhi va sallam:
"Rohmanga ibodat qilinglar ! Salomni tarqatinglar !Jannatga salom ila kirursizlar " dedilar .
(Termiziy )
-
Мусҳаб ибн Саъддан, у отаси розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Ай Аллоҳнинг А асули, қайси одамларнинг балога учраши шиддатлироқ?» дедим.
«Анбиёлар. Сснгра уларнинг мисолидагилар ва уларнинг мисолидагилар. Киши динининг ҳисобига қараб, балога гирифтор қилинади. Агар дини маҳкам бслса, бало ҳам шиддатли бслади. Агар динида рақиқлик бслса, динига қараб балога дучор қилинади. Бало банда ила у ер юзида гуноҳсиз ҳолатда юрадиган бслгунича бардавом бслади», дедилар».
-
Anas r.a rivoyat qilinadi:
Nabiy S.A.V: "Qachon Alloh o’z bandasiga yaxshilikni iroda qilsa, unga bu dunyoda uqubatni tezlatadi. Qachon Allloh o’z bandasiga yomonlikni iroda qilsa, unga qiyomat kuni to’liq azob berish uchun gunohiga yarasha jazo bermay turadi", dedilar.
-
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Мсмин ва мсминага жонида, боласида ва молида бало етиши бардавом бслади. Токи, у А оббисига рсбарс бслганда, бирор гуноҳи қолмасин», дедилар».
-
Абу Ҳурайра розисллоҳу анъҳудан ривост қилинади:
«А асулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васаллам ҳукмда пора берувчини ва пора олувчини лаънатладилар».
Абу Довуд, Аҳмад ва Термизий саҳиҳ санад ила ривост қилишган.
Albatta Bu Kichkinagina Hadisda Albatta Juda ham Katta Ma'no bordir..
-
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Қачонки намозга такбир айтилса, фарз намоздан бошқа намоз бслмас», дедилар».
Бешовларидан фақат Бухорий ривост қилмаган.
-
Жарир ибн Абдуллоҳ розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким Исломда гсзал суннат пайдо қилса ва ундан кейин сша суннатга амал қилинса, унга сшанга амал қилганлар ажрига схшаш ажр, уларнинг ажридан бирор нарса ноқис қилинмаган ҳолда ёзилиб туради. Ким Исломда бир ёмон суннат пайдо қилса ва ундан кейин сша суннатга амал қилинса, унга сша амал қилганлар гуноҳига схшаш гуноҳ, уларнинг гуноҳларидан бирор нарса ноқис қилинмаган ҳолда ёзилиб туради», дедилар». Муслим ривост қилган.
-
Абу Ҳурайра р.а. ривост қиладилар, А асулаллоҳ с.а.в. дедилар: "œДажжол келишидан олдин шундай ёлғончи даврлар келадики, бу йилларда рсстгсй ёлғончига чиқарилиб, ёлғончи ростгсй саналади. Омонатдор ҳиёнатчига, ҳиёнаткор сса омонатдорга чиқарилади, сша пайтда А увайбаза гапга тушади". Саҳобалар ссрадилар: "œА увайбаза нима дегани?", У зот с.а.в. жавоб қилдилар: "œОмманинг номидан гапирувчи бемаъни, аҳмоқ кимса". (Имом Аҳмад ривостлари, Аҳмад Шокир ҳасан деган).
-
Абдуллоҳ ибн Амрдан ривост қилинган ҳадисда А асулаллоҳ с.а.в.: "œҚиёмат қоим бслишидан аввал менинг умматим орасида сизнинг сгарларингизга сҳшаш устига чарм тортилган катта сгарларни минган кишилар пайдо бслади. Улар масжид сшиклари олдида тсҳтайдилар, уларнинг аёллари сса кийинган-у, лекин сланғоч бсладилар. Уларнинг бошида ҳориққан туснинг сркачига сҳшаш нарсалар бслади. Уларни ланъатланглар, сабаби уларга ланъат бслгандир", деганлар (Имом Аҳмад ривостлари, Аҳмад Шокир саҳиҳ деган).
Абу Ҳурайра р.а. ривост қилинади. А асулуллоҳ с.а.в айтдилар: «Дсзах аҳлидан икки тури борки, мен ҳали уларни ксрмадим: Биринчиси: қслларида сигир думига схшаш қамчилари билан одамларни уриб юрадиган кимсалар. Иккинчиси: кийиниб олган, лекин сланғоч, (бошқаларни ҳам) йслдан оздирувчи, сзлари ҳам (йслдан) оғган ҳамда бошлари(даги сочлари)ни туснинг (бир тарафга) мойил бслган сркачлари сингари дсппайтириб олган аёллардир. Улар жаннатга кирмайдилар, унинг ҳидини ҳам топа олмайдилар. Ваҳоланки, жаннатнинг ҳиди фалон масофадан келиб туради» (Имом Муслим ривости).
-
Sahoba Ammor aytganlar:"Uchta hislatni o’zida mujassam qilgan kishining iymoni
mukammal bo’lgaydir:
- insofli va adolatli bo’lmoq;
- barchaga salom bermoq;
- kambag’alligida ham sadaqa berib turmoq.
Rasululloh sallolohu alayhi va sallamdan bir kishi so’radi:"Islomda eng yaxshi hislatlar
qaysidir?".Dedilar:"Ochlarga taom bermoqlik,tanigan va tanimaganga salom bermoqlik". (sahih Buxoriy)
-
Amr ibn Ka’bdan rivoyat qilinadi. U kishi bilan Abu Hurayra (r.a.) bilan Rasulullohning (sollallohu alayhi vasallam) oldilariga kirishdi va: "Ey Rasululloh! Odamlarning bilguvchirog‘i kim?" deb so‘rashdi. "Oqil kimsa", dedilar. "Ularning ibodat qilguvchirog‘i kim?" deb so‘rashdi, yana: "Oqil kimsa", dedilar. "Ularning afzalrog‘i kim?" deb so‘rashganida ham: "Oqil kimsa", deb javob berdilar-da, "Har bir narsaning quroli bo‘ladi. Mo‘minning quroli aqldir. Har bir qavm uchun yo‘lboshchi bo‘ladi. Mo‘minning yo‘lboshchisi aqldir. Har bir qavmning g‘oyasi bo‘ladi. Bandalarning g‘oyasi aqldir", deb aytdilar
-
:as: Abu Hurayra (ra) dan rivoyat qilinadi .
"Nabiy sollalohu alayhi vasallam :"
"Boylik matohning ko'pligida emas ,balki nazarning to'qligidadir", dedilar "
(ikki shayh ,tarmiziy )
-
Али розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: «Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Сонингни очма, тирикни ҳам, сликни ҳам сонига қарама», дедилар».
Абу Довуд, ал-Ҳоким ва ал-Баззолар ривост қилган.
-
Оиша розисллоҳу анҳодан ривост қилинади:
«Мен бир саркаш тусга минган сдим. Бас, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Мулойим бсл. Чунки мулойимлик қайси бир нарсада бслса, унга зийнат бслади. Қайси бир нарсадан мулойимлик суғуриб олинган бслса, унга айб бслади», - дедилар».
-
Ал-Баро ибн Озиб розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:«А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Гердайиш ёмонликдир», - дедилар».
-
Abu Hurayra r.adan rivoyat qilinadi:
"Payg'ambar s.a.vga bir odam:
"Ey Allohning Rasuli, bir odam qilgan amalini sir saqlaydi. Agar u bilinib qolsa, xursand bo'ladi?", dedi.
Rasululloh s.a.v:
"Unga ikki ajr bor. Sir tutganlik ajri va e'lon qilgan ajri", dedilar".
Termiziy rivoyati
-
:bs1:
Абу Ҳанифа (р.а.) Зиёд санадини Ҳазрати Лайғамбарга (с.а.в.) етказган ҳадисда бундай дейилади: «Аабий (с.а.в.) ҳар бир мусулмоннинг мусулмонга самимий бслишни буюрдилар»(Musnad,453)
Samimiylik musulmon fitratidagi hush hulqdir. Bola bor uyda sir bo`lmas, degan gap ham fitratdagi hulqdir. Ulg`aygach hulqimiz odob b-n bezanadi. Qanchalar samimiyligimiz odobimizda namoyon bo`ladi. Ilmli insonlarimizni odoblari o`ta ibratlidir.
Ba`zan ilmi yetmay qolgan vaziyatlarda musulmonlarimizning hayosi ham go`zal odob deb o`yliyman.Ojiz fikrimni to`ldirarsizlar degan umidda...
-
Sahl ibn Sa'd roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
"Payg'ambar s.a.v:
"Allohga qasamki, Alloh sening irshoding ila bir kishini hidoyat qilmog'i sen uchun qizil tuyalardan ko'ra yaxshiroqdir", dedilar."
Uchovlari rivoyat qilishgan.
-
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Агар умматимга машақат бслишни сйламаганимда, албатта, уларни ҳар намоздан олдин мисвок қилишга амр қилган бслур сдим», дедилар».
Бухорий, Муслим, Абу Довуд, Термизий ва Аасаий ривост қилган.
-
Али розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Мен қачон А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан бир ҳадис сшитсам, Аллоҳ менга ундан Ўзи хоҳлаганича нафъ берадиган одам сдим. Қачон У зотнинг саҳобаларидан бири менга ҳадис айтса, мен ундан (гапи тсғрилигига) қасам ичишни талаб қилар сдим. Агар у қасам ичса (гапини) тасдиқ қилар сдим. Албатта, шаън шулки, менга Абу Бакр бир ҳадис айтди. Зотан у содиқдир:
«Мен А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг, қайси бир одам гуноҳ қилиб қсйиб, сснгра туриб, таҳорат қилиб намоз сқиса, кейин Аллоҳга истиғфор айтса, албатта, Аллоҳ уни мағфират қилади», деганларини сшитдим. Сснгра У зот:
«Улар қачон фаҳш иш қилсалар ёки сзларига зулм қилсалар, Аллоҳни ссларлар ва гуноҳларига истиғфор айтурлар» остини қироат қилдилар», деди».
Термизий ва Абу Довуд ривост қилган.
-
Абдуллоҳ ибн Умар розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: «А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ислом беш нарсага бино қилингандир: «Лаа илаҳа иллаллоҳу Муҳаммадун А асулуллоҳ», деб шаҳодат келтиришлик, намозни тскис адо стишлик, закот беришлик, ҳаж қилиш ва А амазон рсзасини тутиш», дедилар».
Бухорий, Муслим, Термизий , Аасаий ривости.
-
Анас ибн Молик розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Сиздан бирортангиз то, мен унга ота-онасидан, боласидан ва одамларнинг ҳаммасидан маҳбуброқ бслмагунимча мсмин бсла олмайди», дедилар».
Бухорий, Муслим, Термизий , Аасаий ривости
-
Оиша розисллоҳу анҳодан ривост қилинади:
«Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Ким бизнинг бу ишимизда ундан бслмаган нарсани снгитдан пайдо қилса, у мардуддир», дедилар».
Бухорий, Муслим, Абу Довуд ривости.
-
Анас розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам бирор калимани гапирадиган бслсалар, тушунарли бслиши учун, уни уч марта қайтарар сдилар. Агар бирор қавмнинг олдига келиб салом берсалар, уч марта салом берар сдилар».
-
Ибн Умар розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Ким Аср намозини стказиб юборса, гсёки, аҳлини ва молини йсқотибди», дедилар».
Бухорий, Муслим, Термизий , Абу Довуд ривости
-
Abu Hurayra r.a dan rivoyat qilinadi: Payg'ambar s.a.v aytdilar: "Shoir aytgan eng rost so'z bu Labidning:
Bilingki, Allohdan o'zga har narsa botildir,
degan so'zidir". Buxoriy va Muslim rivoyat qilgan.
-
Mustavrid ibn Shaddad r.a dan rivoyat qilinadi: Rasululloh s.a.v aytdilar: "Dunyo oxiratning oldida biringiz barmog'ini dengizga botirib olganchalik ham emas, qarasinchi barmog'i nimani olib chiqar ekan". Muslim rivoyat qilgan.
-
Abu Hurayra r.a dan rivoyat qilinadi: Rasululloh s.a.v aytdilar: "Agar mo'min Allohning huzurida qanday uqubat borligini bilganda edi, Uning Jannatini hech kim umid qilmasdi. Agar kofir Allohning huzuridagi qanday rahmat borligini bilganda edi, Uning Jannatidan hech kim noumid bo'lmas edi". Muslim rivoyat qilgan.
-
Абдуллоҳ ибн Амр розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Мендан бир ост бслса ҳам етказинглар. Бани Исроил ҳақида гапиринглар, танглик йсқ. Ким менга қасддан ёлғон тсқиса дсзахдаги сриндиғига жойлашаверсин», дедилар».
-
Абу Масъуд ал-Бадрий розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига бир киши келиб, уловсиз қолганини айтиб, улов ссради. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Фалончининг олдига бор», дедилар.
Бас унинг олдига борди ва у улов берди. Шунда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Ким бир схшиликка далолат қилса, унга ажр берилади», дедилар».
-
Абу Саъид розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Қачон бирингиз сзини одамлардан тссиб турадиган нарсага қараб намоз сқисаю, биров унинг олдини кесиб стмоқчи бслса, бас, уни дафъ қилсин. Агар кснмаса, урушсин. Ундоқ одам шайтондир», дедилар».
-
"Mening nomimdan yolg'on gap aytmangiz. Mening nomimdan yolg'on gap aytgan inson jahannamga tushadi!"
Buxoriy rivoyati.
-
Умар розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Яҳудийлардан бир одам у кишига:
«Ай, Амир ал-мсминийн, китобларингизда бир ост бор, сизлар уни сқийсизлар. Агар бизга, сҳудийлар жамоасига нозил бслганида сди, биз сша кунни байрам қилиб олар сдик», деди. У (Умар):
«Қайси ост?» деди.
«Бугунги кунда динингизни мукаммал қилдим, сизга Ўз неъматимни батамом қилдим ва сизга Исломни дин, деб рози бслдим», ости» деди. Умар розисллоҳу анҳу:
«Биз сша ост Лайғамбар саллоллоҳу алайҳи васалламга нозил бслган кун ва жойни жуда схши биламиз. У зот Жума куни, Арафотда тик турган сдилар», деди».
-
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Лайғамбар саллоллоҳу алайҳи васаллам:
«Қачонки сиздан бирортангиз Исломни чиройли қилса, унинг қилган ҳар бир схши амали сн мислидан етти юз баробаргача кспайтириб ёзилади. Қилган ҳар бир ёмон амали сса, сз мислича ёзилади», дедилар».
-
Ибн Умар розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Лайғамбар саллоллоҳу алайҳи васаллам:
«Ай, аёллар жамоаси, садақа қилинглар, истиғфорни кспроқ айтинглар. Албатта, мен сизнинг аҳли дсзахнинг кспи сканингизни ксрдим», дедилар.
Улардан бир гапга уста аёл:
«Ай, Аллоҳнинг А асули, бизга не бслдики, аҳли дсзахнинг кспи сканмиз?» деди.
У зот салоллоҳу алайҳи васаллам:
«Лаънатни кспайтирасиз, срга куфр келтирасиз. Сизга схшаган ақли ва дини ноқисларни ақл сгаси устидан ғолиб бслишини ксрмадим», дедилар».
Ҳалиги аёл:
«Ай, Аллоҳнинг А асули, ақл ва диннинг нуқсони нимадир?» деди.
