-
ILON VA UNING DUMI
Bir vaqtlar bir ilon yashagan bo‘lib, uning boshi va dumi doimo bahslashar ekan. Bosh dumga aytarmish: "œMeni katta deb hisoblaysan". Dum javob berarkan: "œMen ham katta maqomga munosibman". Bosh aytadi: "œMenda eshitish uchun quloq, ko‘rish uchun ko‘z, yeyish uchun og‘iz bor, harakatlanayotganda gavdaning oldida bo‘laman — mana shuning uchun meni katta hisoblash zarur". Dum unga javoban: "œAgar men daraxtga uch marta o‘ralib olsam, nima bo‘ladi?" U shunday qildi ham. Bosh ovqat qidirib harakat qilolmadi va ochdan o‘lishiga oz qoldi. U dumga dedi: "œMeni qo‘yvoraqol, men seni katta deb hisoblayman".
Dum shu zahoti daraxtdan bo‘shaldi. Bosh dumga yana deydi: "œSen katta deb hisoblangan ekansan, ko‘raylikchi, qanday qilib oldinda yurarkansan". Dum oldinga yo‘l oldi, biroq, bir necha qadam yurmay olovli handaqqa ag‘anadi va ilon olovdan halok bo‘ldi.
-
AQLLI TULKI
Arslon, bo‘ri va tulki uchovlon birga ov ilinjida o‘rmonga borishdi. Aslida arslon tengi bo‘lmagan tulki bilan bo‘rini ovda sherik qilishi to‘g‘ri emasdi. Ammo "œjamoat bo‘lishda baraka bor" deyilgani uchun bu safar shuni ixtiyor qildi.
Uchta bo‘lishdimi, endi ulardan biri boshliq bo‘lishi lozim. Arslon o‘zi boshliq bo‘lishini bilgani uchun bu haqda tulki bilan bo‘riga maslahat solib o‘tirmadi.
Tushgacha ular bir yovvoyi eshak, bir yovvoyi echki va semizgina bir quyon ovlashdi. Ovlari baroridan kelgan edi. Ovlarini tishlab sudraganlaricha bir g‘orga olib kelishdi. Ular juda ham ochqashgan, qorinlari tatalab borar edi.
O‘ljalarni o‘rtaga qo‘yishdi. Endi buni taqsimlash kerak edi. Aslida, kim boshliq bo‘lsa, o‘sha taqsim qilishi kerakligini arslon yaxshi bilardi, lekin sinash uchun bo‘riga qarab, dedi:
— Qani, tajribali do‘stim bo‘ri, shu ovlaganlarimizni o‘rtamizda bir taqsimlab ber-chi? Shunday taqsimlaki, ko‘nglingdagidek bo‘lsin.
Bo‘ri darhol ishga kirishdi.
— Bosh ustiga! Birpasda hal qilaman. Avvalo sizning ulushingizni beraman... Mana shu yovvoyi eshak eng katta ovimiz. U sizniki. Kattakon gavdangizga munosib tushlik. Echkiga kelsak, u menga tegishli. Menga shu ham bo‘laveradi. Quyonni bo‘lsa, tulkiga beramiz. Aslida, uni... Mana, bo‘ldi, ruxsat bersangiz, yeyishni boshlasak.
Arslonga bo‘rining taqsimi as-lo yoqmadi. Birinchidan, u bo‘rining: "œYo‘g‘-e, biz kim bo‘pmiz. O‘zlari taqsimlasalar tuzuk, bermasalar o‘zlaridan qolgan sarqitga ham rozimiz", deyishini kutgan edi. Ikkinchidan, bo‘rining o‘zini katta tutgani ensasini qotirdi. Unga qolsa, tulkiga hech narsa bergisi yo‘q.
Arslon qattiq g‘azablanib, bo‘riga hayqirdi.
— Ey ahmoq! Sen kim bo‘psanki, o‘zingni odil taqsimchi his qilyapsan. Mening kimligimni unutib qo‘yibsan, so‘tak! Axir, men hayvonlar podshohiman. Sen ahmoqqa men turib, ulush taqsimlashni kim qo‘-yibdi? Ahmoqliging boshingga yetdi! — dediyu bo‘riga tashlandi va birpasda uni tilka-pora qilib tashladi.
Aqli-hushi boshidan uchib, qo‘r-qib ketgan tulki qotib qolgan, na gapira olar, na o‘rnidan jila olar edi.
Bo‘rining ishini bitirgan arslon joyiga kelib o‘tirgach, dir-dir titrayotgan tulkiga qarab:
— Senga nima bo‘ldi? Nega qotib qolding? Yaqinroq kel-da, ovlarni taqsimla! — deb buyurdi.
Tulki amrga muvofiq yaqinroq surildi. So‘ng tili zo‘rg‘a kalimaga kelib:
— Xo‘p bo‘ladi, sultonim! To‘g‘risi, ulush taqsimlash men bechoraning ishi emas. Bu ishga faqat Siz loyiqsiz. Ammo... o‘zingiz buyuryapsiz. Na chora... — dediyu jim o‘ylanib qoldi. "œShunday taqsimlayki, jonim omon qolsin", deb o‘yladi u.
— Nega jim bo‘lib qolding? — dedi arslon o‘rnidan turib.
— Hozir... hozir... Yaxshilab o‘ylab oldim-da... Xo‘sh... ojiz fikrimcha, bu yovvoyi eshak nonushtalik ovqatingiz bo‘lgani ma’qul. Axir, ertalabdan beri tuz totganingiz yo‘q. Buning ustiga, charchadingiz. Aslida katta gavdangizga bu urvoq ham bo‘lmaydi... Echkiga kelsak, uni tushlik ovqat o‘rnida tanovul qilsalar, juda yaxshi bo‘ladi. O‘ziyam sizbop tushlik. Taningizga kuch-quvvat bo‘lib singsin!.. Quyonga kelsak, kattagina va semizgina narsa. Buni kechki ovqatingiz uchun saqlab qo‘-yamiz. Axir, kechqurun ham nimadir yeyishingiz kerak-ku...
Tulki shunday deya mo‘ltirab arslonga qarab qoldi.
Arslonning bu taqsimdan kayfi chog‘ bo‘ldi, g‘azabi tarqab, dili xotirjam, mamnun bo‘lib, tulkiga qaradi. Tushlik qilishga kirishar ekan:
— Barakalla, tulkivoy. Mana buni odil taqsim desa arziydi. Baloday aqling bor ekan-a! Bunaqa taqsimni sen qayoqdan o‘rganding? — dedi.
Tulki bir chetda burda-burda bo‘lib yotgan bo‘riga ishora qilib:
— Manavi sho‘rlikning holidan, — dedi.
— Ofarin... Bundan buyon menga qanday muomala va xizmat qilish lozimligini boshqalarga o‘rgatasan. Uqdingmi?! — dedi arslon yovvoyi eshakning sonini paqqos tushira turib.
— Bir og‘iz so‘zingiz, — dedi tulki hozirjavoblik bilan.
"œNonushta"ni tugatgan arslon tulkiga o‘zidan ortgan mayda-chuydalarni yeyishni ishora etdi.
Yovvoyi eshakning boshini g‘ajiyotib tulki holiga shukr qilar va: "œYaxshiyam taqsim navbati menga bo‘ridan keyin keldi. Uning o‘rnida bo‘lganimda hozir.." deya o‘ylardi.
Qissadan hissa: Yo‘lga chiqish oldidan yo‘ldoshlik uchun yaxshi, bama’ni kishilarni tanlash lozim. Chunki haqiqiy do‘st safarda bilinadi.
* Donolar aytganlar: "œSen menga yo‘ldoshing, do‘sting kimligini ayt, men senga kimligingni aytaman"; "œYaxshi bilan yurdim, qand yedim. Yomon bilan yurdim, pand yedim".
* Kishi uchun eng zarur narsa har yerda o‘z haddini bilish, aql bilan ish tutishdir.
* Aqlli odam har narsadan bir ibrat olgay.
* Kishi o‘zidan oldin yashab o‘tganlar boshiga kelgan balolarni unutmasligi, shunga ko‘ra harakat qilishi darkor.
O`tmishdan agar ibrat
olmasa kishi,
Kelajagi boshqalarga
ibrat bo`lg`usi...
Jaloliddin Rumiy
Bahriddin UMRZOQ tarjimasi
-
CHUMOLI VA SICHQON
Chumoli yegulik topish niyatida sudralib inidan chiqdi. Yo‘lda ketayotib, bexosdan ko‘zi kattagina ushoqqa tushdi va uni ini tomon sudrab keta boshladi. Yo‘l uzoq, yarim manzilga yetgach, charchab, dam olishga o‘tirdi. Shu payt qayerdandir sichqon paydo bo‘ldi va chumolini tergay ketdi:
— Buni qayerdan olding?
— Uzoqdan olib kelyapman.
— Buni menga ber, ehtimol, qopqonimdan olgandirsan.
— Bermayman, qopqon seniki emas, — dedi chumoli.
— Qopqon meniki, — deb o‘dag‘ayladi sichqon.
— O‘zing qopqondan qo‘rqasan-u, qanday qilib seniki bo‘lishi mumkin? — deya pisanda qildi chumoli.
— Sen o‘zing qo‘rqmaysanmi?
— Zarracha ham.
— Agar shunday bo‘lsa, sandiq tagida ikkita qopqon bor. Har biriga yong‘oq bo‘laklari joylashtirilgan. Agar sen haqiqatan botir bo‘lsang, ulardan biridagini olib ko‘r-chi? — dedi sichqon.
— Ular qayerda, qani ko‘rsat-chi? — chaynaldi chumoli.
Sichqon chumolini sandiq tagida turgan qopqonlar oldiga boshlab bordi. Chumoli endigina qopqondagi yong‘oq bo‘lagiga tirmashib chiqayotganda, birdan uning ilgagi chiqib ketdi. Chumoli o‘sha bo‘lak bilan qo‘shilib, tepaga otildi. Sichqon buni ko‘rib qattiq kulib yubordi.
— Nimaga kulayapsan? — so‘radi chumoli.
— Sen juda kulgili holatga tushding, — dedi sichqon.
— Sen bunchalik balandga sakray olmaysan. Beo‘xshovsan, epchil emassan. Shuning uchun ham senlarni har doim qopqon tutib qoladi.
— Endi esa men vaziyatdan qanday chiqishni o‘rganib oldim, — deb sevinib javob berdi sichqon. — Mana, qarab turgin, qopqondagi yong‘oq donini qanday olaman?
Sichqon hovliqib ikkinchi qopqondagi yong‘oq bo‘lagiga tashlandi. Ilgak uchib ketib, qopqon uni qisib qoldi.
Qissadan hissa: kim o‘zgalar hisobiga tekinxo‘rlik bilan hayot kechiraman desa, u sichqonning holiga tushishi muqarrar.
Saidamin MUSAXO‘JAYEV
-
LAYLAK
Ona yosh edi. Ona navjuvon edi. Bola g’or edi, bola go’dak edi... Kunlarning birida ona-bola qishloqqa —uzoq qarindoshlarinikiga boradigan bo’lishdi. Ona qaddini g’oz tutib, tez-tez yurib borar, bola esa alang-jalang qilib atrofdagi manzaralarni tomosha qilar edi. Qishloq guzarida yarmini yashin uchirib ketgan bahaybat chinor bor ekan. Bola daraxtni ko’rib angrayibqoldi: chinorning tarvaqaylab o’sgan shoxida supradek kattakon uya qorayib ko’rinar, uyada esa oyog’i, tumshug’i uzun bir qush turar edi.
Bola mo’jiza ko’rgandek taqqa to’xtab qoldi.
- Anavi nima, oyi?- dedi o’sha tomondan ko’z uzmay.
-Laylak, o’g’lim, laylak!- ona o’g’lining boshini silab qo’ydi. — Yura qol, jonim.
Bola hech qachon bunaqa qushni ko’rmagan edi. Qush negadir bir oyoqlab turardi. U yana to’xtab qoldi.
-Nima u, oyi? —dedi tag’in chinor uchiga ko’z tikib.
-Laylak, o’g’lim, laylak.
- Nimaga bir oyoqda turibdi?
Ona kuldi:
- Bir oyog’i charchagandir-da. Yura qol, jonim.
Bola hech qachon bunaqa qushni ko’rmagan edi. Qush negadir bo’ynini cho’zib tumshug’ini osmonga qaratib silkitar, shunda "œtarak-tarak" degan ovoz eshitilardi.
Bola tag’in to’xtab qoldi.
- Nima o’zi u, oyi?
Uning ko’zlarida quvonch bor edi. Hayrat bor edi. Ona shoshib turardi. Mingta yumushi bor edi. Hali shaharga qaytishi kerak.
-Laylak dedim-ku, jinnivoy,- deb ohista egilib, o’g’lining yuzidan o’pdi. — senga salom beryapti-da.
Ona yosh edi. Ona navjuvon edi.
... Oradan o’ttiz besh yil o’tdi. Bola yigit bo’ldi. Ona keksayib qoldi. Oyog’idan mador, ko’zidan nur ketdi.
Kunlardan birida ona-bola ittifoqo yana o’sha qishloqqa borib qoldilar. Yigit qaddini g’oz tutib tez-tez yurib borar, ona esa toliqqan oyoqlarini, og’ir-og’ir ko’tarib bosgancha harsillab kelardi. Guzardagi yarmini yashin uchirib ketgan chinor hali ham bor ekan. Buni qarangki, chinorning tarvaqaylab o’sgan shoxida hamon supradek kattakon uya qorayib ko’rinar, uyada esa oyog’I, tumshug’i uzun laylak turardi. Yigit laylakka bir qarab qo’ydi-yu qadamini tezlatdi.
Orqada kelayotgan ona nursizlanib qolgan ko’zlarini chinorga, chinor shoxida qorayib turgan uyaga tikdi. Shoxda osilib turgan narsa ko’ziga g’alati ko’rindi.
- Anavi nima, o’g’lim? — dedi to’xtab.
-Laylak, oyi, laylak!
Ona yaxshi eshitmadi. Uch-to’rt qadam yurib yana to’xtab qoldi. Savatdek narsa ichida bir nima oqarib ko’rinyapti. Qiziq...
-Nima, o’g’lim? — dedi ko’zlarini pirpiratib. O’gil taqqa to’xtadi. G’ashi keldi. O’zi shoshib turibdi: mingta ishi bor! Odam qariganidan keyin ezma bo’lib qolarkan-da!
-Laylak! —dedi jerkib. —Laylak deyapman-ku, karmisiz!
Shunday dedi-yu, jahl bilan tez-tez yurib ketdi. Nachora, yigit yosh, yigit navqiron. Uning yumushi ko’p. hali shaharga qaytishi kerak"¦ Uning yumushi ko’p. hali shaharga qaytishi kerak"¦ Uning g’or, go’dak bolalari bor"¦
O'tkir Hoshimov
-
YEB-TO'YMAGAN YALAB To'YMAS
Qadim zamonda ko’zi ojiz odam bo’lgan ekan. Albatta, ko’zi ojizlik ayb emas"¦ Xullas o’sha odam tirikchiligi tang ahvolda qolgach o’ziga o’xshash so’qir bir tilanchiga shogird tushibdi. Gadoylik hunarining sirini o’rgatishni so’rabdi.
- Bu hunarning uchta qoidasibor,-debdi ustozi.- Qayerda bo’lsa ham, qancha bo’lsa ham, kimdan bo’lsa ham olaverasan!
Oradan ko’p yillar o’tibdi. Ustoz tilanchi hammomning issiq xonasida mudrab o’tirsa, yonbosh tomondan ovoz kepti:
- Xayr qili-i-ing!
-Esing joyidami?-debdi ustoz tilanchi. —Hammomda ham sadaqa so’raydimi?
-Qayerda bo’lsa ham!-debdi boyagi ovoz.
Ustoz tilanchining achchig’i chiqibdi.
-Qanaqa betamizsan, yalang’och odamda pul nima qilsin?
- Qancha bo’lsa ham!
Ustoz tilanchi shogirdining ovozidan tanib qolibdi.
- Hoy, badbaxt! Kelib-kelib o’z ustozingniham shilasanmi?
