-
Assalomu alaykum!
Ushbu yangi mavzuni tashkil etishdan maqsad bir-birimizga yaxshilikni, ilmni ulashishdir.
Mavzu nomi: Jum'a ma'ruzalari
Bayon etish usuli: Avvalo qayerda jum'ada bo`lgan bo`lsangiz shuni aytiladi. Keyin jum'a ma'ruzasidan olingan ilmingizni bizga ham havola qilasiz.
Chet-eldagi ma'ruzalar shakli ham bizni qiziqtiradi. Chet eldagilar! Sizlar ham jum'a ma'ruzalaridan yozinglar.
Alloh qilayotgan amallarimizni o`z dargohida qabul qilsin!
Mavzu arxivi (http://ziyouz.proboards20.com/index.cgi?board=islom&action=display&thread=1109933427&page=1)
-
Assalomu alaykum!
Ushbu hikoyat judayam ta'sirli bo`lgani uchun sizlarga ham aytib berishga qaror qildim.
Kassetada eshitganman, qaysi qoriligini bilmadim...
... Bir kuni Muso alayhissalom Allohga nola qilib, mening jannatdagi qo`shilarim haqida xabar ber debdilar. Alloh taolo Muso (as)ning nolalarini qabul qilib bu dunyodayoq u kishining jannatdagi qo`shnilari haqida bildiribdi.
Birinchi qo‘shnilarini qidirib, bir mahallaga boribdilar. Bir qassob bor ekan. O`sha qassobning huzuriga borib, "Meni Alloh yo‘lida mehmon qiling" debdilar. Qassob qabul qilibdi va do`koniga olib kiribdi. Muso a.s. do`konda o`tirar, qassob esa unga parvo ham qilmasdi. Oxiri kech bo`lib, qassob savdonmi tugatdi. Bu yerda Muso a.s. taajjubda edilar: Nahotki, mening jannatdagi qo`shnim shu bo`lsa? Keyin haligi qassob Muso a.s. ni uyiga olib ketibdi. Uyga kirishibdi. Birozdan so`ng qassob qo`lida kichkinagina kosada go`shtmi, nimadir olib kepti-da, Muso a.s. ning oldilariga qo`ymasdan, burchakka borib, tepadagi savatdan qushmi, qandaydir maxluqni olib, unga chaynab beribdi. Muso a.s. tutoqib ketdilar:
— Birodar, men sizning uyingizga mehmon bo`lib kelsam-u, mehmonga hurmat shumi? Qandaydir maxluqqa luqma yedirgandan mehmonga yedirgan afzal emasmi? Hali ham do`konizda meni qabul qizdiz-u, menga qaramay o`zizi dunyo ishiz bilan shug`ullanaverdingiz. Allohning mehmoniga hurmat shumi?
Qassob biroz biroz hijolat bo`pti-da, izohlashga tushibdi:
— Birodarim, mendan aslo xafa bo`lmang, agar hali men do`konimda siz bilan ovora bo`lib go`shga qaramasam, ko`rdingiz kun juda ham issiq edi, go`sht achib qolishi, mening savdom harom bo`lishi mumkin edi. Odamlarga men sifatli va halol go`sht sotib tirikchilik qilaman. Siz bilan gaplashib qolib ketsam odamlar mendan ranjishi mumkin edi. Shuning uchun avvalo halol rizq topishga harakat qildim... Siz maxluqmi, qushmi deb ataganingiz aslida mening - onam. Qarib shu holda kichrayib qolganlar. Bir paytlar men ham shundayin kichkina, holsiz, majolsiz edim. Onam meni odam qildi. Endi nimaga men ham onam shunday muhtoj bo`lgan paytda unga qaramasligim kerak. Men ham yosh bola edim. Na yeyishni bilardim, na chaynashni... Shunda onam menga chaynab beradilar. Hozir men ham onamga chaynab berdim. Qarang ular meni duo qilyaptilar: "Jannatda Muso a.s. bilan birga bo`lgin deyaptilar"...
— Allohu akbar. Birodarim men o`sha Muso bo`laman. Onangizning duosi qabul bo`ldi. Mening jannatdagi qoshnim shundayin olijanob kishi ekanligidan faxrlanaman!..
Muso a.s. ikkinchi qo`shnilarini axtarib, bir mahallaga boribdilar. Odamlardan falonchi odam kim deb so`rasalar, hamma u odamdan ijirg`anarmish. Oxiri topibdilar. Borib ey falonchi debdilar. Uy egasi Muso alayhissalomga bir qarabdi-yu, eshikni yopib qo`yibdi. Muso a.s. "Ey birodar, meni Alloh yo`lida mehmon qiling" debdilar. Hali odam nochor uyiga taklif qilibdi. Ichkariga kiribdilar. O`tiribdilar. Haligi odam hadeb chiqarmish-da, qo`lida jun, nohush hid bilan kirib-chiqib yurardi. Muso a.s. hayron edilar: nahot jannatdagi qo`shnim shu bo`lsa? Oxiri tutoqib ketib so`rabdilar:
— Ey, birodar, men sizning uyingizga mehjmon bo`lib kelsam-u, siz o`zingizning ishingiz bilan mashg`ulsiz. Bir sassiq junni ko`tarib, kirasiz-chiqasiz... Mehmonga hurmat shumi?
— Birodarim, mayli, siz mehmon bo`lganiz uchun, bir sirni sizga oshkor qilaman. Yuring tashqariga chiqamiz.
Muso a.s. bilan hali uy egasi tashqariga chiqb, bir xonaga kirishdi. Xona o`ta nohush hidli, xona o`rtasida bir to`ng`iz turardi. Uy egasi asta sekin to`ng`zining oldiga bordi-da, to`ng`izni qashiy boshladi, oyoqlarini uqalay boshladi, unga taom tutdi. To`ng`izga judayam mehribonlik ko`rsatdi. Shunda uy egasi tushuntirdi:
— Birodarim, mana shu to`ng`iz holiga kelib qolgan maxluq aslida mening - otam. Alloh uni shu kuyga soldi. Lekin baribir u meni otam. Qachonlardir bizning ham qo`limizdan hech narsa kelmasdi. mana shu otam menga mehribonchilik qilgandi. Kasal bo`lganimizda bizning oyoqlarimizni uqalagan, doimo mehribonchilik ko`rsatgan edi. Uning badani doim qichishadi, shuning uchun men uning badanini qashiyman. Ana qarang, uning ko`zidan yosh oqmoqda. U meni duo qilyapti: Iloyim, jannatda Muso bilan qo`shni bo`lgin!!!"
Muso alayhissalaom hayratdan qotib qolibdilar va:
— Alloh o`zing buyuksan! Xushxabarlar bo`lsin, otangizning duolarini Allohim qabul qildi. Siz jannatda men bilan qo`shni bolasiz. Men Muso alayhissalom bo`laman...
-
Ibn Umardan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): "œJamoat bilan o‘qilgan namoz yolg‘iz o‘qilgan namozdan yigirma yetti daraja ortiqdir", dedilar. (Imom Molik, Buxoriy, Muslim, Termiziy va Nasoiy).
-
Assalomu alaykum!
Bu ma'ruzani kasetada eshitgan edim.
Yaqinda pochtadan bir do'stim ham yubordilar.........
Rasulalloh salallohu alayhi vasallam 62 yoshga kirganlarida qattiq imtihonni boshlaridan o'tkazdilar. 62 yoshga kirudila, 63 yoshda olamdan o 'tganlar. Butun yaqinlaridan ayrildilar. Hadicha onamiz, qancha sahobalari, qancha do'stlari, hammalaridan ayrilgan, Vatandan ayrilgan, Makkadan Madinaga ko'chib kelgan, qiyinchiliklarni boshidan o'tkizgan shunday holatda Madinada yashab hamma imtihonlarga bardosh bilan yengib Allohga hamdu-sano aytib yurgan bu Zot(s.a.v) ohirgi paytda inson bolasi boshiqa bunaqa musibat tushsa sabr qilolmidigan imtihonga to'g'ri kep qoldila, Rasulalloh salallohu alayhi vasallam o'g'il farzand ko'rmagandila, avval Hadicha onamizdan risolatdan avvalgi holatlarida ikkita o'g'il ko'rganidila, birlari Tohir, birlari Qosim, lekin bu o'g'illari kichiligida olamdan o'tib ketgan, ba'zi tarixiy manbalarda Rasalulloh salallohu alayhi vasallamning ismlarini o'rniga Abu Qosim dib keltiriladi, Qosimni otasi deb qo'yadi, ya'ni o'g'illariga kuniya qilib keltiriladi, lekin Rasalulloh salallohu alayhi vasallam payg 'ambar bo 'lganlaridan buyog'iga o'g'il ko'rmaganlar, umuman o'g'il farzand ko 'rmagan, umuman barcha farzandlarini Hadicha onamizdan ko'rganla, lekin Rasulalloh salallohu alayhi vasallam doimo o'g'il ko'rishni orzu qilardilar, mana bizlar o'g'il ko'rsak aqiqa qilamiz, to'y qilamiz, o'g'il ko'rmase qancha ranjimiz, ey Xudo o'g'il ber diymiz, xuddi shuningdek Rasulalloh salallohu alayhi vasallam bir o'g'illik bo'lishni orzu qilardilar, lekin Alloh o'g'il bermadi, shuning uchun johillar usha paytda kofirlarda 15-20 talab o'g'il bo'lardi, xatto ulani xotinlarini sanog'i yo'g'idi, bitta kofirri 100 dan ortiq o'g'li boridi, u judayam fahralanardi, Rasalulloh salallohu alayhi vasallamni ashaddiy dushmanidi, mana shu Rasulalloh salallohu alayhi vasallam laqab chiqarib kofirlar ettiki: "Ey hafa bo'vurmela bu ABTAR, Rasulalloh salallohu alayhi vasallam abtar, dumi kesiq, o'g'li yo'q, ertaga olamdan o'tgandan keyin ishi to'htab qoladi, Abtar digani dumi kesik digani o'zbekchasiga, bu laqabni eshitib Rasulalloh salallohu alayhi vasallam hujraga kirib juda yig'ladilar, "Yo Rabbi, nahotki abtar bo'p qosam, nahotki mendan keyin ishim to'htab qosa, menga bitta o'g'il bergin dib yig'ladila, shunda Jabroil alayhissalom Qur'onni ichida eng kichkina, ammo hikmatga to'la bir surani ob keldi, "Auzu billahi minashshaytonir rojiyim, Inna atoyna kal-kavsar, fasolili robbika vanhar, inna shaniaka huval abtar", ya Rasulalloh salallohu alayhi vasallam sizga haqiqatda o'g'il bermadik, ammo sizga Jannatdagi hovzi-Kavsarni berdikku dedi Alloh Taolo, birorta payg'ambarga berilmagan bu Kavsar suv, bu Kavsar suvni nima hikmati bor, ming yil do'zaxda yotib chiqqan odamni bir piyola kavsar suvidan quyvorsa 15 kunlik oydek chiroyli qib qo'yarkan, mana shu suvni faqatgina bizni payg'ambar(s.a.v) ishlata oladila, shuni sizga berdikku "fasoli li robbika vanhar " shunday ekan namozingizni o'qing, qurbonliklarni qilovurin, "inna shaniaka huval abtar" dushmanlarni o'zini abtar qip qo'yaman diydi Alloh, kofirlani o'zi abtar bo'ldi, 100lab o'g'illariyam yordam beromidi Allohni huzurida, hammasi yo' bo'p ketti, Rasalulloh salalloh alayhi vasallam ko'ngillari ancha ravshan bo'ldi-yu, ammo bari bir otalik mehri jo'sh urib hamisha o'g'il ko'rishni orzu qilib yurdilar, keyinchalik Allohning hikmati ilohiy, Muvoiya Qiptiya digan onamizdan bir o'g'il ko'rib qoldila, 50 yoshdan o'tgan mahallarida, quvonchlari ichlariga sig'mi ketti, aqiqalar qildila, hammaga duolar qilib, judayam hursan bo'p kettila, 7 kunlik bo'ganda aqiqa qildilar, Ibrohim halilullohni orzu qilib o'g'lim Ibrohimdek bo'sin, halilullohdek bo'sin deb Ibrohim deb ism qo'ydila Payg'ambar (s.a.v), mana shu o'g'illari 5-6 yoshga kirganda kasal bo'p qoldi, Rasulallohni qalblariga chiroq yoqsa yorishmasidi, ranjib qoldila, yig'lab o'tirvurdila hujrada "Yo Rabbi, 5-6 ga kirgan bu o'g'limdan endi ayrilib qolamanmi, yo Rabbi o'zing shifoi karam ato qilgin " dib yig'lab o'tirudila o'gillari shundo yugurib chiqib qoldi, hujrani oynasidan qarasala yugurib ketyapti, bir hursan bo'lib Alhamdulillah, Subhanalloh o'g'li yaxshi bo'p qopti, duoimni qabul qipsan deb turudila Jabroil alayhissalom keb qoldila, vahiy ob keldila, odatda Jabroil alayhissalom bir a'robiy ko'rinishda kelardila, yoki hich kim ko'rmasidiyu Rasulallohni bir yuk bosardi, shunda Allohning habari kelardi, bu safar Jabroil alayhissalom keldilarda Rasulallohni yelkalariga boshlarini qo'yib yig'lab yubordila,
-Ey Jabroil nimaga yig'layapsiz?! Qiyomatni habari kep qoldimi?
-Yo'q Qiyomatni habari kegani yo'q, o'g'lim tuzalib qoldi dib hursand bo'lyapsiz, o'g'lizzi yaxshi ko'rasiz didila
-Ya Jabroil o'g'limni dunyoga ishonmiman, haqiqatda yaxshi ko 'raman, judayam o'g'limga muhabbatim baland dedila Jabroil alayhissalom yana yig 'ladila,
-Ya Rasulalloh "Men bilan kim keganini bilasmi?"
-Kim keldi ya Jabroil?
-Azroil alayhissalom keldila, Bugun o'g'lizzi ruhi qabs qilinadi, Alloh sizga hech qachon o'g'il farzand bermasakan, sizdan keyin o'g'lizzi payg'ambar maqomiga op chiqip qo'yiladi dib tashvish qilinadi, hamda bitta qalbda ikkita muhabbat jamlanmaydi, yo ummatni tanlang, yo o'g'lizzi tanlen Rasulallohni butun vujudlari qaltirab ketdi, DOD! divordila, yo Rabbi qarigan chog'imda bu qanday imtihon bo 'ldi endi, Ey Jabroil birodar, bu qando menga imtihon, qandog' bo'ldi endi, shunday o'tirib qoldila, yig'lavordila, Jabroil alayhissalom ham yig'lab turib ettilaki
-Ya Rasulalloh, hamma farishtalarni duoga qo'lini ochib qo'ydi, men o'zimam duo qilaman, sizzi duozi shubhasiz qabul, keling Allohga duo qilaylik, siz olamdan o'tguncha o'g'liz turib tursin didila
-Shundomi ya Jabroil, men o'g'limni umrini so'rashga kegan payg'ambarmasmanda, mayli ya Jabroil, men agar ihtiyor berilsa ummatni tanladim, lekin duo qiling, men ham duo qilaylikki, o'g'limni o'rniga islomga hizmat qiladigan farzandlardan sahoba ummatlarimga, ohiri zamon ummatlarimga Alloh o'g'limni o'rniga sadoqatli o'g'ilni bersa ajabmas, duo qiling dib yig'lab duo qildilar, ya Jabroil o'g'lim bilan hayrlashib olishlikka ruxsat berilarmnikin?!
-Azroil alayhissalom sizzi ishorezzi kutyapti, hayo qilyaptila, uyalyaptila Rasulalloh chiqib qarasala o'g'illari sog'lom bo'p qogan, bir nechta sahoba bolla bilan o'ynab yurganakan, yong'oq o'yinga o'hshagan bir o'yinni, qarasala ichida eng chiroyligi o'zlarini o'g'illari, go'zal xulqli, go'zal suratli, Rasulalloh salallohu alayhi vasallam uzoq o'g'illariga tikilib turdilarda
-Ey ko'zimni qarosi, buyoqqa keling didilar o'g'illari yugurib keludila, o'g'illarini boshini silab, bag'riga bosib
-O'g'lim siz safarga ketadigan bo'p qoldingizku dedila Hursan bo'lib o'g'illari
-Unday bo'sa yangi kiyimlarimni kiyib olaymikin?!
Rasulalloh yig'lab yubordila
-Ey bolam, siz kiyim kere bo 'midigan, dunyo kere bo 'midigan joyga ketadigan bo 'p qoldingiz, uyga kirib bir mehmonni ziyorat qib chiqishiz kere didila. Fahmu farosatda Rasulallohni qoni bo'lgani uchun farzanda darxol chundilar
-Unday bo'sa mana bu yong'oqni omonat oludim, berib qo'yay dedila o'g'illari Ibrohim. Bu gapni eshitib Rasulalloh dod devordila, yo Rabbi shunday omonatli, shunday sahovatli o'g'lim boridiya dedila. O'g'illari borib haligi yong'oqni o'rtolariga berib, hammasi bilan qo'l berib hayrlashdi, xuddi kottalarda ulani ba'zi birlarini yuziga yuzini qo'yib bag'riga mahkam bosdi, Jabroil alayhissalom chidamayaptila, yig'lab turiptila, yo Rasulalloh Allohg duo qiling, Allohga duo qilin dib turiptila Jabroil alayhissalom Rasulalloh yig'lab o'g'illarini tomosha qildila, hamma o'rtolari bilan qucholashdi, keldilar, Rasulallohga aytdilarki
-Ey Otajon, endi siz boshlang, chunki siz otaning ehtiromi haqida ko 'p xadislar aytgansiz, sizzi oldingizda ketsam beodobchilik bo'masin, orqezdan boraman. Bu gap yana Rasulallohga olov quydi, yo Rabbi farosatli, aqlli, taqvodor o'g'lim boridi. Orqalaridan ketdi, yo'lda sahobalar bilan ham hayrlashdi, Abu Bakr Siddiqlani quchoqladi bola, ular nima bo'layatgonani chunmaydi, nimaga Rasulalloh yig'layaptilar, nimaga bu go'dak hamma bilan quchoqlashib hayrlashyapti, hech kim chunmaydi. uyga kirishlari bilan burchakda o'tirgan Azroil alayhisallomga o'g'illari Ibrohimni ko'zi tushdi,
-Mehmon deganiniz shumi? -dedilar,
-Ha,shu o'g'lim.
-Otajon, bu mehmonga qarasam qaltirab ketyapman, qo'rqib ketyapman.
-Ey bolam, bu mehmon shunaqa odamlani qo'rqitadigan, otadan bolani ajratadigan, qabristonni obod qilib, shahristonni barbod qiladigan mehmon —dedilar
Shu zahoti o'g'illarini boshiga og'riq keldi, mahkam boshini ushlab "Boshim qattiq og'rib ketyapti" deb qoldilar, Rasulalloh o'tirdilarda "Keling o'g'lim, boshingizni qo'yvoling oyog'imga" dedilar, shunda tizzalariga boshini mahkam qo'yvoldi, Rasulalloh uni mahkam ushlab
-Ya Jabroil qaerdasiz?
-Shu yerdaman Rasulalloh
-Azroilga ayting, o'g'limni jonini sekin osin, o'g'limni qiynamasin, Allohga berdim, qiynamasdan jonini osin —dedilar Jabroil alayhissalom yig'layaptila, o'g'illari bir qaltiroq tutdida Rasulallohga bir qarab tabassum qilib bir kuldilarda jon taslim qildi. Rasulalloh o'zlari yuvdilar, o'zlari kafanladilar, o'zlari Janoza o'qidilar, o'zlari borib qabrga qo'yib, tuproq tortgandan keyin DOD deb yig'lab yubordilar, ashoblar aytdilarki -Ya Rasullaloh o'ziz qaytargan narsani o'ziz qilasizmi?! Ahir yig'lamen deyardingizku,
-Ey azizlarim, bo'gan voqeadan sizlar behabarsizlar, bugungi mening boshimga tushgan imtihon insonni boshiga tushsa toqat qilolmas edi, bugun Alloh uchun ummatimni ihtiyor qilib, o'g'limni topshirdim, agar o'g'lim sizlarni o'g'lingiz bo'lganida o'ynab yurgan bo'lardi. Hamma sahobalar yig'ladilar"¦"¦
Azizlarim, haqiqatda Rasulalloh salallohu alayhi vasallam orzu qildilarki, "Meni o'g'limni o'rniga meni ummatimdan o'rnini bosadigan o'g'illar chiqadi" deb, endi bir fikr qilaylikchi, biz shunaqa farzand bo'lib boryapmizmikin?! Ya Rasulalloh salallohu alayhi vasallam, o'g'lingizni bizning o'rnimizga fido qilganakansiz, biz shunga loyiq farzand bo'ldik diyapmizmi?! Yoki bizga bergan farzanlarni shunga munosib tarbiya qilyapmizmi, mana sizni o'g'lingizni o 'rniga namozxon, ibodatchi o'g'il ob keldik deyapmizmi, yo ichuvchi, benamoz, baddoh o'g'il op keldik deyapmizmi?! Qiyomatda qaysinisini aytamiz, qaysi yuz bilan, qaysi dil bilan Rasullaloh salollohu alayhi vasallammi oldilariga boramiz, ammo azizlar Rasulalloh salallohu alayhi vasallam shunday holatda ham bizni ihtiyor qildilar, bizni ihtiyor qilib bu imtihondan o'tib kettilar, oradan bir yil o'tmasdan o'zlari ham bu dunyodan rixlat qildilar, endi shunday holatda ham "Ummatim, Ummatim, Ummatim" degan zotni ismlarini eshitganda "Alayhissalom yoki salallohu alayhi vasallam" deb qo'ymagan inson, ummat Jabroil alayhissalomni duoibadlariga uchraydi (Jabroil alayhissalom Pay'gambarimiz (s.a.v) ni oldilarida turganlarida 3 marta duoibad qiganla, bu 2-duoibad, ya'ni Sizzi muqaddas ismizzi eshitganda salovot etmagan odam xor bo 'lsin, zor bo'lsin, burni bilan yerga ishqalanib do'zaxga tashlansin diganlarida, payg'ambarimiz Muhammad Mustafo salallohu alayhi vasallam "Amin" diganakanla"), ushanchun qatta eshitishizdan qat'iy nazar ichizda bo'sayam SALALLOHU ALAYHI VASALLAM deb qo'yin, har kuni etin, ILTIMOS!
-
O’n yeti dona g’isht
Bo’lgan voqea
Masjid qutilayotgan edi, katta qurilish"¦
Imom mav’izadan so’ng e’lon qildi:
- Birodarlar, kim qancha qurbi yetsa"¦
Bir hafta o’tdi: jimlik. Nahot yurtdan himmat ko’tarilgan bo’lsa?!
Imom keyingi juma mav’izadan so’ng yana hayru sahovatdan gapirdi.
- Birodarlar kim nima topsa"¦
Yana jimlik. Qurilish orqaga qarab boraverdi. Imom duo qildi: "œYo, Rabbiy, gunohlarimizni afu et!.."
Mahallada Mirzaahmad ismli bir devona yashardi. Kimdandir eshitib qoldi: ka-at-ta masjid qurilarmish. Ombordan zambilgaltagini olib chiqdi-da, uyida bor g’ishtlarni yukladi: o’n yettita chiqdi. Masjidga surgaladi.
Imom boshi qotib o’tirgan edi.
- Ma, machitingni qurib ol,- dedi Mirzaahmad devona.
Imomning ko’zi mayuslandi.
- Shugina g’isht bilan machit qurib bo’ladimi?
Mirzaahmad:
- Man qattan bilay,- dedi-da, g’ishtlarni bir chekkaga ag’darib, zambilg’altagini g’ildiratib, hovlidan chiqdi-ketdi.
Keyingi jumada imom duo qildi:
- Birodrlar, Mirzaahmad aka masjidimiz qurilishiga on yeti dona g’isht ehson qildilar, Alloh dargohida qabul etsin"¦
Izdihom bir qalqiganday bo’ldi: "œOmiy-yn"¦"
Ertasi kimdur masjid eshigiga o’n yeti ming dona g’isht to’ktirib ketibdi. Keyin kimdur yana o’n ming"¦ yana"¦ kimdir yog’och, qum deganday"¦
Shunday qilib, bor-yo’g’I o’n yeti donagina g’isht va yana ozgina himmat ila mahallada tez orada ulkan va ko’rkam masjid qad rostladi.
Guvoh: Erkin Malik
Manba: Nurulloh Muhammad Raufxon
-
Ka’baga bir odim
Juma kuni edi. Yomg’ir savalab turibdi. Masjid xonaqohi bilan ayvoni qavmga tirband to’la, odamlar asta-sekin hovliga tosh boshladi. Yer esa, shilta. Shunday holda mav’iza tinglandi, shunday holda sunnat o’qildi, hutba tinglandi. Lekin imom baribir imom-da, qavmning yomg’irda shalabbo bo’layotganidan qayg’uda edi. Xutbani tugatar tugatmas, xonaqoh bilan ayvondagilarga murojaat qildi:
-Birodarlar, bir saf-bir saf oldinroqqa jilinglar, tashqarida qolganlar panaga kirib olishsin.
Olamon sal-pal siljigan bo’ldi, ammo aksaran qimir etmadi. Imom gapini yana takrorladi. Yana ko’plar o’tirgan bo’yi o’tiraverdi. Imom bus afar mo’minning jon joyidan ushladi:
-Birodarlar, sal-pal Ka’baga yaqinroq kelinglar axir"¦-dedi.
Olamaon gur-r-r etib oldinga siljidi.
-
Abdulloh farg'oniy:
Иброхим Адхам рахимахуллохга Аллох таъолонинг: «Менга дуо килинглар, ижобат киламан» (Гофир: 60) ояти хакида савол берилиб: «Биз Аллох таъолога дуо килмокдамиз, бирок, У дуоларимизни ижобат килмаяпти-ку?!»- дейилди.
Иброхим Адхам рахимахуллох бу саволга куйидагича жавоб берди: «Чунки сизларнинг калбларингиз ўнта нарса сабабли ўлган:
1) Аллохни танидингиз, бирок, Унинг хаккини адо этмадингиз;
2) Аллохнинг Китобини ўкидингиз, бирок, унга амал килмадингиз;
3) Шайтонни душман деб даъво килдингиз, бирок, уни яхши кўрдингиз;
4) Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламни севишни даъво килдингиз, бирок, унинг асари ва суннатларини тарк килдингиз;
5) Жаннатни севишни даъво килдингиз, бирок, унга муносиб амал килмадингиз;
6) Жаханнамдан кўркишни даъво килдингиз, бирок, гунохлардан тийилмадингиз;
7) Ўлимнинг хакикат эканини даъво килдингиз, бирок, ўлим учун тайёргарлик килмадингиз;
8) Бошкаларнинг айблари билан шугулланиб, ўз айбингизни унутдингиз;
9) Аллохнинг ризкини еб, Унга шукр этмадингиз;
10) Ўликларингизни дафн этдингиз, бирок, улардан ибрат олмадингиз!».
-
Samo:
Masuliyat tuygusi.
masuliyat tuygusini dunyoga Islom olib keldi. hristiyanlarda chekov masuliyatdan yiroq. hind dinlarida tanasuh(boshqa hayotga kochishlik) fikri masuliyatsizlikni olib kelgan. bir nemis(varvar) inson hudo bolmasligi uchun gunoh qilishligi kerak degan aqidalar bilan masuliyatni
tan olishmas edi.
dinni tark etgan tark qilinadi.
-
Samo:
Куръони каримни ўкиган бола хакида
Хофиз Мунавий ривоят килмокда.
Хофизлиги тамомлаган бир бола эрталабдан кечгача Куръони Карим хатм килиб чикади.
Устози бу холатни кўриб зарур дарсини беришликка карор килади.
Устоз "œБолам бугун Куръони Каримни ўкиётганингда мени ёнингда тургандай ўки" дейди.
Шогирд "œУстозим бугун Куръони Каримни ярмини ўкий олдим" дейди.
Устоз — "œЖуда яхши. Бу кеча эса Куръони Каримни равзаи тохирада Расули Акрамни (с.а.в) хузурида
ўкигандай ўки" — дейди.
Ўша куни Куръони Карим нозил килинган зот олдида тўгри, хатосиз ва маъносини мулохаза килиб ўкишим керак деб ўкийди.
Келиб "œУстозим Куръони Карим факатгини тўртдан бирини ўкий олдим" дейди.
Тараккийни кўргач бир муршид муридининг дарсини ортиргани каби ортирради.
- "œСен Амин бўлган Жибрилнинг Расули Акрамга (с.а.в) таблиг килган пайтда Расули Акрам (с.а.в) эшитаётганда сен хам эшитаётгандай ўки" дейди
Эртасига келиб "œУстоз бугун факатгина бир сура ўкий олдим" дейди.
Устоз: "œ Болам бу кеча сенга кўра минглаб пардалар ортида турган Мавлои Мутаолни хузурида Куръони
Каримни ўкигандай ўки, ўкиганингни Аллох эшитаётгандай фикрлаб ўки, сенга берган каломни сендан
янгитдан олаётгандай фикрлаб ўки" дейди. Шогирд эртасига устозининг олдига йиглаб келиб:
"œУстозим Алхамдулиллахи роббил аламийн дедим, Маликиявмиддин га келдим. Ийяка наъбуду дейишликка
хеч тилим бормади. Чунки буни маъноси шу эди. Факат сенга куллик киламан. Холбуки мен шунча
нарсага куллик киляпман-ки. Шунча нарса каршисида эгиляпман-ки. УНИ ёнимда хозиру нозир кўриб турганини ангалаганимдан кейин мен ийяка наъбудуни эрталабгача ўкий олмадим."- дейди.
Бу бола кўп яшамади. Бир икки кун сўнгра вафот этди. устози Мозорини бошида туриб шуларни эшитди
(боланинг устози ахли кашфлардан эди). Ахволини мушохада этаётган эди. Бир пайт "œУстозим хайман.
Хайга етишдим ва хисоб китоб кўрмадим" деган овозни эшитади. Ха Куръони Каримни ошиклиги билан
Аллохга етишган эди. Ўлмаган эди. Абадийян яшаяжак эди.
-
Samo:
Банда факат роббисидангина умид килсин. Банда факао гунохидан кўрксин. Жохил билмаганидан сўрамокдан уёлмасин. Олим билмаганидан сўралса «Аллох билгувчирок» демокдан ор килмасин.
Сабр иймондан бошнинг жасаддаги ўрнидадир. Сабри йўк кишининг иймони йўк.
Али ибн Абу Толиб
-
AbdulAziz:
Bir kuni payg'ambarimiz Muhammad s.a.v. Ali r.a.dan so'radilar:
-Yo Ali, Allohni sevasanmi?
-Albatta, ey Allohning rasuli!
-Uning elchisi - payg'ambarini sevasanmi?
-Ha, albatta, sizni sevaman!
-Ahli ayolingni sevasanmi?
-Sevaman, yo Rasululloh!
-Bolalaringni sevasanmi?
-Bolalarimni ham sevaman.
Shunda payg'ambarimiz s.a.v. yana savol berdilar: "Yo, Ali, qanday qilib bir qalbga 4 ta sevgini sig'dira olasan?" Bu savolga Ali r.a. o'ylanib qoldilar va javob uchun muhlat so'radilar.
Uylariga borib ham o'ylanib o'tirdilar. Buni ko'rgan Fotima r.a.: "Agar dunyo yo'lida xomush bo'lsangiz, bu ishingiz yaxshi emas", deb hol so'radilar. Ali r.a. bo'lgan voqeani aytib berdilar va Fotima r.a.dan maslahat so'radilar. Fotima r.a. shunday dedilar: "har bir narsaning o'ngu so'li, orqa-oldi bo'lganidek, qalbning ham bo'laklari bo'ladi. Otamga quyidagicha javob bering:
Allohning aqlim va idrokim bilan sevaman!
Payg'ambar s.a.v.ni ruhim bilan sevaman!
Ahli ayolimni nafsim bilan sevaman!
Bolalarimni shafqatim bilan sevaman!
Ertasi kuni Ali r.a. payg'ambarimiz huzuriga bordilar. Payg'ambarimiz javobni so'radilar. Ali r.a. yuqoridagi javobni aytdilar. Shunda Rasululloh s.a.v.:
-Yo, Ali, javobingdan nubuvvat gulining hidi kelyapti. Buni senga qizim Fotima aytgan...
-
AbdulAziz:
Abu Hurayradan, roziyallohu anhu, rivoyat qilinadi:
«Rasululloh qabristonga keldilar va:
— Mo‘minlar qavmida yashovchilarga assalomu alaykum! Biz ham, inshaalloh, sizlarga borib qo‘shilguvchilarmiz, deydigan birodarlarimizni ko‘rishni orzu qilardim, - dedilar. Shunda sahobalar:
— Biz sizning birodarlaringiz emasmizmi, yo Rasululloh? —deyishdi. Janobi Rasululloh:
— Sizlar mening sahobalarimsizlar, birodarlarimiz esa, hali kelganlaricha yo‘q, — dedilar, Sahobalar:
— Hali kelmagan ummatingizni qanday taniysiz, yo Rasululloh? — deb so‘rashdi. Rasululloh:
— Axir bir kishi o‘zining peshonasi va oyog‘i oq otlarini boshqa bir to‘da qop-qora otlar ichidan taniyolmaydimi? — dedilar. Sahobalar:
— Tanib oladi, yo Rasululloh, —deyishdi. Janobi Rasululloh:
— Ular qiyomatda dunyodagi tahoratlari sababidan peshonalari va oyoqlari nurli bo‘lgan holda keladilar. Men ulardan oldin havzi Kavsarga borgan bo‘laman. Ogoh bo‘linglar, bir qancha kishilar hovuzimdan adashgan tuyani haydagandek haydaladilar. Men ularga, bu yoqqa kelinglar, deb nido qilaman. Menga aytiladiki, ular sizdan so‘ng dinni o‘zgartirishgan. Shunda men: «Uzoq bo‘linglar, uzoq bo‘linglar», deyman.
-
Abdurahmonqizi:
Rasullulloh s.a.v. shunday buyuradilar:
Alloh sizning bo'y-bastingizga, ko'rinishingizga boqmaydi, yolg'iz qalbingizga bo'qadi.
Allohning rasuli buyuradilar:
Kimki Allohdan qorqib yig'lasa, ko'krakdan chiqqan sut ko'krakka kirmaguncha, u ham jahannamga kirmaydi(ya'ni ko'krakdan chiqqan sut ko'krakka qaytib kirmagandek, taqvodorlar ham jahannamga kirmaydi)
-
Soliha:
AsSalomu Alaykum , kimki jum'a kuni 80 marta Payg`ambarimiz (s a v ) ga 80 marta salovot aytsa , u insonning 80 yillik gunohlari kechirilar ekan .
-
Abdurahmonqizi:
Shu o'rinda o'tgan payg'ambarlar tarihida bo'lgan sadoqat haqida Rasululloh sallollohu alayhi vasallam ashoblarga hikoya qilib berardilar va o'zlarini davrlarida misilsiz suratda sodiqlikni guvohi bo'lindi.Umar ibn Hattob roziyallohu anhudan rivoyat qilinadiki,Rasululloh s.a.v dan eshitdim deydilar Umar ibn Hattob r.u.Uch kishi sizlardan avvalgi kishilardan safar qilishdida,ularni bir g'orda yotishlikka to'g'ri keldi.Ular g'orga kirishdi va tog'ning tepasidan bir tosh tushib,g'orni bekitib to'sib qo'ydi.Ular aytishdiki,bu toshdan endi sizlarga Olloh subhana va taologa solih amalinglar bilan duo qilishlikdan boshqa narsa qutqarmaydi dedi.Shunda bittalari so'z boshladi.Ya'ni biror bir solih haqiqiy soq - sadoqat bilan qilgan amaling bormi? Shu amalni Olloh subhana va taologa vosita qilib duo qiling.Hudoyo shu amalni o'zingni rizoing uchun qilgan edim.Sodiqlik bilan qilgan edim.Menga najot ber deb,Ollohga duo qilishlikdan boshqa narsa qutqarmaydi dedi.Inson hayotida bir nazar tashlasa,sodiq bir amal qilganligini topa olmaydi.Har kim bir o'zining hayotiga bir nazar tashlasin.Biror - bir sodiq amalni qildimmikan! Biror bir Ollohni rizosi uchun bir yagona bir amal qilib,shuni minnat qilmasdan kelyapmanmi degan savolni bersa,ha - mana bu amalining degan kishilar kam topiladi.Shunchalik kechasi turib ibodat qilib,kunduzi ro'za tutib,yoinki odamlarga muruvvat qilib,shunchalik amallar qilgan bilan insonning bitta - bir sodiq amalining topishi qiyin bo'ladi.Buni agar o'zi bilan Olloh subhana va taologa iltijo qilib o'tirib,ayt bir sodiq amalingni desa,odam o'ylanib qoladi o'ziga.Mana bu kishi,bitta sodiq amalini topdi.Shu amali o'zining davridan keyin ohirgi payg'ambar sallollohu alayhi vasallam,bu kishi o'zlarining ummatlariga hikoya qilib aytib beryaptilar.Bu hadislarda rivoyat qilinib,hadis kitoblarda qolib,bizning davrimizgacha 1400 yildan keyin shu amalning hikoya qilinib,shu amalni havas qilinyapti.Inson agar bitta sodiq amalni qilsa,uning Qiyomatgacha buning ta'siri qoladi.Mana bu narsani tushunmog'lig'imiz kerak.Inson juda ko'p amallarni qiladi.Bir tekshirsa,hammasi bir g'araz boshqa narsalar bilan boradi.
-
Muso a.s
bir kuni Baytul Maqdus tog'iga chiqqanlarida,Alloh ta'olo ibodatini og'ir mashaqqatlar bn ado etayotgan qavmni uchratdilar.Muso a.s ulardan;sizlar kimsiz?" deb soradilar. Ular dedi ;Sizning ummatlaringizdan bolamiz ,70 yildirki,shunday berilib ibodat qilamiz,kiyimimiz sabr libosidan,o't-o'lanlar bn ovqatlanamiz,suvimiz yomg'ir suvidandir"Muso a.s ular ibodatidan hursand b-b ,turganlarida vaxiy keldi; Yo Muso, Muhammad(s.a.v)ummatlari uchun shunday 1 kun borki,o'sha kunda 2 rakat namoz o'qisalar,bu qavmning 70 yil o'qigan namozidan afzalroq xisoblandi" .Muso(a.s) dedilar; "U kun qaysi kundir?" Alloh ta'olo dedi; "U Juma kunidir " Muso a.s dedilar; " Iloho ,Juma kunini menga bergin" .
Nido keldiki;" Shanba kuni senikidir ,Yakshanba Iso ga...Dushanba Ibrohim ga.
seahanba kuni zakariyo ga. chorshanba kuni Yahyo ga ..Payshanba kuni Odam a.s ga Juma kuni Muhammad s.a.v ga berilgan bo'lib,ummatlari uchun iyddir.
Muso ning Muhammad s.a.v ummatlariga havaslari keldi.....(Zubdatul-Va'izin)
-
"... Bir kuni Muso alayhissalom Allohga nola qilib, mening jannatdagi qo`shilarim haqida xabar ber debdilar. Alloh taolo Muso (as)ning nolalarini qabul qilib bu dunyodayoq u kishining jannatdagi qo`shnilari haqida bildiribdi.
Birinchi qo‘shnilarini qidirib, bir mahallaga boribdilar. Bir qassob bor ekan. O`sha qassobning huzuriga borib, "Meni Alloh yo‘lida mehmon qiling" debdilar. Qassob qabul qilibdi va do`koniga olib kiribdi. Muso a.s. do`konda o`tirar, qassob esa unga parvo ham qilmasdi. Oxiri kech bo`lib, qassob savdonmi tugatdi. Bu yerda Muso a.s. taajjubda edilar: Nahotki, mening jannatdagi qo`shnim shu bo`lsa? Keyin haligi qassob Muso a.s. ni uyiga olib ketibdi. Uyga kirishibdi. Birozdan so`ng qassob qo`lida kichkinagina kosada go`shtmi, nimadir olib kepti-da, Muso a.s. ning oldilariga qo`ymasdan, burchakka borib, tepadagi savatdan qushmi, qandaydir maxluqni olib, unga chaynab beribdi. Muso a.s. tutoqib ketdilar:
— Birodar, men sizning uyingizga mehmon bo`lib kelsam-u, mehmonga hurmat shumi? Qandaydir maxluqqa luqma yedirgandan mehmonga yedirgan afzal emasmi? Hali ham do`konizda meni qabul qizdiz-u, menga qaramay o`zizi dunyo ishiz bilan shug`ullanaverdingiz. Allohning mehmoniga hurmat shumi?"
Assalomu alaykum. Ushbu va undan keyingi ma'ruzani quyidagi linkdan eshitishingiz mumkin InshaAlloh:
http://www.youtube.com/watch?v=M42E79EX16A
http://www.youtube.com/watch?v=dVh7V1tWq0U
http://www.youtube.com/watch?v=5Zqn8ENhzGA
http://www.youtube.com/watch?v=7HeRIK3XrBE
http://www.youtube.com/watch?v=oe4l0VeG4EE
-
Assalamu alaykum!
Kechagi jum'ada Ho'ja Ahror valiy jomesida bo'ldim.
U yerdan o'zim uchun yangilik bo'lgan quyidagilarni oldim.
- 20 aprel, melodiy hisob bo'yicha payg'ambarimiz Muhammad SAV tug'ilgan kunga to'g'ri kelar ekan.
- Abdulloh ibn Mas'ud 120000 sahobaning ichida 6 ta faqihdan biri bo'lgan ekanlar. Bo'ylari juda kichkina, jussalari ham kichik bo'lgan ekan. Sahibalar bu haqda gapirganlarida Payg'ambar SAV "hali qiyomat kunida eng og'ir bosiladigan oyoq Abdullohniki bo'ladi", degan ekanlar. Johiliyat davrida hali, Islom oshkora bo'lmagan paytda birinchi bo'lib Qur'oni karimni Baytullohda o'qigan ham Abdulloh ibn Mas'ud ekanlar. (Ar-Rahmon surasini o'qiganlar). Shunda kofirlarning kaltaklari ostida qolgan bo'lsalar ham, agar sitasangizlar, yana chiqib qur'on o'qiyman degan ekanlar.
- Sahih hadisga ko'ra, qalbida zarracha kibri bo'lgan inson jannatga tushmas ekan.
-
Assalomu alaykum.
Жума насихатлари
Омонат
Абдуллох ибн Абдуррахмон ал-Жибрин
Аллох субханаху ва таъолога хамду санолар айтамиз, ундан бизни магфират килишини ссраймиз. Гувохлик бераманки Аллохдан сзга илох йск, У ёлгиз ва шериксиз зотдир. Мухаммад саллаллоху алайхи ва саллам унинг кули ва слчисидир. У кишига, ахли ва асхобларига Аллохнинг рахмати ва саломи бслсин.
Аммо баъд:
Албатта омонат хакида ссзлашлик катта ахамистга сга. Чунки у бир томондан Аллох ва банда сртасидаги нарсага, иккинчи томондан банда билан банда сртасидаги нарсага алокадор. Мазкур омонатни адо стишда бандага мадад берадиган сабабларни баён стамиз. Аллохдан амалларимизни холис сзининг юзи учун килишини ссраймиз.
О М О А А Т деганда нимани тушунилади.
Умуман омонат дейилганда ибодат ксзда тутилади. Буни Аллох субханаху ва таъоло куйидаги ости каримада мархамат килган;
«Албатта Биз бу омонатни (съни шариати исломисдаги тоат-ибодатларни) осмонларга, ерга ва тогу-тошларга ксндаланг килган сдик, улар уни кстаришдан бош тортдилар ва ундан ксркдилар. Инсон сса уни сз зиммасига олди. Дархакикат у (сзига) зулм килувчи ва нодон сди.» (Ахзоб:72.)
Аллох ушбу омонатни сзининг снг улкан махлукотларига; кенг осмонларга, улкан Ерга ва улугвор азамат тогларга ксндаланг килди. Улар бу омонатни зиммаларига олмадилар. Вахоланки бу махлукотлар Аллох амри каршисида бсйин сгадилар, сзларига юкланган нарсадан бсйин товламайдилар. Аллох субханаху ва таъоло бу махлукотларнинг сз парвардигорларига мутеъ ва буюрилган ишларида итоаткор мусаххар сканларини айтган;
«Сснгра тутун холидаги осмонга юзланиб, унга ва Ерга «(Менинг амри-фармонимга) ихтиёран ёки мажбуран келинглар!» деган сди, улар : «сз ихтиёримиз билан келдик» дедилар.» (Фуссилат:11.)
Демак, еру-осмонлар сз парвардигорига тслик таслим бслган ва улар нимага буюрилсалар, жомид (хаётсиз, жонсиз) махлукот бслсалар-да умуман итоатдан ташкари чикмайдилар. Аллох амрини Унинг хохиш-иродасига мувофик равишда барча нарсада адо килишади. Агар Аллох уларга харакатни ёки харакатсизликни буюрадиган бслса хеч тсхталмасдан итоат стадилар. Улар Аллох амрига хамиша бсйсинувчидирлар.
«Бирон нарсани (сратишни) ирода килган вактида Унинг иши факатгина «Бсл» демоклигидир.» (Асин:82.)
Аллох еру-осмонларни ва бошка бутун мавжудотга идрок ва маърифат билиш кувватини берди. Улар нимага буюрилганларини хис киладилар. Агар амр стилса, саждага бош кссдилар, Аллох субханаху ва таъолога тасбех айтадилар.
«Етти осмон, ер ва улардаги бор мавжудот (Аллохни) поклар.» (Ал-Исро:44.)
«(Ай Мухаммад), сиз осмонлардаги ва ердаги бор мавжудот, куёш, ой, юлдузлар, тоглар, дов-дарахтлар ва (барча) жониворлар хамда кспдан-ксп инсонлар (Алгиз) Аллохга сажда килишини ксрмадингизми.» (Хаж:18.)
Еру-осмонлардаги барча нарсалар; тоглар, дарахтлар, юлдузлар, жонзотлар ва бошка жамодот (жонсиз нарса) лар Аллохга сажда килади. Аллох уларга сзларига муносиб хис-туйгу ва идрокни сратган. Улар хам сажда киладилар, ксркадилар.
«... Зеро шундай тошлар борки, улардан дарёлар отилиб чикади, сна шундайлари борки, ёрилиб, ичидан сув чикади, сна шундайлари борки Аллохдан ксркканидан пастга кулайди. ...» (Бакара:74.)
Тоглар хам Аллох таъолодан ксркиб туради. Ости каримада;
«Агар Биз ушбу Куръонни бирон тогга нозил килганимизда, албатта сиз у (тог)ни Аллохнинг ксркувидан сгилиб ёрилиб кетган холида ксрган бслур сдингиз.» (Хашр:21.)
Тоглар ва бошка мавжудотлар Аллохдан шунчалик ксркишларига, унга шунчалар итоаткор бслишларига карамасдан мазкур омонатни сз зиммасидан сокит килдилар. Уни сзларига огир деб билдилар ва кстаришдан бош тортдилар. Инсон сзининг заифлигига карамасдан уни сз зиммасига олди!
Анди бу омонатни адо стмоги шарт. Агарда инсон бу омонатга хиёнат килса ва бепарво бслса Аллох хузурида жавоб беради. Омонатни ташлаб ксйгани ва унга хиёнат килгани учун азобга (мустахик) дучор бслади. Хсш, снди биз бир-биримизга савол бериб ксрайликчи; Инсон зиммасига олган бу омонат нима сзи.!
О М О А А Т — мсминларнинг йскотган нарсаси.
Аллох бандаларини мсминлар деб номлади. Мсмин мана шу омонатга хиёнат килмайдиган, унга амал киладиган ва уни махкам ушлайдиган кишидир. Омонат "амнун" съни омонлик, бехавотирлик ёки иймон деган ссздан олинган. Омонатга хиёнат килмайдиган киши ёки мс'таман-омонатдор дейилади. У омонатни хакикий адо стгани учун омонат ва иймон ахлидан деб сифатланади. Аллох субханаху ва таъоло айтади; «Улар сзларига ишонилган омонатларга ва (сзларига) берган ахду-паймонларига риос килувчи кишилардир.» (Мсминлар:8.)
Бу ерда омонат, банданинг зиммасидаги Аллохнинг хакларини ва бандаларнинг хакларини хам сз ичига олади. Аллох мсминларни "риос килувчилар" съни омонатни хакикий адо стувчилар деб сифатлади. Агар улар мана шу сифатга сга бслсалар, Аллох сзининг куйидаги остида зикр килган нажот топувчи бандалардан бсладилар.
«Дархакикат мсминлар нажот топдилар.» (Мсминлар:1.)
Инсон хар кандай холатда хам бу омонатни адо килиши керак. Чунки, у Аллох буюрган хаклардандир. Омонат куйидаги остда зикр стилган ахд-паймондир;
«Улар сзларига ишонилган омонатларга ва (сзгаларга) берган ахду-паймонларига риос килувчи кишилардир.» (Мсминлар:8.)
Бу ахду-паймонларга инсоннинг А оббиси билан килган ахди хам, сзга инсонлар билан килган ахд-паймонлари хам кириб кетади. Аллох таоъоло ахдни куйидаги ссзи билан снада таъкидлирок килган;
«Албатта, ахд-паймон (киёмат куни) у хакда ссрокка тутиладиган ишдир.»
Яъни унинг вафоси хакида ссралади. Лекин, ахдларнинг снг мухими Аллохга берилган ахддир.
«Ахд-паймон берган вактларингизда, Аллохга берган ахдингизга вафо килингиз!» (Аахл:91.)
Инсонларнинг зиммасига юклатилган снг улуг омонат бу Аллохга берилган ахддир. Хакикий мсмин барча холатда ушбу омонатга риос килади. Аммо иймони заиф кишиларни бу омонатга енгил-елпи караётганини, уни тсла адо килмаётганини ксрасиз. Бу аслида банданинг иймонидаги нуксон-камчиликдир. Аллохнинг хам, инсонларнинг хам хакларига омонатдор бслган, унга хакикатан ич-ичидан богланган ва кандай лозим бслса худди шундай бу омонатни адо килган ишончли, муслим киши бслгани учун Аллох бандасини мсмин деб атади. Мана шу одам мсмин ва аминдир.
-
بسم الله الرحمن الرحيم
إن الحمد لله ، نحمده ، و نستعينه ، و نستغفره ، و نعوذ بالله من شرور أنفسنا و من سيئات أعمالنا، من يهده الله فلا مضل له ، و من يضلل فلا هادي له ، و أشهد أن لا إله إلا الله وحده لا شريك له ، و أشهد أن محمدا عبده و رسوله.
Куръонни ссдан чикариш катта гунох
Хурматли биродарлар, Сизларга бугунги кундаги кспчилик мусулмонларни ташвишга солувчи катта бир гунох тсгрисида маълумот берамиз, иншааллох. Сарлавхадан маълум бслиб турган бу гунох мусулмонларнинг холатларини бу дунёда хам, охиратда хам огирлаштириб кссди. Бу дунёда иймонни кучсизлантириб, гунохларга журъатли килиб ксйса, охиратда не холат келтириши мавзумизда баён килинади. Аллох таолодан офист ссраймиз!
Бухорий Самура бин Жундаб разисллоху анхудан ривост килади, у киши айтадиларки: "œЛайгамбаримиз صلى الله عليه و سلم намоз скиб бслгач бизга юзланиб: Бу кеча сизлардан ким туш ксрди"? деб савол берардилар. Бирор киши ксрган тушини хикос килса, "œما شاء الله "œ деб кссрдилар. Кунлардан бирида: "œСилардан бирор киши туш ксрдими?" деб ссрадилар. Биз: Йск, дедик. Шунда Ўзлари бундай гап бошлаб кетдилар: (Маъноси:) "œМен стган кечада икки кишини тушимда ксрдим. Улар келиб кслимдан олиб мени мукаддас ерга олиб чикишди...
