7-BOB
Komil ishonch va tavakkal bayoni

Alloh taolo:
«Mo‘minlar u firqalarni ko‘rgan vaqtlarida «Bu Alloh va payg‘ambari bizlarga va’da qilgan narsadir (ya’ni, imtihondir). Alloh va payg‘ambarining so‘zi rostdir», dedilar va (ustilariga bostirib kelayotgan firqalarning son-sanoqsizligi) ularning (Allohga bo‘lgan) imon va itoatlarini yanada ziyoda qildi, xolos» (Ahzob surasi, 22-oyat);

«Unday zotlarga ayrim kimsalar: «Quraysollalohu alayhi vasallam odamlari sizlarga qarshi (sanoqsiz lashkar) to‘plagan, qo‘rqingiz!» deganlarida, bu gap ularning imonlarini ziyoda qildi va: «Bizga yolg‘iz Allohning o‘zi kifoya. U zot eng yaxshi ishonchli vakildir!» dedilar. Bas, u yurishdan biron noxushlik yetmay, Allohning ne’mat va fazli bilan qaytdilar. Ular Allohning rizoligini istadilar. Alloh esa ulug‘ fazlu marhamat sohibidir» (Oli Imron surasi, 173-174-oyatlar).

«Va o‘lmaydigan tirik Zotga tavakkul qiling» (Furqon surasi, 58-oyat).
 
«Imon keltirgan kishilar yolg‘iz Allohgagina tavakkul qilsinlar» (Ibrohim surasi, 11-oyat).

«Endi (maslahat qilgach, biron ishni) qasd qilsangiz, Allohga suyaning - tavakkal qiling» (Oli-Imron surasi, 159-oyat).

«Kim Allohga tavakkul qilsa, bas, (Allohning) O’zi unga yetarlidir» (Taloq surasi, 3-oyat).

«Faqat Alloh (nomi) zikr qilinganida qalblariga qo‘rqinch tushadigan, Uning oyatlari tilovat qilinganida imonlari ziyoda bo‘ladigan va Parvardigorlarigagina suyanadigan kishilar (haqiqiy) mo‘mindirlar» (Anfol surasi, 2-oyat) deb aytgan.

74/1. Ibn Abbosdan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi. «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Menga ummatlar ro‘baro‘ qilindi. Men hamrohlari bilan birga ketayotgan bir nabiyni ko‘rdim. Yana bir nabiyni ko‘rdimki, u kishi bilan bir yoki ikki kishi birga edi. Uchinchi bir nabiyni ko‘rdimki, u bilan biror kishi yo‘q edi. Shu payt ko‘p kishilar ko‘rsatildi. Men esa ular ummatimmikan, deb gumon qildim. Bu Muso alayhissalom va u zotning qavmlari edi. Lekin sen u tomonga qara, deyildi. Men qarasam, unda ko‘p kishilar bor ekan. Boshqa tomonga ham qara, deyildi. Qarasam, unda ham ko‘p kishilar bor ekan. Shunda «Bu ummatingdir. Ular bilan yetmisollalohu alayhi vasallam ming kishi borki, ular hisob-kitobsiz, azobsiz jannatga kirishadi», deyildi», dedilar. So‘ngra Rasululloh sollalohu alayhi vasallam o‘rinlaridan turib, manzillariga kirib ketganlarida, kishilar o‘sha jannatga hisob-kitobsiz, azobsiz kiruvchilar haqida gurunglasha boshlashdi. Ba’zilar: «Shoyad, Rasululloh sollalohu alayhi vasallam suhbatlarida bo‘lgan kishilar o‘shalar bo‘lishsa», deyishdi. Ba’zilar esa: «Shoyad, Islomda tug‘ilib, Allohga biror narsani shirk keltirmaganlar o‘shalar bo‘lishsa», deyishdi. Va yana ko‘p narsalarni zirk qilishdi. Shu payt Rasululloh sollalohu alayhi vasallam ular huzuriga chiqib: «Nima haqda gurunglashyapsizlar?» deganlarida, ular buning xabarini berishdi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Ular dam solmagan, dam soldirmagan, fol ochmagan va Rabbilariga tavakkal qilgan kishilardir», dedilar. Ukkosha ibn Muhsin o‘rnidan turib, «Meni o‘shalardan qilishini Allohdan so‘rab duo qiling», deganida, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Sen ulardansan», dedilar. So‘ngra boshqa bir kishi turib: «Meni ham o‘shalardan qilishini Allohdan so‘rab duo qiling», deganida, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Ukkosha u haqda so‘rashda sendan o‘zib ketdi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