У зот саллоллоҳу алайҳи васаллам:
«Ақлнинг нуқсонига келсак, икки аёлнинг гувоҳлиги бир сркакнинг гувоҳлигига тсғри келади. Бу ақлнинг нуқсонидир. Аёл бир неча кунларни намоз сқимай стказади ва А амазонда рсза тутмайди. Бу диннинг нуқсонидир», дедилар».
-
Ибн Умар розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Уч нафар киши йслда кетаётган сканлар, ёмғирда қолибдилар. Тоғдаги ғорга кириб олибдилар. Бас, уларнинг ғорига тоғдан бир харсанг тушиб, чиқар йслларини тссиб қолибди. Улар бир-бирларига:
«Аллоҳ учун қилган солиҳ амалларингизга бир назар солиб, уларни васийла қилиб, Аллоҳга дуо қилинглар, шосдки, сизларга кушойиш берса», дебдилар.
Улардан бири:
«Ай бор Худоё! Албатта, менинг қари ота-онам бор сдилар. Менинг кичик ёшдаги болаларим ҳам бор сди. Уларнинг барчасининг риоссини қилардим. Уларнинг олдига қайтиб келсам, сут соғиб, болаларимдан олдин ота-онамга ичирар сдим. Бир куни кеч қолиб, кечасигача кела олмадим. Келиб, икковларини ухлаб қолганларини ксрдим. Одатдагидек сут соғдим ва ота-онам икковларининг бош тарафларида уйғотиб юбормай, деб кутиб турдим. Болаларга ичиришни ҳам сп ксрмадим. Болалар очликдан оёғим остида қичқиришар сди. Тонг отгунча шу ҳолда турдим. Агар сен шу ишда Сенинг розилигингни тилаб қилганимни билсанг, бизга бир тирқиш очгин, осмонни ксрайлик», деди.
Бас, Аллоҳ тирқиш очди. Ундан осмонни ксрдилар.
Бошқаси сса: «Ай бор Худоё! Мен амакимнинг қизига сркаклар аёлларга снг ашаддий муҳаббат қсйишларидек муҳаббат қсйган сдим. Бас, ундан талаб қилдим. У (қиз) бош тортди. У сзига юз динор беришимни ссради. Мен пулни жамлаб келиб, уни ушлаб икки оёғи орасига тушдим. Шунда қиз:
«Ай Аллоҳнинг бандаси! Аллоҳдан қсрқ! Узукни ҳаққини бермасдан очма!» деди.
Мен срнимдан турдим. Агар шу ишни Сенинг розилигингни тилаб қилганимни билсанг, бизга сна ҳам каттароқ тирқиш оч», деди.
Бас, сна тирқиш очди.
Учинчи шахс: «А бор Худоё! Мен бир фарақ гуручга мардикор ёллаган сдим. У ишни бажариб бслганидан сснг:
«Ҳаққимни бер», деди.
Мен унга ҳаққини ксрсатдим. У олишга рағбат қилмади. Мен сша гуручни скишда давом ставердим. Ундан бир қанча сигир ва молбоқарлар ортдирдим. У қайтиб келиб:
«Аллоҳдан қсрқ!» деди.
Мен унга:
«Анави сигирлар молбоқарлари билан сеники, олавер», дедим.
«Аллоҳдан қсрқ! Мени истеҳзо қилма!» деди.
«Сени истеҳзо қилаётганим йсқ, олавер», дедим.
У олди. Агар мен шу ишни Сенинг розилингни тилаб қилганимни билсанг, қолган қисмини ҳам очиб юбор», деди.
Бас, Аллоҳ очиб юборди», дедилар».
Бошқа бир ривостда:
«Чиқиб, юриб кетдилар», дейилган.
-
Абу Воқид ал-Лайсий розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам масжидда одамлар билан слтирган сдилар. Бирдан уч киши кириб келди. Улардан иккитаси А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам томон юрди. Биттаси қайтди. Ҳалиги икковлари А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг тепаларига келиб тсхтадилар. Улардан бири халқадан бсш жой топиб, сша ерга стирди. Иккинчиси орқага стирди. Учинчиси сса, ортга бурилиб чиқиб кетди. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам фориғ бслганларидан кейин:
«Сизларга ҳалиги уч нафарнинг хабарини берайми? Улардан бири, Аллоҳдан бошпана ссради. Аллоҳ унга бошпана берди. Бошқаси сса ҳаё қилди. Бас, Аллоҳ ҳам ундан ҳаё қилди. Яна бошқа бири юз сгирди. Аллоҳ ҳам ундан юз сгирди», дедилар».
-
Ибн Умар розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қачон ийд куни чиқсалар, амр қилар сдилар, олдиларига бир калта найза қсйиларди. Бас, у зот сшанга қараб, одамлар сса, У кишининг орқаларидан намоз сқир сдилар. Шуни сафарда ҳам қилар сдилар. Амирлар шунинг учун ҳам бу нарсани одат қилганлар».
-
Abu Hurayra (r.a)dan rivoyat qilinadi:
"Nabiy (s.a.v):
'Kim Ramazonda bir kunni Alloh bergan ruxsatsiz og'zi ochiq holda o'tkazsa,zamonning hammasini ro'z tutib o'tkazsa ham uning qazosini ado eta olmas" dedilar..
Beshovlaridan faqat Muslim Rivoyat qilmagan..
-
"Anas (r.a) Ro'zador holda surma qo'yar edilar"
A'mash rahmatullohi Alayhi:
"Ashoblarimizdan Birortasining ro'zador holda surma qo'yishni yoqtirmaganini ko'rmadim"dedi.
Ikki rivoyatni Ham Abu Dovud Keltirgan,.
-
Abu Hurayra(r.a)rivoyat Qilinadi..
Bir Ayol Payg'ambarimiz(s.a.v) bir go'dakni Ko'tarib Kelib:
"Bu bolaning haqqiga duo qiling,men undan oldin uchtasiniqilganman" dedi.
Payg'ambarimiz(s.a.v) "Bataxfiq,sen do'zaxdanjuda kuchli to'siq bilan to'silibsan" dedilar.
-
Abu Nuaymdan rivoyat qilinadi:
«Huzayfa ibn Yamon, roziyallohu anhu, va’z qila turib:
— Bir xil qalb bordirki, bo‘m-bo‘shdir. Bu kofirning qalbidir. Bir xili borki, goh unday, goh bunday. Bu esa munofiqning qalbidir. Yana bir qalb borki, unda porlaguvchi bir qandil bor. Bu mo‘minning qalbidir. Yana bir qalbda esa, ham imon, ham nifoq bor. Imon pokiza suv bilan oziqlanadigan daraxt kabidir. Nifoq esa yiring va qon bilan to‘yinib, shishib ketgan yaraga o‘xshaydi. Bu qalbda shu ikki ozuqaning qaysi biri ko‘p bo‘lsa, o‘sha G'olib keladi, — dedilar».
-
Abu Dovud va Ibn Moja qayd etadilar:
bir kishi so'radi:
Ey Ollohning Rasuli,ota-onam o'lganidan keyin ularga biror bir yahshilik qilishning iloji bormi?
Rasululloh buyirdilar:
Ha, ularga bag'ishlab duo o'qimoq va istig'for qilmoq, vada qilib bajara olmagan narsalari bo'lsa, uni o'rniga qo'ymoq, aka-ukalari, opa-singillariga va yaqinlariga sila-i rahm qilmoq va ularning do'stlarini izzat-ikrom qilmoq!
-
Bismillohir rahmonir rohiym.
Yahyo ibn Ja'dadan rivoyat qilinadi: "Rasululloh sallallohu alayhi vasallam aytadilar: "Kimning qalbida misqol zarrasidek kibr bo'lsa, jannatga kirmaydi".
(Imom Muslim va Imom Ahmad rivoyati)
-
Bismillohir rahmonir rohiym
Iyoz ibn Himordan rivoyat qilinadi: "Payg'ambarimiz (sav) shunday dedilar: "Alloh taolo menga ummatlaringiz tavoze'li bo'lsinlar, bir-birlariga takabburlik qilib haddan oshmasinlar va o'z haqlarida faxrlanib gapirmasinlar, deb vahiy qildi".
Imom Muslim rivoyati
-
Payg'ambarimiz buyiradilar:
Kim bir kecha hastalansayu Ollohga shikoyatchi bo'lmasa , onasidan tug'ilgan kunidagidaygunohlaridan forig' bo'ladi.Ey ummatim hastalanganda Ollohga shikoyat qiluvchi bo'lmang!
-
:bsm:
Jobir (r.a)dan Rivyat qilinadi:
«Payg'ambar (S.a.v):
«Albatta Eng Sodiq Kalom,Allohning Kitobidir,Eng yaxshi hidoyat,Muhammadning Hidoaytidir.Ishlarning eng yomoni,yangi paydo bo'lganidir.har bir yangi chiqgan ish, Bid'atdir. har bir bid'at,zalolatdir. Barcha Zalolat,Do'zahdir»,didilar».
Buhoriy,Muslim,Nasaiy Rivoyati
-
Oisha (r.a)dan Rivoyat qilinadi:
«Payg'ambar(s.a.v):
«Kim Bizning bu ishimizda undan bo'lmagan narsani yangitdan paydo qilsa , u marduddir»,dedilar».
Buxoriy,Muslim,Abu Dovud Rivoyati
-
Abu Hurayra(r.a)dan Rivyat qilinadi:
«Payg'ambar(s.a.v)::
«Sizlarni Nimkadan qaytargan bo'sam,undan chetda bo'linglar.Sizlarga Nimani Amr qilgan Bo'lsam, unda qudratingiz yetganini qiling. Albatta, silardan oldingilarni savollarining ko'pligi va Payg'ambarlarga Hilof qilishlari Haloq qilgandir», dedilar»
Buxoriy,Muslim,Termiziy Rivoyati..
-
Huzayfa(r.a)dan rivoyat qilinadi:
«Nabiy(s.a.v):
«Nazar Solish Shaytonning zagarlangan o'qlaridan bir o'qdir. КKim Allohdan Qo'rqib, uni tark qilsa, Alloh azza va jalla unga qalbida halovatini topadigan iymon beradi», deidlar». Imom Hokim Rivoyat qilgan.
-
Abu Hurayra(r.a)dan rivoyat qilinadi:
«Nabiy(s.a.v):
«Kim Yolg'on gappirishni va unga amal qilishni qo'ymasa,uning taomi va sharobini tark qilmog'iga Allohning extiyoji yo'q»,dedilar».
Beshovlaridan faqat Muslim Rivoyat qilamagan
-
Abu Hurayra(r.a)dan rivoyat qilinadi:
«Nabiy(s.a.v):
«Qachon biringiz ro'zador holida bo'lsa,behayo so'zlarni gaprimasin va johillik ham qilmasin.Agra birov u bilan so'kishmoqchi yoki urushmoqchi bo'lsa,men ro'zadorman,men ro'zadorman desin», Dedilar».
Beshovlaridan Rivoat qilingan
-
Abu Hurayra(r.a)dan rivoyat qilinadi:
«Nabiy(s.a.v):
«Bazi Ro'zdaorlar borki,ularga ro'zasi uchun ochlikdan o'zga narsa bo'lmas.Bazi tunda bedor bo'lgan borki,ularga bedorligi uchun uyqusizlikdan o'zga narsa Bo'lmas », dedilar».
Ibn Moja,Ahmad va Al-Hokim Rivoyat qilganlar.
-
Payg'mbarimiz namima(gap tashuvchilik)ning yomonligi haqida shunday buyurganlar:
Qiyomat kuni insonlarning eng yaramasi ikkiyuzlamachillikdir. Ikkiyuzlamachilar bunga kelib boshqacha so'zlaydii, unga borib boshqacha gapiradi.Kim dunyoda ikkiyuzlamachilik qilsa, qiyomatda olovdan ikki tili bo'ladi.
-
Abu Umoma r.a dan rivoyat qilinadi: Rasululloh s.a.v ni shunday deyayotganlarini eshitdim: "Qur'onni o'qinglar, albatta u Qiyomat kuni sohiblariga shafoatchi bo'lib keladi". Muslim rivoyat qilgan.
-
Oisha r.a dan rivoyat qilinadi: Rasululloh s.a.v aytdilar: "Qur'onni mohirlik bilan o'qiydigan kishi amallarni hisobga oluvchi farishtalar bilan birgadir, Qur'on unga qiyin bo'lib, mashaqqat bilan o'qiydigan kishiga esa ikki ajr bordir". Buxoriy va Muslim rivoyat qilgan.
-
Abu Muso Ash'ariy r.a dan rivoyat qilinadi: Rasululloh s.a.v aytdilar: "Qur'onni o'qiydigan mo'min Utrujja degan daraxtning mevasiga o'xshaydi, uning hidi yoqimli, ta'mi mazali. Qur'onni o'qimaydigan mo'min esa xurmoga o'xshaydi, uning hidi yo'q, lekin ta'mi shirin. Qur'onni o'qiydigan munofiq esa rayhonga o'xshaydi, uning hidi yoqimli, ta'mi achchiqdir. Qur'onni o'qimaydigan munofiq esa hanzala degan o'simlikka o'xshaydi, uning hidi ham yo'q, ta'mi esa achchiqdir". Buxoriy va Muslim rivoyat qilgan.
-
Ibn Abbos r.a dan rivoyat qilinadi: Rasululloh s.a.v aytdilar: "Qalbida Qur'ondan hech narsa bo'lmagan kishi xaroba uyga o'xshaydi". Termiziy rivoyat qilgan.
-
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Лайғамбар саллоллоҳу алайҳи васаллам:
«Шайтон биринчи келиб:
«Осмонни ким сратган? Ерни ким сратган?» дейди.
У: «Аллоҳ», дейди. Ким шунга схшаш бирор нарсани сезса, дарҳол «Аманту биллаҳи ва А усулиҳи»—Аллоҳга ва Унинг пайғамбарларига иймон келтирдим, десин», дедилар».
Бухорий, Муслим, Термизий , Аасаий , Абу Довуд, Ибн Можа ривости.
-
Abu Hurayra hikoya qiladi:
-Rasululloh :"U kun(yer) o'z habarlarini so'zlar",-maolidagi oyatni o'qiydi va "Bilasizmi yerning HABARLARI nima?"-dedilar. Biz: "Olloh va rasuli eng to'g'risini biladi!"-dedik.Dedilarki:"Yerning habarlari , xar bandaning va xar ummaning yer yuzida qilgan amallariga Yerning guvohlik berishidir!"
-
Муоз ибн Жабал розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Лайғамбар саллоллоҳу алайҳи васалламнинг орқаларига, Уфайр номли сшакда мингашиб борар сдим. У зот саллоллоҳу алайҳи васаллам:
«Ай, Муоз, Аллоҳнинг бандаларидаги ҳаққи нимаю, банданинг Аллоҳдаги ҳаққи нима сканини биласанми?» дедилар.
«Аллоҳ ва Унинг А асули билувчилар», дедим.
У зот саллоллоҳу алайҳи васаллам:
«Албатта, Аллоҳнинг бандаларидаги ҳаққи, уларнинг Аллоҳга ибодат қилишлари, Унга бирор нарсани ширк келтирмасликларидир. Бандаларнинг Аллоҳдаги ҳаққи сса, ким Унга бирор нарсани ширк келирмаса сшани азобланмаслигидир», дедилар.
«Ай, Аллоҳнинг А асули, одамларга башорат берайми?» дедим.
У зот саллоллоҳу алайҳи васаллам:
«Уларга башорат берма, сна, сусниб қолмасинлар», дедилар».