"فانطلقنا حتى أتينا على رجل مضطجع على قفاه و رجل قائم على رأسه بفهر أو صخرة فيشدخ به رأسه، فإذا ضربه تدهده الحجر فانطلق إليه ليأخذه فلا يرجع إلى هذا حتى يلتئم رأسه و عاد رأسه كما هو فعاد إليه ضربه قلت: من هذا؟ قالا: انطلق، فانطلقنا... فقلت: طوفتماني الليلة، فأخبراني عما رأيت؟ قالا: نعم،... و الذي رأيته يشدخ رأسه، فرجل علّمه الله القرآن فنام عنه بالليل، و لم يعمل فيه بالنهار، يفعل به إلى يوم القيامة... و أنا جبريل و هذا ميكائيل..." رواه البخاري: 1387)
Шунда чалканчасига ётган бир кишининг ёнига улар билан бирга юриб бордик. Бу киши чалканчасига ерда ётган бслса, сна бир киши унинг бошида (кафтни тслдирадиган) бир тош билан унинг бошини уриб пачоглаб турибди. Хар качон уни урганда тош думалаб кетади. Бориб то тошни олиб келгунча, ётганнинг боши тузалиб сна сз холига кайтади. Урувчи тошни келтиргандан сснг сна уради. "œБу ким?" деб ссрадим. Улар: "œЮринг, кетамиз" дейишди. Охирида уларга айтдим: "œБу кечада мени айлантириб сайр килдирдингиз. Анди ксрган нарсаларимнинг хабарини менга баён килинг!" Улар: "œХсп", дейишди. "œ...Сиз ксрган боши пачогланаётган киши шундай кимсаки, Аллох унга Куръонни таълим берган. У сса, кечкурунлари Куръонни четга суриб ухлаган. Кундузи унга амал хам килмаган. Киёмат кунигача мана шунака азобланади... Мен Жибрийл, бу Мийкоийл бслади..." дейишди". (Хадис кискартирилган).
Мазкур хадисни шархлаб Ибни Хажар рахимахуллох, Ибни Хубайра рахимахуллохнинг куйидаги гапларини накл киладилар: "œКуръонни ёдлаб кейин уни четга ташлаб ксйиш катта жиност. Чунки, бунака кимса Куръонни четга суриб ксйиш керак деган хаёлни килган бслади. Анг шарафли нарса бслган Куръонни ташлаб ксйгани учун, снг шарафли аъзоси бслган боши билан азобланади". Хадиснинг зохиридан маълум бсладики, кечасида Куръон кироатини тарк стган киши азобга тортилади.
А асулуллох صلى الله عليه و سلم сна айтадиларки:
"وعرضت عليّ ذنوب أمتي فلم أر ذنبا هو أعظم من سورة من القرآن أو آية أوتيها رجل ثم نسيها" (رواه الترمذي و أبو داود وقال ابن حجر في إسناده ضعف لكن له شواهد)
Маъноси: "œУмматимнинг гунохлари менга ксрсатилди. Бир кишига Куръондан бир сура ёки бир ост ато килинганидан кейин уни ссидан чикариб юборишидан ксра каттарог гунох ксрмадим".
Куртубий рахимахуллох айтадиларки: Куръоннинг хаммасини ёки баъзисини ёдлагандан кейин ссидан чикариш катта гунох. Хофизнинг мартабаси олий бслади. Мана шу мартабани, то ундан Куръон кстарилгунча бепарволик билан ташлаб ксйса, азобланишга лойик бслиб колади. Чунки, Куръонни бардавом скиб сслаб туришни тарк стиш жахолатга олиб боради. Илмдан сснг жахолатга кайтиш огир гунох. А асулуллох صلى الله عليه و سلم хадисларида, "œато килинганидан кейин" дедилар, ёдлаганидан кейин демадилар. Бунинг сабаби, Аллохнинг у корига Куръонни улуг неъмат килиб ато стганини ва у учун А оббисига шукр килиши лозим сканини сслатадилар. У кори сса, бундай улуг неъматга ношукурлик килди. Бу хадисдан маълум бсладики, Куръонни унутиш, гарчи баъзисини бслса хам, катта гунохдир. Аллох таолодан тавфик ссраймиз!
Азиз биродарлар, бир кун келиб одамлар бу Куръондан махрум бслиб колишади. Каранг, Абдуллох бин Масъуд ссзларига:
عن عبد الله قال: أكثروا تلاوة القرآن قبل أن يرفع. قالوا: هذه المصاحف ترفع، فكيف بما في صدور الرجال؟ قال: يسرى عليه ليلا، فيصبحون منه فقراء وينسون قول لا إله إلا الله ويقعون في قول الجاهلية وأشعارهم وذلك حين يقع عليهم القول.
Маъноси: "œКуръон кстарилишидан олдин уни ксп тиловат килиб колинглар". Бу Куръонлар кстарилса, кишилар калбларидаги ёдлаган Куръонларига не бслади? деб, савол беришганда, бундай дедилар: "œУларга бир кеча келиб, тонг оттиришганда Куръондан ожиз бслиб колишади (съни Куръон уларнинг калбларидан хам кстарилади). لا إله إلا الله ссзини унитиб юборишади. Кейин жохилист ссзлари ва шеърларига берилиб кетишади. Бу холат, одамларга ссз (азоб) келганда бслади". (Ал-Куртубий накллари).
كان عبد الرحمن بن أبي ليلى إذا صلى الصبح قرأ المصحف حتى تطلع الشمس قال: وكان ثابت يفعله. سنن الدارمي
Абдуррохман бин Абу Лайло рахимахуллох бомдод намозини скиб бслганларида, куёш чиккунга кадар Куръон скир сдилар. Айтардиларки: Собит разисллоху анху мана шунака килардилар.
عن بن عمر قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: " إن هذه القلوب تصدأ كما يصدأ الحديد قيل فما جلاؤها يا رسول الله؟ قال: " تلاوة القرآن". (رواه القضاعي)
Ибни Умар айтадилар: А асулуллох صلى الله عليه و سلم бундай дедилар: "œШубхасиз бу калблар темир занглагандек, занглайди". А А асулаллох, уни жилваланиб туриши нимада? дейилганда, "œКуръон тиловатида", деб жавоб бердилар.
Аллох таоло барчаларимизни хидостда саботли килсин!
-
Аламларга бурканган неъмат
Ундан сзга илох бслган Аллохга хамд бслсин ва У барча нарсага кодирдир. Лайгамбаримизга саловат ва саломлар бслсин.
Бу рисолани ёзишимдан максад, Аллохга ва унинг росулига ва омма мусулмонларнинг йулига чакириш, насихатдир.
Баъзи дардманд инсонларнинг беморлик, касаликнинг фойдаларидан хабарсиз бслганлари холида: «Ай А оббим, менга рахминг келсачи?!» деб нола килишаётганларини сшитдим. Асарларда келадики, Аллох айтаркан: «А ахматим туфайли ато стаётган нарсамдан, сна кандай рахм киламан?» Шунингдек, баъзи рак каби огир, бедаво дардга чалинганларни умидсизликка тушиб колганлари, айримлари сабрлари заифлашиб, жазавалари ортиб, нолишлари зиёдалашиб кетаётгани ва Шайтон васваса килиб, стган камчиликлари, гунохларини ёдларига келтириб, уларни Аллохнинг рахматидан ноумид килаётгани, тушкунликка тушириб кссётгани хакидаги кснгилсиз холатларни сшитдим ва ксрдим. Лекин у «"¦сзаро шивир-шивирлари факат шайтон томонидан бслиб, иймон келтирган зотлар (у сабабли) гамгин бслишлари учундир» (Мужодала 10) Аслида сса, токи бемор, тавхидда мустахкам туриб, хатто машаккат чексада, намозларда коим бслар скан, унга хавф-хатар йскдир. Анди, кимки жони гаргарага келмасдан олдин тавба килиб олар скан, Аллох унинг тавбасини албатта кабул килгусидир, хатто, катта гунохлар содир килиб ксйган бслса-да. Ахлуссунна сътикодида, барча тавхидда вафот килган, съни Аллохни скка билиб кетган инсонларни куфрда вафот стмаган деб умид килинади. Хадисда келадики: Лайгамбар дедилар: «Умматимдан кимки, Аллохга ширк келтирмаган холда вафот стса жаннатга киради.» Абу Зарр разисллоху анху шунда сурадилар: «Зино килган бслса хамми, сгрилик килган бслса хамми?» Лайгамбар: «Ха, зино килган бсла хам, сгрилик килган бслса хам» деб жавоб бердилар. Бошка хадисда А осулуллох саллоллоху алайхи ва саллам : «Аллохдан факат схши гумонда бслган холингизда вафот килингиз» деб мархамат килдилар. Хадиси кудсийда Аллох таоло дейди: «Мен бандамни гумонидаман, съни бандам Мен хакимда кандай гумон килса шундайдирман.» Мумин киши балолар канчалик шидатли бслмасин сабр килиши лозим. Албатта кийинчиликдан сснг, осонлик бордир ва дунё азоби охират азобидан енгилрокдир. Анас разисллоху анху ривост киладилар: «Лайгамбаримиз слим тсшагида ётган бир йигитни зиёрат килдилар ва ссрадилар: «Ўзингни кандок хис стаспсан?» Йигит: «Аллохнинг рахматидан умидворман ва гунохларимдан ксркаспман, ё А асулуллох!» деди. Шунда Аабий саллоллоху алайхи ва саллам : «Кайси банданинг калбида мана шу сринда, шу икки нарса жам бслар скан, Аллох унга умид килаётган нарсасини ато стиб, ксркаётган нарсасидан хотиржам килади» деб мархамат килдилар. Лекин сиз бу хадисни хужжат килиб, амалларга сусткаш бслиб колманг. Ўлим тссатдан келиб колиши мумкин. Умуман олганда, мумин Аллохнинг казосига рози бслиб, сабр килиб сшар скан, агар хаёти давом стса ажру-савобларга сга бслади, вафот стадиган бслса, Аллохнинг рахматига сришади. Лайгамбар мархамат килиб: «слим-муминга тухфадир» деганлар. (Табароний ривости, санади схши). Анди юкорида саналган нарсалардан тсгри фикрга келган бслсангиз, инсонга касаллик етиши туфайли хам рух, хам баданга етадиган улкан фойдалар ва манфаатларни сизга баён килишга киришамиз. Лекин, тафсилотларга киришишдан олдин, мукаддима лозимдир.
Мукаддима
Аллох таоло нимаики сратган бслмасин, у сратган нарсасида мусибатланган ёки мусибатдан саломат кишиларнинг хар бири учун неъмат бордир. Хатто кофирларнинг жаханнамда азобланиши хам неъматдир. Лекин бу бошка бандалар хакки учун азобланаётган бслсалар. Бир кавмга етадиган мусибат бошка кавм учун ксп фойдалардир. Агар Аллох таоло азоб ва аламларни сратмаганда сди, неъмату-мархаматларга сришганлар, у неъматларни кадрини билмаган ва кспгина ато стилмиш схшиликларни кадрига етишмаган бслишар сди. Бу сринда, Аллох кспгина карама-каршиликларни сратдики, улар сабабли неъматлар кадри англанади. Агар тун бслмаганда кундузнинг кадри билинмас, агар касаллик бслмаганда соглик-саломатликни кадри сезилмас, факирлик бслмаганда бойликнинг нафи ксринмас, дсзах бслмаганда жаннат кадри англанмас сди. Ахли жаннатнинг сурури, дсзах ахлининг аламлари хакида тафаккур килишган чогда зиёдалашиб кетади. Шунинг учун жаннат ахлига дсзах ахлининг азобланишларини ксрсатиб турилишини неъмат деб санаса хам бслади. Лекин, банда, даф килишга кодир бслган балоларга сабр килиб стиришга смас, балки, сша балоларни кетказиш учун харакат килишга буюрилган. Хадисда келадики, «Кучи етмайдиган нарсани кстариб олиб, сзини хорлаш муминга хос смасдир» Хал килиш ва аритиш имкони бслмаган аламга килинган сабргина мактовга лойикдир. Шунингдек, неъматларнинг баъзилари кишига бало хам бслиши мумкин. Киши хаёти давомида неъматлар ва балоларга рсбаро килинади. Канчалар балою мусибатлар борки, у инсонга неъмат сифатида етади. Баъзида банда учун факирлик ва касаллик неъмат бслиши мумкин. Чунки у инсон агар соглом бслса ва мол-дунёси ортса, ношукрлик килиши ва тугёнга кетиши мумкин. «Агар Аллох (барча) бандаларининг ризкларини кенг-мсл килса, албатта улар Ер юзида зулм-тажовузкорлик килган бслар сдилар.» (Шуро 27) , Баъзи инсонлар борки, иймон ва хусну хулкни истисно килганда, барча неъматлар улар учун балодир. Унинг акси сса, съни мусибатлар уларга неъматдир. Айтайлик, маърифат ва камолот неъматдир. Гохида сса, унинг йсклиги инсонга фойда бслади. Масалан, бир кишики, унга карши одамларнинг пинхона галамислиги, ёмонлиги бор. Агар унга парда кстарилиб, у булардан вокиф бслса, унинг гаму-кайгуси ортиб кетади. Канчалаб неъматлар бор, инсон уларга харис бслиб, интилиб харакат килади, аслида сса у нарса унинг халокати бслади. Ўзи аламлар ва касалликлар бслсада, рухлар ва баданларга даво бслган ва инсонга комиллик ато стадиган нарсалар ксп бу оламда. Албатта сратувчиси ва вужудга келтирувчиси бслган Зот бандасига касаллик беради ва албатта шифо хам ато килур, балолантиради ва албатта офист насиб килур, слдиради ва албатта кайта хаёт берур. Аллох таоло канчалаб ато стмиш улкан лаззатларини турли хил кснгилсизлик, мусибатлар ичра сшириб ксйганки, улар лаззатларга сришиш йулида ксприк бслгусидир. Шунинг учун хам донолар айтишганки, «неъматга неъмат билан етилмайди, рохатга рохат билан ноил бслинмайди». Аслида аламлар ва машаккатлар улкан неъматдир. Чунки улар фарогатлар сабабидир. Масалан, аёл агар хомиладор бслиш, фарзанд тугишнинг аламига карайдиган бслса, турмушга чикмайди, оила курмайди. Лекин аёл учун она бслиш туйгусининг лаззати у аламлардан неча-неча марталаб улкандир. Кайтанга, аёл агар фарзанд ксрмаётган бслса, она бслиш илинжида табибларга катнашини ксймайди.
Фойдалар
Анди буларнинг барини тушуниб олган бслсак, касалликларнинг фойдалари, хайрли томонлари хакида ссзимизни давом сттирамиз. Бу манфаатлар юздан ортик бслиб, бу сринда мухтасар баён киламиз:
1. Касалликнинг фойдаларидан: нафснинг ислох бслиши ва ёмонликдан покланишидир.
«(Ай инсонлар), сизларга не бир мусибат етса, бас, сз кслларингиз килган нарса-гунох сабабли (етур). Яна У ксп (гунохларнинг жазосини бермасдан) афв килиб юборур». (Шуро 30) Бандага агар мусибат етса: «Каердан келиб колди сзи бу? Ким бу дардни мени бошимга солди?» демасин. Мусибат гунох туфайлигина етур ва бунда хушхабар ва огохлантириш бордир. Тсзукрок уйлаб ксрсак, дунё мусибатлари гунохларимиз учун тортаётган укубатларимиз холос. Бир хадисларида Лайгамбаримиз: «Мумин кишига ахлида, молида, фарзандларида балою-офатлар устма-уст кела бошлайдики, шулар туфайли гунохлари кечирилганидан, Аллохга хеч кандай хатоси колмаган холда рубаро бслади» дедилар. Агар бандада сйламаган, ссидан чикарган гунохлари бслса, Аллох у сабабли гам-кайгу ёки касаллик билан балолайди. Бу сна шунга ишоратки, дунёнинг бир соат аччиклигини кстариш алами охиратдаги абадий аламни кстаришдан афзалрок. Салафларимиз айтишган скан: «Агар дунё мусибатлари бслмаганда сди, киёматга хеч вакосиз (съни хеч кандай савобларсиз) борган бслар сдик».
2. Касаллик фойдаларидан: охиратда, кишига етган касалликдан ксра бир неча баробар лаззат ва сурурни келтириши. Чунки дунё аччиклиги охират халоватидир, акси сса аксидир. Шунинг учун хам Лайгамбаримиз: «Дунё мумин учун зиндон, кофир учун жаннатдир» деб мархамат килганлар. Яна мархамат килиб: «Ўлим муминга тухфадир» дедилар. (Ибн Аби Дунё ривости, санади хасан). Агар бандага касаллик ёки мусибат етса ва у Аллохга хамд айтса, у умид килаётган савобни устига, унга жаннатда «хамд уйи» деб аталмиш бир уй бино килинади. Жобир розисллоху анху ривост килиб айтадилар: Лайгамбаримиз дедилар: «Одамлар киёматда бало ахлига берилаётган савобни ксрганларида, дунёда терилари кайчилар билан киймаланган бслишини орзу килиб коладилар» (Термизий ривости)
3. Касаллик манфаатларидан: Аллохнинг беморга скин бслиши ва бу сса хос скинликдир.
Хадиси кудсийда Аллох таоло дейди: «Ай Одам боласи! Фалончи бандам касал бслди, ксргани бормадинг, агар борганингда уни хузурида Мени топган бслардинг»
(Абу Хурайрадан Муслим ривости)
4. Касаллик фойдаларидан: У билан банданинг сабри билинади.
Айтганларидек: «Агар имтихонлар бслмаганда сди, сабрнинг фазли зохир бслмаган бслар сди». Инсон агар сабрга сришса, у ксп схшиликларга сришибди. Агар йскотса, у холда барча схшиликларни йскотибди. Аллох таоло банданинг сабрини ва иймонини имтихон килади, шунда ёки тилла хосил бслади ёки чикинди. Анас разисллоху анху ривост киладилар: А осулуллох саллоллоху алайхи ва саллам дедилар: «Албатта мукофотнинг катталиги, балонинг катталиги биландир. Агар Аллох бир кавмни схши ксрса, уларни балолантириб кссди. Кимки рози бслса, унга хам розилик, кимки газаб килса, унга газаб насиб бслгусидир». Агар Аллох бир бандасини схши ксриб колса, унинг гамини зиёдалаштириб кссди. Агар газаб килса, унинг дунёсини кенгайтириб кссди, хусусан, банда динини зое килса. Банда мусибатларга иймон ва сабот ила сабр килса, у сабрлилар девонига ёзиб ксйилади. Агар ундан розилик хосил бслса, уни рози бслганлар девонига ёзиб ксйилади. Бандадан хамд ва шукр хосил бслар скан, Аллох такдир килган барча казолар унинг учун хайрли бслиб колаверади. Сухайб разисллоху анху ривост киладилар: «Лайгамбаримиз саллоллоху алайхи ва саллам дедилар: «Муминнинг барча ишлари хайрли сканига хайрон коламан. Агар унга хурсандлик етса шукр килади. Бу унинг учун хайрлидир. Агар мусибат етса сабр килади ва бу хам у учун хайрлидир. Бу факат мумингагина хос. Аллохнинг мусулмон учун белгилайдиган хар бир такдири хайрлидир.» (Муслим ривости) Бошка бир хадисда А осулуллох саллоллоху алайхи ва саллам : «Мумин хар бир иши учун ажрланади» дедилар (Ахмад ривости). Мумин киши Аллохнинг такдири ила етган барча мусибатларга ксниши, рози бслиши керак. Аллохим! Бизни ато килсанг шукр киладиган, гунох килса Сенга истигфор айтадиган, агар мусибат етса сабр киладиган бандаларингдан килгин.
5. Касаллик фойдаларидан ва Аллохнинг бандасига тукис ато стмиш неъматларидан: Аллох бандасига зарар ва каттикликларининг нозил стиши сабабидан, Ўз даргохига илтижо килишга, панохига кочишга, тавхидига суснишга ва калбини динини холис килган холида А оббисига дуо килишга ундайди.
Балолар юбориб, дуога ундайдиган, неъматлар ато килиб, шукрга чакирадиган зот кандай хам Лок! Тобеинлардан Вахб ибни Мунаббих айтган сканлар: «Балолар, аслида дуоларни юзага чикариш учун тушади» Аллох таоло шундай дейди: «Качонки Биз инсонга (неъмат-давлат) инъом килсак, у (Бизга шукр килишдан) юз сгирар ва сз томонига кетар (съни, Бизни унутар). Качон унга ёмонлик (камбагаллик-кулфат) етиб колса сса у узундан-узок дуо-илтижо сгасидир». (Фуссилат 51) Мусибат етиши сабабидан бандада таваккул, тазарру, ихлос билан дуо килиш каби иймони ва ишончини зиёда киладиган ишлар хосил бслади. Яна касалликнинг кетишидан хам ксра фойдаси улканрок бслган, инобат-Аллохга кайтиш, иймон халовати ва уни тотиш лаззати каби холатлар хам, шу мусибат туфайли юзага келади. Аллохгагина динни холис килган холида ибодат киладиган тавхид ахли уларга етаётган мусибатларга сабр килишади, дарров сехргар ёки фолбинга югуриб колишмайди, ширк ахлига схшаб кабристонларга бориб олиб, азиз авлиёларнинг кабрларидан мадад ссрамайдилар. Балки касаллик ёки мухтожлик етса, ёлгиз Аллохдан ёрдам ссрайдилар, агар панох тилашса, ёлгиз Аллохдангина панох тилайдилар. Бу каби скка Аллохдангина мадад кутиш намунаси Айюб алайхиссаломнинг хаётларида сккол ксринади: «Айюбнинг Ларвардигорига нидо килиб: «(Ларвардигорим), мени бало ушлади. Ўзинг рахм-шафкат килгувчиларнинг А ахмлирогидирсан», деб илтижо килган пайтини (ссланг)!» (Анбиё 83) Айюб пайгамбарнинг балою-мусибатларини сйлаб ксринг, бор мол-мулклари, фарзандларидан ажралдилар, сзлари огир дардга йсликдилар. Бу аламларнинг улканлигига карамай, у зот сртаю-кеч Аллохга хамд айтар, сртаю-кеч Аллохдан бу имтихонлар учун рози бслар сдилар. Чунки, у киши барча ишлар Аллохнинг кслида сканини билар, дарду аламлари хакида хеч кимга шикост килмас сдилар. Аихост А оббиларига сидк ила нидо килдилар: «Ай А оббим мени бало ушлади, сзинг рахм килувчиларнинг А ахмлирогисан». Шунда Аллох таоло балони кстарди ва у зотни мактаб, шундай деди: «Дархакикат, Биз (Айюбни) сабр килгувчи холда топдик. У накадар схши бандадир. !
Хакикатан, у (Аллох рози бсладиган йслга) кайтгувчидир. (Сод 44)
Мутаржим Бобур Ахмад
-
«Сен севганинг билан бсласан"¦»
--------------------------------------------------------------------------------
Аллохга хамд бслсин ва Мухаммад мустафога салавоту салом бслсин.
Аллохим биз Сендан Сени севмокни, Сени севганларни севмокни ва Сени мухаббатингга скинлаштирадиган амалларни биз учун севимли килмогингни ссраймиз!
Бухорий ва Муслим сз сахихларида келтирган хадисларида Анас ибн Молик разисллоху анху шундай ривост киладилар: «Лайгамбаримиз билан бирга масжиддан чикиб келаётганимизда сшик олдида бир кишини учратдик. У:
- А А асулуллох киёмат качон? - деб айтди. А асулуллох саллоллоху алайхи ва саллам ссрадилар:
- Сен унга нима хозирладинг? Шунда у киши бошини куйи солди, ва:
- Мен у Кунга хозирлаган намоз, рсза ва садакаларим унчалик ксп смас. Лекин мен Аллох ва расулини схши ксраман — деди. Лайгамбаримиз:
- Албатта сен севганларинг билан бирга бсласан- дедилар».
Анас разисллоху анху айтадиларки: «Исломни кабул килишдан сснг бизни снг кувонтирган нарса А асулуллохнинг айтган ушбу ссзлари сди: «Албатта сен севганинг билан бирга бсласан».
Имом Муслим сз сахихларида Анас розисллоху анхуни сна ушбу ссзларини келтирадилар: «Мен Аллох ва расулини, Абу Бакр ва Умарни схши ксраман. Гарчи амалларим уларникидек бслмасада, улар билан бирга бслишни орзу киламан».
Имом ибнул Коййим - рохимахуллох - мухаббат хакида шундай дейдилар: «У шундай манзилатки, мусобакалашувчилар унга сришиш йслида мусобакалашадилар, амал килувчилар унга кайтадилар, сзгу ишларга шошиб-сзувчилар у сари енг шимариб махкам бсладилар, мухаббат килувчилар у манзилатда сзларини содикликларини намоён киладилар ва обидлар унинг ёкимли шаббодаси ила бахраманд бсладилар.
У калблар куввати, рухлар озукасидир.
У ксз кувончи бслиб, у шундай хаётки, ундан бебахра одам сликлар жумласидандир.
У нурдирки, уни йукотган одам зулуматлар тсфонлари ичра колиб кетибди.
У шифодирки, ким ундан ажралиб колса, унинг калбини жамики касалликлар сгаллаб олади.
У шундай тотли лаззатки, ким уни согинмас, ксмсамас скан, унинг хаёти гаму-аламлар ичра стгусидир. Аллохга касамки, мухаббат ахли дунё ва охиратда шарафлидирлар. Улар учун снди Суюклилари тарафидан ундан-да улканрок насиба бордир».
Анди, кимки Аллохни схши ксрувчи инсондан Аллох уни схши ксрувчи инсон даражасига кстарилмок истаса, унга ушбу Аллома ибнул Коййим рохимахуллох сзларининг «Мадорижус са-а-ликийн» китобларида келтирган воситаларни кискача шархи ила такдим стамиз:
1. Куръони каримни тадаббур ила тиловат килиш, унда ирода стилаётган нарсаларни фахмлашга харакат килиш, худди, кул хсжайинининг муродини англаш учун у томонидан берилган китобни ёдлаб маъноларни тушунишга харакат килгани каби.
Ха, кимки Аллох таоло унга ссйлашини схши ксрса-хохласа, у холда, Унинг китобини тилоават килсин. Хасан ибн Али айтган сканлар: «Сизлардан аввалгилар Куръонни Аллохдан келган мактуб деб билар, тунлари уни скиб чикиб, кундузлари уни хаётга татбик стардилар».
Ибнул Жавзий рохимахуллох айтадилар: «Куръони азиймни тиловат килувчи киши, Аллох таоло Ўз каломининг маъноларини инсонларнинг онгу-тушунчаларига етказиш, англатиш билан канчалик улкан лутф ксрсатганига сътибор килиши лозим. Шу билан бирга скиётган ушбу каломлари башарнинг ссзи смаслигига диккат килиши, калбида мутакаллим-гапирувчи Зотнинг азамати, улуглигини хис стиши ва Унинг ссзларини тадаббур килиши керак».
Имом Аававий айтган сканлар: «Аллохнинг китобини скувчи кори снг аввало, калбида Аллох таоло билан роз айтишаётганини, Унга муножот килаётганини хис стиши, тасаввурига келтириши лозим. Лайгамбар асхобларидан бслган бир киши А ахмоннинг сифати бслган «Ихлос» сурасини намозда такрор ва такрор тиловат килар сди. Ундан бунинг сабабини ссралганда, у: «Чунки унда А ахмоннинг сифати бордир. Шунинг учун уни скишни схши ксраман» деб жавоб берди. Бу хакда Лайгамбаримизга хабар берганларида: «Унга етказиб ксйинглар, Аллох уни схши ксради» деган сканлар.
Шу нарсани схши англашимиз керакки, Куръон тиловат килишдан асосий максад тадаббурдир. Яъни маъноларини тушунишга харакат килмокликдир. Агар тадаббур хосил бслмаса, А асулуллох саллоллоху алайхи ва саллам килганлари каби остларни такрор-такрор кироат килмок лозимдир, токи, тадаббур хосил бслсин. Абу Зар розисллоху анху ривост киладиларки, бир куни кечаси А асулуллох саллоллоху алайхи ва саллам ушбу
(إِنْ تُعَذِّبْهُمْ فَإِنَّهُمْ عِبَادُكَ وَإِنْ تَغْفِرْ لَهُمْ فَإِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ) (المائدة:118)
«Агар уларни азобласанг, улар Сенинг (ожиз) бандаларинг. Агар уларни магфират килсанг, албатта Сен Ўзинг кудрат, хикмат Агасидирсан» (Моида-118) остини кайта-кайта скиб, туни билан намозда коим бслган сдилар. Тамийм ад-Дорий розисллоху анху бир куни туни билан ушбу
(أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ اجْتَرَحُوا السَّيِّئَاتِ أَنْ نَجْعَلَهُمْ كَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَوَاءً مَحْيَاهُمْ وَمَمَاتُهُمْ سَاءَ مَا يَحْكُمُونَ) (الجاثـية:21)
«Балки ёмонлик-гунохлар касб стган кимсалар Биз уларни хам иймон келтирган ва схши амаллар килган зотлар каби килишимизни ва хаётлари хам, мамотлари хам (съни дунёлари хам Охиратлари хам муъминлар билан) баробар бслишини сйлагандирлар?! Аакадар ёмон (нотсгри) хукм килурлар-а?!» (Жосис-21) остини намозда такрор-такрор тиловат килар, тинмай йиглар сдилар. Шу алфозда тонг оттирдилар.
2. Фарзларни адо стишдан сснг Аллохга нафл ибодатлар килиш ила такарруб-скинлик килиш. Албатта у инсонни мухаббатдан сснг махбублик-съни Аллох тарафидан севимли бслиш даражасига слтади.
А асулуллох саллоллоху алайхи ва саллам ушбу хадиси кудсийни ривост киладилар: Аллох таоло дейди: «Менга содик бслган бандамга кимки адоват килса, унга уруш сълон килгумдир. Унга фарз стган амалларимни адо стгач, сна Мени мухаббатимга сришиш учун нафл ибодатларда хам коим бслишлик ила Менга скинлашаётган бандам мен учун жуда суюклидир. Агар Мен уни схши ксриб колсам, Мен уни сшитадиган кулоги, ксрадиган ксзи, ушлайдиган ксли ва юрадиган оёги бслгумдир. Мендан нимани ссраса ато стгум ва Мен билан нимадан панох ссраса панохимга олгумдир». (Бухорий ривости)
Ушбу хадис нажот топгувчиларнинг икки тоифасини баён килади:
1.Аллох буюрган фарзларини адо килиш ва У зот белгилаган худудларини риос килиш ила Аллохни схши ксрувчилар тоифаси.
2.Буюрилган фарзларни адо стиш билан бирга нафл ибодатлар ила Аллохга скинлашган ва натижада Аллох тарафидан суюкли бслганлар тоифаси. Бу сса Ибнул Коййим баён стган «Бу, схши ксришликнинг авлорок бслган даражасига кстарувчи манзилатдир».
Ибни А ажаб Ханбалий айтадилар: «Аллохнинг мукарраб авлиёлари икки тоифадирлар. Биринчи тоифани баёни юкорида стди. Иккинчи тоифа сса дейдиларки, фарзларни бажаришдан сснгра нафл-ихтиёрий ибодатларда давомий бслган инсонлардир. Улар собикийнул-мукоррибийн (сзгу амаллар килишда сзувчи ва Аллохга скин бслганлар) даража ахлидирлар. Чунки улар зиммаларидаги вожиботларни сташлик билан бирга ихтиёрий ибодатларда хам фаол харакат килишди ва карохистли-ёмон ксрилган амаллардан тийилишда, такво килишда бардавомлик билан Аллохга скин бслдилар. Бу нарсалар хадиси кудсийда Аллох таоло: «Бандам Менга нафл ибодатлар ила скинлашар скан, Мен уни схши ксриб коламан» деб мархамат килганидек, бандага Аллохнинг мухаббатини насиб стади. Кимники Аллох схши ксрар скан, уни Ўз мухаббати, тоати ва мархамати ила ризклантириб кссди. Аллохга скин килувчи нафл ибодатлар турличадир. Улар намоз, закот, рсза, хаж ва умра каби фарз бслган амалларни ихтиёрий тарзда зиёда килишдир.
3. Барча холатларда хам тил, амал ва хол билан Аллох зикрида давомий бслиш. Банданинг Аллох мухаббатидан насибаси унинг зикрдаги насибаси микдорига караб бслур.
А асулуллох саллоллоху алайхи ва саллам дейдилар: «Албатта Аллох таоло айтади: «Качон бандам Мени зикр стиб, лабини кимирлатар скан, Мен у билан биргаман». Куръони каримда сса: «Мени ёд килинглар, Мен хам сизларни сслайман-ёд киламан» дейди.
Бир куни Лайгамбаримиз: «Муфарридунлар сзиб кетишди» дедилар. Сахобалар: «Ким у муфарридунлар ё А асулуллох?» деб ссрашди. Лайгамбаримиз: ........ (Давоми►►► )
Аосируддин Ахмад
-
«Сен севганинг билан бсласан"¦» (Давоми | ◄◄Бошига кайтиш)
Бир куни Лайгамбаримиз: «Муфарридунлар сзиб кетишди» дедилар. Сахобалар: «Ким у муфарридунлар ё А асулуллох?» деб ссрашди. Лайгамбаримиз: «Аллохни ксп зикр стувчи сркак ва аёллар» деб мархамат килдилар. (Муслим ривости)
Шу билан бирга Лайгамбаримиз Аллохни зикр килмайдиган инсонларнинг бахтсизлиги хакида шундай дейдилар: «Кайси бир кавм бир жойда жамланиб стиришса-ю, лекин Аллохнинг зикр килмасдан туришадиган бслса, худди слган сшакнинг сасиган жасади тепасидан тургандек бслишибди ва киёмат куни бу стиришлари уларга хасрат бслгусидир»
А асулуллох саллоллоху алайхи ва салламнинг олдиларига бир киши келди ва: «Ай Аллохнинг А асули: Ислом шариат-конун коидалари менга кспайиб кетди. Сиз менга бир нарсани сргатинг, мен унга каттик амал килай» деди. А асулуллох айтдилар: «Тилинг хеч качон Аллох зикридан тсхтамасин». (Термизий ва Ибн Можа ривостлари)
Сахобий розисллоху анхумлар сз хаётлари давомида ушбу гост кимматли васистни теран англаган ва унинг амалига каттик харакат килган зотлар сдилар. Сахобийлардан бирлари айтган сканлар: «Тилингни Аллох зикри ила доимо машгул килар скансан, жаннатга кулган холингда кираcан».
4. Аафс-хаво голиб келсада сзи суйган нарсаларидан ксра Севиклиси схши ксрган нарсаларни ортик ксриш-устун ксйиш. Гарчи кстарилиш машаккатли кечсада, Севикли зот сари юксалиш.
Ушбу иборани шархлаб Ибнул Коййим шундай дейдилар: «Бошкаларнинг розилигидан Аллохнинг розилигини устун ксйиш, ихтиёр килиш ва танлаш. Бунда, банда Аллох рози бсладиган ишнигина хохлайди ва килади, гарчи буни халклар ёктирмасин ва ундан газаб килсинлар. Бу пайгамбар алайхиссаломларга хос бслган ийсор-афзални ихтиёр килиш даражасидир. Ундан хам юкорироги Улул-азм пайгамбарларга хос. Ундан хам юкориси сса пайгамбаримиз Мухаммад алайхиссаломга хосдир».
Буларнинг бари уч ишни амалга ошириш билангина хосил бслади.
а). Аафс хохишларини бсйсундириш, унинг устидан сгалик килиш.
б). Аафс-хаво хохишларига мухолиф-карши бслиш.
в). Шайтон ва унинг дсстларига карши курашиш.
Шайхулислом Ибн Тайимис айтган сканлар: «Мусулмон киши Аллохдан ксркиши ва нафс хохишларидан тийилиши керак бслади. Инсон нафс-хаво ва шахват туфайли жазоланмайди. Балки у шахватларга сргашгани ва уларнинг васвасасига учиб иш килгани учун жазога мубтало бслади. Шунинг учун бу хохишлардан тийилиш ибодат ва солих амал хисобланади».
5. Калбни Аллохнинг исм ва сифатлари, уларнинг маърифати ва улар хакида мушохадага юзлантириш. Ушбу маърифат богларида тафаккур ила сайр килиш. Кимки Аллохни исм, сифатлари ва феъллари билан танир скан, шубхасиз уни схши ксриб колади.
Ибнул Коййим рохимахуллох айтадилар: «Олим Аллохга слтувчи йсл устида бслмас ва Аллохни танимас скан уни маърифат сохиби деб тавсифланмайди. Ориф шундай кишики, Аллохни исм-сифатлари ва феъллари ила танигандан кейин Аллохга килаётган ибодатида содик бслган, максади ва нистини холис У зот учун килган кишидир».
Кимки мана шу исм-сифатларни инкор стар скан, у ислом ва иймон асосларини бузибди ва схсон дарахтига талафот етказибди.
Лайгамбаримиз соллаллоху алайхи ва саллам: «Аллохнинг тсксон тсккиз исми бор. Кимки уларни ёд килса жаннатга киради» деб мархамат килганлар. ("Ад килиш" дан мурод бу исмларни маъноларини билиб, унинг такозосига биноан амал килиш. Масалан: Аллохнинг "Басийр" - "Ксрувчи" исмининг том маъноси Унинг ксриши сзига хос бслиб бандаларнинг ксришига киёс килинмайди, унинг ксриши олдида бирор нарса тссик бсла олмайди, на зулмат, на девор ва на бошкаси. У хар бир харакатни ксриб туради, унинг бир харакатни ксриши бошкасини ксришдан машгул килиб ксймайди, у бир вактнинг сзида барча махлукотларининг харакатларини кузатиб туради. Банда сз парвардигорининг ксриши шу каби чексиз сканини билгач, унга ёкмайдиган ва у рози бслмайдиган хар кандай амални килишдан хижолат килади ва ундан тийилади. Аллохнинг исм-сифатларини билишнинг снг буюк самараларидан бири мана шудир. Бошка исм-сифатларнинг маъносини билиш хам шу кабидир. Тахриристдан).
Банда схсон, инъом, схшилик ва лутф ичра буркангандир. Бу неъматни англаш инсон шууридан юкори ва хиссидан ксра баландрокдир. Дархакикат, Аллохдан ксра мунъим (неъмат ато стувчи) ва мухсин(схсон килувчи) йукдир. Бунга соглом акл хам, накл килинган ишончли хабарлар хам далолат килади. Акл сгалари - басийрат сохиблари наздида хакикатан, Аллохдан сзга махбуб йскдир. У зотдан бошкаси буткул мухаббатга, схши ксришга мустахик-лойик смасдир. Инсонни табиати шулки, унга схшилик килганни, лутф-мархамат ксрсатганни схши ксради. Унга бу мархамат учун керак бслса ёрдам беради, душманлардан химос килади. Ва унинг жамики схтиёжларига ксмак беришга харакат килади. Агар инсон хакикий маърифатни англаб етса, шуни тушуниб етадики, унга мухсин Зот- Аллох субханаху ва таологинадир ва Унинг ато стмиш анвойи схсонларини адоги йскдир. Аллох таоло мархамат килади: «Аллохнинг неъматларини хар канча санасангиз хам адогига етолмайсиз». (Иброхим: 34).
Саййид Кутб рохимахуллох айтган сканлар: «Калб бу шундай нарсаки - унинг хосистидан инсон инсон бслиб етишган. У бу улкан мулк-салтанатдаги кстаришдан еру осмонлар, тоглар ожиз бслган иймон омонатини ихтиёр стган ва Аллох таолонинг тсгри йсли ва хидост устида ихтиёрий истикоматни танлаган идрок, фарклаш ва маърифат кувватидир. Хеч ким ушбу кувватнинг мохистини, жисмнинг ичкариси ёки ташкарисида бслган марказини билмайди. Бу Аллох таолонинг инсонга жо стган сиридир ва буни Ундан сзга хеч ким билмас».
6. Бутун калби билан Аллох таоло хузурида сзини хокисор тутиш, бсйинсуниш.
Аллох таоло мархамат килади: «У Кунда овозлар хам А ахмонга таъзим килур, бас, факат пичирлашнигина сшитурсиз» (Тоха: 108).
Салафларимизда хушуъ, хокисорлик жуда ажиб ксринишларда бслган. Бу холатлар уларнинг калблари мусаффо ва пок бслганига далолат килади. Абдуллох ибн Зубайр намозга турган чогларида, хушуъга берилганларидан устун каби харакатсиз котиб колар сдилар. Саждада узок колганларидан, у зотни ёгоч ёки девор деб гумон килган кушлар елкаларига келиб кснишарди.
Али ибн Хусайн намозга тахорат олганларида ранглари окара бошларди. «Тахорат вактида сизни ташвишлантирган нарса нимадир?»-деб ссраганларида:
- «Хозир мен кимни хузурида туришимни биласизларми сзи?» деб жавоб берган сканлар.
7. Унга муножот килиш, Унинг каломини тиловат килиш учун Илохий нузул вактида, тунлари У Зот ила хилватда колиш. Самимий калб билан убудийст-кулчилик одоби ила У зотнинг хузурида коим бслиш. Сснгра буларни барчасини истигфор ва тавба ила хотималаш.
Аллох таоло мархамат килади: «Уларнинг ёнбошлари срин-ксрпаларидан узок бслур ва А оббиларига ксркув ва умид ила илтижо-дуо килурлар. Ва биз уларга ризк килиб берган нарсаларимиздан инфок-схсон килурлар» (Сажда: 16).
Шак-шубхасиз тун сохиблари мухаббат ахлидандирлар. Балки мухаббат ахлининг шарафлиси, обрслисидирлар. Чунки, узун тунларда У Зот хузурида ибодат билан коим бслишлари уларда юкорида зикри стган барча мухаббат сабабларини сзида мужассам килади. Само амини Жаброил алайхис-салом Ер амини Мухаммад саллоллоху алайхи ва саллам хузурларига тушиб, айтардилар: «Билингки, мсминнинг шарафи тунги киёми-лайли ва инсонлардан бехожатлигидадир. (съни уларнинг кслидаги нарсаларга мухтож бслмаслигидадир).
Хасан Басрий айтган сдилар: «Ибодатлар ичида тунги намоздан ксра кучлирок ибодатни топмадим. У киши: «Аима сабабли тахажжудда коим бслувчилар инсонлар ичида чиройли юзлиликлари билан ажралиб турадилар?»- деб ссралганида, шундай жавоб берган сканлар: «Чунки улар А ахмон билан холи колиб, ибодатда бслишди ва У зот уларни нури ила кийинтириб, буркади».
8. Содик мухиблар-севувчилар билан бирга бслиш. Уларнинг покиза каломларининг хушхср меваларидан бахраманд бслиш.
А асулуллох, саллолоху алайхи ва саллам, мархамат киладилар: «Аллох таоло хадиси кудсийда шундай дейди: «Мен учун бир-бирларини схши ксрганларга Менинг мухаббатим вожиб бслур. Мен учун бир-бирлари билан сухбат куриб стирганларга Менинг мухаббатим вожиб бслур. Мен учун бир-бирларини зиёрат стганларга Менинг мухаббатим вожиб бслур»
Мсминнинг Аллох учун бир биродарини схши ксриши содик иймони ва хусну хулкининг самарасидир. У шундай бир мустахкам тссикки, у сабабли Аллох банданинг калбини хифз стади ва токи иймон заифлашмасин ва хак йслдан тойилмасин учун у билан калбни кувватлантиради.
9. Калб ва Аллох сртасини бузадиган, сзгартирадиган барча сабаблардан четланиш.
Агар калб фосид бсладиган бслса, киши ундан дунёвий ишларини ислох киладиган хеч бир фойда топмайди ва ухровий ишларига манфаатли бслган бирон-бир наф ксрмайди.
Аллох таоло мархамат килади: «У Кунда на мол фойда берур ва на бола-чака. Факат Аллох хузурига тоза калб билан келгангина нажот топур». (Шуаро:88,89).
Тавфик Аллохдандир.
Аосируддин Ахмад
-
Man ohirgi Juma namozini Qo'qon shahridagi katta masjidlardan birida o'qiganimda bir muhim bo'lgan masalani eshitdim.
Namoz vaqtida rukuga ketishdan avval ba'zilar shimni ikki qo'llab tizza qismining yuqorirog'idan biroz tortadi va bu ruku,sajda mobaynida shimning tortilib tor bo'lib qolishini oldini oladi(engillik beradi).Bu amal namozni buzishi mumkin ekan,ya'ni,ulamolar namozda ikki qo'llab amalga oshirilgan ish namozning buzilishiga sabab bo'lishini aytishgan.
Ahir man bu amalni deyarli har namozimda amalga oshirganman-ku(hatolarimizni Alloh o'zi kechirsin)!
-
Assalomu alaykum wa rahmatulloh!
Muhim bir yangilikni sizlarga ma'lum qiloqchiman.
Toshkent shahrida tarovih - Qur'on hatmlari quyidagi kunlarda itmomiga yetarkan:
Hastimom (Hazrati Imom) masjidida - chorshanba kuni;
Ko'kcha (Shayx Zayniddin) masjidida - payshanba kuni;
Chorsu (Ho'ja Ahror Valiy) masjidida - juma kuni.
Inshaalloh xatmi Qur'onning so'nggida duolar qilinadi, birgalikda bo'lish nasib etsin!
-
Ассалому Алайкум.
Муборак булган кунларни барча мусилмонлар кадирлашади, интик булиб кутишади. Жума куни барча кунлардан фазилатлирок булган онлари сонислари мавжудлигини барчамиз жуда хам схши биламиз.
Жума Аамози, Лайгамбаримиз Мухаммад Салоллоху Алайхи Васалламга саловатлар айтиш. Жума Аамозига чикиш у ердаги барча керакли булган даватларни тинглаш шу каторда Жума кунининг снг фазилатли жойи хамма Аллохнинг фаришталарни бир жойга йегилишлари ва Жума Аамозига кираётган инсонларни кузатишлари. Барчангизни Аллох уз панохида асрасин. Хеч качон уз скинларингизга озор берманг, ёлгон гапирманг дилларини огритманг. Аамозларингизни вактида укинг. , Лайгамбаримиз Мухаммад Салоллоху Алайхи Васалламга саловатлар айтинг кушикларни тинглаб хиргойи килгандан кура , Лайгамбаримиз Мухаммад Салоллоху Алайхи Васалламга саловатлар айтиш минг маротаба афзалдир узингиз учун.
«Анг гузал исмлар Аллохникидир. Аллохга шу исмлар билан дуо килинг».
«Аллохдан бошка ибодатга сазовор илох йук. Гузал исмлар уникидир».
Лайгамбаримиз соллаллоху алайхи васаллам айтадилар:
«Аллох таолонинг 99 исмлари бордир. Уни ёд олганлар Жаннатга киради. Аллох бирдир (токдир) Токни севади».
«Аллох таолонинг 99 исмлари бордир. Ким уларни укиса Жаннатга киради».
Лайгамбаримиз соллаллоху алайхи васаллам шундай дуо килганлар: «Ай А аббим! Ожиз ва ожизликдан, куркокликдан, хасислик ва кабр азобидан панох сурайман» («Тажриди Сарих», 4/503).
Аллохим, кабр азобидан, Дажжол фитнасидан, хаёт-мамот фитнасидан, гунох килиш ва карзга ботишдан Узингдан панох сурайман! (Бухорий ривости)
«Арталаб ва кечкурун масжидга борган кишининг хар бориб-келишида Аллох жаннатни тайёрлайди» («А иёзус-солихин», 2/379).
«Ким Аллох таолани уйининг хайр ва баракотини орттиришини истаса, овкатдан олдин ва кегин кулини ювсин» («Кутуби ситта», 17/426).
Жума аёмингиз сна бир бора муборак булсин.
-
Аллоҳ йслида дсстлашиш одоб ва ҳуқуқлари
Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм
Оламлар А абби Аллоҳга ҳамду санолар, пайғамбаримизга ва у зотнинг аҳли ва асҳобига салавоту саломлар бслсин.
Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло Қуръон Каримда дейди: «Мсминлар ҳеч шак-шубҳасиз оға-инилардир.» (Ҳужурот: 10) Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам сса «Мусулмон мусулмоннинг биродаридир...» деганлар. Бу Исломий биродарликнинг сзига хос одоб ва ҳуқуқлари бслиб, уларга амал қилинсагина Аллоҳ ва расули ирода қилган биродарлик рсёбга чиқади. Шунга биноан биз қуйида ана шу одоб ва ҳуқуқларни баҳоли қудрат баён қилишга ҳаракат қиламиз.
1. Яхши нист:
Ссзда бслсин, амалда бслсин, ҳар бир нарсада схши нист қилиш лозим. Зотан, амаллар нистларга қараб сътибор қилинади. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганларидек: «Амаллар фақат нистлар билан (сътиборлидир) ва ҳар бир кишига фақат нист қилган нарсасигина (бслади)» (Бухорий ва Муслим ривостлари). Шундай скан, киши дини ва дунёсида сзига суснч ҳамда Аллоҳнинг тоат-ибодатида унга ёрдамчи бсладиган бир солиҳ инсон билан дсст ва биродар тутинишга нист қилиши лозим. Мана шу нистларига қараб Аллоҳ таоло ҳар икки дсстни схшиликка муваффақ қилиб, уларнинг дсстлик ва биродарлигини асрайди.
2 . Солиҳ мсмин киши билан дсст ва биродар бслиш.
Аллоҳ таоло айтади:
«Мсминлар ҳеч шак-шубҳасиз оға-инилардир» (Ҳужурот: 10).
«Сизлар Унинг неъмати сабаб биродарларга айландингиз» (Оли Имрон: 103).
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганлар: «Фақат мсмин билан дсстлашгин...» (Абу Довуд, Термизий ривостлари).
Мсмин бслмаган кишилар билан дсстлашиш сса Аллоҳ учун схши ксриш ва Аллоҳ учун ёмон ксриш жумласидан бслмай, аксинча, иймоннинг ушбу тармоғида хатарли иллат борлигига далилдир. Иймонсиз кимса билан дсстлашиш кишига дунёю охиратда фақат зиён келтиради. Дунёдаги зиёни шуки, кофир ёки фожир кимсадан хотиржам бслинмайди, ҳар қанча дсстлик изҳор қилмасин унга ишониб бслмайди, бир кун келиб Ислом аҳлига бслган адовати, сз дини аҳлига бслган муҳаббати ва фожир табиати албатта ғолиб келади, мсмин биродарига хиёнат қилади, унга Аллоҳнинг тоатида ёрдам бериши уёқда турсин, аксинча маъсистга бошлайди. Охиратда сса унга ашаддий душманга айланади. Аллоҳ таоло айтади: «У Кунда дсстлар бир-бирларига душмандир, магар (Аллоҳ йслида дсстлашган) тақводор зотларгина (мангу дсстдирлар)» (Зухруф: 67).
3. Аллоҳ учун схши ксриш.
Яъни, дсст ва биродарга бслган муҳаббат Аллоҳ учун бслиши, қариндошлик ёки тижорат каби дунёвий манфаатлар учун бслмаслиги лозим. Анас розисллоҳу анҳудан ривост қилинган ҳадисда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганлар: «Кимда учта нарса бслса, у иймоннинг ҳаловатини топади: ... бир кишини схши ксрса фақат Аллоҳ учун схши ксриши...» (Бухорий ва Муслим ривостлари).
Мана шу ҳақиқий муҳаббат, иймоннинг снг мустаҳкам халқаларидан ва снг улуғ тармоқларидандир. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганларидек: «Аллоҳ йслида дсстлашиш ва Аллоҳ йслида душманлик қилиш, Аллоҳ учун схши ксриб, Аллоҳ учун ёмон ксриш иймоннинг снг мустаҳкам халқаларидан» (Аҳмад ва Ибн Аби Шайба ривостлари).
Дунёвий мақсад йслидаги муҳаббат сса сша мақсад амалга ошиши билан барҳам топади. Бундай муҳаббат вақтинчалик ва беқарор муҳаббат бслиб, унда на давомийлик, на схшилик бслади. Кспинча у арзимас сабаблар ва оддий зиддистлар туфайли адоватга айланиб кетади.
4. Биродарига уни Аллоҳ учун схши ксришини билдириш.
Дсст дсстига уни Аллоҳ учун схши ксришини айтиб қсйиши сртадаги дсстлик ва муҳаббат ришталарининг кучайишига сабаб бслади. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганлар: «Агар сизлардан бирингиз биродарини схши ксрса, схши ксришини унга билдириб қсйсин» (Аҳмад ва Абу Довуд ривостлари). Ҳатто, унинг уйига бориб, бу ҳақда айтиб, хабардор қилиши суннатдир. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганлар: «Агар сизлардан бирингиз дсстини схши ксрса, унинг уйига бориб, уни Аллоҳ учун схши ксришини етказиб қсйсин» (Аҳмад ривости).
