118-BOB
Ko‘ylak kiyishning mahbubligi to‘g‘risida

787/1. Ummu Salamadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bu onamiz: «Rasulullohga (s.a.v.) liboslarning eng yaxshisi ko‘ylak edi», dedilar. Abu Dovud va Termiziy rivoyatlari.

119-BOB
Ko‘ylak, uning yengi, ishton va sallaning qay darajada uzun bo‘lishi va takabburlik yuzasidan osiltirishning haromligi hamda takabburlik bo‘lmaganda buning makruhligi haqida

788/1. Asmo binti Yazid al-Ansoriydan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bu onamiz: «Rasululloh (s.a.v.) ko‘ylaklarining yengi bilaklarigacha edi», deb aytdilar. Abu Dovud va Termiziy rivoyatlari.

789/2. Ibn Umardan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Kim takabburlik bilan libosini sudrab yursa, Qiyomat kuni Alloh taolo nazar solmaydi», deganlarida, Abu Bakr (r.a.): «Ey Allohning Rasuli, ba’zida ishtonimni bog‘lab yurmasam, osilib qoladi, bu ham kibrdanmi?» dedilar. Shunda Rasululloh (s.a.v.) «Sen buni takabburlik bilan qiluvchilardan emassan», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. Muslim bularni ba’zisini rivoyat qilganlar.

Foyda: Chunki amallar niyatga qarab bo‘ladi. Hukmlar ham niyat o‘zgarishiga qarab o‘zgaradi. Ammo kim mutakabbirlik niyatida kiyimini uzaytirib yursa, qattiq va’idlar borligi uqtirilyapti.

790/3. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Alloh taolo Qiyomat kuni ishtonini takabburlik bilan sudrab yuruvchilarga (rahmat nazari ila) qaramaydi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

791/4. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Ishtonining ikki to‘pig‘i pastidan tushgan miqdori do‘zax o‘tidadir», dedilar. Imom Buxoriy rivoyatlari.

792/5. Abu Zarrdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Uch toifa kishi borki, Alloh Qiyomat kunida ularga gapirmaydi va ularni oqlamaydi hamda ular uchun alamli azob bordir», deb uch bora shu so‘zni aytdilar. Shunda Abu Zarr (r.a.): «Hasrat-nadomatda qolgurlar -ular kimlar o‘zi?» deganlarida, Rasululloh (s.a.v.): «Kiyimlarini mutakabbirlik uchun uzun qilib kiyuvchilar, minnat qiluvchilar va molini yolg‘on qasamlar bilan o‘tkazuvchi kishilar», deb aytdilar. Imom Muslim rivoyatlari.

Muslimning boshqa rivoyatlarida «Ishtonini uzun qilib kiyuvchilar» bo‘lib kelgan.

793/6. Ibn Umardan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Ishtonini, ko‘ylagini va sallasini takabburlik bilan sudrab yuruvchilarga Alloh taolo Qiyomat kuni (rahmat nazari ila) qaramaydi», dedilar. Abu Dovud va Nasaiy rivoyatlari.

794/7. Abu Jurayh Jobir ibn Sulaymdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bir kuni men bir odamni ko‘rdim. Odamlar u kishining ra’yi bilan ish qilishar edi. «Bu kim?» deb so‘rasam, sahobalar: «Allohning Rasuli», deyishdi. Men u zot huzurlariga borib: «Alaykassalom ey Allohning Rasuli», deb ikki marta aytsam, u zot: «Alaykassalom», deb aytma. Chunki «alaykassalom» o‘liklarning salomidir. Balki «Assalomu alayka», deb aytgin», dedilar. Men: «Siz Allohning Rasulimisiz?» desam, u zot: «Men U Allohning Rasulidirmanki, agar senga biror zarar yetib, Unga duo qilsang, o‘sha narsani sendan aritadi. Agar ocharchilik yili yetsa Unga duo qilsang, mo‘l-ko‘lchilik bo‘ladi. Agar cho‘lu sahroda uloving yo‘qolib qolib, Unga duo qilsang, ulovingni qaytarib beradi», dedilar. Men: «Vasiyat qiling», desam, u zot: «Biror kishini so‘kma», dedilar. O’sha kundan keyin biror hurni ham, qulni ham, tuyani ham, qo‘yni ham so‘kmadim. Va yana u zot: «Yaxshiliklardan birortasini past sanamagin. Hattoki birodaringga chehrangni ochib gapirishdagi yaxshilikni ham past sanamagin. Albatta, bu ham yaxshilikdir. Ishtoningni yuqori ko‘tarib yur. Uni boldiringning yarmigacha, bunga ko‘nmasang, ikki to‘pig‘inggacha osiltirgin, xolos. Ishtonni osiltirib yurishdan saqlangin. Chunki bu ham mutakabbirlikdir. Albatta, Alloh taolo mutakabbirni yaxshi ko‘rmas. Agar seni biror kishi so‘ksa yoki sendagi ayblarni bilib ayblasa, sen undagi bor narsalar bilan ayblama. O’shanda bu narsalarning gunohi o‘sha kishiga bo‘ladi», dedilar. Abu Dovud va Termiziy rivoyatlari