- Kimdan bo’lsa ham!-debdi shogird tilanchi...
Albatta, poraxo’r tilanchi emas. Poraxo’r avvaliga o’zini tiyib yuradi. "œInsof" bilan oladi. Ammo bora-bora qayerda bo’lsa ham, qancha bo’lsa ham, kimdan bo’lsa ham olishga o’rganadi. Va... oxiri hammomga yalang’och kiradi... tag’in kim bilsin... Qarib-churuguncha umrguzaronlik qiladiganlari ham oz emas shekilli.
O'tkir Hoshimovning "Daftar hoshiyadagi bitiklar" kitobidan
-
YURAKNING TO'RT SANCHIG'I
SHAYMAN CHAVANDOZNING NIGOHI
Kuzning oxirlari edi. Telefon jiringladi: notanish raqam. Behafsala go‘shakni ko‘tarsam, tanish ovoz eshitildi:
— Qandaysan, nevara, kayf chog‘mi?
Ko‘ksimga qishloq hidi urilganday bo‘ldi: Shayman chavandoz. G‘ayratli bova, fermer. Yilda ikki-uch marta nimalarnidir hal etgani bazza-bazza poytaxta kelib turadi.
So‘rashdik. Chilonzordan qo‘ng‘iroq qilayotgan ekanlar. Bordim. Chavandoz bova dashtday keng bag‘rini ochdi:
— Ha, ko‘zingdan...
Uyga taklif qiluvdim, rapidaday qo‘lini sermadi:
— Yer qarab turibdi, choylashishga balo borma? Poezd jo‘nashiga hali barvaqt. Bir xabarlashay, deb edim-da...
Yo‘l ustidagi kafega kirdik. Chavandoz bova do‘ppisini qo‘liga urib, qayta-qayta qoqdi:
— Tovbangdan-ay, uch oy oldin manov bino yo‘q edi-ku...
— Ha, endi...
Ovqat orasi ag‘dan-bag‘dan gurung qo‘shildi. Chavandoz zotining ichi to‘la gap bo‘ladi...
— Ay, nevara, erkak degani ot minmay qo‘ydi. Shuning uchun badanda bujur yo‘q-da. Sen tengi paytimiz Inoyat «kuzir» bilan ko‘pkaridan qolmasdik. Qor beldan urib tursa ham buyog‘i Boysunu Sherobod, naryog‘i Sariosiyoga borib ot chopganmiz. Yaqin orada avvalgiday ko‘pkarini ham, chavandoz ham ko‘rolmadim, nevara...
-
Chavandoz bova tiynatiga nomuvofiq andak ma’yuslanadi, xo‘rsinadi. Bir dam o‘tgach, ko‘zlarda yana o‘sha shiddat jilva qiladi:
— Ay, baxshilarni aytgin. El sel bo‘lardi-ya. Qodir baxshi to‘yga kelsa, o‘tirgani joy topilmasdi. Polvonlar doston eshitib, davralardi. So‘ng kurash ko‘rgin-da. Kuch bilakka sig‘may, jelakni «tors-tors» yirtadi-ya... Qodir baxshi ham chertib aytardi, ammo-lekin «Ot mingan yigitlarga oriyat yo‘ldosh bo‘ldi...» derdi. Ay, belida belbog‘i borlar bu gapdan qizinmasin-ma?!.
Chavandoz bova choy ho‘pladi:
— Endi, bu gaplar qolib ketdi. Bugunning bolasi — boshqacha! Bularing otni zooparkda ko‘rib katta bo‘layapti. Shuning uchunmikan, ko‘zida o‘t ko‘rmayman. Ay, tovba-ay...
Sal narida bir talay o‘smirlar yoshi o‘tganroq ikki ayol boshchiligida nimanidir bayram qilishardi. Qiy-chuv, hiring-hiring...
Bittasi turib, magnitofonga kasseta qo‘yib keldi.
— «... qachon, dema, dilni qilma vayron,
qachon, dema, senga jonim qurbon,
kechirgin xatoyim,
kechirib qo‘ygin tamom — Mario!..»
Jazavali raqs boshlandi. O‘smirlar kimo‘zarga qiyqirib, haligi ayollarni o‘rtaga olishib, bilganicha o‘ynashardi. Bittasi esa azbaroyi zavq-shavqdan bo‘lsa kerak, qiz bolani dast ko‘tarib, bir-ikki aylantirib qo‘ydi.
Shayman chavandoz hayron bo‘lib tikildi. Keyin shahd bilan turdi-yu, magnitofonning sim-pimini uzib, otib yubordi. Qiy-chuv bir zumda tinchidi.
Chavandoz bova hayron bo‘lib turganlarga bir qoshini balandlatdi:
— Ha-a?..
-
Uning xarakterini bilganim uchun aralashmadim. Ammo jim qarab ham turolmadim. Oliftaroq bittasini tutolmay qoldim. Qaboq uyub turgan Chavandoz bovaga ro‘para bo‘ldi:
— Nima qilyapsiz, boboy?..
Ulgurolmadim. Haligi bola tarsakidan ancha nariga uchib tushdi. Boshlandi to‘polon. Yuz-ko‘zlari bo‘yalgan, sochi kalta boyagi xotinlar shang‘illagancha «tartibbuzar zo‘ravon»ga yopishib ketdi:
— Kimsiz, o‘zi. Vaobshe tushunolmay qolduv. Vay, tovba qilsam, jinniroqmisiz,a?..
Chavandoz bova qo‘lini sermadi:
— Tek tur-ay...
Kafening kattalari yugurib keldi. Shayman chavandozni qo‘ltiqlashib, qulog‘iga bir nimani shivirlashib, tashqariga olib chiqishdi.
— Bo‘ldi-ay...
Chavandoz bova bir siltanib, u yog‘-buyog‘ini to‘g‘rilagan bo‘ldi.
— Bizdan qancha?..
Cho‘ntak kovlayotib qarasam, u o‘qrayib turibdi. Tinchidim. Ketayotib, uzr so‘ragani chiqqan qandaydir bolaga chavandoz bova o‘dag‘ayladi:
— Kim, anov urg‘ochi?..
Yigitcha yerga qaradi:
— Ustozimiz...
Indamay yo‘lga tushdik. Shayman chavandoz poezdga chiqarkan, jim bag‘riga bosdi. So‘ng... Ke-e-e-tdi. Shu bo‘yi mana ikki yildirki, u poytaxtga kelmaydi.
-
«QORNIM TO‘YSA, BO‘LDI-DA»
So‘nggi marta qishloqqa borganimda, adirga chiqdim. Bir bola mol boqib o‘tirgan ekan. Gaplashgim keldi, negadir. So‘rashdimu, arang tanidim: uyi anhorning narigi betida. Juvozkash amakining supraqoqdisi. Bu yil 9-sinfni bitiribdi.
— Kitob o‘qiysanmi? — dedim gapni aylantirib.
Boshini chayqadi. Sababini so‘rasam, yelkasini qisdi. Menam qo‘ymadim.
— Kim bo‘lmoqchisan?
— ... Hech kim...— pichirladi u.
— Iya, uka, sal pastroq tushing, — dedim erkalab. — Agar sen hech kim bo‘lolsang, dunyo nima bo‘lishini bilasanmi?
Ajablanib tikildi.
— Shaharda o‘qiysanmi, nasib bo‘lsa?
— Yo‘q...
— Nimaga, endi?
— Otamning puli yo‘q, — cho‘rt kesib gapirdi u.
— Iya, qiziq ekansan-ku. Sarflagan puling bir kuni qaytib keladi.
— ...
-
Boshini siladim:
— Xo‘sh, otang bilan gaplashsam, o‘qiysanmi?
U o‘ylanib qoldi. Keyin... ishonasizmi, naq saksondan sakragan cholday gapirdi:
— Bizar kattarguncha... zamonlar o‘zgarib ketadi.
— Nimasi o‘zgaradi, — dedim iddao aralash.
— ...
Bir pas jim qoldik.
— Cho‘pon bo‘lasanmi? — dedim andak o‘tib.
Boshini sermadi.
— Keyin-chi?
— Mol boqaman.
— Bor-yo‘g‘i shumi? — dedim ajablanib.
U yerga qaradi:
— Qornim to‘ysa, bo‘ldi-da.
Iloji boricha xotirjam gapirishga urindim:
— Hov, anov targ‘il g‘unajinni ko‘ryapyasanmi? Ana shuning ham qorni to‘ysa bo‘ldi. Sening undan farqing yo‘qmi?
Ukam tushmagur qochib ketdi.
Kechqurun hamsoyamiznikida to‘y bo‘ldi. Otarchilar shaharlik ekan. Ko‘pchilikning ko‘zi husni qocha boshlagan raqqosa-da. U ham o‘z ishining ustasi: pul chiqarmaguningizcha ketmaydi. Kimdir pul uzatib o‘pmoqchi bo‘ldi. Raqqosa nozlandi. Haligi kishi shartta do‘ppisini kiydirdi-da, pulga belab tashladi. Raqqosa bu safar yo‘q demadi, hartugul. Maqsadiga yetgan boyagi kishi atrofga burgutona qarash qilib davradan chiqdi. Yonimga kelib o‘tirganida uni tuyqus tanib qoldim. Bu — o‘sha juvozkash edi.
-
JO‘NLASHAYOTGAN HAYRAT
«Oxir zamon odamlari yantoq ustiga chiqib azon aytarkan», — derdilar momom. Ba’zan o‘ylab qolaman. Avlodlar almashgani sayin umr ko‘rish yoshining qisqarayotgani, gavda tuzilishining kichrayib borayotganligi — bor gap. Ammo e’tiborlisi shundaki, odamzotda xudbinlik ortgani sayin hayrat jo‘nlashib, doirasi torayib borayotir. Sun’iy jarayonlar qarshisidagi lollik esa hayrat bo‘lolmaydi. Navoiy hazratlari «Lison ut-tayr»dagi bir vodiy (kamolot bosqichi)ni Hayrat deb nomlaganlar-da. Bilingki, hayrat yo‘qolgani sayin inson o‘zligidan, «men»idan uzoqlashib boraveradi.
Yaqinda Toshkentga kelishimda bir yigit safardosh bo‘ldi. Gapimiz darrov o‘ng tushdi. Rosa xursand ko‘rinardi:
— To‘ydan kelayapman, aka. Tog‘am o‘g‘lining qo‘lini halolladi. Dahshat. Hamma qoyil qoldi. Sakkizta otarchi. Vay, to‘ydan bir kun oldin-chi, to‘rtog‘ayni «neksiya»ni minib chiqqanmiz. Rosa o‘tirib, yarim kechasi osh qilmoqchi bo‘ldik-da. Urin-urin boshlandi. Bir payt ko‘zimni ochsam, savzi kuyib, qozonga yopishib qolibdi. Hamma «o‘chib qolgan» ekan. Vay, ana komediya...
U yana ko‘p gapirdi: asli samolyotda kelmoqchi ekanu, Termizgacha borishga erinibdi. Hali «prava» ololmagani uchun mashinani olib kelolmabdi. Qizlardan tanishi ko‘p, o‘zi ham sanog‘idan adashib ketadi. Bir qancha rasmlarni ko‘rsatdi: turli hangomalardan yodgorliklar.
Avtobus jo‘nashi oldidan u bir yigit bilan gaplashib turgandi. Negadir u yigit chiqmadi. Shuni so‘radim.
— Ha, umi, sinfdoshim, qo‘shnimizning o‘g‘li, — beparvo qo‘l siltadi. — Toshkentga ishga borayotgan ekan, avtobusga puli yetmabdi. Mana, mana shu-da haligi aytganim. Tog‘da «Matiz»ni haydab avariya qilishimga ozgina qolgan...
-
SO‘ZG‘AKI POYON BO‘LUR...
Bir kuni darsdan kelsam, shumxabar aytishdi: yaqin bir akamiz olamdan o‘tibdi. Bandalik. Uyidan chiqarishayotgan ekan. Ulgurolmasligimni bilgach, to‘g‘ri qabristonga borib qo‘ya qoldim. Masjidda ikkita tobut turardi. Ko‘p yaxshi gaplar bo‘ldi. So‘ng bitta tobut chiqdi. Qo‘lma-qo‘l bo‘ldi. Imkon qadar ko‘tarishdim. Marhumni qabrga qo‘yayotib, atrofimga qarasam, bitta ham tanish kishi yo‘q. Adashganimni sezdimu, duoni o‘qir-o‘qimas, ikkinchi tobutni olib ketishgan tomonga chopdim. Qorovuldan so‘rab topgunimcha vaqt o‘tdi. So‘ngi duoga adashganimdan afsuslandim. Keyin... o‘zimdan jirkanib ketdim.
Umid Yoqubov
-
Salomat bo'ling.
Judayam chiroyli yozilibdi.
-
Naql qilishlaricha, buxorolik yosh, navqiron, baquvvat bir yigitning ko‘ngliga shayton vasvasa solibdi va o‘g‘rilik qilmoqqa bel bog‘labdi. Ota-ona, yor-u og‘aynilarining bergan pand-u nasihati unga aslo ta’sir qilmabdi. Yigit g‘oyat jasur, bir so‘zli ekan. Har bir kasb-korning ustasi bo‘lgani kabi eng zo‘r o‘g‘rini qidirib Nishopur degan mamlakatga kelibdi va muddaosini bildiribdi. Usta o‘g‘ri esa bunday abjir yigitni ko‘rib, benihoya shod bo‘lib, unga izzat-ikrom ko‘rsatibdi. Yigitning oldiga dasturxon yozibdi, bir tovoq palov qo‘yibdi. U och-nahor emasmi, «Bismilloh» deb oshga qo‘l uzatibdi. Shu on usta uni ovqat yemoqdan to‘xtatib, debdi: «Ey shogird! O‘ng qo‘l bilan emas, balki chap qo‘l bilan ovqat iste’mol qiling! O‘g‘rilik kasbini o‘rganuvchilar uchun birinchi shart shudir!». Yigit o‘ng qo‘lini oyog‘i ostiga bosib, chap qo‘lini taomga cho‘zibdi, lekin chap qo‘l bilan taomni yeya olmagach, yana beixtiyor o‘ng qo‘lini uzatibdi. Chunki yigit haddan tashqari och edi. Usta ikkinchi marta tanbeh berib debdi: «Ey farzand! Barcha shartlaringizni bajarishga tayyorman, deb menga so‘z berdingiz! Shuni bilingki, o‘g‘rilik kasbini o‘rganmoqlikning birinchi sharti chap qo‘l bilan ovqat yemoq, barcha ishlarni chap qo‘l bilan bajarmoqdur! Chunki siz ertaga o‘g‘rilik qilasiz va qancha mohir, epchil bo‘lsangiz ham, bir kunmas bir kun qo‘lga tushasiz. Shunda bilingki, sizning o‘ng qo‘lingizni kesadilar va siz faqat chap qo‘l bilan qolasiz. O‘shanda sizga og‘ir bo‘lmasligi uchun hozirdan chap qo‘l bilan ishlashni o‘rganing! Tushundingizmi?».
Yigit o‘g‘riboshiga dedi: «Ey ustod! Dunyoning barcha xazinalaridagi oltin-u gavharlarni jamlab bersam, mening kesilgan o‘ng qo‘limni qayta o‘z o‘rnida ko‘rishning imkoni bo‘lurmu?». O‘g‘riboshi dedi: «Aslo, bo‘lmas!». Yigit dedi: «Unda bergan ta’limingiz uchun tashakkur. Bu sabog‘ingiz menga bir umr yetadi. Endi niyatimdan qaytdim. Oltindan ham, gavhardan ham qimmatbaho bo‘lgan qo‘llarimni halol mehnat uchun safarbar qilgumdur! O‘g‘ri bo‘lmoqning birinchi sharti chap qo‘l bilan ovqat yemoq bo‘lsa, mening birinchi niyatim o‘g‘rilikdan voz kechmoqdur!».
Yigit shunday deya halol mehnati qilishni boshlabdi.
-
Bir hukmdor o‘z o‘g‘liga murabbiy yollabdi. Bola odob va fazilatda yagona bo‘lib, kamolga yetganda bir kuni murabbiy uni hech bir sababsiz kaltaklabdi. Shunda bolaning ko‘nglida murabbiyga nisbatan kek saqlanib qolibdi.
