1079/7. Buyuk tobe’inlardan ekanligiga ittifoq qilingan Shaqiq ibn Abdullohdan (r.a.) rivoyat qilinadi. «Rasulullohning sahobalari namozni tark qilishdan boshqa biror amalni tark qilishni kofirlik deb hisoblashmas edi», dedilar. Imom Termiziy rivoyatlari.

1080/8. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Qiyomat kuni bandaning birinchi bo‘lib hisob qilinadigan amali namozdir. Agar u yaroqli bo‘lsa, najot topib, muvaffaqiyatga erishibdi. Agar yaroqsiz bo‘lsa, hasrat-nadomatda qolibdi. Agar bordiyu farz amallaridan biror kamchilik bo‘lsa. Alloh taolo: «Bandamning nafl amallariga qaranglar-chi?» deydi. Agar nafl amallar bo‘lsa, farzning kamchiliklari to‘ldiriladi. Keyin boshqa amallari ham mana shu tarzda ijro etiladi», dedilar. Imom Termiziy rivoyatlari.

194-BOB
Avvalgi safning fazilati hamda avvalgi safni to‘ldirib jipslash va tekis qilishga buyurish haqida

1081/1. Jobir ibn Samuradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) huzurimizga chiqib: «Farishtalar Rabbilari huzurida saf tortgani kabi sizlar ham saf tortmaysizlarmi?» dedilar. Biz: «Ey Allohning Rasuli, farishtalar Rabbilari huzurida qanday saf tortishadi?» desak, u zot: «Avvalgi safni to‘ldirib va safni jips qilishadi», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari.

1082/2. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Agar odamlar azon va avvalgi safning fazilatini bilishganida edi, uni qo‘lga kiritish uchun qur’a tashlashga majbur bo‘lib qolishsa, qur’ani tashlab bo‘lsa ham u fazilatni olishga harakat qilishar edi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

1083/3. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Erkaklar safining yaxshisi avvalgi safdir. Oxirgi saf esa yomonidir. Ayollar safining yaxshisi oxiridir. Avvalgi saf esa yomonidir», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari.

1084/4. Abu Said al-Xudriydan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) sahobalarining orqa (saf)da turganlarini ko‘rib): «Oldinga o‘tinglar. Bas, menga iqtido qilinglar. Orqangizdagilar sizlarga iqtido qilsin. Ba’zi toifa kishilar doim ortda qolishadi. Alloh ham ularni ortda qoldiradi», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari.

1085/5. Abu Mas’uddan (r.a.) rivoyat qilinadi. «Rasululloh (s.a.v.) namoz (oldidan) yelkalarimizni ushlab: «Barobar turinglar. Har turli bo‘lib turmanglar. Qalblaringiz ham har turli bo‘lib qoladi. Menga balog‘atga yetgan aqllilaringiz yaqin tursin. Keyin aqlda
ularga yaqinlari tursin. So‘ngra ularga yaqinlari tursin», deb aytardilar». Imom Muslim rivoyatlari.

1086/6. Anasdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Saflaringizni barobar qilinglar. Chunki safni barobar qilish namozning mukammal bo‘lishiga sababchidir», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

Imom Buxoriy rivoyatlarida: «Saflarni barobar qilish namozni qoim etishdir», deyilgan.

1087/7. Anasdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bir kuni namozga takbir aytilganida Rasululloh (s.a.v.) bizlarga yuzlarini qaratdilar-da: «Saflaringizni tekislab, jipslashtiringlar. Chunki men sizlarni orqamdan ham ko‘raman», dedilar. Imom Buxoriy shu lafz bilan imom Muslim mana shu ma’noda rivoyat qilganlar.

Imom Buxoriyning boshqa rivoyatlarida: «Bizlar safda tursak, yelkamiz yonimizdagining yelkasiga, oyog‘imiz yonimizdagining oyog‘iga yopishib turar edi», deyilgan.

1088/8. No‘‘mon ibn Bashirdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Saflaringizni barobar qilinglar. (Agar bunday qilmasangizlar) Alloh taolo (qalblaringizni ixtilofli qilib, oralaringizga g‘azab-adovatni solib qo‘yish bilan) yuzlaringizni bir-biriga muxolif qilib qo‘yadi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

Imom Muslimning rivoyatlarida quyidagicha aytiladi: «Rasululloh (s.a.v.) saflarimizni go‘yoki kamon o‘qlarini tergandek tekislab qo‘yardilar. Bizning tushunganimizni ko‘rgunlaricha shunday qildilar. Keyin bir kuni (namozga kirishish uchun) takbir aytaman, deb turganlarida, bir kishi ko‘kragini (boshqalarnikiga qaraganda) biroz chiqarib turganini ko‘rib, «Ey Allohning bandalari, saflaringizni barobar qilinglar. (Agar bunday qilmasangizlar) Alloh taolo yuzlaringizni bir-biriga muxolif qilib qo‘yadi», dedilar».

