forum.ziyouz.com
Yurtdosh => Hamyurtlar => Namangan viloyati => Mavzu boshlandi: muxbir 22 Yanvar 2010, 17:10:46
-
ААМААГАА ТУМААИ — Ааманган вилостидат туман. 1926 й. 29 сент.да ташкил стилган. Шаркдан Уйчи, Аорин, шим.дан Косонсой, Янгиксрғон, Чортоқ, ғарбдан Тсрақсрғон, жан.дан Мингбулоқ, Андижон вилостининг Балиқчи туманлари б-н чегарадош. Майд. 0,25 минг км2. Аҳолиси 170,9 минг клшига сқин (2003). А.т.да 1 шаҳарча (Тошбулоқ), 12 қиш-лоқ фуқаролари йиғини (Боғишамол, Иброҳим А аҳматов, Ирвадон, Миришкор, Охунбобоев, Тепақсрғон, Хонобод, Шсрқишлоқ, Узбекистан, Қумқсрғон, Ғалча, Ғирвон) бор (2003). Маркази — Тошбулоқ шаҳарчаси.
Табиати. А.т. ер юзаси текислик, адир ва дснгликлардан иборат бслиб, сзлаштирилган дашт зонасига киради. Тсртламчи геологик даврнинг оқизиқ жинслари (лёсс, лой, қум, шағал)дан ташкил топган. Жан.га томон қис (бал. 400—450). Туманда ер ости суви ксп. Қурилиш материалларидан оҳактош, ғишт тайёрланадиган тупроқлар бор.
Иқлими қуруқ субтропик, ёзи қуруқ, иссиқ, қиши қисқа, совуқ ва сернам. Ағин-сочин кам (300—350 мм), буғланиш катта. Янв.нинг сртача т-раси — Г, —3° июлники 26,3°. Вегетаяис даври 236 кун. Об-ҳаво шароити субтропик мевалар (анжир, анор ва б.) етиштириш учун қулай. Сой ксп, водийлари тош-шағал б-н қопланган. Тупроқлари адирларда типик ва оч бсз тупроқ, адирлар орасида суғориладиган стлоқи, ботқоқ-стлоқи ва ботқоқ тупроқлар тарқалган. Туманнинг шим.дан Шимолий Фарғона канали, жан.дан Сирдарё оқиб стади. Катта Ааманган канали, Янгиариқ, Аамангансой, Гирвонсой, Ирвадонсой, Ко-сонсой каби сув манбаларидан
Ааманган тумани дарвозаси. скинзорлар суғорилади. Аввойи ҳайвонлардан чисбсри, қуён ва б., қушлардан ёввойи срдак, ёввойи каптар, ола-қанот, қалдирғоч, чумчуқ, лайлак, бойсғли ва б. учрайди.
Аҳолисининг аксари қисми сзбеклар (98,6%), шунингдек, тожик, киргиз, рус, татар ва б. миллат вакиллари ҳам сшайди. 1км2 га сртача 683 киши тсғри келади. Шаҳарликлар 13,7 минг киши, қишлоқ аҳолиси 157,2 минг киши (2003).
Хсжалиги. Туман хсжалиги асо-сан, қ.х.га ихтисослашган. Саноат, транспорт, алоқа корхоналари ҳам фа-олист ксрсатади. Лахтачилик, боғдорчилик, сабзавотчилик, ғаллачилик, чорвачилик б-н шуғулланилади. «Миришкор» қсшма корхонаси, пахта то-залаш з-ди, кичик ва хусусий корхоналар, акяисдорлик жамистлари ишлаб турибди. Қ.х.нинг етакчи тармоғи — пахтачилик. Туманда 13 хсжаликда пахта етиштирилади, ипакчилик б-н шуғулланувчи ва сабзавот етиштирувчи ширкат хсжаликлари хам бор. 315 фермер хсжалиги 3730 га ер майдонида фаолист ксрсатади. Шулардан 114 таси пахтачилик, 35 таси ғаллачилик, 47 таси сабзавотчилик, 78 таси боғдорчилик, 41 таси чорвачилик б-н шуғулланади. Ушбу фермер хужаликларида 2316 киши ишлайди (2003).
2001/2002 сқув йилида 42 умумий таълим мактабида 43 минг сқувчи, 3 та қ.х., саноат ва махсус иқтисодий коллеж, махсус иқтисодий лияейларда 1700 дан ортиқ сқувчи таълим олди. Болалар мусиқа мактаби бор. Туман маданист саройи қошида ашула ва рақс ансамбли, «Бсстон» фольклор стно-график ансамбли фаолист ксрсатмоқда. Тумандаги «Аш техниклар» маскани жамоаси барча танловларда ғолиб чиққан. Туманда марказий кутубхона, унинг 35 та филиали, маданист саройи ва 12 та маданист уйлари мавжуд.
Марказий стадион (15 минг срин), ёпиқ теннис корти, 14 футбол, 17 баскетбол, 21 қсл тспи, 85 волейбол майдони ва майдончалари, 30 спорт заллари ишлаб турибди. Жисмоний тарбис ва спорт б-н 42 мингдан зиёд киши мун-тазам шуғулланмоқда. Спорт секяислари ва тсгаракларида 20 мингга сқин спортчи иштирок стмоқда. А.т.да туман марказий касалхонаси, юкумли касалликлар, 5 қишлоқ, 2 хусусий касалхоналар (630 срин) мавжуд. 1 ихтисослашган марказий поликлиника, 1 тиш даволаш поликлиникаси, 14 қишлоқ врачлик пункти, 30 фельдшер-акушерлик пункти, 15 дорихона бор. Тумандаги барча тиббий муассасаларда 170 врач, 883 срта тиббий ходим ишлайди. 1962 й. 10 июндан «Истиклол» туман газ. чикали (адади 5 минг).
Муродулла Ҳайдаров.
«Ўзбекистон Миллий Аняиклопедисси»дан