Vaqti kelib hukmdor o‘lib, o‘g‘li uning o‘rniga taxtga o‘tiribdi va o‘z murabbiyini chaqirtirib:
— Nega sen falon paytda meni hech bir sababsiz urgan eding, deb dag‘dag‘a qilibdi.
Ey hukmdor, — debdi unga javoban murabbiy. — Men fazlu odobda kamolga yetganingni ko‘rganimda otang vafotidan keyin albatta taxtga o‘tirishingni bilgan edim. Shuning uchun men senga tayoqning zarbini-yu nohaq zulmning alamini torttirdimki, toki sen bu zulmni hech kimga ravo ko‘rmagaysan...
Bu so‘zlardan hukmdor chuqur o‘yga cho‘mibdi. Va o‘z murabbiysiga rahmatlar aytibdi.
-
Luqmoni Hakim Habash xo‘jayinining quli bo‘lgan. Unga bir kuni qo‘y berib: "œEng shirin joyidan kesib keling", — deydilar. Luqmon qo‘yning yuragi bilan tilini kesib keladi. Yana bir gal qo‘y berib:
"œUning eng yomon joyini kesib keling", debdi xo‘jayini. Bu gal ham Luqmon yuragi va tilini kesib kelibdi. Buni ko‘rgan xo‘jayin savol beribdi. Shunda Luqmon: "œAgar bir zotning tili shirin, yuragi pok bo‘lsa, eng yaxshisi shu. Agar tili achchiq, yuragi qora nopok bo‘lsa, bu eng yomoni", — deb javob beribdi. Shundan keyin undagi karomatni sezgan xo‘jayin qullikdan ozod qilibdi. Bir kuni o‘tayotib, bir xonadon oldida kirib-chiqib turgan xaloyiqni ko‘rgan xo‘jayin shu ostonaga intiladi. Qarasa, o‘zi ozod qilgan qul. "œSen men ozod qilgan Luqmon emasmisan?", — deganida. "œHa", — degan. "œSen qanday qilib shu martabaga erishding, ya’ni qanday qilib xalqni rozi qilayotibsan?", — debdi. Shunda qul: "œMening yuragimning pokligi, shirin tilim, yaqinlarimga mehr-muhabbatim, qo‘shnilarimga hurmat-izzatim, beminnat mehnatim, halolligu pokligim, to‘g‘ri so‘zim, birovlarning oilasiga, xotiniga nopok nazarim bilan qaramaganim meni shu darajaga ko‘tardi.", — degan ekan.
-
O’ZGARISHNING BOSHLANISHI
Keksa bir so’fi o’zi haqida shunday degan ekan: "Yoshligimda juda isyonkor edim va yaratganga iltijo qilib, "Tangrim, menga dunyoni o’zgartirishim uchun kuch ato et!", derdim. O’rta yoshga yetganimda, umrimning yarmiga kelgan bo’lsam ham, hatto birgina insonni ham o’zgartira olmaganimni farqlaganimdan so’ng iltijoni shu taqlid o’zgartirdim: "Tangrim, men bilan birga bo’lgan yaqinlarimni o’zgartirishim uchun menga salohiyat ber, ayniqsa, oilam va do’stlarimni o’zgartirishga quvvat ber. Shunda baxtli bo’lardim". Endi esa yoshim bir joyga borib qoldi, o’tgan umrimni sarhisoblab, naqadar ahmoq bo’lganimni payqay boshladim. Dilimdagi birgina duo esa shu: "Tangrim, menga o’zimni o’zgartirish uchun quvvat ber!" Agar boshidan shunday duo qilganimda hayotimning har bir lahzasini bekorga sarflamagan bo’larmidim".
Vaqtimizni o’zgalarni o’zgartirish uchun harakat qilishga sarflay olamiz. Biroq, aslida birgina kishini o’zgartira olamiz: Faqat o’zimizni... Natijani hisobga oladigan bo’lsak, shuning o’zi ham yetarli.
-
Vaqt (Hikoya)
Bir vaqtlar butun tuyg’ular va tushunchalar yashaydigan bir orol bor ekan. Shodlik, Qayg’u, Bilim va boshqalar"¦Sevgi ham u yerda ekan.
Bir kuni orol suvga ko’milayotganligi haqida xabar kelibdi. Shuning uchun hamma orolni tark etish maqsadida qayiqlarlarini tayyorlay boshlabdi. Sevgi orolda qolgan eng so’ngi tuyg’u ekan. Chunki u mumkin bo’lgan eng so’ngi onga qadar kutmoqchi bo’libdi. Orol butunlay suvga botib ketar chog’ida boshqa chorasi qolmaganligi uchun Sevgi yordamga chaqira boshlabdi
Boyli juda katta bir kemada ekan. "œBoylik, meni yoningga olasanmi?" — deb so’rabdi Sevgi. "œYo’q" — debdi Boylik, "œOlolmayman, kemamda juda ko’p oltin va kumushlar bor. Senga joy qolmadi"
Sevgi juda chiroyli bir yelkanli qayiqdagi Kibrdan yordam so’rabdi: "œ Kibr, iltimos, menga yordam ber!"
"œ Senga yordam bera olmayman, Sevgi, shalabbo bo’lib yotibsan va elkanlarimni bulg’ashing mumkin".
Qayg’u ham shu yaqinlarda ekan. Sevgi unga yuzlanibdi: "œ Qatg’u sen bilan ketay"¦"
"œ Uff"¦Sevgi, shu qadar yomonmanki, yolg’iz qolmoqchiman".
Shodlik ham Sevgining yonidan o’tibdi, ammo shu qadar shod-xurram ekanki, Sevgining chaqirganini eshitmabdi ham"¦
Shunda Sevgi bir ovoz eshitibdi: "œKel Sevgi! Seni yonimga olaman". Gapirgan Sevgidan ancha yoshi ulug’ kishi ekan. Sevgi o’zini shu qadar omadli va baxtli his etbdi-ki, uni o’z yoniga olgan kishining kim ekanligini so’rash yodidan ko’tarilibdi.
Yangi bir quruqlik parchasiga yetganlarida, Sevgini qutqargan kishi o’z yo’lida davom etibdi"¦
Undan qanchalar qarzdor bo’lib qolganligini sezgan Sevgi, Bilimdan so’rabdi: "œ Menga yordam bergan kim edi?"
"œU Vaqt edi", - deb javob beribdi Bilim
"œVaqt-mi? U nega menga yordam berdi?"
Bilim jilmayibdi: "œ Chunki faqat Vaqtgina sening naqadar buyuk ekanligingni tushunib, qadringni bila oladi"¦"
Bu hikoyani www.samdu.uz da o'qishingiz ham mumkin.
-
Soyaboningizni unutmang
Yoz mavsumlarining birida kuchli qurg’ošchilik avj olib kichkinagina qishloqdagi ekin-tekinlarga tahdid sola boshlaydi. Jaziramali bozor kunlarining birida qishloq imomi jamoat ahliga qarata shunday deydi: «Bizni yomg’ir duosidan boshqa hech narsa qutšara olmaydi. Uyga boring, duo qiling, ishoning va kelasi yakshanba tangri yomg'ir yuborgani bois rahmat aytishga tayyor bo’lib keling».
Odamlar o’zlariga tayinlangan vazifalarni ado etib, keyingi yakshanba kuni aytilgan joyga to’plandilar. Ammo imom ularni ko’rishi bilan jahl otiga minib:
- Bugun duo qilmabsiz. Demak, сœali сœam yetarlicha ishonmayapsiz, - deydi.
- Iya, - deb e’tiroz qiladi odamlar, - duo qildik va chindan ham ishonyapmiz.
- Ishonyapsizmi? — deb so’raydi imom, unda soyoyabonlaringiz qani?
Hikoya barchamiz uchun birdek taalluqli. Soyabonlarini uylarida qoldirgan insonlar juda ko’p. Bu insonlar umr bo’yi istak va duolarining ijobat bo’lishini umid qiladi, lekin aslida ro’yobga chiqishini kutmaydi. Ba’zilar bo’lsa, orzulari va istaklarining amalga oshishini kutadi. Umrlarining boshidan to so’nggi nuqtasigacha har on go’yoki bir hodisa yuz berishi mumkindek, hozirlik ko’rib yashaydi. Bugun orzu qilganingizga yetish uchun nelar qilmoqchisiz? Tilaklaringizning ijobat bo’lishini hamda natija berishi uchun harakat qilyapsizmi?
Unda soyaboningizni unutmang!!!
-
Butun dunyo yo’q desa ham
Genri Uord Bicher ismli kishi maktabda o’qib yurgan kezlari bir umrga tatigulik voqyeani boshidan kechirdi va bundan o’ziga yarasha xulosa chiqara oldi.
Yosh Genridan o’rtaga chiqib, o’tilgan darsni sinfdoshlariga tushuntirib berishni so’rashadi. U mavzuni enidgina boshlagan ham ediki, o’qituvchisi «yo’q» deya fikrini bo’ladi. Genri takror boshidan boshlaydi, ammo ustozi yana baqiradi: «Xato». Izzat-nafsiga tekkan, bu gapdan jahli chiqqan Genri borib joyiga o’tiradi.
Navbatdagi o’quvchi darsni gapirib berish uchun o’rnidan turadi va u ham ma’ruzani boshlagan zahoti o’qituvchisidan rad javobini eshitadi: «Bo’lmagan gap». Biroq bu o’quvchi mulohazasini oxirigacha davom etadi. Gapini tugatishi bilan o’qituvchi «Barakalla», degancha o’tirishga ruxsat beradi.
Bu hol Genrini tamomila shoshirib qo’ygan edi. U ustoziga bo’lib o’tgan anglashilmovchilikdan norozilini bayon etadi: «Men ham xuddi shunday gapirib berayotgan edim, hyech narsaga tushunmayapman». O’qituvchi esa jilmaygancha unga shunday deydi: «Darsni to’liq tushunmagansan, buni tan olishing kerak. Seni to’xtatishimga imkon berishing o’zingga ishonmaganlikdan dalolat beradi. Hatto butun dunyo «YO’Q» desa ham, sening vazifang «HA» deyish va haqligingni isbotlab berishdan iboratdir!»
Umr davomida odamlar ming xil ko’rinishda «yo’q» deyishadi:
- To’xta, buni qilolmaysan.
- To’xta, yanglish yo’ldan ketyapsan.
- To’xta, buning hyech bir narsaga yaramaydi.
- To’xta, yetarlicha biliming yo’q.
- To’xta, puling yo’q.
- To’xta, bunday qilinmaydi...
Har bir «yo’q» javobining o’zingizga bo’lgan ishonch alangasini toki siz taslim bo’ldim, deguningizga qadar asta-sekin puflab o’chiradigan ta’siri bo’ladi. Atrofingizdagilar har kuni sizga «yo’q» desalar-da, siz o’zingizga ishonsangiz «HA» deyishda davom eting va buni isbotlashga boringizni sarflang. Shuningdek, bunda nekbin bo’lishni ham unutmang!!!
-
Rostgo’ylik ehtiyoji
Buyuk tennischi Artur Ashe 17 yoshida shunday voqyeani boshidan kechiradi:
Artur А‚arbiy Virjiniyadagi bir turnirda ishtirok etardi. Ko’p hollarda bo’lgani kabi musobaqadagi yolg’iz qora tanli ishtirokchi edi. Kunlarning birida bir necha bola yaqin atrofdagi do’konga zarar yetkazadi. Do’konni butunlay ostin-ustun qilishadi. Ertasi kun ular siri ochilgach, Arturni ham o’zlarining hamtovog’i deb aytishadi. Voqyea tafsiloti mahalliy gazetalarda yoritiladi. Artur bu ishga aloqador bo’lganligini rad etadi, bolalar esa tuhmat qilishda davom etishadi. Artur uchun eng yomoni bunga otasining nima deyishiyu nima qilishi edi. Nihoyat uni cho’chitayotgan telefon orqali suhbat oni ham yetib keladi.
Tahmin qilinganidek, otasi voqyeadan boxabar edi. Shu bois tovush toni ham juda baland edi. U o’g’liga birgina savol beradi: «Artur, bilmoqchi edim, bu ko’ngilsizlikda qatnashdingmi?». Artur «Yo’q ota qatnashmadim!» deb javob beradi.otasi bu mavzuda boshqa hech narsa so’ramaydi. Artur с‰u on nima sababdan har doim to’g’ri so’zlash tashviq qilinganini anglaydi. To’g’ri so’zga ishonadigan kun kelishi aniq edi. Otasining ishonchi va hurmatini ancha oldin qozonganini bilardi. Shu kundan keyin rostgo’y inson bo’lib umr o’tkazishga har narsadan ko’proq ahamiyat beradigan bo’ldi.
Afsuski, har qadamda to’g’rilik va rostgo’ylikka imkon bermaydigan odamlar oramizda topiladi. Ammo bizning to’g’ri so’zlarga ehtiyoimiz katta. Rostgo’yiligi bilan alohida ajralib turadigan odamlarga, fazilatlari bilan yashashga qaror qilganlarga, yoshi va ijtimoiy mavqeidan qat’iy nazar, nima bo’lganda ham o’zgalarning ishonch va hurmatini kundan-kunga qozonadigan odamlarga muhtojligimiz bor.
Dunyomizga yangi rostgo’yning keragi yo’q. Siz bor-ku!!!
(Yosh kuch, 2005 7-8 son)
-
Endi aslo shikoyat qilmayman
«Šonunlar insonlarga faqatgina baxt-iqbol izlash huquqini beradi. Unga erishish esa sizning zimmangizda».
B.Franklin
20-asrning 70-yillarida bir odam xizmat safari bois Arizona cho’lidan o’tishiga to’g’ri keladi. Ko’kdan chelaklab quygan kabi yomg’ir yog’ardi. Haydovchi yonilg’qi quyish shaxobchasi oldida to’xtaydi. Mashina ichida o’tirgancha, usti-boshi shalabbo bo’lib, benzin quyayotgan ishchining xatti-harakatlarini kuzatadi. Ketishga otlanar ekan, bemahalda kelganidan xijolat bo’lgandek, «Sizni shunday havoda tashqariga chiqarganim uchun uzr so’rayman, birodar», deydi. Ishchi bo’lsa mamnuniyat bilan jilmaygancha, «Eh, qo’ysangchi, ovorasi bor ekanmi?! Bir nechay illa oldin Vyetnam urushida qamalda qolib ketgandim va ana shunday og’ir vaziyatda o’zimga-o’zim so’z bergandim: «Agar bir kuni shu yerdan omon-eson chiqib olsam, shu qadar shukr qilamanki, u dunyoi bu dunyo hyech narsadan shikoyat etmayman», deydi.
Har birimiz har doim gapirgan gaplarimizning mas’uliyatini his qilishimiz lozim. Ko’rkam va benuqson umr koshonasini qurmog’imiz uchun bu shart va zarur omil.
-
Harakatga o’ting
Kichik ayiq bolasining qanday yurish borasida biroz boshi qotgandi. U ikkilangan ko’yi onasidan so’raydi: «Oldin nima qilshim mumkin? O’ng oyog’im bilan boshlaymi yoki chap oyog’im bilanmi? Yoxud har ikki old oyog’imni keyin ikki orqa oyog’imni harakatga keltiraymi? Yoki bo’lmasa, o’ng tomondagi ikki oyog’im va chap tomondagi ikki oyog’im qadam tashlaganim tuzukmi?». Onasi bunga javob qaytaradi: «O’ylashni bas qil va yurishni boshla».
Ona ayiq eng to’ri so’zni aytgandi. Chunki barcha ishlar o’ylash va gapirishni bir chetga qo’yib, qilina boshlangandan so’nggina ilgarilay boshlaydi. Buyuk ixtirochi Nolan Bushne aytganidek, hammomga kirgan har bir odlamda fikr tug’ilishi tabiiy. Farq shundaki, yaratuvchan odam hammomdan chiqib, bu fikrni hayotga tadbiq etadi.
Yoki mashhur yozuvchi Sidney Xarris ta’biri bilan aytganda, «Šilgan ishlarimiz uchun his etgan pushaymonligimiz vaqt o’tishi bilan kamayadi, qilmagan ishlarimiz uchun esa, aksincha, pushaymonlik hissi battar kuchayadi».