1089/9. Baro ibn Ozibdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) safning orasiga kirib, bu tomondan narigi tomongacha yurdilar-da old tomonlarimizni va yelkalarimizni qo‘llari bilan barobar qilib: «Saflaringizni har turli qilmanglar. Agar har turli qilsanglar, Alloh qalblaringizni muxolif qilib qo‘yadi», dedilar. Va yana u zot: «Albatta, Alloh va uning farishtalari avvalgi safdagilarga duoyu salavot ayturlar», deb aytardilar. Abu Dovud rivoyatlari.

1090/10. Ibn Umardan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Saflaringizni to‘g‘rilanglar. Yelkalaringizni barobar qilinglar. Safdagi ochiq joylarni to‘ldiringlar. Birodarlaringiz safni qo‘llari bilan to‘g‘rilayman, deyishsa, ularga muloyim bo‘ling. Hamda shayton uchun safda bo‘sh joy qoldirmang. Kim safni yetkazsa, Alloh ham uni yetkazadi. Kim safni uzsa, Alloh ham undan uziladi», dedilar. Abu Dovud rivoyatlari.

1091/11. Anasdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Saflaringizni jisplashtiringlar va uning orasini yaqin qilinglar hamda yelkalaringizni tekislanglar. Mening jonim Uning qo‘lida bo‘lgan zotga qasamki, men shaytonlarni saflarning ochiq yerida kichkina qora qo‘zichoqlar kabi o‘tib turganini ko‘raman», dedilar. Abu Dovud rivoyatlari. Bu hadis Muslimning shartlariga binoan sahihdir.

1092/12. Anasdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Oldingi safni to‘ldiringlar. So‘ngra undan keyingi safni to‘ldiringlar. To‘lmaydigan saf oxirgi saf bo‘lsin», dedilar. Abu Dovud rivoyatlari.

1093/13. Oishadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Albatta, Alloh va uning farishtalari safning o‘ng tomonidagilarga duoyu salavot ayturlar», deb aytdilar. Abu Dovud rivoyatlari.

1094/14. Barodan (r.a.) rivoyat qilinadi. Agar biz Rasulullohning (s.a.v.) orqalarida namoz o‘qiydigan bo‘lsak, u zotning o‘ng tomonlarida turishni yaxshi ko‘rar edik. U zot yuzlarini bizga qaratib, quyidagicha aytgan so‘zlarini eshitdik: «Ey Rabbim, bandalaringni qayta tiriltiradigan yoki Mahshargohga to‘playdigan kunda azobingdan saqla!». Imom Muslim rivoyatlari.

1095/15. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Imomlaringizni o‘rtaga olinglar. Hamda safdagi ochiq joylarni to‘ldiringlar», deb aytdilar. Abu Dovud rivoyatlari.

195-BOB
Farzlar bilan birga o‘qiladigan ta’kidlangan sunnatlarning fazilati hamda ularning savob jihatidan oz, ko‘p, o‘rtachalari bayoni

1096/1. Ummul Mo‘‘minin Ummu Habiba Ramla binti Abu Sufyondan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Biror musulmon banda Alloh uchun har kuni o‘n ikki rakat farzdan tashqari nafl namoz o‘qisa, Alloh taolo u kishi uchun jannatda uy quradi yoki u kishi uchun jannatda uy quriladi», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari.

(Bizning Hanafiya mazhabimizdagi farzdan oldingi va keyingi sunnat namozlarni o‘qish mana shu hadisga asosandir. - Tarj).

1097/2. Ibn Umardan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) bilan birga peshin namozidan oldin va keyin juma namozidan keyin, ikki rakat, shom namozidan keyin ikki rakat hamda xufton namozidan keyin ikki rakat namoz o‘qidim» dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

(Bizning Hanafiya mazhabimizda bomdodning farzidan oldin ikki rak’at sunnat, peshinni farzidan oldin to‘rt rak’at, keyin ikki rak’at sunnat, juma namozida esa, farzidan oldin ham keyin ham to‘rt rak’at sunnat, shom namozida esa farzidan keyin ikki rak’at sunnat, xuftonni farzidan keyin ikki rak’at sunnat o‘qiladi. Bu aytilgan gaplarga, kelgusida keladigan sahih hadislardan dalillar bordir. - Tarj).

1098/3. Abdulloh ibn Mug‘affaldan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Ikki azon orasida namoz bordir. Ikki azon orasida namoz bordir. Ikki azon orasida namoz bordir (ya’ni azon bilan iqomat orasida) deb, uchinchisidan keyin: «Xohlagan kishi uchun», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

196-BOB
Bomdod namozining ikki rakat sunnati ta’kidlangan sunnat ekani haqida

1099/1. Oishadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) peshin farzidan oldin to‘rt rakat va bomdod farzidan oldingi ikki rakat sunnatni hech tark qilmasdilar. Imom Buxoriy rivoyatlari.

1100/2. Oishadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) biror ixtiyoriy namozga bomdod namozining ikki rakat sunnatiga e’tibor berganchalik ahamiyat bermasdilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.