Қаранг, қандай гсзал одоб! Дилга нечоғли таъсирли! Бироқ, бунга амал қиладиганлар нақадар кам! Ҳолбуки, мусулмон киши А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг суннатларини ҳаётга татбиқ стишдан, уни ёйиш ва одамлар орасида изҳор қилишдан асло хижолат бслмаслиги керак. Аслида бу иш унга савоби келиб турадиган солиҳ амаллар ичида снг улуғларидан.
5. Биродарига салом бериш ва унинг саломига алик олиш.
Яъни, учрашган пайтингизда унга салом беришингиз ёки у биринчи бслиб салом берган бслса алик олишингиз. Бу, албатта, Исломий салом билан, съни «Ассалому алайкум ва роҳматуллоҳи ва барокатуҳ» дейиш билан бслади. Ушбу саломлашув калималаридан воз кечиш, бунинг срнига одатда кофирлар ишлатадиган саломлашув ибораларини қсллаш, масалан: «гуд монинг», «привет» каби ажнабий ссзлар билан саломлашиш, ёки бслмасам уни «хайрли тонг», «салом» каби ссзларга алмаштириш жоиз смас. Бироқ, аввал исломий салом билан бошлаб, ортидан бошқа салом лафзларини ишлатса — кофирларнинг саломлашуви бслмаслиги шарти билан — зарари йсқ. Афзали ва схшиси — ислом саломи билан кифосланишдир. Зеро, бу Аабий соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг, саҳобаларнинг ва уларга схшилик билан сргашган зотларнинг феълларидан. Ушбу одобга далолат қиладиган ҳадислардан бири шуки, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Мусулмоннинг мусулмон устида олтита ҳаққи бор», дедилар. «Улар қайсилар, ё А асулуллоҳ?» деб ссрашганда: «Агар учрашсанг унга салом бер, меҳмонга чақирса ижобат қил, насиҳат ссраса насиҳат қил, акса уриб, "œАлҳамду лиллаҳ» деса «Ярҳамукаллоҳ» деб ташмит айт, бемор бслса бориб кср, вафот стса жанозасига қатнаш» (Муслим ривости).
6. Биродари акса урса унга ташмит айтиш.
Яъни, чучкириб: «Алҳамду лиллаҳ» деса, юқоридаги ҳадисда айтилганидек, унга «Ярҳамукаллоҳ» деб жавоб айтади. Бунга жавобан чучкирган киши «Яҳдийкумуллоҳу ва юслиҳу болакум» дейди.
7. Бемор бслганида бориб ксриш.
Бу унинг кснглини кстарадиган ва биродари учун унинг сътиборли сканини ҳис қилдирадиган, дсстлик ришталарини мустаҳкамлайдиган, беморнинг руҳистига схши таъсир қиладиган ишдир. Бироқ, бундай пайтларда касал ксриш одобларига риос қилиш зарур.
8. Дсстнинг чорловини қабул қилиш.
Яъни, дсстингиз сизни бирон таомга чақирса, ақиқа бслсин, валима бслсин ё оддий зиёфат бслсин, унинг чақириғини қабул қилишингиз лозим. Юқоридаги ҳадисда бу ҳақда ҳам ссз стди. Бироқ, агар бу зиёфатда сиз сзгартиришга қодир бслмайдиган бирон ҳаром ёки мункар иш бслса, унга бориш жоиз смас.
9. Дсстга насиҳат қилиш.
Яъни, насиҳат талаб биродарга фойдали бслган холис насиҳат билан насиҳат қилишингиз, бу сса у учун дини ва дунёсида схшилик бслган нарсаларни гапириш билан бслади. Бу юқоридаги ҳадисда айтилганидек, сизнинг зиммангиздаги унинг ҳаққидир. Аасиҳат қилишда аччиқ бслсада ҳақни айтиш, ёлғон ссзламаслик, алдамаслик лозим. Чунки бу унга нисбатан хиёнат бслади.
10. Дсстнинг ҳадссини қабул қилиш, арзимас ва оз нарса бслса-да, қслини қайтармаслик
Зеро, Ибн Масъуд розисллоҳу анҳу ривост қилган ҳадисда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганлар: «Чорлаган одамнинг чақириғини қабул қилинглар ва ҳадсни қайтарманглар» (Аҳмад, Табароний, Байҳақий, Бухорий («ал-Адаб ал-Муфрад»да) ривостлари). Дсстнинг ҳадссини рад стиш кспинча шайтонга сртадаги дсстлик ришталарини узиб ташлаши учун имконист сшигини очиб беради.
11. Дсстга ҳадс бериш. Бу ишга бесътибор бслмаслик, вақти-вақти билан, ҳар хил муносабатларда имконист даражасида дсст дсстига ҳадслар бериб туриши схши бслади. Зеро, бу дсстнинг муҳаббатини зиёда қилади. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганларидек: «Бир-бирингизга ҳадс беринг, муҳаббатларингиз ортади» (Бухорий «ал-Адаб ул-Муфрад»да ривост қилган).
12. Қайғусига шерик бслиш. Яъни, дсст бошига мусибат етганда у билан теппа-тенг қайғуриш, ширин ссз билан далда бериш, керак бслса моддий ёрдам ксрсатиш. Абу Мусо розисллоҳу анҳудан ривост қилинган ҳадисда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганлар: «Мсмин мсминга нисбатан чор-атрофи бир-бирини маҳкам тутиб турган бино кабидир» (Бухорий ва Муслим ривостлари).
13. Шодлигини баҳам ксриш. Яъни, дсстнинг хурсанд бслганига хурсанд бслиш, унинг шодлигига шерик бслиш, бирон неъматга сришган бслса унга ҳасад қилмаслик, аксинча барака тилаб дуо қилиш.
14. Унга схшилик тилаш. Яъни, сзингиз учун схши ксрган нарсани унга ҳам схши ксришингиз. Зеро, бу иймоннинг хосистларидан. Анас розисллоҳу анҳудан ривост қилинади, Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: «Сизларнинг бирортангиз то сзи учун схши ксрган нарсани биродарига ҳам схши ксрмагунича иймони комил бслмайди» (Бухорий ва Муслим ривостлари). Шунингдек, сзингиз учун ёмон ксрган ёмонлик ва зарарни унга ҳам ёмон ксришингиз. Зеро, иймон бусиз мукаммал бслмайди ва бу чин муҳаббат ва олижанобликнинг белгисидир.
15. Уни ғийбат қилдириб қсймаслик. Яъни, орқасидан ғийбат қилинганда уни ҳимос қилиш ва обрссини сақлаш. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганлар: «Ким биродари йсқлигида унинг обрс-номусини ҳимос қилса, Аллоҳ уни дсзахдан озод қилишни Ўз зиммасига олди» (Аҳмад, Табароний ривостлари). Биров уни орқасидан камситмоқчи бслса, бунга йсл қсймаслик, балки уни бундан ман қилиш. Шундай скан, снди сзингиз уни ғийбат қилмаслигингиз сса албатта лозим. Чунки бу унинг сизнинг зиммангиздаги ҳаққидир. Яхши дсст ҳеч қачон дсстини ғийбат қилмайди.
16. Унинг айбу нуқсонини беркитиш. Яъни, барча ксринишларда, хоҳ номусини ҳимос қилиш билан, хоҳ авратини[1] ёпиш билан, хоҳ айби, хато ва гуноҳини сшириш билан бслсин, уни сраш — сатр қилиш. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганлар: «Ким дунёда мусулмон биродарининг айбини сширса, Аллоҳ қиёмат куни унинг айбини сширади» (Аҳмад ривости). Бу — сз нафсингиз учун қай даражада бслишига рози бслсангиз, биродарингизга ҳам шу даражада бслиши лозим.
17. Унга хоҳ золим, хоҳ мазлум бслсин, ёрдам бериш. Мазлум бслганда ёрдам бериш — у билан елкама-елка туриб, поймол бслган ҳақ-ҳуқуқини қайтариб олиш, золим бслганда ёрдам бериш сса — уни зулм қилишдан тсхтатиш ва тсғриликка қайтариш билан бслади. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Биродарингга золим бслса ҳам, мазлум бслса ҳам ёрдам бер», дедилар. «Золим бслса қандай ёрдам бераман?» деб ссралганда: «Уни зулмдан тиссан, мана шу унга ёрдам бериш бслади», дедилар. (Бухорий ривости).
Мусулмон киши мусулмон биродари унинг ёрдамига муҳтож бслганида уни ёрдамсиз ташлаб қсйиши жоиз смас, балки тезлик билан унинг ёрдамига шошилиши керак бслади.
18. Унинг совчилиги устига совчи қсймаслик. Яъни, биродари бирон аёлга уйланиш мақсадида харидор бслган бслса, то никоҳлангунича ё сса унга уйланиш нистидан қайтгунича кутиши, шундан сснг агар истаса совчи қсйиши лозим. Акс ҳолда икки сртада кснгилсизлик келиб чиқишига ва адоват пайдо бслишига сабаб бслади. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганлар: «Мсмин мсминнинг биродаридир. Мсмин сз биродарининг байи устига бай қилиши ва биродарининг совчилиги устига совчи қсйиши ҳалол бслмайди» (Муслим ривости).
19. Байи устига бай қилмаслик. Яъни, бирон нарсага харидор бслиб турган бслса у ҳам сшанга харидор бслмаслиги, уни сотиб олишини ё сотиб олиш фикридан қайтишини кутиб туриши лозим. Кспинча мана шу нарса дилларнинг сзгаришига, муҳаббат ва дсстлик срнига адоват ва нафрат срнашига сабаб бслади. Бундай қилишнинг ҳаром сканига далолат қилувчи ҳадис юқорида стди.
20. Гап-ссзда ҳам, насиҳат қилганда ҳам, бошқа пайт ҳам биродарига рост ссзлаш ва ёлғон гапирмаслик. Чунки, бундай қилиш — хиёнат ва алдамчилик бслади. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганлар: «Мусулмон мусулмоннинг биродаридир, унга хиёнат қилмайди, ёлғон гапирмайди, ёрдамсиз қсймайди. Ҳар бир мусулмоннинг обрсси, моли ва қони бошқа мусулмонга ҳаромдир. Тақво мана бу ердадир — шундай деб қалбларига ишора қилдилар — мусулмон биродарини ҳақир санаш кишининг ёмонлигига кифосдир» (Термизий ривости).
---------------------
[1] Бу ерда "œаврат" ссзи бегоналар ҳузурида у ҳақда гапириш мумкин бслмаган, кишининг ички сирлари маъносида ишлатилган. Бунга кишининг аёлига қиладиган хос муомалалари, аёлининг умумий сифатлари, умуман олганда бегоналардан сақланиши керак бслган шахсий ҳолатлар ва ишлар киради.
-
АЛЛОҲ БААДАЛАА ГА БЕЛГИЛАБ БЕА ГАА ҲАҚ-ҲУҚУҚ ВА МАЖБУА ИЯТЛАА
Бисмиллаҳир роҳманир роҳим
Мусулмоннинг номусига тил тегизиш мусулмон биродарига ҳаромлиги ва мусулмон биродари ҳақида бслмағур ссзлар айтувчи киши ҳақида
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Ҳар бир мусулмоннинг моли, номуси ва қони бошқа мусулмон учун ҳаромдир. Мусулмон биродарини камситиши кишининг ёмонлигига кифосдир» (Муслим ривости).
Абу Бакра ас-Сақафий розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам (ҳажжатул-вадоъ куни) одамларга хутба қилиб: «Бугун қандай кунлигини биласизларми?», дедилар. Улар: «Аллоҳ ва А асули билувчироқ», дейишди. У зот бироз жим турдилар, снди биз уни бошқача ном билан атасалар керак, деб сйлаб турган сдик: «Қурбонлик куни смасми?!», дедилар. Биз: «Ҳа, шундай ё А асулуллоҳ», дедик. «Бу қайси шаҳар? Баладул-ҳаром смасми?!», дедилар. Биз: «Ҳа, шундай ё А асулуллоҳ», дедик. «Сизларнинг қонларингиз, молларингиз, обрс-номусларингиз мана шу шаҳрингиз, мана шу ойингиз, мана шу кунингизнинг ҳаромлигидек ҳаромдир. Огоҳ бслингиз, етказдимми?!», дедилар. Биз: «Ҳа», дедик. «Ларвардигоро, Ўзинг гувоҳ бслгайсан. Шу ерда ҳозир бслганлар ҳозир бслмаганларга етказсинлар! Зеро, баъзи етказувчилар бсладики, сзидан ксра схшироқ англайдиган кишиларга етказадилар», дедилар. Яна айтдилар: «Мендан сснг бир-бирингизнинг бсйнингизга қилич соладиган кофирларга айланиб кетманглар!». (Муттафақун алайҳ).
Абу Ҳумайд ас-Соидий розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Биродарининг розилигисиз унинг асосини (таёғини) олиши ҳам кишига ҳалол бслмайди, бу сса Аллоҳ таоло мусулмоннинг молини мусулмонга қаттиқ ҳаром қилгани учундир» (Аҳмад, Таҳовий, Ибн Ҳиббон, Байҳақий ривостлари, Албоний саҳиҳ санаган, Ирвоул-ғалил: 1459).
Ибн Умар розисллоҳу анҳумодан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «(Ҳақиқий) мусулмон — мусулмонлар унинг қсли ва тилидан саломат бслган кишидир, (ҳақиқий) муҳожир — Аллоҳ қайтарган нарсани тарк стган кишидир» (Бухорий ривости).
Абдуллоҳ ибн Масъуд розисллоҳу анҳудан ривост қилинади, Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: «Мусулмонни сскиш фосиқликдир, у билан жанг қилиш куфрдир» (Муттафақун алайҳ).
Муоз ибн Анас розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Ким одамлар тушадиган сринни торайтирса ё йслни тссиб қсйса ё мсминга озор етказса, унинг жиҳоди жиҳод смас»[1] (Аҳмад ва Абу Довуд ривости, Саҳиҳул-жомиъ: 6378).
Абу Бакра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: Мен А осулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг шундай деганларини сшитдим: «Икки мусулмон бир-бирига қиличлари билан юзланса, слдиргани ҳам, слдирилгани ҳам дсзахдадир.» Мен: «А А осулуллоҳ, бу-ку қотил, слдирилганнинг ҳоли нега ундай?» деб ссрадим. «Албатта, у ҳам шеригини слдиришга ҳарис сди» дедилар (Бухорий ривости).
Абу Бакра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Мусулмон киши мусулмон биродарига қарши қилич сланғочласа, то уни қайта қинига солгунича фаришталар унга лаънат айтиб турадилар» (Ас-силсилатус-саҳиҳа: 3973).
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Сизлардан бирингиз биродарига тиғ билан ишора қилса, гарчи у сзининг туғишган ака ё укаси бслса-да, фаришталар унга лаънат айтадилар» (Аҳмад, Муслим, Термизий ривостлари, Саҳиҳул-жомиъ: 1957).
Ибн Аббос розисллоҳу анҳумодан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Каъбага боқиб, дедилар: «Марҳабо, сй Байтуллоҳ! Сен нақадар улуғсан, ҳурматинг нақадар буюк!! Бироқ мсминнинг ҳурмати Аллоҳнинг ҳузурида сенинг ҳурматингдан ҳам улуғроқ. Аллоҳ сендан фақат битта нарсани ҳаром (ҳурматли) қилган бслса, мсминдан учта нарсани — қонини, молини ва у ҳақда ёмон гумонда бслишни ҳаром қилди» (Байҳақий «Шуъабул-иймон»да келтирган, Ас-силсилатус-саҳиҳа: 3420).
Абу Умома ал-Ҳорисий розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Ким қасами билан бир мусулмон кишининг ҳаққини тортиб олса, Аллоҳ унга дсзахни вожиб қилиб, жаннатни ҳаром қилади». Шунда бир киши: «Озгина нарса бслса ҳамми, ё А асулуллоҳ?», деб ссради. «Арок (дарахти)нинг новдаси (съни мисвок, ИАТ) бслса ҳам!», деб жавоб бердилар (Муслим, Аҳмад, Аасоий, Ибн Можа ривостлари, Саҳиҳул-жомиъ: 6076).
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Бир киши биродарининг совчилиги устига — то у (биродари сша аёлга) уйланмагунича ёки уни тарк қилмагунича — совчи қсймасин» (Муттафақун алайҳ).
Ибн Умар розисллоҳу анҳумодан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Бир киши биродарининг байи устига бай қилмасин, биродарининг совчилиги устига совчи қсймасин, фақат сзи рухсат берсагина мумкин» (Муслим ривости).
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Бир киши мусулмон биродарининг савдолашиши устига савдо қилмасин» (Муслим ривости).
Уқба ибн Омир розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Мусулмон мусулмоннинг биродаридир, мусулмон киши биродарига айб-нуқсонли нарсани нуқсонини айтмай сотиши ҳалол бслмайди» (Аҳмад, Ибн Можа, Ҳоким ривостлари, Саҳиҳул-жомиъ: 6705).
Умома ибн Саҳл ибн Ҳунайф розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Сизлардан бирингиз нега (ҳасад ва ксзи билан) сз биродарини слдириши керак?! Агар бирортангиз биродарида сзига ёққан нарсани ксриб қолса, унга барака тилаб дуо қилсин» (Аасоий, Ибн Можа ривостлари, Саҳиҳул-жомиъ: 4020).
Абдуллоҳ ибн Масъуд розисллоҳу анҳудан ривост қилинади, Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: «Мусулмонни сскиш фосиқликдир, у билан жанг қилиш куфрдир, унинг молининг ҳурмати қонининг ҳурмати билан бир хилдир[2]» (Табароний ривости, Саҳиҳул-жомиъ: 3596).
Ибн Амр розисллоҳу анҳумодан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Мсминни сскувчи ҳалокат ёқасида турувчи кабидир» (Саҳиҳул-жомиъ: 3586).
Ибн Умар розисллоҳу анҳумодан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Қай бир киши биродарига: «Ай кофир!» деса, улардан бири сша (кофирлик) билан қайтади. Агар у айтганидек бслса хсп, акс ҳолда (кофирлик унинг сзига) қайтади» (Муслим ривости).
Абу Зар розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганлар: «Ким бир кишини кофир деб чақирса ё «Аллоҳнинг душмани» деса-ю у одам ундай бслмаса, (сша гапи) сзига қайтади» (Муслим ривости).
Абдуллоҳ ибн Умар розисллоҳу анҳумодан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Ким бир мсмин ҳақида ноҳақ гап гапирган бслса, то айтган гапини исботламагунича (жаҳаннам аҳлидан чиққан) қон-йиринг балчиғида сақланади» (Аҳмад, Абу Довуд, Ҳоким ривостлари, Ас-силсилатус-саҳиҳа: 437).
Имрон ибн Ҳусойн розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Бир киши биродарини: «Ай кофир!» деса, гсё уни қатл қилибди. Мсминни лаънатлаш гсё уни қатл қилишдир» (Табароний ривости, Саҳиҳул-жомиъ: 710).
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: «А А асулуллоҳ, ғийбат нима?» деб ссралди. «Биродаринг ҳақида у ёқтирмайдиган нарсани айтишинг», дедилар. «Агар мен айтган нарса унда ҳақиқатан бслса-чи?», дейилди. «Аган сен айтган нарса унда бслса, сен уни ғийбат қилган бсласан, агар у нарса унда бслмаса, сен унга бсҳтон қилган бсласан», дедилар (Термизий ва Абу Довуд ривостлари, Саҳиҳу сунани Аби Довуд: 4079).
Саид ибн Зайд розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Мусулмон кишининг обрссини ноҳақ тскиш риболарнинг ҳам рибосидир» (Саҳиҳу сунани Аби Довуд: 4081).
Қайсдан ривост қилинади: Амр ибн Ос бир қанча асҳоблари билан бораётиб бир хачирнинг шишиб кетган слаксаси ёнидан стиб қолди ва: «Аллоҳга қасамки, сизлардан бирингиз мана шу слаксадан қорни тсйгунича ейиши мусулмоннинг гсштини (ғийбат билан) ейишидан схшироқ», деди. (Саҳиҳул-адабил-муфрад: 565).
Мусулмоннинг гсштини ейиш уни ғийбат қилиш билан бслади. Аллоҳ таоло айтганидек: «Айримларингиз айримларни ғийбат қилмасин! Сизлардан бирон киши сзининг слган биродарининг гсштини ейишни схши ксрурми?! Ана ёмон ксрдингизми?! (Бас, гуноҳи бундан-да ортиқ бслган ғийбатни ҳам ёмон ксрингиз)! Аллоҳдан қсрқингиз! Албатта Аллоҳ тавбаларни қабул қилувчи, меҳрибондир» (Ҳужурот: 12).
Салама ибн Акваъ розисллоҳу анҳу айтади: «Агар бир киши биродарига лаънат сқиётганини ксрсак, уни гуноҳи кабиралардан бирини қилаётган санардик» (Табароний ривости, Ас-силсилатус-саҳиҳа: 2649).
Биродарига араз қилиб, уч кундан ортиқ гаплашмай қсйган одам ҳақида
Анас ибн Молик розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Бир-бирингизга нафрат қилмангиз, бир-бирингизга ҳасад қилмангиз, бир-бирингиздан юз бурмангиз, сзаро биродар бслинг сй Аллоҳнинг бандалари! Мусулмон киши биродари билан уч кундан ортиқ гаплашмай қсйиши дуруст смас!» (Муттафақун алайҳ).
Оиша розисллоҳу анҳодан ривост қилинган ҳадисда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Мусулмон мусулмонга уч кундан ортиқ гина-араз қилиши жоиз смас, учрашганида уч марта салом берсин, ҳаммасида алик олмаса, гуноҳи унинг бсйнига бслади» (Саҳиҳу сунани Аби Довуд: 4105).
Ҳишом ибн Омир ал-Ансорий розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Мусулмон мусулмон билан уч кундан ортиқ аразлашиши дуруст смас. Аразларида давом стишаркан, ҳақдан бурилган ҳолда қолишади. Аразидан биринчи бслиб тушганига араздан срта тушганлиги каффорат бслади. Агар шу аразлашувлари билан слиб кетишса иккаласи ҳам асло жаннатга кира олишмайди. Агар (бири бошқасига) салом берса-ю, униси саломни қабул қилишдан бош тортса, (салом берганга) фаришта жавоб қайтаради, унисига сса шайтон жавоб қайтаради» (Саҳиҳул-адабил-муфрад: 311).
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинган ҳадис борки: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Мусулмон киши биродарига уч кеча-кундуздан ортиқ гина қилиши ҳалол бслмайди, кимки уч кундан ортиқ гина қилган ҳолида слиб кетса дсзахга киради» (Саҳиҳу сунани Аби Довуд: 4106).
Абу Хирош ас-Суламий розисллоҳу анҳу айтади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг шундай деганини сшитдим: «Кимки биродарини бир йил гаплашмай тарк қилса, худди унинг қонини тсккан каби бслади» (Саҳиҳул-адабил-муфрад: 313, Саҳиҳу сунани Аби Довуд: 4105).
Абдуллоҳ ибн Масъуд розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Агар икки киши Исломга киргач, бир-бири билан аразлашиб гаплашмай қсйишса, улардан бири — съни зулм қилгани — то қайтиб гаплашмагунича Исломдан чиққан бслади» (Баззор ривости, Ас-силсилатус-саҳиҳа: 3294).
Абу Айюб ал-Ансорий розисллоҳу анҳу ривост қилади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Мусулмон кишига сз биродарини уч кечадан ортиқ гаплашмай ташлаб қсйиши, учрашсалар униси у ёққа юз сгириб, буниси бу ёққа юз сгириши ҳалол бслмайди. Уларнинг снг схшиси саломни аввал берганидир» (Бухорий ва Муслим ривостлари).
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: «Жаннат сшиклари ҳар пайшанба ва душанба кунлари очиб қсйилади ва Аллоҳга ширк келтирмаган ҳар бир кишининг гуноҳлари шу икки кунда кечирилади. Фақат биродари билан срталарида адоват бслган кишини қолдирилиб: «Бу иккаласини то срашиб олмагунларича қсйиб туринглар», дейилади» (Муслим, Термизий, Абу Довуд ривостлари, Саҳиҳу сунани Аби Довуд: 4108).
Абу Довуд деди: агар алоқани узиш Аллоҳ таоло учун бслса, бунинг зарари йсқ, Умар ибн Абдулазиз бир кишидан юзини тссиб олган[3].
Абдуллоҳ ибн Масъуд розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Уч киши бслсаларингиз, то бошқа одамларга аралашиб кетмагунингизча икки киши бир кишини ажратиб қсйиб, бир-бири билан шивирлашиб гаплашмасинки, бу унинг кснглини оғритади» (Муттафақун алайҳ).
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Сизлардан бирингиз бир биродари билан ксришганда унга салом берсин. Агар срталарини бирор дарахт ё девор ё харсанг тссиб қолиб, сснг рспара келсалар, сна салом берсин» (Саҳиҳу сунани Аби Довуд: 4332).
Мусулмонлар зарарига айғоқчилик қиладиган[4] киши ҳақида
Абу Барза ал-Асламий розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Ай тили билан иймон келтириб, қалбига иймон кирмаган кишилар! Мусулмонларни ғийбат қилманглар, уларнинг айбларини қидириб юрманглар! Зеро ким уларнинг айбларини текшириб юрса, Аллоҳ унинг айбини текширади. Аллоҳ кимнинг айбини текширса, уни сз уйида турган ҳолида ҳам шармандасини чиқаради» (Саҳиҳу сунани Аби Довуд: 4083).
Муоз ибн Анас ал-Жуҳаний розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Ким бир мсминни мунофиқдан ҳимос қилса, Аллоҳ таоло қиёмат куни унинг стини жаҳаннам стидан ҳимос қиладиган бир фариштани юборади. Ким бир мусулмонни шарманда қилиш мақсадида уни бирон нарса билан айбласа, Аллоҳ таоло уни то айтган гапи (жазоси)дан қутулмагунича жаҳаннам ксприги устида ушлаб туради» (Саҳиҳу сунани Аби Довуд: 4086).
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Гумондан сақланинглар, зеро гумон ссзларнинг снг ёлғонидир. Бировлар ортидан жосуслик қилманглар, айбларини қидирманглар, бир-бирингизга буғз-адоват қилманглар, биродар бслинглар!» (Бухорий ривости).
Муставрид розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Ким бир мусулмоннинг (шаъни) свазига нон топиб еса, Аллоҳ таоло унга сшанча миқдорда жаҳаннам стидан едиради. Ким бир мусулмоннинг шаъни свазига кийим кийса, Аллоҳ азза ва жалла унга жаҳаннам оловини кийдиради. Ким мусулмон кишига нисбатан риё ва сумъа срнида турса, Аллоҳ таоло қиёмат куни уни риё ва сумъа срнида тургизади» (Саҳиҳул-адабил-муфрад: 179, Ас-силсилатус-саҳиҳа: 934).
Анас розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам уйларида намоз сқиб турган сдилар, бир киши келиб уйларига қаради. Шунда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам сқдонларидан камон сқи олиб, унинг ксзларига қараб тсғрилаган сдилар, ҳалиги одам қайтиб кетди. (Бухорий «Ал-адабул-муфрад»да, Аҳмад ва бошқалар ривости, Ас-силсилатус-саҳиҳа: 612).
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Агар бир одам сенинг уйингга сендан берухсат қараса, тошча билан уриб ксзини чиқариб қсйсанг сенга гуноҳ бслмайди (Муттафақун алайҳ).
Ҳақиқий биродарлик ва фидокорликка бир мисол:
Анас розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Қурайш муҳожирлари билан ансорларни биродар қилдилар, шунда Саъд ибн А абиъни Абдураҳмон ибн Авфга биродар қилиб қсйдилар. Саъд Абдурраҳмонга: «Менинг мол-давлатим бор, уни тенг иккига бслиб, срмини сизга бераман. Иккита аёлим бор, ксринг, қайсиниси сизга маъқул бслса талоқ қилай, сиз унга уйланинг», деди. Абдурраҳмон унга жавобан деди: «Аллоҳ сизга аҳли-аёлингиз ва мол-давлатингизни баракотли қилсин, мени бозорга йсллаб қсйинг...» (Бухорий ва Аасоий ривости, Саҳиҳу сунанин-Аасоий: 3172).
Аллоҳ таолодан бизларни ва бизлардан илгари иймон билан стган зотларни мағфират қилишини ва қалбларимизда иймон келтирган зотлар учун бирон ғилли-ғаш қсймаслигини ссраймиз. Ларвардигоро, албатта Сен меҳрибон ва раҳмлидирсан.
Шунингдек, У зотдан тарқоқликларимизни бирлаштиришини, сафларимизни Китобу суннат ҳамда салафлар тушунчаси асосида бириктиришини, дилларимизни ошно қилишини, бизларни ёвлар қаршисида бир тану бир жонга айлантириб, душманларимиз ва динимиз душманлари устидан Ўзи нусрат ва ғалаба беришини ссраймиз. Зотан У Ашитувчи, Яқин ва Ижобат қилувчи Зотдир.
Аллоҳ таоло пайғамбаримизга, у зотнинг аҳли ва асҳобига салавот ва саломлар йслласин.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Шундай скан, мужоҳид жиҳод қилаётганлиги билан мағрурланиб қолмасин, мусулмон биродарларига нисбатан қандай муомала қилаётганини текшириб боқсин. Зеро, мусулмонларга заррача озор етказиш билан сзи билмаган ҳолда жиҳодининг ажридан маҳрум бслиб қолиши мумкин, Аллоҳ асрасин! Аслида, мужоҳид мусулмонлардан озор ва зарарни даф қилиш, уларнинг ҳурмат ва номусларини ҳимос қилиш учун жиҳод қилади, уларга озор ва азист бериш учун смас!
Ушбу ҳадисда ва мусулмоннинг ҳурматига доир юқоридаги бошқа ҳадисларда арзимас сабаблар билан, бир ёки бир неча қаланги-қасанғи кофирнинг слигини деб — уларнинг слим сабаблари аниқ ҳам смас аслида — ичида мусулмонлар ҳам, бошқалар ҳам бор бслган бутун бошли бинони ичидаги бегуноҳ одамлари билан қсшиб портлатиб юборадиган, мусулмонларнинг ҳурматлари ва қонларини бир чақага тенг ксрмайдиган кимсаларга насиҳат ва ибратлар мавжуд.
[2] Менга шундай савол бслди: Жиҳод билан шуғулланувчи бир жамоа пулга муҳтож, жиҳод сарф-харажатларини қоплаш учун мусулмонларнинг мол-мулкларини куч билан тортиб олса бсладими?!
Мен шундай жавоб бердим: МУМКИА АМАС.. мусулмон молининг ҳурмати қонининг ҳурмати кабидир (съни ҳаромликда бир хил). Боиси қандай бслишидан қатъий назар мусулмоннинг қонини ноҳақ тскиш ҳаром бслгани каби унинг молига ноҳақ сга бслиш ва унинг розилигисиз ундан молини тортиб олиш мумкин смас. Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам даврларида жиҳод (қаттиқ аҳамистли бслишига қарамасдан) оғир, ста сҳтиёжли ҳолатда бслиб, хусусан, "œҒазватул усра"- Табук ғазоти ва бошқаларда молга қаттиқ сҳтиёж бор сди. Шундай ҳолатларда ҳам Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам мусулмонлардан мол-мулкларини зсрлик билан тортиб олганлари маълум смас. Балки ул зот Аллоҳ йслида инфоқ-схсон қилишга тарғиб қилардилар, холос.
[3] Шу сринда огоҳлантириб қсйиш лозимки, гоҳида шаръий зарурат туфайли бидъат ва залолат аҳлларидан алоқани узиш лозим бслиб қолади. Бу сса уларни залолатларидан қайтарадиган ва шаръий наф хосил бслгудек миқдорда қилинади. Бу қабилдаги алоқани узиш юқорида зикри стган ҳадисларга кирмайди. Шунингдек бу ҳадислар шаръий жиҳатдан алоқани узиш керак бслган кишилардан алоқани узмасликка сабаб ҳам бслмаслиги керак.
[4] Айғоқчилик ва жосуслик икки хил бслади: Бир хили борки, у сз сгасини диндан чиқаради. Яъни, бир киши мусулмонларнинг — хусусан жиҳод майдонидаги мужоҳидларнинг — айбларини, заиф ва кучли томонларини текшириб, срганиб, сснг уни кофир ва мушрик душманларига етказади ва бу билан мусулмонлар зиёнига кофирларга ёрдам берган бслади. Бу сса кофирларни дсст тутиш жумласига киради. Аллоҳ таоло айтади: «Ай мсминлар, сҳудийлар ва насронийларни дсст тутмангиз! Уларнинг баъзилари баъзиларига дсстдирлар. Сизлардан ким уларга дсст бслса, бас, у сшалардандир. Албатта, Аллоҳ золим қавмни ҳидост қилмас» (Моида: 51).
Яна бир хили борки, уни қилган одам кофир бслмайди, бироқ у катта гуноҳлардан саналади. Яъни, бир киши муулмонларнинг айбу камчиликларини қидириб, текшириб юради-да, сснг уларнинг ғийбатини қилиб ва шу ҳақда гап-ссз тарқатиб, бошқалар уларнинг устларидан кулиб, мазах қилишларига сабаб бслади.
-
АЛЛОҲ БААДАЛАА ГА БЕЛГИЛАБ БЕА ГАА ҲАҚ-ҲУҚУҚ ВА МАЖБУА ИЯТЛАА
Бисмиллаҳир роҳманир роҳим
Кспхотинли киши аёллари сртасида адолат қилиши шарт, бу ҳам аёлларнинг ҳақ-ҳуқуқларидан
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Бир одамнинг иккита аёли бслса-ю, улар сртасида адолат қилмаса, қиёмат куни бир томони осилган ҳолда (қийшайиб) келади[1] (Термизий, Ҳоким ривостлари, Саҳиҳул-жомиъ: 761).
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Кимнинг иккита аёли бслиб, улардан бирига кспроқ мойил бслса, қиёмат куни бир томонга мойил бслган ҳолда келади» (Аҳмад, Абу Довуд, Аасоий, Ибн Можа ривостлари, Саҳиҳул-жомиъ: 6515).
Абдуллоҳ ибн Амр розисллоҳу анҳумодан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Адолат қилувчилар А аҳмон таолонинг снг қсли тарафида — Унинг ҳар икки қсли снгдир-баракалидир — нурдан бслган минбарларда бсладилар, улар қилган ҳукмларида ва аҳли-аёллари хусусида адолат қилган кишилардир» (Муслим ривости).
Киши қиз болага уйланса, унинг ҳузурида неча кун туради, жувонга уйланса неча кун туради
Анас розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Жувон устига қиз болага уйланса, унинг олдида етти кун туради, агар қиз хотин устига жувонга уйланса, унинг олдида уч кун туради» (Байҳақий ва бошқалар ривости, Ас-силсилатус-саҳиҳа: 1271).
Аёлига инфоқ-сҳсон қилишнинг фазли
Миқдом ибн Маъдий Кариб розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Аёлингга едирган таоминг сен учун садақа, фарзандингга едирган таоминг сен учун садақа, хизматкорингга едирган таоминг сен учун садақа, сзингга едирган таоминг сен учун садақа» (Аҳмад, Табароний ривостлари, Саҳиҳул-жомиъ: 5535).
Амр ибн Умайс розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Кишининг аёлига берган нарсаси садақадир» (Аҳмад ривости, Саҳиҳул-жомиъ: 5540).
Саъд ибн Аби Ваққос розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам унга: «Сен Аллоҳнинг юзини истаб бирон нафақани инфоқ қилсанг, ҳатто аёлингнинг оғзига солган луқмага ҳам, албатта ажр оласан» (Муттафақун алайҳ).
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Сизларнинг схшиларингиз аёлларига схши муомала қилувчиларингиздир» (Ибн Можа ривости, Саҳиҳул-жомиъ: 3265).
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Бир динорни Аллоҳ йслида садақа қилсанг, бир динорни қул озод қилиш учун сарф қилсанг, бир динорни мискинга садақа қилсанг, бир динорни аҳлингга инфоқ қилсанг, булар ичида ажри снг каттаси аҳлингга инфоқ қилганингдир» (Муслим ривости).
Савбон розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Кишининг сарф қиладиган динорлари (пуллари) ичида снг афзали аҳли-аёлига сарф қиладиган динори (пули)дир» (Муслим ривости).
Ирбоз ибн Сорис розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Киши аёлига сув ичирса, шунга ҳам ажрланади», дедилар, бориб аёлимга сув ичирдим ва сшитганимни унга айтиб бердим. (Бухорий «Ат-тарихул-кабир»да ва Табароний ривости, Ас-силсилатус-саҳиҳа: 2736)[2].
Оиша розисллоҳу анҳодан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Сизлaрнинг снг сxшилaрингиз aҳли-аёлигa сxши мунoсaбaтдa бслувчиларингиздир. Мен ичларингизда aҳлигa снг сxши бслгaнидирман[3]» (Термизий ривости, Саҳиҳул-жомиъ: 3314).
Ибн Аббос розисллоҳу анҳумодан ривост қилинади Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Мсминларнинг иймони комилроғи хулқи гсзалроғидир. Сизларнинг схшиларингиз сз аёлларига схши бслганларидир» (Аҳмад, Термизий ривостлари).
Абдуллоҳ ибн Амр розисллоҳу анҳумодан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Ўз қарамоғида бслганларни зое қилиши кишининг гуноҳкор бслишига кифос қилади» (Аҳмад, Абу Довуд, Ҳоким ривости, Саҳиҳул-жомиъ: 4471).
Оиша розисллоҳу анҳодан А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам уй ичида қиладиган ишлар ҳақида ссралганда: «Аҳли-аёлларининг хизматида бслардилар, намоз вақти бслса намозга чиқардилар», деб жавоб бердилар (Бухорий ривости).
Ари унга динни сргатиши ва фойдали илмдан бирон нарсани сширмаслиги аёлнинг ср зиммасидаги ҳуқуқларидан
Аллоҳ таоло айтади: «Аҳли-аёлингизни намоз сқишга буюринг ва сзингиз ҳам (намоз сқишда) чидамли бслинг!»[4] (Тоҳа: 132).
Абдуллоҳ ибн Масъуд розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Ким аҳли-аёлидан бирон илмни сширса, қиёмат куни стдан бслган жилов билан жиловланади» (Саҳиҳул-жомиъ: 6517).
Алий розисллоҳу анҳу Аллоҳ таолонинг: «Ўзингизни ва аҳли-оилаларингизни стини одамлар ва тошлар бслган дсзахдан сақлангиз» ости ҳақида ссзлаб: «аҳли-оилангизга схшиликни таълим берингиз», дедилар (Ҳоким ривост қилган мавқуф ҳадис, Саҳиҳут-тарғиб: 115).
Ибн Умар розисллоҳу анҳумодан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Аёллар рухсат ссрасалар[5], масжидлардан бслган улушларидан уларни ман қилманглар» (Муслим ривости).
Молик ибн Ҳувайрис розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: Биз бир тсп ёш-сланг тенгқурлар А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳузурларига келиб, у зотнинг олдиларида йигирма кун турдик. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам меҳрибон, раҳмдил сдилар. Бизни аҳли-оилаларимизни соғиниб қолган деб сйладилар ва қолдириб келган аҳлларимиз ҳақида ссрадилар. Биз хабар бергач: «Аҳли-аёлингиз олдига қайтинглар, улар орасида туриб, таълим беринглар, уларга амри маъруф қилинглар. Аамоз вақти бслса, сизлардан бирингиз азон айтсин ва ёши каттароғингиз имом бслсин», дедилар (Муслим ривости).
Оилавий ҳаётга алоқадор, риос қилиш зарур бслган одоб ва ҳақ-ҳуқуқлар
Жобир розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: Сафардан келаётиб Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам олдиларига кирган сдим: «Аҳли-аёлинг олдига борганингда схши иш[6] қилгин», дедилар. Уйга боргач, аёлимга: «Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Аҳли-аёлинг олдига борганингда схши иш қилгин», дедилар», дедим. Аёлим: "Ҳсп бслади, марҳамат, мен тайёрман», деди. (Ас-силсилатус-саҳиҳа: 1190).
Жобир розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Биронтангиз узоқ сафардан келса, уйига тунда бостириб кирмасин»[7] (Муттафақун алайҳ).
Жобир розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам билан бирга ғазотда бслдик. Мадинага етиб келгач, уйларимизга кириб бормоқчи бслганимизда у зот: «Кутиб туринглар, тунда кириб борамиз, токи аёллар ювиниб-тараниб, тозаланиб олсинлар», дедилар. (Менга:) «Уйингга боргач, ақл-ҳушингни қслдан берма!», дедилар[8] (Муслим ривости).
Анас розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: Аабий соллаллоҳу алайҳи ва саллам аҳли-аёллари олдига тунда келмасдилар, срталаб ё оқшомда кириб келардилар (Бухорий ривости).
Ибн Умар розисллоҳу анҳумодан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бир ғазотдан қайтиб келарканлар: «Ай одамлар! Аёлларингиз олдига тунда кириб бориб, уларни ғафлатда қолдирманглар!», дедилар (Ас-силсилатус-саҳиҳа: 3085).
Аёл кишига илтифот ксрсатиш, у билан ҳазил-мутойиба қилиш ва мубоҳ бслган сйин-кулгиларга қатнашишига рухсат бериш ҳам унинг ҳақ-ҳуқуқларидан
Оиша розисллоҳу анҳодан ривост қилинади: «Хабашлар масжидга сйин ксрсатиб кириб келишди. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам «Ай Ҳумайро,[9] уларни томоша қилишни хоҳлайсизми», дедилар. Мен: «Ҳа» дедим. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам сшик олдида турдилар, мен сса орқа томонларидан келдим-да исгимни елкаларига қсйдим ва ёноғимни ёноқларига текказдим. Хабашларнинг сша кунги ссзлари орасида: «Абул Қосим жуда схшидир», деган ссзлар бор сди. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам «Етар снди», дедилар. Мен: «А А асулуллоҳ, шошманг», дедим. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бироз турдилар. Сснг сна «Етар, снди», дедилар. Мен сна «А А асулуллоҳ, шошманг», дедим. Ҳабашларни томоша қилиш мен учун муҳим смас сди, балки мен аёлларга А асулуллоҳнинг мен учун турганликлари ва мени қадрлашлари етиб боришини истардим (Аасоий ва бошқалар ривости, (Ас-силсилатус-саҳиҳа: 3277).
Оиша розисллоҳу анҳодан ривост қилинади: «Мен А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга сафарларининг бирида йслдош бслдим. Мен у пайтлар нозик, ҳали тслишмаган сдим. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам одамларга: «Сизлар олдинга кетинглар!», дедилар. Одамлар илгарилаб кетдилар. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам менга: «Келинг, чопишамиз», дедилар. Мен у киши билан чопишдим ва сзиб кетдим. Вақт стиб сна сафарларининг бирида ҳамроҳ бслдим. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам одамларга: «Сизлар олдинга кетинглар!», деб менга: «Келинг, чопишамиз», дедилар. Аввал чопишганимиз ссимдан кстарилган, мен ҳам анча тслишган сдим. «А А асулуллоҳ, мен шу аҳволда сиз билан қандай чопишаман?!», дедим. Узот: «Чопасиз!», дедилар. Биз чопишдик ва А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам мендан сзиб кетдилар, сснг кулиб: «Буниси аввалгиси билан тенг бслди!», дес бошладилар (Аасоий, Аҳмад, Табароний ва бошқалар ривости, Албоний «Одобуз-зифоф»да саҳиҳ санаган).
«А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга идишда (сут) олиб келинар, ҳайзли ҳолда бслсам ҳам, у зотдан аввал мен ичар, сснг косани Аабий соллаллоҳу алайҳи ва салламга узатар сдим. Шунда менинг оғзим теккан жойга оғзиларини қсйиб ичардилар. Ҳайзли ҳолимда устухондан тишлар, сснг уни Аабий соллаллоҳу алайҳи ва салламга узатардим, у зот мен тишлаган ердан тишлаб ердилар (Муслим ривости).
Жобир ибн Абдуллоҳ розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Аллоҳнинг зикридан бслмаган ҳар бир нарса бемаъни ва беҳуда ёки хато иш бслиб, фақат тсртта хислат бундан мустасно: киши (камон отиб,) икки нишон сртасида юриши[10], отини машқ қилдириши, сз аёли билан дилхушлик қилиши ва сузишни срганиши» (Аасоий «Ишратун-нисо»да ва Табароний ривостлари, Ас-силсилатус-саҳиҳа: 315).
Хулоса қилиб айтиш мумкинки, ср-хотин сртасидаги алоқа ақида ва дин алоқасидан кейин снг юқори даражадаги алоқа деб сътибор қилинади. Шундай скан, ҳар иккиси Аллоҳ ва А асулининг итоати остида ушбу алоқани асраб-авайлашлари лозим бслади. Агар срталарига шайтон оралаб, бирон хусусда жанжаллашиб қолишса, бунинг ҳукмида Китобу-Суннатга мурожаат қилсинлар. Зотан, иймон тақозоси шудир. Аллоҳ таоло айтади: «Бордию бирон нарса ҳақида талашиб қолсангиз, — агар ҳақиқатан Аллоҳга ва охират кунига ишонсангиз — у нарсани Аллоҳга ва пайғамбарига қайтарингиз! Мана шу схшироқ ва чиройлироқ ечимдир» (Аисо: 59).
Шунингдек, оилавий ҳаёт муваффақистли давом стиши учун ср-хотиннинг ҳар бири сз ҳуқуқлари билан бир қаторда зиммаларидаги бурч ва мажбуристларини ҳам схши англаб етишлари зарур. Муаммолар асосан ср ё хотин фақат сз ҳуқуқларини талаб қилгани ҳолда иккинчи тарафнинг ҳақ-ҳуқуқлари ва сз зиммасидаги мажбурист ҳақида сйламаслигидан келиб чиқади.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] "œБир томони осилган ҳолда (қийшайиб) келади" съни, у дунё ҳаётида икки хотиндан бирига мойил бслганидек қиёматда ҳам барча халойиқ ксз снгида қилган зулмига сраша, шарманда бслиб қийшайиб келади. Аллоҳ таоло уни шундай қилиб шарманда қилиб жазолайди мақолда айтилганидек: "œҲар ким скканини сради".
[2] Мен ҳам (съни, ёзувчи) сз навбатимда шу ҳадисни ёзганимдан кейин турдим ва аёлимга бир пиёла сув бердим ва бу ҳақдаги А асулуллоҳдан сшитганим ва китобга ёзганим ҳадис ҳақида унга хабар бердим. Албатта илм амал қилиш учундир.
Бу ҳадисдан олинадиган фойдалардан сна бири, хизмат қилиш икки томондан бслади, фақат аёл томонигагина чекланмайди.
[3] Ҳадиснинг маъноси: Агар кимда схшилик бслса, аввал сз аёлларига ксрсатсин, аҳли аёлига қилмасдан бошқаларга ксрсатган схшилигидан фойда йсқ.
[4] Аҳли-аёлни намозга буюриш ичига уларга намозга тааллуқли бслган шартлар, рукнлар, вожиблар, одоблар ва мустаҳабларни таълим бериш ҳам киради.
[5] Яъни, намоз сқиш ҳамда масжидларда ташкил қилинувчи илм ҳалқаларида ҳозир бслиш учун изн ссрасалар, чунки илм талаб қилиш ҳар бир мусулмон сркак-аёлга фарз, жаннат билан дсзах сркакларга ҳам, аёлларга ҳам баробардир.
[6] Оқилона ишдан мурод — аёлнинг кснглини овлайдиган ва сҳтиросини қсзғотадиган ҳар қандай шариатда мубоҳ бслган ишдир.
[7] Яъни, аёлига хабар бермасдан тссатдан кириб келмасинки, улар қсрқиб кетишлари ва ювиниб-тараниб, сзига оро беришга улгурмай қолиб, срининг ксзига ёқимсиз ксриниб қолиши мумкин. Бу — срининг ксзига доим чиройли ва ораста ксринишни истайдиган солиҳа аёл учун озор ҳисобланади. Демак, тунда тссатдан кириб келишдан қайтарилишга сабаб — уларга аввалдан хабар бермасдан кириб келиш бслиб, нафақат кечасида, балки кундузида ҳам бундай қилмаслик керак бслади. Бунга кейинги ҳадисдаги: «Кутиб туринглар, кечки пайт кириб борамиз» деган ссзлари далил бслади. Чунки, қоронғи тушмасидан Мадинага кириб боришлари аёлларни шошилтириб қсйиши ва кутилмаган нохушликлар келтириб чиқариши мумкин сди. Қолаверса, ушбу қайтариқ бу ишнинг ҳаромлигини ифодаламайди, балки бу нубувват одобларидан бир одоб ва мустаҳаб амал ҳисобланади.
[8] Яъни, узоқ вақт ксришмаган аёлинг билан қсшилишда ақлу-ҳушингни йсқотиб, ношаръий ва макруҳ ишларни қилиб қсйма.
[9] Ҳумайро - «оқюз, оқбадан» маъносида бслиб, сркалашни англатади.
[10] Яъни, отиш учун турган ери билан нишони сртасида отган сқларини қайтариб олиб келиш учун юриши.
Islom Nuri
-
Dunyo oxirat ekinzoridir.
-
Assalomu aleykum!
Dunyo oxirat ekinzoridir.Umr uzayib, ibodatlar qancha ko'p bo'lsa, savob ham shunchalik mo'l, nafs shunchalik pok, axloq shunchalik go'zal bo'ladi. Ibodatlar qalbda o'z izini qoldirsa, murod hosil. Buning uchun esa ibodatlar uzluksiz, so'nggi nafasgacha davom etishi lozim.
Abu Homid G'azzoliy "Riyozatun nafs"
Hammamizga ibodatlarimizni umrimizning oxirigacha chiroyli tarzda davom ettirishlikni Olloh nasib aylasin.
-
Аист холис бслса...
Аллоҳ таоло сзининг билимдонлар билимдони, съни "алийм" сифати билан инсонларнинг қилаётган ва келажакда қилмоқчи бслган барча ишларидан хабардор бслиб, ҳатто инсон қалбидан кечадиган нистларидан тортиб, барча сиру асрор, орзу умид ва ҳаёлларидан ҳам огоҳдир. Қуръони каримда шундай дейилган:
"...Албатта, Аллоҳ дилларнинг қаъридаги гапларни (ҳам) билувчи зотдир" (Оли Имрон, 119).
Дарҳақиқат, қалб инсон аъзосининг подшоҳидир. Ҳадисда келтирилишича, агар қалб соғлом бслса, бошқа аъзолар соғлом бслади, агар у ҳаста бслса, аъзолар ҳам носоғлом бслади. Демак, нист қалб амали бслиб, барча ишлар қалбда кечган нистлар асосида амалга ошади.
Инсон нима иш қилмасин, албатта бирон мақсадни ксзлаб қилади. Ана шу мақсад нист дейилади. Инсоннинг нисти схши ёки ёмон бслишига қараб, унинг қиладиган иши ҳам, ҳатти-ҳаракати ҳам шунга мос бслади. А асулуллоҳ (с.а.в.):
"Ким нистини тсғри қилса, Аллоҳ таоло унинг амалини ҳам тсғрилаб қссди", — деганлар (Имом Молик ривости).
Аллоҳ таоло инсон қалбида кечадиган нист-мақсадларидан огоҳ бслиб, схшисига савоб берар скан. Демак, биз доимо схши нарсаларни нист қилишимиз лозим бслади. Масалан, ср-хотин оиланинг мустаҳкам бслиши учун ҳаракат қилсалар, сзаро низо чиққанда ҳам сртани ислоҳ қилишни ксзласалар, Аллоҳ таоло ҳам уларни нистларига сришишларига муваффақ қилади:
"Агар улар (ср-хотин)нинг оралари бузилиб кетишидан қсрқсангиз, ср оиласидан бир ҳакам, хотин оиласидан бир ҳакам юборингиз. Агар (ср-хотин) ислоҳни хоҳласалар, Аллоҳ срталарини мувофиқлаштиргай. Албатта Аллоҳ билимдон ва хабардор зотдир" (Аисо, 35).
"Қайси бир банданинг бсйнида қарзи бслиб, нисти уни узишлик бслса, Аллоҳ таоло унга албатта, сз ёрдамини ксрсатади", — деб марҳамат қилганлар (Ибн Ҳиббон ривости).