Demak, eng yaxshi dars fikr tug’ilishi bilan uni ro’yobga chiqarishga harakat qilishimizda bilinadi.
(Yosh kuch, 2005, 9-son)
-
Robiyatul Adaviya hazratlari kechasi bilan namoz o’qib,Qur’oni tilovat qilib chiqar edilar.Shu odatlariga ko’ra, bir kuni allamahalgacha namoz o’qidilar.So’ng joynamoz ustida uxlab qoldilar.Shu paytda uylariga o’g’ri tushdi.Ammo hamma joyni qarab, o’g’irlashga arsigulik narsa topmadi.Oxiri, ketar choqda, "œkirganimga yarasha quruq ketmay", deb Robiya hazratlarining ko’chada yopinadigan yopinchig’ini qo’liga oldi.Biroq uydan chiqaman deganda,eshikni topolmadi.Nima qilishini bilmay,yopinchiqni joyiga qo’ydi.Keyin eshikni osonlikcha topdi.So’ng ortiga qaytib,hijobni oldi.Ammo yana eshikni yo’qotdi.Shu hol yetti marta takrorlandi.Yettinchi marta hijobni qo’liga olganda: "œEy kishi! O’zingni qiynama.U yopinchiqqa yaqinlashishga shaytonga kuch yo’q,o’g’riga yo’l bo’lsin.U uxlayotgan bo’lsa ham, uning do’sti uyg’oq va uni qo’riqlamoqda!" degan ovoz eshitildi.O’g’ri juda qo’rqib ketdi.Hali o’ziga kelib ulgurmagan edi,ichkari xonadan uy sohibasining ovozi eshitildi: "œOvora bo’lib kelganingga yarasha bo’sh ketma, tashqaridagi obdastada suv bor, tahorat olib ket".
Bu so’zdan o’g’ri qattiq ta’sirlandi.Chiroyli tahorat oldi,tavba qilib,yaramas odatidan voz kechdi. "Musulmonlar taqvimi"
-
Ka’b aytadi:
- Solih kishi o’lib,qabrga qo’yilgan vaqtda uning namoz,ro’za,haj,jihod,sadaqa kabi amallari undan ajralganlaridan qo’rqib titray boshlaydi.Azob farishtalari u kishining oyoq tomonidan keladilar.Shu asno namoz tilga kirib deydiki:
- Undan uzoqlashing!Sizning u bilan qiladigan ishingiz yo’q.U mana shu oyoqlarida Olloh uchun tik turdi.Meni ado etdi.
Azob farishtalari bu safar uning bosh tomonidan keladilar.RO’ZA tilga kirib deydiki:
- Sizning u bilan qiladigan ishingiz yo’q.U dunyoda Olloh uchun och yurdi,suvsiz yurdi(ro’za tutdi).
Farishtalar bu safar yon tomonidan keladilar.Lekin tilga kirgan HAJ derki:
- U jonini o’rtaga qo’ydi,tanini zahmat-mashaqqatdan ayamadi.Shu tufayli sabr-toqat nimaligini bildi,haj qildi,sizning u bilan qiladigan oldi-berdingiz yo’q.
Oxiri azob farishtalari marhum qo’lining uchi tomonidan keladilar.Bu safar esa SADAQA tilga kiradi va deydiki:
- Yaqinlashmang mening egamga.U bu ko’rib turganingiz ikki qo’li bilan Olloh rizosi uchun qancha-qancha sadaqalar bergan,qancha-qancha ezgu ishlar qilgan,shuning uchun Ollohning huzuriga chiqishga munosib.
Shunda u kimsaga shunday bir nido keladi:
- Xushxabar!Sen hayotligingda qanday go’zal,qanday yaxshi bo’lgan ekansan.Hozir ham o’liklar ichida eng go’zal o’liksan.
Shundan keyin rahmat farishtalari keladi.Uning uchun jannatdan bir to’shak,bir choyshab keltiradilar.Qabr ko’zi qamray olmas darajada kengaytiriladi.Yana jannatdan keltirilgan bir qandil bilan qabr yop-yorug’ qilinadi.U qiyomat kuni Olloh qabrdan turg’izgunicha shunday yoritib turadi.
("œTanbehul-g’ofiliyn"dan)
-
Qadim zamonlarda kambag’al yigit bo’lgan ekan.Uning ayoli og’iroyoq bo’lib,vaqti-soati yetib ko’zi yoribdi.Juda nochor bo’lganlaridan bolani yo’rgaklagani toza mato topilmabdi.Shunda bechora ona boshidagi ro’molni yechib bermoqchi bo’libdi.
O’zi qashshoq bo’lsa ham, diniga vafodor,namozxon yigit bunga yo’l qo’ymabdi:
- Ayol kishi ro’molini yechsa,boshidan farishtalar uchib ketadi, - deb, yigit umid bilan uy ichini zir aylanibdi.Bir payt baxtiga burchakdagi tokchaning tepasida osilib turgan lattaga ko’zi tushib qolibdi.Matoni olish maqsadida uni ushlab qattiq tortibdi.Shunda tokcha o’pirilib,temir sandiqcha tushibdi.Ichini ochsa liq to’la tilla ekan.Yigit Allohning himmatli zot ekanligiga yana bir bor hamdu sanolar aytgancha umrining qolgan qismini oilasi bilan rohat-farog’atda o’tkazibdi.
-
Guldasta
Avtobusta qo'lida bir quchoq gul bilan bir qariya o'tiribti. Uning qarshisida otirgan qizning ko'zlari gullarga tushadi. Qariyaning avtobustan tushish vaqti keladi. Qariya gullari qizga berib, "Gullari sevishingizni bildim. Ayolim ham sizga berishimni hohlardi, unga gullari sevgan insonga berganligimni aytaman." deb tushadi. Qiz avtobustan tushgan qariyani qabristonga yo'l olishini kuzatib qoldi.
(Joe Batten)
-
Imkoniyat
Bir necha hafta oldin bir hodisa yuz berdi. Honamda bolalarimdan birining tagliklarini almashtirayotganimda, besh yoshli Alisa yonimga keldi va o'zini yotoqga tashladi. "Oyi, katta bo'lganingizda kim bo'lmoqchisiz?" dedi Avaliga o'yin o'ynayapti dedim va o'yinni davom ettirish maqsadida "Hmmmmm, katta bo'lganimda ona bo'lishni hohlayman." dedim "Bu hisob emas, chunki siz shundoq ham onasiz. Kim bo'lmoqchisiz?" "Balki rohiba bo'lmoqchidirman" dedim "Onajon bu ham bo'lmaydi, siz shundoq ham rohibasiz!" "Jonim nima aytishim kerakligini tushunmadim." "Onajon katta bo'lganingizda kim bo'lishni hohlashizni so'rayapman. Kim bo'lmoqchi bo'lsangiz, shu bo'la olasiz." Shunchalik hayron qolgan edimki birdaniga javob topa olmadim. Alisa diqqat bo'lib chiqib ketdi. O bir necha daqiqa menga juda tasir qilgan edi. Chunki qizimning ko'z o'ngida men hali ham istaganim bo'la olardim! Yoshim, karyeram, beshta bolam, erim unversitet diplomim, master darajam; hech birining ahamiyati yo'q edi. Uning hayolida men hali ham kelajagim bor edi. Uning hayolida men hali ham astranaft, piyanist, hattoki opera sanatchisi bo'la olardim. Uning hayolida men hali yana katta bo'lib kimdir yana bo'lardim. Bu kechirgan onlarim menga juda ta'sir qilgan edi. Shu savolni u buvisiga buvasiga ham soray olardi. Shunchalr ichdan so'ralgan savol edi. Bir joyda o'qiganim:"Yillar songra qari ayol, hozirgi mendan farqli bo'ladi. Ichimda bir boshqa men borligini his eta boshladim." Siz katta bo'lganingizda kim bo'lasiz?
(Rohiba Teri Johnson)
-
Bir diyonatli, fozil odamning uyida sichqonlar ko’payib ketdi.Odamlar unga:
- Nega uyingizda mushuk asramaysiz?Mushuk sichqonlar kushandasi ekanini bilasizku.Agar bitta mushuk asrasangiz, sichqonlar hujumidan qutulasiz, - dedilar
Diyonatli fozil odam ularga:
- To’g’ri aytasizlar, lekin bu maslahatingizni vijdonim qabul qilmaydi.Agar mushuk asrasam, hamma sichqonlar mushuklari yo’q qo’shnilarimning uylariga tarqaladilar, qo’shnilarimga ko’p aziyat beradilar.O’zimga istamagan narsamni qo’shnilarimga istaymi?O’z foydamni ko’zlab,boshqalarga zarar yetkazaymi?Yo’q, bu ishni vijdonim aslo qabul qilmaydi, - deb javob berdi.
-
Bir guruh hind hakimlari bir majlisda Anushervonning mashhur donishmand vaziri Buzurjmehrning kamolotini ta’rif va tavsif qilib, unda bor yo’g’i bir aybdan boshqa ayb topolmadilar; Buzurjmehr bir masala haqida so’zlarkan, to’xtab-to’xtab bir oz o’ylab so’ngra so’zini davom ettirardi.Uning bu ishi tinglovchining anchagina vaqtini olardi.
Buzurjmehr hind hakimlari tomonidan o’ziga qo’yilgan mana shu birgina aybni eshtiib aytdi:
- Avval "œnimani so’zlasam ekan?" deb o’ylagandan keyin soz’lash — "œbu noma’qul so’zlarni nega so’zladim?" deb pushaymon qilishdan ko’ra yaxshiroqdir, deb javob berdi.
-
Arab ulug’laridan Talxa nomli bir boshliq muhim bir ishni hal qilish niyati bilan Kays qabilasiga kelib, u qabila raisi Malib ibn Avfning mehmoni bo’ldi. Malik mehmonning kimligini bilmagani, uni tanimagani uchun mezbonlikni ko’ngildagidek yaxshi bajarmadi.
Ertasi kuni Talxa o’z uyiga qaytganidan keyingina, Malik mehmonnig kimligini bilib, mezbonlikni yaxshi bajarmagani uchun pushaymon qildi.
Darhol Talxaga:
- Men sizni tanimaganim uchun martabangiz, obro’yingizga munosib bo’lgan xizmatni bajo keltirmadim, mezbonlik vazifasini yaxshi bajarmadim, shuning uchun juda ham xijolatdaman. Bu gunohimni kechirasiz deb, umid qilaman. Uzrxohlar uzrini qabul qilish karamingiz shevasidir, - degan mazmunda xat yozdi.
Talxa xatni olib, unga shunday javob yozdi:
- Uzringni qabul qildim, ko’p tashvishlanma, uzrxohlarning uzrini qabul qilish mening eng sevimli ishimdir, qilgan ishingdan also xijolat chekma, ko’ngilsiz bo’lma.
Bayt:
Chun nadomat mashriqidin uzr subhi ursa dam,
Tun qorong’usi kabi barcha gunoh bo’lg’ay adam.
Ammo "œmen sizni tanimadim degan so’zing to’g’ri emas, noma’qul va karam shevasidan uzoq bo’lgan so’zdir, chunki mehmonnavozlikda e’zoz va karam har kimga birdekdir. Hamma yerga quyosh kabi bir tekis da nur sochish, hamma joyga bir ravishda yog’ish mezbonlik shartidir. Mehmonnavozlikda hammaga bir xil, bir tekisda qarash lozim ekanini mezbon unutmasin.
Talxaning javob xatidan Malik juda ta’sirlanib, unga yana uzr so’rab xat yozdi.
-
Qilgan gunohlarini arz etib tavba — tazarru qilish uchun ikki xotin nuroniy bir chol huzuriga keldilar. Bulardan biri hali yosh, ikinchisi esa qirq — qirq beshlarga kirgan o’rta yoshli xotin edi. Yosh xotin o’zining zo’r gunohli ekanini bilib, shu qilgan gunohi uchun qayg’urardi. O’rta yoshli xotin esa o’zini xudojo’y hisoblab, ba’zi mayda — chuyda gunohlardan bo’lak zo’r gunoh qilmaganiga ishonardi va shuning uchun o’z holidan mamnun edi.
Chol ikki xotinning har biridan qanday umr kechirganini so’radi. Yosh xotin ko’zlaridan yosh to’kib:
- Men juda zo’r gunoh qildim, erim bilan urishdim, qattiq — qattiq so’zlar aytib, uning ko’nglini vayron qildim, - dedi. O’rta yoshli xotin:
- Men xudojo’y xotinman, ehtimol ba’zi mayda — chuyda gunoh qilgan bo’lsam kerak, bularni eslay olmayman, ammo zo’r gunoh qilmaganimga ishonaman, mayda gunohlarimga tavba qilsam bas, - dedi.
Chol bularning so’zlarini diqqat bilan tinglab, yosh xotinga:
- Mana shu bog’chaning chetida anchagina katta — katta toshlar yotibdi. Shulardan o’zing ko’tara oladigan bir toshni olib kel, - dedi.
Xudojo’y o’rta yoshli xotinga:
- Sen har qayerdan mayda toshlarni terib olib bir xaltaga solaver, xaltang to’lgandan keyin olib kel, - deb buyurdi.
Xotinlar chol buyrug’ini bajardilar. Yosh xotin katta bir toshni, o’rta yoshli xotin esa bir xaltaga to’la mayda toshlarni keltirdi. Chol har ikkala xotinning keltirgan toshlarini ko’zdan o’tkazgandan keyin ularga:
- Endi keltirgan toshlaringizni o’z joylariga eltib qo’yib, keyin mening yonimga qaytib keling, - dedi va mayda toshlar keltirgan o’rta yoshli xotinga:
- Sen har qaysi mayda toshni qayerdan olgan bo’lsang, uni o’z joyiga qo’y, - deb alohida ta’kidladi.
Xotinlar toshlarni olib ketdilar. Katta tosh keltirgan yosh xotin toshini yanglishmasdan joyiga eltib qo’yib, darrov chol yoniga qaytib keldi. O’rta yoshli xotin esa har bir toshni qayerdan olganini bila olmay garang bo’ldi. Chol har iki xotinga qarab:
- Gunohlar ham shu toshlar kabi katta yoki kichik, mayda bo’ladi. Mayda gunohlarga e’tibor bermasak, keyinchalik katta gunohlar qilishga o’tamiz. Shuning uchun mayda gunohlarni unutmaylik, - dedi va yosh xotinga:
- Sen og’ir toshni qayerdan olganingni esingdan chiqarmay, yana o’z joyiga eltib qo’yding. Shunga o’xshash qilgan aybing, gunohingni ham unutmay qayg’urding, vijdonan azoblanding, tavba qilding, shu bilan gunoh shumligidan qutulding, - deb qo’shimcha qildi- da, xudoj’oy xotinga:
- Sen mayda toshlar o’rinlarini unutganing kabi mayda gunohlaringni ham unutgansan, asta — sekin gunohlar loyiga botganingni ham sezmay qolgansan, tavba qilmay shu kungacha gunohli umr kechirgansan, ko’rdingmi, yosh xotin qilgan gunohiga iqror bo’lib yig’lab tavba qildi. Xudojo’ylik amalsiz bo’lsa, unga e’tibor berilmaydi. Kel, katta — kichik hamma gunohlaringga tavba qil, bundan keyin hech gunoh qilmaslikka ahd qil, - dedi.
Nuroniy cholning so’zlari bu xudojo’y xotinga qattiq ta’sir etdi. Yig’lab hamma gunohlaridan tavba qildi. Shundan keyin har ikki xotin cholning odob, axloq haqidagi pand — nasihatlarini tinglab, u bilan xayrlashib uylariga qaytdilar.
-
Bir aziz mo’tabar odam bir yigitning ota — onasiga qilgan xizmatlarini eshitib uni ziyorat qilmoqchi bo’ldi. Bu yigit qassob edi. Mo’tabar odam qassobchilik bozoridan u yigitni izlab topdi. U bilan ko’rishib, hol — ahvol so’rashgandan keyin:
-O’g’lim, men musofir bir kishiman, agar qabul qilsangiz, bu kechani sizning uyingizda o’tkazsihni istayman — dedi. Yigit mo’tabar odamning iltimosini jonu dil bilan qabul etdi, kechqurun do’konini berkitib, u bilan birga uyga qaytdi.