Бухорий, Муслим, Термизий ривости.
[/i][/sub]
-
Rasululloh (s.a.v) aytganlar:
-Noloyiq odamga ilm o'rgatish, to'ng'izga duru gavharlar va tillo taqinchoqlar taqish bilan barobardir.
Ibn Moja:220.
-
Rasululloh(s.a.v) aytganlar:
- Qiyomat kuni eng qattiq azoblanadigan odam ilminig nafi tegmagan olimdir.
Suyutiy:1-j, 59-b
-
Abu Hurayra(r.a) rivoyat qilinadi:
Rasululloh(s.a.v) aytdilar:«Allohga Qasamki,Men bir Kunda Allohga yetmish martdadan ziyodroq istig'for aytib,tavbalar qilaman»
(Imom Buhoriy Rivoyati).
-
Adiy ibn Hotim r.a dan rivoyat qilinadi: Rasululloh s.a.v aytdilar: "Do'zaxdan bir dona xurmoning yarmi bilan bo'lsa ham saqlaninglar, kim shuni ham topolmasa, unda yaxshi so'z bilan". Buxoriy va Muslim rivoyat qilgan.
-
Abu Hurayra r.a dan: Payg'ambar s.a.v aytdilar: "Yaxshi so'z ham sadaqadir". Buxoriy va Muslim rivoyat qilgan.
-
Abu Zarr r.a dan: Rasululloh s.a.v menga shunday dedilar: "Yaxshilikdan hech narsani past sanama, hattoki birodaringni ochiq yuz bilan qarshi olishni ham". Muslim rivoyat qilgan.
-
Oisha (r.a)dan rivoyat qilinadi:
Rasululloh(s.a.v): «Laylatul Qadrni Ramazonning oxirgi o'n kechasinning toq(kecha)laridan izlanglar»,dedilar».
Ikki Shayh va Termiziy Rivoyat qilgan
-
Oisha (r.a)dan rivoyat qilinadi:
«Nabiy(s.a.v) qachon (oxirgi) o'nlik kirsa,belni mahkam bog'lab,kechani tiriltirar va ahillarini ug'otar edilar».
Beshovlaridan rivoat qilinadi..
-
Abu Hurayra(r.a) rivoyat:
«Nabiy(s.a.v) : «Kim Laylatul Qadrni iymon va ixlos ila qoim bo'lib o'tkazsa,uning o'tgan gunohlari mag'firat qilinur», dedilar».
Beshovlaridan rivoyat qilingan.
-
Payg'ambarimiz (s.a.v)dan bizgacha ushbu habar yetib kelgan:
-Insonlarning axloqi buzilganda va mazhab ixtiloflari avjiga chiqqanda, Olloh Rasulining go'zal axloqini namayon qilgan odamga yuz shahidning savobi beriladi
-
Anas Ibn Molikdan rivoyat qilinadi:
-Bir joyda Rasululloh o'tirgandilar, ul zotning kulimsiraganini ko'rdik. Shunday jilmaydilarki,ikki oldinga tishlari ko'rindi.Umar"Nega kuliyapsiz, ey Ollohning Rasuli?''-dedi.Rasul buyirdilarki:
"ummatimdan ikki odam Olloh huzurida hisoblashdilar.Biri"Ey Rabbim,-dedi,-birodarimdan haqimni olib ber!"Olloh unisiga:"Birodaringning haqini ber" deb buyurdi.U dediki" Ey Rabbim savoblarimdan biron narsa qolmadi".Bu safar Olloh haq so'raganga"Savoblaridan biron narsa qolmabdi endi nima qilasan?"-dedi.U dediki" Ey Rabbim gunohlarimdan olsin"(Bu so'zni aytayotganda RAsulullohning ko'ziga yosh keldi).So'ngra buyirdilarki"Bu hodisa ulug' bir kunda sodir bo'ladigan narsadir.U kun insonlar o'z gunohlarini boshqalarga o'tkazishga muhtojlik his qiladilar".
-
Ummu Sulaym(R.a)dan rivyat qilinadi.
Nabiy(s.a.v) aytadilar:"Qaysi Ayol Eri undan rozi bo'lgan holda o'lsa,Jannatga kiradi"
(Ibn Moja Rivoyati)
-
Nabiy(s.a.v) aytadilar:" Olloh taolo bir quliga yahshilikni hohlasa,unga boshqalarning ehtiyoji tushadigan qilib qo'yadi"
Bayhaqiy rivoyati
-
Abu Ayyub al-Ansoriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam:
«Kim Ramazon ro‘zasini tutib, ketidan Shavvoldan olti kun ro‘za tutsa, yil bo‘yi ro‘za tutgandek bo‘ladi», dedilar».
Beshovlaridan faqat Buxoriy rivoyat qilmagan.
-
Абу Хурайра разисллоху анхудан ривост: А асулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: "Кучли деб хаммани енгадиган кишига айтилмайди. Газабланган пайтда сзини кслга ололган одам кучлидир!"
(Бухорий ва Муслим ривостлари).
-
А асулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: "Кишининг ахли оиласига, жуфти халолига ва ксл остидагиларига килган нафакаси садакадир".
(Муслим ривостлари).
А асулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: "Аллох таоло юзини истаб килган хар бир нафакангизга ажр оласиз. Хатто аёлингиз огзига тутган бир лукма учун хам ажрга сга бсласиз".
(Бухорий ва Муслим ривостлари).
-
А асулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: "Сизларга шундай бир нарсани айтайинки, агар уни лозим тутсангизлар, сизлардан сзиб кетганларга етиб оласизлар, ортингиздагиларнинг хеч бири сизга етолмайди ва атрофингиздагиларнинг снг схшилари бсласизлар. Факат айни нарсага амал килганларгина сизлар билан баробар бсла оладилар: Хар намоздан сснг сттиз уч маротабадан тасбех, хамд ва такбир айтингиз!"
(Бухорий ва Муслим ривостлари).
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Мусулмон кишига биродарининг розилигисиз унинг таёғини ҳам олиш ҳалол смас!"
(Ибн Ҳиббон ривостлари).
-
А асулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: "Аллох йслида нафсига карши жиход килган киши мужохиддир!"
(Термизий ва Ибн Хиббон ривостлари).
-
:as:Abu Hanifa(r.al) Alqamadan, u Ibn Buraydadan, u otasidan rivoyat qiladi. Ibn Buraydaning otasi aytdi: "Nabiy (s.a.v) qabristonga borganlarida: "Ey ahli maskan musulmonlar, sizga salom bo'lsin. Biz ham, inshaalloh, sizlarga qo'shilamiz. Allohdan o'zimiz va siz uchun ofiyat so'raymiz", der edilar".
-
А асулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: "Мсминнинг иши кизик! Унинг хамма иши сзи учун хайрли. Бу нарса факат мсминда мавжуд. Агар мсминга бир хурсандчилик етса, шукр килади ва бу унинг учун хайрли. Агар унинг бошига гам-кулфат тушса, сабр килади ва бу хам унинг учун хайрли бслади".
(Муслим ривостлари).
-
Aбу Ҳурайра розияллоҳу анҳу ривоят қиладилар: «Hабий сoллaллоҳу алайҳи ва саллам бундай дедилар: «Aллоҳ таоло: «Mен Қиёмат куни қуйидаги уч тоифа одамнинг душманидирман: менинг номим бирла онт ичиб ваъда бергач, ваъдасига вафо қилмаганнинг, озод одамни (қул қилиб) сотиб, пулини еганнинг ва бир одамни ёллаб ишлатиб, сўнг ҳақини бермаганнинг (душманидирман)», — дейди».
(Имoм Бухорий ривоятлари)
-
Али ибн Абу Толиб разисллоху анхудан: А асулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар:
- "Тугилиб дунёга келган кандайин жон бслмасин, унинг жаннатда ёки дсзахда бсладиган срнини Аллох Таоло албатта такдирда битиб ксйган бслади ва унинг бахтли ёки бахтсиз (жаннатий ёки дсзахий) сканлигини хам албатта ёзиб ксйган бслади".
Шунда бир киши:
- А А асулаллох! (Ундай бслса,) амални тарк килиб, такдирга тасниб, таслим бслиб стираверсак бслмайдими?, - деб ссради.
- "Сизлар амал килаверинглар! Зеро, хар бир киши нима учун сратилган бслса, шунгагина мусссар стиб ксйилади", - деб жавоб бердилар А асулуллох соллаллоху алайхи ва саллам ва куйидаги остни тиловат килдилар:
"Бас, кимки (молисвий ва жисмоний ибодатларни) адо стса ва Аллохдан такво килса, хамда гсзал калимани (тавхид) тасдик стса, Биз уни осон йслга мусссар килурмиз. Кимки бахиллик килса ва сзини бехожат деб билса, хамда гсзал калимани ёлгон деса, Биз уни огир йслга "мусссар" килурмиз!"
(Лайл сураси, 5-10-остлар).
(Бухорий ривостлари).
-
Имрон ибн Ҳусайн розияаллоҳу анҳу ривоят қиладилар: «Pасулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: «Cизларнинг яхшиларингиз менинг замондошларимдур, сўнг улардан кейингилар, сўнг улардан кейингилар» — деб марҳамат қилдилар. Кейин Жанoб Pасулуллoҳ ўз асрларидан икки ёки уч аср сўнг дунёга келадиганлар ҳақида зикр қилдиларми, йўқми, буни аниқ билмайман, ул зот: «Cизлардан кейин шундай қавм дунёга келадики, улар хиёнат қилиб, ўзларига нисбатан ишончни йўқотадилар, ваъда берадилар-у, вафо қилмайдилар, (дунё лаззатларига берилиб кетганларидан) семириб кетадилар» — деб айтдилар».
(Имoм Бухорий ривоятлари)
-
А асулуллох соллаллоху алайхи ва саллам дедилар: "Огир дамларда дуо-илтижосини Аллох таоло ижобат стишини истаган банда ёруг кунларда ксп дуо килсин!"
(Термизий ривостлари).
-
Abu Hanifa(r.al) Abu Burdadan, u otasidan rivoyat qiladi. Abu Burdaning otasi aytdi:"Rasululloh (s.a.v) marhamat qildilar: "Qiyomat kunida barcha mahluqot sajda qilishga chaqiriladi.Ular sajda qilolmaydi. Ummatim boshqa ummatlardan oldin ikki marta uzoq muddatli sajda qiladi. Ularga: " Boshingizni ko'taring. Do'zaxdan qutulishingiz uchun sizning sanog'ingizcha yahudiy va nasoroni fido etdim", deya xitob qilinadi.
-
Беш нарсадан олдин беш нарсани қийматини бил:
Кексайишингдан олдин ёшлигингни,
Бемор бслишингдан олдин соғлигингни,
Фақирлигингдан олдин бойлигингни,
Банд бслишингдан олдин бсш вақтингни ва
Ўлимингдан олдин ҳаётингни.
(Ҳоким ва Байҳақий ривостлари)
-
"Билгинки, бутун уммат сенга бирон фойда бермок учун жамлансалар хам, факат Аллох сен учун ёзиб ксйган фойдани етказа оладилар.
Агар улар сенга бир зарар бермок касдида тсплансалар хам, факат Аллох сенга ёзиб ксйган зарарни етказа оладилар".
(Термизий ривостлари).
-
Aбдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳу ривоят қиладилар: «Pасулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: «Кавсар — қирғоқлари тиллодан, ўзанлари дур ва ёқутдан, сув остидаги ери мушку анбардан хушбўй, суви асалдан ширин, қордан оқ бўлган жаннатдаги анҳордир» дедилар.
(Имoм Термизий ривоятлари)
-
:bsm:
Муъоз ибн Жабал розияллоҳу анҳу Шомдан келганларида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга сажда қилдилар. Шунда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам:«Эй Муъоз бу нимаси?» деб сўрадилар. Муъоз розияллоҳу анҳу: - «Эй Расулуллоҳ (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) аҳли китоблар ўзларининг руҳонийларига сажда қилганларини кўрдим ва мен ҳам буни сизга қилишни хоҳладим» деди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: «Бундай қилма, агар мен бировни бировга сажда қилишга буюрганимда хотинни эрига сажда қилишга буюрган бўлардим. Руҳим қўлида бўлган зотга қасамки, аёл эрининг ҳақини адо этмагунича, зиммасидаги ҳақларини тўла адо эта олмайди». Яна дедилар: «Икки тоифанинг намозлари бошларидан юқорига ўтмайди (яъни Аллоҳнинг ҳузурига кўтарилмайди, қабул бўлмайди), хожасидан қочиб кетган қул хожасига қайтмагунича ва эрига итоатсизлик қилган хотин шу итоатсизлигидан қайтмагунича».
(Табароний ривояти)
-
Abdulloh ibn Amr ibn Osdan rivoyat. Rasululloh s.a.v aytdilar:
- "œG'ariblarga shodlik bo'lsin!"
- "œG'ariblar kim, ey Rasululloh?", deb so'rashdi.
- "œUlar ko'p sonli yomon odamlar ichidagi solih insonlardirki, ularga isyon qiladiganlar itoat qiladiganlardan ko'ra ko'proq bo'ladi".
(Imom Ahmad rivoyatlari, Alboniy, sahih).
-
Abu Hurayradan rivoyat. Rasululloh s.a.v dedilar:
"œKimki bir odamning ayolini yoki qulini unga qarshi qayrasa, bas u bizdan emas".
(Abu Dovud rivoyatlari).
-
Абу Зар- Жундуб ибн Жунода (р.а) ва Абу Абдураҳмон Муъоз ибн Жабал (р.а)дан: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар.
- Қаерда (қайси замонда, қай ҳолатда) бслсанг ҳам, Аллоҳдан тақво қил! Амонлик ортидан бир схшилик қилгин-ки, уни счириб юборади. Одамлар билан чиройли хулқ ила муомалада бслгин.
1. Анас (р.а)дан: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Муъоз ибн Жабални (р.а) Яманга жунатаётиб шундай деганлар:
- Ай Муъоз! Аллоҳдан қсрққин! Одамларга гсзал хулқ билан муомала стгин. Агар бирон ёмон иш қилиб қсйсанг, ортидан бирон схшилик- ҳасана қилгин.
- А А асулуллоҳ!- деб ссрадим мен,- «Ла илаҳа иллаллоҳ», (дейиш) ҳам ҳасанатларданми?
- У снг улуғ ҳасанатлардан!- деб жавоб бердилар Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам.
2. Абу Зар Ғифорий (р.а)дан: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга дедим:
- А А асулуллоҳ! Менга шундай бир амални сргатинг-ки, у мени жаннатга сқинлаштириб, жаҳаннамдан узоқлаштирсин.
- Агар бир ёмон иш қилиб қсйсанг, (дарҳол) ортидан схши амал қилиб қсйгин. Зеро схши амал сн барабар мисли билан (ёзилади).
- А А асулуллоҳ! «Ла илаҳа иллаллоҳ», ҳам ҳасанат-схши амалларданми?
- У снг схши ҳасанатлардандир!.
Имом Аҳмад ривости
.
-
:bs1:
Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам :bsm: «Улар Аллоҳни қсйиб сзларининг донишмандларини ва роҳибларини ҳамда Масиҳ бинни Марсмни Ларвардигор деб билдилар», Тавба сураси 31-остни Адий ибн Ҳотим розисллоҳу анҳуга сқиб берганларида.
У: «А А асулуллоҳ, биз уларга ибодат қилмас сдик-ку» деди.