75/2. Ibn Abbosdan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam«Allohumma laka aslamtu va bika amantu va ‘alayka tavakkaltu va ilayka anabtu va bika xosamtu. Allohumma a’uzu bi’izzatika la ilaha illa anta an tudillaniy antal hayyullaziy la tamutu val jinnu val insu yamutuna» (ya’ni: «Allohim, Senga bo‘yin egdim. Senga imon keltirdim. Senga tavakkal qildim. Sen tomonga qaytdim. Sening (yo‘lingda) janjal qildim. Allohim, izzating ila meni adashtirmog‘ingdan panoh tilayman. Sendan boshqa iloh yo‘q. Sen tirikdirsan, o‘lmaysan. Jin va inslar o‘lishadi»), deb aytardilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

76/3. Ibn Abbosdan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi. Ibrohim alayhissalom o‘tga tashlanganida: «Hasbunallohu va ni’mal vakiyl», ya’ni «Bizga yolg‘iz Allohning o‘zi kifoya. U zot eng yaxshi ishonchli vakildir», deb aytdilar. Payg‘ambarimiz Muhammad alayhissalomga sollallohu alayhi vasallamga ayrim kimsalar: «Quraysollalohu alayhi vasallam odamlari sizlarga qarshi (sanoqsiz lashkar) to‘plagan, qo‘rqingiz!» deganlarida, bu gap ularning imonlarini ziyoda qildi va: «Bizga yolg‘iz Allohning O’zi kifoya. U zot eng yaxshi ishonchli vakildir!» deb aytdilar. Imom Buxoriy rivoyatlari.

Ibn Abbosdan qilingan boshqa bir rivoyatda aytilishicha, Ibrohim alayhissalom o‘tga tashlangan paytdagi oxirgi so‘zlari «Hasbiyallohu va ni’mal vakiyl» edi.

77/4. Abu Hurayradan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Bir qancha jamoat jannatga kirishadi. Ularning qalblari xuddi qushning qalbiga o‘xshaydi», dedilar (ya’ni, Allohga tavakkallari kuchli bo‘lganidan qalblari qusollalohu alayhi vasallam qalbi kabi nozik bo‘ladi). Imom Muslim rivoyatlari.

78/5. Jobirdan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi. Bu zot Najd tomonda Rasululloh sollalohu alayhi vasallam bilan birga g‘azot qildilar. Qachonki, Rasululloh sollalohu alayhi vasallam qaytganlarida, bu zot ham ular bilan birga qaytdilar. Tikani ko‘p vodiyga kelinganida, ularning qaylula qilgilari kelib qoldi. Rasululloh sollalohu alayhi vasallam U yerga tushdilar. Odamlar ham daraxt soyasini axtarib tarqalishdi. Rasululloh sollalohu alayhi vasallam akas daraxtlaridan birining ostiga tushib qilichlarini osib qo‘ydilar. «Biz birozgina uxlaganimizda, nogahon Rasululloh sollalohu alayhi vasallam bizni chaqirib qoldilar. O’sha payt huzurlarida bir sahroyi odam turardi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Men uxlayotganimda bu kishi qilichimni qinidan chiqardi. Nogahon uyg‘onsam, qo‘lida qilich yalang‘och turibdi. Va «Seni mendan kim to‘sa oladi?» dedi. Men uch marta Alloh, deb aytdim», dedilar. Rasululloh sollalohu alayhi vasallam uni jazolamadilar va u (huzurlarida) o‘tirdi», dedi Jobir .&>. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

Boshqa bir rivoyatda Jobir roziyallohu anhu aytdilar: «Rasululloh sollalohu alayhi vasallam bilan birga Zoturriqo’ g‘azotida edik. Soyali daraxt oldiga bordik-da, u yerni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga qoldirdik. Mushriklardan bo‘lgan bir kishi kelib daraxtda osig‘lik turgan Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning qilichlarini oldi-da, uni qinidan chiqarib: «Mendan qo‘rqyapsanmi?» dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Yo‘q», dedilar. U kishi: «Seni mendan kim to‘sa oladi?» dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Alloh!» dedilar».