Uyning bir chekkasidagi to’shakda qarilikdan juda kichkina bo’lib qlgan bir chol yotardi. Yigit mo’tabar mehmoniga joy ko’rsatib:
-Aziz mehmonim, qani, bemalol o’tirib dam oling, to’shakda yotgan muhtaram chol mening otam bo’ladilar. Onam yaqinda vafot etdilar. Otamga mendan boshqa qaraydigan kishi yo’q. Har kuni aziz otamning xizmatlarini qilib, keyin ishga ketaman, - dedi. Yigit darhol sho’rva pishirishga kirishdi. Ovqat tayyor bo’lgach, bir kosachada sho’rva olib otasining yoniga keldi. Uning boshini sekingina ko’tarib sho’rvani ichirdi. Yigit, chol otasini uxlatib xotirjam bo’lgandan keyin mehmon uchun dasturxon yozdi. O’ziga ham, mehmonga ham sho’rva keltirdi, birgalashib ovqatlandilar. Mo’tabar mehmon:
-O’g’lim, sen otangni to’ydirib, yuvib — tarab o’rniga yotqizganingdan keyin u og’zini qimirlatib turdi; shu bilan u nima demoqchi edi? — deb so’radi.
-Men har vaqt otamni ovqatlantirganimdan keyingina o’zim ovqatlanaman. Agar undan avval ovqatlansam, ota hurmatini bajo keltirmagan tarbiyasiz, adabsiz o’g’illardan hisoblanardim. Otam mendan juda rozidirlar. Taomdan keyin og’zilarini qimirlatib shukur etadilar va mening haqimga duo qiladilar. Marhuma onam ham mendan rozi edilar. Doimo haqimga duo qilardilar, - dedi yigit.
Mo’tabar odam yigitning so’zlarini eshitgach, ko’zlariga yosh olib:
-Barakalla, o’g’lim! Sen haqiqiy farzand ekansan. Ota — ona hurmatini unutgan farzandlar sendan ibrat olsinlar. Ofarin, o’g’lim. Ota — onangga qilgan xizmatingni xayrli ajrini ko’rasan, - dedi va yigit haqiga duo qildi. Ertasi kuni ertalab, yigit bilan xayrlashib o’z yo’liga qaytdi.
Aziz farzandlar, ota — oangizni hurmat qilishni aslo esingizdan chiqarmang. Ota — onangizga qanday muomala qilsangiz, kelgusida o’z farzandlaringizdan shunday muomalani ko’rishingiz aniq.
-
Farzand ota-ona ziynati.
Qadim zamonda bir shahar boshlig’ining xotini shahardagi mo’tabar odamlarning xotinlarini ziyofatga da’vat qildi.Mehmonlar tayin qilingan vaqtda tashrif buyurdilar,o’rindiqqa o’tirib,ovqat kelguncha,o’zlarining qimmatbaho kiyimlari,zirak,uzuk,zebigardon kabi taqinchoqlar haqida so’z yuritdilar,juda qimmatli ziynat asboblariga ega bo’lishlari bilan faxrlandilar.
Shu vaqt sodda kiyim kiygan,ziynat asboblarini taqmagan bir yosh xotin kirib keldi.Bu xotin ziyofat egasining simglisi edi.Salom berib mehmonlar bilan ko’rishdi,keyin bo’sh bir o’rindiqqa kelib o’tirdi.Mehmonlar bu xotin ziyofat egasining singlisi ekanini bildilar,lekin uning sodda ekani,zeb-ziynat narsalarini taqmagani uchun hayron bo’lib undan:
-Nega sodda kiyingansiz?Zirak,uzuk,zebigardon kabi qimmatli narsalaringiz yo’qmi?-deb so’radilar.Uxotin:
-Menda sizlarning qimmatbaholi asboblaringizdan ko’ra qimmatliroq zeb-ziynatlar bor,-dedi.
Mehmonlar ko’rishni istagan edilar,u xotin tashqariga chiqib bir o’g’il,bir qiz,ikki yosh bolani yetaklab keldi,ularni mehmonlarga ko’rsatib:
-Mening jonimdan ham qimmatli zeb-ziynatim mana shulardir.Bu do’ndiqlarimni otmning bolalari yoniga qo’yib,sizlarning yoningizga kirgandim.Ayting-chi,ota-ona uchun farzanddan ham qimmatli narsaning bo’lishi mumkinmi?Sizlarning zeb-ziynat deb o’ylagan narsalaringiz farzand oldida hech darajasiga tushib qoladi.Keling,o’ylagan puch ziynatlaringizga emas,sevimli farzandlaringiz tarbiyasiga ahamiyat bering,sevimli do’ndiqlaringizniodobli,axloqli,g’ayratli,jasoratli etib o’stiring,suhbatingiz,fikringiz,zikringiz mana shu to’g’rida bo’lsin.Farzand-ota-ona ko’rki,ziynati,hamma ziynatlarning ziynati,buni esdan chiqarmang,-dedi.
Bu oqil,dono xotinning haqqoniy so’zlaridan mehmon xotinlar ta’sirlanib,sukut etib o’ylab qoldilar.
-
Илм бойликдан устундир
Бир вақтлар Мисрда ака-ука сшар сди. Бири илм срганди, бири сса бойлик орттирди. Илм сргангани сз замонасининг снг буюк олими бслди. Унинг укаси сса Мисрнинг снг бадавлат кишиси бслди. Бой бслган ука фақир бслиб қолган илмли акасига менсимай қарар, уни доим камситарди.
-Мен бой бслдим, буюк салтанат сгаси бслдим. Сен сса фақир ва йсқсил, мискин ва ночор қолдинг,-дер сди. Олим бслган акаси унинг ссзларига ҳеч сътибор бермас ва сзини мағрур тутар сди. У бой укасига шундай дерди: - Ай сзини билмаган қардошим ! Тушунмасдан оғзингга келган ссзни гапирма! Мен Жаноби Ҳаққа қанчалар шукроналар қилсам арзийди. Чунки мени сз пайғамбарларига ворис қилди, съни илм давлатини берди. Менинг назаримда илмдан буюк, илмдан фазилатлироқ бошқа нарса йсқдир. Сен сса Фиръавннинг, Хомоннинг ва Қоруннинг меросига сга бслдинг, сен умрингни мол тспламоққа бағишладинг. "Молимнинг бошида чспонлик қилайин, қсриқлайин", деб умринг бесамар кетди. Сен слганингдан сснг сски сополни ҳам олиб кетолмайсан. Шунинг учун сен молингни бошқалар учун тсплагансан. Сенга Аллоҳнинг савол-жавобидан ва азобидан бошқа нарса қолмайди. Мен оёқ остида чирқираган бир қушча каби хокисорман. Сен сса игнанг билан ҳаммани чақадиган, озор берадиган қизил қовоқ ари кабисан. мен инсонларга азоб берадиган қувват бермагани учун Жаноби Ҳаққа қанчалар шукрона қилсам ҳам камдир.
Изоҳ ва сгит
Илм соҳиби меҳр ва ҳурмат ксради, илмдан бенасиб киши сса умрини беҳаловат стказади. Илм, сз соҳиби билан охиратга қадар боради. Бойлик бу дунёда қолади, сгаси сса ҳисобини бера олмаса, жаҳаннамга тушади. Илм инсоннинг шарафини юксалтиради. Бойлик инсонни қсриқламайди. Мол-дунёни сгаси қсриқлайди.
("Ҳикматлар хазинаси"дан)
-
Ikki ovchi
Ikki ovchi ovga chiqishdi. Bir joydan ayiqning uyini topishdi. Ulardan biri ayiq iniga kirdi. Qarasa, ayiq bolasi yotibdi. Xursandligidan qichqirib, do`stiga debdi: "œMen ayiq bolasini ushladim".
Ikki ovchi ovga chiqishdi. Bir joydan ayiqning uyini topishdi. Ulardan biri ayiq iniga kirdi. Qarasa, ayiq bolasi yotibdi. Xursandligidan qichqirib, do`stiga debdi: "œMen ayiq bolasini ushladim".
— Ushlagan bo`lsang, olib chiq, — debdi do`sti.
— Sudrasam yurmayapti, bir balosi borga o`xshaydi.
— Unday bo`lsa, o`zing chiq!
— Ayiq bolasi chiqishimga ham qo`ymayapti. Mahkam yopishib olgan. Bir ilojini qilib, meni qutqar, — dermish.
Qissadan hissa: Qo`lga kiritmagan narsaga oldindan quvonma.
-
Bo`ri bilan ayiq
Bo`ri bilan ayiq orasiga adovat tushdi. Bo`ri hamisha ayiqning payida yurib, bir kuni uni yarador qildi. Ayiq ko`p zahmat tortdi. Tuzalgach, bir qo`yni so`yib, bo`rini mehmonga chaqirdi. Shundan so`ng bo`ri ayiqni qayerda ko`rsa, xijolatdan uyaladigan bo`ldi.
Qissadan hissa: Biror kishi yomonlik qilsa, u odamga avvalgidek muomalada bo`lsa, yomonlik qilgan odam hamma vaqt xijolatda qoladi.
Forschadan Bahriddin Turg`unov tarjimasi.
-
AQL QUDRATI
Qissa.
Nasriddin Afandidan:
— Qanday aqlli bo`lish mumkin? — deb so`radilar.
— Agar yoningda bir aqlli odam gapirsa, — deya javob berdi Afandi, — uning so`zlarini diqqat bilan eshit. Agar seni eshitishsa, o`zing ham diqqat bilan tingla. Ana shunda aqlli bo`lishing mumkin.
Hissa. Fransuz tarixchisi Mabli e`tiroficha, «Insonga xos barcha fazilatlarning eng muhimi va olijanobi aqldir».
O`quvchi va talaba yoshlarimiz eng avvalo muallimlar va ustozlar sabog`ini e`tibor bilan tinglashi va to`la o`zlashtirib olishi, ota-onalar va kattalarning pand-nasihatlarini quloq berib eshitishi, ularga amal qilishi zarur. Faqat darslar va darsliklar bilan chegaralanib qolmasdan, kutubxonalardan qiziqarli kitob va jurnallarni olib o`qish, aqliy tarbiya beradigan teleko`rsatuvlarni tomosha qilish va radio eshittirishlarni tinglab borish ham aqlli bo`lishning zarur omillaridandir.
Ko`rinib turibdiki, aqlli bo`lishning birinchi sharti — bu bilimli bo`lishdir. Sharq donishmandi Abdurahmon Jomiy mana bu baytlarni bekorga bitmagan:
Eng zarur bilimni qunt bilan o`rgan,
Zarur bo`lmaganin axtarib yurma.
Zarurini hosil qilgandan keyin
Unga amal qilmay umr o`tkarma.
-
HAQIQIY DO`ST
Qissa. Birda Afandidan so`radilar:
— Afandi, ayting-chi, hozir qancha do`stingiz bor?
— Qanchaligini ayta olmayman, — dedi Afandi. — Chunki bu yil yerlarimdan yaxshi hosil oldim. Juda yaxshi yashayapman. Do`stlarim boshiga ish tushganda hozir bo`lishadi.
Hissa. Qarang, Nasriddinning javobi donishmandlarga xos, naqadar ma`noli.
Darhaqiqat, boshingga tushgan og`irlikni yengil qiladigan, kulfatli damlarda ham seni tark etmaydigan do`stgina haqiqiy do`stdir:
«Kim g`amli kunda yoru mungdosh bo`lur, shodlik kuningda tag`in yo`ldosh bo`lur» (Farididdin Attor).
Afsuski, yaxshi kunlarda atrofingda girdikapalak bo`lib, yurganlarning hammasini ham do`st deb bo`lmaydi.
Xullas, doimo yodingda bo`lsin:
Yot — yeb to`yguncha,
do`st — o`la-o`lguncha.
-
BARCHA BALO — TILDANDIR
Qissa. Bir yig`inda Nasriddin aytib qoldi:
— Bilasizlarmi, odamga nima uchun ikkita quloq va bitta og`iz berilgan? — so`ng o`zi javob berdi. — Bilmasalaring bilib olinglar: Eshitgan ikki so`zdan faqat bittasini aytsin, deb.
Hissa. Hamma ham gapirishni biladi. Lekin gap bilaman deb, og`izga zo`r bermasligimiz kerak. «Oz demak — soz demak», deganlaridek, har birimiz kam gapirib, ko`proq eshitishni odat qilmog`imiz darkor. «Barcha balo — tildandir», deb bejiz aytilmagan.
Xullas, og`iz bitta — quloq ikkita. Bir marta gapiraylik, ikki marta eshitaylik!
-
QALTIS SAVOL
Qissa. Maktabda Afandi o`qituvchisiga qaltis savollar berarkan. Bu savollarning ko`pchiligiga domlasi javob bera olmay, qizarib qolarkan.
— Bilimdonman, deya ko`pam kerilaverma, — debdi domlasi Afandiga, — bolalikda aqlli bo`lgan kishilar katta bo`lgach, qip-qizil tentak bo`lishadi.
— Unda taqsirimning o`zlari bolalikda juda aqlli bo`lgan ekanlar-da? — debdi Afandi.
Hissa. Hozirgi o`quvchi va talabalar bilimga juda chanqoq. Darslarni to`la o`zlashtirishga harakat qilishadi. Bilmaganlarini bilish maqsadida ko`plab savollar berishadi. Tan olish kerak, savollar ichida qaltisroqlari ham bo`ladi. Ularga darhol javob topa bilish o`qituvchidan bilimli va zakovatli bo`lishni talab etadi. Bas, shunday ekan, biz, o`qituvchilar ham yangi bilimlarni egallashga harakat qilishimiz va bundan hech qachon or qilmasligimiz shart. Aks holda Afandi o`qituvchisining kuni boshimizga tushib qolishi hech gap emas.
Muhammad TOSHBOLTAYEV,
texnika fanlari doktori
-
Bir shaharda ulkan OLMA darahti o’sar ekan .Uning boshqa darahtlardan farqi,so’zlashni bilar ekan.Bir kuni o’sha darahtning yoniga bir bolakay kelib yig’lay boshlabdi.
Olma: --Nega yig’layapsan bolakay deb so’rasa,bolakay -Ochman ,yegani hech narsa yo’q-deb javob beribdi.
Olma: Hozir shohlarimni egaman,olmamdan uzib yeyaqol-debdi.
Bolakay olmani yebdi-yu ,hursand jo’nab ketibdi.Ertasiga bolakay yana olma ostiga kelib,yig’lay boshlbdi.Olma sababini so’rasa:
-Kiygani kiyimim yo’q,erta qish-qirovli kunlar kelsa sovuqdan o’lib ketaman-debdi. Olma :-Shohlarimdan olmalarimni uz,bozorga olib borib sot,o’zingga kiyim-kechak sotib ol-dedi.
Bolakay olmalrdan keragicha oldi,bozordan o’ziga kerakli kiyimlarni sotib oldi. Oradan yillar o’tdi,bir kun olma yoniga bir yigit keldi.Bu o’sha bolakay edi.
Olma so’radi:-Nimaga g’amginsan bolakay?
Yigit:-Men bir qizga ko’ngil qo’ydim.Unga uylanmoqchiman,uy qurmoqchiman.Hech ilojini topolmyapman-dedi.
Olma dedi: -Hozir mevalarin g’arq pishgan payt,hammasini ol,bozorga olib bor.To’y qil,uy qur.
Bolakay olmaning hamma mevalarini uzib oldi.Sotib to’y o’tkazdi,uy qurdi,ammo yana bitta kami bitmay qoldi.Bolakay yana olma yoniga bordi.
-Ey olma darahti ,men to’y qildim,uy qurdim ,lekin uyim tomini yopgani yog’och yetmay qoldi. Yana seni yoningga keldim.
Olma dedi:-Men bag’rimda yetishtirgan barcha boyligimni senga berdim,hech narsam qolmadi.Sabr qilgin ha demay yana mevaga kiraman.
Bolakay :-Iloji yo’q ,yomg’irli kunlarda uyim tomi yopilmay qoladimi?-dedi.