У зот: «Сизларга Аллоҳ ҳаром қилган нарсани ҳалол қилиб беришса ҳалол санардингиз, Аллоҳ ҳалол қилган нарсани ҳаром дейишса ҳаром санардингиз, шундай смасмми, ахир?!» дедилар.
«Ҳа, шундай» деганида:
«Мана шу уларга ибодат қилишдир», дедилар
(Термизий, Ибн Жарир ва бошқалар ривости).
-
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Менинг умматимнинг снг ёмонлари беҳуда сафсата сотадиганлар, олди кетига қарамай гапираверадиганлар ва оғзини тслдириб гапирадиганлардир. Умматимнинг снг схшилари аҳлоқи гсзал бслганлардир», дедилар».
Шарҳ: Демак, беҳуда гап сотиб, инсонистнинг снг афзал тоифаси бслган Ислом умматининг снг ёмони бслиб қолишдан сақланишимиз, аксинча, аҳлоқимизни сайқаллаб, бу умматнинг снг схшиси бслишга интилишимиз лозим скан.
muslimaat.uz
-
Жобир розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан:
«Аамознинг нимаси афзал?» деб ссралди. У зот:
«Қунутнинг узуни», дедилар».
Муслим, Термизий ривост қилган.
-
Ибн Аббос розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам бир кишининг қслида тилло узукни ксриб қолиб, уни чиқариб олиб, отиб юбордилар ва:
«Сизлардан бирингиз дсзахнинг чсғини олиб қслига срнаштириб олади-с», дедилар.
Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам кетганларидан сснг ҳалиги кишига:
«Узугингни олиб, (бошқа нарсада) фойдалан», дейилди.
«Аллоҳга қасамки, уни ҳечам олмайман. Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам уни ташлаб юбордилар-ку», деди».
Муслим ривост қилга
-
Jabir ibn Abdulloh rodiyallohudan rivoyat qilinadi: Rosululloh sollallohu alayhi vasallam: ''Har bir dardga davo bordir. Agar hasta inson to'g'ri, munosib muolaja qilinsa Alloh azza va jalla izni bilan shifo topadi''- deb marhamat qildilar
-
Имом Ахмад ва бошка ровийлар Хузайфа ибн Ямон розисллоху анхудан ривост киладилар, А асулуллох саллаллоху алайхи ва саллам дедилар: «Сизларнинг ораларингизда пайгамбарлик Аллох хохлаганча (муддат мавжуд) бслиб туради. Кейин Аллох уни Ўзи хохлаган пайтда кстаради. Кейин мустахкам подшолик юзага келиб, у хам Аллох хохлаганча мавжуд бслиб туради. Сснг уни хам Аллох Ўзи хохлаган пайтда кстаради. Кейин зсравон подшолик юзага келиб, у хам Аллох хохлаганча туради. Сснг уни хам Аллох Ўзи хохлаган пайтда кстаради. Кейин сса пайгамбарлик йслига асосланган халифалик дунёга келади».
-
Оиша розисллоҳу анҳодан ривост қилинади:
«У киши Дсзахни сслаб йиғладилар. Шунда Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Сени нима йиғлатди?» — дедилар.
«Дсзахни сслаб, йиғладим. Қиёмат куни аҳли аёлларингизни сслайсизларми? Ай, Аллоҳнинг расули!» — деди.
«Уч жойда биров бировни ссламайди. Тарозу олдида, то, тарозуси енгил келадими, оғир келадими, билгунича. Китоб (берилиши) вақтида, то, китоби снгдан тушадими ёки чапданми ёхуд олдданми, билгунича. Сирот жаҳаннамнинг икки қирғоғига қсйилганда», — дедилар».
Абу Довуд ривост қилган.
-
Анас розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Аабий соллаллоҳу алайҳи васалламдан қиёмат куни мени шафоат қилишларини ссрадим. Шунда у зот:
«Мен буни қилурман», — дедилар.
«Ай, Аллоҳнинг расули! Сизни қаердан излай?»—дедим.
«Излашни бошлашинг билан мени сиротдан изла»,—дедилар.
«Сизни сирот устида топмасам-чи?» — дедим.
«Мени тарозу олдидан изла», — дедилар.
«Сизни тарозу олдида ҳам топмасам-чи?» —дедим.
«Унда мени ҳовузнинг олдидан изла. Мен ушбу уч жойдан бирида бсламан», — дедилар».
-
Муғийра ибн Шсъба розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Мсминнинг сирот устидаги шиори «А оббим! Саломат қил! Саломат қил!»дир» — дедилар».
-
"Agarda biron bir banda (boshiga) musibat yo qaygu tushsa wa aytsaki: "Ey Alloh! Shakshubhasizki,
men Sening quling (bandang) man, erkak wa ayol bandangni (ya'ni ota-ona)
o'gliman, mening taqdirim O'zingni qo'lingdadir, wa Sening (mening ustimdagi qilgan)
hukming albatta qado bo'lguvchidir (amalgam oshguvchidir), wa Sening (qilgan) hukming
odildir (to'gridir). (Shunday ekan,) Men Sendan O'zingni Nafsingni ismlagan yo Kitobingda
nozil qilgan yo makhluqlaringdan birontasiga o'rgatgan yo O'z G'aib Ilmingda saqlab
qo'ygan ISMLARING ila so'rayman; Qur'onni qalbimning quvonchi, wa ko'zlarimning nuri,
hamda homushligimni wa qiyinchiliklarimni ketkazuvchi qilgin", desa Alloh albatta uni
homushligini wa qiyinchiligi ketkazib, uni (qiyinchiliklarini) hursandchilik bilan almashtiradi.
[Imom Ahmad wa Ibn Hibbon rivoyatlari, Sahih]
-
Молик ибн Анас А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривост қилганлар. У зот дедилар: "œМен сизларга икки ишни қолдирдим. Модомики, шу иккисини маҳкам ушлар скансизлар, асло адашмайсизлар: Аллоҳнинг китоби ва Унинг пайғамбарининг суннати". (Муватто, Ат-Тамҳид).
-
Ирбоз ибн Сорисдан ривост. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бизга шундай бир ваъз қилдиларки, ундан ксзлар ёш тскди, қалблар қсрқувга тушди. Биз айтдик: "œАй А асулуллоҳ, бу - албатта хайрлашаётган одамнинг мавъизаси, бас бизга нимани буюрасиз?" А асулуллоҳ дедилар: "œМен сизларни ойдин ва тсғри йсл устида қолдирдим - унинг туни ҳам кундузи кабидир. Мендан кейин ундан фақат ҳалок бслувчилар адашади. Сизлардан кимки ҳаёт бслса, сқинда ксп ихтилофларни ксради. Бас, сизларга менинг суннатимдан ва ҳаққа ҳидост қилинган, тсғри йслга бошловчи халифаларнинг суннатларидан билганларингизга амал қилишингиз вожибдир. Уларни маҳкам ушлангиз"¦ (Ибн Можа ривости, Албоний: саҳиҳ).
-
Ибн Мaсъуд розисллоҳу анҳудaн ривост қилинади: А асулуллoҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам улaр ҳaқидa шундай деганлар:
«Ислoм ғaриб бслиб бoшлaнди вa у aлбaттa бoшлaнгaнидeк сна ғaрибликкa қaйтaди. Ғaриблaргa хушxaбaр («Туубa» - жaннaт хушxaбaрини) бeринглaр». Сaҳoбaлaр ссрaшди: «А А асулуллoҳ, ғaриблaр кимлaр?». А асулуллoҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Улaр шундaй кишилaрки, oдaмлaр бузилиб бoрaётгaндa (сзлaрини вa) улaрни тсғрилoвчилaрдир»,- дeб жaвoб бeрдилaр
-
Илми, тaқвoси вa содда ислoмий ҳaёти билaн тaнилгaн тoбeин Ҳaсaн Бaсрий aйтaди:
«Бу дунёдa мусулмoн ғaрибдир. У устидaн мaсxaрa қилиб кулишлaридaн қсрқмaйди (съни мaлoмaтчининг мaлoмaтига парво қилмайди) вa сз шoн-шуҳрaти, oбрсси учун ҳeч қaчoн ҳeч ким билaн рaқoбaтлaшмaйди. Oдaмлaр билан у бошқа-бошқа aҳвoлдaдир. Oдaмлaр улaрни xoҳлaшмaйди (ёқтиришмaйди).Улaр ссa сзлaри билaн сзлaри oвoрaдир».
-
Rasululloh Sallolohu alayhi va sallam dedilar: "Robbim azza va jalla menga xamr,qumor,dumbira va qo'shiq aytishni xarom qildilar"
(Imomu Ahmad Rivoyati 1/274,sahih hadis).
-
''Ko'zga surma qo'yishni mahkam tuting. Chunki u ko'zni tozalab, kipriklarni o'stiradi''.
(Salim otasidan, otasi Rosululloh sollallohu alayhi va sallamdan rivoyat qilgan. ''Sunan''- Abu Dovud)
-
Abdulloh ibn Ma'suddan rivoyat:
Rasululloh sollallohu alayhi va sallam Dedilar:"Qiyomat Kuni Menga eng yaqin turadigan odam menga eng ko'p salovat aytgan odamdir"
Abu Hotim ibn Hibbon rivoyati
-
А асулуллоҳ
соллаллоҳу алайҳи
ва саллам шундай
дедилар : «Амаллар
Аллоҳ азза ва
жалла ҳузурида
етти турлидир :
Икки амал борки,
(икки нарсани)
вожиб қилади,
икки амал борки,
сзининг
баробарида (савоб
ё гуноҳ берилади),
бир амал борки, сн
баробар (савоб
берилади), бир
амал борки, етти юз
баробар (савоб
берилади), бир
амал борки, унинг
савобини Аллоҳ
азза ва жалладан
бошқаси
билмайди . Вожиб
қилувчи икки амал
шуки , ким Аллоҳга
ибодат қилиб, Унга
ширк келтирмай
дунёдан стса , унга
жаннат вожиб
бслади . Ким
Аллоҳга ширк
келтириб дунёдан
стса , унга дсзах
вожиб бслади. Ким
бир ёмон иш қилса,
битта гуноҳ
ёзилади , ким бир
схши амал
қилишни нист
қилиб , кейин уни
қилмаган бслса,
унга битта савоб
ёзилади . Ким бир
схши амал қилса,
унга снта савоб
берилади . Ким
молини Аллоҳ
йслида сарфласа,
сарфлаган
нафақаси бир
дирҳами етти юз
дирҳам , бир
динори етти юз
динор миқдорида
зиёда қилинади .
Аллоҳ учун рсза
тутган одамнинг
савобини Аллоҳ
азза ва жалладан
бошқаси
билмайди »
(Имом Байҳақий
ривости).
-
:bsm:
Umar r.a. dan:Rasululloh s.a.v. aytdilar:"Alabatta,albatta amallar niyatlarga bo'liqdur.Kimki nimani niyat qilsa o'shanga erishguchidur." (Buxoriy va Muslim)
-
Абу Ҳурайра разисллоҳу анҳудан ривост. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "œКимки ҳар бир намоз сснггидан сттиз уч марта Аллоҳга тасбеҳ айтса, сттиз уч марта Аллоҳга ҳамд айтса, сттиз уч марта Аллоҳга такбир айтса - бу тсқсон тсққиз бслади - ва юзинчи сринда "œЛа илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу ла шарийка лаҳу, лаҳул-мулку ва лаҳул-ҳамду ва ҳува ала кулли шайъин қадийр", деса, унинг хатолари агар денгиз кспиклари каби ксп бслса ҳам кечирилади". (Муслим ривостлари).
Абу Умомадан ривост. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "œКимки ҳар бир фарз намоз сснггидан Остулкурсийни сқиса, уни жаннатга киришдан фақат вафот бслиши тссиб туради, холос". (Муслим ривостлари).
-
Абдуллоҳ розисллоҳу анҳу айтадилар:
«Аабий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига кирсам, У зот беморликдан қийналаётган сканлар.
«Ай Аллоҳнинг А асули, сиз беморликдан қаттиқ қийналмоқдасиз-ку?!» дедим.
«Шундай. Албатта, мен беморликдан сизлардан икки кишининг қийналганича қийналурман», дедилар.
«Сизга икки ҳисса ажр бслиши учун шундайдир-да?» дедим.
«Шундай. Худди шундай. Қай бир мусулмонга бирор мусийбат етса, бирор тикон кирса ҳам, албатта, Аллоҳ унинг сабабидан сша банданинг ёмонликларини худди дарахт сз баргларини тскканидек тскадир», дедилар У зот».
Икки Шайх ривост қилишган.
-
:bsm:
Абуд-Дардо разисллоху анху Салмон Форсий разисллоху анхуга: "Мукаддас ерга келмайсизми?!" - деб мактуб йсллаганида биродари Салмон унга куйидагича жавоб жснатган сди: "Хеч бир жой инсонни мукаддас кила олмайди. Кишининг амали уни азизу мукаддас килур!"
-
Bilishimcha bu hadis emas, rivoyat. Shu rivoyatning manbasini berolmaysizmi? Mani tushunmagan joyim, Abu Dardo RA "Insonni muqaddas qiladigan yerga" demaganlar balki "Muqaddas yerga" deganlar, shunday ekan nega Salmon Forsiy "Hech bir joy insonni muqaddas qilolmaydi" deb rad javobi berganlar?
-
Умар ибн Хаттоб розисллоҳу анҳу ипакдан бслган ҳуллани (сктак-иштон) сотилаётганини ксрди ва: «А А асулаллоҳ, бу ҳуллани сотиб олсангиз, слчилар келганида ва жумъа кунларида киср сдингиз», деди. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Буни охиратда насибаси йсқ кимсалар кисди», дедилар
(Бухорий ривости).
-
Жаноби Ҳақ.
"А Мусо! Агар еру кск ва унинг ичидагилар, денгизлар ва унда мавжуд бслганлар тарозунинг бир палласига ва Ло илоҳа иллаллоҳ" калимаи жалиласи сса тарозунинг бошка ксзига ксйиб тортилса. шаходат калимаси оғир босгай",— деди.
(Абу Йаъло Абу Саид ал-Ҳудрий разисллоҳу анҳу ҳазратларидан ривост стганлар).
-
Абу Ҳурайра разисллоҳу анҳунинг ривостига ксра Лайғамбар саллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳдан ҳикос қиларкан, шундай деганлар:
Бир қул гуноҳ қилди-да:
"Аллоҳим! Менинг гуноҳимни мағфират ст", дес ниёз қилди.
Шунда жаноби Ҳақ:
Қулим гуноҳ қилди, фақат гуноҳини мағфират стувчи бир А абби борлигини билди, деди.
Сснгра такрор сша гуноҳни қилди-да.
"Ай А аббим! Мени афв ст",— деди.
Шунда Аллоҳу таборака ва таоло:
Қулим гуноҳ қилди, лекин гуноҳларни афв стувчи ёки гуноҳ учун азоб бергувчи бир А абби борлигини билди, деди.
Сснгра сна у гуноҳга ботди. Ва сна: "Ай А аббим! Мени мағфират ст",— дес ниёз стди.
Шунда Аллоҳу таборака ва таоло ҳазратлари:
Қулим гуноҳ қилди, гуноҳларни афв стгувчи ва гуноҳкорларни муоҳаза стувчи (чора ксргувчи) бир А абби борлигини билди. Муҳаққақ Мен қулимни афв стгайман. Анди тилагига етсин,— деди.
(Бухорий ва Муслим ривост стганлар).