795/8. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bir kishi ishtonini osiltirib namoz o‘qidi. Rasululloh (s.a.v.) u kishiga: «Borgin, tahorat qilib kelgin», dedilar. U borib tahorat qilib keldi. Rasululloh (s.a.v.) «Borib tahorat qilib kelgin», dedilar. Shunda boshqa bir kishi: «Ey Allohning Rasuli, nima uchun tahorat qilishni buyurdingizu, keyin jim bo‘lib qoldingiz?» deganida, Rasululloh (s.a.v.) «Bu kishi ishtonini osiltirib namoz o‘qidi. Alloh taolo ishtonini osiltirgan kishining namozini qabul etmaydi», dedilar. Abu Dovud sahih isnod ila rivoyat qildilar. Bu hadis imom Muslimning shartlariga binoan sahihdir.

Foyda: Rasululloh (s.a.v.) u kishiga ishtonini osiltirib ottirgan gunohiga kafforat bo‘lishi uchun tahoratini yangilab kelishni buyurdilar. Chunki hadislarda kelishicha, tahorat gunohlarga kafforatdir.

796/9. Qays ibn Bishr Tag‘libiydan (r.a.) rivoyat qilinadi. Otam menga gapirib berdilar. Damashq shahrida Rasululloh (s.a.v.) sahoblaridan Ibn Hanzaliyya (r.a.) ismli shaxs bor edi. U zot hech kimga aralashmasdan yolg‘iz o‘zlari yurardilar. Mashg‘ulotlari namoz edi. Qachon undan forig‘ bo‘lsalar, oila a’zolari huzuriga qaytguncha, tasbeh va takbir ila mashg‘ul edilar. Bir kuni biz Abu Dardo (ra) huzurida ekanimizda shu sahoba oldimizdan o‘tib qoldilar. Abu Dardo (r.a.) u kishiga: «Bir so‘z aytingki, bizga foyda bo‘lsin, o‘zingizga zarar bo‘lmasin», dedilar. O’sha Ibn Hanzaliyya (r.a.) ismli sahoba: «Rasululloh (s.a.v.) otliq askarlarni (jihodga) yubordilar. Askarlar qaytib kelishgach, ular orasidan bir kishi Rasululloh (s.a.v.) o‘tiradigan joylariga o‘tirib, yonidagi bir kishiga: «Bizni dushmanga yo‘liqqan paytimizda ko‘rsangiz edi, bir kishi dushmanga hamla qilib, nayza sanchdi-da: «Bu nayzani mendan olgin, men o‘iforiy yigitlaridanman (ya’ni o‘iforiy qabilasidagi yigitlar nayza sanchsa, o‘ldirmay qo‘ymaydi)», dedi. «Sen bu yigitning aytgan gapiga qanday qaraysan?» degan edi, haligi yonidagi kishi: «U savobini zoe qilibdi», dedi. Boshqa bir kishi eshitib turgan edi. «Bunday deb aytishning zarari yo‘q-ku!» dedi. Bas ikkovlari tortishib qolishdi. Rasululloh (s.a.v.) ham bularning tortishganlarini eshitib qolib: «Subhanalloh, yigitning bunday deyishining zarari yo‘q. Bu hamlasiga savob olishi ham va kishilarni maqtoviga sazovor bo‘lishi ham mumkin», dedilar. Abu Dardoning (r.a.) bundan xursand bo‘lganlarini ko‘rdim. Ibn Hanzaliyya (r.a.) tomonga boshlarini ko‘tarib qaradilar-da: «Siz buni Rasulullohning (s.a.v.) o‘zlaridan eshitdingizmi?» degandilar, Ibn Hanzaliyya (r.a.): «Ha», dedilar. Men ularning ehtiromlarini ko‘rib: «(Go‘yoki shogird ustozi huzurida ikki tizzasi bilan o‘tirgandek) ikki tizzalari bilan o‘tirardilar», der edim. Kunlarning birida yana Ibn Hanzaliyya (r.a.) bizning oldimizdan o‘tib qoldilar. Abu Dardo (r.a.) u kishiga: «Bir so‘z aytingki, u bizga foyda berib, o‘zingizga zarar bermasin», dedilar. Shunda u kishi: «Rasululloh (s.a.v.) bizga aytdilar, Alloh yo‘lida boqilayotgan otlarga molidan nifoq qiluvchi kishi xuddi sadaqa berish uchun hamisha qo‘li ochiq, aslo yopilmaydiganga o‘xshaydi», dedilar. Boshqa bir kuni yana oldimizdan o‘tib qoldilar. Abu Dardo (r.a.) u kishiga: «Bir so‘z aytingki, bizga foyda berib, o‘zingizga zarar qilmasin», dedilar. Shunda u kishi: «Rasululloh (s.a.v.) aytganlar: Xuraymul Usaydiy nomli kishi muncha ham yaxshi, agar sochi (elkasiga tushadigan darajada) uzun bo‘lmasa va ishtoni osilgan bo‘lmasa, dedilar. Bu gap Xuraymga yetib, tezda tig‘ olib, sochini qulog‘ining oldigacha kesib, ishtonini boldirigacha ko‘tardi», dedilar. Keyin Ibn Hanzaliyya (r.a.) yana o‘tib qoldilar. Abu Dardo (r.a.): «Bir so‘z aytingki, bizga foyda berib, o‘zingizga zarar qilmasin», dedilar. Ibn Hanzaliyya (r.a.) aytdilar: «Rasulullohdan (s.a.v.) eshitganman, u zot: «Sizlar birodarlaringiz ziyoratiga borib turasizlar. Ulovlaringiz va liboslaringizni chiroyli qilib boringlar. Go‘yoki odamlar orasida badandagi xol kabi bo‘linglar. Chunki Alloh taolo takalluf bilan o‘ziga va liboslariga beparvo bo‘lganlarni yaxshi ko‘rmaydi», dedilar. Abu Dovud hasan isnod bilan rivoyat qilganlar.limning shartlariga binoan sahih isnod ila rivoyat qilganlar. Faqatgina Qays ibn Bishrni «Ishonchlimi yoki zaif kishimi?» deb, shu haqda ixtilof qilishgan. Lekin Imom Muslim bu kishidan hadis rivoyat qilganlar