Солиҳ амаллар холис нист билан, Аллоҳнинг розилигини топиш учун қилиниши лозим, акс ҳолда у риё бслиб, инсон амали свазига савобга сга бслмай, балки гуноҳкор бслиб қолиши ҳам мумкин:
"Бас, кимки Ларвардигори билан мулокотда бслишдан умидвор бслса, у ҳолда сзгу амал қилсин ва Ларвардиго-рига ибодат қилишда ҳеч кимни (Унга) шерик қилмасин!" (Каҳф, 110).
Аист — буюк туйғу. У фақат бани башарга раво ксрилган. У икки хил: шум нист ва сзгу нист бслиб, шум нист ғайри оқилларда, зараркунанда ҳайвонларда содир бслади. Аммо схши нистда бслиш комил инсонга, ҳақиқий мусулмонга хос хислатдир. Бундай кишилар схши нист қилсалару, уни амалга ошира олмасаларда нистларига сраша ажр-савоб олаверадилар. Лайғамбаримиз (с.а.в.) ҳадисларида:
"Мсмин кишининг нисти амалидан ксра схшироқдир", — деб марҳамат қилганлар.
Шунга биноан, салафи солиҳлар ҳам амалдан олдин нистнинг тсғрилигига кспроқ сътибор берганлар. Суфён Саврий (р.ҳ.) улар ҳақида шундай деган сдилар: "Сизлар амал қилишни сргансаларингиз, салафлар бирор амал қилишдан олдин унга нист қилишни срганар сдилар".
Аллоҳ таоло барчамизни сзгу мақсадларимизга сриштирсин!
-
www.muslim.uz Жума ваъзлари bo'limidan olindi
-
Қуръон Каримда жаннат неъматлари ва жаҳаннам азоблари ҳақида
Хатиб:
Шайх Саъд ибн Абдуллоҳ Ғомидий
Мутаржим: Абу Жаъфар ал-Бухорий
Хутбанинг арабча сарлавҳаси: نعيم الجنة وعذاب النار في القرآن الكريم
Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм
Биринчи хутба
Барча ҳамдлар Аллоҳга хосдир... Биз Ундан ёрдам, нафсимизнинг ёмонлиги ва амалларимизнинг шумлигидан паноҳ ҳамда мағфират ссраймиз. Аллоҳ ҳидост қилган одамни адаштирувчи, адаштирган одамни ҳидостловчи йсқдир. Мен сгона, шериксиз Аллоҳдан бошқа илоҳ йсқ, Муҳаммад сса Унинг бандаси ва слчиси сканига гувоҳлик бераман.
«Ҳой мсъминлар, Аллоҳдан лойиқ бслганидек қсрқинглар ва мусулмон бслган ҳолингизда вафот стинглар!» (Оли Имрон: 102).
«Ай инсонлар! Сизларни бир жондан (Одамдан) сратган ва ундан жуфтини вужудга келтирган ҳамда у икковидан ксп сркак ва аёлларни тарқатган А оббингиздан қсрқингиз! Яна ораларингиздаги савол-жавобларда сртага номи солинадиган Аллоҳдан қсрқингиз ва қариндош-уруғларингиз (билан ажралиб кетишдан қсрқингиз)! Албатта Аллоҳ устингизда кузатувчи бслган зотдир» (Аисо: 1).
«Ай мсминлар, Аллоҳдан қсрқинглар, тсғри ссзни ссзланглар! (Шунда Аллоҳ) ишларингизни снглар ва гуноҳларингизни мағфират қилар. Ким Аллоҳга ва Унинг пайғамбарига итоат стса, бас у улуғ бахтга сришибди» (Аҳзоб: 70 — 71).
Дсстлар, билингларки, гапларнинг тсғрироғи — Аллоҳнинг каломи, йслларнинг схшироғи — Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг йсли, ишларнинг ёмонроғи — снги пайдо бслганлари, ҳар бир снги пайдо бслган нарса — бидъат ва барча бидъат — залолатдир.
Сснг ...
-
Ҳой, мусулмонлар!
Ҳар бир мсъмин аввало Қуръон Карим, кейин сса сзи тарафидан гапирмайдиган балки: «Гапирган нарсалари — унга шивирлаб етказилган ваҳий» (Гажм: 4) бслган А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ссзлари таъсир олинадиган снг схши воъиз сканини, уни қачон схши тушунилса ва нури қалбларга етиб борса, қалблар сшнашига ҳеч шубҳа қилмайди.
Шу тушунчадан келиб чиқиб, мавъизалари қалбларга етиб бориши умидида бугунги хутбамизда Қуръон Каримни сслатмоқчимиз. Токи жаннат неъматлари билан жаҳаннам азоблари сртасини айира оладиган мусулмон сз ишини аниқ билсин, дунё матоҳлари билан жаннат неъматлари, дунё балолари ва фитналари билан сса жаҳаннам азоби қиёсланмаслигини тушуниб етсин.
Мен ушбу хутбада фақатгина далиллар срнини ксрсатиш билан кифосланмайман, балки, остларни балоғати ва таъсири қалбларга тскис бслиши учун тслалигича келтираман. Чунки остлар — хутба ва мавъизалардан ксра таъсирчандир. Зеро ҳар бир сура жаннат, жаҳаннам ва улар сртасидаги фарқларни сслатишдан холий смасдир.
-
Аллоҳ таоло айтди:
«Бас, ушбу Қуръон билан Менинг (кофирларни азоб-уқубатга гирифтор қилиш ҳақидаги) ваъдамдан қсрқадиган кишиларга панд-насиҳат қилинг!» (Қоф: 45);
«Албатта, бу Қуръон снг тсғри йслга ҳидост қилур ва схши амалларни қиладиган мсминларга катта ажр-мукофот борлигини(нг) хуш хабар(ини) беради. Шунингдек, охиратга ишонмайдиган кимсалар учун аламли азоб тайёрлаб қсйганимизни(нг ҳам «хуш-хабари»ни беради)» (Исроъ: 9, 10);
«(Барча) ҳамду сано Аллоҳ учундир. У зот (кофирларни) Ўз ҳузуридан келадиган қаттиқ азобдан қсрқитиш ва схши амаллар қиладиган мсминларга сзлари абадий қоладиган гсзал мукофот — жаннат хушхабарини бериш учун — бандаси (Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам алайҳис-салом)га бирон сгрилиги бслмаган расо Китоб — Қуръонни нозил қилгандир» (Каҳф: 1 — 3);
«Айтинг: «(Бу Қуръон) А оббингиз томонидан (келган) Ҳақиқатдир. Бас, хоҳлаган киши иймон келтирсин, хоҳлаган кимса кофир бслсин». Аниқки, Биз золим — кофирлар учун алангалари жаҳаннамдагиларни сраб-чирмаб оладиган жаҳаннамни тайёрлаб ксйгандирмиз. Агар улар (ташналик шиддатига чидамай) сув ссрасалар, сритилган (доғланган) ёғ каби юзларни куйдиргувчи сув берилади. Аақадар ёмон ичимлик у, нақадар ёмон жой у! 30. Иймон келтирган ва схши амаллар қилган зотлар сса, шак-шубҳасиз - Биз (улар каби) чиройли амаллар қилган кишиларнинг ажр-мукофотини зое қилмасмиз. 31. Улар учун остларидан дарёлар оқиб турадиган мангу жаннатлар бор бслиб, улар у жойда олтиндан бслган билакузуклар билан безанадилар ва ипак-шойилардан бслган, сшнаб турувчи либослар кийиб, ссриларда сстаниб стирадилар. Аақадар схши мукофот у, нақадар гсзал жой у!» (Каҳф: 29 — 31);
«Аки кофир бслган кимсалар, Мени қсйиб, бандаларимни дсст тутишни (Ўзим сратган фаришталар ёки Ийсо каби пайғамбарни илоҳ деб сиғинишни) сйладиларми?! Шак-шубҳасиз, Биз жаҳаннамни кофирлар тушадиган жой қилиб қсйгандирмиз. 103. (Ай Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам), айтинг: «Сизларга қилган иш-амалларидан снг ксп зиён ксргувчи кимсаларнинг хабарини берайликми?! 104. Улар (кофир бслганлари сабабли) қилган саъй-ҳаракатлари ҳаёти дунёдаёқ йсқ бслиб кетган-у, аммо (нодонликлари сабабли) сзларини чиройли — схши амал қилаётган кишилар, деб ҳисоблайдиган кимсалардир!». 105. Улар А оббиларининг остларини ва У зотга рсбарс бслишни инкор қилишиб, бутун иш-амаллари беҳуда кетган кимсалардир. Бас, Биз Қиёмат кунида улар (қилиб стган амаллар) учун ҳеч қандай қадр-қиймат бермасмиз! 106. Кофир бслганлари ҳамда Менинг остларимни ва пайғамбарларимни масхара қилганлари сабабли, уларнинг жазолари сша жаҳаннамдир! 107. Албатта, иймон келтирган ва схши амаллар қилган зотлар учун Фирдавс боғлари манзил бслади. 108. Улар, у жойларда мангу қолар сканлар, (бошқа бирон жойга) ксчишни истамаслар» (Каҳф: 102 — 108);
-
«Улар (куфр йслини танлашлари сабабли) сз жонларига жабр қилган ҳолларида (слим) фаришталари уларнинг жонларини оладилар. Шунда улар (тақдирга) тан беришиб — (бсйинларини қисишиб): «Бизлар бирон ёмонлик — гуноҳ қилган смасмиз» (дерлар). Йсқ! Шак-шубҳасиз, Аллоҳ қилган амалларингизни билгувчидир. 29. Анди сзларингиз мангу қоладиган жаҳаннам дарвозаларидан кирингиз! Мутакаббир кимсаларнинг борар жойлари нақадар ёмон! 30. Тақводор бслган зотларга: «А оббингиз (Ўз пайғамбарига) қандай нарсани нозил қилди?» дейилганида, улар: «Яхшиликни», дерлар. Чиройли амал қилган зотлар учун бу дунёда ҳам чиройли мукофотлар бслади. Лекин шак-шубҳа йсқки, охират диёри снада схшироқдир. Тақводор зотларнинг турар жойлари нақадар схши! 31. Улар остидан дарёлар оқиб турадиган мангу жаннатларга кирадилар. Улар учун у жойда хоҳлаган нарсалари бслади. Аллоҳ тақводор зотларни мана шундай мукофотлар. 32. Улар (ширк ва исёндан) пок бслган ҳолларида, фаришталар уларнинг жонларини олар сканлар: «Сизларга тинчлик-омонлик бслгай. (Анди) қилиб стган амалларингиз сабабли жаннатга кирингиз», дерлар. 33. (Кофирлар сса) фақат сзларига (слим) фаришталари келишини ёки А оббингизнинг амри — азоби келишини кутарлар. Улардан аввал стган (коÂфир) кимсалар ҳам мана шундай қилган сдилар (съни, сзларига келган пайғамбарларни ёлғончи қилишиб, ҳалокатга дучор бслган сдилар). Уларга Аллоҳ жабр қилгани йсқ, балки улар (сзлари) сз жонларига жабр қилгувчи бслдилар. 34. Бас, қилган ёмонликлари (уларнинг) сзларига етди ва кулиб-масхара қилган нарсалари сзларини тутди» (Ааҳл: 28 — 34);
«Албатта бу қиссаларда охират азобидан қсрққан кишилар учун ост-ибратлар бордир. У Кун барча одамлар тспланадиган ва ҳозир бслинадиган Кундир. 104. Биз уни фақат саноқли муддатгача таъхир қилиб — кечиктириб турамиз, холос. 105. У Кун келганида, бирон жон гапирмас, магар Унинг (Аллоҳнинг) изни билангина гапирур. Бас, у (Кунга ҳозир бслганлар) орасида бахтсизи ҳам бслур, бахтлиси ҳам. 106. Бас, снди бадбахт кимсалар жаҳаннамда бслиб, у жойда оҳу фарёд қиладилар. 107. Улар унда осмонлар ва Ер тургунча қоладилар, магар А оббингиз хоҳласа (сна Ўзи хоҳлаган ҳукмини қилади). Зотан, А оббингиз фақат Ўзи истаган ишни қилгувчи зотдир!
И з о ҳ. Исломий ақидага ксра, Аллоҳ таоло икки олам подшоҳи бслгани учун бу дунёда ҳам, охиратда ҳам барча ишлар фақат Унинг истак-хоҳишига мавқуфдир. Бинобарин, мсминлар «биз жаннатимиз» деб сзларидан кетмасликлари, гуноҳкорлар сса «бизнинг дсзахга тушишимиз аниқ», деб ноумидликка берилмай, сзларини снглаб ҳақ йслга интилишлари лозимдир.
-
108. Анди бахтиёр зотлар сса жаннатда бслиб, у жойда осмонÂлар ва Ер тургунча турурлар, магар А оббингиз хоҳласа (сна Ўзи хоҳлаган ҳукмини қилади). Бу (съни жаннатга тушиш бахтига сришиш А оббингизнинг) туганмас инъомидир» (Ҳуд: 103 — 108);
«Албатта, Бизга рсбарс бслишни умид қилмайдиган, ҳаёти дунёнинг сзигагина рози бслиб, фақат сша билан хотирлари жам бслган кимсалар ҳамда Бизнинг остларимиздан ғофил қолган кимсалар — ана сшаларнинг жойлари, касб қилиб стган гуноҳлари сабабли — жаҳаннамдир. 9. Иймон келтириб, схши амаллар қилган зотларни сса иймон-сътиқодлари сабабли А оббилари ҳидост қилади — ноз-неъмат боғларида остларидан дарёлар оқиб туради. 10. У жойдаги дуолари: «Ай Аллоҳим, Ўзингни поклаймиз», дейиш, у жойдаги сзаро саломлари (бир-бирларига) тинчлик тилашдир. Охирги тилаклари сса бутун оламлар А обби — Аллоҳга ҳамду сано айтишдир» (Юнус: 7 — 10);
«Мунофиқ сркаклар ва мунофиқ аёллар бир-бирларидандирлар (съни, кофирликда бир-бирларига схшайдилар). Улар ёмонликка буюрадилар, схшиликдан тсхтатадилар ва (Аллоҳ йслида инфоқ-сҳсон қилишдан) қслларини (сзларини) тисдилар. Улар Аллоҳни унутишгач, Аллоҳ ҳам уларни унутди. Албатта, мунофиқлар ҳақиқий фосиқ-итоатсиздирлар. 68. Аллоҳ мунофиқ ва мунофиқаларга ҳамда кофирларга улар абадий қоладиган жаҳаннам оташини ваъда қилдики, сша улар учун етарлидир. Аллоҳ уларни лаънатлади. Улар учун доимий азоб бордир» (Тавба: 67, 68);
«Мсмин ва мсминалар бир-бирларига дсстдирлар. Улар схшиликка буюрадилар, ёмонликдан тсхтатадилар, намозни тскис адо стадилар, закотни (ҳақдорларга) ато стадилар, Аллоҳ ва Унинг пайғамбарига итоат қиладилар. Ана сшаларга Аллоҳ раҳм қилади. Шак-шубҳасиз, Аллоҳ қудратли, ҳикматлидир. 72. Аллоҳ мсмин, мсминаларга остидан дарёлар оқиб турадиган, улар абадий қоладиган жаннатлар ва жаннат боғларидаги покиза масканларни ваъда қилди. Аллоҳнинг розилиги сса ҳамма нарсадан улуғроқдир. Мана шу Ҳақиқий буюк бахтдир» (Тавба: 71, 72);
«Албатта, остларимизни ёлғон деган ва улардан кибр-ҳаво билан (юз сгирган) кимсалар учун ҳаргиз само сшиклари очилмас ва токи тус игна тешигидан стмас скан, улар ҳам жаннатга кира олмаслар (съни ҳеч қачон жаннатга кира олмаслар). Жиносткор — осийларни мана шундай жазолагаймиз. 41. Улар учун жаҳаннамдан тсшак, устларидан сса (оловдан бслган) чойшаблар бслар. Золимларни мана шундай жаÂзолагаймиз. 42. Иймон келтириб, схши амаллар - қилган зотлар — Биз ҳеч бир жонни тоқатидан ташқари нарсага таклиф қилмаймиз — улар жаннат сгалари бслиб, унда абадий қолажаклар. 43. Остларидан дарёлар оқиб турар скан, уларнинг кснгилларидан (бир-бирларига нисбатан бслган) ғиллу ғашликларни тортиб оламиз ва улар: «Бизларни бу (неъматларга) йуллаган зот — Аллоҳга ҳамду сано бслгай. Агар бизни Аллоҳ ҳидост қилмаганида ҳаргиз йсл топа олмас сдик. Ҳақиқатан А оббимизнинг пайғамбарлари ҳақ динни келтирган сканлар», дейдилар ва уларга: «Қилиб стган (схши) амалларингиз сабабли сизларга мерос қилиб берилган жаннат мана шудир», деб нидо қилинади. 44-45. (Шунда) жаннат сгалари жаҳаннам сгаларига қараб: «Бизлар А оббимиз берган ваъданинг (съни жаннат ва ундаги неъматларнинг) ҳақ сканини ксрдик. Сизлар ҳам А оббингиз ваъда қилган нарсанинг (съни жаҳаннам ва ундаги азоб-уқубатларнинг) ҳақ сканини ксрдингизми?!» деганларида, улар: «Ҳа», дейдилар. Бас, уларнинг срталарида бир жарчи: «Аллоҳнинг йслидан тссадиган ва уни бузишни истайдиган, сзлари охиратга ишонмайдиган кимсалар бслган золимларга Аллоҳнинг лаънати бслгай», деб жар солади. 46. Уларнинг (жаннат сгалари билан жаҳаннам сгаларининг) срталарида тссиқ бслиб, у деворлар устида ҳаммани (съни жаннатиларни ҳам, жаҳаннамдагиларни ҳам) сиймоларидан таниб оладиган кишилар бслади. Улар жаннат сгаларига: «Сизларга тинчлик бслгай, дейдилар. Ўзлари сса тамаъ қилган —истаган ҳолларида, унга (жаннатга) кира олмайдилар. 47. Қачон ксзлари жаҳаннам сгаÂлари тарафга бурилиб қолса: «А оббимиз, бизларни бу золим қавм билан бирга қилиб қсймагайсан», дейдилар. 48-49. Аъроф сгалари (съни қилган схши амаллари билан ёмон амаллари баÂробар келиб, жаннатга ҳам, жаҳаннамга ҳам кирмай сртада аъроф — деворлар устида турган кишилар) сиймоларидан таниб олган кишиларига (съни жаҳаннамдагиларга) нидо қилиб дедилар: «Тсплаган молу дунёйингиз ва қилган кибру ҳавойингиз сизларга асқотмабди-ку. Сизлар: «Аллоҳ уларга бирон раҳмат-марҳамат етказмайди, деб қасам ичган кишилар ана у (ҳаёти дунёдан камбағал бечоралик билан стган мсмин-мусулмон)ларми?» (Ахир уларга) «Сизлар учун ҳеч қандай хавф-хатар йсқ ва сизлар ҳеч ғамгин бслмайсизлар» (дейилди-ку)?! 50-51. Жаҳаннам сгалари жаннат сгаларига: «Бизларга ҳам сувдан ё Аллоҳ сизларни баҳраманд қилган нарсалардан тскинглар», деб нидо қилганларида, улар: «Аллоҳ бу неъматларини динларини ҳазил-мазах қилиб олган ва ҳаёти дунёга алданиб қолган кофирларга ҳаром қилгандир», дедилар. Бас бу КУА улар бугунги учрашувни унутиб қсйганлари ва Бизнинг остларимизни инкор қилувчи бслганлари каби Биз ҳам уларни «унуÂтиб қссрмиз»» (Аъроф: 40 — 52);
-
«Бизнинг остларимизни инкор қилган кимсаларни албатта жаҳаннамга киритажакмиз. Қачонки терилари куйиб битиши билан ҳақиқий азобни тотиб ксришлари учун срнига бошқа териларни алмаштирамиз. Албатта, Аллоҳ қудрат ва ҳикмат сгаси бслган зотдир. 57. Иймон келтирган ва схши амаллар қилган зотларни сса улар абадий сшайдиган, остидан дарёлар оқиб турадиган жаннатларга дохил қилажакмиз. Улар учун у жойларда пок жуфтлар бордир. Уларни қуюқ сосли жойларга киритамиз» (Аисо: 56, 57);
«Ким Аллоҳ ва унинг пайғамбарига итоат стса, уни остидан дарёлар оқиб турадиган жаннатларга киритиб, сша жойда абадий ҳаёт бахш стар. Ва бу катта зафардир. 14. Ким Аллоҳ ва Унинг пайғамбарига итоатсизлик қилиб Аллоҳнинг белгилаб қсйган ҳадларидан тажовуз қилса, уни абадий қоладиган жойи бслмиш жаҳаннамга киритар. Ва унинг учун хор қилгувчи азоб бордир» (Аисо: 13, 14);
«Ҳеч шубҳа йсқки, кимда-ким А оббининг (ҳузурига) жиностчи-кофир бслган ҳолда келса, у ҳолда албатта унинг учун жаҳаннам бор бслиб, у (кофир) у жойда на сла олур ва на сшай олур. 75. Ким у зотга схши амаллар қилган мсмин ҳолида келса, бас, ана сша (кишилар) учун юксак даражалар — 76. Остидан дарёлар оқадиган, улар абадий қоладиган жаннатлар бслади. Бу (ширку-куфрдан) пок бслган кишиларнинг мукофотидир!» (Тоҳа: 74 — 76);
«Сснг уларнинг ортидан намозни зое қиладиган ва шаҳватларга бериладиган кимсалар сринбосар бслдилар. Анди у (сринбосарлар) албатта ёмонликка (съни ёмон жазога) йслиқарлар. 60. Магар иймон келтириб, схши амаллар қилган зотларгина (азобга дучор қилинмаслар). Бас, улар жаннатга кирадилар ва уларга бирон зулм қилинмас. 61. Улар А аҳмон ғойибда (съни бандалар ксзига ксринмай) турган ҳолида Ўз бандаларига ваъда қилган мангу (сшаладиган) жаннатларга (кирадилар). Албатта У зотнинг ваъдаси амалга ошгусидир. 62. У жойда улар бирон беҳуда ссз сшитмаслар, магар (аҳли жаннат томонидан) салом (сшитадилар холос). У жойда улар учун сртаю-кеч ризқлари ҳозирдир. 63. У — Биз бандаларимиздан тақводор бслган кишиларга мерос қилиб берадиган жаннатдир» (Марсм: 59 — 63);
«Бас, кофир бслган кимсалар учун стдан бслган кийимлар бичилди, (снди) уларнинг бошларидан қайноқ сув қуюлиб, 20. У (сув) билан уларнинг ичларидаги нарсалар ҳам, терилари ҳам сритиб юборилади. 21. Улар учун темир гурзилар бордир. 22. Ҳар қачон улар (жаҳаннам) ғам-азобидан (қочиб) чиқмоқчи бслсалар (гурзилар билан) сна унга қайтариладилар ва (уларга): «Ўт азобини тотиб ксрингиз», (дейилади). 23. Албатта Аллоҳ иймон келтирган ва схши амаллар қилган зотларни остидан дарёлар оқиб турадиган жаннатларга дохил қилади. Улар у жойда олтин билакузуклар ва марварид-маржонлар билан безанадилар, либослари сса ҳарир-ипак бслади; 24. Улар (бу дунёда) хуш-ҳақ ссзга (съни «Аллоҳ скка-сгонадир», деган ссзга) ҳидост қилинадилар ва ҳамду-сано сгаси — Аллоҳнинг йслига йслланадилар» (Ҳаж: 19 — 24);
«Агар хохласа, сиз учун (шу дунёдаёқ) сшандан (съни улар айтган боғу-хазинадан) схшироқ нарсани — остидан дарёлар оқиб турадиган жаннатларни қилиб бера оладиган ва сиз учун қаср-саройларни қилиб бера оладиган зот — Аллоҳ баракотли - буюкдир. 11. Йсқ, улар (Қуръон остларига боқмайдилар, чунки улар қиёмат) соатини ёлғон деганлар. Биз сса у соатни ёлғон деган кимсалар учун жаҳаннам стини тайёрлаб қсйганмиз. 12. (Жаҳаннам) уларни узоқ жойдан ксрган вақтидаёқ унинг хайқириқ ва бскиригини сшитадилар. 13. Қачон улар кишанланган ҳолларида (жаҳаннамдан) тор бир жойга ташланганларида сша жойда (сзларига) слим тилаб қоладилар. 14. (Шунда уларга): «Сизлар бугун бир слимни смас, ксп слимларни тиланглар (чунки сизлар бутун умрларингизни куфру исёнда стказганларингиз учун кспдан-ксп слим-ҳалокатларга дучор бслурсиз», дейилур). 15. (Ай Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам, уларга) айтинг: «Шу (жаҳаннам) схшироқми ёки тақводор зотларга ваъда қилинган мангу жаннатми?!» У (съни жаннат тақводорлар) учун мукофот ва оқибат - борар жой бслди. 16. Улар учун сша жойда мангу қолгувчи бслган ҳолларида барча хоҳлаган нарсалари муҳайё бслади. Бу А оббингиз зиммасидаги ссралгувчи ваъда бслди» (Фурқон: 10 — 16);
-
«Сснгра Биз бу Китобга бандаларимиздан Ўзимиз танлаган зотларни (съни сизнинг умматингизни) ворис қилдик. Бас уларнинг орасида (Қуръонни сқиса-да, унга амал қилмайдиган) сз жонига жабр қилгувчи ҳам бор, уларнинг орасида сртача амал қилгувчи ҳам бор ва уларнинг орасида Аллоҳнинг изну иродаси билан мудом схшиликларга шошилгувчи ҳам бордир. Ана сша (съни Қуръонга ворис бслиш Аллоҳнинг) катта марҳаматидир. 33. Улар олтиндан бслган билакузуклар ва марварид-маржонлар билан безанган ҳолларида мангу (турадиган) жаннатларга кирадилар. У жойда уларнинг либослари ҳарир-ипак бслади. 34. Ва улар (жаннатга кирган чоғларида) дедилар: «Бизлардан ғам-қайгуни кетказган зот — Аллоҳга ҳамду-сано бслсин. Дарҳақиқат А оббимиз мағфиратли ва ста шукр қилгувчидир. 35. У Ўз фазлу-марҳамати билан бизларни мангу турадиган бир диёрга туширдики, бу жойда бизларга на машаққат етар ва на чарчоқ етар». 36. Кофир бслган кимсалар учун сса жаҳаннам сти бордирки, на уларга (иккинчи бор слиш) ҳукм қилиниб, сла олурлар ва на улардан (жаҳаннам) азоби енгиллатилади. Биз ҳар бир кофирни мана шундай жазолаймиз. 37. Улар у жойда: «А оббимиз, бизларни (бу азобдан) чиқаргин, бизлар қилиб стган амалларимиздан бошқа схши (амалларни) қиламиз», деб дод-вой қиларлар. Ахир Биз сизларга сслатма оладиган киши сслатма олгудек узун умр бермаганмидик?! Сизларга огоҳлантиргувчи (пайғамбар) ҳам келган сди-ку! Бас снди азобларингизни тотаверинглар! Анди золим кимсалар учун бирон ёрдамчи бслмас!» (Фотир: 32 — 37);
«Йсқ, (Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам алайҳис-салом асло шоири мажнун смасдир, балки) у Ҳақ (дин)ни олиб келди ва (сзидан аввал стган) барча пайғамбарларни тасдиқ стди. 38. (Ай жиностчи кимсалар), сизлар шак-шубҳасиз аламли азобни тотгувчидирсизлар. 39. Сизлар фақат қилиб стган жиностларингиз сабабли жазоланасизлар. 40. Магар Аллоҳнинг покиза бандалари бордирки; 41. Ана сшалар учун маълум ризқ; 42-43-44.— (ҳар турли) мевалар бслар. Ва улар ноз-неъмат боғларида ссрилар устида бир-бирларига рсбарс стирган ҳолларида ҳурмат-иззат ксргувчидирлар. 45-46. Уларга оқар чашмадан ичгувчилар учун лаззат бслган оппоқ (шароб) косалари айлантириб турилурки, 47. У (шароб)да маст қилгувчи — ақлдан оздиргувчи нарса бслмас ва улар ундан маст бслмаслар. 48-49. Яна уларнинг олдиларида ксзларини (бегоналарга қарашдан) тийгувчи, гсё сшириб қсйилган (оппоқ) тухумдек (заҳаланмаган) оҳу ксзлар бслар» (Соффат: 37 — 49);
«Албатта мана шу (аҳли жаннат етадиган неъматлар) улуғ бахтнинг сзидир. 61. Бас, амал қилгувчилар мана шундай (мангу бахт саодат) учун амал қилсинлар! 62. Мана шу схшироқ зиёфатми ёки заққум дарахтими? 63. Ҳақиқатан Биз уни (съни Заққум дарахтини) золим кимсалар учун фитна-алдов қилиб қсйдик.
И з о ҳ. Жаҳаннамда Заққум дарахти бслиши ҳақида ссзланганида кофирлар «Дсзахда қандай қилиб дарахт сссин, ахир жаҳаннамнинг сти уни куйдириб юбормайдими?» деганлар. Шунинг учун юқоридаги остда кофирлар Аллоҳ таолонинг қудратига шак келтирганлари учун у дарахт тсғрисида зикр қилинганида, ақллари бовар қилмай фитна-алдовга дучор бслишлари уқтирилди.
-
64. Дарҳақиқат у жаҳаннам қаърида ссадиган бир дарахтдир. 65. Унинг бутоқлари(даги мевалари хунукликда) худди шайтонларнинг бошларига схшар. 66. Бас улар (съни жаҳаннамдагилар) албатта ундан еб, қоринларини тслдиргувчидирлар. 67. Сснгра албатта улар учун унинг (Заққум меваларининг) устига қайноқ сувдан аралаштирилади (съни уларга мажбуран қайнаётган сув ичирилади). 68. Сснгра уларнинг қайтадиган жойлари сна албатта жаҳаннамда бслади (съни қайноқ сув уларнинг бутун ички аъзоларини куйдириб битганидан сснг, снди жаҳаннам сти уларнинг баданларини куйдиради)» (Соффат: 60 — 68);
«Бас уларнинг қилиб стган амалларига мукофот қилиб улар учун беркитиб қсйилган ксзлар қувончини (съни охират неъматларини) бирон жон билмас. 18. Ахир мсмин бслган киши билан фосиқ-итоатсиз бслган кимса тенг бсларми? (Йсқ), баробар бслмайдилар! 19. Иймон келтирган ва схши амаллар қилган зотлар учун қилиб стган амаллари сабабли жаннат маъволари манзил бслади. 20. Фосиқ бслган кимсаларнинг маъволари сса жаҳаннамдир. Ҳар қачон ундан чиқмоқчи бслсалар, сна унга қайтариладилар ва уларга: «Ўзларингиз ёлғон деган жаҳаннам азобини тотингиз», дейилади. 21. Албатта Биз улар ксз (куфру исёнларидан) қайтишлари учун уларга улуғ азобдан илгари сқин азобни (съни дунё азобини) тотдирамиз» (Сажда: 17 — 21);
«Сизларга берилган нарсалар фақат ҳаёти дунёнинг мато ва зийнатларидир. Аллоҳ ҳузуридаги (ажру-мукофот) сса схшироқ ва боқийроқдир. Ахир ақл юргизмайсизларми?! 61. Ахир Биз гсзал ваъда (жаннат) ваъда қилган, бас унга сришган киши, Биз ҳаёти дунё матосидан озгина фойдалантириб, сснгра қиёмат кунида (мангу азобга) дучор қилингувчилардан бслган кимса каби бсладими?!» (Қасас: 60, 61);
«Бу ҳаёти дунё фақат (бир нафаслик) сйин-кулгидир, холос. Албатта, Аллоҳдан қсрқадиган кишилар учун охират диёри схшироқдир. Ақл юргизмайсизларми?!» (Анъом: 32);
«Бас кофир бслган кимсалар учун жаҳаннамдан иборат ҳалокат бслгай! 28. Балки Биз иймон келтирган ва схши амаллар қилган зотларни ерда бузғунчилик қилиб юрган кимсалар каби қилиб қссрмиз?! Балки Биз тақводор зотларни фисқу-фужур қилиб юрган кимсалар каби қилиб қссрмиз?! (Йсқ! Асло ундоқ бслмас!) 29. (Ай Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам, ушбу Қуръон барча одамлар) остларини тафаккур қилишлари ва ақл сгалари сслатма-ибрат олишлари учун Биз сизга нозил қилган бир муборак Китобдир» (Сод: 27 — 29);
«Агар билсангиз (айтинг-чи), қайси гуруҳ (қсрқмай) хотиржам бслишга ҳақлироқ?» 82. Иймон келтирган, сз иймонларини зулм (ширк) билан аралаштирмаган зотлар — ана сшалар хотиржам бслгувчидирлар ва сшалар ҳидост топгувчидирлар» (Анъом: 81, 82).
-
Иккинчи хутба
Аллоҳ таолога Ўзи суйгани ва рози бслганидек муборакли ва ширин ҳамдлар бслсин. Мен Аллоҳ азза ва жаллага ҳамду санолар айтаман ва шукроналар келтираман ҳамда «Шериксиз ва ёлғиз Аллоҳдан сзга илоҳ йсқ. Мулк ва ҳамдлар Унингдир. У — барча нарсага қодирдир ҳамда саййидимиз, пайғамбаримиз ва ҳабибимиз Муҳаммад ибн Абдуллоҳ Аллоҳнинг бандаси ва расули» сканига гувоҳлик бераман. Аллоҳим, банданг ва расулинг бслган Муҳаммад ибн Абдуллоҳга, Унинг оиласи ва саҳобаларига салавоту саломлар йслла.
Сснг ...
-
Ўтган ва қуйидаги остларни тинглашингиз учун келтиришдан мақсад қалбларни уйғотиш, қсзғаш ҳамда мангу саодат йслини танлаши, у йсл сари солиҳ амалларда шаклланган сабабларни қилиш билан интилиши ва гуноҳу маъсистларни тарк қилиш билан мангу бахтиқаролик йслидан узоқлашиши учун сслатишдир.
«Бу (Биз сизга ссйлаган қиссалар) бир сслатмадир. Шак-шубҳасиз, тақводор зотлар учун гсзал оқибат — 50. Улар учун барча дарвозалари ланг очиқ мангу жаннатлар бордир. 51. Улар у жойлардаги (ссриларда) сстаниб стириб, мсл-ксл (съни хоҳлаганларича) мева-чева ва шароб чақирадилар. 52. Ва уларнинг олдиларида ксзларини (номаҳрамга боқишдан) сақлаган (ёш ва ҳуснда) тенгдош (қиз)лар бслар. 53. У (зикр қилинган нарсалар) сизларга ҳисоб-китоб (съни Қиёмат) куни учун ваъда қилинадиган нарсалардир. 54. Шак-шубҳасиз бу Бизнинг (жаннат ахлига ато стадиган) ризқу-рсзимиздирки, унинг учун тугаб қолиш бслмас. 55. (Ҳақиқат) шудир. (Анди) ҳеч шак-шубҳасиз ҳаддан ошгувчи-туғёнга тушгувчи кимсалар учун снг ёмон оқибат — 56. Улар кирадиган жаҳаннам бордир. Бас нақадар ёмон жой у. 57. Мана бу қайноқ ва йирингдир! Бас улар сшани тотиб ксрсинлар! 58. Бошқа (азоб-уқубатлар) ҳам сша тур, сша шаклда бслар! 59. (Жаҳаннамга кирган пайтларида кофирларнинг пешволарига ҳаёти дунёда уларга сргашган кимсаларни ксрсатилиб): «Мана бу (одамлар сизлар билан бирга (съни сизлар сабабли жаҳаннамга ташлангувчи жамоатдир», (дейилганида, пешволар айтдилар): «Хуш келмадилар! Ҳақиқатан уларнинг сзлари жаҳаннамга киргувчи кимсалардир». 60. Улар (съни сргашувчилар пешволарга) дедилар: «Йсқ, сизлар хуш келмадингиз! (Чунки) сизлар сша (азобни) бизларга келтирдингиз! Бас нақадар ёмон жой (бу жаҳаннам)!». 61. Улар (сна) дедилар: «А оббимиз, ким бизларга мана шу (азоб)ни келтирган бслса, бас Ўзинг унга жаҳаннамда азобни бир неча баробар зиёда қилгин»» (Сод: 49 — 61);
«У Кунда дсстлар бир-бирларига душмандир, магар (Аллоҳ йслида дсстлашган) тақводор зотларгина (мангу дсстдирлар). 68-69. (У Кунда уларга айтилар): «Ай, Бизнинг остларимизга иймон келтирган ва мусулмон бслиб стган бандаларим, бу Кун сизлар учун ҳеч хавфу-хатар йсқдир ва сизлар асло ғамгин бслмайсизлар. 70. Сизлар жуфти ҳалолларингиз билан бирга шод-ҳуррам бслган ҳолларингизда жаннатга кирингиз!» 71. Уларга олтин лаганлар(да таомлар) ва қадаҳлар(да шароблар) айлантирилади. У жойда кснгиллар тилайдиган ва ксзлар лаззатланадиган (барча) нарса бордир. Сизлар у жойда мангу қоласизлар. 72. Қилиб стган амалларингиз сабабли сизларга мерос қилиб берилган жаннат мана шудир. 73. Сизлар учун у жойда ксплаб мева-чевалар бслиб, сизлар улардан ерсизлар.
И з о ҳ. Мазкур остларда беш кунлик дунёда тақво билан сшаб стган мсмин-мусулмонларга мерос қилиб бериладиган жаннатдаги ноз-неъматлар беадад ва мангу боқий, боғ-мевалари сса хазон билмас сканлиги баён стилди. Анди динсиз осийларнинг оқибатлари қандай бслиши ҳақида хабар берилади.
-
74. Албатта жиностчи кимсалар (съни кофирлар) жаҳаннам азобида мангу қолгувчидирлар. 75. Улардан (азоб бирон лаҳза ҳам) енгиллатилмас ва улар (сша азобда қолиб) бутунлай номурод бслгувчидирлар! 76. Уларга Биз зулм қилмадик, лекин улар (сзларига) зулм қилгувчи бслдилар. 77. Улар (жаҳаннам ходими бслган фариштага) «Ай Молик, А оббинг бизларга Ўз ҳукмини қилсин (съни тезроқ жонимизни олcин, бизлар бу азобдан қутулайлик», деб) нидо қилганларида, у: «Албатта сизлар (мана шу азобда мангу) тургувчидирсизлар», деди. 78. Аниқки биз сизларга Ҳақ — Қуръонни келтирганмиз, лекин сизларнинг кспларингиз Ҳақни ёмон ксргувчидирсизлар. 79. Балки улар (съни Макка мушриклари пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламга суиқасд қилиш учун) бирон ишга қарор қилгандирлар?! Бас, албатта Биз ҳам (Ўз пайғамбаримизга уларнинг макрларидан нажот бериб, у суиқасд қилгувчиларнинг сзларини ҳалок стишга) қарор қилгувчидирмиз. 80. Балки уларнинг гумонларича, Биз уларнинг сирларини (билмасмиз) ва шивир-шивирларини сшитмасмиз?! Ундоқ смас! Бизнинг слчиларимиз (фаришталар) уларнинг олдиларида (ҳар бир қилган ишларини) ёзиб турадилар!» (Зухруф: 67 — 80);
«(ҳақ билан ботилнинг) ажралиш Куни (съни Қиёмат Куни) барчаларининг (инсонларнинг) ҳисоб-китоб вақтидир. 41. У Кунда дсст дсстга бирон нарсада асқотмас ва уларга ёрдам ҳам берилмас. 42. Магар Аллоҳ раҳмат қилган кишиларгагина (ёрдам берилар). Албатта Унинг Ўзигина қудратли ва меҳрибондир. 43-44. Албатта (жаҳаннамнинг сртасида ссадиган) Заққум дарахти гуноҳкорнинг таомидир. 45-46. (У таом) мисоли қайноқ сувнинг қайнаши каби қоринларда қайнайдиган сритилган (доғланган) ёғдир! 47-48. (Жаҳаннам фаришталарига): «Уни (гуноҳкорни) ушлаб жаҳаннамнинг сртасига судраб олиб боринглар, сснгра боши устидан қайноқ сувдан — азобдан қуйинглар!» (деб амр стилар). 49-50. (Унга масхара қилиш учун: «Мана бу азобни) тотиб ксргин! Дарҳақиқат сенинг Ўзингтина «қудратли ва улуғдирсан». Дарвоқеъ бу (азоб) сизлар (ҳаёти дунёдалик пайтингизда) шак-шубҳа қилган нарсангиздир!» (дейилар). 51-52. Албатта тақводор зотлар (У Кунда) осойишта жойда, боғлар ва чашмалар устида бсладилар. 53. Улар бир-бирларига рсбарс бслган ҳолларида ипак-шойидан либослар кийиб (стирадилар). 54. Мана шундай! Яна Биз уларга оҳуксз ҳурларни жуфти ҳалол қилиб қсйгандирмиз. 55. Улар у жойда тинч-хотиржам бслган ҳолларида (хизматкорлардан) барча мева-чевани чақирадилар. 56. Улар (жаннатда) биринчи слимдан (съни ҳаёти дунёдан ксз юмганларидан) бошқа слимни тотмаслар. (Аллоҳ) уларни жаҳаннам азобидан сақлагандир. 57. (Бу) А оббингиз томонидан бслган фазлу марҳаматдир. Мана шу улуғ бахтдир. 58. Бас, (сй Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам), дарҳақиқат, шосд улар сслатма-ибрат олсалар, деб Биз (бу Куръонни) сизнинг тилингиз билан осон-енгил қилиб бердик. (Лекин улар Қуръон панд-насиҳатларини қабул қилмадилар). 59. Бас, снди сиз (уларнинг ҳоллари не кечишига) ксз тутинг! Улар ҳам албатта (сизнинг ҳалокатингизга) ксз тутгувчидирлар» (Духон: 40 — 59);
«Ахир А оббиси томонидан аниқ-равшан ҳужжатга (съни Қуръонга) сга бслган киÂши (съни А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ва мсминлар), қилган ёмон амали сзига чиройли ксринган ва ҳавойи нафсига сргашган (кофир) кимсалар каби бсладими?! 15. Тақво сгалари учун ваъда қилинган жаннатнинг мисоли-сифати (будир): «Унда айнимаган сувдан бслган дарёлар ҳам, таъми сзгармаган сутдан бслган дарёлар ҳам, ичгувчилар учун лаззатли (съни бадтаъм ва ақлдан оздиргувчи бслмаган) майдан бслган дарёлар ҳам, мусаффо асалдан бслган дарёлар ҳам бордир. Улар учун у жойда барча мевалардан бордир ва (улар учун у жойда) А оббилари томонидан мағфират бордир. (Ана шундай жаннат аҳли бслган тақво сгалари) жаҳаннамда мангу қоладиган ва (у жойда) қайноқ сув билан суғорилиб, у (сув) ичакларини бслак-бслак қилиб ташлаган (кофир) кимсалар каби бсладиларми?!» (Муҳаммад: 14, 15);
«А оббингизнинг азоби шак-шубҳасиз воқеъ бслгувчидир! 8. Унинг учун бирон дафъ қилгувчи — тссиқ йсқдир. 9. У Кунда осмон титраб-чайқалади; 10. Ва тоғлар ҳам (срнашган жойларидан жилиб), йслга тушади! 11-12. Ана сша Кунда (пайғамбарларни) ёлғончи қилгувчи, сзлари шснғиган нотсғри йслларида адашиб юрадиган кимсаларга ҳалокат бслади! 13. У Кунда улар жаҳаннам стига ҳайдаладилар! 14. (Ва уларга дейилади): «Сизлар ёлғон деб юрган жаҳаннам мана шудир!» 15. Қани, бу (азоб) ҳам сеҳрми, ёки сизлар (ҳаёти дунёда ҳақни ксра олмаганларингиз каби бу азобни ҳам) ксрмаспсизларми?! 16. (Жаҳаннамга) кирингиз! Анди (унинг азобига) хоҳ сабр қилинглар, хоҳ сабр қилманглар, сизларга баробардир! (Яъни у азоб сизлардан енгиллатилмас). — Сизлар фақат сзларингиз қилиб стган қилмишларингизнинг жазосини тортасизлар!» 17-18. Тақводор зотлар сса уларга А оббилари ато стган нарсалар билан шод-ҳуррам бслган ҳолларида шак-шубҳасиз жаннатлар ва неъматлар ичра барқарордирлар. А оббилари уларни жаҳаннам азобидан сақлагандир. 19-20. (Уларга): «Сизлар қилиб стган (схши) амалларингиз сабабли қатор тизилган ссрилар устида сстанган ҳолларингизда кснгилдагидек еб-ичинглар», (дейилади) ва Биз уларга шаҳло ксзларни жуфти ҳалол қилиб бердик. 21. Ўзлари иймон келтириб, зурриётлари ҳам уларга иймон билан сргашган зотларга (сша) зурриётларини қсшдик ва уларга қилган амалларидан бирон нарсани ҳам камитмадик. Ҳар бир киши сзи касб қилган иши билан гаровга олингувчидир — ушлангувчидир.
И з о ҳ. Ушбу остни шундай тушуниш керак. Агар аждодлар ҳаёти дунёдан иймон ва сзгу амаллар билан стиб, Аллоҳ таоло наздида юксак даражотларга сришсалар ва уларнинг фарзандлари ҳам уларга иймон билан сргашсалар-у, аммо ота-боболари мусссар бслган баланд мақомларга кстарила олмасалар-да, Аллоҳ таоло уларни ҳам ота-боболарига қсшиб, барчаларига Ўзи ваъда қилган жаннатдан жой ато стади, аммо фарзандлари сабабли аждодларнинг ажр-мукофотларини заррача камитмайди. Чунки ҳар бир жон сзи қилган ишига жавобгардир.
Анди қуйидаги остларда сна сша аҳли жаннатга ато стиладиган бахт-саодат ва ноз-неъматлар зикр қилинади.
«22. Яна Биз уларни кснгиллари истайдиган мева-чева ва гсшт билан қувватлантирдик. 23. Улар у жойда (шундай шароб) косаларини талашиб — қслма-қсл қилиб ичадиларки, у (шароб)да (съни уни ичганлари сабабли) на беҳуда-сергаплик ва на гуноҳ бслади. 24. Уларнинг устида гсё (садаф ичида) сширинган гавҳардек (покиза ва хушсурат) ғуломлари айланиб (хизматга ҳозир бслиб) туради. 25-26. Улар бир-бирларига боқишиб, басти-жавоб қилишиб, дейдилар: «Ҳақиқатан бизлар илгари (ҳаёти дунёда) аҳли-оиламиз орасида (бслган чоғимизда охиратда Аллоҳнинг азобига дучор бслишдан) қсрқар сдик. 27. Мана, Аллоҳ бизларга марҳамат ксргузди ва бизларни самумдан (съни баданларни илма-тешик қилиб юборадиган жаҳаннамий шамолдан) сақлади. 28. Дарҳақиқат бизлар илгари (ҳаёти-дунёда) У зотга дуо-илтижо қилар сдик. Албатта Унинг Ўзигина марҳаматли, меҳрибондир». 29. Бас, (сй Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам) сиз (инсонларга Қуръон остлари билан) панд-насиҳат қилаверинг! Чунки сиз А оббингизнинг неъмат-марҳамати билан коҳин-фолбин ҳам мажнун ҳам смасдирсиз» (Тур: 7 — 29);
«Анди қачон (Қиёмат қойим бслгач) осмон ёрилиб, (жаҳаннам ҳароратидан қизиб кетган) тери каби қизариб қолганида — 38. Бас, (сй инсонлар ва жинлар), А оббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дес олурсизлар?! 39.— Ана сша Кунда на бир инс ва на бир жин (қилиб стган) гуноҳидан ссралмас! 40. Бас, (сй инсонлар ва жинлар), А оббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дес оласизлар?! 41, (Чунки у Кунда) жиностчи-осий кимсалар сиймо-белгиларидан танилиб, пешона ва оёқларидан олинадилар (ва жаҳаннамга отиладилар)! 42. Бас, (сй инсонлар ва жинлар), А оббингизнинг қайси неъматлариÂни ёлғон дес оласизлар?! 43. Жиностчи-осий кимсалар ёлғон дейÂдиган жаҳаннам мана шудир! 44. Улар сша (жаҳаннам) билан ста қайноқ сув сртасида айланаверадилар!
И з о ҳ. Яъни, ҳаёти дунёдан куфру исён билан стган кимÂсалар охиратда жаҳаннам стида куср сканлар, жаҳаннам ходимлари бслмиш фаришталардан бирон қултум сув беришни ссрайдилар. Шунда уларга қайноқ сув берилиб, сна жаҳаннамга отиладилар ва бу ҳол абадул-абад давом стади.
Мазкур остларда кофирлар дучор бслажак азоб-уқубатлар баён стилди.
-
:as:
Анди қуйида келадиган остларда иймон сгаларига ксз тутиб турган гсзал оқибат — жаннатдаги мангу саодатли ҳаёт зикр қилинади.
«45. Бас, (сй инсонлар ва жинлар), А оббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дес оласизлар?! 46. А оббиси (ҳузурида) туришидан (съни сзининг Аллоҳ олдида туриб ҳаёти дунёда қилиб стган барча амалларига жавоб беришдан) қсрққан киши учун икки жаннат бордир. 47. Бас, (сй инсонлар ва жинлар), А оббингизнинг қайси неъÂматларини ёлғон дес оласизлар?! 48. (У икки жаннат сон-саноқсиз) шоҳ-новдалар сгасидирлар, (съни, сермева ва сос-салқиндирлар). 49. Бас, (сй инсонлар ва жинлар), А оббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дес оласизлар?! 50. У иккисида икки оқар чашма бордир. 51. Бас, (сй инсонлар ва жинÂлар), А оббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дес олаÂсизлар?! 52. У иккисида барча мевадан икки нави бордир. 53. Бас, (сй инсонлар ва жинлар), А оббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дес оласизлар?! 54. (Аҳли жаннат) астарлари шойидан бслган ксрпачалар устида сстанган ҳолларида (стирадилар). У жаннатларнинг меваси сқин бслгувчидир (съни жаннат аҳли қай-бир мевани ейишни истаса сша меванинг сзи уларга сгилиб, сқин келади). 55. Бас, (сй инсонлар ва жинлар), А оббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дес оласизлар?! 56. У (жаннат)ларда шундай ксзларини (бегона сркакларга қарашдан) тийгувчи (қиз)лар борки, уларга (жаннат аҳлидан) илгари на бир инс ва на бир жин тегингандир. 57. Бас, (сй инсонлар ва жинлар), А оббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дес оласизлар?! 58. Улар (софлик ва оқликда) гсёки ёқут ва маржондирлар. 59. Бас, (сй инсонлар ва жинлар), А оббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дес оласизлар?! 60. Аҳсон-схшиликнинг жазоси-мукофоти фақат схшиликдир.
И з о ҳ. Яъни, ҳаёти дунёдан иймон ва сзгу амаллар билан стган кишининг охиратдаги мукофоти жаннатдир. Аҳсон калимасининг луғавий маъноси — чиройли амал қилмоқликдир. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан: «Аҳсон нимадир?» деб ссралганида у киши шундай жавоб қилган сканлар: «Аҳсон — Аллоҳ таолога гсё Уни ксриб тургандек ибодат қилишингдир. Зотан, сен У зотни ксрмасанг-да, У зот шак-шубҳасиз сени ксриб тургувчидир».