-
:as:ROSULULLOX SALLALLOXU ALAYHI VA SALLAM aytganlar,
Toki meni otangizdan ham,bolangizdan ham,barcha odamlardan ham yaxshiroq kurmas ekansiz, birortangiz mo`min bo`la olmaysiz
-
Имом Абу Довуд раҳматуллоҳи алайҳи Исломнинг мадори бслган ҳадислар тсрттадир:
1. «Албатта, амаллар нистга боғлиқдир».
2. «Бирортангиз токи сзи схши ксрган нарсани биродарига ҳам схши ксрмагунча мсмин бсла олмайди».
3. «Киши Исломининг гсзал бслиши сзи учун беҳуда нарсаларни тарк қилишидадир».
4. «Албатта, ҳалол очиқ-ойдиндир, ҳаром очиқ-ойдиндир», ҳадисларидир», деган сканлар.
-
Имом Бухорий ва Муслимлар Абу Ҳурайра (р.а.)дан ривост қилган ҳадисда А асулуллоҳ (с.а.в.): «Аллоҳнинг 100 та раҳмати бслиб, ундан биттасини инсонлар, жинлар, ҳайвонлар ва ҳашаротларга тақсимлаб берган. Ана шу битта раҳмати билан улар бир-бирларига раҳм-шафқат қиладилар. Аллоҳ 99 та раҳматини қиёмат кунида бандаларига раҳм-шафқат қилиш учун олиб қсйган», дедилар.
-
А асулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васаллам айтдилар:
"œСиздан бирингиз байтига киришда ва таомланишда Аллоҳ исмини зикр стса, шайтон сзининг ҳамтовоқларига
"œСизга бу ерда бошпанага жой ва егуликка татигувчи нарса йсқ скан", дейди.
Агарда уйга кираётиб Алоҳни зикр стмаса, шайтон: "œСизга бу ерда бошпана бор скан",-дейди,
ва агар таомланишда ҳам Аллоҳ исмини зикр стмаса, шайтон: "œСизларга бу ерда бошпана бор, татигувлик таомлар ҳам бор",-дейди.
(Имом Аҳмад (Муснад 3/346) ва Муслим (3/1599) ривост қилишган).
-
Абу Дардо розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: «А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам менга тсққиз нарсани васист қилдилар: Аллоҳга ширк келтирма, агар қийма-қийма қилиб ташлансанг ҳам, стга солиб ёқилсанг ҳам. Фарз намозни қасддан тарк қилма. Ким фарз намозни қасддан тарк қилса, унда Аллоҳнинг зиммаси қолмайди. Хамр (ароқ) ичма, чунки хамр барча ёмонликларнинг калитидир. Ота-онангга итоат қил. Агар улар сенинг бу дунёдан чиқиб кетишингга сабаб бслса ҳам, улар учун чиқ. Ишбошилар билан мансаб талашма, агар сша мансабнинг сгаси сен сканлигингга тсла ишончинг комил бслса ҳам. Душман билан тсқнашилганда орқангга қараб қочма. Агар ҳалок бслсанг ҳам, шерикларинг қочиб кетса ҳам. Топганингдан аҳлингга инфоқ қил. Асоингни аҳлинг бошига кстарма.
-
«Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Албатта, қиёмат куни биринчи бслиб ҳукми чиқадиган одам — бир шаҳид бслган одам. У олиб келиниб, (Аллоҳ унга) берган неъматларини танитади. У танийди. Сснгра:
«Булар ила нима қилдинг?» деб ссрайди.
«Сенинг йслингда жанг қилдим, охири шаҳид бслдим», дейди.
«Алғон айтдинг, сен «шижоатли» дейилиш учун жанг қилдинг, шундоқ дейилди ҳам», дейди У зот.
Сснгра амр қилиб, уни юзтубан судратиб бориб, дсзахга ташлатади. Яна бир одамки, илм срганган ва илм сргатган ҳамда Қуръон сқиган. Бас, у олиб келиниб, (Аллоҳ унга) берган неъматларини танитади. У танийди. Сснгра:
«Булар ила нима қилдинг?» деб ссрайди.
«Сенинг йслингда илм сргандим, илм сргатдим ва Қуръон сқидим», дейди.
«Алғон айтдинг! Сен илмни у олим, дейилиш учун сргандинг, Қуръонни у қори, дейилиш учун сқидинг, шундоқ дейилди ҳам» дейди У зот.
Сснгра амр қилиб, уни юзтубан судратиб бориб, дсзахга ташлатади. Яна бир одамки, Аллоҳ унинг ризқини кенг қилиб, турли молларнинг барчасидан бериб қсйган сди. Бас, у олиб келиниб, (Аллоҳ унга) берган неъматларини танитади. У танийди. Сснгра:
«Булар ила нима қилдинг?» деб ссрайди.
«Сен схши ксрадиган йслларнинг бирортасини ҳам қсймай йслингда инфоқ қилдим», дейди.
«Алғон айтдинг! Сен сахий, дейилиш учун қилдинг, шундоқ дейилди ҳам», дейди У зот.
Сснгра амр қилиб, уни юзтубан судратиб бориб, дсзахга ташлатади», дедилар»
-
«Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Албатта, қиёмат куни биринчи бслиб ҳукми чиқадиган одам — бир шаҳид бслган одам. У олиб келиниб, (Аллоҳ унга) берган неъматларини танитади. У танийди. Сснгра:
«Булар ила нима қилдинг?» деб ссрайди.
«Сенинг йслингда жанг қилдим, охири шаҳид бслдим», дейди.
«Алғон айтдинг, сен «шижоатли» дейилиш учун жанг қилдинг, шундоқ дейилди ҳам», дейди У зот.
Сснгра амр қилиб, уни юзтубан судратиб бориб, дсзахга ташлатади. Яна бир одамки, илм срганган ва илм сргатган ҳамда Қуръон сқиган. Бас, у олиб келиниб, (Аллоҳ унга) берган неъматларини танитади. У танийди. Сснгра:
«Булар ила нима қилдинг?» деб ссрайди.
«Сенинг йслингда илм сргандим, илм сргатдим ва Қуръон сқидим», дейди.
«Алғон айтдинг! Сен илмни у олим, дейилиш учун сргандинг, Қуръонни у қори, дейилиш учун сқидинг, шундоқ дейилди ҳам» дейди У зот.
Сснгра амр қилиб, уни юзтубан судратиб бориб, дсзахга ташлатади. Яна бир одамки, Аллоҳ унинг ризқини кенг қилиб, турли молларнинг барчасидан бериб қсйган сди. Бас, у олиб келиниб, (Аллоҳ унга) берган неъматларини танитади. У танийди. Сснгра:
«Булар ила нима қилдинг?» деб ссрайди.
«Сен схши ксрадиган йслларнинг бирортасини ҳам қсймай йслингда инфоқ қилдим», дейди.
«Алғон айтдинг! Сен сахий, дейилиш учун қилдинг, шундоқ дейилди ҳам», дейди У зот.
Сснгра амр қилиб, уни юзтубан судратиб бориб, дсзахга ташлатади», дедилар»
Riyokorlar ayni shular!
-
Огоҳ бслингларки, аёлларингиз устида сизларнинг ҳаққингиз бор ва сизларнинг устингизда аёлларингизнинг ҳаққи бор.
Улар устидаги ҳақларингиз — тсшагингизни сиз ёқтирмайдиган кимсага бостирмаслиги ва сиз ёқтирмайдиган кимсани уйингизга киритмаслигидир.
Сизнинг устингиздаги ҳақлари — уларга кийимлари ва таомларини сҳсон қилишингиз.
(Ибн Можа, Термизий ривости).
-
Усмон ибн Ҳанийф розисллоҳу анҳудан ривост қилинади:
«Бир ксзи ожиз киши Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб:
«Аллоҳга дуо қилинг, менга офист берсин», деди.
«Хоҳласанг дуо қиламан. Хоҳласанг сабр қил. Бу сен учун схшидир», дедилар».
«Дуо қилинг», деди.
Бас, уни схшилаб таҳорат қилмоққа ва ушбу дуони сқишликка амр қилдилар:
«Аллоҳим! Албатта, мен Лайғамбарнинг, Муҳаммад — раҳмат Лайғамбари ила Сендан ссрайман ва Сенга юзланаман.
Ай Муҳаммад! Албатта, мен сен ила А оббимга ушбу ҳожатим юзасидан уни чиқсин дес юзландим. Аллоҳим! Унинг менинг ҳақимда шафоатини қабул қил».
Термизий ва Ибн Можа ривост қилишган.
Бошқа ривостда:
«Бас, ксзи очилган ҳолда қайтиб кетди» дейилган.
-
Rosululloh sollallohu alayhi va sallam marhamat qiladilar:
''Hasta insonlaringizni ovqat va suv iste'moli bilan majburlamang. Shubhasiz Alloh azza va jalla ularni to'ydirib, chanqoqlarini bosuvchidir''.
-Imom Termiziy va imom Ibn Mojalar rivoyat qilishgan
-
Abu Zar - Jundub ibn Juqoda (r.a) va Abu Abdurahmon Mu’oz ibn Jabal (r.a)dan:
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar:
- Qaerda (qaysi zamonda, qay holatda) bo‘lsang ham, Allohdan taqvo qil! Yomonlik
ortidan bir yaxshilik qilgin-ki, uni o‘chirib yuboradi. Odamlar bilan chiroyli xulq ila
muomalada bo‘lgin.
Termiziy rivoyati
-
Tamim ibn Avs Doriy (r.a)dan:
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar:
- Din bu nasihatdir.
- Kim uchun?- deb so‘radik biz.
- Alloh uchun, Uning kitobi va Rasuli uchun, musulmonlarning rahbarlari va hammalari
uchundir,- deb javob berdilar.
Muslim rivoyati
-
Усмон розисллоҳу анҳу қабр бошида турганда йиғлар, жаннат ва дсзах зикр қилинганда йиғламас сди. Унга: «Ай Усмон, жаннат ва дсзах зикр қилинганда йиғламайсиз-у, қабр бошига келганда йиғлайсиз», дейилди. Усмон деди: «Мен А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг:«Қабр охират манзилларининг биринчисидир. Агар қабр соҳиби ундан нажот топса, кейингилари ундан ксра енгил бслади. Агар соҳиби ундан нажот топмаса, кейингилари ундан ҳам оғирроқ бслади», деганларини сшитганман»
(Аҳмад, Ҳоким ва бошқалар ривост қилган ва шайх Албоний ҳасан санаган).
-
А асулуллоҳ (с.а.в.) айтадилар: "Умматимнинг гуноҳларни ошкор қилувчиларидан бошқа ҳаммаси авф стилади. Гуноҳни ошкор стишлик шуки, киши кечаси бир амални қилади. Тонг отгач, Аллоҳ таоло унинг гуноҳларини сширган бслса-да: "Ай фалончи, бу кеча бундай-бундай ишларни қилдим", дейди. Ҳолбуки, А оббиси уни сраган сди, у бслса, тонг отгач, сзидан Аллоҳнинг пардасини олиб ташлади" (Бухорий ва Муслим ривостлари).
-
Rasululloh s.a.v. dedilar: "Ummatim ichida zino, ipak, xamr va mazoif (cholg'u asboblari)ni halol qilib oladigan kishilar chiqadi".
Buxoriy rivoyati
Rasululloh s.a.v. dedilar: "Robbim azza va jalla menga xamr, qimor, do'mbira va qo'shiq aytishni xarom qildi".
Ahmad rivoyati
-
Rasululloh s.a.v. dedilar: "Allohning zikridan holi bo'lgan so'zlarni ko'paytirmanglar. Zero, Allohning zikridan holi bo'lgan so'zlar qalbni qotiradi. Shubhasiz, insonlar ichida Alloh taolodan eng uzoq bo'lgani qattiq qalb soxibidir".
Termiziy va Bayxaqiy
-
Abu Hurayradan r.a. rivoyat qilinadi: "Rasululloh s.a.v. Halokatga olib boruvchi yetti narsadan qochinglar", dedilar. "Ular nima ey Rasululloh s.a.v.?", deyishdi. Janobi payg'ambarimiz s.a.v.: "Alloh taologa shirk keltirmoq, sehr jodu qilmoq, noxaq birovni o'ldirmoq, sudxo'rlik, yetimning xaqqini yemoq, jang maydonidan qochmoq, begunoh pokdomon mo'mina ayollarga tuxmat qilmoq", dedilar.
Buxoriy
-
Oisha r.anho rivoyat qiladilar: Nabiy s.a.v.: "Mayitlarni haqorat qilmanglar, chunki ular keladigan joylariga kelib bo'ldilar", dedilar.
Buxoriy
-
Abu Hanifa rahimahulloh aytadi: Men Nofe’dan eshitdim, u Ibn Abbosdan ushbu hadisni rivoyat qiladi. Payg‘ambarimiz alayhissalom marhamat qiladilar:
"Mening ummatimni Jannatda yoki Do‘zaxda bo‘ladilar, deb aytmanglar! Alloh Qiyomat kuni ular orasida hukm chiqargunga qadar ularni o‘z hollariga qo‘yinglar! Alloh taolo qudsiy hadisda: «Bandalarimni men Qiyomat kupi ular o‘rtasida hukm chiqarmagunimcha va ularni o‘z qarorgohlariga joylashtirmagunimga qadar, ularni sizlar Jannat yoki Do‘zaxga tushirmanglar!» - deb buyurgan".
Hasandan rivoyat qilingan
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар:
«Топиб турган (съни қарзини тслашга қодир бслиб турган) одамнинг чсзиб юриши унинг обрс-номуси (тскилиши)ни ва жазога тортилишини ҳалол қилади»
(Абу Довуд ,Аасоий , Ибн Можа, Аҳмад , Шарид ибн Сувайд ас-Сақафий розисллоҳу анҳудан ривост қилганлар).
-
Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: «Мен сизларнинг камбағал бслишингиздан қсрқмайман. Фақат дунё сизлардан аввалгиларга ёпирилганидек устингизга ёпирилиб келишидан, улар сингари дунё учун рақобат қилишингиздан ва дунё уларни ҳалок қилганидек сизларни ҳам ҳалок қилишидан қсрқаман» (Имом Муслим ривости).
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар:
"œКимки ҳар бир фарз намоз сснггидан Остулкурсийни сқиса, уни жаннатга киришдан фақат вафот бслиши тссиб туради, холос" (Муслим ривостлари).
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "œМен сизларга икки нарсани қолдирдим. Агар уни маҳкам ушласангиз ҳаргиз адашмайсиз. Улар Аллоҳнинг Китоби ва менинг суннатимдир"
(Саҳиҳ ҳадис. Бу ҳадисни Ҳоким "œал-Мустадрак" китобида ривост қилди. Шайх Албоний "œМишкот" китобида бу ҳадиснинг саҳиҳ сканини баён қилди).
-
Саҳл разисллоҳу анҳу ривост қиладирлар:
«Аабий саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
«Жаннатда А аййон номли бир сшик бордир, бу сшикдан рсзани канда қилмай тутганларгина кирадилар, холос. Қиёмат куни «А сзадорлар қани!» деб нидо қилинади. Шунда, улар сринларидан туриб мазкур сшикдан кирадилар. Сснг, сшик ёпилади. Улардан бошқа бирорта одам бу сшикдан кира олмас», дедилар».
Бухорий ривости.
-
Nabiy s.a.v. aytdilar: " Dunyoda ikki hislat borki undan-da yaxshirog'i yo'q:Allohga iymon keltirishlik va musulmonlarga yordam berishlik. Va yana dunyoda ikki hislat borki undan-da yomonrog'i yo'q:Allohga shirk keltirish va musulmonlarga ozor berish."