Olma: Unday bo’lsa arra topib kel,meni arrala uying tomini yopa qol.
Yigit arra topib keldi,olmani qulatdi,maydalab uyga ishltdi.Daraht o’rnida faqat qirqilgan kunda qoldi holos.
Oradan ko’p yillar o’tdi.Bir kuni olma yoniga qarib munkillab qilgan chol keldi.To’nkaga qarab yig’ladi.Shunda kundadan ovoz kldi.
-Bolakay,haliyam baxtli emasmisan?
Chol: -Mem keksarib quvvatdan qoldim.Oilamga foydam tegmay qoldi.Ayolim vafot etdi.Bolalarim meni o’z qo’lim bilan qurgan uyimdan haydab chiqarishdi.Endi nima qilaman?
Olma to’nkasidan ovoz chiqdi:
-Unday bo’lsa,meni kundamga o’tir va to’yguningcha yig’la!-dedi.
-
Bir bor ekan, bir yo’q ekan, bir kuni barg bilan kesak do’st bo’lishibdi. Ular bir-biridan ajralmaslikka ahd qilishibdi va og’ir kunlarda bir-birlariga yordam berishga va’dalashishibdi.
Ular ahil yashay boshlabdilar.
Kunlardan bir kun qattiq shamol turibdi.
Shamolning g’uvillashidan qo’rqib ketgan barg kesakka nolish qilib yig’labdi. Shunda kesak:
-Hech qo’rqmagin, men seni bu balodan qutqaraman, - deb bargni pana qilib to’sibdi.
Shamol qanchalik kuchli bo’lmasin, bargni uchirib keta olmabdi. Bu ahvolni ko’rgan shamolning achchig’i kelib, yomg’irni yuboribdi. Bu bilan kesakdan o’ch olmoqchi bo’libdi. Lekin yomg’ir ham bularni qo’rqita olmabdi.
Yomg’irning yog’ishini ko’rgan kesak bargga nolish qilibdi. O’zini yomg’irdan qutqarishini so’rabdi. Shunda barg bir sakrab kesakni pana qila boshlabdi. Qanchalik ko’p sel yog’masin, kesakni qo’rqita olmabdi. Yomg’ir tingach, kesak bilan barg quchoqlashib ko’rishibdilar. Ular o’zlarining mehr-oqibatlaridan xursand bo’lib, yanada inoqlashib ketibdilar.
-
Зар кадрини заргар билади
Бир сспирин бола доим улуғ зотларни камситиб, уларнинг камолотларини инкор старди. Зуннуни Мисрий кунларнинг бирида унга бир узук бериб: - Буни бозорга олиб бориб бир олтинга сотгин, - деди. Бола узукни бозорга олиб бориб, жуда ксп дсконларни айлангани билан ҳеч ким унга 1 кумушдан ортиққа баҳоламади. Қайтиб келиб воқеани баён қилиб берди. Зуннун бу сафар уни заргарларга юборди. - Узукни саррофларга ксрсат, ксрамиз қани қанчага баҳолар сканлар, деди. Заргарларнинг дсконларини айланган болага сарроқлар узукка 100 олтин беришларини айтдилар. Бола ҳайрон бслиб қолди. Бозорда нархи 1 кумушдан ортмаган узукка заргарлар 100 тилло таклиф қилмоқда сдилар. Қайтиб ҳолатни Зуннуни Мисрийга тушунтирди. Зуннун бунга жавобан болага қуйидаги танбеҳни берди: - Сенинг Аллоҳнинг суюкли бандаларини танишинг ва қадрлашингдаги илминг — бозордаги узкунинг ҳақиқий баҳосини билмаганлар ва унга паст баҳо берганлар билан бир хил. Зарнинг қадрини заргар, улуғларнинг қадрини улуғлар билади... Бола сзига дарс бслган бу ссзлардан ибрат олиб, ҳақиқатни таниди. Хатосини тушуниб тавба қилди. Бундан кейин асло улуғларга нисбатан ҳурматсизлик қилмади. Валийларга ножсс ссз айтманг Сувайд Синжорий ҳазратлари авлиёларга ножсс ссз ссзлашни ман қилар ва шундай дер сдилар: - Кимки Аллоҳнинг валий бандаларига нисбатан ножсс ссз айтса, Аллоҳ таоло слим вақтида уни тилини боғлаб қссди, шаҳодат келтира олмайди. Бу ҳақиқат. Шахсан сзим гувоҳ бслган бир воқеани баён қилай: Шаҳримизда юқори мансабга сга бслган бир киши бор сди. Доим авлиёларни ҳақорат ссз айтирди. Ўлим тсшагида ётганида унга: - "œЛа илаҳа иллаллоҳ" дегин десалар, у: - Айтолмаспман, дерди. Ҳолатини тушундим. Дарҳол у ҳақорат қилган де бтахмин қилганим бир зотнинг ҳузурига югурдим. Кснгилларини ссраб, воқеани баёр қилдим. У зот рози сканликларини билдирган сдилар ҳамки, ҳалиги кишининг тили ечилди. Калимаи тавҳидни айтиб руҳини таслим қилди. Manba (http://kukaldash.madrasa.uz/index.php?option=com_content&task=view&id=24&Itemid=55)
-
Дунё нима?
Абул Ҳусайн Бандари Шерозийдан ссралди:
- Дунёни бизга таърифлаб берсангиз?
Дедилар:
- Дунё — кирган қалбни Ҳақдан ман қиладиган нарса.
-
"œДсстларим мендан схши"
Абу Муовистул-Асвад шундай дер сдилар:
- Барча дсстларим мендан схши.
- Бу қандай бслиши мумкин? — деб ссраганларга қуйидаги жавобни бердилар:
- Чунки уларнинг барчаси мени сз нафсларидан устун биладилар. Мени сзидан устун билган сса, мендан схшидир.
Дарҳақиқат, мсмин барчани сзидан устун билиш лозим.
-
Шу шамолдан бир ҳовуч олиб кел!
Ксзи билан ксрмаган нарсаларига ишонмайдиган кишилардан бири сз даврининг валий зотларидан бирининг олдига бир масалада келиб:
- Бор бслса, ҳақиқат бслса қани ксрсат! Ксзим билан ксрай, қслим билан ушлай, дебди.
Бундай фикрли кишиларга ксра ҳақиқат: "œҚсл билан ушланадиган, ксз билан ксриладиган" нарсалардан иборат саналади.
У зот ғазабланмасдан, аччиқланмасдан, унга юмшоқлик ва сокинлик билан:
- Яхши, сен шу сшикдан ташқарига чиқ... Ташқарида ссаётган шамодан бир ҳовуч олгинда, тезда бизга олиб келгин. Мен сенга ксрмоқчи бслган нарсангни ксрсатаман.
Қани, тез бсл! Олиб кел. Ташқарида ғир-ғир шамол ссиб турибди.
Киши бирор нарса дес олмасдан қайтиб кетибди.
-
Taniqli shoir Sadriddin Salim Buxoriy bir suhbatida shunday ibratli rivoyatni aytib o‘tgan edi.
Naql qilishlaricha, buxorolik yosh, navqiron, baquvvat bir yigitning ko‘ngliga shayton vasvasa solibdi va o‘g‘rilik qilmoqqa bel bog‘labdi. Ota-ona, yor-u og‘aynilarining bergan pand-u nasihati unga aslo ta’sir qilmabdi.
Yigit g‘oyat jasur, bir so‘zli ekan. Har bir kasb-korning ustasi bo‘lgani kabi eng zo‘r o‘g‘rini qidirib Nishopur degan mamlakatga kelibdi va muddaosini bildiribdi. Usta o‘g‘ri esa bunday abjir yigitni ko‘rib, benihoya shod bo‘lib, unga izzat-ikrom ko‘rsatibdi. Yigitning oldiga dasturxon yozibdi, bir tovoq palov qo‘yibdi. U och-nahor emasmi, «Bismilloh» deb oshga qo‘l uzatibdi. Shu on usta uni ovqat yemoqdan to‘xtatib, debdi: «Ey shogird! O‘ng qo‘l bilan emas, balki chap qo‘l bilan ovqat iste’mol qiling! O‘g‘rilik kasbini o‘rganuvchilar uchun birinchi shart shudir!». Yigit o‘ng qo‘lini oyog‘i ostiga bosib, chap qo‘lini taomga cho‘zibdi, lekin chap qo‘l bilan taomni yeya aolmagach, yana beixtiyor o‘ng qo‘lini uzatibdi. Chunki yigit haddan tashqari och edi. Usta ikkinchi marta tanbeh berib debdi: «Ey farzand! Barcha shartlaringizni bajarishga tayyorman, deb menga so‘z berdingiz! Shuni bilingki, o‘g‘rilik kasbini o‘rganÂmoqlikning birinchi sharti chap qo‘l bilan ovqat yemoq, barcha ishlarni chap qo‘l bilan bajarmoqdur! Chunki siz ertaga o‘g‘rilik qilasiz va qancha mohir, epchil bo‘lsangiz ham, bir kunmas bir kun qo‘lga tushasiz. Shunda bilingki, sizning o‘ng qo‘lingizni kesadilar va siz faqat chap qo‘l bilan qolasiz. O‘shanda sizga og‘ir bo‘lmasligi uchun hozirÂdan chap qo‘l bilan ishlashni o‘rganing! Tushundingizmi?».
Yigit o‘g‘riboshiga dedi: «Ey ustod! Dunyoning barcha xazinalaridagi oltin-u gavharÂlarni jamlab bersam, mening kesilgan o‘ng qo‘limni qayta o‘z o‘rnida ko‘rishning imkoni bo‘lurmu?». O‘g‘Âriboshi dedi: «Aslo, bo‘lmas!». Yigit dedi: «Unda bergan ta’limingiz uchun tashakkur. Bu sabog‘ingiz menga bir umr yetadi. Endi niyatimdan qaytdim. Oltindan ham, gavÂhardan ham qimmatbaho bo‘lgan qo‘llarimni halol mehnat uchun safarbar qilgumdur! O‘g‘ri bo‘lmoqning birinchi sharti chap qo‘l bilan ovqat yemoq bo‘lsa, mening birinchi niyatim o‘g‘rilikdan voz kechmoqdur!».
Yigit shunday deya halol mehnati qilishni boshlabdi.
-
Assalomu alekum.Abu Hanifa Hazratlari bir kuni uylarida
qalin qib kurpacha solib uni ustida utirganakala
yani tasavvur qilin turganizda belizgacha keladigan darajada
balaaaaaaaaand
ushanda bir kishi kelib iya na muncha baland qib utirb oldiz
sal dimasa boshiz shipga tegib qolishiga azgina qopdiku a
keyin
oldingi ulamolarimiz ham uz bilimlari darajalariga qarab shunaqa kurpacha sob utirisharkan ulaniki lekin bunaqa baland bumagam hicham dibdi
a sizikini qaren dibdi
shunda Abu Hanifa hazratlari shunday javob qibdila:
ha turi etdin ula uz bilimlariga yarasha qavat sob utirshgan shuni uchunam ulaniki past bugan
man esa uz BILMAGANLARIM darajasiga qarab kurpacha soldirdim dibdi.
-
Ibratli hikoya
bir avliyo inson borakan uni uz halqi bir kuni nihoyatda maqtab hurmat qib siz bizga yuloboshchi bulin biz sizga ergashamiz deb ulani juda maqtabdi shunda haligi avliyo juda hafa bub ey Allohim bu nima ish bu nima sinoving manga nima kere bu maqtovla hamma maqtov sangaku deb yiglab duo qibdi
ertasi kuni esa
nimayam bir ish bubtiki uni halqi biz kecha sani avliyo Allohni dusti deb yurganidik sani ortingdan ergashamiz dudi san esa bi devona ekansan dib uni rosa mashara qilishibdi va uni usitdan rosa kulishibdi shunda haligi avliyo ulani qigan bu yomonliklaridan umuman hafa bumasdan uyiga kelib ey Allohim mana bu ish boshqacha bubti mayli man qanchali hurlansam ham bundan aslo hafa emasman zero san mani hurlamagin sani huzuringda mani martabam ziyioda bulsa busin lekin uyerda man hecham hurlanmi
deb mamnun buganakan
-
nimayam bir ish bubtiki
Nima bo'ganini ham yozingda :5
-
Sabr
Yo'lda bir kishini boshqa biri haqorat qilib so'kayotganini ko'rgan yo'lovchi:"Seni shunchalar haqoratlab so'ksa, nima uchun indamaysan?" - deganida u "Agar it senga vovullasa, sen ham unga vovullaysanmi?" -deb so'radi. U:"Yo'q", deb javob berdi. Shunda u yana:"Agar seni eshak tepsa, sen ham uni tepasanmi?" -deb so'radi. U:"Yo'q", dedi. Shunda u kishi:"Axmoq kishi eshak yo it misoli bo'ladi", -deb javob berdi.
-
To'g'rilik
Hindistonda buyuk bir ulamolardan biri Qosimmi Nanutviy degan inson o'tgan ekan, u Dehlida turgan. Hindistonni Angliya bosib olganda ko'p ulamolarni qirib tashlagan. Shu qatori bu hazratni ham o'lim mahkum qilishibdi. Hazratni uylariga borishibdi, topa olishmagandan keyin masjiddan ahtara boshlashibdi. Hazratni bir dona kiyimlari bo'lgan ekan shu eski kiyimlarida, faqirona masjidni shupirib yurgan ekanlar. Shunda Anlichanlar kelib, Qosimi Nanutviyni so'rashibdi. Shu yerda hazrat aytadilarki:" Men umrimda yolg'on gapirmaganman, ular kelib mendan meni so'rashyapti" degan ekanlar. Shunda hazrat yarim qadam ortga yurib "Bir pas oldin shu yerdaydi!" dedilar. Shunda Anlichanlar yugurlab bir pas oldin shu yerda ekan uzoqqa ketmasidan oldin ushlanglar deb chiqib ketdi. Hazrat ham sekingina boshqa eshikdan qochib yuboribdilar.
-
nimayam bir ish bubtiki
Nima bo'ganini ham yozingda :5
uzr man eshitgan hikoyada shunaqa yozilgan ekan :5 :3
-
:as:
Tabib va Hakiym
Bir tabibning yoniga bir bemor kelibdi. Tabib undan so'rabdi:
- Shikoyating nimadan, qaysi yering og'riyapti?
- Shikoyatim qalbimdan, qalb ko'zim ko'r... Ey tabib, qalbimni davola...
- Men tabibman, sening kasalingni esa men davolay olmayman...
- Unda mening dardimni kim davolay oladi?
- Hakiym, unga murojat qil!
- Hakiym kim?
- Ya Siyn... val Qur'anil Hakiym!
-
:as:
Ҳорун ар-А ашид ёнига бир файласуф келиб Қуръонда икки маротаба такрорланган
қиссаларни бир жойда жамлаб, кераксизини чиқариб ташлашни таклиф стади. Бу
ишни унинг сзидан бошқа ҳеч бир кимса уддалай олмаслигини ҳам уқтириб қссди.
Ҳорун ар-А ашид унинг ссзларини тинглаб бслгач, табибни чорлатади. Табибнинг
бу мавзуга не алоқаси бор, деб кспчилик ҳайрон бслади. Табиб калимасини сшитган
олим ҳам муфассирни, фақиҳни, ёки бирон бир олимни чақирмай, табибни ҳам чақирадими,
деб снсаси қотади. Табиб келгач: "Жаноби табиб қаршингиздаги "олим" қоидаларига
биноан ҳар икки нарсанинг бири ортиқча скан. Шунга ксра улуғ Яратувчимизнинг китоби
Қуръондаги икки марта такрорланган қиссаларни бир қилиш таклифини кстариб чиқдилар.
Биз олимимиз қоидаларини аввало сзларида тажрибадан стказсак. Олимдаги икки бир
хил аъзони кесиб ташласангиз. Одамга икки қсл, икки оёқ, икки ксз, йигирмата бармоқнинг
не кераги бор?!" дейди. Файласуф сз таклифидан хижолат чекиб ерга қарайди. Сарой аҳли
подшоҳ тутумига тасанно айтадилар.