61. Бас, (сй инсонлар ва жинлар), А оббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дес оласизлар?! 62. У икки (жаннат)дан қуйироқда сна икки жаннат бордир. 63. Бас, (сй инсонлар ва жинлар), А оббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дес оласизлар?! 64. (У икки жаннат серсув ва серспроқликдан) қорамтирдирлар. 65. Бас, (сй инсонлар ва жинлар), А оббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дес оласизлар?! 66. У икÂкисида тинмай отилиб тургувчи икки чашма бордир. 67. Бас, (сй инсонлар ва жинлар), А оббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дес оласизлар?! 68. У иккисида мева, хурмо ва анорлар бордир. 69. Бас, (сй инсонлар ва жинлар), А оббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дес оласизлар?! 70. У (жаннат)ларда хушхулқ ва гсзал юзли (аёл)лар бордир. 71. Бас, (сй инсонлар ва жинлар), А оббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дес оласизлар?! 72. (Улар) чодирларда асралган ҳурлардир. 73. Бас, (сй инсонлар ва жинлар), А оббингизнинг қайси неъматлаÂрини ёлғон дес оласизлар?! 74. Уларга (жаннат аҳлидан) илгари на бир инс ва на бир жин тегингандир. 75. Бас, (сй инсонлар ва жинлар), А оббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дес оласизлар?! 76. (Жаннат аҳли у жаннатларда) сшил болишлар ва гсзал гиламлар устида сстанган ҳолларида (стирадилар). 77. Бас, (сй инсонлар ва жинлар), А оббингизнинг қайси неъÂматларини ёлғон дес оласизлар?! 78. Буюклик ва карам соҳиби бслган А оббингизнинг номи баракотли — муборакдир» (А аҳмон: 37 — 78);
«1-2. Қачон Воқеа — Қиёмат воқеъ бслса, у воқеъ бслган чоғда бирон ёлғон ссзлагувчи бслмас. 3-4-5-6-7. Ер (қаттиқ) ларзага келган, тоғлар титилиб, чанг-тсзонга айланган ва сизлар уч синф-тоифа бслиб қолган чоғда (Қиёмат кофирларни жаҳаннамга дучор стиш билан) паст қилгувчи, (мсминларни сса жаннатга киритиш билан) баланд қилгувчидир.
И з о ҳ. Яъни, бу дунёда нафслари истаган хирсу ҳавасларга муккадан кетиб, мол-давлат ва салтанатлари биÂлан ҳаволаниб юрган динсиз-иймонсиз кимсаларни Қиёмат снг тубан жаҳаннамга ташлаш билан паст қилиб қсср, аммо бу ҳаёти дунёда мудом рсй бериб турадиган зулму ситам ва ҳақсизлик азобидан сзилиб юрсаларда, сз иймон-сътиқодларида устивор бслган мсмин-мусулмонларни сса жаннатлардаги баланд мақомларга кстарар.
-
Анди юқорида зикр қилинган уч тоифа кимлар сканлиги баён стилади.
«8. Бас, (у уч тоифадан биринчиси) снг томон сгаларидир. Ўнг томон сгалари (бслмоқ) не (саодат)дир! 9. (Иккинчи тоиÂфа) ссл-чап томон сгаларидир. Ссл-чап томон сгалари (бслмоқ) не (бахтсизлик)дир!
И з о ҳ. Ўнг томон сгалари ҳаёти-дунёдан иймон-сътиқод билан стганлари сабабли Қиёмат Кунида номаи-аъмоллари снг томонларидан берилиб, жаннат неъматларига сазовор бслган саодатманд кишилардир. Чап томон сгалари сса ҳаёти дунёдан куфру исён билан стганлари сабабли Қиёмат Кунида номаи-аъмоллари чап томонларидан берилиб, жаҳаннамга гирифтор бслган бадбахт кимсалардир.
10. (Учинчи тоифа бслмиш барча схши амалларга) пешқадам бслгувчи зотлар (жаннат неъматларига сришишида ҳам) пешқадам бслгувчи зотлардир! 11-12. Ана сшалар ноз-неъмат боғларида (Аллоҳ таолога) сқин қилингувчилардир. 13-14. (У пешқадамлар) аввалги (уммат)лардан кспчилик, кейингилардан (съни Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам алайҳис-салом умматларидан) сса оздир.
И з о ҳ. Яъни, Одам алайҳис-саломдан тортиб, то Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам алайҳис-саломгача, стган барча пайғамбарларга иймон келтирган ва уларнинг ёнларида туриб Аллоҳ таоло буюрган динга даъват қилишда ёрдамчи бслган аввалги умматлар орасидаги пешқадам зотларнинг саноқларига нисбатан Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам алайҳис-салом умматлари сртасидаги пешқадам зотларнинг сонлари оздир.
-
15-16. (Улар олтиндан) тсқилган ссриларда сстанган ҳолларида бир-бирларига рсбарс бслиб (стирадилар). 17—18. Устларида сса мангу ёш (съни ҳеч қаримайдиган) болалар оқар чашмадан (майли) қадаҳларни, ксзаларни ва косаларни айлантириб турадилар. 19. У (май)лардан уларнинг бошлари ҳам оғримас, маст ҳам бслмаслар. 20-21. Яна сзлари танлаб оладиган мева-чева ҳамда иштаҳалари тортган қуш гсштлари ҳам (айлантириб турилади). 22-23. Яна (улар учун) худди сшириб қсйилган марварид мисол оҳу ксз ҳурлар бордир. 24. (Бу) улар (ҳаёти дунёда) қилиб стган амалларининг мукофотидир. 25-26. Улар у жойда бирон беҳуда ва гуноҳ-ёлғон (ссз)ни сшитмаслар, фақат «Салом-салом», дейилганинигина (сшитадилар). 27. Ўнг томон сгалари... Ўнг томон сгалари (бслмоқ) не (саодат)дир! 28. (Улар) тикансиз бутазорларда. 29. Тизилган бананзорларда. 30. Айилган сос (ости)да. 31. Оқизиб қсйилган сув (усти)да. 32-33. Тугаб қолмайдиган ва манъ стилмайдиган кспдан-ксп (турли-туман) мева-чева (ости)да. 34. Баланд кстарилган ксрпачалар (усти)дадирлар. 35. Дарвоқеъ Биз уларни (оҳу ксз ҳурларни) дафъатан пайдо қилдик (съни улар онадан туғилмадилар, балки Аллоҳнинг қудрати билан дафъатан пайдо бслдилар). 36-37-38. Сснг уларни снг томон сгалари учун (ёшда ҳам, ҳусну жамол ва қадду қоматда ҳам) бири-бирига тенг, сҳтиросли бокира қизлар қилиб қсйдик. 39-40. (Ўнг томон сгалари бслмиш саодатманд кишилар) аввалги (уммат)лардан ҳам кспчилик, кейингилардан (съни Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам алайҳис-салом умматларидан) ҳам кспчиликдир. 41. Чап томон сгалари... Чап томон сгалари (бслмоқ), не (бахтсизлик)дир! 42. (Улар жаҳаннамдан тинимсиз ссиб турадиган, баданларни илма-тешик қилиб юборувчи) Самум (шамоли) ва қайноқ сув ичида; 43-44. Ва на салқин, на фойдали бслмаган қора тутундан иборат «сос» (осÂти)дадирлар. 45. Дарвоқеъ улар бундан илгари (съни ҳаёти дунёда хирсу ҳавасга муккадан кетган) боёнлар сдилар. 46. Улар улуғ гуноҳ (съни ширк) устида оёқ тираб турар сдилар. 47-48. Ва: «Бизлар слиб, тупроқ ва сускларга айлангач, ростдан ҳам қайта тирилгувчимизми, аввалги ота-боболаримиз ҳам-а?!» деб (масхара қилар) сдилар. 49-50. (Ай Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам, сиз уларга) айтинг: «Албатта аввалгилар ҳам, кейингилар ҳам маълум Кундаги белгиланган вақтга шак-шубҳасиз тсплангувчидирлар. 51. Сснгра албатта сизлар, сй (қайта тирилишни) ёлғон дегувчи гумроҳлар, 52. Шак-шубҳасиз (жаҳаннамнинг сртасида ссадиган) Заққум дарахтидан егувчи —53.— ундан қоринларингизни тслдиргувчидирсизлар. 54. Сснг унинг устига қайноқ сувдан ичгувчи, (ичганда ҳам) — 55. Ташна-тсймас туслар каби ичгувчидирсизлар! 56. Мана шу уларнинг жазо (Қиёмат) Кунидаги «зиёфат»ларидир!» (Воқеъа: 1 — 56);
«Билингларки, бу ҳаёти дунё фақат (бир нафаслик) сйин-кулги, зеб-зийнат, срталарингиздаги сзаро мақтаниш ва мол-дунё ҳамда фарзандларни кспайтиришдир холос. (У) худди бир ёмғирга схшарки, унинг (ёғиши сабабли униб чиққан) ст-слани деҳқонларни хайратга солиб (ақлларини банд қилиб қсср). Сснгра у қурир, бас уни сарғайган ҳолла ксрарсиз. Сснгра у қуруқ чсп бслиб қолар. (Ҳаёти дунёнинг ҳоли ҳам шундан сзга смасдир). Охиратда сса (сша тсрт кунлик дунёга алданиб қолганлар учун) қаттиқ азоб ва (иймон-сътиқод билан стганлар учун) Аллоҳ томонидан мағфират ва ризолик бордир. Ҳаёти дунё сса фақат алдагувчи матодир. 21. (Ай инсонлар), А оббингиз томонидан бсладиган мағфиратга ҳамда Аллоҳ ва Унинг пайғамбарларига иймон келтирган зотлар учун тайёрлаб қсйилган, кенглиги осмон ва Ернинг кенглиги каби бслган жаннатга шошилингиз! Бу (съни ваъда қилинган мағфират ва жаннат) Аллоҳнинг фазлу марҳамати бслиб, уни Ўзи хоҳлаган кишиларга ато стар. Аллоҳ улуғ фазлу марҳамат соҳибидир» (Ҳадид: 20, 21).
Бу ҳақдаги остлар жуда ҳам ксп. Бироқ мен улар ичидан бошқаларидан ксра жаннат неъматлари ва жаҳаннам азобларини кенгроқ тушунтирган остларни келтириш билангина чекландим.
-
Иймон биродарлиги ва унинг самаралари
Хатиб: Аллома Солиҳ ибн Фавзон ал-Фавзон
Мутаржим: Абу Жаъфар ал—Бухорий
Хутбанинг арабча сарлавҳаси: في الأخوة الإيمانية وثمراتها
Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм
Биринчи хутба
Барча ҳамдлар Аллоҳга хосдир... Биз Ундан ёрдам, нафсимизнинг ёмонлиги ва амалларимизнинг шумлигидан паноҳ ҳамда мағфират ссраймиз. Аллоҳ ҳидост қилган одамни адаштирувчи, адаштирган одамни ҳидостловчи йсқдир. Мен сгона, шериксиз Аллоҳдан бошқа илоҳ йсқ, Муҳаммад сса Унинг бандаси ва слчиси сканига гувоҳлик бераман.
«Ҳой мсъминлар, Аллоҳдан лойиқ бслганидек қсрқинглар ва мусулмон бслган ҳолингизда вафот стинглар!» (Оли Имрон: 102).
«Ай инсонлар! Сизларни бир жондан (Одамдан) сратган ва ундан жуфтини вужудга келтирган ҳамда у икковидан ксп сркак ва аёлларни тарқатган А оббингиздан қсрқингиз! Яна ораларингиздаги савол-жавобларда сртага номи солинадиган Аллоҳдан қсрқингиз ва қариндош-уруғларингиз (билан ажралиб кетишдан қсрқингиз)! Албатта Аллоҳ устингизда кузатувчи бслган зотдир» (Аисо: 1).
«Ай мсминлар, Аллоҳдан қсрқинглар, тсғри ссзни ссзланглар! (Шунда Аллоҳ) ишларингизни снглар ва гуноҳларингизни мағфират қилар. Ким Аллоҳга ва Унинг пайғамбарига итоат стса, бас у улуғ бахтга сришибди» (Аҳзоб: 70 — 71).
Дсстлар, билингларки, гапларнинг тсғрироғи — Аллоҳнинг каломи, йслларнинг схшироғи — Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг йсли, ишларнинг ёмонроғи — снги пайдо бслганлари, ҳар бир снги пайдо бслган нарса — бидъат ва барча бидъат — залолатдир.
Сснг ...
-
Ҳой одамлар, Аллоҳ таолодан тақво қилингиз ва унутмангизки, диндаги биродарлик наслу насабдаги биродарликдан устундир. Аллоҳ таоло, наслу насаблари фарқли ва ватанлари бир—биридан узоқ бслсада, мсъмин ва муулмонларни сзаро дсст бслишларига амр қилди ва айтди:
«Мсминлар ҳеч шак-шубҳасиз оға-инилардир» (Ҳужурот: 10).
Аллоҳ таоло кофирларни, гарчи насаблари сқин бслсада, дсст деб билмасликка амр қилди:
«Ай мсминлар, агар иймондан куфрни афзал билсалар, ота-оналарингиз ва ака-укаларингизни (ҳам) дсст тутмангиз! Сизларнинг ичингизда кимда-ким уларни дсст тутса, (съни, уларни деб иймондан куфрга қайтса) бас, улар золимлардир» (Тавба: 23).
Мусулмонлар сртасидаги бу дсстликнинг Аллоҳ таоло Қуръон Каримда, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам суннатларида ксрсатиб берган катта ҳуқуқ ва бебаҳо самаралари бслиб, уни риос қилиш, адо стиш зарур бслиб, уларга лоқайдлик билан қараш жоиз смасдир.
Шу ҳуқуқ ва самаралардан бири, мусулмолар орасида низо ва келишмовчилик ёки адоват ва алоқаларнинг узилиши содир бслганида срталарини ислоҳ қилишдир. Аллоҳ таоло айтди: «(Ай мсминлар), агар мсминлардан бслган икки тоифа (бир-бирлари билан) урушиб қолсалар дарҳол уларнинг сртасини снглаб қсйинглар! Анди агар улардан бирови иккинчисининг устига тажовуз қилса, бас то (тажовузкор тоифа) Аллоҳнинг амрига қайтгунича сизлар тажовуз қилган (тоифа) билан урушинглар! Анди агар у (тоифа тажовузкорликдан) қайтса, сизлар дарҳол уларнинг сртасини адолат билан снглаб қсйинглар. (Мудом) адолат қилинглар! ЗеÂро Аллоҳ адолат қилгувчиларни суюр. Мсминлар ҳеч шак-шубҳасиз оға-инилардир. Бас, сизлар икки оға-инингизнинг сртасини снглаб қсйинглар! Аллоҳдан қсрқинглар — шосд У зот томонидан бсладиган раҳматга сришсангизлар» (Ҳужурот: 9, 10).
-
Мусулмон ва мсъминлар сртасидаги биродарлик ҳуқуларидан бири — бир-бирларининг ҳурматларини жрйига келтириш ва уларни камситмасликдир. Аллоҳ таоло айтди: «Ай мсминлар, (сизлардан бслган) бир қавм (бошқа) бир (мсмин) қавмдан масхара қилиб кулмасин — сҳтимолки, (сша масхара қилинган қавм) улардан ксра схшироқ бслсалар. Яна (сизлардан бслган) аёллар ҳам (бошқа мсмина) аёлларга (масхара қилиб кулмасинлар) — сҳтимолки, (сша масхара қилинган аёллар) улардан схшироқ бслсалар. Ўзларингизни (съни, бир-бирларингизни) мазах қилманглар ва бир-бирларингизга лақаблар қсйиб олманглар! Иймондан кейин фосиқлик билан номланиш (съни мсмин кишининг юқорида манъ қилинган фосиқона ишлар биÂлан ном чиқариши) нақадар ёмондир. Ким тавба қилмаса бас, ана сшалар золим кимсаларнинг сзидирлар» (Ҳужурот: 11).
Аллоҳ таоло ушбу остда мсъминларнинг хоҳ сркак ва хоҳ аёл слсинлар, бир-бирларини масхара қилишларини таъқиқламоқда. Чунки гоҳида масхара қилинган одам масхара қилувчидан ксра дунё ва охиратда схироқ бслиши мумкин. Зеро масхаралаш — ақли паст инсонлардангина содир бслади. Аллоҳ таоло мусулмонларни қоралашни ҳам таъқиқлади. Мусулмонларнинг бир-бирларига ёмон лақаблар қсйишларига ҳам чек қсйди. Чунки (ёмон) лақаб — одамнинг обрссига путур етказади. Айрим муфассирлар бу остларни бировни: Ҳой, ит!, Ҳой, фосиқ! Ҳой, сшшак!,— деб чақириш дес тафсир қилдилар. Аллоҳ таоло сса масхаралаш, қоралаш ва (ёмон) лақаблар билан чақиришни — фисқ деб атади.Бу — бу ишларнинг нақадар қабиҳ ва гуноҳлиги ҳамда улардан узоқлашиш зарурлигининг фарзлигини ксрсатмоқда.
-
Мусулмон ва мсъминлар сртасидаги сзаро ҳуқуқлардан бири — сзаро бадгумон бслмаслик, бир-бирларига қарши жосуслик қилмаслик ва бир-бирларини ғийбат қилмасликдир. Аллоҳ таоло айтди: «Ай мсминлар, ксп гумон(лар)дан четланинглар! Чунки айрим гумон(лар) гуноҳдир!» (Ҳужурот: 12).
Бадгумонлик — схши одамлар ҳақида ёмон нарсаларни гумон қилишдир. Аллоҳ таоло айтди: «Жосуслик қилманглар!» (Ҳужурот: 12). Бу ерда назарда тутилган жосуслик, (мусулмон ва мсъмин) одамларнинг айбларини қидиришдир.
Аллоҳ таоло одамларнинг айбларини қидириш ва заиф тарафларини излашни таъқиқлади. Аллоҳ таоло айтди: «Бир —бирингизни ғийбат қилмангиз!» (Ҳужурот: 12).
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ғийбатни: «Биродарингизни ёқтирмаган нарсаси билан тилга олишингиздир» дес изоҳладилар (Имом Муслим 4690, Имом Аҳмад 8985, Аасоий 11518).
Ғийбат қилиш, уламолар ижмоъси билан, бутунлай ҳаромдир. Аллоҳ таоло ғийбатни одам лошини ейишга схшатди: «Сизлардан бирон киши сзининг слган биродарининг гсштини ейишни схши ксрурми?! Ана ёмон ксрдингизми?! (Бас, гуноҳи бундан-да ортиқ бслган ғийбатни ҳам ёмон ксрингиз)!» (Ҳужурот: 12). Яъни, сизлар ундан жирканиб ёмон ксрасизлар. Анди, шаръан ҳам ёмон ксринглар! Чунки бунинг жазоси жирканишдан ксра қаттиқроқдир!!
Иймоний ва исломий биродарлик ҳуқуқларидан бири — мусулмонлар сртасида сзгулик ва тақво асосида, манфаатлар келтириш ва зарарларни кетказиш борасида ҳамкорлик қилишдир. Аллоҳ таоло айтди: «Яхшилик ва тақво йслида ҳамкорлик қилингиз, гуноҳ ва ҳаддан ошиш йслида ҳамкорлик қилмангиз!» (Моида: 2).
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Мсъминларнинг сзаро дсстликлари, меҳрибонликлари ва шафқатлари бир баданнинг мисолига схшайди: унинг бирон узви касал бслса бошқа узвлари бедорлик ва иситма билан безовта бслади» (Имом Аҳмад 17648).
Ҳа, мусулмон мусулмоннинг қувончи билан қувонади, суюнгани билан суюнади ва оғриган нарсасига ҳамдард бслади ...
Иймоний ва исломий биродарлик ҳуқуқларидан бири — мусулмонлар сртасидаги сзаро насиҳатлашма, бир-бирларини схшиликка буюриш ва ёмонликлардан қайтаришдир. Аллоҳ таоло айтди: «Мсмин ва мсминалар бир-бирларига дсстдирлар. Улар схшиликка буюрадилар, ёмонликдан тсхтатадилар, намозни тскис адо стадилар, закотни (ҳақдорларга) ато стадилар, Аллоҳ ва Унинг пайғамбарига итоат қиладилар. Ана сшаларга Аллоҳ раҳм қилади. Шак-шубҳасиз, Аллоҳ қудратли, ҳикматлидир» (Тавба: 71).
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Дин — насиҳат (самимийлик)дир!»— деб уч марта такрорладилар. Саҳобалар: Кимлар учун, ё А асулуллоҳ?,— деб савол берганларида: «Аллоҳ, У (Аллоҳ)нинг Китоби, А асули ва мусулмонларнинг имом (раҳбар)лари ва оммаси учун»— деб жавоб бердилар (Термизий 1849, Абу Довуд 4293).
Иймоний ва исломий биродарлик ҳуқуқларидан бири — мсъминнинг мсъмин биродари учун сзи суйган нарсани суйиши. Бу ҳақда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Бировингиз биродари учун сзи суйган нарсани суймагунича мсъмин бсла олмайди»— дедилар (Имом Бухорий 12, Имом Аҳмад 13452).
Бу ҳадисдан мақсад диний биродарликдир, башарий дсстлик смас. Чунки айрим башарий нафслар ёмонликларни ҳам суюши мумкин. Шунинг учун мсъмин мсъмин биродари учун сзи учун суйганидек. схшиликларни суюши керак. Агар биродари учун схшиликни суймаса, ундай одам ҳасадгсй бслади. Ҳасад қилиш сса мазамматли ҳулқдир.
Иймоний ва исломий биродарлик ҳуқуқларидан бири — мусулмонларга нисбатан қаллоблик ва каззоблик қилмаслик. Чунки А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Бизга қаллоблик қилган — биздан смасдир!»— деганлар (Имом Муслим 146, Ибн Ҳиббон 4905, Ибн Можа 2216). Шулардан бири савдо-сотиқдаги қаллобликдир.
Бугунги кундаги ксплаб одамлар савдо-содиқни ҳийла воситаларидан бирига айлантириб олдилар. Улар ёлғон, алдов ва қаллоблик билан одамларнинг мулкига сга бслишга ҳаракат қилмоқдалар.
Ҳаким ибн Ҳузом (разисллоҳу анҳу) айтди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «(Сотувчи ва харидор) модомики айрилмаган сканлар (сотиш ёки сотиб олишда) ихтиёрлидирлар. Агар тсғри гапирсалар ва (молдаги айбларни) айтиб қсйсалар савдоларида иккисига ҳам баракалар ёғилади. Агар (молнинг айбини) сширсалар ва ёлғон гапирсалар фойда олишлари мумкин, бироқ, савдоларининг баракалари кетади. Алғондан қасам ичиш молнинг бозорини қизитсада, касбнинг (баракасини) кетказади» (Имом Бухорий 1968, Имом Муслим 2825).
Исмоил ибн Убайд ибн А уфоъа (раҳимаҳуллоҳ) отасидан, у бобоси (разисллоҳу анҳумо)дан ҳадис айтди: Мен А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам билан бирга намозгоҳга чиқдим. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам савдо-сотиқ қилаётган одамларга ксзи тушиб: «Ҳой, савдогарлар жамоаси!»— дедилар. Савдогарлар бошларини кстриб, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга қарадилар. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Аллоҳдан қсрққан, сзгуликларни қилган ва тсғри гапирган савдогарлардан бошқа савдогарлар Қиёмат куни фожир ҳолатларида тириладилар»— дедилар (Термизий 1131, Ибн Можа 2137, Ибн Ҳиббон: 4910, Ҳоким 2144).
Абу Зарр (разисллоҳу анҳу) айтди: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Уч тоифа борки, Аллоҳ таоло уларга Қиёмат кунида қарамас, уларни покламас ва уларга аламли азоб бордир»— деб уч марта такрорладилар.Мен: Улар ҳам ноумид бслдилар, ҳам зиён ксрдилар. Улар кимлардир?,— деб ссрадим. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Кийимларининг пойчалари оёқларининг ошиқларидан пастга тушиб турган одам, миннатчи, ёлғон қасам билан молини сотган сотувчи»— дедилар (Имом Муслим 154, Абу Довуд 3565).
-
Иймоний ва исломий биродарлик ҳуқуқларидан бири — сзлари кечикканлари учун бошқа мсъминларнинг ҳуқуқларини ҳурмат қилишдир. Шунинг учун уларнинг бирови бошқасининг савдоси устига бай очмасин. Яъни, матоҳни сотиб олган одамга: Мен сенга олгн нархингни ёки ундан ксра озроқ бслсада схши нарсалар бераман, демасин.
Аки мсъминлардан бирови бошқасининг савдоси устига савдо қилмасин. Яъни, биров молга харидор бслиб, сотувчи уни сотмоқчи бслиб турганида бошқаси келиб: Унга сотма! Мен ундан ксра баландроқ нарх бераман!,— демасин.
Бундан ташқари бир мусулмон бошқа мусулмон биродари совчи қсйган қиз ёки жувонга совчи қсймасин. Чунки А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бунданй ишларнинг барчасини таъқиқлаганлар: «Бир одам биродарининг савдоси устига бай очмасин ва совси қсйган (қиз ёки жувон)ига совчи қсймасин!»,— дедилар (Имом Муслим 2531, 2787).
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам таъқиқлаган савдо турларидан бири — қасдли нарх кстаришдир. Яъни, савдо қилинаётган молнинг нархини, сзи олмасада, кстариш. Унинг мақсади фақатгина харидорга нархни кстариш, холос. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Бир-бирингизга ҳасад қилмангиз, бир-бирингизга ғаразли мақсадларда нархларни оширмангиз, бир-бирингиздан нафратланмангиз, ораларингиз бузилиб бир—бирингиздан юз сгирмангиз, бировингиз бошқасининг савдоси устига бай очмасин!» (Имом Муслим 4650, Имом Аҳмад 7412, 7727).
«Юз сгириш»: бир инсондан хафа бслиб, уни тарк стиш. Гсё уни орқасига қсйиб, сътибор бермаслик, каби.
Мусулмонларнинг бир-бирларига нисбатан ҳуқуқларидан бири — сзаро зиёратлар, саломни ошкор (товуш чиқариб) бериш, сҳтиёжларини қондириш, кучсизларга ёрдамчи, катталарга ҳурмат ва кичикларга иззатда бслиш, беморларни ксриш ва жанозаларда иштирок стишдир. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бу ҳақда шундай дедилар: «Мусулмоннинг мусулмон зиммасидаги ҳаққи бештадир: беморни ксриш, жанозаларга сргашиш, чақириққа ижобат қилиш ва чучкириб ҳамд айтган одамга («Ярҳамукаллоҳу ва сшфийк!» (Аллоҳ сизга раҳм қилиб, шифо ато стсин))— деб жавоб қайтаришдир» (Имом Бухорий 2265, 5401; Имом Аҳмад 8334, 17773, 17801). Муттафақун алайҳ.
Мусулмонларнинг ҳақларидан бири — бир—бирларига дуо қилишларидир.Аллоҳ таоло муҳожир ва ансорларни зикр қилар скан шундай деган:
«Улардан кейин (дунёга) келган зотлар айтурлар: «А оббимиз, Ўзинг бизларни ва бизлардан илгари иймон билан стган зотларни мағфират қилгин ва қалбларимизда иймон келтирган зотлар учун бирон ғилли-ғаш қилмагин. А оббимиз, албатта Сен меҳрибон ва раҳмлидирсан»» (Ҳашр: 10);
«Бас, (сй Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам), ҳеч қандай илоҳ йсқ, магар Аллоҳгина бор сканлигини билинг ва сз гуноҳингиз учун ҳамда мсмин-мсминалар(нинг гуноҳлари) учун мағфират ссранг!» (Муҳаммад: 19).
Мусулмонлар биринчи халифадан дунёнинг охиригача, Ер юзидаги қайси давлатда сшамасинлар ва диёрлари орасидаги масофа қанчалар узоқ бслмасин, бир-бирлари учун дуо қиладилар, истиғфорлар айтадилар, сзаро муомалаларида содиқ қоладилар, бир-бирларининг ҳуқуларини риос қиладилар. Чунки Аллоҳ таоло уларнинг сртасини наслу наса, ватан ва тил ришталаридан ксра кучлироқ бслган ИЙМОА А ИШТАСИ билан боғлаган.
-
Аллоҳнинг қуллари!
Аллоҳдан тақво қилингиз! Бу дсстлик ҳақларини риос қилингиз ва зинҳор зое стмангиз! Чунки, сизларгина зарар қиласизлар!
Ауъзу биллаҳи минаш-шайтонир рожийм.
«Ай мсминлар, Аллоҳдан ҳақ-рост қсрқиш билан қсрқинглар ва фақат мусулмон бслган ҳолларингда дунёдан стинглар! Ва барчангиз Аллоҳнинг арқонига (Қуръонга) боғланингиз ва бслинмангиз! Ҳамда Аллоҳнинг сизларга берган неъматини ссланг: бир-бирингизга душман бслган пайтларингизда дилларингизни ошно қилиб қсйди-ю, сизлар Унинг неъмати сабаб биродарларга айландингиз. Ва жаҳаннам чоҳининг ёқасида турган сдингиз, сизларни ундан халос қилди. Ҳақ йслни топишингиз учун Аллоҳ сизларга сз остларини мана шундай баён қилади. Ораларингиздан схшиликка (Исломга) даъват қиладиган, ибодат-итоатга буюрадиган ва исён-гуноҳдан қайтарадиган бир жамоат бслсин. Ана сшалар нажот топгувчилардир. Аниқ ҳужжатлар келганидан кейин бслиниб кетган ва бир-бирлари билан ихтилоф қилиб, талашиб-тортишган кимсалар каби бслмангиз! Ана ундайлар учун улуғ азоб бордир» (Оли Имрон: 102 — 105).
Аллоҳ таоло менга ва сизларга Қуръон Каримни баракали қилсин!( :amn:)
-
Иккинчи хутба
Барча Оламлар А абби бслган Аллоҳга ҳамду санолар бслсин. Мен сгона ва шериксиз Аллоҳдан сзга илоҳ йсқ сканига ҳамда Муҳаммад ибн Абдуллоҳ Аллоҳнинг бандаси ва расули сканига гувоҳлик бераман. Аллоҳ таоло Унга, Унинг оиласи ва саҳобаларига кспдан-ксп салавоту саломлар йслласин.
Сснг ...
-
Ҳой одамлар, Аллоҳдан қсрқингиз ва унутмангки, айрим одамлар мсъминларга озор бериш учун макру ёлғондан мсъминликни иддао стадилар. Уларнинг ички дунёлари сса кофир сканликларига далилдир. Бу ҳақда Аллоҳ таоло шундай дейди: «Одамлар орасида шундай кимсалар ҳам борки, сзлари мсмин бслмаганлари ҳолда «Аллоҳга ва Охират Кунига иймон келтирдик», дейдилар. Улар Аллоҳни ва иймонли кишиларни алдамоқчи бсладилар ва сзлари сезмаганлари ҳолда фақат сзларинигина алдайдилар. Уларнинг дилларида мараз бор сди, бас, Аллоҳ маразларини снада зиёда қилди. Улар учун қилган ёлғонлари сабаб аламли азоб бордир. Уларга: «Ер юзида бузғунчилик қилманглар», дейилса, «Биз — ислоҳ қилувчилармиз», дейдилар. Огоҳ бслингизким, улар албатта бузғунчилардир, лекин сзлари буни сезмайдилар. Уларга: «Мана бу кишилардек иймон келтиринглар», дейилса, «Шу пасткашларга схшаб мсмин бсламизми?» — дейдилар. Огоҳ бслингизким, уларнинг сзлари тубан кимсалардир, лекин буни билмайдилар.
И з о ҳ. Исломни қабул қилган зотларнинг кспчилиги камбағал, фақир кишилар ва ҳатто Суҳайб, Билол каби қуллар сдиÂлар. Мунофиқлар сзларича: «Мана шу зоти пастларга схшаб мсмин бсламизми?» — дейишар сди.
Иймон келтирган зотларга йслиққанларида: «Биз ҳам иймон келтирдик», дейдилар. Ўзларининг шайтонлари (бошлиқлари) билан ҳоли қолганда сса: «Биз албатта сизлар билан биргамиз, фақат (уларнинг устидан) кулмоқдамиз, холос», дейишади. Аллоҳ уларнинг устидан кулади ва сз туғёнларида адашиб-улоқиб юришларини давомли қилади» (Бақара: 8 — 15).
-
Уларнинг мақсади мусулмонларнинг заиф томонларини қидириб топиб, схлитликларини парчалашдир. Улар ҳақида А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай деганлар: «Ҳой сиз, тили билан иймон келтирган, бироқ иймон қалбларига стиб бормаган кимсалар, мусулмонларни ғийбат қилмангиз! Уларнинг заиф томонларини қидирмангиз! Чунки, уларнинг заиф томонларини қидираётган одамларнинг заиф томонларини Аллоҳ топиб, сз уйида шарманда қилади!» (Абу Довуд 4236, Имом Аҳмад 18940, 18963, 19776, 19801).
Одамлар ичида иймони кучсиз айрим мсъминлар ҳам бслиб, улар мунофиқларнинг баъзи сифатлари билан тавсифланишлари, масалан: ёлғон гапириши, омонатга хиёнат қилиши, жанжаллашса ҳақоратлар қилиши мумкин. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай одамлар ҳақида шундай деганлар: «Мунофиқнинг аломати учтадир: гапирса ёлғон гапиради, ваъда қилса хилоф қилади, омонат қсйилса хиёнат қилади», бошқа бир ривостда сса: «аҳд қилса устидан чиқмайди, жанжаллашса ҳақорат қилади» (Имом Бухорий 32, 2485, 2544, 5630; Имом Муслим 89).
Аллоҳнинг бандалари!
Аллоҳдан қсрқинглар ва Аллоҳ сизларни буюрганидек мсъмин бслинглар! Ва унутмангларки, гапларнинг снг схшиси — Аллоҳнинг Каломидир!
-
:as:
Қатъий ишонч
Хатиб: Шайх Абдуллоҳ ибн Фаҳд Салум
Мутаржим: Абу Жаъфар ал—Бухорий
:bsm:
Биринчи хутба
(Барча ҳамдлар Аллоҳга хосдир... Биз Ундан ёрдам, нафсимизнинг ёмонлиги ва амалларимизнинг шумлигидан паноҳ ҳамда мағфират ссраймиз. Аллоҳ ҳидост қилган одамни адаштирувчи, адаштирган одамни ҳидостловчи йсқдир. Мен сгона, шериксиз Аллоҳдан бошқа илоҳ йсқ, Муҳаммад сса Унинг бандаси ва слчиси сканига гувоҳлик бераман.
«Ҳой мсъминлар, Аллоҳдан лойиқ бслганидек қсрқинглар ва мусулмон бслган ҳолингизда вафот стинглар!» (Оли Имрон: 102).
«Ай инсонлар! Сизларни бир жондан (Одамдан) сратган ва ундан жуфтини вужудга келтирган ҳамда у икковидан ксп сркак ва аёлларни тарқатган А оббингиздан қсрқингиз! Яна ораларингиздаги савол-жавобларда сртага номи солинадиган Аллоҳдан қсрқингиз ва қариндош-уруғларингиз (билан ажралиб кетишдан қсрқингиз)! Албатта Аллоҳ устингизда кузатувчи бслган зотдир» (Аисо: 1).
«Ай мсминлар, Аллоҳдан қсрқинглар, тсғри ссзни ссзланглар! (Шунда Аллоҳ) ишларингизни снглар ва гуноҳларингизни мағфират қилар. Ким Аллоҳга ва Унинг пайғамбарига итоат стса, бас у улуғ бахтга сришибди» (Аҳзоб: 70 — 71).
Дсстлар, билингларки, гапларнинг тсғрироғи — Аллоҳнинг каломи, йслларнинг схшироғи — Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг йсли, ишларнинг ёмонроғи — снги пайдо бслганлари, ҳар бир снги пайдо бслган нарса — бидъат ва барча бидъат — залолатдир).
Сснг ...
-
Аллоҳнинг қуллари!
Хуфёна ва ошкора Аллоҳнинг тақвосини лозим тутингиз!
Аъувзу биллаҳи минаш-шайтонир рожийм.
«Ай мсминлар, Аллоҳдан ҳақ-рост қсрқиш билан қсрқинглар ва фақат мусулмон бслган ҳолларингда дунёдан стинглар ва барчангиз Аллоҳнинг арқонига (Қуръонга) боғланингиз ва бслинмангиз! Ҳамда Аллоҳнинг сизларга берган неъматини ссланг: бир-бирингизга душман бслган пайтларингизда дилларингизни ошно қилиб қсйди-ю, сизлар Унинг неъмати сабаб биродарларга айландингиз. Ва жаҳаннам чоҳининг ёқасида турган сдингиз, сизларни ундан халос қилди. Ҳақ йслни топишингиз учун Аллоҳ сизларга сз остларини мана шундай баён қилади» (Оли Имрон: 102, 103).
Ҳой, мусулмонлар!
Иймон ва сқийн-қатъий ишонч неъмати — бошқа неъматлар тенг кела олмайдиган неъматдир. Чунки, Аллоҳ қатъий ишонч неъматини ато стган банда иймон ҳаловатини тотади, тоат-ибодатлардан лаззат олади, Аллоҳнинг зикри билан унсист касб стади, гуноҳлардан узоқ бслади ва улардан нафратланади, ҳаётини ризолик, хотиржамлик, сокинлик ва бағрикенглик билан стказади. Чунки унинг қалбидаги қатъий ишонч Аллоҳнинг қазо ва қадарига бслган розилик ва хотиржамликни вужудга келтиради. Бошига зарар ва мусибат, қайғу ва алам келса сабр қилади, Аллоҳдан савоб умид стади ва буларнинг барчаси Аллоҳ тарафидан келган сканини билади. Ўзига қувончли нарсалар, сиҳҳат ва офист келса Аллоҳга шукур қилиб, ҳамду санолар айтади. Бу неъматни Аллоҳга итоат стишда истеъмол қилиб, сзидаги барча неъматлар Аллоҳ тарафидан сканини аниқ билади.
-
Аллоҳнинг қуллари!
Қатъий ишончли мсъмин бу дунёга тсғри қараш билан боқади. У бу дунё — алдамчи, завол топгувчи, кадар ва қайғулар, ғам ва аламлар, фитна ва синовлар дунёси бслиши билан бирга, зироъат ва амал, жиддийлик ва кураш майдони сканини билади. Зеро қатъий ишончли бандалар тоат-ибодатга бериладилар, ҳаромлардан тийиладилар, Аллоҳнинг ризо ва жаннатига сришишни олий мақсадлари қиладилар. Ҳа, қатъий ишончли инсонлар бу дунёга очксзлик ва кспайтириш смас, таҳқир ва зоҳидлик назари билан боқадилар. Ҳолбуки, Аллоҳ таоло А асули соллаллоҳу алайҳи ва салламга бу дунёни лойиқ ксрмаган сди. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бу ҳақда: «Менинг дунё билан нима ишим бор. Мен дарахт соссида ором олиб, (уйқудан) тургач уни ташлаб кетган мусофирга схшайман»— дедилар.
Ҳой, мусулмонлар!
Қатъий ишонч — буюк ибодат, барча нарсанинг асоси бслган қалб амаллари учун амал қилишдир. Узв амаллари А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Амаллар нийстларга ксрадир» деб айтганларига ксра, қалб амалларига тобеъдир (Имом Бухорий 1).
Қалб узвлар подшоҳи бслиб, узвлар унга тобеъдир. Қалб тузалса бошқа узвлар ҳам тузалади, бузилса бошқа аъзолар ҳам бузилади. Қалбий амлларга сътибор берши ста муҳимдир. Қалблар тузалса аҳволлар тузалади, Аллоҳга бслган садоқат рсёбга чиқади. Аатижада, Аллоҳ таоло бандаларига зафар ва муваффақистни насиб стади. Бундан ташқари мусулмонларнинг сзаро дсстликлари кучасди: бағрикенглик қулоч ёсди, мазлумларга ёрдам, очларга таом берилади.
Аллоҳ ҳақида схши гумонда бслиш, хушуъ, ихлос, садоқат, хавф, умид, муҳаббат, сқийн-қатъий ишонч, Аллоҳга қайтиш, Аллоҳдан паноҳ ва ёрдам ссраш, Аллоҳга шукр стиш, розилик, сабр ва бошқа нарсалар қалб амалларидан ҳисобланади.
Бугунги мавзуйимиз, иншааллоҳ, сқийн-қатъий ишонч ҳақидадир.
-
Яқийн-қатъий ишонч — шак қилишнинг зиддидир.
Яқийн — иймоннинг камолидан бслиб, унинг иймонга нисбати бошнинг жасадга бслгани нисбати кабидир. Яқийн билан орифлар бир-бирларидан устун бслдилар, мусобақалашганлар рақобатлашдилар, унинг учун бандалар бел боғладилар. Агар сқийн сабр билан жуфтлашса, срталарида диндаги имомлик вужудга келади. Аллоҳ таоло айтди: «Улар (сз динлари йслидаги балою кулфатларга) сабру тоқат қилишгач, Биз улардан (одамларни) ҳидост қиладиган пешволарни чиқардик. Улар бизнинг остларимизга аниқ ишонар сдилар» (Сажда: 24).
Суфён (раҳимаҳуллоҳ): «Сабр ва сқийн билангина диндаги пешволик насиб стади»— деди.
Ҳой, мусулмонлар!
Аллоҳ таоло қатъий ишончли инсонларга сзига хос хусусистларни берди.
Бундай бандалар Аллоҳнинг остлари ва ҳужжатларидан истифода стадилар. Аллоҳ таоло айтди: «(Ай инсонлар), Ерда (ундаги тоғу тошлар ва водий-дараларда, денгизлар ва дарёларда, ҳайвонот ва наботот оламида) ... ишонгувчи зотлар учун (Аллоҳнинг қудратига далолат қиладиган) ост-аломатлар бордир» (Зориёт: 20).
Аллоҳнинг қуллари ичидан қатъий ишонган бандаларгина нажот топган ва ҳидостланганлардир. Аллоҳ таоло айтди: «Улар сизга нозил қилинган ва сиздан илгари туширилган нарсаларга (динларга) иймон келтирадилар ва Охират Кунига аниқ ишонадилар» (Бақара: 4).
Яқийн — қалб ва узв амалларининг руҳи, садоқатнинг ҳақиқатидир.
-
Аллоҳнинг қуллари!
Яқийннинг ҳақиқати — бир нарсанинг қалбда гсё ксргандек аниқ зуҳур стишидир. Аатижада шариат берган хабар қалбда худди ксриб тургaндек намоён бслади. Иймон ҳақиқатлари, худди жаннат, жаҳаннам, Сирот, мезон, Қиёмат учун туриш, ҳавз, тақводорларнинг жаннат сари, фожирларнинг жаҳаннам сари кетишлари, қабр неъматлари ва қийноқларини ксриб тургандек, сабр қилишда тажаллий стади. Бу ҳақиқатлар сқийн соҳиби бслган инсон ҳаётида аниқ тажаллий стади ва уйида ва сафарларида ҳамроҳ бслиб, унинг сгона қайғусига айланиб, уни солиҳ амалларни қилиш ва сзгу ишларни қилишдаги мусобақаларга чорлайди. Аатижада, инсоннинг жаннатга бслган иштиёқи, севгиси ва муҳаббати ортиб боради. Чунки жаннат — Гсзал Аллоҳнинг гсзал жамолини ксриш, ҳурийлар, ғуломлар, жаннатга хос дарёлар, гсзаллик ва камолотлар, завол топмас ва кадарсиз мангу неъматлар, саройлар, А аҳмон ва А аҳим бслган Зотнинг зиёфатидаги турфа нозу неъматлар, нафс хоҳлаган, ксзлар лаззат оладиган ва мангу қолинадиган, слим ва касалликларга жой бслмаган диёрдир.
Ҳой, мусулмонлар!
Яқийн сгаси бслган инсон Аллоҳ таолонинг кофир ва осийлар учун ваъда қилган ҳарорати балан жаҳаннам ва ғазабидан хавф қилиб сшайди. У сз қалби билан хорлик, хсрлик, аламли азоб ва иснод мужассам бслган ҳолда занжирлари ва кишанлари билан алангалаган жаҳаннамни ҳис стади. Шунинг учун ҳам сқийн сгаси бслган мсъмин бу дунёда жаҳаннамдан узоқлаштирадиган жиддий амалларни узлуксиз қилади, А оббисига осийлик қилишдан ҳамда Аллоҳ ғазаб қилиб, лаънатлаган ва интиқом олган ва жаҳаннамга отган кимсалар қаторида бслмаслик учун, Аллоҳнинг ғазабига дучор бслишдан сақланади. У, бу йслда ҳеч нарсага парво қилмайди.
Аллоҳим, бизга Қуръон ва пайғамбарлар саййидининг ҳидости билан фойдаланишни насиб ст! ( :amn:)
-
Иккинчи хутба
Дсстларини Ўз тоати, муомаласидаги садоқати билан мукаррам айлаган, қалбларига иймонни нозил қилиб, уларни Ўз тарафидан қувватлаган, вақтларини динга хизмат қилиш ва мсъминларни съзозлаш билан безаган Аллоҳга ҳамду санолар бслсин. Мен сгона ва шериксиз Аллоҳдан сзга илоҳ йсқ скани, Муҳаммад ибн Абдуллоҳ Унинг бандаси ва расули сканига гувоҳлик бераман.
Аллоҳнинг бандалари!
Яқийн сгаси бслган одамнинг қалбига жаннат ва жаҳаннам, Аллоҳ ҳузурида туриш срнашса ва Аллоҳ таоло: «Биз қиёмат куни учун адолатли мезон-тарозилар қссмиз, бас, бирон жонга заррача зулм қилинмас. Агар хардал (ссимлигининг) уруғидек (схши ёки ёмон амал қилинган) бслса, сшани-да келтирамиз! Биз Ўзимиз етарли ҳисоб-китоб қилгувчидирмиз» (Анбиё: 47)— деб айтганидек, сзининг қилган амалларига ксра мукофот ёки жазо олишини билса ва шу тасаввур, ҳушёрлик ва хотира билан сшаса унинг Аллоҳ ҳузуридаги неъматларга бслган рағбати ва гуноҳлардан узоқлашиши ортади, нафс муҳосабаси ва уни тизгинлаши кучасди, ихлос ва садоқати кспасди. Аатижада, унинг ички ва ташқи дунёси бир хил бслиб қолади. А оббисига музтар одамдек, А оббисининг мағфиратидан умидвордек, Аллоҳнинг раҳматига ста муҳтож бслган кишидек боғланиб қолади.
Яқийн сгаси бслган одам нафсини тақҳирлайверади, таҳқирлайверади ва охир оқибат нафснинг азамати, ғурури, манмансираши, одамларга таҳқир назари билан қараши, зулм қилиши, мақтанчоқлиги йсқолади. Бундай одамнинг нафси ва қалбидан пасткаш дунёнинг зийнат ва шаҳватлари ортидан югуриш ҳирси йсқ бслади.
А оббисига боғланган сқийн сгаси бслган одамнинг нафсидан обрс ва наслу насаб, молу дунё ва салтанат нағмалари, соғлик ва офист туғёни, истеъдодлар ва ёру биродарлар билан мағрурланиш кетади. Аллоҳ таоло айтди: «Бас қачон сур чалинганида (съни қиёмат қойим бслганида) ана у кунда уларнинг срталарида ҳеч қандай насл насаб қолмас ва улар бир-бирлари билан савол-жавоб ҳам қила олмаслар» (Мсъминун: 101).
Қатъий ишонч сгаси бслган мсъминда жоҳилийст ва ирқчилик кирлари, сзаро ҳасад ва фасод иллатлари бслмайди.
Хуллас, Аллоҳнинг бандалари, Аллоҳнинг ваъдасига қатъий ишонган инсон ҳар бир лаҳзаси ва олган ҳар бир нафасида слимни кутиб туради ва ҳар бир нийсти, ссзи ва амалида А оббисига содиқ қолади. Унинг ҳар бири иши Аллоҳ учун бслади. Ўша пайтдагина уни А оббиси сусди, мақомини юксалтади, тавфиқ, мақбуллик ва ҳурмат ато стади. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Аллоҳ таоло айтди: «Бандам Менга суйгунимча нафл ибодатлар билан сқин бслади. Агар уни суйиб қолсам унинг сшитадиган қулоғи, ксрадиган ксзи, ушлайдиган қсли ва босадигна оёғига айланаман. Агар Мендан ссраса ато стаман, сиғинса паноҳ бераман»— деди» (Имом Бухорий 6021, ибн Ҳиббон: 347).
-
Дсстлар!
Яқийннинг уч босқичи бор.
Биринчи мартаба: аниқ билиш. У:
Аллоҳ таоло ва А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам тарафидан берилган буйруқлар, таъқиқлар ва хабарларни;
бизга нисбатан ғайб ҳисобланган охират ишлари, тафсилотлари, Қиёмат ксринишлари, жаннат ва жаҳҳаннам тавсифларини;
тавҳид илми бслмиш Аллоҳ таолонинг исмлари, сифатлари ва феълларини қабул қилишдир.
Иккинчи мартаба: ксргандек аниқ билиш.
У — ксз билан ксриб хабар олишдан беҳожат қилишдир.
Учинчи мартаба: қатъий ишонч ҳақиқати.
У — кашф тонгининг сарғайишидир. Бу дунёда у мартаба пайғамбарларгагина берилган. Зеро, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам жаннат ва жаҳаннамни сз ксзлари билан ксрганлар, Мусо алайҳиссалом ҳеч бир воситасиз Аллоҳнинг каломини сшитган.
Ибн Қоййим (раҳимаҳуллоҳ) шундай дейди: «Тсғри, биз (инсонлар)да ҳам сқийн ҳақиқати пайдо бслиши мумкин. У — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам хабар берган қалб амалларига тааллуқли иймон ҳақиқатларини тотишдир. Қалб буни ҳис стиб, тотиб ксрса бандада сқийн ҳақиқати пайдо бслади. Масалан: Аллоҳни зикр қилиш билан лаззатланиш, Аллоҳга муножот ва дуо қилиш ҳамда Қуръон Каимни сқиш билан иймон ҳаловати ва унсистни ҳис стиш. Ибн Таймийс (раҳимаҳуллоҳ) айтганидек: «Дунёда бир жаннат борки, унга кирмаганлар охират жаннатига кира олмайди!»».
Аллоҳнинг бандалари!
Яқийн ҳосил бслган ва Аллоҳ йслида бу дунёдаги шаҳидлик бозорини танлаган кишига нигоҳ ташланг. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам саҳобаларга: «Кенглиги Осмонлар ва Ерча келадиган жаннат учун туринглар!»— дедилар. Яқийн сгаси бслган буюк саҳоба Умайр ибн Ҳумом (разисллоҳу анҳу) муҳтож, камбағал ва оч бслгани учун хурмоларни еб стирган сди. (А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг гапларини сшитгач), қслидаги хурмоларни отди ва: Шу хурмоларни еб тугатгунча қолсам, бу дунё нақадар узоқ бслади—с!— деди-да, қслидаги хурмоларни отиб жангга кирди ва жангда слдирилди (Имом Муслим 3520, Имом Аҳмад 11949).
Саҳобаларнинг ҳоли шундай сди. Чунки бошқа нарсаларнинг муҳаббати уларни Аллоҳнинг ва Аллоҳ истаган нарсанинг муҳаббатидан чалғита олмас сди.
Анди кейингилар ҳолининг соғлом ва тскис ксринишларининг саҳобаларга нисбати, мешнинг деворигача бслиб, ҳали мешниг ичидаги нарсага етиб бормагандир.
-
Дсстлар!
Мана шугина нафс ва қалбларни Аллоҳга қайтиш ва унга ёлбориш учун ундайдиган сқийндир. Хсш, бизнинг бу сқиндан қанча насибамиз бор?
Диннинг устуни бслган ҳамда ҳаёсизлигу гуноҳлардан тссадиган, банда билан А оббиси сртасидаги алоқа — намозни сқир сканмиз, бизда сқийн пайдо бсласптими?
А оббимизнинг каломи бслган ҳамда ичида ҳидост, шифо, насиҳат ва раҳмат бслган Қуръон Карим ҳақида сйлар, унинг азаматини ва катта таъсирларини ҳис стар сканмиз, бизда сқийн пайдо бслдими?! Ҳолбуки, Қуръон — на олдидан ва на орқасидан ботил нарсалар аралаша олмайдиган А оббул-оламийннинг Китобидир. Аллоҳ таоло бу ҳақда: «Ҳидостимга сргашган адашмас ва бахтиқаро бслмас» (Тоҳа: 123)— деди.
Абдуллоҳ ибн Аббос разисллоҳу анҳу: «Аллоҳ таоло Қуръон сқиб, унга амал қилган банда учун бу дунёда адашмаслик ва охиратда бахтиқаро бслмасликни кафолатлади»— деди.
Ота-онага схшилик қилиш, уларнинг кснгилларини олиш, севинтириш, уларнинг ишларини сз ишларимиздан муқаддам қсйиш, уларга «уф!» дейиш ва осий бслишдан сақланиш билан Аллоҳга ибодат қилишни ҳис стар сканмиз, бизда сқийн пайдо бсласптими?!
Битта бслсада, гуноҳ ишни қилар сканмиз, бизда сқийн пайдо бсласптими?!