-
Мужийба ал-Боҳилийс розисллоҳу анҳодан, у киши сз оталари ёки амакиларидан ривост қилади: «Албатта у (отаси ёки амакиси) А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузурларига борибди. Сснгра сса бир йилдан кейин сна ҳолати ва ксриниши сзгарган ҳолда келибди ва:
«Ай Аллоҳнинг А асули, мени танимаспсизми?», дебди.
«Сени нима сзгартирди? Чиройли ксринишда сдинг?», дедилар.
«Сиздан ажраганимдан сснг фақат кечасигина таом едим», деди.
Шунда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Аима учун сзингни азобга солдинг?», дедилар-да, сснгра:
«Сабр ойи рсзасини тут ва ҳар ойдан бир кун тут», дедилар.
«Бир оз зиёда қилинг, менинг қувватим бор», деди.
«Икки кундан рсза тут», дедилар.
«Бир оз зиёда қилинг», деди.
«Уч кундан рсза тут», дедилар.
«Бир оз зиёда қилинг», деди.
«Ҳаром (ой)ларида рсза тут, сснгра тарк қил, ҳаром (ой)ларида рсза тут, сснгра тарк қил, ҳаром (ой)ларида рсза тут, сснгра тарк қил, деб уч бармоқларини буклаб-ёзиб ксрсатдилар».
Абу Довуд, Аҳмад ва Аасаий ривост қилган.
-
:asl3:
Ибн Аббосдан ривост қилинган ҳадиси шарифда Ҳазрати А асул акрам (с.а.в) шундай деганлар:
" اَلْبَرَكَةُ مَعَ اَكَابِرِكُمْ "(رواه إبن حبان و الحاكم)
съни; "œБарака улуғларингиз билан биргадир".
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: «Агар бировни бошқа бировга сажда қилишга буюрганимда, снг аввал аёл кишини срига сажда қилишга буюрган бслардим» (Абу Довуд (2140) Қайс ибн Саъд розисллоҳу анҳудан, Термизий (1159) Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилганлар).
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: «Уч нарсанинг — талоқ, никоҳ ва ражъа (талоқ қилган аёлини қайтариб олиш)нинг жиддийси ҳам жиддий, ҳазили ҳам жиддий» (Абу Довуд (2194), Термизий (1148) ва Ибн Можа (2039) Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилганлар).
-
- Оиша розисллоҳу анҳо айтадилар:
«Одамлар А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан коҳинлар ҳақида ссрадилар. Шунда у зот:
«Улар ҳеч нарсага арзимайдилар», дедилар.
«Ай Аллоҳнинг А асули, аҳёнда улар бир нарсани айтса ҳақ бслиб чиқади-ку?» дейишди. У зот:
«У ҳақдан бслган бир калима бслиб жинлардан бири уни илиб олиб сз «оғайниси» қулоғига товуқнинг қаққиллашига схшатиб илқо қилади. Улар сса унга юздан ортиқ ёлғонни аралаштириб юборадилар», дедилар».
Икки Шайх ривост қилган.
-
Халид ибн Валид, да будет милостив к нему Аллах, сказал: «Однаждс‹ к Лосланнику Аллаха, да благословит его Аллах и приветствует, пришел бедуин (кочевой араб), и обратившись к нему сказал: «О, Лосланник Аллаха, с пришел к тебе спросить о том, что принесет мне пользу в стой и загробной жизни?» И Лосланник Аллаха, да благословит его Аллах и приветствует, ответил: — «Спрашивай о том, что тебс волнует». И тот спросил:
— «Я хочу бс‹ть самс‹м знаюс‰им человеком».
Лророк, да благословит его Аллах и приветствует, ответил:
— «Будь богобосзливс‹м, станешь самс‹м знаюс‰им человеком».
— «Я желаю бс‹ть самс‹м богатс‹м человеком».
— «Будь довольствуюс‰имсс малс‹м, станешь самс‹м богатс‹м человеком».
— «Я хочу бс‹ть самс‹м справедливс‹м человеком».
— «Желай длс людей то, что желаешь длс себс, будешь самс‹м справедливс‹м человеком».
— «Я хочу бс‹ть наилучшим человеком».
— «Будь полезнс‹м длс людей, станешь наилучшим из людей».
— «Я хочу бс‹ть особс‹м перед Аллахом».
— «Упоминай Аллаха много, станешь особс‹м перед Аллахом».
— «Я желаю, чтобс‹ усовершенствовалась мос вера в Аллаха».
— «Улучши свой нрав, усовершенствуетсс твос вера в Аллаха».
— «Я желаю бс‹ть из числа усиленно служас‰их Аллаху».
— «Служи Аллаху так, как будто тс‹ Его видишь, хоть тс‹ Его и не видишь. Ведь, поистине, Он тебс видит».
— «Я желаю бс‹ть из числа послушнс‹х рабов Аллаха».
— «Исполнсй обсзанности, возложеннс‹е Аллахом на тебс, будешь из числа послушнс‹х рабов Его».
— «Я желаю воскреснуть в Суднс‹й День озареннс‹м светом».
— «Ае угнетай себс и не угнетай других, воскреснешь в Суднс‹й день озареннс‹м светом».
— «Я желаю, чтоб мой Господь смилостивилсс надо мной в Суднс‹й День».
— «Смилуйсс над собой и смилуйсс над Его рабами, и смилуетсс над тобой Господь в Суднс‹й день».
— «Я желаю, чтобс‹ мои грехи стали меньше».
— «Лостоснно проси прос‰енис своих грехов, и станут твои грехи меньше (т. е. говори Астагфируллах)».
— «Я желаю бс‹ть самс‹м уважаемс‹м человеком».
— «Ае говори людсм никогда о своих проблемах, и будешь самс‹м уважаемс‹м человеком».
— «Я желаю бс‹ть самс‹м сильнс‹м человеком».
— «Уповай на Аллаха, будешь самс‹м сильнс‹м человеком».
— «Я желаю, чтобс‹ Аллах увеличил мой земной удел (ризки)».
— «Будь постоснно чистс‹м и в состоснии омовенис, и увеличит Аллах твой земной удел».
— «Я желаю бс‹ть из числа любимяев Аллаха и Его Лосланника».
— «Лолюби то, что любст Аллах и посланник Его, и будешь из числа их любимяев».
— «Я желаю бс‹ть в безопасности от гнева Аллаха в Суднс‹й день».
— «Ае гневайсс ни на кого из созданий Аллаха, и будешь в безопасности от гнева Аллаха в Суднс‹й день».
— «Я желаю, чтобс‹ мос мольба (ду‘а) принималась Аллахом».
— «Остерегайсс употреблсть запрес‰енное (харам), и примет Аллах твою мольбу».
— «Я желаю, чтобс‹ мой Господь не опозорил менс перед всеми в Суднс‹й день».
— «Сохрани свой половой орган от «зина» (недозволеннс‹е, внебрачнс‹е половс‹е отношенис), и твой Господь не опозорит тебс перед всеми в Суднс‹й день».
— «Я желаю, чтобс‹ мой Господь не огласил мои грехи в Суднс‹й день».
— «Ае разглашай недостатки своих братьев, и не огласит твой Господь грехи твои в Суднс‹й день».
— «Что оберегает от грехов (или проступков)?»
— «Ато слезс‹, покорность Аллаху и болезни».
— «Что из хорошего предпочтительнее длс Аллаха?»
— «Благой нрав, простота и терпение при бедах».
— «Что из плохого отвратительнее длс Аллаха?»
— «Ллохой нрав, и следование за своей алчностью».
— «Что смсгчает гнев Аллаха в стой и загробной жизни?»
— «Милостс‹нс, поданнас тайно, и поддержка родственнс‹х отношений».
— «Что тушит огонь Ада в Суднс‹й День?»
— «Терпение при всех бедах и несчастьсх в стой жизни»».
Хадис привел имам Ахмад ибн Ханбаль
-
Абу Ҳурайра розисллоҳу
анҳудан ривост қилинади:
«Аабий соллаллоҳу алайҳи
васаллам:
«Ксз тегиши ҳақдир»,
дедилар».
Тсртовлари ривост қилишган.
-
Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: «Мсмин киши мсмина аёлдан нафратланмасин. Агар унинг бир хулқини ёмон ксрса, бошқасидан рози бслади»
(Муслим (1469) Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилган).
-
:bsm3:
3. Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: "œАабий с.а.в.: "œАйтингларчи, агар бирингизнинг сшиги олдидан анҳор бслса, у сшанда ҳар куни беш марта ювиниб турса, унинг киридан бирор нарса қоладими?", дедилар. "œУнинг киридан ҳеч нарса қолмайди", дейишди. У зот с.а.в. "œАна шунга схшаб, Аллоҳ беш вақт намоз ила хатоларни ювади", дедилар" (Имом Бухорий ва Муслим ривости).
-
Усома ибн Зайд разисллоҳу анҳу айтади: «Мен: А А асулуллоҳ, Биз Сизнинг шаъбон ойида тутганингиздек бошқа ойларда рсза тутганингизни ксрмаганмиз, — дедим. Шунда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Одамлар ражаб ва рамазон ойлари сртасидаги ойдан ғафлатдалар. У — амаллар А оббул оламийнга кстариладиган ойдир. Мен, амалим рсзадор ҳолатимда кстарилишини сусман» — дедилар» (Имом Аҳмад 20758).
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: «Ғайб калитлари (илмлари) бешта, уларни Аллоҳдан бошқа ҳеч ким билмайди: 1) Ҳеч ким сртага нима бслишини билмайди; 2) Ҳеч ким қоринлардаги (ҳомила)нинг нима бслишини билмайди; 3) Ҳеч бир жон сртага нима қилишини билмайди; 4) Ҳеч бир жон қаерда слишини билмайди; 5) Ҳеч ким ёмғир қачон ёғи"¦шини билмайди». Ва Аллоҳ таолонинг қуйидаги ссзларини сқидилар:
«Дарҳақиқат, ёлғиз Аллоҳнинг ҳузуридагина (қиёмат) соати (қачон бслиши тсғрисидаги) билим бордир. У (Ўзи хохлаган вақтда, Ўзи хохлаган жойга) ёмғир ёғдирур ва (оналарнинг) бачадонларидаги ҳомилаларини (сғилми-қизми, расоми-нуқсонлими, бахтлими-бахтсизми сканини) билур. Бирон жон сртага нима иш қилишини била олмас. Бирон жон қай ерда слишини ҳам била олмас. Фақат Аллоҳгина билувчи ва огоҳдир» (Луқмон: 34).
Ушбу ҳадисни Имом Бухорий Ибн Умар розисллоҳу анҳумодан ривост қилган.
-
:bsm3:
Abu Abdurahmon Abdulloh ibn Mas’ud (r.a)dan:
Bizga sodiq (barcha ishlari va so‘zlarida rostgo‘y) va masduq (Alloh tarafidan rost va’da berilgan) zot — Rasululloh sollalloс›u alayс›i vasallam quyidagi hadisni aytganlar: «Darhaqiqat, har biringizning xilqati (ya’ni yaratilishi) onasining qornida qirq kun ichida «nutfa» (tomchi suv) holida jamlanadi, so‘ngra xuddi shuncha muddat ichida «alaqa» (laxta qon) holida bo‘ladi, so‘ngra xuddi shuncha muddat ichida «muzg‘a» (bir parcha go‘sht) holida bo‘ladi. So‘ngra unga bir farishta yuboriladi va o‘sha farishta unga jon purkaydi. Keyin farishtaga shu inson ahvoli-taqdiriga taalluqli bo‘lgan to‘rt narsani: rizqi, ajali, amali hamda baxtsiz yoki baxtli ekanini yozish farmon qilinadi.
Undan o‘zga hech qanday iloh yo‘q bo‘lgan Allohga qasam-ki, bir kimsa jannat ahlining amallarini qilib yuradi, hatto u bilan jannat o‘rtasida bir gaz (yarim qadam)gina (masofa) qoladi. Shunda uning kitobi (Alloh ta’olo uning do‘zaxiy ekanligi haqida azalda yozib qo‘ygan taqdiri) yetib kelib (ya’ni undan g‘olib kelib), do‘zax ahlining amalini qilib qo‘yadi-da, do‘zaxga kirib ketadi. Va (yana) birov do‘zax ahlining amallarini qilib yuradi, hatto u bilan jahannam o‘rtasida bir gazgina masofa qoladi. Shunda uning kitobi (Alloh ta’olo uning jannatiy ekanligi haqida azalda yozib qo‘ygan taqdiri) o‘zib ketib (ya’ni undan g‘olib kelib), jannat ahli amalini qiladi-da, jannatga kirib ketadi».
Buxoriy va Muslim rivoyati
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: «Ким тумор тақса, ширк қилган бслади» (Имом Аҳмад ривости).
-
А асулуллоҳ
соллаллоҳу алайҳи ва саллам
айтдилар: «Аллоҳ таоло шаъбон
ойи срмининг кечасида барча
махлуқотларига чиқади ва
мушрик ҳамда гиначидан
бошқа барчани мағфират
қилади» (Табароний
(«Муъжамулкабир» 215) ва
Ибн Ҳиббон ривостлари . Саҳиҳ
ҳадис).
-
Imron ibn Husayn rivoyat qiladilar:
,, Nabiy s.a.v. : ,, Jannatga boqib , uning ko'pchilik ahli kambag'allar ekanligini va do'zaxga boqib, uning ko'pchilik ahli ayollar ekanligini ko'rdim'' - dedilar''.
Al- Jomi' As-Sahih . Imom Al-Buxoriy
-
Rasululloh s.a.v. shunday marhamat qildilar:
,, Ummatimning zolimiga ,, sen zolimsan'' deyolmasligini ko'rganingiz zamon, ulardan hech kimsaganing najot topishiga umid qolmaydi ''. (Ahmad, 2/190).
Payg'ambarimiz s.a.v. bayon qildilar:
,, Haqiqatda , RIYO KICHIK SHIRKDIR ''.
(Ahmad, 5/428, 429).
-
Абдуллоҳ ибн Буср
розисллоҳу анҳудан ривост
қилинади:
«Жумъа куни А асулуллоҳ
соллаллоҳуалайҳи ва саллам
хутба қилиб турганлари да бир
киши масжидга кириб
одамларнинг елкасидан ошиб
олдинга ста бошлади.
А асулуллоҳсоллаллоҳу алайҳи
ва саллам у кишига қараб:
«Ўтир, кеч қолибсан, снди
одамларга озор ҳам
берасанми», дедилар.
Имом Абу Довуд, Аасоий ва Ибн
Можа ривост қилган.
-
,, Sizlardan kim munkar ishni ko'rsa, qo'li bilan qaytarsin, bunga kuchi yetmasa tili bilan , bunga ham kuchi yetmasa qalbi bilan (rad qilsin, g'azablansin). Bu iymonning eng zaifidir''.
(Muslim ,,Iymon '' )
-
А асулуллоҳ
соллаллоҳу алайҳи ва саллам
дедилар: «Аёл кишига тсрт
сабабдан бири учун, съни,
бойлиги, насаби, ҳусни ёки дини
учун уйланилади. Шундай скан,
сен диндорига уйланишга
ҳаракат қил, барака
топкур»
(Бухорий ва
Муслим (ривостлари).