797/10. Abu Said al-Xudriydan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Musulmon kishining ishtoni boldirining yarmigacha bo‘ladi. Bordiyu boldiri bilan to‘pig‘i orasida bo‘lishining ham zarari yo‘q. Ammo to‘pig‘idan pasti do‘zaxdadir. Kimki ishtonini takabburlik ila sudrab yursa, Alloh taolo u kishiga (rahmat nazari bilan) qaramaydi», dedilar. Abu Dovud sahih isnod ila rivoyat qildilar.

798/11. Ibn Umardan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bir kuni Rasululloh (s.a.v.) oldilaridan o‘tayotgan edim, ishtonim bo‘shab, tushib ketdi. U zot: «Ey Abdulloh, ishtoningni ko‘targin», dedilar. Men uni ko‘tardim. «Yana ko‘tar», dedilar. Men uni ko‘tarib yurdim. Shunda qavmdagilar: «Ey ibn Umar, qaergacha ko‘tardingiz?» deyishganida, u zot: «Boldirning yarmigacha», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari.

799/12. Ibn Umardan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Kim kiyimini takabburlik bilan sudrab yursa, Alloh taolo unga Qiyomat kuni (rahmat nazari bilan) qaramaydi», deganlarida, Ummu Salama (ra): «Unda ayollar etaklarini nima qilishadi?» dedilar. Rasululloh (s.a.v.) «Bir qarich uzaytirishadi», dedilar. Ummu Salama (r.a.) esa: «Bir qarichda oyoqlari ochilib qoladi-ku?» dedilar. Rasululloh (s.a.v.): «Unday bo‘lsa, bir gaz miqdorida uzaytirishsin. Lekin undan oshirib yuborishmasin», dedilar. Abu Dovud va Termiziylar rivoyatlari.

120-BOB
Tavozu’ bilan takabburlikdan saqlanish niyatida kiyimning oliysini tark etishning mahbubligi haqida

Bu bobga taalluqli hadislar 56-bobda ham kelgan.
800/1. Muoz ibn Anasdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Kimki kiyinishga qodir bo‘la turib, Allohga tavozu’ qilgan holda (oliy navli) libos kiyishni tark qilsa, Alloh taolo Qiyomat kunida xaloyiqning boshiga chaqirib, mo‘minlar (jannatda) kiyadigan libosning xohlaganini tanlash huquqini beradi», dedilar. Imom Termiziy rivoyatlari.

121-BOB
Kiyinishda o‘rtahol bo‘lishning mahbubligi hamda zarurat va shar’iy maqsad bo‘lmaganda obro‘ini ketkazadigan kiyim kiymaslik haqida

801/1. Amr ibn Shu’ayb otalaridan, otalari esa bobolaridan qilgan rivoyatlarida, Rasululloh (s.a.v.): «Albatta, Alloh taolo bandasi ustida bergan ne’mati asarini ko‘rmoqni sevadi», dedilar. Imom Termiziy rivoyatlari