Гуноҳкор қилган гуноҳига Аллоҳ ғазаб қилиши, агар гуноҳ қилар скан вафот стса шу гуноҳи билан А оббисига дуч келишига, гуноҳ — қалбнинг қорайиши ҳамда шайтонга итоат сканига, бир гуноҳ бошқа гуноҳларнинг келишига ланг очилган дарвоза, бундан ташқари солиҳ амалларни қилиш олдида парда ва ғафлат сабабчиси ҳамда садоқат ва ихлосга зид сканига қатъий ишонасптими?! Зеро садоқатли инсон маҳбубининг розилигига сришиш учун тинмай ҳаракат қилади.
-
Аъувзу биллаҳи минаш-шайтонир рожийм.
«Ай инсонлар, албатта Аллоҳнинг (қайта тирилтириш ва бу дунёда қилиб стилган схши-ёмон амалларнинг мукофот жазосини бериш тсғрисидаги) ваъдаси ҳақ (ваъдадир). Бас, ҳаргиз сизларни ҳаёти дунё алдаб қсймасин! Ва ҳаргиз сизларни Аллоҳ (барча гунохларни кечиб юбораверади, деб) алдагувчи (шайтон) алдаб қсймасин! Аниқки, шайтон сизларга душмандир, бас уни душман тутинглар! Шак-шубҳасиз у, сз фирқасини (съни сзига сргашган кимсаларни) жаҳаннам сгалари бслишлари учун даъват қилар» (Фотир: 5, 6).
-
:as:
Аллоҳнинг синови
Хатиб: Аллома Абдуллоҳ ибн Абдурраҳмон ЖибринМутаржим: Абу Жаъфар ал-Бухорий
:bsm:
Ўзига итоат қилган ва тақводорларни азиз, амрига мухолиф бслган ва осийлик қилганларни хор қилувчи, тавба ва тақво қилганларнинг гуноҳларини кечирувчи, амридан юз сгириб, таъқиқлаганларини қилганларни жазоловчи Аллоҳга ҳамду санолар бслсин.
Мен Аллоҳга берган ва сероб қилган неъматлари учун ҳамду санолар, берган атосининг ширинлиги ва синовларининг аччиқлиги учун шукроналар айтаман.
Мен Аллоҳгина илоҳ, бизга Аллоҳдан бошқа А обб йсқ сканига ва Аллоҳдан бошқасига сиғинмаслигимизга ҳамда Муҳаммад ибн Абдуллоҳ Аллоҳнинг бандалари ичидан танлаб олган бандаси ва расули сканига гувоҳлик бераман. Аллоҳ таоло Унга, Унинг оиласи, саҳобалари, Унинг йслида юрган, турмуш тарзидан срнак олган, ғазабланган нарсаси учун ғазабланган, рози бслган нарсаси учун рози бслган издошларига салавоту саломлар йслласин.
Ҳой, Аллоҳнинг бандалари!
Аллоҳ таолодан лойиқ бслганидек тақво қилинглар — қсрқинглар! Аллоҳдан лойиқ бслганидек қсрқиш Аллоҳга итоат қилиб, Унга осийлик қилмаслик, Уни зикр стиб, унутмаслик, Унга шукр қилиб, нонксрик қилмасликдир.
-
Аллоҳнинг бандалари, билингларки, Аллоҳ таоло бандаларини бу дунёда Аллоҳдан қсрққани қсрқмаганидан ажралиши учун имтиҳон қилди. Аллоҳ таоло уларни осийликни чиройли қилиб ксрсатадиган ва ибодатлардан тссадиган душманлар билан, Аллоҳнинг ҳузуридан тошбсрон қилиб қувилган шайтон билан, ёмонликни қилишга ҳозир нафси аммора билан, ксзларни кср, қулоқларни кар қиладиган нафс-ҳаво билан, дунё ва дунёнинг зийнатлари билан, майлликларга чорлаб, ҳидостга тссқинлик қилган ёмон сртоқлар билан имтиҳон қилади. Булар — дин синаладиган имтиҳон турларидандир. Бундан ташқари, Аллоҳ таолонинг Ўзи айтганидек, Аллоҳ бандаларини мусибатлар билан, душманлар билан ва уқубатлар билан ҳам синайди. Аллоҳ таоло айтди: «Ва албатта сизларни хавфу хатар, очлик, молу жон ва мева - чеваларни камайтириш каби нарсалар билан имтиҳон қиламиз» (Бақара: 155).
Аллоҳ таоло уларни бу дунёда шундай имтиҳон қилишини таъкидлади.
Қудсий ҳадисда ҳам Аллоҳ таоло бандалари ҳақида шундай дейди: «Менинг схши нарсаларим уларга тушади, уларнинг ёмонликлари сса Менга кстарилади. Агар тавба қилсалар Мен уларнинг суюклиси ва табиблариманки, уларни иллатлардан тозалаш учун имтиҳон қиламан. Мен ва жину инсларнинг буюк хабарларимиз бор! Мен сратаман, бошқасига сиғинилади, Мен ризқ бераман, бошқасига шукр келтирилади». Ҳа, бу ривостлар келган.
Бу, шубҳасиз, Аллоҳ таолонинг Аллоҳдан юз сгирган, Аллоҳга лойиқ бслганидек ибодат қилмаган ва сз хоҳишларига сргашган бандалари учун дашномидир. Аллоҳ таоло уларни ичларидан шукроналар айтган ва нонксрлик қилганлар ажралмагунича, А оббисига ҳақиқий итоат стиб тақво қилганлар билан, Унинг амрига итоат қилмаган ва осий бслганлар аниқ билинмагунича, имтиҳон қилишда давом стишидан хабар берди.
Аллоҳ таоло уларни гуноҳлари ва сзлари тан олган осийликлари учун имтиҳон қилишидан хабар берди: «(Ай инсонлар), сизларга не бир мусибат етса, бас сз қслларингиз қилган нарса — гуноҳ сабабли (етади). Яна У ксп (гуноҳларнинг жазосини бермасдан) афв қилиб юборади» (Шсро: 30).
-
Аллоҳ таоло, мусибатлар бу дунёда гуноҳлар сабабли содир бслаётгани, шундай бслсада Аллоҳ ксплаб хато ва ёмонликларни афв стаётгани, агар афв стмаса уларни гуноҳлари туфайли ҳалок қилиши мумкинлигини айтди: «А оббингиз мағфиратли, меҳр-шафқат соҳибидир. Агар уларни (кофирларни) қилган гунохлари билан ушлаганида, уларга азобни нақд қилган бслар сди. Йсқ, улар учун ваъда қилинган бир вақт (Қиёмат) борки, (у вақтда Аллоҳдан) сзга бирон пуштипаноҳ топа олмаслар» (Каҳф: 58).
Агар Аллоҳ одамларга қилган хатолари ва ёмонликларига қараб муомала қилса сди, уларни ҳалок қилар, азоблар ва қириб ташлар сди! Бироқ, Аллоҳ муҳлат беради, лоқайдлик қилмайди! Золим қилаётган зулмидан, Кечирувчи Аллоҳнинг муҳлат берганини тушунасптими ёки Аллоҳ лоқайд қолган деб сйласптими?!
Аллоҳ унга нисбатан лоқайд смас. «Йсқ, улар учун ваъда қилинган бир вақт (Қиёмат) борки, (у вақтда Аллоҳдан) сзга бирон пуштипаноҳ топа олмаслар» (Каҳф: 58).
Аллоҳ таоло муҳлат беради, У — бепарво смас! Осийга бирданига жазо бермайди, балки, ғафлатда турган ва кутилмаган бир пайтида жазо беради! Баъзи осорларда: «Аллоҳ бир қавмни кутмаган ва сйин-кулгуга берилган пайтида жазолайди» дейилган. Ҳа, баъзи осорларда шундай ривост нақл қилинган.
Бунинг далили Аллоҳ таолонинг ушбу остларидир:
«(Ай Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам), маълумки, сиздан аввалги миллатларга ҳам слчилар юборганмиз. (Алчиларимизни улар ёлғончи қилишгач), шосд тавба-тазарру қилсалар, деб уларни бало ва зиёнлар билан ушлаганмиз. Бизнинг балойимиз етганда ҳам тазарру қилмадиларми?!» (Анъом: 42);
«Анди — сзлари учун сслатма қилиб берилган нарсани унутган вақтларида, уларга ҳамма нарсанинг сшикларини очиб қсйдик» (Анъом: 44).
Аллоҳ таолонинг хабарига ксра, одамлар ибратлар, сслатмалар, сзгуликлар, охиратни унутганларида ёки бир-бирларига унуттирганларида, дунё учун ишлаб, дунё ишларида бир-бирлари билан рақобатлашганида, Аллоҳ уларга имтиҳон ва синов учун дунё дарвозаларини очиб ташлаган: «Уларга ҳамма нарсанинг сшикларини очиб қсйдик» (Анъом: 44).
-
Ҳа, Аллоҳ шундай хабар берди: «(Ай Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам), маълумки, сиздан аввалги миллатларга ҳам слчилар юборганмиз. (Алчиларимизни улар ёлғончи қилишгач), шосд тавба-тазарру қилсалар, деб уларни бало ва зиёнлар билан ушлаганмиз. Бизнинг балойимиз етганда ҳам тазарру қилмадиларми?! (Албатта тавба-тазарру қилишлари лозим сди), лекин уларнинг диллари қотиб қолган» (Анъом: 42, 43).
Аллоҳнинг амри — дунё келиб унинг дарвозалари ҳар тарафдан очилганида, уларнинг диллари қотиб, дунё билан хотиржам бслдилар, дунёга сусндилар ва охиратни унутдилар ёки бир-бирларига унуттирдилар. Ўша пайтда Аллоҳ уларни жазолади: «Анди — сзлари учун сслатма қилиб берилган нарсани унутган вақтларида, уларга ҳамма нарсанинг сшикларини очиб қсйдик. Қачонки сзларига берилган нарсалар билан шод турганларида, уларни тссатдан ушладик. Бас, бутунлай номурод бслдилар» (Анъом: 44).
Бу — Аллоҳ таолонинг Аллоҳга осий бслган, Аллоҳнинг ғазабини келтирадиган нарсаларни қилган, Аллоҳга тоат-ибодатни тарк стган кимсалар устидаги суннати — қонунидир: уларга синов ва имтиҳон учун дунё дарвозаларини, шаҳват-майлликларни очади, ғарқ бслгунларича дунё зийнатлари ва лаззатларини беради ва улар буни сзлари учун марҳамат, сзларини сса ибодатгсй ва Аллоҳ биздан рози бслибди, деб ҳисоблайдилар. Буларни Аллоҳнинг қасдли мслликлари сканини билиб қсрқмайдилар, ибрат олмайдилар.
Ҳадисда ривост қилинишича, бир одамга Аллоҳ неҳматларини берсаю, у Аллоҳга осийлик қилаётган бслса, бу — Аллоҳнинг секин-аста ҳалокатга етаклашидир. Бу Аллоҳ таолонинг ушбу остининг маъносидир: «Бизнинг остларимизни ёлғон деган кимсаларни сса сзлари билмай қоладиган тарафдан секин-аста ҳалокатга олиб борамиз. (Ҳозирча) уларга муҳлат бераман. Албатта, Менинг «макрим» қаттиқдир» (Аъроф: 183).
-
«Умлий лаҳум» — уларга муҳлат бераман ва фурсати келганида уларни кутмаган тарафларидан жазолайман. Бироқ, Аллоҳ афв стади ва ксп гуноҳларни кечиради. Чунки У, тавба қилишлари, Аллоҳни танишлари ва Аллоҳга бслган сҳтиёжларини билишлари учун бандаларига схшилик ва ёмонликни сргатади. Агар бандалар Аллоҳни таниб, Унга тавба қилсалар Аллоҳнинг раҳмати ғазаби устидан ғолиб келади. Шундай бслсада, Аллоҳ айрим осийларга муҳлат беради ва жазоларини ғафлат онларида бериш учун кечиктиради.
Ҳадисда: «Аллоҳ золимга муҳлат беради ва бир ушласа қсйиб юбормайди»— дейилган (Имом Бухорий 4318). Шунингдек Аллоҳ таолонинг ушбу остини ҳам сқинг: «А оббингиз (аҳли-сгалари) золим бслган шаҳарларни ушлаганида, мана шундай ушлар. Унинг ушлаши — азоби аламли ва қаттиқдир» (Ҳуд: 102).
Аллоҳ таоло шаҳарнинг золимига муҳлат беради. Унга саломатчилик ва куч-қудрат ато ставеради. Молу дунё ва фарзандлар, нозу-неъмат ва фаровонликлар бераверади. У бу неъматлар билан Аллоҳга осийлик қилиш, куфри ва фисқу фужурида тсхтамайди. Охири Аллоҳ уни Енгилмас ва Қудратли Зот слароқ шундай ушлайдики, ундан интиқомини олади. Аллоҳ — Енгилмас ва Интиқом олгувчи Зотдир!
Аллоҳ таоло золимларни Азиз ва Қудратли Зотдек жазолайди. Бироқ, ксплаб одамлар Аллоҳнинг берган муҳлати, нозу-неъматлари, марҳамати, серобгарчилиги ва дунёдаги мақомларининг баландлиги билан алданадилар. Ҳар бир банда Аллоҳдан қсрқсин ва Аллоҳга осийлик қилмасин ва сзининг Аллоҳнинг салтанати, қудрати ва қслида сканини ҳамда Аллоҳнинг тасарруфларидан қилча четга чиқа олмаслигини унутмасин!
А оббимиз субҳонаҳу ва таоло муҳлат беради ва асло лоқайд смасдир. А оббимиз бандаларидан беҳожат, бандалари сса Унга муҳтождир. Шундай бслсада улар сзларининг кучлари, қудратлари, фазилатлари ва ҳукмронликлари билан: «Бизнинг хоҳлаган нарсамизни қилиш ва хоҳлаган нарсамизга сришишга кучимиз етади!»— деб сйлайдилар ва барча нарсага қодир бслган Аллоҳнинг қудратини, марҳаматларини, Аллоҳга муҳтожликларини: Аллоҳ уларни сратгани, сралишларини лойдан бошлагани, сснгра уларнинг наслларини ҳақир сувдан давом сттирганини, Аллоҳгина уларга ризқ бериб, ризқ топиш йслларини осонлаштирганини ссдан чиқарадилар.
Агар улардан Аллоҳнинг марҳамати тссилса ҳалок бсладилар ва бу дунёдан айриладилар. Улардан сув ва нажотни тссиб қсйилса, очлик ва қийноқлар билан сладилар. Шамолни тссиб қсйилса Ер юзи сасиб кетади. Зеро Аллоҳгина шамолларни сстиради, булутларни пайдо қилади, осмондан ёмғирларни ёғдиради, ёмғирлар билан ссимликларни ундиради ва баракаларни нозил қилади. Аллоҳдангина сҳтиёжларни ссралади. Аллоҳгина уларга неъматларни беради, барча қийинчиликларни осонлаштиради, ссраган нарсаларини ато стади.
Аллоҳ бундан қуйидаги остларида хабар берди: «(Ай инсонлар), Аллоҳ осмонлар ва ердаги барча нарсаларни сизларга бсйсундириб қсйганини ва сизларга барча зоҳирий ва ботиний (съни моддий-маънавий) неъматларини комил қилиб берганини ксрмадингларми?!» (Луқмон: 20).
Яъни, Аллоҳ неъматларни комил қилиб берганини, барча нарсани инсонларга бсйинсундириб қсйганини айтди. Шунинг учун ҳам, А оббисининг ишлари ва Аллоҳга бслган сҳтиёжидан ибрат олган банда Унга итоат қслларини очади, тавба қилади сзидан содир бслган гуноҳлар учун истиғфорлар айтади, Аллоҳгина банда қайтадиган сгона Зот сканини ҳамда Аллоҳдан бирон лаҳза ҳам беҳожат бсла олмаслигини жуда схши билади.
-
Бундан ташқари Аллоҳ таоло: «Ай инсонлар, сизлар Аллоҳга муҳтождирсизлар. Аллоҳнинг Ўзигина (барча одамлардан) беҳожат ва (барча) мақтовга лойиқ зотдир. Агар У хохласа сизларни (ер юзидан) кетказиб, (срнингизга) снги бир халқни келтиради. Ва бу (иш) Аллоҳга қийин смасдир» (Фотир: 15 — 17)— ҳам деди.
Демак, бандалар Аллоҳга муҳтождирлар. Ҳаётларининг бирон онларида Аллоҳдан беҳожат сшай олмайдилар. А оббилари сса улардан беҳожатдир. Унга итоат қилганнинг итоати, осийлик қилганнинг исёни зарар бера олмайди.
Қудсий ҳадисда ҳам Аллоҳ таолонинг шундай дегани ворид бслган: «Бандаларим! Сизларнинг аввалги ва охиргиларингиз, инсон ва жинларингиз битта тақволи одамнинг қалбидек (итоатли бслса), бу менинг мулкимда бирон нарсани кспайтира олмайди. Сизларнинг аввалги ва охиргиларингиз, инсон ва жинларингиз битта фожир одамнинг қалбидек (итоатсиз бслса), бу менинг мулкимдан бирон нарсани камайтира олмайди» (Имом Муслим 4674).
Ҳа, Аллоҳ субҳонаҳу ва таолога на итоатлининг итоати фойда беради, на гуноҳкорнинг осийлиги зарар беради. Балки уларни, сратгани ва уларга неъматлар ато стгани учун синайди. Ҳолбуки, Аллоҳ уларни Ўзига қул бслиш, Ўзига муҳтож сканликларини изҳор қилиш, тилаклар билан қслларини очиш, Аллоҳни сзларининг А обб ва А озиқлари сканига сътироф стиш, муҳтож бслганлари учун Унга ижобатига чин дилдан ишониб дуолар қилиш, уларга жуда ҳам сқин бслгани учун Аллоҳдан неъматларини ато стиш ҳамда марҳаматини тскис қилиши учун слинишга амр қилди. Аллоҳ таоло айтди: «А оббингизга тазарру билан ичингизда (махфий) илтижо қилингиз! Зотан, у ҳаддан ошувчи кимсаларни (съни сл ксзига ксрсатиш учун риёкорлик қилувчиларни) севмас. Ва (Аллоҳнинг дини билан) снглаб қсйилганидан кейин, Ерда (куфр йслини тутиб) бузғунчилик қилманг! У зотга (азобидан) қсрқиб, (раҳматидан) умидвор бслган ҳолингизда ибодат қилингиз! Зеро Аллоҳнинг раҳмати чиройли амал қилувчиларга сқиндир» (Аъроф: 55, 56).
Аллоҳ менга ва сизларга Қуръон Карим сабабли баракотлар ёғдирсин. Менга ва сизларга остлар ва Қуръон Карим билан фойдаланишни мусссар айласин. ( :amn:)
Мен бу ссзларни айтиб Аллоҳдан сзим, сизлар ва барча мусулмонларнинг гуноҳларини мағфират қилишини ссрайман. Бас, сизлар ҳам истиғфор айтинглар! Дарҳақиқат Аллоҳ — Кечирувчи ва А аҳмли зотдир.
-
Иккинчи хутба
Аллоҳга, Аллоҳ буюрганидек ксплаб ҳамдлар бслсин. Мен, шериксиз ва сгона Аллоҳдан сзга илоҳ йсқ сканига ва Унинг бир нарсага буюргани ва уни инкор стган одамнинг кофир бслишига ҳамда башаристнинг саййиди бслган Муҳаммад ибн Абдуллоҳ Аллоҳнинг бандаси ва расули сканига гувоҳлик бераман. Аллоҳ Унга, Унинг оиласи ва саҳобаларига кспдан-ксп салавоту саломлар йслласин.
Сснг ...
Ҳой Одамлар, Аллоҳдан лойиқ бслганидек тақво қилинглар ва «Ла илаҳа иллаллоҳ»ни (Аллоҳдан сзга илоҳ йсқ)ни маҳкам ушланглар! Чунки у, мустаҳкам арқон (тсғри йсл)дир.
Гуноҳлардан узоқ туринглар! Чунки, оёқларингиз жаҳаннам оловига чидамайди!
Аллоҳ учун тавозеда бслингиз! Чунки, Аллоҳ учун тавозеда бслиш (инсоннинг мартабасини) кстаради. Аллоҳга такаббурлик қилганларни сса, Аллоҳ ерга уради. Қалбига тақво уруғларини сккан одам, ҳосилни йиғганида хурсанд бслади.
Билингларки, снг рост ссз — Аллоҳнинг Китоби, снг схши турмуш тарзи — А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг турмуш тарзи, снг ёмон иш — (дин ниқоби остида) снги пайдо бслган нарсалар, (дин ниқоби остида) снги пайдо бслган барча нарса — бидъат, барча бидъат — залолат ва барча залолат жаҳаннамга слтгувчидир.
Сизлар, мусулмонлар жамоатидан айрилмангиз! Чунки, Аллоҳнинг қсли жамоат узрадир. Жамоатдан айрилган кимса жаҳаннамда ёлғиз қолади!
Аллоҳ сизларга раҳм қилсин, шуни билингларки, бу дунё охират ссқмоғидир. Охират сса барқарорлик диёридир. Ссқмоғингизда барқарор қолинадиган диёр учун озуқа тайёрлангиз! Ҳисоб берадиган ва А оббингиз билан юзлашадиган кунингиз учун ҳозирлик ксрингиз! У кунда сизларнинг биронта қилмишингиз махфий қолмайди!
Билингларки, Ўлим фариштаси бугун сизларни ташлаб бошқасига стиб кетган бслса, сртага бошқаларни ташлаб, сизларнинг олдингизга келади.
Аллоҳ сизларга раҳм қилсин, шуни билингларки, Аллоҳ сизларни бекорга сратмаган, бекорга ташлаб қсймаган. Аллоҳ сизларни буюк иш учун сратган ва улкан иш учун тайёрлаган. Сизларни Ўзига ибодат қилишингиз учун сратган, Ўзини сктолаш ва Ўзига ибодат қилишингизга буюрган. Аллоҳга итоат стганларга бағри кенглик, дунё ва охиратдаги бахт-саодатни ваъда қилган. Аллоҳга осийлик қилганларга сса улардан интиқом олиш, сезмаган ва ғафлатли онларида жазолаш ҳамда анвойи турдаги лаззатларни ҳозир ёки келжакда уларга ҳукмрон қилишни ваъда қилган.
Сизлар Аллоҳ таолонинг: «Аркакми ё аёлми — кимда-ким мсмин бслган ҳолида бирон схши амал қилса, бас, Биз унга покиза ҳаёт ато стамиз ва уларни сзлари қилиб стган амалларидан чиройлироқ ажр-савоблар билан мукофотлаймиз» (Ааҳл: 97) остини сслангиз!
Сизлар, иймон келтириб, солиҳ амалларни қилган кишилар учун ширин ҳаёт, дунё ва охиратларида бахту саодатлар, солиҳ амаллар учун савоб ва башоратлар борлигини, мсъминлар учун охират диёрида ҳашаматли жаннатлар ва дабдабали қасрлар тайёрлаб қсйилганини, буларнинг барчаси Аллоҳнинг ваъдаси сканини, Аллоҳ сса ваъдасига хилоф қилмаслигини хотирланглар!
-
Сизлар Аллоҳга осий, Аллоҳнинг амрларига мухолиф бслган одамларга бу дунёда ҳам, охиратда ҳам азоб борлигини ссланглар. Уларга муҳлат, дунё зийнати ва гсзаллиги қанчалар берилмасин, бу — интиқом сканини унутманглар. Уларга бу дунёда берилган нарса ҳовучларигагина сиғадиган зийнат, гсзаллик ва фаровонликдан бошқа нарса смасдир. Бу дунёнинг Аллоҳнинг даргоҳида пашшанинг бир қаноти оғирлигича қадри бслса сди, кофир одамга бир томчи сув бермас сди. Бироқ Аллоҳ таоло, сизлар сз беморларингизни овқат ва ичимликлардан парҳез қилишлари билан ҳимос қилганингиздек, сз дсстларини дунё зийнатларидан ҳимос қилади.
Буларнинг барчаси уларни А оббилари даргоҳига пок ва тозаланиб келишлари учун, шу кирлар ва шу ифлосликлардан тозалаш учундир. Бандалар ичидаги осийлар, золимлар ва А оббиларнинг амрларига мухолиф бслганларни Аллоҳ таоло ҳозир ёки келажакда жазолашни ваъда қилди. Аллоҳ таоло уларга ҳам иймон келтириб, солиҳ амалларни қилсалар савоблар беришини ва савобларини мсл қилишини ваъда қилиб шундай деди: «Агар у қишлоқларнинг (жойнинг) аҳли иймон келтириб, тақводор бслганларида сди, албатта Биз уларга осмону Ердан баракот (дарвозаларини) очиб қсйган бслар сдик. Лекин улар (пайғамбарларимизни) ёлғончи қилдилар, бас, уларни сзлари қилган гуноҳлари сабабли ушладик. У қишлоқларнинг аҳли бало қазойимиз тунда, ухлаётган ҳолларида келиб қолишидан хотиржам бслиб қолдиларми? (Кутмаганмидилар?). Аки у қишлоқларнинг аҳли бало-қазойимиз чошгоҳ пайтида, сйин-кулги қилаётган ҳолларида келиб қолишидан хотиржаммилар? Улар Аллоҳнинг «макри»дан хотиржам бслиб қолдиларми? Бас, Аллоҳнинг «макри»дан фақат зиён ксргувчи қавмгина хотиржам бслади» (Аъроф: 96 — 99).
-
«Қишлоқларнинг аҳли» — дунёга берилиб охиратни унутган, сз майлликларини олий ғос ва мақсадлари қилиб олган, охират аҳлига ва слимдан кейинги нарсаларга қарамаган мамлакат аҳолисидир. Агар улар иймон келтириб, иймонларини (амалий равишда) рсёбга чиқарсалар, ҳаром нарсалардан воз кечиб, қилган хатолари учун Аллоҳга тавба қилсалар, А оббимиз субҳонаҳу ва таоло ушбу қатъий ваъдани бермоқда: «Биз уларга осмону Ердан баракот (дарвозаларини) очиб қсйган бслар сдик».
Осмон баракоти, Аллоҳ таоло ушбу остида зикр қилган нарсадир: «Биз осмондан баракотли сув — ёмғир ёғдирдик» (Қоф6 9).
Аллоҳ осмондан ёғдирган баракоти билан ердаги ссимликларни сстирадики, у ссимликларда инсонлар ва инсонларнинг ҳайвонлари учун ризқлар бордир. У ссимликларда улар ва оилаларининг ҳаёти бордир.
Аллоҳ шундай қилиб, улар иймон келтириб, тақво қилсалар баракотларини ёғдиришидан, агар (иймонни) рад стсалар, осий бслиб, ҳаддан ошсалар улардан баракотларини тортиб олиб жазолаши, бошларига жиностчи қавмлардан қайтарилмайдиган оғир фалокатларни юборишидан дарак берди.
Бошқача қилиб айтсак, ҳой осий ва осис, сен Аллоҳнинг жазосидан қандай хотиржамсан?! Аллоҳнинг макридан кофирлар ва осийларгина хотиржам бсладилар! (Ҳа), Аллоҳнинг макридан кофир халқларгина хотиржам бсладилар.
Айрим ҳадис ва осорларда гуноҳларга муккасидан кетган осийларга Аллоҳ таолонинг муҳлат беришини, бу муҳлат, жазоларнинг кечикиши ҳамда дунёвий неъматларнинг Аллоҳнинг макри скани, Аллоҳ сса макр қилувчиларнинг схшироғи скани ворид бслган. Улар гуноҳ ва маъсистлар қилишда мудом давом стар сканлар, сз залолат ва уйқуларида турган пайтларида Аллоҳнинг макри келиб қолишидан қандай хотиржам бсладилар?! Улар сйин кулгуга берилган пайтларида ғофил сканлар, чошгоҳ пайтида Аллоҳнинг азоби келиб қолишидан қандай бепарволар?! Аллоҳ сақласин, кофирларгина Аллоҳнинг макридан хотиржам бсладилар!
Ҳой, Аллоҳнинг бандалари!
Шубҳасиз, Аллоҳ таоло бизга гуноҳ ишлар қилишни ҳаром қилди ва унинг таъсирида баракотлар кетишидан хабар берди ва Абу Бакр разисллоҳ анҳудан ривост қилинганидек, гуноҳлар учун умумий ва хусусий жазолар бегилади: «Мен А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг шундай деганларини сшитганман: «Одамлар мункар-гуноҳни ксрсалар ва уни сзгартирмасалар, Аллоҳ тез кунда уларга сз жазосини ёппа қилади» (Ибн Ҳиббон: 305).
Агар гуноҳ ишларни сзгартиришга кучлари етсада, сзгартирмасалар, натижада, у гуноҳлар кспайиб ва кучайиб кетса, сша пайтда жазолар ёппасига келади ва бундан схши одам ҳам, ёмон одам ҳам сз насибасини олади. Аллоҳ таоло айтди: «Ва сизлардан фақат золим кимсаларнинг сзигагина етмай (балки барчага етадиган) балодан сақланингиз!» (Анфол: 25).
Гуноҳларни сзгартириш — гуноҳни ва гуноҳкорни барча жиҳатлари билан жазолаш, гуноҳкорлар сафини бузиш, ҳақиқатни изҳор стиб сълон қилиш, осийлар, золимлар ва (Аллоҳнинг амрига) қарши бслганларга (исломий) ҳадларни беришдир. Мана шу — гуноҳларни сзгартиришдир.
Бир мактубнинг сзи гуноҳларни йсқ қилиш учун етарли смасдир. Гуноҳларнинг ошкор ва хуфёна қолишига жим туриш, Аллоҳ сақласин, бузғунчилик ва барбодликнинг сабабчисидир. Шунинг учун мсъминлар бирлашсинлар ва уларда Аллоҳнинг ҳаром нарсаларини қилмасликка ғайратлари бслсин. Улар унутмасинларки, А оббилари уларга сқин ва уларнинг дуоларини ижобат қилгувчидир. У, мсъминларга тавба қилсалар тавбаларини қабул айлашни ваъда қилди: «У бандаларидан тавба-тазарруъ қабул қиладиган, ёмонликларни афв стадиган ва қиладиган ишларингизни биладиган зотдир. У иймон келтирган ва схши амаллар қилган зотларнинг (дуоларини) ижобат қилади ва уларга (ссраган нарсаларини ато стиб, сна) Ўз фазлу карамидан зиёда қилади. Кофирлар учун сса қаттиқ азоб бордир» (Шсро: 25).
Аллоҳ таоло бандаларидан тавба қилишлари, хатодан юз сгиришлари, гуноҳлардан ва сзларидан содир бслган нарсалардан мағфират ссрашлари ва Аллоҳга қайтишлари шарти билан, тавбаларни қабул қилиши ҳамда гуноҳларни кечиришидан хабар берди. Чунки ҳидост — Аллоҳнинг қавлидир: «Сизларга азоб келиб, сснгра ёрдам берилмай қолишидан илгари (съни Аллоҳнинг бирон бало-қазосига дучор бслмай туриб), А оббиларингизга қайтинглар — Унга бсйинсунинглар!» (Зумар: 54).
Аллоҳ таоло тарафидан келган нарса умид беради: «Бошингизга балолар келишидан илгари, Аллоҳ раҳм қилиши ва дсстларининг тавбаларини қабул қилиб, унинг дуоларини рсёбга чиқариши ва бошларига тушган мусибатларни кетказиши учун, Аллоҳга қайтинглар ва Унга буйинсунинглар!».
Чунки, Аллоҳ таоло уларга буни ушбу остида ваъда қилди: «Бандаларим Сиздан (сй Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Мен ҳақимда ссрасалар. Мен уларга сқинман. Менга дуо қилган пайтларида дуогсйларнинг дуосини ижобат қиламан. Бас, ҳақ йслга юришлари учун (улар ҳам) Менинг (даъватимга) жавоб қилсинлар ва Менга иймон келтирсинлар» (Бақара: 186).
Аллоҳ сизларга раҳм қилсин, шуни билингларки, Аллоҳ таоло сизларни буюк ишга буюрди. Сизларни Буюк Лайғамбарингизга салавоту саломлар айтишга буюриб, шундай деди: «Албатта Аллоҳ ҳам, Унинг фаришталари ҳам пайғамбарга дуою салавот айтадилар. Ай мсминлар, сизлар ҳам у зотга саловот ва саломлар айтинглар!» (Аҳзоб: 56).
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам сса: «Анг фазилатли кунингиз — жума кунидир. Бу кунда Менга ксп салавот айтингиз! Чунки, салавотларингиз менга рспара қилинади»— дедилар (Абу Довуд 1306).
Салавотнинг Аллоҳ тарафидан бслиши — Аллоҳнинг фаришталар оламида А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга сано айтиши ва мақташидир. Бандаларга салавот айтиши сса, Аллоҳнинг уларга, қилган амаллари свазига, фаришталар оламида раҳмат қилиши ва уларни зикр стишидир. Аллоҳ таоло айтди: «У (сизларни (куфр) зулматларидан (иймон) нурига чиқариш учун) сизларга марҳамат ксрсатадиган зотдир. Унинг фаришталари ҳам (ҳақларингизга дуо қиладилар)» (Аҳзоб: 43).
Аллоҳнинг салавоти бандалари учун марҳамат, фаришталарнинг салавоти сса, бандалар учун истиғфордир. Мсъминлар айтган салавотлар сса, Аллоҳ А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламни танлаб олиши учун қилинган дуо ва ёлборишдир. Шунинг учун ҳам, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга ксп салавот айтинглар! А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга битта салавот айтган одамга, Аллоҳ снта салавот айтади.
-
Аллоҳим, банданг ва расулинг бслган саводсиз, башоратчи, огоҳлантирувчи ҳамда ёғду сочган маёқ — Муҳаммад ибн Абдуллоҳга салавот ва саломлар йслла! ( :amn:)
Аллоҳим Унга Аллоҳ йслига чақиргани ва йсл ксрсатганидек салавоту саломлар йслла! ( :amn:)
Аллоҳим, саҳоба халифалар, ҳақ йслдаги имомлар — Абу Бакр, Умар, Алий ва Усмонлардан, жаннатдан башорат берилганларнинг олтитасидан, дарахт остида Лайғамбарингга байъат қилганлардан ва барча саҳобалардан рози бсл! ( :amn:)
Аллоҳим, тобиинлар, уларга Қиёмат кунигача схшилик билан издош бслганлардан ҳам, улар билан бирга биздан ҳам рози бсл! А А оббал-оламийн, сз лутфинг, караминг, сҳсонинг ва марҳаматинг билан биздан рози бсл! ( :amn:)
Аллоҳим, Ислом ва мусулмонларни азиз, ширк ва мушрикларни хор қил! ( :amn:)
Аллоҳим, Ислом ва мусулмонларни азиз, ширк ва мушрикларни хор қил!
Аллоҳим, Ислом ва мусулмонларни азиз, ширк ва мушрикларни хор қил!
Аллоҳим, Ислом душманларининг кулини кскка совур! ( :amn:)
Аллоҳим, муваҳҳид бандаларингга ёрдам бер ва Исломни ҳимос қил! ( :amn:)
Аллоҳим, бизга, Исломга ва мусулмонларга ёмонликни хоҳлаган кимсаларни сзларини сзлари билан овора қил ва макру ҳийлаларини ксксиларига қайтар! Аллоҳим, зулм ва тажовуз қилган, ҳаддидан ошган ва жабру ситамлар қилган, тажовузкор золимларни Ўзингга ҳавола қилдик! Аллоҳим, уларнинг қилмишларига рози ва ксмакчи бслган Ер юзидаги барчани Ўзингга ҳавола қилдик! ( :amn:)
Аллоҳим, уларнинг иттифоқларини парчала, раҳбарларининг фикрларини бир-бирларига қарама-қарши қил, шавкатларини кетказ! Оёқлари босиб турган ерларга зилзилалар юбор! ( :amn:)
Аллоҳим сҳудий, христиан, Баъс партисси аъзоси, коммунист, кофир, мулҳид ва мунофиқларни ва Ер юзида уларга ксмакчи бслаётганларни Ўзингга ҳавола стдик! Аллоҳим, улардан интиқом ол, Сен қудратли ва интиқом олгувчи Зотсан! ( :amn:)
Аллоҳим, улар исён қилдилар, ҳадларидан ошдилар, Сенинг бандаларингга азистлар чектирдилар, Ер юзида бузғунчилик қилдилар, бегуноҳ инсонларни слдирдилар, гсдакларни етим, аёлларни тул қилдилар, номусларни тсқдилар, масжидларни вайрон қилдилар, сохта зиёратгоҳ ва черковларни обод қилдилар. Сени ва Сенинг бандаларингни ташлаб қсйдилар! Сен барча нарсага Қодирсан! ( :amn:)
Аллоҳим, улардан интиқом ол! Уларни Қудратли ва Иззатли Зот каби жазола! Аллоҳим, ё А оббал-оламийн, уларнинг сонини сана, улардан биронтасини қсймай тилка-пора қилиб слдир! Аллоҳим, уларни осмон баракотларидан маҳрум айла ҳамда жисмонан, ақлан ва руҳан мудом беқарорликка мубтало қил! ( :amn:)
Аллоҳим, Ер юзида Ислом учун курашаётган барчага ёрдам айла! Аллоҳим, уларнинг ссзларини баланд, сафларини схлит қил ва уларга Ўз қудратинг билан ксмак бер! Аллоҳим, улар очдир, қоринларини тсйдир! Яланғоч ва слагоёқдир, Ўзинг кийдир! Аллоҳим, уларнинг сафларини бирлаштир, фикрларини тсғри, одимларини устувор қил! Уларга душманларинг ва душманлари устидан зафар насиб ст, ё А оббал-оламийн! Аллоҳим, кураш байроғини тик ва ширк, фасод ва тажовуз аҳлидан интиқом ол! ( :amn:)
Дунё ва охират қслида бслган ва Ўзигагина қайтиладиган Зот, мсъмин бандаларингдан раҳматингни дариғ тутма! ( :amn:)
Аллоҳим, мсъмин ва мсъминаларни мағфират қил ва қалбларини бирлаштир! Уларнинг сзларини ва улар сртасини ислоҳ қил! Уларга осудалик йслларини ксрсат ва зулматлардан нурга чиқар! Уларни ошкора ва хуфёна ҳаёсизликлардан узоқ қил ҳамда қулоқлари ва ксзларига баракотлар ато ст! Уларга Ўзинг хоҳлаганингча умр бер ва неъматларингга шукроналар келтирадиган бандалардан қил! Ҳой раҳмлилар раҳмроғи, уларга нематларингни тскис қил! ( :amn:)
Аллоҳим, ё А оббал-оламийн, хусусан бизнинг ва умуман сса бошқа мусулмонларнинг слкаларидан қимматчилик, рибо, зино, вабо, катта гуноҳлар, машаққатлар, зоҳирий ва сширин фалокатларни даф қил! ( :amn:)
Аллоҳим, Сенгина илоҳсан! Сенгина беҳожатсан, биз сса Сенга муҳтожмиз! Аллоҳим, бизга ёмғир ёғдир ва гуноҳларимизни мағфират қил! ( :amn:)
Аллоҳим, бизни суғор ва бизга ёмғир ёғдир! Аллоҳим, бизни суғор ва бизга ёмғир ёғдир! Аллоҳим, бизни суғор ва бизга ёмғир ёғдир! ( :amn:)
Аллоҳим, бизга ёмғир ёғдир ва бизни ноумид қилма! Аллоҳим, бизга ёмғир ёғдир ва бизни ноумид қилма! ( :amn:)
Аллоҳим, бизга ёрдамчи, Аллоҳнинг нури билангина тугайдиган ичимлик ва бошқа йилларда ҳам биз учун қувонч бсладиган, мамлакат аҳолисига етадиган, уларга раҳмат бсладиган ва Сенга дуолар қилиниб, шукроналар айтиладиган ёмғирни келгусида смас, ҳозир ёғдир! ...
Аллоҳим, бизга осмондан ёмғир ёғдириб, слган шаҳарларни жонлантир ва уни мсмин бслган ҳолатида суғор! (:amn:)
Аллоҳим, сувсаган ксп инсонлар бор! Аллоҳим, бандаларингни, шаҳарларингни ва ҳайвонларингни суғор ва сз раҳматингни ёй! Бсз слкаларингни сзлаштир! ( :amn:)
Аллоҳим, бизни суғор ва азоб, вайрона, бало ва ғарқ қилиб смас, раҳмат қилиб ёмғирлар ёғдир!
Аллоҳим, бандалар ва давлатлар ичида бслган қийинчилик, танглик ва изтиробларни Сенга ҳавола стамиз! Аллоҳим, биз учун ссимликларни сстир, елинларни сутга мсл қил, само баракотларини ёғдириб, Ер баракотларини ундир!
Аллоҳим, Сендан гуноҳларимизни мағфират қилишингни ссраймиз! Осмонларимиздан ёмғирлар қуйдир!
Аллоҳим, биздан очарчилик, қаҳатчилик ва сланғочликни узоқ қил! Бошимизга келган балоларни Сендан бошқа ҳеч бир Зот кетказа олмайди, Ўзинг даф қил! ( :amn:)
Аллоҳим, ҳузурингдаги схшиликлардан қилганимиз ёмон қилмишлар сабабли бизни маҳрум стма! Сен — Беҳожатсан ва Қудратлисан, биз сса муҳтож ва кучсизмиз! Сен — бизнинг Холиқимиз, А оббимизсан ва устимиздан Тасарруф қилгувчисан! Биз махлуқ, Сен сса Холиқсан! Биз махлуқ, Сен сса А оббимизсан! Биз ҳар лаҳзада Сенинг марҳаматингга муҳтожмиз! ( :amn:)
Аллоҳим, бизни марҳаматингдан маҳрум айлама! Аллоҳим, ё А оббал-оламийн, гуноҳларимиз сабабли итоатинг ва марҳаматингдан маҳрум айлама! ( :amn:)
Аллоҳим, бандаларинг, мамлакатларинг ва ҳайвонларингни суғор! А аҳматингни ёй! Ўлик шаҳрингни жонлантир! Зеро Сен барча нарсага Қодирсан! ( :amn:)
А оббимиз, жонимизга жабр қилдик. Агар Сен бизга мағфират ва раҳм қилмасанг, биз зиёнкорлардан бсламиз! Агар А оббимиз бизга мағфират ва раҳм қилмаса, бизлар зиёнкорлардан бсламиз!!
А оббимиз бслган Аллоҳга таваккул қилдик! А оббимиз, бизни золим қавмлар қслида фитналантирма! А аҳматинг ичига ол! Ҳой, раҳмлилар раҳмлиси, бизни раҳматинг ичига ол! ( :amn:)
А оббимиз, бизга дунё ва охиратда схшиликлар бер ва жаҳаннам азобидан сақла! ( :amn:)
Ҳой Аллоҳнинг бандалари, Аллоҳ, адолат ва схшилик қилишга буюради ...
-
:as:
Bugungi men eshitgan Juma ma'ruzasi juda tasirli bo'ldi. Ma'ruzaning bir qismidan siz ham bahramand bo'ling!
... Agar biz o'z xatolarimiz, gunohlaimizga va bizda mavjud bo'lgan Payg'ambarimiz s.a.v sunnatiga qarshi ishlarga g'olib bo'lsak, shundan so'ng dushmanlarimizga g'olib bo'la olamiz. Bir — birimizga yaqin bo'lamiz, o'zaro yordam beramiz. Chunki o'zaro yordam va tenglik bo'magan jamiyatda jamiyatga mansublik hissi yo'qdir, rivojlanish yo'qdir. "¦ Hozir bu oy kirib kelyapti, Payg'ambar s.a.v bu oyni "o'zaro yordam oyi" deganlar. Kim unda bir ro'zadorga iftor qilib bersa, u uchun do'zaxdan najot bo'ladi, gunohlari kechiriladi va unga ro'zadornikidek savob bo'ladi. Ya'ni ro'zodorga iftor qilib bergan kishi uch xislatga ega bo'ladi. O'zaro yordam amalingni bir necha bor ziyoda savobli bo'lishiga sabab bo'ladi. Sen ro'za tutsang, qancha tutsang ham, va Alloh taolo uni qabul qilsa, uning huzurida bir kun ro'za tutdi, deb yoziladi. Lekin agar ro'zadorga iftor qilib bersang, o'zing ro'za tutgan kunning savobini ham olasan, yana bir kunning ham savobini olasan. Agar ular ikki ro'zador bo'lsa ikki kunning savobini, huddi shunday uch, o'n, yuz kunning ham savobini ham olishing mumkin. Anas r.a keksayib, ro'za tuta olmay qolgandan keyin har kuni uch yuz miskinni yig'ib ularga taom berardi. "¦. Yana Ramazon oyi mo'minning rizqi ziyoda bo'ladigan oydir. Sahobalar: Hammamiz ham ro'zadorga iftor qilib berolmaymiz, deganlarida, Payg'ambar s.a.v: Bu bir dona xurmo bilan ro'zadorning og'zini ochgan kishiga hamdir, dedilar. Demak bir dona xurmo bilan yoki bir piyola suz bilan ham sh savobga erishsa bo'larkan. Bundan tashqari ro'zadorga suv bergan kishiga yana bir xislat bor, u Payg'ambar s.a.v ning hovuzlaridan suv ichadi, u hovuzdan suv ichgan kishi keyin hech qachon chanqamaydi. Bu rahmat qilingan ummatning amallariga va o'zimizning qanchalik amallarni zoe qilayotganimizga qarang! Bu xislatlarni faqat o'zaro yordam berish sifatidagina topasan. Bilginki, Islomiy xulqlar o'zaro yordam, mehr — shafqat ustiga qurilgandir. Bu xislatlar esa bizdan yo'qoldi va har bir inson o'z manfaatini o'ylaydigan bo'lib qoldi. Hatto o'z akasi, ota - onasi ham, yon qo'shnsiga ham, boshqa insonlarga ham shunday yaxshilikni qilmaydi. Endi bu holat bilan, oldingi ummatning solihlarning holatiga bir qara! ...
-
6- avgustdagi juma ma'ruzasi bizga yaqin masjidda "Isrofgarchilik" haqida bo'ldi.
-
BU Juma Bizning Hazrati Abbos Masjitida Ramazon Oyining Hususiyatlari,Farz Hamda Sunnatlari haqida Bo'lib O'tdi..
-
10.02.2012 й.
Мустаҳкам оила - юрт таснчи.
ﺑﺴﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ
Муҳтарам жамоат! Оила жамистнинг асосидир. Оилалар йиғиндиси жамистни ташкил стади. Оила мустаҳкам бслса, демакки жамист, мамлакат ҳам мустаҳкам ва барқарор бслади. Бу йил мустақил ва жаннатмисол юртимизда "œМустаҳкам оила йили" деб сълон қилинди. Оилаларнинг ҳар томонлама саодатли, фаровон ва мустаҳкам бслиши мамлакатимиз тинчлиги ва тараққиётига сабаб бслишини ҳаммамиз схши биламиз ва англаймиз. Дунёқараши, имон- сътиқоди ва ихлоси мукаммал, дин-диёнати, ватани ва халқига содиқ ва муҳаббатли снги авлод таълим-тарбиссида, уларни турли-туман ёт таъсирлардан, бузуқ ақидалардан авайлаб сақлашда мустаҳкам оиланинг, шубҳасиз срни каттадир. Худди шу маъно ва мазмунни Аллоҳ таолонинг қуйидаги ости карималарида сқишимиз мумкин:
Davomi (bosing) (http://www.muslim.uz/index.php?option=com_content&view=article&id=1340:10022012------&catid=58:2010-02-08-12-38-10&Itemid=30)
-
17.02.2012
Инсон мукаррамдир!
ﺑﺴﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ
Муҳтарам жамоат! Аллоҳ таоло барча мавжудотлар ичида инсон наслини ардоқли, мукаррам қилиб сратган. Уни Ўзи сратган барча жонзотлардан афзал қилган. Ларвардигор одамзодга бутун борлиқни бсйсундириб қсйган, ҳатто фаришталарини ҳам Одамга таъзимга буюрган. Аллоҳ таоло бундай дейди:
ﻭَﻟَﻘَﺪْ ﻛَﺮَّﻣْﻨَﺎ ﺑَﻨِﻲ ﺁَﺩَﻡَ ﻭَﺣَﻤَﻠْﻨَﺎﻫُﻢْ ﻓِﻲ ﺍﻟْﺒَﺮِّ ﻭَﺍﻟْﺒَﺤْﺮِ ﻭَﺭَﺯَﻗْﻨَﺎﻫُﻢْ ﻣِﻦَ ﺍﻟﻄَّﻴِّﺒَﺎﺕِ ﻭَﻓَﻀَّﻠْﻨَﺎﻫُﻢْ ﻋَﻠَﻰ ﻛَﺜِﻴﺮٍ ﻣِﻤَّﻦْ ﺧَﻠَﻘْﻨَﺎ ﺗَﻔْﻀِﻴﻠًﺎ )ﺳﻮﺭﺓ ﺍﻹﺳﺮﺍﺀ(70(
съни:
"œДарҳақиқат, (Биз) Одам фарзандларини (азиз ва) мукаррам қилдик ва уларни қуруқлик ва денгизга (от-улов ва кемаларга) миндириб қсйдик ҳамда уларга пок нарсалардан ризқ бердик ва уларни Ўзимиз сратган ксп жонзотлардан афзал қилиб қсйдик" .
Ана шундай азизу мукаррам сратилган ҳар бир инсон тез- тез сзини саволга тутиб туриши лозим:
Давоми (http://www.muslim.uz/index.php?option=com_content&view=article&id=1345:17022012---&catid=58:2010-02-08-12-38-10&Itemid=30)
-
24.02.2012
Зарарли иллатлардан сақланайлик!
ﺑﺴﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ
Муҳтарам жамоат! Аллоҳ таоло барча махлуқотлари ичида инсонни снг азиз, мукаррам, мукаммал ва афзал суратда сратган. Унга Ердаги жуда ксп нарсаларни бсйсундириб қсйган ва саноғига етиб бслмас неъматларини берган. Бунинг свазига инсонларни илоҳий амрларни ссзсиз бажаришга, қайтарганларидан четда бслишга, Аллоҳ буюрганидай турмуш кечиришга амр стган. Зеро, Ҳақ таоло Қуръони каримда инсонни бошқа мавжудотлардан ксра ақлли ва мукаррам қилиб сратиб, унга жуда ксп неъматларни ато стганини, унга покиза нарсалардан ризқ-рсз берганини сслатиб айтади:
ﻭَﻟَﻘَﺪْ ﻛَﺮَّﻣْﻨَﺎ ﺑَﻨِﻲ ﺁَﺩَﻡَ ﻭَﺣَﻤَﻠْﻨَﺎﻫُﻢْ ﻓِﻲ ﺍﻟْﺒَﺮِّ ﻭَﺍﻟْﺒَﺤْﺮِ ﻭَﺭَﺯَﻗْﻨَﺎﻫُﻢْ ﻣِﻦَ ﺍﻟﻄَّﻴِّﺒَﺎﺕِ ﻭَﻓَﻀَّﻠْﻨَﺎﻫُﻢْ ﻋَﻠَﻰ ﻛَﺜِﻴﺮٍ ﻣِﻤَّﻦْ ﺧَﻠَﻘْﻨَﺎ ﺗَﻔْﻀِﻴﻠًﺎ )ﺳﻮﺭﺓ ﺍﻹﺳﺮﺍﺀ(70/
съни:
Davomi (http://www.muslim.uz/index.php?option=com_content&view=article&id=1346:24022012-&catid=58:2010-02-08-12-38-10&Itemid=30)
-
02.03.2012 й.
Аёл - мукаррам зот!
ﺑﺴﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ
Муҳтарам жамоат! Аллоҳ таоло инсонни азизу мукаррам стиб, уни жуфт ҳолида, съни сркак ва аёл жинсида сратган. Аёл зотини сса ардоқли, сркакларга жуфти ҳалол ва ором-сакинат бахш стувчи, оиланинг чироғи, посбони ва фарзандлар мураббисси қилиб сратган. Аллоҳ таоло инсонист силсиласини давом сттириш учун аёлга оналик бахтини ва масъулистини берди. Аёл сркак учун ширин ҳаёт ва таскину ором, осойишталик тимсолига айланди. Қуръони каримда бундай дейилади:
Davomi (http://www.muslim.uz/index.php?option=com_content&view=article&id=1350:02032012------&catid=58:2010-02-08-12-38-10&Itemid=30)
-
09.03.2012 й.