-
Лайғамбар саллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: «Аллоҳ таоло дсзахда снг енгил азобланаётган кишига айтади: Ердаги бор нарса сеники бслганда, сша нарсалар билан сзингни қутқариб олган бслармидинг? У киши: Ҳа, деб жавоб беради. Аллоҳ таоло айтади: Мен сендан бундан оз нарсани ссраган сдим. Одамнинг пуштида бслган чоғингда менга ширк келтирмаслигингни ссровдим. Сен сса ширк келтиришдан бошқасига кснмадинг».
-
Abu Said rodiyallohu anhudan keltirilishicha, Rasululloh sallallohu 'alayhi vasallam shunday deganlar: "œAllah yo’lida bir kun ro’za tutgan hech bir banda yo’qki, Allah bu sababdan uning yuzini jahannamdan yetmish yil uzoqlashtirgan bo’lmasin". (Imom Buxoriy, Termiziy, Muslim, Nasaiy rivoyatlari).
-
:bsm3:
:asl3:
Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar:
«Rasululloh sallallohu alayhi va sallam:
«Agar Ramazon oyi kirsa, jannatning eshiklari ochilg‘aydir»,- deb aytganlar»,-deydilar.
Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar:
«Rasululloh sallallohu alayhi va sallam:
«Agar Ramazon kirsa, osmon eshiklari ochilib, do‘zax eshiklari berkitilg‘aydir hamda shaytonlar kishanlang‘aydir»,- deganlar».
(Imom Ismoil al-Buxoriy)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бир куни кафтларига туфлаб, унга ксрсаткич бармоқларини қсйдилар ва айтдилар: «Аллоҳ таоло айтади: Ай одамзот, сен мени қандай қилиб ожиз қолдира олардинг, ҳолбуки Мен сени мана бу каби нарсадан сратдим, Мен қадди-қоматингни расо қилиб қсйгач, иккита бурдага (кийимга) сралиб (гердайиб) юрдинг, ернинг ҳам сендан шикост-оғриқи бор, (мол-дунёни) жамғардинг, (закоту садақотини) бермадинг, жон ҳалқумга етган пайтда «садақа қиламан» дейсан, садақа қилиш вақти аллақачон стган бслади!»
Ибн Можа: Аҳмад:
-
:bsm3:
:asl3:
Ummul mo‘minin Oisha (r.a)dan:
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: «Kimki dinimizda asli yo‘q bo‘lgan narsani paydo qilsa, u albatta rad qilinur».
Imom Muslimning rivoyatida:
«Kimki biz unga buyurmagan amalni qilsa, u albatta rad qilinur».
Buxoriy va Muslim rivoyati.
-
:bsm3:
Abu Abdulloh No‘‘mon ibn Bashir (r.a)dan:
- Men Rasululloh sollalloс›u alayс›i vasallamning shunday deganlarini eshitdim: «Darhaqiqat, halol (bo‘lgan narsalar) aniqdir, harom (bo‘lgan narsalar) ham aniqdir. Ikkisining o‘rtasida ishtibohli bo‘lgan (ya’ni na halolligi va na haromligi aniq bo‘lmagan) narsalar ham borki, ko‘pchilik ularni bilmaydi. Bas, kimki shunday shubhali narsalardan o‘zini ehtiyot qilib yursa, dinini ham, nomus-obro‘sini ham pok asrab qoladi. Bamisoli (doim) birovning qo‘riqlanadigan yeri atrofida suruvni o‘tlatib yurgan cho‘pon qo‘ylarining bexosdan o‘sha yerga ham kirib ketishidan omonda bo‘lmagani singari, shubhali narsalardan o‘zini ehtiyot qilmagan (ularga bemalol jur’at qilaveradigan) kishi keyinchalik haromga ham aralashib qoladi (ya’ni haromga ham bemalol jur’at qiladigan bo‘lib qoladi). Ogoh bo‘ling, har bir podshohning (o‘zgalar kirishini man qiladigan) qo‘riqlanadigan yeri bo‘ladi. Ogoh bo‘ling, Allohning qo‘riqlanadigan yeri Uning harom qilgan narsalaridir.
Ogoh bo‘ling, tanada bir parcha go‘sht borki, agar u salohiyatli bo‘lsa, butun tana salohiyatli bo‘ladi. Agar u aynisa, tana ham ayniydi (buziladi) Ogoh bo‘ling u (parcha go‘sht) qalbdir.
Buxoriy va Muslim rivoyati.
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Ким рамазон рсзасини иймон билан ва савоб умидида тутса, унинг стмиш гуноҳлари мағфират қилинади»
Имом Бухорий, Имом Муслим.
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Ҳузурингизга рамазон — муборак ой кириб келди. Аллоҳ сизларга унинг рсзасини фарз қилди. Бу ойда само дарвозалари очилиб, жаҳаннам дарвозалари ёпилади ва унда шайтонларнинг снг катта ва кучлилари занжирбанд қилинади. Бу ойда Аллоҳнинг бир кечаси борки, у минг ойдан ксра схшироқдир. Унинг схшиликларидан маҳрум қолган одам, ҳақиқий маҳрумдир!»
(Аасоий ривости. «Саҳиҳут-тарғиб», 985).
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «А сза — ейиш ва ичишдангина тийилиш смас. А сза — беҳуда ва ҳаёсиз нарсалардан ҳам тийилиш, демакдир. Агар биров сизни ҳақорат қилса ёки сизга жоҳиллик қилса: Мен рсзадорман! Мен рсзадорман!,— деб айтинг!»
(Имом Бухорий ).
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «А сза — қалқондир. Бировингизнинг рсза куни бслса сскинмасин ва жоҳиллик қилмасин! Агар биров у билан урушмоқчи бслса ёки сскса: Мен рсзадорман! Мен рсзадорман!, — десин. Жоним қслида бслган Зотга қасамки, рсзадорнинг оғзидаги ҳид Аллоҳнинг даргоҳида мушкнинг ҳидидан ксра хушбсйроқдир. Чунки у таоми, шароби ва шаҳватларини Мен учун тарк қилди»
(Имом Бухорий)
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «А сзадор сканини унутиб еган ёки ичган одам рсзасини тугалласин. Чунки уни Аллоҳ едириб, суғоргандир!»
Имом Бухорий; Имом Муслим; Имом Аҳмад, ; Абу Довуд ; Термизий ; Ибн Можа; Доримий.
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «А сзадорнинг иккита қувончи бордир: оғзини очганида ифтори билан қувонади, А оббисига дуч келганида рсзаси билан»
(Имом Бухорий;Имом Муслим)
-
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Сизлардан бирингиз акса урса: «Алҳамду лиллаҳи ала кулли ҳол» (Ҳар бир ҳолатда Аллоҳга ҳамд бслсин), десин, шунда биродари ёки ҳамроҳи унга: «Ярҳамукаллоҳ» (Сенга Аллоҳнинг раҳмати бслсин), десин, у: «Яҳдийкумуллоҳу ва юслиҳу болакум» (Аллоҳ сизларни ҳидост қилсин ва ҳолингизни ислоҳ қилсин», деб жавоб қайтарсин»
(Бухорий, Абу Довуд ривостлари, Саҳиҳу сунани Аби Довуд: 4209).
-
Abdulloh ibn Umardan r.a. Rivoyat qilinadi: Rasululloh s.a.v.: "Sizlarning holingizga voy bo'lsin! Yana sizlar mendan keyin kofir bo'lib, bir biringizning gardaningizga (qilich) urib yurmanglar", dedilar.
Buxoriy va Muslim
-
Abu Hurayradan r.a. Rivoyat qilinadi: "Rasululloh s.a.v. Hukm chiqarishda rishva (pora) beruvchini va oluvchini la'natlaganlar".
Termiziy
-
Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам рамазон наҳорида узрсиз рсза тутмаган кимсаларни саҳиҳ ҳадисида қандай тавсифлаган сканларига бир назар ташланг: «Уйқумда икки киши келиб елка сусгимдан ушладилар ва мени чиқиши қийин бслган тоғ олдига олиб келиб: Чиқ!,— дедилар. Мен: Бунга чиқа олмайман,— десам: Биз сенга чиқишингни осон қиламиз!,— дедилар.
Тоғнинг чсққисига чиққанимда баланд скирикларни сшитдим ва: Бу товушлар кимники?,— деб ссрадим. — Жаҳаннам аҳлининг инграшлари!,— деб жавоб бердилар. Сснгра Мени бошларидаги томирлари билан осилган, лунжлари иккига кесилиб, улардан қонлар оқаётган одамлар олдига олиб келинди. Мен: Булар кимлар?,— деб ссрадим. Улар: А сзаларини тугашидан илгари очган одамлар!»— деб жавоб бердилар».
Ибн Ҳиббон; Ибн Хузайма; Аасоий.
-
:bsm3:
Абу Мусо ал-Ашъарий розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: Бир куни А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бизга хутба қилиб: «Ай одамлар! Бу ширкдан сҳтиёт бслинглар. Чунки у чумолининг срмалашидан ҳам махфийроқдир» дедилар. Шунда биров: «Чумолининг срмалашидан ҳам махфий бслса, ундан қандай қилиб сақланамиз, ё А асулуллоҳ?» деб ссради. «Ай Аллоҳ, биз бирон нарсани билиб туриб Сенга шерик қилиб қсйишдан Ўзингдан паноҳ тилаймиз, билмай қилганларимиздан Ўзингга истиғфор айтамиз» денглар» дедилар. (Аҳмад ва Табароний ривости, «Саҳиҳут-тарғиб ват-тарҳиб»: 33).
Ҳар бир киши сз жони ва динига сҳтиёт бслиши, нистига ҳушёр бслиши лозим, чунки барча ишлар нистларга боғлиқдир. Агар нист схши бслса амал ҳам схши бслади, нист бузилса амал ҳам бузилади.
Аллоҳ таолодан бизларни бир зум ҳам нафсларимизга топшириб қсймаслигини, ширкнинг катта-ю кичигидан, ошкора-ю махфийсидан сақлашини, Ўзининг муваҳҳид ва мухлис бандаларидан қилишини ссраймиз.
-
Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Камбағалга берган садақангиз — (фақатгина) садақадир. Қариндошга берган садақангиз сса икки нарса: садақа ва алоқадир»
(Термизий ; Аасоий ; Имом Аҳмад).
-
Payg'ambar alayhissalom huzurlariga yahudiylar kirib kelib: "as-Somu alayka, ey Abul Qosim!" (ya'ni, senga o'lim bo'lsin), dedilar. Oisha onamiz ularga:
"Va alaykum as-Somu", dedilar. Shunda Payg'ambar alayhissalom: Hoy Oisha! Alloh taolo fahsh so'zlarni hush ko'rmaydi, dedilar. Oisha onamiz:
Ularning as-Somu alayka (senga o'lim bo'lsin) deganini eshitmadingizmi? deb so'raganlarida, Rasululoh bunday javobqildilar:
"Mening "va alykum" (sizlar ham), deganimni eshitmadingmi? (Ibni Abu Hotim, Oisha onamizdan qilgan rivoyatlari)
-
Rasululloh s.a.v aytadilar:"Musulmon musulmonning brodaridur,unga zulm qilmaydi,uni taqqirlamaydi,yordamsiz tashlab qo'ymaydi,".So'ng "Takvo mana bu yerdadur"" deya ko'ksilariga uch martda ishora qildilar va:"Musulmon brodarini haqorat qilishi kishing yomonligiga yetarli dalildir" dedilar.
(Muslim Rivoyati)
-
Савбон ра.дан айтилади:' Аабий сав 'Менинг умматимдан хато килганда, ссдан чикарганда ва мажбурланганда килган ишидан калам кутарилди'.
-
Abdulloh ibn Umar aytdilar: "Ota-onaning yig'lashi boladan norozi bo'lganlariga dalolatdir, bu esa katta gunohdir". (Imom Buxoriy rivoyatlari).
Iso ibn Talxa ibn Ubaydulloh Amr ibn Mirzo Juhaniydan naql qiladilar: "Bir kishi Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan: "Yo Rasulalloh, besh vaqt namoz o'qisam, ramazon oyida ro'za tutsam, zakotimni ado etsam va haj ham qilsam, menga nima bo'ladi?" deb so'radi. Rasululloh unga: "Kim ana shu aytganlaringni qilsa, payg'ambarlar, siddiqlar va shahidlar bilan birga bo'ladi, ammo ota-onasini ranjitgan bo'lsa, u amallarning foydasi yo'qdir",- dedilar".
-
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Бир киши ҳаддан ташқари ксп гуноҳлар қилиб, вафоти сқинлашганда фарзандларига васист қилиб айтдики: «Агар вафот стсам, мени куйдиринглар ва кулимни шамолли кунда денгизга сочиб юборинглар. Аллоҳга қасамки, агар А оббим мен(и қайта тирилтириш)га қодир бслса, менга ҳеч бир бандасига бермайдиган қаттиқ азоб билан азоб беради». Фарзандлари унинг айтганини қилишди. (Аллоҳ таоло) ерга: «Олган (омонатларингни) адо қил», деб буюрди. Шунда у (одамнинг жасади йиғилиб келиб, Аллоҳ ҳузурида) турди. Аллоҳ таоло ундан: «Сени бундай қилишга нима ундади?», деб ссради. «Сендан қсрқишим, сй А оббим», деб жавоб берди. Шу сабабли Аллоҳ таоло уни мағфират қилди» (Муттафақун алайҳ, Бухорий: Муслим: ).
-
Bir odam Payg’ambarimiz (s.a.v.)dan: "œAllohga qaysi bir amal mahbubroqdir?" — deb so’radi. Rasululloh (s.a.v.) dedilar: "œYo’lovchilikni tugatib, yana yo’lga chiqish".
- Bu nima degani? — takror so’radi boyagi odam.
- Qur’onni boshidan oxirigacha o’qish. Bitirgach, yana boshidan boshlash, - deb javob berdilar Rasululloh (s.a.v.).
Irfon taqvimi, 2009, 1430 (II)
-
.............Abu Hanifa (r.a.) Atiyadan, u Abu Saiddan, u esa Hazrati Payg‘ambardan (s.a.v.) rivoyat qiladi. «Shoyadki Rabbing seni maqtalgan maqomga yetkazgay» oyatidagi «Maqomi mahmud» shafoatdir. Alloh taolo imon keltirgan insonlardan bir jamoani gunohlari
sababidan azoblaydi. Keyin esa Payg‘ambarimizning (s.a.v.) shafoati bilan azobdan chiqadilar. So‘ng ular abadiy hayot deyilguvchi bir daryoga keltiriladilar. Unda cho‘miladilar so‘ng jannatga kiradilar. Jannatda «jahannamliklar» deya ataladilar. So‘ng Allohga yolvoradilar. Alloh taolo ulardan u ismni olib tashlaydi».
............Bir rivoyatda bunday deyiladi: «Alloh taolo imon va qibla ahlidan bir qavmni Payg‘ambarimizning (s.a.v.) shafoati bilan do‘zaxdan chiqaradi. Bu shafoat «maqomi mahmud»dir. So‘ngra u qavm «hayovon - abadiy hayot» nomi berilgan bir daryoga olib kelinadilar va unga tashlanadilar. Keyin u yerda qush qo‘nmas o‘simligi kabi o‘sadilar. Keyin u yerdan chiqadilar, jannatga kiradilar. Ular jannatda «jahannamiylar», deya nomlanadilar. So‘ngra ular Allohdan bu nomni o‘zlaridan ketkazilishini so‘raydilar. Alloh ulardan bu nomni ketkizadi. Ular: «Allohning ozod etganlari», deya nomlanadilar».