-
:bs1:
ҲИКОЯТ
Юзланиб деди Худовандга росул (с.а.в.):
Умматим корини менга юклагил,
То гуноҳин бошқа кимса билмасин,
Умматимнинг айби ҳеч очилмасин.
Хақ таоло дедики, сй мсътабар,
Ксрсанг сди у гуноҳларни агар,
Тоб беролмасдинг боқиб, ҳайрон бслиб,
Сснг ҳижолатлар аро пинҳон булиб...
Ади Ойша маҳбубинг, жонинг, ажаб,
Қолди кснглинг, бслди бир бсҳтон сабаб.
Гарчи айтганди уни аҳли мажоз,
Сен жснатдинг қизни сз уйига боз.
Севганингга стган ишинг мунчадир,
Умматинг ичра гуноҳкор қанчадир...
Тоб беролмассан гуноҳлар вазнига,
Умматингни қсй Худонинг измига...
Сен тиларсан, топмасин аҳли жаҳон
Умматинг стган гуноҳдан бир нишон.
Мен ҳам истарман, аё олий гавҳар,
Етмасин сенга гуноҳлардан хабар.
Фаридиддин Аттор
-
Bir dehqon oyog`in it qopib oldi,
Tishlab uzib oldi, zahrini soldi.
Og`riqdan voy-voylar va bedor edi
Uyida kichik bir qizi bor edi.
Qiz otaga ta`na toshin tashladi
Senda tish yo`qmi deb kula boshladi.
dodlab turgan dehqon kulib shul zamon
Qiziga o`grilib dedi: Onajon,
quvvatim yetardi olsam intiqom
Ammo nechuk qilay og`zimni xarom.
Agar inso boshiga qilich kelsa ham
It poyiga tishin urmaydi odam.
Yomonga yomonlik qilish-ku oson
Ammo it bo`lolmas HAQIQIY INSON!!
S.Sheroziy
-
Bir kishi erdi daraxtning ustida,
Silkitib, meva qoqardi pastiga.
Keldi bog'bon, dedi: ey buzg'un amal,
Ne qilursen, hay? Xudoyimdin uyal.
Dedikim: men - banda, bul - bog'i Xudo,
Mevasin yerman, Xudoyimdin ato.
Ko'r-ko'rona sen malomat aylama,
Qo'y bu ochko'zlikni, odat aylama.
Dedi: hoy, Aybak, keltur arqonni sen,
To bu dam olsin javobin Bul-Hasan.
O'g'rini tutdi, daraxtga bog'ladi,
Urdi andoqkim, tuyib, to'qmoqladi.
O'g'ri ul qichqirdi: insofing qani?
Begunohdin o'ldirarsen bandani.
Dedi bog'bon: men - Xudoning bandasi,
Ushbu kaltaklar - Xudoning zarbasi.
Jaloliddin Rumiy
-
ҚУА АªОА ОЯТЛАА И ОА ҚАЛИ ГАЛЛАШУВЧИ ААЛ
:basmala
Ҳазрати Абдуллоҳ ибн Муборакдан қуйидаги ибратли ҳикос ривост қилинади:
"œОллоҳнинг муборак уйини (съни, Каъбани) зиёрат қилиб бслгач, Лайғамбаримиз (с.а.в.)-нинг қабрларини зиёрат қилиш мақсадида йслга чиққандим. Йслда келаётиб, узоқдан бир қорамтир нарса ксргандай бслдим. Ўша томонга сқинлашиб, келиб қарасам, устига жундан кийим кийиб, бошига жун рсмол сраб олган бир аёл скан. Унга:
- Ассалому алайкум ва роҳматуллоҳи ва барокатуҳ! — деб салом бердим.
У "œАсин" сурасининг 58-остидаги:
"œ(Уларга) А аҳмли А оббингизнинг саломидир!" — деган остни сқиб, алик олди.
Мен унга:
- Оллоҳнинг схшилиги бслсин! Сиз бу ерда бир сзингиз нима қилиб юрибсиз? — деб ссрадим. У:
- "œОллоҳ кимни адаштирса, уни ҳеч ким тсғри йслга сололмайди" деган остни сқиди. (Аъроф сураси, 186-ост).
Бу жавобидан унинг адашиб қолганини тушиндим. Кейин:
- Қаерга боришингиз керак сди? — деб ссрадим. У сса "œИсро" сурасининг 1-остидаги:
"œТунларнинг бирида бандасини Масжид Харомдан олиб, Масжид Ақсога олиб борган..." деган остни сқий бошлади. Унинг ушбу жавобидан хаж амалини бажариб, Маккадан Қудус шаҳрига қайтаётганини тушундим. Ундан:
- Бу ерларда юрганингизга неча кун бслди? — деб ссрадим. У "œМарсм" сурасининг 10-остидаги:
"œОмон-ссон ҳолатда уч кун" деган жойни сқиди. Мен:
- Анингизда ейдиган озиғингиз йсқ шекилли, - дедим. У сса:
- "œМенга едирадиган ҳам, ичкизадиган ҳам — У (Оллоҳ)" - деган "œШуъаро" сурасининг 79-остини сқиди. Мен ундан:
- Бундай саҳрода қандай қилиб таҳорат олиб юрибсиз?, - деб ссрадим. У сса "œАисо" сурасининг 43-остидаги:
"œАгар сув тополмасанглар, тоза тупроқ орқали тасммум олинглар" — деган остни сқиди. Мен сна:
- Менда еб-ичишга бир нималар бор, шулардан еб-ичволинг, - дедим.
У "œБақара" сурасининг 187-остидаги: "œШундан кейин, то кун ботгунга қадар рсзангларни давом сттиринглар!" — деган остни тиловат қилди. Мен сна:
- Хозир А амазон ойи смас-ку, дедим. У сса: "œБақара" сурасининг 158-остидаги:
"œКимда-ким чин кснгилдан (нафл) схшилик қилса (мукофотини олади). Чунки, Оллоҳ — ибодатларнинг савобини берувчи, шу билан бирга (ҳамма нарсани) тслиқ билувчи" — деган жойини сқиди. Мен:
- Сафарда юрган пайтда рсза тутмаса ҳам бслади-ку, дедим. У "œБақара" сурасининг 184-остидаги:
"œАгар билсанглар (қийин бслса ҳам), рсза тутмоқлик — сизлар учун хайрлироқдир!" деган жойини сқиди. Шунда мен:
- Аега мен билан менга схшаб, оддий тилда гаплашмайсиз? — деб ссрадим. У сса:
"œОдамнинг оғзидан қандай ссз чиқса ҳам, умуман қолдирмасдан ёзиб турувчи фаришта бор" — деган "œКаҳф" сурасининг 18-остини сқиди.
Мен унга:
- Сизни тусмга мингазиб, карвонингизгача етказиб қссйин, - дедим. У "œБақара" сурасининг:
"œСизлар қандай схшилик қилсанглар ҳам Оллоҳ ундан хабардор" - деган 197-остини сқиди. Уни мингазайин деб, тусмни чсктирдим. Шунда у аёл "œАур" сурасининг:
"œМсминларга айт! Ксзларини ҳаромга қарашдан сақласинлар" — деган 30-остини сқиди.
Тусга миниб бслгач:
"œБуларни (съни, тус ҳамда шунга схшаш жониворларни) бизга бсйсиндириб қсйган Оллоҳ — покдир! Бслмаса, бизнинг бунга кучимиз етмас сди. Шубҳасиз, биз Оллоҳга қайтарилурмиз" - деган "œЗухруф" сурасининг 13-14 остларини сқиди. Йслда келаётганимизда сса "œМуззаммил" сурасининг:
"œАнди Қуръоннинг сзингларга енгил жойларидан тиловат қилинглар!" деган 20-остини сқиди. Мен:
"œКимга донолик (хикмат неъмати) берилса, демакки унга жуда ксп хайр (схшилик) берилибди" деган "œБақара" сурасининг 269-остини сқиб:
"œСизга ксп схшилик берилибди" - дедим. У сса худди шу остнинг давомидаги:
"œ...Буни фақатгина ақллилар тушунади" - деган остни сқиди.
Шундай қилиб, унинг карвонига етиб келдик. Кейин мен ундан:
"œАна, сизнинг карвонингиз. Улар орасида бирор бир қариндош-уруғингиз борми?" деб ссрадим. У:
"œМол-мулк ва бола-чақа — дунё ҳаётининг зийнати" деган "œКаҳф" сурасининг 46-остини сқиди. Карвонда унинг болалари борлигини тушундим. Кейин сса:
- Уларнинг карвондаги хизмати қандай? - деб ссрадим. Шунда у:
"œ...Улар юлдузларга қараб, йсл топади" - деган "œАаҳл" сурасининг 16-остини сқиди. Ушбу жавобдан болаларининг йсл ксрсатувчи сканликларини тушундим. Кейин сса карвон томонга ишора қилиб:
- Сизнинг болаларингиз анави турганларнинг қайсилари? — деб ссрадим. У:
"œ...Оллоҳ Иброҳимни Ўзига дсст тутди", "œОллоҳ албатта Муса билан ссзлашди" ва "œЯҳё! Китобга бор кучинг билан амал қил" - деган остларни тиловат қилди. ("œАисо" сурасининг 125, 164-остлари ва "œМарсм" сурасининг 12-ости). Шунда мен:
- Ай Иброҳим! Ай Муса! Ай Яҳё! - деб унинг учала сғлини чақирдим. Олдимга юзлари нурли уч йигит чиқиб келди. Оналари уларга:
"œ...Ҳозир ораларингдан бирингларни мана бу кумуш тангалар билан шаҳарга юборинглар. Қараб, тоза таомдан сотиб олиб келсин..." - деган "œКаҳф" сурасининг 19-остини сқиди.
Улардан бири бориб, озиқ-овқат олиб келди-да, менинг олдимга қсйди. Ҳалиги аёл сса:
"œҚилган схшиликларингиз свазига бемалол ичиб-енглар" - деган "œАл-Ҳаққа" сурасининг 24-ости каримасини сқиди. Мен ушбу аёлнинг болаларига:
- Менга ойинглар ҳақида айтиб бермасанглар, таомга оғиз ҳам тегмайман, - деб туриб олдим. Шунда улар:
- Бизнинг волидаи муҳтарамамиз "œОллоҳга ёқмайдиган бирор иш қилиб қсймайин" деган андиша билан қирқ йилдан буён Қуръон остларидан бошқа нарса ссзламайди, - дедилар...
Мен ушбу ҳолатдан жуда таъсирланиб, "œЖумъа" сурасининг:
"œБу — Оллоҳнинг Ўзи ҳоҳлаган бандаларига берадиган фазлидир. Оллоҳ — улуғ фазл Соҳибидир!" деган 4-остини сқидим".
******
Ожизона таржима муаллифи: eng_ojiz_banda
islom.uz forumi (http://forum.islom.uz/smf/index.php/topic,18344.msg175840.html#msg175840)dan.
-
:bsm: :bsm: Rivoyat: Abdulloh ibn Muborak Shomdan Madina sari yurganlarida munavvar shaxar yo'lida adashib, qattiq suvsadilar. Shunda, ne shodkim, ro'paralarida quduq ko'rindi.Ko'rindi-yu ibn Muborak ko'ngillaridan:" bu quduqning chelagi bilan arqoni ham bo'lsaydi, to'yib-to'yib suv ichardim", degan fikr kechdi. Abdulloh ibn Muborak shu fikrni hayollariga keltirganlari zamon suvsagan bir oq kiyik quduq boshiga keldi. Shunda chuqur quduqning suvi toshib chiqa boshladi.Oq kiyik to'yib suv ichdiyu o'z yo'liga ketdi.Abdulloh ibn Muborak bu holni ko'rib quvondilar. Biroq, quduqqa yetishlari bilan suv avvalgi holiga keldi- chuqur quduq tubida qoldi. Hazrat bu ishlardan ajablanib, Alloh taologa munojot qildi.
-Ya Rabbim,oq kiyikka chelagu arqonsiz suv berursan.Holbuki ikkimiz ham senga bandamiz. Nima uchun uni unday, meni esa bunday qilding?Ey, marhamatli Karim Alloh!
Shu payt ko'rkam yuzli Abdulloh ibn Muborak hazratlariga bir nido keldi-ki:
-Ey Muborak o'g'il!Senga suv bermaganim sababi:avval avval boshda quduqni ko'ra solib, diling chelak bilan arqonga bordi va Bizni unutding.Bizdan yordam istamading. Endi borginda, suvni chelak bilan arqondan so'ra.
Ul sirli tovush yana dedi-ki:
-Suvsab kelgan oq ohuni ko'rding. U avval bizga iltijo qilib aytdi-ki:"Turli ne'matlaring bilan mehmon qilding. Bu suving bilan ham mehmon qilgin". Oq ohu chelak bilan arqonni ko'ngliga keltirmadi. Sen esa, endi bor-da, suvni chelak bilan arqondan so'ra.
Abdulloh ibn Muborak hotifdan kelgan bu nidoni eshitib, behush bo'ldilar. Ichlarida Alloh taolo zavqiyu ishqi dengiz mavjlariday qaynab, jo'sh urdi. Abdulloh ibn Muborakning tomoqlari Alloh taoloning muhabbat sharobidan ho'l bo'ldi. Shu voqeadan so'ng tirik vaqtlarida suvsash nimaligini unutdilar.Alloh taologa oshiq bo'lib, suvsamoqni yodgakeltirmadilar. Hazrat avval boshda ham taqvoli edilar, quduq yonidagi xitobni eshitganlaridan so'ng taqvoliklari yuz chandon oshdi.
Tohir Malik "Ayovsiz ilon" kitobidan
-
Ўлим ва қайиқчи ҳикосси
Тил олими бир куни сафарга
чиқибди. Дарёдан стиш учун
бир қайиқчини ёллабди. Сафар
давомида олим қайиқчидан
такаббурона ва камситиш
йсли билан, "œТил ва
грамматика бсйича бирор
нарса биласанми?", деб
ссрабди.
Қайиқчи сса содда
қилиб, "œЙсқ", дес жавоб берибди.
"œАна холос, ‑ дебди такаббур олим.
— Ҳаётингни срмини
беҳуда совурибсан".
Бундан қайиқчи қаттиқ
ранжиб, хафа бслибди. Аммо бирор ссз демабди.
Тссатдан қайиқ катта
тслқинлар ва сапчиётган сув
ичига тушиб қолибди.
"œСузишни биласизми, жаноб?", ссрабди қайиқчи.
"œЙсқ", дебди олим.
"œАна холос, ‑ дебди қайиқчи.
—Сиз ҳаётингизнинг борини беҳуда совурибсиз. Аниқки,
тслқинлар ҳозир қайиқни ғарқ қилади".
Хулоса шуки, фақат бир соҳадаги билим билан кифосланиш етарли смас.
Халқимиз, бир йигитга етмиш ҳунар оз, деб бежиз айтмаган.
Manba (http://muslima.uz)
-
Амакимнинг сртоғи ҳикос қилади:
"œБир йил аввал таксида Nokia 6300 русумли усли телефонимни тушириб, йсқотиб қсйдим. Дарров қснғироқ қилдим. Бир ёшроқ бола олди.
— Болам, шу телефон меники сди, қайтаргин.
— Йсқ, қайтармайман, мен уни топиб олдим.
Бола телефонни қсйди. Сснг сна қснғироқ қилдим. Олди.
— Болам, майли, телефон сенга қолсин-у, лекин сим картамни қайтаргин.
— Майли. Унда сиз марказдаги почта олдидаги телефон будкасига боринг.
Унинг юқори қисмига сим картангингни қистириб кетаман.
Бордим. Айтганидек сша телефон будкасининг юқори қисмига қистирибди. Янги телефонга снди сим картани солган сдимки, қснғироқ бслди.
—Ака, сим картангизни олдингизми?
— Олдим.
— Майли, телефон учун раҳмат, ака.
— Болам, майли, телефон сенга бслсин-у, лекин мабодо бирон кун келиб, уни қайтаргинг келиб қолса, шу рақамни сақлаб қсйгин.
Орадан бир йил стди. У телефонни ёдимдан хам чиқариб юборгандим.
Бир куни нотаниш рақамдан қснғироқ бслди:
— Мен сша — сизнинг телефонингизни сғирлаган боламан.