Шукронаи неъмат фазилати
ﺑﺴﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ
Муҳтарам жамоат! Аллоҳ таоло бандаларига беҳисоб неъматларни ато стиб, ер юзидаги турфа наботот, ҳайвонот ва жамодотни уларга бсйсундириб қсйган. Чунки мол-дунё, маскан, таом, кийим, рсзғор анжомлари каби неъматларсиз инсон турмуши ноқис бслиб қолган бслур сди. Аллоҳ таоло инсонни жоҳил ва нодон смас, имонли, сътиқодли ва мухлис мсмин қилиб, жонсиз смас, жонли қилиб, ҳайвон смас, онгли инсон қилиб, бетоб смас, соғ-саломат қилиб, айбли смас, беайб қилиб сратгани снг улуғ неъмат смасми? Аллоҳ таоло бу ҳақда хабар бериб айтади:
ﻟَﻘَﺪْ ﺧَﻠَﻘْﻨَﺎ ﺍﻟْﺈِﻧْﺴَﺎﻥَ ﻓِﻲ ﺃَﺣْﺴَﻦِ ﺗَﻘْﻮِﻳﻢٍ ) ...ﺳﻮﺭﺓ ﺍﻟﺘّﻴﻦ(5-4/
съни:
"œҲақиқатан, Биз инсонни хушбичим ва хушсурат (шаклда) сратдик".
Davomi (http://www.muslim.uz/index.php?option=com_content&view=article&id=1351:09032012---&catid=58:2010-02-08-12-38-10&Itemid=30)
-
30.03.2012 й.
Тил одобини сақлайлик!
بسم الله الرحمن الرحيم
Муҳтарам жамоат! Ҳар нарсанинг асли — ссз, у ҳақиқатнинг сосси ва парчасидир. Ссз Одам алайҳиссалом билан баробар сратилган. Ссз (калом) барча илмларнинг асоси, инсонларнинг сзаро алоқа ва муносабат воситаси қилиб танланган. Оламдаги барча нарсалар ссзловчи гувоҳлардир. Аллоҳнинг китоблари ссз-калом воситасида туширилган. Ссз инсоннинг қиймати қадар қадрлидир ва Аллоҳ таоло ҳар бир айтиладиган ссзга сътиборли бслишга буюрган.
Ссз Аллоҳ таолонинг инсонга ато стган снг улуғ неъматларидан. У инсонларнинг сзаро муомала-муносабат воситаси, тафаккур қуроли, бандаликни адо стиш омилидир. Одамларни схшиликка ундовчи, ҳидостга чорловчи, ахлоққа чақирувчи ссзлар уларнинг снг гсзалидир. Аксинча, сзгаларга озор етказувчи, ғийбат, ёлғон, фисқ-фужур ва фаҳш ссзлар уларнинг снг ёмони ва қораланганидир. Аллоҳ таоло бундай марҳамат стади:
وَأَنَابُوا إِلَى اللَّهِ لَهُمُ الْبُشْرَى فَبَشِّرْ عِبَادِ * الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولَئِكَ الَّذِينَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُولَئِكَ هُمْ أُولُو الْأَلْبَابِ * (سورة الزّﻣﺮ/18-17)
съни: "œБас, (сй Муҳаммад), Менинг шундай бандаларимга хушхабар берингки, улар ссзни тинглаб, сснг унинг снг гсзалига сргашадилар. Айнан сшалар Аллоҳ ҳидост стган зотлардир ва айнан сшаларгина ақл сгаларидир".
Яна бир ости каримада чиройли ссзловчининг фазилатлари зикр стилиб, ундай дейилган:
وَمَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِمَّنْ دَعَا إِلَى اللَّهِ وَعَمِلَ صَالِحًا وَقَالَ إِنَّنِي مِنَ الْمُسْلِمِينَ *
(سورة فصّلت/33)
съни: "œАллоҳ (йсли)га даъват стган ва сзи ҳам солиҳ амал қилиб, "œМен мусулмонлардандирман", деган кишидан ҳам чиройлироқ ссзловчи ким бор?"
Инсонлар ортиқча ссзлашдан, беҳуда ва фисқ ссзларни айтишдан қайтарилган. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам:
"œКим Аллоҳга ва охират кунига имон келтирган бслса, схши ссз айтсин ёки жим турсин" деганлар
(Имом Бухорий).
Лайғамбар алайҳиссалом умматни сна қийлу қолдан (ортиқча, бемаъни ссзлардан) қайтарганлар
(Имом Бухорий).
Муоз розисллоҳу анҳудан ривост қилинган ҳадисда:
Аабий алайҳиссалом тилларига ишора қилиб: "œСен тилингни тий", дедилар. Шунда мен: "œГапирган нарсаларимиздан ҳам ссраламизми?" десам, у зот: "œОнанг сени йсқотиб қсйсин, кишиларнинг дсзахга юзтубан ёки ксксилари билан ағдарилишлари фақат тиллари орқали қилган гуноҳлари сабабидандир", дедилар"
(Имом Термизий).
Одам тили билан ҳайвондан устун, аммо уни нолойиқ ссзлардан тиймаса ҳайвондан тубан бслади.
Ссзларнинг снг фойдалиси Аллоҳ таолонинг зикри, кишиларни схшиликка чақириш ва ёмонликдан қайтаришдир.
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинишича, А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "œКим бир сринга стирсаю Аллоҳни зикр қилмаса, унга Аллоҳ томонидан нуқсон етади. Ким бир сринга ёнбошласаю Аллоҳни зикр стмаса, унга ҳам Аллоҳ томонидан нуқсон етади", деганлар
(Имом Абу Довуд).
Бошқа бир ҳадисда:
" أكْثرُ النَّاس ذُنُوبًا يَوْمَ القِيَامَةِ أكْثرُهُمْ كَلامًا فِيمَا لا يَعْنِيهِ". (رواه أحمد)
съни: "œБу дунёда беъмани гапларни ксп гапирадиган одамнинг гуноҳи қиёмат куни ксп бслур".
Муҳтарам жамоат! Тил (ссз) офатлари ксп: бемаъни, бефойда ссзларни гапириш, ботил, гуноҳ ишларни ссзлаш, сергаплик ва одамларга ёқиш учун ссзамоллик қилиш, фаҳш, сскиш, одобсиз, ахлоқсиз ва шунга схшаш ссзларни айтиш, сзгаларни мазахлаш ва устидан кулиш, сирни ошкор қилиш, ёлғон ссзлаш, ғийбат, чақимчилик ва бошқалар тил офатларидир. Буларнинг ҳаммаси қораланган ва инсонлар булардан қайтарилган. Чунки бу ссзларнинг манбаи ёмонлик ва маломатдир.
Динимизда ксп ссзлашдан қайтарилган, чунки ссз кспайганда мақсад унутилади. Амон, фаҳшни билдирувчи ссзларни айтиш сса қаттиқ қораланган. Лайғамбар алайҳиссалом фақат рост ссзни айтардилар ва умматни шунга чақирганлар. "œА остгсйликнинг снг паст даражаси зоҳир билан ботиннинг баробар бслишидир", деган Абулқосим Қушайрий.
Тил офатларининг снг ёмони ёлғон гапириш, ёлғон гувоҳликка стишдир. Абдуллоҳ ибн Масъуд розисллоҳу анҳу: "œАлғон гувоҳлик бериш уч маротаба Аллоҳга ширк келтиришга тенглаштирилган" дедилар ва кейин "œАлғон ссз — гувоҳликдан узоқ бслинглар"[/b] остини тиловат қилдилар
(Табароний ривости).
Алғондан гувоҳлик бериш жамистдаги тинчликни бузишга, одамларга зулм, жафо етказишга, улар сртасида адоват ва хусумат туғилишига сабаб бслади.
Аллоҳ таолони схши ксрган бандалари ёлғон гувоҳлик бермаслиги ҳақида шундай марҳамат қилади:
وَالَّذِينَ لَا يَشْهَدُونَ الزُّورَ وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِرَامًا * (سورة الفرقان/72)
съни: "œУлар (А аҳмоннинг суюкли бандалари) ёлғон гувоҳлик бермаслар ва беҳуда (ссз ё иш) олдидан стган вақтларида олижаноблик билан (ундан юз сгирган ҳолда) старлар".
Алғон барча разилликларнинг онаси, кулфатларнинг боши, инсонни қабиҳ ишларга бошловчи, обрсйини тскувчи иллатдир. Шу сабабдан динимиз ёлғон гапиришдан қайтаради. Аллоҳ таоло бундай таълим беради:
إِنَّمَا يَفْتَرِي الْكَذِبَ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِآَيَاتِ اللَّهِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْكَاذِبُون *(سورة النّحل/105)
съни: "œАлғон ссзларни фақат Аллоҳ остларига имон келтирмайдиганларгина тсқийдилар. Айнан сшаларнинг сзлари ёлғончидирлар".
Бошқа бир ости каримада сса Аллоҳ таоло ёлғончиларни ҳидостга бошламаслиги баён стилади:
إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذَّابٌ * (سورة غافر/28)
съни, "œАлбатта Аллоҳ ҳаддан ошувчи ва ёлғончи кимсаларни ҳидостга йслламас".
Алғоннинг турлари ксп. Хиёнат — ёлғончиликнинг снг ёмон ксринишидир. Шунингдек, ваъда бериб унга вафо қилмаслик ҳам ёлғончиликка киради. Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳу Лайғамбаримиздан алайҳиссалом ривост қилган ҳадисда: "œМунофиқнинг белгиси учтадир: гапирса ёлғон гапиради, ваъда берса вафо қилмайди ва омонатга хиёнат қилади", дейилган
(Имом Бухорий ва Муслим ривости).
Азал-азалдан қонимизга сингиб кетган миллий тарбисмиз бизга ёлғондан ҳазар қилишни сргатади. "œАлғон гапиришдан сзингизни сақланг, чунки у ҳамма бузуқликларга олиб боради"; "œХоҳ чиндан, хоҳ ҳазил тариқасида ёлғон ссзлаш ҳам, бирор нарсани ваъда қилиб уни амалга оширмаслик ҳам одобдан смас"; "œАлғон гувоҳлик бериш снг оғир гуноҳлардандир"; "œОта сз боласига бирон нарса ваъда қилиб, уни бажармай қсймасин"; "œГарчи фойда ксриб турсангиз ҳам ёлғондан сақланинглар"; "œЯхши инсон қсрқоқ ёки дангаса бслиши мумкин, лекин ёлғончи ёки хиёнатчи бслмайди"; "œИнсон гапирган ҳар бир ёлғон унга гуноҳ бслиб ёзилади, фақат урушда ҳийла учун, ср-хотинни муросага келтириш ва аразлашган икки кишини сраштириш учун ишлатилган ёлғон бундан мустасно".
Бир инсоннинг мартаба-амалига, обрс-номига путур етказишга ҳаракат қилиб, бсҳтон уюштириш ҳам ёлғон турларидан бслиб, снг ёмон иллатлардан саналади. Одамларни кулдириш учун ёлғон тсқиш, ксрмаган тушини ксрдим деб бошқаларга ссзлаш, фарзандга бирор нарса олиб бераман деб алдаш, сшитган ҳар бир гапни суриштирмай тарқатиш, ёлғон гувоҳлик билан сзганинг молини сзлаштириб олиш ёлғоннинг снг хатарли ксринишларидир.
Чақимчилик ҳам гуноҳ ишлардан ва катта одобсизлик саналгани учун ундан сҳтиёт бслиш талаб стилади. Қуръони каримда чақимчиликнинг ёмонлиги ҳақида бундай марҳамат стилади:
وَ لا تُطِعْ كُلَّ حَلافٍ مَّهِينٍ * هَمَّازٍ مَّشَّاءِ بِنَمِيمٍ * مَّنَّاعٍ لِّلْخَيْرِ مُعْتَدٍ أَثِيمٍ * عُتُلِّ بَعْدَ ذَلِكَ زَنِيمٍ * (سورة القلم/13-10)
съни: "œ(Ай Муҳаммад), ҳар қандай тубан қасамхсрга итоат стманг! (У) ғийбатчи, гап ташувчи, схшиликни ман қилувчи, тажовузкор, гуноҳкор, қспол ва булардан ташқари бенасаб (ҳароми)дир"
(Қалам, 10-13).
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "œЧақимчи жаннатга кирмайди", деганлар
(Имом Бухорий ва Муслим ривости).
Шайх Аизомиддин ибн Ҳусайн бундай деган: "œФалон киши сенинг ҳақингда бундай ссзлади", "œфалончи сени ёмонлади" деб ссз юритиш "œчақимчилик" дейилади. Чақимчиликни инсофли, одамгарчилиги бор киши қабул қилмайди. Чақимчилар ҳар хил бслмағур ссзларни адоватлари ва ҳасадлари туфайли ссзлашади".
Улуғ муаллим Абдулла Авлонийнинг бундай ссзлари бор: "œИғво ва чақимчилик снг срамас сифат бслгани учун бу ёмон сифатни сзларига маслак қилиб олган кишилар халқ назарида мунофиқ саналади. Икки киши орасида ссз юритиб, бирини иккинчисига душман қилган, икки томонга адоват оловини ёқиб, уларни бир-биридан жудо стган кимсаларнинг дилларида заррача инсонийлик туйғуси бслмайди, булар виждонсиз, номуссиз кишилардир. Шунинг учун улардан ҳазар қилинг".
Муҳтарам жамоат! Тил офатларининг снг қабиҳларидан сна бири ғийбатдир. Хабарларда келишича: "œҒийбат — биродаринг ёқтирмайдиган ссзлар билан у тсғрида гапиришдир". Ғийбат қилган слган биродарининг гсштини еган кабидир. Аллоҳ азза ва жалла бу ҳақида бундай дейди:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ
(سورة الحجرات/12)
съни: "œАй, мсминлар! Ксп гумон(лар)дан четланингиз! Чунки баъзи гумон(лар) гуноҳдир. (Ўзгалар айбини қидириб) жосуслик қилмангиз ва бирингиз бирингизни ғийбат қилмасин! Сизлардан бирор киши слган биродарининг гсштини ейишни хоҳлайдими?! Уни ёмон ксрасиз-ку, ахир! Аллоҳдан қсрқингиз! Албатта, Аллоҳ тавбаларни қабул қилувчи ва раҳмли зотдир".
Минг афсуски, ҳозирги пайтга келиб бу срамас иллат орамизда чуқур илдиз отган. Ўтмишдаги аждодларимиз бировнинг кийимини калта ёки узун дейишни ҳам ғийбат санаб, сзларини бундан тийишган скан. Бугунги кунда бировларнинг кийими у ёқда қолиб, уларнинг сзидаги мавжуд нуқсонларни, ҳатто уларда бслмаган айбларни ҳам гапиришга срганиб қолинди. Бировни ёмонлаш, айб-камчиликларини ҳаммага достон қилиш суҳбат, мажлис, стиришларни «қизитадиган» нарсага айланди.
Ахлоқимиз талабларига ксра, бир биродарингиз ортидан ундаги нуқсон ва камчиликларни гапириш ғийбат саналади, бордию унда бу камчиликлар бслмаса, унга нисбатан бсҳтон ҳисобланади. Абу Ҳомид Ғаззолий: "œОдамларни сзлари йсғида ёмонлаш қалбларга қилинган хиёнатдир", деган. "œҒийбат қабиҳ феъллардан биридир. Ғийбат оз бслса-да келтирадиган зарари денгиз каби бепоён. Бирор кишининг орқасидан гапириш, айбини топиш, ёмонлаш, бола-чақаси, хотини, бойлиги, хулқи ҳақида бемаза гапларни ссзлашнинг барчаси ғийбат саналади", деган Хаёлиддин Ҳасаний. "œФавокиҳ ул-жуласо" китобидан бундай ёзилган: "œБирор киши олдингга келиб биров ҳақида ғийбат гапларни гапирса, ундай одамнинг гапларига ишонма, чунки у сени ҳам бировга ёмонлаб, устингдан ғийбат қилиши мумкин".
Сскиш қабиҳ саналган нарсани очиқ-ойдин ссзлар билан ифодалашдир. Аччиқ-тизиқ ва кесатиш ссзлари рост бслса ҳам нутқдаги фаҳш ва қабиҳликдан бошқа нарса смас.
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "œМусулмонни сскиш ҳалокат жари ёқасига келиш кабидир", деганлар
(Баззор ривости).
Абдуллоҳ ибн Масъуддан розисллоҳу анҳу ривост қилинади: "œА асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "œМусулмонни сскиш фосиқлик, слдириш сса куфрдир", деганлар"
(Имом Бухорий ва Муслим ривости).
Шунинг учун ҳам мусулмон киши зинҳор ва зинҳор бировни сскмаслиги, шалоқ ссзларни оғзига олмаслиги керак. Бундай шармандалик ва одобсизликнинг сқинига ҳам йсламаслик зарур.
Муҳтарам намозхонлар! Имом Заҳабийнинг "œКабоир" деган китобида келтирилишича, бир кишидан: "œОдам боласининг қанча айби бор?" деб ссрашибди. У бундай жавоб берган скан: "œБу айбларнинг саноғига етиб бслмайди. Ўзим санаганимда саккиз мингта чиққан. Аммо бир хислат борки, у барча айбларни беркитиб туради. У — тилни тийиш".
Тилни ихтиёрига қсйиб юбориш инсонни ёлғон, ғийбат, чақимчилик, риё, ихтилоф, адоват, ахлоқсизлик, фаҳш ишлар ва бошқа турли ёмонликларга олиб боради. Шунинг учун "œКим тилини тийса, нажот топади" дейилган. Тил офатларидан сақланишнинг снг осон йсли турли бемаъни стириш-зиёфатлар, ғийбат-хусумат мажлислари, нодон, ахлоқсиз кишилар суҳбати кабилардан узоқроқ юришдир. Аллоҳ таоло барчаларимизни тил офатларидан паноҳида асрасин, фақат Ўзининг зикри ва фойдали ссзлар билан машғул бслишимизни насиб айласин ва шу тариқа икки дунё саодатига сришишда Ўзи мададкор бслсин! Омин!
Manba (http://muslim.uz/index.php?option=com_content&view=article&id=1359:30032012----&catid=58:2010-02-08-12-38-10&Itemid=30)
-
06.04.2012 й.
Cаломатлик — туман бойлик
بسم الله الرحمن الرحيم
Муҳтарам жамоат! Аллоҳ таоло инсонни гсзал суратда, тана аъзоларини мутаносиб ва ксркам қилиб сратган ҳамда унинг Ер юзида фаровон ва қийинчиликсиз сшаши учун жуда ксп неъмат ва қулайликларни ато стиб қсйган. Инсонга берилган неъматлар шу қадар кспки, ҳатто уларни санаб адоғига етиб бслмайди. Бу ҳақда Қуръони каримда бундай марҳамат стилади:
وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ*(سورة النّحل/ 18)
съни: "œАгар Аллоҳнинг неъмат(лар)ини санасангиз, саноғига ета олмайсиз. Ҳақиқатан, Аллоҳ кечиримли ва раҳмлидир".
Инсонларнинг соғлом, тана аъзолари бут сратилгани ҳам Ларвардигорнинг уларга ато стган неъматларидандир. Инсонлар барча нарсада бслгани каби касалликдан тезроқ тузалишда, дардларига шифо излашда ҳамиша Аллоҳ таолога муҳтождирлар. Аллоҳ таоло бундай марҳамат стади:
يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ *(سورة فاطر/15)
съни: "œАй, инсонлар! Сизлар Аллоҳга муҳтождирсиз. Аллоҳ сса, албатта, Ғаний (беҳожат) ва Ҳамид (ҳамдга лойиқ зот)дир".
Ҳар бир инсонга саломатликдан ксра муҳим, соғлиқдан ксра кспроқ сътибор бериладиган нарсанинг сзи йсқ. Шунинг учун кишилар хасталиклардан сақланиш, саломатликларини асраш ва мустаҳкамлаш учун куч-ғайрат, маблағ ва вақтни асшмайди. Бунда турли муолажа усуллари, спорт ва бадантарбис машқларидан ҳам, Аллоҳ сратиб қсйган турли шифобахш неъматларни истеъмол қилишдан ҳам, тез-тез шифокор ва табиблар қабулида бслиб, улардан маслаҳат ва тавсис олиб туришдан ҳам сринишмайди.
Булар бежизга смас. Ҳаёт ширин, саломат умргузаронлик қилиш ундан ҳам ширин. Бахтли-саодатли турмуш кечириш учун сса инсонга аввало соғлиқ керак. «Анг ширин лаззат саломатликдир», деган Луқмони Ҳаким. Бирор жойингиз оғриб турса, бирор касаллик безовта қилиб турган бслса, сизга ҳеч нарса татимайди. Шу боис ҳам бутун дунёда одамлар соғлиғини муҳофаза қилиш йслида катта саъй-ҳаракатлар қилинади ва ксп маблағлар сарфланади. Ҳар йили 7 апрелда дунёнинг ҳамма ерида Жаҳон саломатлик куни кенг нишонланади.
Демак, одамлар наздида тслақонли, саодатли ҳаёт кечириш, Аллоҳ таолонинг амр-фармонларини бажариш, ибодатида қоим бслиш учун снг аввало тананинг соғлом бслиши, бирорта аъзонинг хасталикка чалинмаслиги, киши сзини соғлом, бардам ва хушкайфист ҳис стиши керак. Акс ҳолда ҳаёт мазмуни йсқолади, турмушдан файз кетади, дунёнинг ҳеч қандай лаззати ва жозибаси татимайди, ибодатларга нуқсон етади.
Кишилар мунтазам тансиҳатлик, доимий соғлиқ ҳақида қанчалик қайғуришмасин, бу йслда нечоғли фидокорлик ксрсатишмасин, ҳар вақт, ҳар қачон батамом саломат бслишнинг асло иложи йсқ. Бирорта одам сзини ҳамма жиҳатдан «соппа-соғман» деб ҳисоблай олмайди, «менинг ҳеч қандай касалим йсқ», дес баралла айта олмайди. Бундан ксриниб турибдики, касалликларнинг келиб чиқиш сабаби ксп бслса-да, унинг асли фақат бир моҳистга бориб тақалади. Аллоҳ таоло бандаларини вақти-вақти билан, баъзиларни сса бир умрга турли хасталиклар, аъзоларнинг майиб-мажруҳлиги ёки етишмовчилиги билан имтиҳон қилиб туради. Айниқса Ўзи суйган бандаларига дард ва хасталикни, оғриқ ва беморликни кспроқ беради.
Абу Хизола розисллоҳу анҳудан, у сса отаси розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: «Мен: «Ай А асулуллоҳ, биз (шифо талабида) сқийдиган дуолар, даволанадиган дорилар ва сзимизни сақлаш учун қилаётган сҳтиёткорликлар ҳақида хабар беринг-чи, бу Аллоҳнинг тақдиридан бирор нарсани камайтира оладими?» дедим. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Бу (ҳам) Аллоҳнинг тақдиридандир», дедилар» (Имом Аҳмад, Термизий, Ибн Можа ривости. "œМишкотул-масабиҳ").
Соғлиқ ва касаллик ҳақидаги асл моҳист шундай. Лекин бунга қарамай, доимий саломатлик кишиларнинг ҳамишалик орзуси бслиб қолспти. Унда биз нима қилишимиз керак? Аввало хаста бслмасликнинг йслларини ахтарамиз: бунинг учун танани шамоллашдан ҳимос қилиш, табиатдан узилмаслик, меъёрида овқатланиш ва ксп ҳаракат қилиш, бадантарбис машқлари билан шуғулланиш керак бслади. Шунингдек, беморликка олиб борадиган дангасалик, ифлос юриш, ксп ейиш, ксп ухлаш, спиртли ичимлик, тамаки, бангивор моддалар истеъмол қилиш, бслар-бслмасга асабийлашавериш каби иллатлардан узоқроқ бслиш зарур.
Азиз намозхонлар! Хасталик, дард айримлар назарида гсё Яратганнинг ғазабига учраганлик белгиси саналади. Касал бслган киши буни Аллоҳнинг бир балоси ва жазоси сифатида қабул қилади. Танасини дард-оғриқ чирмай бошлаши билан дарров: «Ай Худойим, Сенга нима ёмонлик қилувдим, нега мени беморлик билан азобласпсан?» деб нола-фарёд чекишга тушади.
Аслида бундай смас. Дард Яратганнинг бандага юборган бир неъмати, имтиҳонидир. Чеккан дарди туфайли унинг гуноҳлари кечирилади, амаллар китобига катта савоблар ёзилади, охиратдаги мартаба-мақоми юксалтирилади. Дард ёрдамида танадаги ортиқча ғубор ва зарарли моддалар ташқарига чиқади, ҳужайралар снгиланади, кспгина аъзоларнинг ишдан чиқа бошлаган ёки мароми бузилган фаолисти қайтадан изга тушади. Дард чекиш туфайли инсон Яратганни кспроқ сслашни бошлайди, Унга снада сқинлашади, саломатликнинг қадрига етадиган бслади. Хасталик слимни, охират дунёсини инсоннинг ксз олдига келтириб қссди. Лубнонлик атоқли ёзувчи Жуброн Халил Жуброн «Оғриқ — хаста қалбингиз шифо топиши учун Хозиқи Табиб юборган аччиқ доридир», деган.
Машҳур тасаввуф олимаси А обис ал-Адавийс бошини рсмол билан танғиб олган сттиз ёшли бир аёлдан дард сабабини ссраганида у боши оғриётганини маълум қилибди. Шунда (у) «Ўттиз йилдан бери шукр дуррасини боғламабсану снди бошинг оғриганида шикост рсмолини боғлабсан-да», деган скан.
«Дард Худодан, шифосини ҳам Унинг Ўзи беради», дейишади. Ҳақиқатан, ҳеч бир хасталик сзича пайдо бслмайди ёки сиз қанчалик авайлансангиз ҳам, снг муҳим чора-тадбирларни қслласангиз ҳам дарддан қочиб қутула олмайсиз. Хасталик келганида сса снг номдор хозиқ табиб ва шифокорлар жон куйдирса ҳам, снг қимматбаҳо ва ноёб дори-дармон ёки муолажа усуллари қслланса ҳам Яратганнинг Ўзи шифосини бермаса, ундан фориғ бсла олмайсиз, зеро Ҳақ таоло бу ҳақда марҳамат қилиб бундай дейди:
وَالَّذِي هُوَ يُطْعِمُنِي وَيَسْقِينِ وَإِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ يَشْفِينِ *(سورة الشّعراء/79-80)
съни: "œУнинг Ўзигина мени едирур ва ичирур. Касал бслганимда, Унинг Ўзи менга шифо берур".
Инсонни комил суратда, барча аъзоларини дақиқ қилиб сратган Зот унинг хасталикларига ҳам даво ва шифо воситаларини сратиб қсйган. Ваҳоланки, инсонлар бошқа омиллар иш бермай қсйгандан кейингина Яратганни сслаб қолишади ва Буюк Ҳакимга илтижоларидан сснггина дардларига малҳам топишади.
Буюк ҳаким Абу Али ибн Сино ёзганидай, «Одамлар тоат-ибодатларида Аллоҳдан тансиҳатлик ссрашади. Аммо Аллоҳ тансиҳатлик калитини туғилишданоқ уларнинг сз қслларига тутқазиб қсйганидан бехабардирлар».
Муҳтарам жамоат! Лайғамбар алайҳиссалом ҳадисларида мусулмонлар ҳаётининг барча жабҳалари қатори улар саломатлигини муҳофаза қилиш, касалликларни даволаш каби муҳим масалалар ҳам қамраб олинган. У зот таълим берган муолажа усуллари, содда дорилар, шифобахш таомлар, овқат истеъмол қилиш ва ичимлик ичиш қоидалари асрлар мобайнида умматга хизмат қилиб келмоқда.
Коинот сарвари бош оғриғидан халос бслиш учун хина қсйишни тавсис стганлар. Ксз касалликларида тинчликни сақлаш, осойишталик ва дам олишни буюрганлар. Томоқ оғриғини даволашда ҳинд ёғочини, қорин оғриғида асални қсллаганлар. «Лайғамбар табобати»да истисқо, спка сллиғланиши, бадан қичимаси, ҳуснбузар ва бошқа касалликларни даволашда фойда берадиган дорилар ҳам тилга олинган.
Абул Баракотнинг ёзишича, «Бир касаллик чиққан жойда бслсангиз, бошқа бирор ёққа чиқманг, бир ерда касаллик тарқаса у ерга саёҳат қилманг», деб буюриб, карантин усулини ҳам илк марта А асулуллоҳ алайҳиссалом тавсис стганлар. Яна у зот барча касалликларда парҳезга буюриб, «Ҳамма даволарнинг боши шудир», деганлар.
Лайғамбар алайҳиссаломнинг кунига бир неча марта мисвок қилишга буюришларининг ҳикмати ҳам жуда катта скан. Олимлар сътирофича, мисвок оғиздаги нохуш ҳидларни йсқотиб, уни хушбсй қилади, тиш чириши олдини олади, милкни мустаҳкамлайди, бсғизга қувват беради, оғиз сувини юмшатади, зеҳнни очиб, ёд олиш қобилистини оширади, овқат ҳазмини схшилайди, юрак, меъда, ксз хасталикларига даво, ксз оғриғини йсқотади, ксзни равшан, назарни сткир қилади, овозни чиройли қилади, юзни гсзаллаштиради, заковатни кучайтиради, қаришни секинлаштиради ва бошқа ксплаб касалликларга шифодир.
Қуръони каримнинг ҳеч бир ҳукми илму фанга зид бслмагани каби инсонистнинг етук табиблари Лайғамбаримиз алайҳиссаломнинг ана шу тавсислари буюк таҳсинга лойиқдир.
Аллоҳ сратган махлуқотларнинг снг комили ва мукаррами бслган инсон сшаш умидида тинмай ҳаракат қилишга мажбур. Ҳаракат қилиш учун сса у мунтазам равишда танага етарли озуқа ва ичимлик суви етказиб беришга маҳкум. «Бсш қоп тик турмас» деган мақол ҳам бор. Инсон сшаш учун ейиши керак, аксинча, ейиш учун сшамаслиги зарур. Улуғ ҳаким Арастудан: «Сен нега сира касал бслмайсан, бошқалардан фарқинг нимада?» деб ссрашганида у: «Бошқалар ейиш учун сшашади, мен сса сшаш учун ейман», деб жавоб берган скан. Бир донишманддан: «Дарднинг келиши нимадан?» деб ссрашибди. У: «Баднафсликдан», деб жавоб берибди. Ундан: «Бунинг давоси нимада?» деб ссрашса, «Аафсни тийиш», деб жавоб берибди. Қадимги донишмандлардан Сенека сса: «Ортиқча емоқ тафаккур тиниқлигига халал беради», деган.
Муҳтарам жамоат! Мамлакатимиз мустақил бслганидан кейин одамлар соғлигини муҳофаза қилиш, аҳолига малакали тиббий ёрдам ксрсатиш, шифохоналар тармоғини кенгайтириш, уларнинг моддий-техника базасини мустаҳкамлаш соҳасида катта сзгаришлар рсй берди. Ўзбекистон А еспубликасининг Асосий Қонунида ҳар бир фуқаронинг малакали тиббий ёрдам олиши ҳуқуқи кафолатлангани сз ифодасини топган. Истиқлол йилларида пойтахт Тошкентда ва барча вилостларда беморларга бепул шошилинч тиббий ёрдам ксрсатиш илмий марказлари иш бошлади. Барча қишлоқларда, йирик маҳаллаларда тиббий ёрдам ксрсатиш пунктлари (амбулаторислар) очилди. Кспгина шаҳар ва туманларда оналар ва болалар марказлари фаолист ксрсатмоқда. Тиббий хизматларнинг салмоғи ва сифати ҳам тобора схшиланиб бормоқда.
Узоқ йиллик кузатишлар, турли тиббий манбаларни срганиш, табиблар билан мулоқотлар шуни ксрсатадики, одамнинг хасталикка чалинишига асосан беш омил сабаб бслар скан. Булар — тана аъзоларининг шамоллаши, овқатланиш ва уйқу меъёрининг бузилиши, камҳаракатлилик, соғлиқ заволи бслган ичимликлар ичиш ва тамаки чекиш каби зарарли иллатлар ҳамда асаб тизимининг бузилишидир.
Машҳур қомусий олим ва улуғ ҳаким Абу Али ибн Сино соғ-саломат узоқ умр ксриш сирларини бундай баҳолайди: «Узоқ умр ксриш учун танани мунтазам равишда чиниқтириш, вақтида тсғри овқатланиш, меҳнат қилиш, дам олиш ва, айниқса, бекордан-бекорга асабий бслмаслик даркор». Ибн Сино умрни баракали қилиш ва сермазмун ҳаёт кечириш учун жоҳил бслмаслик, изтиробга тушмаслик, ширинсухан бслиш, таомга сч бслмаслик, шароб ва хамр ичмаслик, тамаки чекмаслик зарур сканини аниқлаган сди. У: «Агар мунтазам равишда бадантарбис машқлари билан шуғулланилса, дори-дармон истеъмол қилишга сҳтиёж қолмас сди», деган.
Муҳтарам жамоат! Дардни берган Аллоҳ таоло унинг шифоси, муолажасини ҳам берган, бандаларининг саломат бслишлари йслларини ҳам ксрсатиб берган. Саломатлигимизни сақлаш, хасталикка чалинмаслик чораларини ксриш снг аввало сзимизга боғлиқ. Аллоҳ таоло барчаларимизни Ўзининг ҳифзу ҳимостида асраб, ҳар жиҳатдан комил бандаларидан айласин! Омин!
Manba (http://muslim.uz/index.php?option=com_content&view=article&id=1360:06032012-c-&catid=58:2010-02-08-12-38-10&Itemid=30)
-
Assalmamu alaykum vr.vb raxmat kottakon birodar alloh rozi bo'lsin sizdan...
-
13.04.2012 й.
Фолбинларга ишонманг!
بسم الله الرحمن الرحيم
Муҳтарам жамоат! Аллоҳ таоло Ўзи сратган барча мавжудот ва махлуқотнинг ҳолатини, ғайбий нарсаларини ёлғиз Ўзи билади. Келажакни ҳам, инсонларнинг тақдирини ҳам фақат Аллоҳ билади. Бу нарса Қуръони каримда ксп бора такрорланган. Буюк Ларвардигор ғайб сирларидан ҳеч кимни, фаришталар, жинлар, ҳатто дсстларини (валийларни) ҳам хабардор стмайди. Бу ҳақда Қуръони каримда бундай марҳамат стилади:
وَعِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لَا يَعْلَمُهَا إِلَّا هُوَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَا تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلَّا يَعْلَمُهَا وَلَا حَبَّةٍ فِي ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ وَلَا رَطْبٍ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ (سورة ﺍﻷﻧﻌﺎﻡ/59)
съни: "œҒайб (сширин сирлар) калитлари Унинг ҳузуридадир. Уларни Ундан сзга билмас. Яна, қуруқлик ва денгиздаги нарсаларни (ҳам) билур. Бирор спроқ (узилиб) тушса (ҳам) уни билур. Ер зулматлари (қаъри)даги уруғ бслмасин, ҳслу қуруқ бслмасин, (ҳаммаси) аниқ Китоб (Лавҳул-Маҳфуз)да (ёзилган)дир".
Лайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "œҒайбни Аллоҳ таолодан сзга ҳеч ким билмайди", деганлар (Имом Табароний ривости). А ивостларда келишича, жин ва шайтонлар осмондан фаришталарнинг ссзларини сғирлаб, кейин бу хабарларни Ердаги инсонларнинг шайтонларига, съни турли усуллар билан фол очиб, ғайбни билишни даъво қилувчи фолбинлар, шайтон ва жинлар билан алоқага киришиб, улар ёрдамида келажакни билиш даъвосидаги коҳинлар ва юлдузларга қараб фол очувчи раммолларга узоқ-юлуқ ҳолда етказар скан. Ўтмишда инсонларнинг шайтонлари сса бу билан ғайбий (сширин) нарсаларни билиш, кишиларнинг келажак тақдирини айта олиш даъвоси билан уларни алдаб, қсрқитиб, бойлик орттирган. Инсонлар ва жинларнинг ғайб илмини, сирларни билиш ҳақидаги даъволари ёлғондан бошқа нарса смас! Шундай бслгач, ҳозирги айрим мунажжим, коҳин, фолбин, «башоратчи»ларнинг ғайбни билиш даъволари, алдамчиликдан бошқа нарса смас! Шу сринда алоҳида таъкидлаш керак, Ислом шариати бундай номақбул, ҳаром ишлардан мусулмонларни қатъий қайтаради. Аллоҳ таоло бундай марҳамат стади:
...وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَأَنْ تَسْتَقْسِمُوا بِالْأَزْلَامِ ذَلِكُمْ فِسْقٌ (سورة ﺍلمائدة/3)
съни: "œ...Яна, бут-санамларга атаб ссйилган ҳайвонлар (гсшти) ва фол чспларидан қисматингизни исташингиз (ҳам ҳаром қилинди)."...
Аллоҳ азза ва жалла марҳамат стади:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (سورة ﺍلمائدة/90)
съни: "œАй, имон келтирганлар! Албатта, май (маст қилувчи ичимликлар), қимор, бут-санамлар ва (фол очадиган) чсплар шайтоннинг ишидан иборат ифлосликдирки, ундан четланингиз! Шосд (шунда) нажот топсангиз".
Аллоҳ таоло бандаларини Аллоҳнинг ғайбий нарсаларини билишни даъво қилувчи фолбин, коҳин, раммоллар фитнасига учмасликка чақириш билан бирга бу каби одамларнинг шайтонларига охиратда аламли азоблар тайёрлаб қсйгани хабарини беради:
...وَجَعَلْنَاهَا رُجُومًا لِلشَّيَاطِينِ وَأَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابَ السَّعِيرِ وَلِلَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ (سورة الملك/5-6)
съни: "œ... ва уларни шайтонларга отиладиган тошлар қилиб қсйдик. Яна улар (шайтонлар) учун (охиратда) дсзах азобини ҳам тайёрлаб қсйгандирмиз. Ларвардигорларига кофир бслган кимсалар учун жаҳаннам азоби бордир. Аақадар ёмон оқибат бу! "
"œАасафий тафсири"да бундай дейилган: "œФол чсплари билан тақдирни аниқлаш одати Исломдан олдин, жоҳилист пайтида одат бслган. Бунда фол чспларидан бирига "œА аббим менга буюрди", иккинчисига "œқайтарди", учинчисига сса "œёпиқ" деб ёзув қсйиб, сафарга, жангга, тижоратга, совчиликка чиқиш олдидан қуръа ташланган. Биринчи ёзувли чсп чиқса, сша ишга боришган, иккинчиси чиқса боришмаган, учинчиси чиқса қайтадан қуръа ташлашган. Бу нарса қисматни аниқлаш бслгани учун Ислом шариати томонидан тақиқланган".
Ғайбни билиш даъвосидаги қораланган илм «фолбинлик» деб аталади. Фолбинликнинг «коҳинлик», «илмул-рамл», «мунажжимлик», «аррофлик» каби бошқа номлари ҳам бор. Фолбинлик Қуръони карим ҳукми билан ҳаром қилинган ва шаръан қораланган ишлардандир. Фолбин, коҳиннинг ғайбдан берган хабарини тасдиқлаш ости карима ва ҳадиси шарифга асосан куфрдир.
Ҳазрати пайғамбаримиз Муҳаммад саллоллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилиб бундай деганлар:
" مَنْ أَتَى كَاهِنًا فَصَدَّقَهُ بِمَا يَقُولُ لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلاَةٌ أَرْبَعِينَ لَيْلَة ًُ" (رواه ﻣﺴﻠﻢ)
съни: "œКимки бир фолбин ҳузурига бориб бирор нарса ҳақида ссраса кейин фолбин берган жавобга ишонса, сша кишининг қирқ кун сқиган намози қабул бслмайди".
Муҳтарам жамоат! Минг афсуслар бслсинки, ҳозирги пайтда бошига бирор ташвиш тушган ёки бирор нарсасини йсқотган айрим кишилар дарров фолбин ҳузурига бориб, фол очтиришга, «иссиқ-совуқ» қилдиришга, унинг айтганларини бажаришга срганиб қолишган. Ҳозирги кунда кенг тарқалган китобга, қартага, сувга ва бошқа нарсаларга қараб фол очиш, шунингдек юлдузларга қараб келажакни билишни даъво қилиш кабиларнинг барча-барчаси Қуръони каримда таъкидланган но шаръий амаллардан саналади.
Сеҳр, съни ксзбссмачилик, "œиссиқ-совуқ" қилишлар ҳаром ва катта гуноҳдир. Сеҳр қилгани учун олинадиган ҳақ ҳам, шариатда тақиқланган ишни қилгани учун, ҳаром. Лаънати шайтоннинг одамларга (фақат зарар келтирадиган) сеҳрни сргатишдан ксзлаган бирдан-бир мақсади — уларни мушрикка айлантириш скани, Аллоҳ таолонинг изни бслмаса, ҳеч кимга зарар етказа олмаслиги Қуръони каримда баён қилинган. Али ибн Абу Толиб розисллоҳу анҳу айтадилар: "œФолбин сеҳргардир, сеҳргар сса кофирдир". Хато талқин бслиши сҳтимоли юқорилиги учун гапирмаган маъқул. Чунки сеҳргар Аллоҳ таолони инкор стган ё унга куфрона иш қилган ҳисобланади. Бинобарин, Лайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам сеҳрни етти машҳур ҳалок стувчи улкан гуноҳлар қаторида санаганлар. Мсмин киши дунё ва охиратда пушаймон бсладиган ишлардан сақланмоғи лозим.
Сеҳрга аралашиб юрган гумроҳ кимсалар ишларида аксарист қисми ширк ва куфр бслган ссзларни қсллайдилар. Ваҳоланки, кимки имон шартларидан бирини рад стса, кофир бслади. "œИссиқ-совуқ" Аллоҳ таоло тақдирига таъсир стади, деб сътиқод қилиш ширкдир.
Дуохонлик, азайимхонлик, дам солиш каби одатлар қадимдан ҳамма халқда мавжуд. Бу нарсалар ичида шаръан рухсат стилган ва рухсат стилмаганлари бор. Ислом таълимоти бу ишлардан шариатга зидларини тақиқлаган, мос келадиганларини аниқлаб берган. Масалан, дуо сқувчи касалга ёки бошига бирон ташвиш тушган кишига остлардан сқиб дам солса, ҳадисларда келган дуолардан сқиб шифо тиласа, жоиз, балки суннат. Аммо куфроний ссзлар, маъносиз тсқима дуолар сқиб дам солиш тақиқланади. Ибн Ҳажар ал-Асқалоний раҳматуллоҳи алайҳи ссзига ксра, уламолар дам солишнинг уч шарти борлигига ижмоъ қилишган: 1. Аллоҳнинг каломи, исм ва сифатларидан сқиш. 2. Араб тилида ёки бошқа тилда бслса ҳам, маъноси маълум ва шаръий бслиши. 3. Дуо ва дам солишнинг сзи мустақил таъсир қилмайди, балки Аллоҳнинг изни ва тақдири билан таъсир қилади, деб сътиқод қилиш.
Муҳтарам жамоат! Демак, оилаларимиз тинч ва омон бслиши, айниқса снги турмуш қурган ёш келин-куёвлар сзаро муҳаббат, иттифоқлик, бир-бирларига меҳр-мурувват ксрсатиб сшашлари, муборак ва муқаддас оила қсрғонининг снада мустаҳкам бслиши учун ҳаётимизда озми-кспми учраб турадиган, ижтимоий зарарли иллатлардан бслиб ҳисобланувчи фолбинларга ишонмаслик ва уларга мурожаат қилмаслик бслади. Жамист аъзоларининг ҳаётларига салбий таъсир ксрсатувчи бу иллатлардан сақланиш ва узоқда бслиш барчанинг бурч ва вазифаси сканлигини асло унутмаслигимиз лозим бслади.
Ланоҳ ссралувчи Зот ҳам, суснишга лойиқ Зот ҳам, бандаларининг тақдиринию келажагини биладиган Зот ҳам фақат Аллоҳ таолонинг Ўзидир. Аллоҳ таоло барчаларимизни Ўзидан бошқага муҳтож қилмасин, Ҳақ йслидан, ҳидост йслидан адаштирмасин, омин!
http://muslim.uz/index.php?option=com_content&view=article&id=1365:13042012---&catid=58:2010-02-08-12-38-10&Itemid=30
-
20.04.2012 й.
Тавба қилишга шошилайлик!
Муҳтарам жамоат! Ҳар бир банда хатокор. Инсон дунё ҳаётида билибми-билмай турли хатоларга йсл қссди, гуноҳ ишларга қсл уради, Аллоҳ таоло қайтарган бирор амални қилиб қссди. Гуноҳ ва хатоларнинг ювувчиси, кетказувчиси тавба ва истиғфордир. Истиғфор —Аллоҳдан кечирим ссраш, тавба сса келажакда сз амалларининг ёмонлигидан сақлашни нист қилишдир. Бу ҳақда Қуръони каримда бундай марҳамат стилади:
إِنَّ اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ يَشَاءُ وَمَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدِ افْتَرَى إِثْمًا عَظِيمًا *(سورة النّساء/48)
съни: "œАлбатта, Аллоҳ Ўзига ширк келтириш (гуноҳи)ни кечирмагай ва (лекин) ана шундан бошқа (гуноҳлар)ни Ўзи хоҳлаган (банда)ларидан кечирур. Ким Аллоҳга ширк келтирса, демак, у улкан гуноҳни тсқиб чиқарибди".
Аллоҳ таоло банданинг бундай хато-гуноҳларини фақат у тавба қилсагина, Ўзидан мағфират қилишини илтижо билан ссрасагина кечиради. Аллоҳ таоло бундай марҳамат стади:
إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَبَيَّنُوا فَأُولَئِكَ أَتُوبُ عَلَيْهِمْ وَأَنَا التَّوَّابُ الرَّحِيمُ *
(سورة البقرة/160)
съни: "œИлло, қайсилари тавба қилиб, хатоларини тузатиб, (ҳақиқатни) баён қилсалар, уларнинг тавбаларини қабул стурман. Мен Таввоб (тавбаларни қабул стувчи) ва А аҳмлидирман. "
Шунинг учун банда ҳар куни, ҳар сонисда тавбага шошилиши лозим. "œҲали вақт бор-ку, ҳали ёшман-ку" демай, Аллоҳ таолога астойдил тавба қилиб, Унинг мағфиратини ссрашга ошиқиши керак. Инсон тавба қилсагина ва бузган нарсаларини тузатсагина, Аллоҳ таоло унинг тавбасини қабул қилади. Чунки сратган Ларвардигорга холис тавба қилиш денгиз кспигидан ксп гуноҳи бслса ҳам кечирилишига сабаб бслади. Холис тавба қилиш гуноҳларига ва хатоларига астойдил афсусланиш, надомат чекиш, снди бу гуноҳларга қайтмасликка азму қарорга келиш орқали рсёбга чиқади.
Лайғамбаримиздан соллаллоҳу алайҳи ва саллам ривост қилинади: "œАй одамлар, Аллоҳга тавба қилинглар! Мен бир кеча-кундузда юз марта тавба қиламан". У зот шундай деб турганларида биз, умматлари тавба қилмасдан ва истиғфор айтмасдан умр стказишимиз нечук бсларкин?! Яъни, тавба ҳар қандай шароитда, ҳеч бир истисносиз вожибдир. Банданинг тавбаси тугал ва умр бсйи давом стса, мақсадга мувофиқ бслади. Қуръони каримдаги Аллоҳ таолонинг:
قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ * (سورة الزّﻣﺮ/53)
съни: "œ(Ай, Муҳаммад!) Ўз жонларига (гуноҳ билан) зулм қилган бандаларимга айтинг: "œАллоҳнинг раҳматидан ноумид бслмангиз! Албатта, Аллоҳ барча гуноҳларни мағфират қилур. Албатта, Унинг сзи Мағфиратли ва А аҳмлидир". деган ости каримаси барча мсминлар учун баробардир. Аллоҳ мағфиратига ва раҳматига сазовор бслишнинг битта шарти бор: банда шу дунёда тавба қилиб, имонга келиши, қолган ҳаётини солиҳ, схши амаллар билан стказиши лозим. шундагина Аллоҳ таолонинг мана бу ости каримасига ксра банданинг ёмонликлари савобга айлантирилади:
إِلَّا مَنْ تَابَ وَآَمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُولَئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا *(سورة الفرقان/70)
съни:"œИлло, кимки (шу дунёда) тавба қилса ва имон келтириб, схши амал қилса, бас, Аллоҳ ана сшаларнинг ёмонлик (гуноҳ)ларини схшилик (савоб)ларга айлантириб қсср. Аллоҳ мағфиратли ва раҳмли зотдир".
Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳ Лайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривост қиладилар: "œАллоҳ таоло иблисни туширган вақтда (иблис): «Сенинг иззатинг билан қасам, мен Одам фарзандидан то унинг руҳи жасадидан ажралмагунича ажралмайман!» деди. Аллоҳ таоло айтди: «Менинг қудратим, улуғлигим ҳаққи, бандамдан тавбани слим билан келаётган ғар-ғара вақтида ҳам тссмайман!"
Луқмони ҳаким сғилларига айтганлар: "œАй сғлим, тавбани кечиктирма! Чунки слим кутилмаганда келади. Ким тавбани кечиктириб, нажотга шошилмас скан, иккита катта хатар ичида қолади: биттаси — гуноҳлар зулмати тспланиб, қалбни тсла қоплайди, сснг уни муҳрлаб ташлайди. Гуноҳ муҳрланган қалбдан счмайди: иккинчи хатар — касаллик ёки слим тавбадан илгари келиб, хатоларни снглаш учун вақт қолмайди".
Лайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам:
" إنَّ عَبْداً أصَابَ ذَنْبًا فقال: يا رَبِّ أذْنَبْتُ ذَنْبًا فاغْفِرْهُ فقال له رَبُّه: علم عبدي أنَّ له رَبًّا يَغْفِرُ الذَنْبَ وَ يأخذ به، فغفر له..." (متفق عليه)
"œАгар банда бир гуноҳ қилса, кейин: "œАй Аллоҳим, мен бир гуноҳ содир қилиб қсйдим, мени кечиргин", деса, Аллоҳ таоло: "œБандам гуноҳ қилди, унинг Ларвардигори гуноҳларни кечириши ва шу гуноҳ билан жазоланишини билди. Бас, бандамнинг гуноҳларини кечирдим", дейди", дедилар.
Муҳтарам жамоат! Тавбага юзланиш инсон жинсига фарз қилинган азалий ҳукмдир. Банданинг сзи Исломда бслмагунича, ота-онасининг мусулмонлигидан унга наф йсқ. Яъни, тавба ҳар бир шахс зиммасидаги фарзи айндир. Фақиҳ Абу Лайс Самарқандий (раҳматуллоҳи алайҳ) айтадилар: «Гуноҳ икки хил бслади: сен ва Ларвардигоринг орасидаги гуноҳ ҳамда сен билан бандалар орасидаги гуноҳ. Аллоҳ таоло билан сенинг ораларингдаги гуноҳнинг тавбаси тил билан истиғфор айтиш, юракдан пушаймон бслиш ва шу гуноҳга қайтмасликни қасд стиш билан бслади. Агар буларни қилса, Аллоҳ таоло унинг гуноҳларини кечади. Агар гуноҳда Аллоҳ таолонинг ҳаққи бслса ва сша ҳақ шаръий жазога лойиқ бслсаю, уни биров билмаган бслса, сша гуноҳ сширин ҳолда қолгани схши. Агар фарзларидан биронтасини тарк стса, у пайтда то сша бажармаган ибодатини қилмагунича тавбаси фойда бермайди. Кейин пушаймон ейди ва истиғфор ссрайди. Аммо сен билан бандалар орасидаги ҳақ-ҳуқуқ бслса улар рози бслмасалар, то ораларингни очиқ қилмагунларингча тавба сенга фойда бермайди! Яъни, мазлумнинг ҳаққини қайтариш, рози қилиш (сзидан ризолик ссраш) зарурдир. Киши хусуматчисини бу дунёда рози қилмаса, охиратда унинг савобларидан олиниши ҳақида хабар келган».