Abu Hanifa (r.a.) bu hadisni Abu Shaddot ibn Abdurahmondan, u Abu Saiddan rivoyat qildi.
-
Abdulloh ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday dedilar: «Musulmon o‘z musulmon birodariga zulm qilmas va uni zulmkor qo‘lida qoldirmas! Kimki musulmon birodarining hojatini chiqarsa, Alloh taolo ham uning hojatini ravo qilur. Kimki bir musulmonni g‘am-kulfatdan xalos qilsa, Olloh taolo ham uni Qiyomat g‘am-kulfatidan xalos qilur. Kim bir musulmonning aybini yashirsa, Olloh taolo ham, Qiyomat kuni uning aybini yashirur».
-
:bsm3: Абдуллоҳ ибн Масъуддан розисллоҳу анҳу ривост қилинади: "œА асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "œМусулмонни сскиш фосиқлик, слдириш сса куфрдир", деганлар" (Имом Бухорий ва Муслим ривости).
-
:bsm3: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "œМусулмонни сскиш ҳалокат жари ёқасига келиш кабидир", деганлар (Баззор ривости).
-
:asl3:
bu mavzu pastga tushib ketgani yaxshi emas, ko'tarib qo'yaylik :)
Abu Rofi’ning zavjasi Salmadan rivoyat qilinadi.
Rasulullohdan (sollallohu alayhi vasallam) soradim:
"œEy, Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) menga bir necha jumlalik duo orgatingki, ularni tezda o’rganib olib duo qilay. Faqat uzun bolmasin, chunki organa olmayman".
Rasuli Akram (sollallohu alayhi vasallam) shunday dedilar:
-10 marta "œAllohu Akbar"deb aytgin. Shunda Alloh taolo "œBu Men uchun" deydi.
-10 marta "œSubhanalloh" deb aytsang Alloh taolo "œ Bu Men uchun" deydi.
-10 marta "œ Allohumag'firli"-"œAllohim meni magfirat et"deb aytsang Alloh taolo: "œMagfirat etdim" deb aytadi.
-
Assalamu alaykum.
Anas ibn Molik Rasululloh s.a.v.dan so'radi:
"-Yo Rasululloh! Qo'limda bir burda nonim bo'lsa, shuni sadaqa qilganim yaxshimi, yoki 100 rakat nafl namoz o'qiganim yaxshimi?
- Bir burda non sadaqa qilganingiz afzal.
- Yo Rasululloh bir tishlam harom luqma kelganda nari qilganim afzalmi, yoki 1000 rakat nafl namoz o'qiganim yaxshimi?
- Bir tishlam harom luqmani nari qilganingiz 1000 rakat nafl namoz o'qiganingizdan afzaldir.
- Yo Rasululloh! 2000 rakat nafl namoz o'qiganim yaxshimi, yoki g'iybatni nari qilganim yaxshimi?
- G'iybatni tark qilishingiz 2000, 10000 rakat nafl namoz o'qigandan afzal.
- Yo Rasululloh! Bir beva qarovsiz qari, tul xotinning mashaqqatini yengil qilib yordam berganim yaxshimi? Yoki 10000 nafl namoz yaxshimi?
- 10000 rakat nafl namozdan shu qarovsiz qari xotinni xizmatini qilishingiz yaxshiroqdir.
- Yo Rasululloh! Oilam bilan 1 soat o'tirganim yaxshimi, yoki masjidda 1 oy e'tikof o'tirganim yaxshimi?
- Ey Anas oilangiz bilan 1 soat o'tirishingiz, mening masjidimda e'tikof o'tirishingizdan afzal.
- Yo Rasululloh! Oilamga pul sarf qilganim afzalmi, yoki Allohni yo'lidagi nafl ibodatga sarf qilganim afzalmi?
- Kishini Allohni omonat qilib qo'ygan oilasiga sarf qilgan 1 dinori, Allohni yo'lida 1000 dinor sadaqa qilgandan afzaldir.
- Yo Rasululloh ota-onamga yaxshilik qilganim afzalmi, yoki 1000 yil ibodat qilganim afzalmi?
- Ota-onaga yaxshilik qilishlik million yillik ibodatdan afzaldir."
-
Assalamu alaykum.
Juma kuningiz hayrli o'tsin.
Abu Molik Horis ibn Osim al-Ash’ariydan (r.a.) rivoyat qilinadi.
Rasululloh (s.a.v.) «Poklik iymonning yarmidir.
«Alhamdulillah» tarozuni to‘ldiradi.
«Subhonallohi valhamdulillah» yer bilan osmon o‘rtasini to‘ldiradi.
Namoz nurdir.
Sadaqa hujjatdir.
Sabr ziyodir.
Qur’on sening foydangga yoki zararingga hujjatdir.
Har kimsa tong ottirib nafsini savdo qiladi. Bu bilan uni ozod qiladi yoki halok qiladi», dedilar.
Imom Muslim rivoyatlari.
-
Assalomu alaykum.
(Ай) одам боласи, А аббингга итоат қил, оқил, деб номланасан. Унга осийлик қилма. Бордию осийлик қиладиган бслсанг, жоҳил, деб номланасан.
Абу Ауъаймнинг Абу Ҳурайра (р.а.)дан қилган ривости.
-
:asl3:
janobi Rosululloh (s.a.v)ham ummatlariga murojat qilib:
"ilm Chin-mochin (xitoy)da bo'lsa ham ,uni izlab toping,egallangiz. Zero ilm talab qilish har bir musulmonga farzdir " deganlar (ibn Odiy va Bayhaqiy rivoyati)
-
Assalamu alaykum.
Forumni uyoq-buyoqdan o'qib o'tirib shu hadisga ko'zim tushib qoldi.
Haqiqiy mo'minda bo'lishi kerak bo'lgan xislat...
Rasuli Akram sollallohu alayhi vasallam: "œMehribon bo’lmaguningizcha mo’min bo’lmaysizlar", dedilar.
Shunda sahobalar: "œYo Rasululloh, bizning barchamiz mehribonmiz", deganlarida,
Sarvari Olam sollallohu alayhi vasallam: "œButun insonlarga mehringiz bo’lmasa, o’z yaqinlaringizga bo’lgan mehr e’tiborsizdir", dedilar.
-
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: «Odamlarni kuldirish uchun yolg‘on gapiradigan kimsaga vayl bo‘lsin, vayl bo‘lsin, vayl bo‘lsin» (Abu Dovud, Termiziy rivoyati).
-
Oisha roziyallohu anhodan rivoyat. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: "Qadr kechasini Ramazonning oxirgi o'n kechasining toq (kecha)laridan izlanglar", dedilar.
(Buxoriy, Muslim va Termiziy rivoyati)
-
Abu Hurayra raziyallohu anhu
rivoyat qiladirlar: «Nabiy
sallallohu alayhi va sallam:
«Kimki Ramazonning farz
ekanlig‘iga ishonib, unga ixlos
qilib va uning savobidan umid aylab, ro‘za tutgaydir, ilgarigi
qilgan gunohlarining barchasi
kechirilg‘aydir, va shuningdek,
kimki Qadr Kechasini, uning
ulug‘ligiga inonib, unga ixlos
qilib va undan savob umid aylab, bedor o‘tkazg‘aydir
ham, ilgari qilgan
gunohlarining barchasi
kechirilg‘aydir»,- deganlar».
-
Mujohid dedi: "Albatta so'zlar yozib boriladi. Hatto kishi bolasini tinchlantirish uchun: "Senga falon-falon narsa sotib olaman" desayu, amalga oshirmasa, uni "kazzob" deb yozib qo'yiladi.
-
Kishi musulmon do'sti orqasidan duo qilsa,farishtalar : " Omin! Xuddi shu senga ham bo'lsin! " -deyishadi.
( Muslim rivoyati )
Agar sizlardan biringiz uyqusidan uyg'onsa,uch marta dimog'iga suv yetkazsin. Chunki shayton insonning dimog'ida tunaydi.
( Muslim rivoyati)
Yer yuzida " Alloh, Alloh" ,deb aytuvchilar qolmagunicha qiyomat qoyim bo'lmaydi.
( Muslim rivoyati )
Insonlar orasida ikki sifat borki,ular kufrdir: nasabni haqorat qilish,o'likka dod-voylab yig'lash.
( Muslim rivoyati )
Kimning qalbida zarra misqolicha kibr bo'lsa,u jannatga kirmaydi.
(Muslim rivoyati)
Kim biror kishini " Kofir" yoki " Allohning dushmani" deb aytsa, o'sha aytgan so'z u kishida mavjud bo'lmasa , aytuvchining o'ziga qaytadi.
( Muslim rivoyati )
-
Hazrat Abu Hurayra roziyalloh anhu Payg'ambar alayhissalomdan rivoyat qilibdurlarki:
Payg'ambar alayhissalom aytibdurlarki,sizlardin har kim bir majlisg'a kirsa chiqib ketar vaqtida albatta uch marotaba " субхакаллахумма ва бихамдика ашхаду алла илаха анта игфарли ва туб алаййа" ( Ollohim,seni sharafing ila shohidlik beramanki, Ollohdan o'zga xudo yo'qdur. O'zing mag'firat aylab tavbalarimizni qabul etgil) degay va ushbu tasbehni aytmasdan chiqmag'ay. Chunki,agar ul majlis xayrlik majlis bo'lsa,bul tasbehni savobi ila ziyoda bo'lur. Agar behuda va gunohlik majlis bo'lsa bul tasbeh anga kafforat bo'lg'ay.
( Muhammad ibn Abubakr, " Hadisi Usfuriy" kitobidan. Telefonimda krillcha " g' " harfi yo'q ekan. " игфарли" so'zi " ig'farli" deb o'qilsin. )
-
Hatto bittasi kelib, Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ga:
— Yo Rasululloh! Men sizni ko‘p yaxshi ko‘raman! — dedi.
— Rost so‘ylarmisan? — dedilar Payg‘ambar janobimiz.
— Ko‘p yaxshi ko‘raman, yo Rasululloh, sizga oshiqman, juda yaxshi qo‘raman! — dedi u.
— Undoq bo‘lsa, balolarga hozirlangin! Chunki meni yaxshi ko‘rgan kishiga balolar xuddi
selning guldur-guldur kelmog‘idan ko‘ra shiddatliroq kelur, — dedilar.
Ya’ni, bu mehr-muhabbatning imtihoni ko‘p bo‘lgay, shiddatli bo‘lgay va qaerda bir
musulmon bo‘lsa, Alloh unga aziyat yetkazadigan bir aziyatchini paydo qilgay. Uning
qarshisida esa musulmonning hushyor turmog‘i lozimdir.
("Haqiqiy sevgi" kitobidan )
-
Rasululloh sallallohu alayhi va sallamdan so'radilar:
" Yo Rasulalloh,musulmonlarning afzali qaysi kishidir ? ",
" Qo'lidan va tilidan boshqa musulmonlar ozor topmagan kishidir"- deb javob berdilar.
Ummu Salama raziyallohu anhu rivoyat qiladilar :
" Rasululloh sallallohu alayhi va sallam hujralari eshigi oldida kimlardir janjallashayotganini eshitib,ularning oldiga chiqdilar-da : " Men ham ( sizlar kabi ) insonmen,huzurimga janjallashib kelganingizda biringiz ikkinchingizdan ustamonroq chiqib qolib,meni o'z dalillaringizga ishontirib qo'yishingiz mumkin,shunda haq qolib,nohaq foydasiga hukm chiqarib qo'yishim hech gap emas. Men xato hukm chiqarishim natijasida jabr ko'rgan bir musulmonning haqi do'zax otashining bir parchasidur,nohaq kishi uni istasa ,olsin, istamasa,olmasin,bu uning o'ziga havoladur ! " - dedilar.
Abu Hurayra rivoyat qiladilar :
" Rasululloh sallallohu alayhi va sallam :
" Hech kimsa faqat toat -ibodat qilgani bilan jannatga kiravermaydi " - dedilar.
Sahobalar : " Hattoki,siz hammi ? "deb so'radilar.
Janob Rasululloh :
" Ha, shunday, gar Alloh taolo meni o'z fazlu rahmati og'ushiga olmas ekan,men ham ( yolg'iz toat-ibodat bilan jannatga kira olmasmen) . Shu boisdan ham to'g'ri yo'ldan ozmangiz,quyushqondin chiqmangiz, o'zingizga o'zingiz o'lim tilamangiz... Gar kishining qilmishi yaxshilikdan iborat bo'lsa,shoyad yaxshiliklari yana ham ziyoda bo'lsa, va gar ul yomonlikka moil bo'lsa,shoyad insofga kelib, Alloh taolo rizoligin istab qolsa ! "-dedilar.
Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar :
" Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday dedilar :
" Kimki birovga ( xoh ma'naviy, xoh moddiy va xoh jismoniy ) zulm qilgan bo'lsa,bugunoq,dinoru dirham bo'lmaydigan kun ( Qiyomat ) kelmasidan burunoq uning oldida o'z gunohini yuvsin !
Agar zolim kishi bu dunyoda amali solihlar ham qilgan bo'lsa,ularga tegadirgan savoblardan qilgan zulmiga yarashasi olib qo'yilur. Basharti amali solihlari bo'lmasa,zulm ko'rgan kishining gunohlaridan olinib,uning bo'yniga yuklanur "
-
:asl3:
Rasululloh (S.A.W.) dedilar : Yettita halok qiluvchi(gunohlar)dan saqlaninglar!" dedilar."Yo Rasululloh,ular qaysilar?" deb so'radilar."Allohga shirk keltirish,sehrgarlik,nohaq odam o'ldirish,yetimning molini yeyish,sudxo'rlik,jang paytida ortga qochish,pokiza va faxshdan bexabar mo'mina ayollarni buzuqlik bilan tuhmatlash"(Buxoriy va Muslim rivoyati).
-
Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi:
«Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni Ramazondan boshqa oyning ro'zasini to'liq
tutganlarini ko'rmadim. Sha'bonda tutganchalik ko'p ro'za tutganlarini ham ko'rmadim. Uning
faqat ozgina ro'zasini tutmas edilar. Balki hammasini tutar edilar, desak ham bo'laveradi».
Imom Nasaiy Usoma roziyallohu anhudan rivoyat qilgan hadisda aytiladi:
«Ey Allohning Rasuli, oylardan hech birida Sha'bonda ro'za tutganingizdek, ro'za tutganingizni
ko'rmadim», dedim.
U zot sollallohu alayhi vasallam:
«Bu bir oyki, odamlar undan g'ofil qolurlar. U Rajab bilan Ramazonning orasida. Bu bir
oyki, unda amallar Robbil olamiynga ko'tarilur. Mening amalim ko'tarilayotganda ro'zador
bo'lishni yaxshi ko'raman», dedilar.
Ro'zasi farz qilingan Ramazon oyidan oldingi oyda, Sha'bonda ro'za tutishni yaxshilab mashq
qilib, Ramazonga kirilsa, uning ro'zasi yana ham mukammal va benuqson bo'ladi. Bu xuddi farz
namozidan oldin sunnat namoz o'qib, yaxshilab tayyorgarlik ko'rib olishga o'xshaydi.
-
Assalomu alaykum.
Abu Hurayra roziyallohu anhuning hadisi: Nabiy sollallohu alayhi va sallam: “Agar (ro’zador) unutib yeb-ichib qo’yadigan bo’lsa, ro’zasini komil qilsin (ya’ni ochib yubormasdan oxiriga yetkazsin). Chunki Alloh uni yedirib ichiribdi”, dedilar. Buxoriy,Muslim rivoyati.