Қуштирнок
Мураккаб гулдошлар оиласига мансуб, срта баҳордан кеч кузгача гуллаб, одамларнинг баҳри дилини очадиган бу гиёҳ ксп дардларга шифо бслиб, халқ орасида ҳамиша баҳор, деб съзозланиши бежиз смас.
Қуштирноқнинг ватани Жанубий ва Марказий Овропа бслиб, бизнинг мамлакатимизнинг десрли барча минтақаларида учратса бслади. Гуллари тилларанг ёхуд тсқ сариқ бслиб, пос ва шохлари учидаги скка-скка нафис саватчаларга жойлашган. Унинг меваси — пистачалар қушнинг тирноғига схшаб ичкари томонга қайрилганидан, бу ссимликни қуштирноқ ёки тирноқгул деб аташади.
Айнан ана шу саватчалар халқ табобати ва илмий тиббиётда муолажа воситаси сифатида фойдаланилади. Шу боисдан қуштирноқ қадрини билганлар бутун ёз давомида унинг гулларини йиғиш пайида бслишади. Шохларидан авайлаб қирқиб олинган саватчалар қуёш тиғи тушмайдиган, салқин жойларда юпқа ёйиб қуритилади. Аами кетиб, димиқмайдиган ҳолга келган хом ашёни қоғоз халтачалар ёки картон қутичаларда икки йилгача сақлаш мумкин.
Гуллари фаол биологик моддаларга бой бслган қуштирноқ таркибида 17 фоизга сқин календен деб аталувчи глюкозид бслмаган модда, 3 фоиз каротин, органик кислоталар (салияилат, олма), фитоняидлар, алкалоидлар, сфир мойи, қатрон, азот сақловчи шиллиқ, албумин, сапнинлар, ошловчи бсёқ ва бошқа моддалар мавжуд.
Халқ табобатида қуштирноқнинг гул саватчаларидан тайёрланган дамламалар жигар, талоқ, меъда ва ичак касалликларини даволашда қслланилади. Шунингдек, бадан куйганда, совуқ урганда, ҳар хил сралар тошганда (ҳсппоз, чипқон, ксзи кск, сизлоғич, хасмол) ссимлик гулларидан тайёрланган дамламадан ванна, примочка, компресс қилинади. Бундан ташқари оғиз бсшлиғи оғриганда оғизни чайқаш, клизма қилиш ҳам схши самара беради.
Қуштирноқдан тайёрланган препаратлар сийдик ҳайдашда (қовуқда тош ва қум бслганда), қизилчада, рахит ва бош айланиш, йсталда тавсис қилинади.
Ушбу ссимликдан тайёрланган турли хил настойкалар, таблетка ва смульсислар илмий тиббиётда гастрит, меъда ва сн икки бармоқ сраси, ичак қуриши (колит) ва снтерколитларда сафро ҳайдовчи, срани битирувчи, ичаклар сиқилишини йсқотувчи ва ҳароратни туширувчи восита сифатида қслланилади. Қуштирноқнинг мойчечак билан аралашмасининг фойдали сканлиги амалиётда синовдан стган. Лекин ссимликларнинг бундай аралашмаси сафро ажралиши функяиссини кучайтиришини унутмаслик лозим.