КЎЗИАГАИ ЮМ ВА ЎЙЛА!
Ксзингни юм ва бу дунёнинг фонийлигини сйла! Дунё кимга қолди? Аеча-неча султонлар, олимлар, ҳатто пайғамбарлар ҳам дунёга келдилар-у, оқибат сна охиратга кетдилар. Сен ҳам бир кун келиб кетасан. Сен ҳам марҳумлар каби қора тупроққа айланасан. Жон бераётганингни ксз олдингга келтир, вафот стганингдан кейнн ювиб-тараб, кафанга срашларини сйла, жанозангни сқилишинию қора тупроққа ксмилишингни сйла! Ер остига, съни қабрга амалларингдан бошқа бирор-нарса олиб кетолмаслигингни, Мункар ва Аакир сени ссроққа тутишларини, қабр баъзилар учун жаҳаннам қаърига, баъзилар учун жаннат боғчасига айланганини, кейин қиёматни, қабрдан қайта тирилишингни сйла! Маҳшар майдонида инсонлар титраб-қақшаб навбат кутаётганларини, сллик минг йил тик туриб, қуёшнинг жазирама ҳарорати остида қаро терга ботиб турганликларини сйла! Кейин Аллоҳ таоло азамати ва жалоли ила Маҳкамаи Кубросини қуриб бандаларини ҳисоб-китоб қилишини сйла! Сен ҳам сша ҳисоб-китоб қилинганлар орасида дунёда қилган ишларинг учун жавоб берасан! Амал дафтаринг очилади. Савоблар, гуноҳлар - бари тарозуга қсйилади: ғийбатлар, туҳматлар, ёлғону найранглар бир томонда; тоату ибодатлар, ниёзу тазаррулар, сҳсон ва сзгу амаллар бир томонда. «Ўша кун ҳамма бир-биридан қочади: ака-укадан, отасидан, хотин сридан қочади. Ҳамманинг иши бошидан ошиб-тошади». (Абаса - 34-37).
Аима учун қочади? Ҳаққини талаб қилиб қолади, деб қочади, унга зулм қилгандир, ҳақсизлик қилиб қсйгандир?! Ана шу ҳаққини ссрайди, дес қсрқувдан қочади. Ушбу ҳисоб-китоб майдони бслмиш Маҳкамаи Куброни унутма! Ўша кун инсонлар икки тоифага бслинади: юзидан нур порлаб турган жаннат аҳли севинчидан сирот узра жаннатга учиб стади ва абадий саодатга сришади. Ксз ксрмаган, қулоқ сшитмаган, хаёлга келмаган чексиз неъматларга сришганларини сйла! Ўша ондаги севинч-сурурни чин кснгилдан ҳис стишга ҳаракат қил! Аҳли жаҳаннамнинг аламли аҳволини ҳам унутма! Азоб фаришталари инсоннинг сочу оёқларидан тортиб дсзахга улоқтиришларини, абадий оловда ёнаётганларни, терилар шилинганини, қатрондек қорайиб кетганини, аммо шунда ҳам одамнинг слмаганини, сна қайтадан унга снги тери кийдирилишини сйла! Ўлсалар қутулган бслардилар бу азоб-уқубатдан, аммо слим қайда, боз устига азоб енгилламайди, балки снада шиддатланаверади. Ана шунда: «Ларвардигоро, бизни бу ердан чиқар, дунёга қайтар, сзимизни тузатамиз, схши ишлар қиламиз. Агар ундай қилмасак зулм қилгувчилардан бсламиз! Аима қилсанг сзинг биласан», дейдилар. Шунда Аллоҳ: «Жиминг, ссзламанг», деб уларни бошқа гапиролмайдиган ҳолга келтиради. Ана шу ҳолатни сйла!