— Ҳа, схшимисан, болам.
— Ака, мен телефонингизни қайтармоқчиман. Мендан рози бслинг. Ўшанда залолатда юрган бола сдим. Худога шукр, ёмон йслдан қайтдим. Марказдаги фалон дсконга келсангиз, сизга телефонингизни беришади.
Айтган манзилига бордим. Бир йигит унга кимлигини ошкор қилмаслик шарти билан ушбу омонатни ташлаб кетганини айтиб, телефонимни қслимга тутқазди"¦"
Давронбек ТОЖИАЛИЕВ
-
Ҳазрат Баҳовиддин Аақшбанддан каромат ксрсатишни ссрашганда ул зот шундай демишлар:
- Бизнинг кароматимиз сз-сзидан маълум, негаки, шунчалик гуноҳимиз борлигига қарамасдан ер юзида юриб турибмиз.
(Илохий кароматлар-Иброхим Хаққул)
-
"Yosin" sutining xosiyati
Oliyjanob, muslima bir ayol chaqalog'i emadigan vaqt kelganda, avval xuddi namozdan ilgari tahorat olganday poklanar, so'ng chaqalog'iga ko'kragini tutib, u emishni boshlaguncha: "Bismilloh Yosin val-Qur'onul Hakim" deya surani boshidan oxirigacha o'qirdi. "Yosin" ni o'qib bo'lgach, chaqaloq ham emishdan to'xtardi, onasidan o'zini tortardi.
O'g'illarining axloq va fazilatda yetuk inson bo'lganlarini ko'rganda ona doimo Allohga hamd aytar, shukur qilar va o'g'illariga:
- Ey o'g'lim, barcha yaxshiliklarning hammasini o'zimdan deb o'ylama. Men seni "Yosin" surasi bilan emizar edim. "Yosin" surasi ila o'stirdim! - deb onalik burchining FARZANDga bo'lgan ta'sirini tushuntirardi. [/size][/size][/size][/size]
-
:asl3:
А ивостларга ксра, бир куни шайтон кирду кори ва василаларини арзон нархда савдога қсйиши ҳақида ҳамма жойга жар солди. У сз "œиш ускуналари"ни ксргазмага қсйди. Бу василалар жумласига худбинлик, шаҳват, нафрат, жаҳл, ҳасидлик, очксзлик ва бошқа шароратлар кирган сди. Аммо уларнинг орасида икки василасини, жуда қадимги ва самарали бслгани учун, арзон гаровга сотишни асло истамасди.
Бир аққли одам ундан ссради: Булар қандай василалар скан?
Шайтон жавоб берди: Бу умидсизлик ва тушкунликдир.
Инсон деди: Аега улар бунчалар қиммат?
Шайтон сирли тиржайиб жавоб берди: Чунки булар менинг снг самарали воситаларимдир. Уларнинг олдида бошқалари таъсирсиз бслиб қолади. Фақат шу воситалар билангина инсонлар қалбини синдириб, сз ишимни бажаришим мумкин. Агар бир инсонни умидсизлик, тушкунлик ва андуҳ домига туширсам, у билан истаган нарсамни қилишим мумкин. Мен бу василаларни БАА ЧА инсонларга қарши ишлатганман. Шунинг учун улар менга ниҳостда қадрлидир.
-
[/b][/b]
Уруш тугади... Минг бир слим ва таҳликалардан омон қолган аскар сз она ватанига қайтмоқда. Қувончидан терисига сиғмайди... Сабри чидамасдан узоқ диёрлардан туғилиб ссган уйини телефон орқали йсқламоқчи бслди. телефон гсшагини оқ сут бериб катта қилган меҳрибон онажониси олди. Аскар снтикиб нафас олар, тили ссзга айланмасди. Аиҳост зсрға тилга кирди: "œОнажон, сз ватанимга, сизнинг иссиқ бағрингизга қайтмоқдаман. Лекин сиздан бир илтимосиб бор... сзим билан бир дсстимни ҳам олиб бормоқчийдим... майлими?..."
"œБажонидил, бажонидил у билан танишишни хоҳлаймиз", деган жавоб келди трубканинг нариги ёғидан.
Аскар: "œБилиб қсйишингиз керак бслган сна бир нарса ҳам бор сди..." деб давом стди: "œ... дсстим урушда оғир сраланди; мина босиб олди... бир қсл-бир оёғини йсқотди... борадиган жойи ҳам йсқ. Унинг биз билан қолишини хоҳлардим...!"
"œЎғлим,... бундан жуда ҳам афсусдаман. Балки биз унга бошқа бирор жой топишга ёрдамчи бслармиз...", она масалага сзича топган бслди.
"œЙсқ онажон, унинг биз билан қолишини хоҳлайман. Гап тамом вассалом".
"œЎғлим ", деди гапга аралашган ота: "œБиздан нималар талаб қилаётганингни сзинг ҳам билмайсан чоғи. Унга схшаган бир "œюк" бизга оғирлик қилади. Бизнинг сз ҳаёт йслимиз бор ва дсстинга схшаган бир дарди бедавонинг бизга қийинчилик туғдиришига йсл қсймаймиз ахир. Менга қолса, дсстингни унут ва тез уйга қайт.... бир кунини ксриб кетар..."
Ўғил кутилмаганда телефон гсшагини қсйиб қсйди. Оисаси сса ундан бехабар қолиб кетди. Лекин бир неча кундан кейин хасратда интизор ота-онага полияис маҳкамасидан телефон бслди. Лолияис сғилларининг баланд бинодан тушиб кетиб слганлигини маълум қилди... Акспертиза сса бу ишнинг сз жонига қасд қилиш сканлигига доир хулоса ссаб бслган сди... мусибатзада ота-она дарҳол қсшни давлатга учиб сғилларини жасадини ксриш учун шаҳар моргига боришди. Ота-она сз сғилларини дарҳол танишди, лекин уларга номаълум бслган бир нарсани гувоҳ бслишганда сса бутунлай даҳшатдан қотиб қолишди. Зеро тобутда ётган аскар сғилнинг жонсиз танаси фақатгина бир қсл ва оёқдан иборат сди холос.
-
Софдиллик мсъжизаси
(http://www.hilol.com/images/stories/20_10_00001.png)
Ушбу воқеа бир вақтлар Марказий Африкада ишлаган европалик шифокор аёлнинг иш ҳаётида юз берган. Ўшанда срим кеча сди. Мен билан ҳамширалар ста жиддий иш - ксз ёриши оғир бслган ҳомиладор аёлни қабул қилишга тсғри келди. Бизнинг барча саъй-ҳаракатларимизга қарамай, сндигина ксз ёрган аёл вафот стди. У бизга муддатидан аввал туғилган бир бурдагина чақалоқни ва йиғлаб турган икки ёшли қизчасини ташлаб кетди.
Биз снги туғилган чақалоқни снди қандай қилиб асрашимизни тасаввур ҳам қила олмасдик, чунки шифохонамизда муддатидан олдин туғилган болалар учун снг оддий шарт-шароитлар ҳам мавжуд смасди. Бунинг устига, сша вақтда инкубаторни ишлатиш учун оддийгина слектр снергисси ҳам йсқ сди. Гарчи биз скваторда жойлашган бслсак-да, бу ернинг баданни жунжиктирувчи шамолли кечалари анчагина салқин бсларди. Ардамчиларимдан бири, стажер-акушер ёрдамчи бинога қараб югурди ва у ердан дунёга сндигина келган, қалтираб турган чақалоқни сраш учун момиқ пахта олиб келди. Ҳамшира сса горелка олиб келиш учун югурди. Бироздан сснг у жуда хафа ҳолда қайтиб келди ва йиғламсираган ҳолда горелкани иссиқ сувга тслдириши биланоқ ёрилиб кетганини айтди. «Бу бизнинг охирги горелкамиз сди!», - деди у хсрсиниб.
Дарвоқе, тропик иқлим шароитида резина сз хусусистини тез йсқотади, мен бунга ксп дуч келганман. Аммо келиб-келиб айнан ҳозир, горелка ҳаётий зарурист бслган бир пайтда бундай бслиши ста ачинарли сди. Аммо, ғарбликлар стган ишга салавот дейишганидек, бу ерда - Марказий Африкада ҳам йиртилган горелка учун қайғуришнинг ҳеч бир нафи йсқ сди. Горелкаларнинг дарахтда етишмаслиги қанчалар маълум бслса, сқин атрофда на бирон дорихонанинг, на горелка сотиладиган дсконнинг борлиги ҳам шунчалар аниқ сди. «Майли, нима ҳам қила олардик, - дедим хсрсиниб қолганларга юзланарканман. - Анди чақалоқни бундай салқин кечада нобуд бслмаслиги учун ста сҳтиёткорлик билан унга керакли иссиқликни таъминловчи оловга сқин жойга ётқизишимиз керак. Ўзимиз сса навбат билан чақалоқнинг олдида ётамиз, биримиз сса сшикдан шамол кирмаслиги учун масъулмиз. Бизнинг асосий вазифамиз - бир неча кун ичида болани иссиқ сақлашимиз керак».
Артасига мен одатдагидай болалар уйига бордим ва у ерда уз хоҳишлари билан менга ҳамроҳ бслган бир неча болалар билан ибодат қилдим. Ибодатга қадар мен болаларга стган кеча бслган воқеани гапириб бердим, горелканинг ёрилиб кетгани ва чақалоқ учун керакли иссиқликни қандай қилиб таъминлаганимизни тушунтирдим. «Горелка бслганда бизга жуда асқотган бсларди, - қсшимча қилдим мен. - Ахир чақалоқ бироз совуқ қотса хам нобуд бслиши мумкин». Бундан ташқари мен болаларга снги туғилган чақалоқнинг вафот қилган, снди ҳеч қачон қайтиб келмайдиган онасини қсмсаб йиғлаётган, аммо етим бслиб қолганини ҳали тушуниб етмаган икки ёшли опаси ҳақида ҳам гапириб бердим. Болалар мени диққат билан тинглашди ва ибодатга отланишди. Ибодат вақтида уларнинг орасидаги сн ёшли қизча сътиборимни тортди. У шу қадар чин кснгилдан илоҳий ишонч билан ибодат қилдики, дуолари бегуноҳ бир гсдакнинг бутун юрагидан тскиларди. «Ўтинаман, Аллоҳим, - дуо қиларди у, - бизга бир дона горелка юборгил. А Аллоҳим, уни бизга бугуноқ юбор, ахир сртага кеч бслиши, чақалоқ слиб қолиши мумкин». Қизча дуосининг охирида қсшимча қилди: «А Аллоҳим, шу чақалоқнинг опаси учун бир қсғирчоқ ҳам юборсанг, токи у ёлғиз смаслигини, Сен уни схши ксришингни билсин, ёлвораман, Аллоҳим!» Бу ссзларга лол қолиб, болаликнинг соф ва содда қалбига бутунлай таслим бслгандим. Мен сша пайтда бундай дуога «Омин» дейишим мумкин сдими?.. Йсқ, деб сйлайман. Мен Аллоҳнинг ушбу илтижони бажаришига шунчаки ишона олмасдим. Албатта, Қуръонда Аллоҳнинг қодир, чексиз қудрат сгаси сканлиги, Ўзи ихтиёр қилган ҳар нарсани қила олиши ёзилганини билардим. Аммо ҳар нарсада, шу жумладан, ссрашда ҳам чегара бор, деб сйлардим. Менинг наздимда, сша пайтда бизнинг шароитимизда бундай илтижонинг амалга ошиши имконсиз сди. Чунки горелкага сга бслишимиз сҳтимолининг бирдан бир йсли - бу менинг ватанимдан посилка олишимиз сди. Аммо мен бу ерда десрли тсрт йилдан бери ишлаётган сдим ва ҳалигача ҳеч ким менга биронта ҳам посилка юбормаганди. Бунинг устига, кимдир менга посилка жснатишга қарор қилган тақдирда ҳам, нимага асосланиб ҳам унинг ичига горелка соларди? Ахир кимнинг хаёлига ҳам менга - скваторда, тропик жазирамада ишлаётган кишига горелка жснатиш келарди? Шундай бадгумон сйлар билан ишга қайтдим. Орадан икки соатча стгач, сқувчиларимга тиббиёт асосларидан дарс стаётганим бир вақтда, уйим олдига (у шифохона сқинида сди) машина келиб тсхтаганини хабар қилишди. Шошилиб уйга келганимда машина кетиб қолганди. Лекин айвонда мени 22 килолик посилка кутаётган сди. Ксзларимга ёш қуйилиб келаётганини ҳис қилиб турардим. Ҳасжондан посилкани оча олмадим ва ёрдамга чақирдим. Зум стмай бугун биз биргаликда ибодат қилган меҳрибонлик уйининг болалари ёрдамга етиб келишди. Уларнинг ичида сша сн ёшли қизча ҳам бор сди. Болалар билан биргаликда ҳар бир тугунни ечиб, арқонни бсшатдик. Кейин посилкани пичоқ билан ичидаги нарсаларни зарарлантирмасдан оча бошладик. Биз ҳаммамиз ҳасжон ичра бу тилсимли қутидан ксзимизни уза олмасдик. Ўттиздан ортиқ ксзлар посилка ичидаги нарсаларни ола бошлаган менинг қсл ҳаракатларимга қадалганди. Анг устдан мен бир нечта турли рангдаги свитерларни олдим. Уларни болаларга тарқатганимда, беғубор ксзлари снада чақнаб кетди. Кейин касаллар учун юборилган бандажларни чиқардим. Сснгра турли хил тиббиёт ускуналарини олдим. Ундан кейин майиз солинган бир неча пакет чиқди. Ва ниҳост қутига навбатдаги нарсани олиш учун пайпаслаган қслларим ... Йсқ... Бслиши мумкин смас!
Ксзларимга ишонмаган ҳолда, тушимми снгим сканлигини аниқлаш учун сзимни чимчилагим келарди, мен қутидан... ҳа, ҳа, сп-снги резина горелкани чиқардим! Болалар мафтун бслиб, қичқириб юборишди, мен сса ксз ёшларимга ксмилгандим. Мен Аллоҳдан горелка юборишини ссрамаган сдим, чунки бунинг мумкинлигига шунчаки ишонмаган сдим. Аҳмоқ бслмасам, дуонинг кучига шубҳа қиламанми! Шунда сша сн ёшли қизча хурсанд бслиб, ёнимга келди. «Модомики Аллоҳ бизга горелка юборибдими, демак У қсғирчоқни ҳам юборган», - ишонч билан шивирлади у қутига назар ташларкан. Албатта! Бслмасам-чи! Қутининг снг тагидаги жозибали қсғирчоқни биз биргалашиб чиқардик. Қизчанинг ксзлари мисоли икки кичик юлдуздек порларди. У БУАГА МУТЛАҚО ШУБҲА ҚИЛМАГААДИ! «Аллоҳ уни жуда схши ксришини билиши учун сиз билан бирга бориб, ушбу қсғирчоқни сша икки ёшли қизчага берсам майлими? ... Илтимос», - ссради мендан қизалоқ. «Албатта, шириним», - ксз ёшлар ичида маъқулладим мен. Аслида мазкур посилка беш ой давомида йслда бслган сди. Уни менга собиқ сқувчиларим илгари мен билан бирга ишлаган Аллоҳга ишонган ва унинг амрларига буйинсунган бир ҳамкасб аёлнинг ташаббуси билан юборишган сди. Бунинг устига горелкани нақ скваторга ҳамда снг керакли вақтда етказиб беришганди! Собиқ сқувчиларимдан бири посилкага қсғирчоқни Аллоҳга бутун вужуди билан ишониб дуо қилган ҳалиги қизалоқнинг илтижосига жавобан икки ёшли етим қолган қизча учун солиб қсйган сди.
«Улар ҳали ссрмасларидан аввал Мен уларнинг дуоларига лаббай дес жавоб бераман»
А оббимиз чиндан ҳам ҳамма нарсани сшитгувчи ва билгувчидир. У бизни нақадар схши ксради!
Муҳаммаджон Собиров таржима қилди
Manba (http://www.hilol.com/islomiy-dawah/maqolalar/185-maqola.html)