Abu Bakr Ismoil o‘z «Sahih»larida: «U kishi: «Seni mendan kim to‘sa oladi?» deganida, u zot: «Alloh», dedilar. Shunda u kishining qo‘lidan qilich tushib ketdi. Rasululloh sollalohu alayhi vasallam qilichni qo‘llariga olib: «Seni mendan kim to‘sa oladi?» deganlarida, u kishi: «Yaxshi muomalali bo‘l», dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Allohdan boshqa iloh yo‘q, albatta men Allohning rasuli ekanligimga guvohlik berasanmi?» deganlarida, u kishi: «Yo‘q! Lekin sen bilan urushmaslikka va sen bilan birga urushuvchi qavmlar bilan birga bo‘lmaslikka ahd beraman», deganida, Rasululloh sollalohu alayhi vasallam uni qo‘yib yubordilar. U kishi do‘stlari huzuriga borib: «Kishilarning eng yaxshisi huzuridan kelyapman», dedi», deganlar.

79/6 Umardan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Agar sizlar Allohga haqiqiy ma’noda tavakkal qilganingizda, U zot qushni rizqlantirgani kabi rizqlantirib qo‘yar edi. U qushlar qorni och ketib, qorni to‘q bo‘lib qaytib keladi», dedilar. Imom Termiziy rivoyatlari.

80/7. Abu Imora Barro ibn Ozibdan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Ey falonchi, agar to‘shagingga yotsang, quyidagi duoni o‘qigin: «Allohumma aslamtu nafsiy ilayka va vajjahtu vajhiy ilayka va favvaztu amriy ilayka va alja’tu zahriy ilayka rag‘batan va rahbatan ilayka la maljaa vala manjaa minka illa ilayka amantu bikitabikallaziy anzalta vabinabiyyikallaziy arsalta» (ya’ni: «Allohim, o‘zimni Senga topshirdim. Yuzimni Sen tomonga qaratdim. Ishimni Senga havola qildim. Orqamni Sen tomonga rag‘bat hamda qo‘rqqan holda suyadim. Suyanchiq va boshpana faqat Sendadir. Tushirgan kitoblaringga hamda yuborgan payg‘ambarlaringga imon keltirdim»). Agar sen mana shularni aytib, o‘sha kechasi o‘lsang, Islom fitratida o‘lasan. Agar tong ottirsang, yaxshilikka yetishgan holda tong ottirasan», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

Ikki «Sahih» kitobida Barrodan roziyallohu anhu qilingan boshqa bir rivoyatda quyidagicha aytiladi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Agar yotog‘ingga kelsang, namozga qilgan tahoratingdek tahorat qilib, o‘ng tomoningga yonboshlab (yuqoridagi) duolarni ayt. Va bu (uxlashdan oldin) oxirgi aytadigan narsang bo‘lsin», dedilar».

81/8. Abu Bakr Siddiqdan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi: «o‘orda turganimizda mushriklarning qadamlariga qaradim. Ular shundoqqina boshimiz ustida turar edilar. Men: «Ey Allohning rasuli, agar ulardan birortasi oyog‘ining tagiga qarasa, bizni ko‘rib qoladi», desam, u zot: «Ey Abu Bakr, ikki kishi bo‘lsa, uchinchilari Alloh ekaniga nima deysan?» dedilar». Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

82/9. Ummu Salamadan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Agar uylaridan chiqsalar: «Bismillahi tavakkaltu ‘alallohi. Allohumma inniy a’uzu bika an adilla av udalla av azilla av uzalla av azlima av uzlama av ajhala av yujhala ‘alayya» (ya’ni, «Alloh nomi bilan, Allohga tavakkal qildim. Ey Rabbim, adashisollalohu alayhi vasallam va adashtirishdan, toyilisollalohu alayhi vasallam va toyiltirishdan, zulm qilisollalohu alayhi vasallam va zulm ko‘rishdan, johillik qilisollalohu alayhi vasallam va menga nisbatan johillik qilinishidan Sendan panoh so‘rayman»), deb aytardilar. AbuDovud, Termiziy va boshqalar sahih isnod bilan rivoyat qilishgan.

83/10. Anasdan roziyallohu anhu rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Kimki uyidan chiqayotganida, «Bismillahi tavakkaltu ‘alallohi vala havla vala quvvata illa billah» (ya’ni: «Alloh nomi bilan, Allohga tavakkal qildim. Allohdan o‘zgada o‘zgartirisollalohu alayhi vasallam ham, quvvat ham yo‘qdir»), desa, «Hidoyat qilinding, kifoya qilinding va himoya etilding», deyiladi va shayton undan uzoq bo‘ladi», dedilar. Abu Dovud, Termiziy, Nasaiy va boshqalar rivoyati.