Банда бир гуноҳ иш ёки хато қилиб қсйса, чин дилдан қайта қилмаслик қасди билан Аллоҳ таолога илтижо билан ёлбориб қилган тавбаси "œтавбаи насуҳ" (самимий тавба) дейилади. Аллоҳ таоло самимий тавба ҳақида бундай марҳамат қилади:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا عَسَى رَبُّكُمْ أَنْ يُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ
وَيُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ...* (سورة التّحريم/8)
съни: "œАй, имон келтирганлар! Аллоҳга чин тавба қилингиз, шосдки, А аббингиз сизларнинг гуноҳларингизни счириб, остидан анҳорлар оқиб турадиган (жаннатдаги) боғларга киритса!..".
Киши тили билан тавба қилсаю, феъл-одатини сзгартирмаса, бунақа тавба ёлғончининг тавбаси бслади. Лайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "œТили билан тавба қилиб, гуноҳни сса ташламасдан ҳамиша ва доим қилиб юрадиган бундай одамни Ларвардигорини масхара қилувчидир", деганлар. Юракдан пушаймон бслиб, бошқа гуноҳ ишга абадий қайтмасликка чин кснгилдан нист қилиб тили билан истиғфор айтиш тавбаи насуҳдир.
Аллоҳ таоло бандани Ўз иности билан Лайғамбаримизнинг соллаллоҳу алайҳи ва саллам:
"œГуноҳдан тавба қилган киши гуноҳ қилмаган киши кабидир" деган ҳадислари мазмунига сриштирса, демак, гуноҳкор бандаларга Аллоҳнинг раҳматини исташ керак бслади, холос. Яъни, бир мусулмон киши билмасдан гуноҳ ишни қилиб қсйса, кейин тушуниб етиб, тавба қилса — чин кснглидан надомат қилса ва қайта сша ишни қилмасликка аҳд қилса, билмасдан қилган илгариги гуноҳлари ювилиб кетади. Худди шундай, ҳадисларнинг бирида: "œИслом сзидан олдинги гуноҳларни ювиб юборади", дейилган. Яъни, бир киши илгари гуноҳ ишларни қилиб юрган бслсаю, кейин мусулмон бслса, мусулмон бслишидан олдинги гуноҳлари мусулмон бслиши билан сз-сзидан ювилиб кетади.
Муҳтарам жамоат! Банда учун тавба қилиш вожиблиги Қуръони карим ва ҳадиси шарифларда ксп зикр стилган. "œҲозир срта, вақти келганида тавба қилиб олармиз", деган фикрлар фикрларнинг снг ёмонидир, қаттиқ адашувдир. Аллоҳ таоло билиб ё билмай қилинган хатоларни чин тавба туфайли кечиради. Тавбани давомли қилиш ҳам вожибдир, чунки банда, ким бслишидан қатъи назар, гуноҳкордир. У аъзолари билан гуноҳ қилишдан сақланган чоғида ҳам шайтон васвасасига йслиқиши ва бировнинг ҳақини сзлаштириши мумкин. Инсон бсйнида тавба билан кечирилмайдиган нарсалар ҳам бслиши мумкин. Инсонларнинг сзаро (қсшничилик, шерикчилик, оға-инилик, устоз-шогирдлик, мерос каби) муомала-муносабатларида бир-бирларига ҳақлари стиб қолади. Шунинг учун бир-бирларини рози қилишлари ва розилик тилаб туришлари керак. Ҳақи стганларга: «Дсстим, сенинг ҳаққинг менга стди, менда сенинг шу миқдордаги ҳаққинг бор. Кснглингдагини айт, шу дунёда ҳақингни берай-да, мендан рози бсл, охиратда даъвогар бслиб юрма», дейиши керак.
Бу мисоллар молу мулк ва шунга схшаш нарсаларнинг ҳақдорига қайтарилишига ва ризолашишига тегишлидир. Бандаларнинг ҳақи маънавий нарсаларда бслса, ундан ҳақини ҳалол қилишни илтимос қилади: «Сенинг менда ксп ҳақинг бор. Ксп схшиликлар қилдинг. Аллоҳ таоло рози бслсин, ҳақингдан рози бсл», деб кснглини олишга ҳаракат қилиш керак.
Муҳтарам жамоат! Жон ҳалқумга келмасидан илгари тавба қилиш зарур. Ундан кейин кеч бслади. "œГуноҳларим ксп, Аллоҳ таоло уларни кечирармикин" деган шубҳа-гумонлардан узоқ бслайлик, Аллоҳ таолонинг раҳмат ва мағфирати ҳақ! Аллоҳ таолонинг раҳматидан фақат шайтон ва кофир кимсаларгина умидсиз бслади, Биз хатокор бандалар Ларвардигор раҳматини истаб, мунтазам астойдил, чин дилдан тавба қилайлик. Зотан, чин юракдан қилинган тавба туфайли Аллоҳ таоло бандасининг гуноҳларини кечиради. Аллоҳ таоло барчаларимизни тавбаи насуҳ қилувчилардан айласин ва гуноҳларимизни мағфират стган бслсин, омин!
Manba (http://muslim.uz/index.php?option=com_content&view=article&id=1367:20042012----&catid=58:2010-02-08-12-38-10&Itemid=30)
-
27.04.2012 й.
Исрофдан сақланайлик!
بسم الله الرحمن الرحيم
Муҳтарам жамоат! Аллоҳ таоло инсонларни турли миллат ва слат шаклида сратиб, уларни Ер юзини макон тутиб, ундаги неъматлардан фойдаланиб ҳаёт кечиришга буюрди. Яна бандаларига беҳисоб неъматларни ато стиб қсйдики, буларни санаб адоғига етиб бслмайди. Аллоҳ таолонинг Ўзи бу ҳақда Қуръони каримда бундай марҳамат стади:
وَآَتَاكُمْ مِنْ كُلِّ مَا سَأَلْتُمُوهُ وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا إِنَّ الْإِنْسَانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ *
(سورة إبراهيم/34)
съни: "œШунингдек, сизларга барча ссраган нарсаларингиздан ато стди. Агар Аллоҳнинг неъмат(лар)ини санасангиз, саноғига ета олмайсиз. Ҳақиқатан, инсон (сзига) ста золим ва (А аббига) жуда ношукрдир".
وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ*(سورة النّحل/18)
съни: "œАгар Аллоҳнинг неъмат(лар)ини санасангиз, саноғига ета олмайсиз. Ҳақиқатан, Аллоҳ кечиримли ва раҳмлидир".
Аммо инсонларга шунча неъматларини ато стиб қсйган Аллоҳ таоло уларни бу неъматлардан оқилона фойдаланишга, тежаб-тергаб ишлатишга, асло исрофга йсл қсймасликка чақиради. Бу борада Қуръони карим бундай таълим беради:
...وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ *(سورة الأعراف/31)
съни: "œ...Шунингдек, еб-ичингиз, (лекин) исроф қилмангиз! Зеро, У исроф қилувчиларни севмагай".
Бошқа бир ости каримада сса бундай марҳамат стади:
وَهُوَ الَّذِي أَنْشَأَ جَنَّاتٍ مَعْرُوشَاتٍ وَغَيْرَ مَعْرُوشَاتٍ وَالنَّخْلَ وَالزَّرْعَ مُخْتَلِفًا أُكُلُهُ وَالزَّيْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُتَشَابِهًا وَغَيْرَ مُتَشَابِهٍ كُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَآَتُوا حَقَّهُ يَوْمَ حَصَادِهِ وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ*(سورة ﺍﻷﻧﻌﺎﻡ/141)
съни: "œУ (Аллоҳ) шундай зотки, (ссритокларга) кстариб қсйиладиган ва кстариб қсйилмайдиган (узумзор) боғларни, таъми турлича (бслган) хурмо ва мевали дарахтларни, (ранг ва таъмда) схшаш ва схшамас зайтун ва анорларни пайдо қилди. Мева ҳосил қилганда, мевасидан тановул қилингиз! Ҳосил йиғиш кунида (муҳтожларга) ҳаққини (ушри ва хирожини) берингиз ва исроф қилмангиз! Албатта, У исроф қилувчиларни севмайди".
Исроф динимизда қаттиқ қораланган. Қуръони каримда исрофнинг зарари, исрофгарнинг мазаммати ҳақида бир неча ости карималар бор. Аллоҳ таоло айтади:
وَلَا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِكَ وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَحْسُورًا*
(سورة ﺍﻹﺳﺮﺍﺀ/29)
съни: "œ(Бахиллик қилиб) қслингизни бсйнингизга боғлаб ҳам олманг. (Исрофгарчилик қилиш билан) уни бутунлай ёйиб ҳам юборманг! Акс ҳолда, маломат ва маҳрумликда стириб қолурсиз".
Аллоҳ таоло Қуръонда мсминларнинг сифатларини зикр стар скан, уларнинг исрофгар ҳам, хасис ҳам бслмасликларини баён стади:
وَالَّذِينَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَلِكَ قَوَامًا*(سورة الفرقان/67)
съни: "œ(Улар сҳсон қилганларида исроф ҳам, хасислик ҳам қилмаслар, (тутган йсллари) бунинг сртасида — мсътадилдир".
Абдуллоҳ ибн Аббосдан розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "œСени икки хислат — фахрланиш ва исрофгарчилик хатога бошламаса, хоҳлаганингни еб, хоҳлаганингни ичавер», деганлар" (Имом Бухорий ривости). Фахри коинот айтганларидек: "œЕнглар, ичинглар, садақа қилинглар, аммо исрофгарчилик ва фахрга стманглар»; «Ким ҳаётда тежамкор бслса, зинҳор қашшоқликка тушмайди". Яна бир ҳадисда: "œИсрофгар жаннатга кирмайди", дейилган.
Лекин минг таассуфлар бслсинки, бугунги кунга келиб аксарист ҳолларда исрофдан сақланишга сътибор бермаймиз, исрофгарга айланиб қолаётганимизни сезмаймиз. Десрли ксп нарса, у қимматми ёки арзон, аҳамистлими ёки аҳамистсиз, нодирми ёки сероб, олди-кетига қарамай бирваракайига исроф қилинспти. Хонадонларимизда ортиб қолган таомлар ташлаб юборилмоқда. Ахлат уюмлари орасида снг азиз неъмат бслмиш нон ҳам пайдо бслгани айниқса ачинарли ҳолат.
Тсйлар, байрамлар, тантаналар ва бошқа маросимлардаги исрофгарчиликлар ҳақида гапирмаса ҳам бслади. Ейишга сроқли қанча неъматлар увол бслиб кетади. Халқимиз тсй, турли муносабатлар билан стказиладиган маросимларни, шодиёналарни схши ксради. Лекин тсй маросимларини меъёрида, ортиқча дабдаба ва исрофгарчиликка йсл қсймаган ҳолда стказишимиз керак. Ҳукуматимизнинг бу ҳақдаги қарорларига ва Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг фатвосига амал қилган ҳолда иш тутишимиз лозим бслади. Тсйларда сарфланадиган ортиқча маблағларни ёш келин-куёвларнинг келажак ҳаётларида асқатадиган зарур маиший жиҳозларга сарфланса айни савобли иш қилинган бслади, иншоаллоҳ!
Бут-бутун, ҳали кийишга сроқли кийимларимизни, пойабзалларимизни "œурфдан қолди" деган сабаблар билан чиқариб ташласпмиз. Бошқалардан ортда қолмаслик учун десрли снги уйларни бузиб, срнига бошқасини қурспмиз. Албатта, қурби етса бу тсқчиликдандир, лекин мен сендан қолмайман қабилида иш тутиб, қарзга ботиб, ризқни кесиб иш юритиш бу инсофдан смас, исрофдир.
Ҳаётимиз учун снг зарур неъмат бслган сув исрофи ҳаммасидан ошиб тушспти. Ҳозир жаҳонда ичимлик суви муаммоси снг биринчи даражали ташвишлардан бслиб турибди. Бугунги кунда дунёда жами аҳолининг олтидан бир қисми тоза ичимлик сувига муҳтожлигига қарамай, жуда ксп мамлакатларда миллионлаб одамлар тоза ичимлик сувига ташна бслиб, бир челак сув учун жанжал-можаролар бслаётган бир пайтда бизлар тоза ичимлик сувини жсмраклардан оқизиб қсйспмиз. "œАега бундай?" десангиз, "œсовуқда музлаб қолади", деб баҳона топамиз. Тоза ичимлик суви билан скинларимизни суғорамиз, машинамизни ювамиз, салқинлатиш учун ҳовлиларимизга, ксчаларимизга ичимлик сувини сепамиз. Таҳорат ва ғусл қилишда одамларнинг қанчалар сув исроф қилаётганини ксрганда айниқса тежамкорлик деган нарсани батамом унутилганига иқрор бсласиз.
Гугуртни тежаш ёки хонани иситиш мақсадида газимиз кун бсйи ёқилганича қолади. Зарурати бслмаса ҳам уйларимизда, хонадонларимизда, ишхонамизда слектр чироқлари соатлаб ёниқ туради, ҳеч ким ксрмаётган телевизорни счириб қсймаймиз, компютерларимиз зарурати бслмаса ҳам ишлайверади. Ахир, ҳамма нарсанинг уволи бор. Халқимиз "œнимани хор қилсанг, сшанга муҳтож бсласан", дейди.
Анг ачинарлиси, одамларимиз ҳатто исрофгарликлари билан мақтанадиган бслиб қолишди. Буни сса болалармизга салбий таъсир қилишини сезмай қоласпмиз. Болаларимиз катталардан срнак олиб, неъматнинг қадрини билмайдиган, нарсаларини бслар-бслмасга ташлаб юборадиган ҳолга келишди. Улар китоб-дафтарларини, сйинчоқларини, кийим-бошини авайламайдиган, ота-оналари машаққат билан топган пул ва мулкини тежамайдиган бслиб қоласптилар.
«Исроф» деганда кераксиз нарсаларга беҳудага пул сарф стиш, фойдасиз сарф-харажатлар ва ҳаракатлар тушунилади. Инсон табиатан исрофгарчиликка мойил жонзот саналади. Ҳар қадамда молини беҳуда сарфлайди. Машаққат ва ҳамма нарсадан тежаш свазига йиллаб йиққан молини ном чиқаришга қилинган кераксиз бир маросим, маърака учун бир кечада совуриб юборади. Аллоҳ таоло бу ҳақда марҳамат қилиб бундай таълим беради :
... وَلَا تُبَذِّرْ تَبْذِيرًا(*) إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا * (سورة ﺍﻹﺳﺮﺍﺀ/26-27)
съни: "œ...Исрофгарчиликка мутлақо йсл қсйманг! Чунки, исрофгарлар шайтонларнинг биродарларидир. Шайтон сса, Ларвардигорига нисбатан ста ношукур сди".
Исрофнинг катта-кичиги йсқ. Аом чиқариш, обрс қозониш, бошқалардан устун ёки пулдор сканини ксрсатиш, зиёфат ва маросимларни бошқаларникидан бир неча баробар дабдабали, серчиқим қилиш ҳам исрофнинг ксринишларидандир. Ҳазрати Лайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларида ҳам, жумладан бундай дейилган:
" كُلُوا وَاشْرَبُوا وَ تَصَدَّقُوا وَ الْبَسُوا فِي غَيْرِ إِسْرَافٍ وَ لاَ مَخِيلَةٍ " (رواه أحمد و إبن ماجه)
съни: "œАллоҳнинг нозу неъматларидан хоҳлаганча еб-ичинглар, хайру сҳсон қилинглар, кийиниб ссанинглар, лекин исрофгарчилик ва манманликка йсл қсймангизлар!".
Ҳамма ишда меъёр схши, мсътадиллик схши. Менга бойлик бериб қсйилибди, дес уни ҳар томонга сочавериш, айниқса буюрилмаган ишларга харжлаш савоб срнига гуноҳ сшикларини очиб юбориши мумкин. Бунинг срнига маҳалладаги ночор сшаётган бир сҳтиёжманд оиланинг кам-ксстини қилиб бериш, сқиш ҳақи (контракт) пулини тслай олмаётган бир талабага елка қсйиб юбориш, уйланиш учун маблағ топа олмай гангиб юрган бир ёш оиланинг мушкулини осон қилиш, қарзини тслай олмаётган бир муҳтожни қсллаб юбориш мумкин-ку!
Исрофгарликнинг охири надомат билан тугайди, ҳалокат билан скунланади. Шамини кундузи ёндирган одамнинг туни қоронғу бслади. Лулини, молини, бошқа неъматларни хор қилган киши оғир кунда сзи ҳам хор бслади. Тасаввур қилинг: бир уй тсла оч-сланғоч одам стирибди. Уй совуқ, егани ҳеч вақо йсқ, хасталарга табиб чақиргани, дори-дармон олгани ҳам пул йсқ. Оила аъзоларининг барчаси ғамга ғарқ бслган, ҳатто болаларнинг кснглига шсхлик сиғмайди. Мана шу кснгилсиз ҳолатнинг бош айбдори кераксиз сринга мол сарфлаган, иқтисод, тежаш деган гапларни аллақачон унутиб юборган оила бошлиғидир. У «Лул мени смас, мен пулни топаман», деб сртасини сйламай топганини беҳуда совурган.
Бир донишманд айтганидай, «саховатли бсл, аммо исроф қилма, тежамкор бсл, лекин бахил бслма». Исроф сахийлик смас, тежамкорлик бахиллик смас. Тежамкор киши пулини керагидан ортиқча сарфламайди. Лулини фақат ҳаёти, рсзғори, сҳтиёжи учун зарур бслган нарсаларгагина харжлайди. Тежаган киши асло фақир бслмайди, балки икки дунё саодатига сришади.
Имоми Аъзам раҳматуллоҳи алайҳнинг ғост ибратли бир гаплари бор: "œХайр (схшилик) ва сҳсонда исроф бслмаганидек, исрофда ҳам ҳеч қандай хайр йсқдир". Исрофгарлардан бири Суқрот ҳакимга камбағал бслиб қолганидан шикост қилди. Суқрот сша одамга шундай маслаҳат берди: "œИсрофингга бир чегара қсйиб, пулингни тежа, сзинг сзингдан қарз ол, шунда аҳволинг снгланади". Улуғ донишманднинг тавсисси бугунги кунимизда ҳар қадамда исрофга йсл қсйса-да, сна ҳаёти ночорлигидан шикост қилиб фиғони фалакка чиқаётган айрим кишиларга ишоратдек туюлмайдими?
Муҳтарам жамоат! Исроф деганда фақат маблағ, бойлик ёки мулкни совуриш тушунилмайди. Қимматли вақтни беҳуда кетказиш, фойдали ишларга сарфламаслик ҳам исрофдир. Куч-қувват ва салоҳистни сл-юртга ёки сзига фойда келтирмайдиган нарсаларга йсллаш ҳам исрофдир. Соғлиқнинг қадрига етмай, тинкани қуритадиган ёки саломатликка хавф соладиган ишларга муккадан кетиш ҳам исрофдир. Ссз қадрига етмай, ҳар қадамда, ҳар соҳада ссз қотиш ҳам исроф қилинмоқда.
"œИсрофнинг катта-кичиги бслмайди", дейишади. Исрофнинг снг оғир гуноҳлардан сканини ҳис стайлик. Ҳамма ишда тежамкор ва тадбирли бслиш мусулмон ахлоқининг зарур шартларидан сканини бирор сонис ҳам унутмайлик. Шунда чин мусулмон бсламиз, чунки чин мусулмон исрофгар бслмайди! Аллоҳ таоло барчаларимизни Ўзининг ҳақ йслидан чекинмаган, неъматларини исроф қилмайдиган, неъматларга шукр ва тежамкорлик билан муносабатда бсладиган солиҳ бандаларидан айласин! Омин!
Manba (http://www.muslim.uz/index.php?option=com_content&view=article&id=1372:27042012---&catid=58:2010-02-08-12-38-10&Itemid=30)
-
04.05.2012 й.
Инсон қадри улуғдир!
بسم الله الرحمن الرحيم
Муҳтарам жамоат! Инсон Аллоҳ таоло сратган барча мавжудотлар ичида снг азиз ва мукаррам хилқат. Ислом наздида барча инсонлар баробар, бир-бирларига биродардирлар. Улардан бири бошқасидан ҳеч нарсада — на бойликда, на мансабда, на чиройи ёки хушбичим гавдаси билан, на жамистда тутган срни билан устун бслолмайди. Аллоҳ наздида инсонларнинг снг улуғи фақат Унинг сзидан қсрқадиган тақводорларидир. Аллоҳ таоло бундай марҳамат стади:
يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ (سورة الحجرات/13)
съни: "œАй, инсонлар! Дарҳақиқат, Биз сизларни бир сркак (Одам) ва бир аёл (Ҳавво)дан сратдик ҳамда бир-бирларингиз билан танишишингиз учун сизларни (турли-туман) халқлар ва қабила (слат)лар қилиб қсйдик. Албатта, Аллоҳ наздида (снг азизу) мукаррамроғингиз тақводорроғингиздир. Албатта, Аллоҳ билувчи ва хабардор зотдир".
Ана шу мукаррам инсонларнинг ёши ҳам, қариси ҳам, аёли ҳам, сркаги ҳам бирдек қадр-қимматга сгадир. Ислом дини инсон қадрини шу даражада юқори кстарганки, ҳатто унинг тириги билан слигининг ҳурмати бирдек қадрланади.
Авжи навқирон йигитлик пайтлари иккинчи жаҳон уруши йилларига тсғри келган ота-боболаримизнинг имон-сътиқодлари Аллоҳ таолонинг катта синовидан стди. Улар жаннатмакон юртларини, аҳли-аёлларию қондош ва диндошларининг шарафини ва номусини, халқ осойишталигини ҳимос қилиш учун манфур душманга қарши жангга отланишди. Салкам беш йил олис ва бегона юртларда, қийинчилик ва машаққатларга дош бериб, сқлар ёмғири ва слим таҳликаси остида аёвсиз уруш олиб боришди. Уруш сз номи билан уруш сди, бу жанглардан камдан-кам юртдошларимиз омон қайтишди. Бир қанчалариниинг ҳоки сзга юртларда қолиб кетди, бир қанчалари майиб-мажруҳ, ногирон бслиб қайтишди. Юртдошларимиз фақат фронтларда жанг қилишмади, улар мамлакат ичкарисида ҳам халқ хсжалигини тиклаш, халқ фаровонлигини юксалтириш ишида чинакам матонат ксрсатишди. Улар бошига келган синов ва мусибатлар фақат бугина смас, ота-боболаримизнинг каттагина қисми қатағон йилларининг қурбони бслишди. Ана шундай Ватани, дини ва миллати ҳимосси учун жанг қилган қаҳрамон инсонларни Аллоҳ таоло Ўзининг ҳақ йслига, ҳидост йслига йсллаб ҳам қссди. Бу ҳақда Қуръони карим бундай таълим беради:
وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ(سورة العنكبوت/69)
съни, "œБизнинг йслимизда жидду жаҳд қилганларни, албатта, Ўз йслларимизга ҳидост стурмиз. Албатта, Аллоҳ сзгу иш қилувчилар билан биргадир!" .
Юртимизда сшовчи ксплаб мусулмонлар Ватандошларимиз юқоридаги ости карималар маъно ва мазмунидан келиб чиққан ҳолда бошларига келган ҳар қандай мусибат, қора кунлар, қатағон йилларининг мислсиз даҳшатлари олдида ссанкираб, сзлигини асло йсқотишмади, мустаҳкам имон, Аллоҳ таолонинг раҳматидан доимо умидворлик уларга ҳар вақт ҳамроҳ бслди ва келажакка катта умидлар билан боқишди. Аллоҳ таолога беадад ҳамду санолар айтамизки, мана бугун улуғ аждодларимиз орзу қилган буюк неъмат — Ватан озодлиги ва мустақиллигига сришилган нурли кунларга етиб келдик.
Истиқлол йилларида улуғ аждодлар хотирасини қадрлаш, мамлакат тараққиёти, юрт озодлиги йслида жонбозлик ксрсатган фидойи юртдошларимиз руҳини шод стмоқ учун сзгу амалларга бел боғлашдек савоб юмуш дилимиздаги ёруғ нистлардан бирига айланди. Ҳақиқатан, сл-юрт манфаати йслида фидокорлик ксрсатиб, бугун қарилик палласида турган ота-боболаримиз меҳнати ва жонбозлигини қадрлаш, уларга ҳурмат ва сҳтиром ксрсатиш кенжа авлодларнинг шарафли бурчи, чуқур масъулистидир. Динимиз ҳам катталарга ҳамиша иззат ксрсатиш, улар ҳолидан ҳамиша хабардор бслиш, ҳатто бошқа сътиқоддаги қарисларга ҳам меҳр-оқибат ксрсатишга буюрган.
Амр ибн Шуайб розисллоҳу анҳу отасидан ва бобосидан ривост қилган ҳадисда Лайғамбар алайҳиссалом бундай деганлар:
" مَنْ لَمْ يَرْحَمْ صَغِيرَنَا وَ يَعْرِفْ حَقَّ كَبِيرَنَا فَلَيْسَ منَّا (رواه البخارى و أبو داود)
съни: "œКичикларимизга раҳм-шафқат қилмаган ва катталарнинг шарафини билмаган кишилар биздан смасдир".
Муҳтарам жамоат! Бу соҳада айниқса мамлакатимизда ибрат бсларли ишлар, гсзал тадбирлар амалга оширилспти. Юртбошимизнинг шахсан ташаббуслари ва таклифлари асосида, 9 май Хотира ва қадрлаш куни сифатида кенг нишонланмоқда. Бу сса баайни инсон зотига, унинг муқаддас хотирасию умри давомида бажарган сзгу амалларига бслган чексиз сҳтиром рамзидир. Шунинг учун ҳам пойтахтимиздаги Хотира майдони ҳар доим гавжум. Жанггоҳларда жон фидо стган ватандошларимиздан қарийб 435 минг нафарининг номи "œХотира китоби"нинг зарҳал варақларига мангу муҳрланган. Юртбошимиз ташаббуси билан кейинги пайтда сна 3725 нафар ҳамюртларимиз — бедарак кетган Иккинчи жаҳон уруши иштирокчиларининг номи аниқланиб, ушбу китоб саҳифаларида қайд стилди.
Давлатимиз уруш қатнашчилари, кекса ёшдаги отахонларимиз, онахонларимиз ва барча нафақахсрларга ҳамиша катта сътибор ксрсатиб, ксп ғамхсрликлар қилиб келмоқда. Ҳукуматимиз уларнинг моддий фаровонликларини снада схшилаш мақсадида бир қатор қарорлар қабул қилдики, бу нарса барчани чин дилдан хурсанд стди. Биргина мисол қилиб айтадиган бслсак, Лрезидентимизнинг куни кеча сълон қилинган "œИккинчи жаҳон уруши қатнашчиларини рағбатлантириш тсғрисида"ги Фармони сълон қилинди. Унда уруш фахрийларимизни моддий ва маънавий қсллаб-қувватланган.
Жаннатмакон диёримиз истиқлолга сришган илк кунларданоқ нафақадаги кекса отахон ва онахонларга, ногирон ва муҳтожларга катта ғамхсрлик ва беминнат ёрдам ксрсатиб келинмоқда. Улар ҳаётини фаровон, кунларини шодмон қилиш учун ҳукуматимиз уларни ижтимоий ҳимос қилиш ишини юксак даражага кстарган. Қарисларимиз даволанишлари ёки соғлиқларини мустаҳкамлашлари, транспорт хизматидан фойдаланиш, коммунал тсловлар тслаш каби соҳаларда алоҳида имтиёзларга сгадирлар. Буларнинг барчаси азиз юртимизнинг азиз дуогсйларига билдирилаётган катта ҳурма-сътибор рамзи бслса, иккинчи томондан уларнинг доимий қилаётган холис дуои хайрлари, иншоаллоҳ, юртимизни ва халқимизни турли бало-офатлардан сақлашга хизмат қилаётгани аниқ. Зеро, Лайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам марҳамат қилганлар: "Агар орангизда мункиллаган қарислар, стлаб юрган жонзотлар ва смизикли чақалоқлар бслмаганида сди, бошингизга балолар селдай оқиб келар сди".
Албатта, биз ҳамиша марҳумларимизни ёдга олиб, уларнинг руҳларини шод қилиш учун савобли амалларни бажарамиз, шу жумладан, Қуръони карим остларидан тиловатлар қилиб, уларнинг руҳларига бағишлаймиз. Зеро, стганларни сслаш ва уларга истиғфор айтиш, қабрларини зиёрат қилиш ва уларнинг ҳақларига дуолар қилиш барчамизнинг инсоний бурчимиздир. Бу ҳақда Аллоҳ таоло марҳамат қилиб айтади:
وَالَّذِينَ جَاءُوا مِنْ بَعْدِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَا غِلًّا لِلَّذِينَ آَمَنُوا رَبَّنَا إِنَّكَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ (سورة الحشر/10)
съни: "œУлардан кейин (дунёга) келган зотлар айтурлар: Ай, А аббимиз! Ўзинг бизларни ва биздан илгари имон билан стганларни мағфират стгин ва қалбларимизда имон келтирган зотларга нисбатан гина пайдо қилмагин! Ай, А аббимиз! Албатта, Сен меҳрибон ва раҳмли зотдирсан!".
Бундан ташқари, сзимизнинг стиб кетган марҳум сқинларимизни доимо схши сифатлар билан сслаш ҳам бурчимиздир. Бу ҳақда жуда ксп ост ва ҳадислар ворид бслган. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай деганлар:
" أُذْكُرُوا مَحَاسِنَ مَوْتَاكُمْ وَ كُفُّوا عَنْ مَسَاوِيهِمْ " (رواه الترمذى)
съни: "œДунёдан стганларнинг схши сифатларини ссланглар, уларнинг ёмон сифатларини айтишдан сақланинглар".
Шариатимиз ксрсатмаларига ксра стганларнинг қабрларини зиёрат қилиш суннат амаллардандир. Чунки Лайғамбаримиз соллалоҳу алайҳи ва саллам шундай марҳамат қилганлар:
" كُنْتُ نَهَيْتُكُمْ عَنْ زِيَارَةِ الْقُبُورِ اَلاَ فَزُورُوهَا فَإِنَّهَا تُزَكِّرُكُمُ الْآخِرَةَ " (رواه الترمذى)
съни: "œСизларга қабрлар зиёратини тақиқлаган сдим. Мана, снди қабрларни зиёрат ставеринг, зеро у сизларга охиратни сслатади".
Агар биз мусулмонлар аждодларимиз руҳларини шодлантириш мақсадида уларни қанчалик ксп хотирласак, фарзандларимиз ҳам бундан схши ибрат оладилар. Зеро, улар ҳам бизларни шундай хотирлаб, дуойи хайрларда бслишади.
Муҳтарам жамоат! Тарихдан маълумки, оталаримиз жуда ксп қийинчиликлар, машаққат ва етишмовчиликлар, уруш ва қатағон кулфатларини бошдан кечиришди. Аш авлоднинг бахти шундаки, улар ҳозир ҳавас қилгулик бир замонда сшаб туришибди. шундай бслгач, оталаримизнинг биз учун тер тскиб ҳаракат қилаётганларини, қслларидан келадиган барча схшиликларни фақат фарзандларига аташларини схши билишимиз, бунинг шукронаси учун уларга итоатда бслишимиз, айтганларини қулоқ қоқмай бажаришимиз, отамиз чарчаган пайтда ва унга ёрдам керак бслганида дарҳол ксмакка шошилишимиз, фарзандлик бурчини сташга ҳамиша шай туришимиз лозим. Адолат мезони уларнинг бу ғамхсрлик ва хизматларини муносиб тақдирлашни тақозо стади. Зеро, Аллоҳ таборака ва таоло марҳамат қилиб айтади:
هَلْ جَزَاءُ الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ (سورة الرّحمن/60)
съни: "œАҳсон (сзгулик)нинг мукофоти фақат сҳсон (сзгулик)дир".
Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг бир неча ости карималарида ота-оналарга схшилик қилишни буюрган.Аллоҳ таоло Ўзига ибодат қилишга буюргани каби, ота-оналарга ҳам доимо схшилик қилиш, ҳурмат сътиборларини срнига қсйиш, ҳузурларида малол олиб "œуф" ссзини айтмасликка амр қилиб, бундай марҳамат қилади:
وَقَضَى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا* وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُلْ رَبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا* (سورة ﺍﻹﺳﺮﺍﺀ/23/24)
съни: "œА аббингиз, Унинг Ўзигагина ибодат қилишингизни ҳамда ота-онага схшилик қилишни амр стди. (Ай, инсон!) Агар уларнинг бири ёки ҳар иккиси ҳузурингда кексалик ёшига етсалар, уларга «уф!..» дема ва уларни жеркима! Уларга (доимо) ёқимли ссз айт!" Уларга, меҳрибонлик билан, хорлик қанотини паст тут ва (дуода) айт: "œАй, А аббим! Мени (улар) гсдаклик чоғимда тарбислаганларидек, Сен ҳам уларга раҳм қилгин!".
Аммо айрим ёшларимиз бу илоҳий амрни унутиб қсйишспти. Яшириб нима қилайлик, орамизда шундай кишилар ҳам борки, улар оталарига қспол, ёмон муомалада бслишади, илтимосларини бажаришни "ссдан чиқариб" қсйишади. Уларнинг дилини оғритадиган, сзининг ёмон хулқи билан сл орасида отасини шарманда қиладиган, отага ҳатто қсл кстаришгача борадиган нобакор фарзандлар ҳам учраб туриши сир смас. Анг ачинарлиси, баъзи ноқобил сғил-қизлар бойлик ва имконистлари бслатуриб оталари кексайгач, ожиз ва нотавон бслишганида уларни съзозлаб парваришлаш срнига ё қаровсиз ташлаб қссди ёки қарислар уйига жснатади. Кексайган оталарининг хонадонга келтирадиган баракотларидан манфаатланиш, дуоларини олиш срнига аксинча дийдорига зор қилиб, хсрлайди. Бу борада Ҳазрати А асулуллоҳ соллалоҳу алайҳи ва саллам марҳамат қиладилар:
" بِرُّوا آباَئِكُمْ تَبَرُّكُمْ اَبْنَائُكُمْ وَعِفَّوا تَعِفُّ نِسَا ءُكَمْ " (رواه الطبرانى)
съни: "œОталарингизни ҳурматлаб, уларга схшилик қилинглар, фарзандларингиз сизларга ҳам схшилик қилишади. Ўзларингиз иффатли бслинглар, шунда аёлларингиз иффатли бслишади".
Доно халқимизда "Аима сксанг, шуни срасан", "Ота рози — Худо рози" каби ажойиб ҳикматлар бор. Ҳар бир йигит-қиз бу ҳикматлардан тсғри хулоса чиқариб, сзини снглаши, агар шундай хатолар қилган бслса, дарров оталаридан узр ссраб, улар кснглини топиш, дилларидан озорни кетказиш пайидан бслиши даркор!
Имом Бухорий "Ал-адаб ал-муфрад" ва Имом Молик "Муватто" китобларида келтирилган ва Ибн Можа Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилган ҳадисда А асулуллоҳ соллалоҳу алайҳи ва саллам бундай деганлар: "Киши вафот стганидан сснг ҳам унинг даражаси кстарилди. Шунда у: "Ай А оббим, бу даражага нима сабаб бслди?" деб ссрайди. Унга айтилади: "Фарзандинг сенинг гуноҳларинг авф стилишини ссраб истиғфор айтди".
Азиз намозхонлар! Аллоҳ таоло улуғ ёшдаги ота-оналаримизни Ўзининг ҳифзу ҳимоссида сақлаб, халқ тинчлиги ва фаровонлигини тилаб қилаётган дуоларини мустажоб айласин, фарзандларимизга инсоф ва тавфиқ бериб, оталарини съзозлайдиган, уларга ҳурмат-сътибор ксрсатадиган солиҳ инсонлардан қилсин! Аллоҳ таборака ва таоло барча марҳум аждодларимизни Ўзининг раҳматига олиб, уларнинг ҳақларига қилаётган дуоларимизни ижобат қилиб, қолганларга фаровон ҳаёт, тинчлик ва офист ато стишини ссраб қоламиз! Омин, ё А оббал оламин.
Manba (http://www.muslim.uz/index.php?option=com_content&view=article&id=1376:04052012-&catid=58:2010-02-08-12-38-10&Itemid=30)
-
:asl3:
:bsm3:
11.05.2012 й.
Тотувлик — оила мустаҳкамлиги асоси
بسم الله الرحمن الرحيم
Муҳтарам жамоат! Оила қсрғонининг пойдевори, унинг мустаҳкам қалъаси, ср-хотинни маҳкам боғловчи риштаси никоҳдир. Аикоҳ инсонлар жамистида снг муқаддас битим ҳисобланади. Чунки ҳаётда ҳалол ва ҳаромни ажратиш, ср-хотиннинг ҳақ-ҳуқуқларига риос стиш, оила тузиш, инсон наслининг давомийлигини таъминлаш, ёш авлод тарбисси каби муҳим масалаларнинг бари шаръий никоҳга боғлиқдир. Шунинг учун динимиз оилани никоҳ асосида қуришга алоҳида аҳамист беради. Аллоҳ таолонинг ср-хотин жуфтлигини сратишдан иродаси ҳам инсон наслини кспайтириб, ер юзини обод қилиш сди:
وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ بَنِينَ وَحَفَدَةً وَرَزَقَكُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ ... (سورة النّحل/72)
съни: "œАллоҳ сизлар учун сзларингиздан жуфтлар сратиб, жуфтларингиздан сизлар учун сғиллар ва набиралар пайдо қилди ва сизларни пок нарсалардан ризқлантиради...".
Лайғамбар алайҳиссалом бир ҳадисларида: "Аикоҳ менинг суннатимдир, ким суннатимдан юз сгирса, у мендан смас" (съни умматимдан смас), деганлар. Демак, никоҳ асосида турмуш қуриш Аллоҳ таолонинг буйруғи, Лайғамбар алайҳиссаломнинг суннатлари скан, мусулмон киши оила қуриш йслида ҳаракат қилиши, турли сабабларни рскач қилиб, уни пайсалга солмаслиги, оиласини никоҳ асосида қуриши лозим. Аикоҳ туфайли инсон сз насл-насабининг поклигини сақлайди, иффатини асрайди, бузуқлик, зино сингари ҳаром ишлардан тийилади.
Абдуллоҳ ибн Масъуддан (р.а.) ривост қилинади. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "œАй ёшлар жамоаси, сизлардан ким никоҳга қодир бслса уйлансин, чунки бу ксзнинг тийилиши ва фаржнинг поклигидир. Ким бунга қодир бслмаса, унда рсза тутсин, чунки бу билан шаҳват ссндирилади", деганлар (Имом Бухорий ва Муслим ривости).
Ислом таълимотига ксра, оила Яратганнинг розилигини топиш, Лайғамбар алайҳиссалом ахлоқлари, исломий одоб билан зийнатланиш мақсадида қурилади. Аллоҳ таоло шу боис ср ва хотиннинг оила қуриб кспайиш учун уларнинг тотувликда, аҳилликда, бир-бирларига шафқат ва меҳрибонлик ксрсатиб умргузаронлик қилишни буюрган. Аллоҳ таоло айтади:
وَمِنْ آَيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآَيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ (سورة الرّوم/21)
съни: "œУнинг аломатларидан (сна бири) — сизлар (нафсни қондириш жиҳатидан) таскин топишингиз учун сзларингиздан жуфтлар сратгани ва сртангизда иноқлик ва меҳрибонлик пайдо қилганидир. Албатта, бунда тафаккур қиладиган кишилар учун аломатлар бордир".
Муҳтарам Лрезидентимиз ташаббуслари билан 2012 йил "œМустаҳкам оила йили" деб аталди. Бу йилда ҳукуматимиз томонидан жамистимизнинг асосий бсғини бслмиш оила институтини мустаҳкамлаш ва ривожлантириш, ёш оилаларни моддий ва маънавий қсллаб қувватлаш бсйича амалга оширилаётган ишларни снги босқичга кстариш, бу борада маҳалланинг срни ва аҳамистини кучайтириш, жисмонан соғлом, маънан етук ва баркамол авлодни тарбислашдек муҳим масалаларга катта сътибор қаратилмоқда.
Мамлакатимизда бу йилни "œМустаҳкам оила йили" деб бежизга сълон қилингани йсқ. Сабаби, оила мустаҳкам бслса, жамист тотув, аҳил ва барқарор бслади, унга ҳеч нарса раҳна солмайди. Агар оилалар жанжал-можаролардан бсшамай қолса, жамистнинг ҳам тинчи бузилади, юртдан барака кстарилади, фарзандлар тарбисси бузилади ва инсонлар сртасидаги муносабатлар издан чиқади.
Кспинча снги турмуш қураётган келин-куёвларни ксрган ёши улуғлар беихтиёр: "œИлоҳо, снги турмуш қураётган келин-куёв бахтли бслишсин, оиласида тотувлик, аҳиллик ошён қурсин", деб дуога қсл очишади. Лекин, афсуски, келин-куёвларнинг ҳаммаси ҳам умрлари давомида оила номли ошёнларини авайлаб асрай олишмайди. Бслар-бслмас гап-ссзлар, арзимас баҳоналар билан ширин турмушларини оғуга айлантиришади. Бир-бирларини тушунмасликдан, муроса илмини билмасликдан бир оилада сшаётган икки киши душман-ғанимга айланади. Қанча оилалар бузилиб, кишилар азист чекади, болалар етим бслади, асаблар қақшайди. Ажрашишмаган тақдирда ҳам бутун умрлари ғурбат, ғам ва изтиробга тслиқ стади.
Оиланинг тотувлиги бир кишига ёки бир сабабга боғлиқ смас. Бунинг учун ҳамма — келин-куёв ҳам, ота-оналар ҳам, оила ташқарисидагилар ҳам, кенг жамоатчилик ҳам баравар жон койитмаса, ксзланган мақсадга сришиб бслмайди. Янги оила қурган куёв биринчи кунларданоқ хотинини талтайтириб юбормай, турмуш синоатларига тайёрлаб борса, ҳаёт фақат сйин-кулги ва кснгилхушликлардан иборат смаслигини унга тушунтира олса, хотиннинг снг асосий бурчи срга итоат сканини етказа олса, орада уруш-жанжаллар келиб чиқмаган бслар, икки ёшнинг бахти завол топмас сди.
Агар келин ҳам бир гапдан қолса, снги тушган жойидагилар билан муроса қилиш йслларини ахтарса, ёши улуғ қайнонасини ҳурмат қилиб, хизматини асмаса, оила инқирозга учрамас, сртада бола тирик етим бслмас сди.
Аки оиладаги катталар, айниқса қайноналар сал бағрикенгроқ, сабрлироқ, адолатлироқ бслишса, қайноталар тажрибалари ва мавқеларидан келиб чиқиб, ёшларга насиҳат қилишса, оиланинг бошқа аъзолари келин-куёвнинг турмушига аралашишмаса, ишлар бунақа чаппасига кетмаган бслур сди. Жиндай муросасизликнинг баҳоси ана шундай қимматга тушади. Шунинг учун ҳам динимиз ёшлар сртасида ноаҳиллик пайдо бслиши билан уларни ислоҳга келтириб-сраштириш, бунинг учун ҳар икки томондан холис, адолатли ҳакамларни жалб қилишга буюради. Аллоҳ азза ва жалла айтади:
وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَيْنِهِمَا فَابْعَثُوا حَكَمًا مِنْ أَهْلِهِ وَحَكَمًا مِنْ أَهْلِهَا إِنْ يُرِيدَا إِصْلَاحًا يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُمَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا خَبِيرًا (سورة النساء /35).
съни: "œАгар улар (ср-хотин)нинг оралари бузилиб кетишидан қсрқсангиз, ср оиласидан бир ҳакам, хотин оиласидан бир ҳакам юборингиз. Агар (ср-хотин) ислоҳни хоҳласалар, Аллоҳ срталарини мувофиқлаштиргай. Албатта, Аллоҳ билимдон ва хабардор зотдир".
Али ибн Абу Толибдан (р.а.) ривост қилинади: "А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "Одамларнинг аразлашганларини сраштириб қсйиш бир нафл намоз сқишдан ва нафл рсза тутишдан ксра савоблироқдир", деганлар" (Имом Табароний ривости).
Азиз жамоат! Кспинча оилада ота-она ва фарзандлар, оиланинг бошқа аъзолари орасида ҳам турли келишмовчилик, бир-бирини тушунмаслик каби ҳолатлар учраб туради. Арзимаган сабаб-баҳоналар билан тинч хонадонлар уруш-жанжаллар, жанг ва можаролар масканига айланади. Бир-бирига сқин, қадрдон, қариндош одамлар сртасида меҳр-оқибат кстарилади, улар ёвга айланишади. Уларнинг касрига инсонийлик, ахлоқ, одоб қоидалари поймол қилиниб, жамистнинг осойишталигига путур етади.
Халқимиз "œОила қуриш — игна билан қаср барпо қилишга тенг", дейди. Дарҳақиқат, оиланинг, турмушнинг, рсзғорнинг минг бир машаққати, синови бор. Кспинча оилавий муносабатлар ҳақида ссз борар скан, уни бузилишга олиб борувчи омил ва сабабларни ҳар ким сзича ҳар хил шарҳлайди. Кимдир оиладан тинчлик ва хотиржамликнинг кетишида бутун айбни срнинг лапашанглигига, хотинига ссзини стказа олмаётганига тснкайди. Кимдир хотиннинг сткирлиги, маккорлиги, итоатсизлигини ҳамма ихтилоф ва келишмовчиликлар сабабчиси, деб ҳисоблайди. Бошқалар оилавий келишмовчиликлар кспроқ золим қайноналарнинг ёвузлиги, ёки гапуқмас келинларнинг қайсарлиги туфайли содир бслади, деб ҳисоблашади. Айримлар асосий жанжал моддий етишмовчиликлардан, қсл калталигидан келиб чиқади, деб сйлайди. Кимлардир бола тарбиссига сътиборсизлик қилгани туфайли у улғайганида снди бунинг азобини тортаётганидан зорланади. Аслида бунга ким ёки нима айбдор?
Шайх Муҳаммад Абу Заҳра оилани уч қисмга бслади: биринчи қисм — ср-хотин, иккинчи қисм — фарзандлар, учинчиси сса — сқин қариндошлар (съни, ота-она, ака-ука, опа-сингил ва бошқалар)дир. Ана шу уч қисм аҳил-тотув бслгандагина оила тинч-осойишта ва файзли бслади, акс ҳолда уриш-жанжалдан боши чиқмайди. Атоқли мутафаккир олима Олимат ул-Банот: Оилавий масалада ср билан хотин сртасида тотувлик ва маслаҳатлашиб иш тутиш бслмаса, бундай оила азоб ва машаққат масканига айланади, дейди.
Анг алам қиладиган жойи, ҳозир оилавий уруш-жанжаллар, қсйди-чиқдиларга сабаб бслаётган нарсалар жуда арзимасдир. Бирида овқатнинг шсрлигидан, бошқасида келиннинг қайнонага салом бермаганидан, сна бирида ҳайит йсқловда тоғоранинг кам қилинганидан, бошқасида куёвнинг ишдан кеч келишидан бошланган беҳуда гаплар бора-бора оиланинг бузилишига олиб келади. Одамлар оила тақдирига, икки ёшнинг бахтига шунчалар бепарво ва енгилтаклик билан қарайдиган бслиб кетганми?».
Кейинги пайтда снги турмуш қурганлар сртасида бслар-бслмас, майда нарсалар сабабидан хотинини талоқ қилиш ёки келинларнинг срларидан талоғини ссраши каби кснгилсиз ҳолатлар кспайиб борспти. Ааҳотки талоқ ҳазил смас, ниҳостда жиддий нарса сканини, бу ссздан Аллоҳнинг Арши ларзага келишини тушунишмаса? Савбон розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "œҚайси бир аёл сабабсиз сридан талоқ ссраса, жаннат ҳиди унга ҳаромдир", деганлар» (Имом Аҳмад ривости).
Кспинча икки ёш бахтига уларнинг ота-оналари ҳам зомин бслиб қолишади. Ар-хотиннинг турмушига ҳар бир майда-чуйда хусусида аралашавериш, келиннинг қилиқларидан, ишларидан «хато» топавериш ёки куёвнинг қандай рсзғор тутишида ақл сргатиш, умуман ёшларни бслар-бслмасга тергайвериш ҳам улар сртасига совуқчилик тушишига сабаб бслади.
Инсоннинг снг схши фазилатларидан бири унинг кечира олиш хислатидир. Кечириш динимизда мақталган сифатлардан ҳисобланади. Бир қарашда оний ютқазишдай ксринган кечира олиш катта можароларнинг олдини олади, келгусидаги ғалабани таъминлайди. «Ар-хотиннинг уриши — дока рсмолнинг қуриши» деганларидай, икки ошифта қалбнинг арази узоққа бормаслиги кундай равшан нарса. Сал ихтилоф чиқдими, бир томон дарров муроса-келишув йслини танлаб, зиддистни даф қилиш чорасини ксриши керак. Шундай ҳолатларда бир томоннинг андишага риос қилиши, ақл-идрок билан иш тутиши, шайтоннинг бсйнини синдириб, жиндай муросага юриши катта можароларнинг олдини олибгина қолмай, оилада чинакам саодат гулшанини барқ урдириб сшнатиб юборади.
А ивост қилишларича, бир киши хотинининг муросасизлигидан, итоатсизлигидан тсйиб кетиб, халифа Ҳазрати Умарга шикост қилиш учун у кишининг уйига борибди. Ашикка сқинлашса, ичкаридан аёл кишининг қаттиқ-қаттиқ гапираётгани сшитилибди. Шунда босги киши «Халифанинг уйида ҳам бу можаро бор скан, схшиси индамай кетақолай», деб ортига қайтмоқчи бслибди. Шу пайт ичкаридан Ҳазрати Умар чиқиб қолибдилар. Юмуш билан келган одамнинг изига қайтиб кетаётгани сабабини ссрабдилар. Арзга келган одам: «Хотинимнинг зулмидан шикост қилиб келувдим, қарасам бу машмаша сизнинг ҳам бошингизда бор скан, шунга қайтиб кетмоқчи бслиб турувдим», деб жавоб қилибди. Шунда Ҳазрати Умар: «Қизиқ одам скансан-ку, ахир аёллар овқатимизни пиширса, кир-чирларни ювса, болаларимизни тарбис қилса, бутун рсзғор ишларини зиммасига олган бслсаю, онда-сондаги норозилик-исёнларига сабр қилмасак, инсофдан бслармикин», деган сканлар.
Анди масаланинг бошқа томонига сътиборни қаратайлик. Қиз сри устидан ота-онасига шикост қилиб келди, дейлик. Ота-она кспни ксрган, мулоҳазали, ақлли бслса-ку, схши. «Қизим, оилада нималар бслмайди, агар сринг билан бир умр бирга бслишни истасанг, унинг танбеҳларига рози бсл, сабр қил, ҳаммаси схши бслиб кетади», деб панд-насиҳатлар билан изига қайтариб юборишади. Аксари ҳолларда сса, ота ёки она қизининг топиб келган гапини рскач қилиб, куёвни «тартибга чақиришга», «тавбасига бир таснтириб қсйишга» киришишади, ҳатто у билан ёқалашишгача боришади. Айниқса бу ҳол қиз томон бойлик, мартаба ва насабда бир поғона баландроқ оилаларда ксп учрайди. Оқибатда куёв билан қайнота-қайнона сртасида, қудалар сртасида «парда кстарилади». Хсрланган, иззати топталган йигитнинг ксзига ҳеч нарса, ҳатто севиб уйланган аёли, шириндан-шакар фарзандлари ҳам ксринмай қолади. Уйига гап ташиб, «деди-деди»лари билан оиласи бахтини поймол қилган хотинидан воз кечишга мажбур бслади. Хотинининг жиндай фаросатсизлиги туфайли ширин турмушга хотима қсйилади. Асмо бинти Язид Ансорисдан (р.а.) ривост қилинади: "œТенгдош қизлар билан стирган сдим, олдимиздан Лайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам стдилар. У зот салом бердилар ва: «Валинеъматларингизга ношукрликдан сҳтиёт бслинглар", дедилар. Мен дугоналарим ичида савол беришга журъатлироғи сдим ва: "œАй Аллоҳнинг А асули, валинеъматларга ношукрлик нима?" деб ссрадим. "œБирингиз ота-она бағрида узоқ вақт срсиз стиради. Сснг Аллоҳ унга ср неъматини ато қилади, фарзанд беради. (Аммо аёл) жаҳл устида "œСендан ҳеч схшилик ксрмадим», деб куфрони неъмат қилиб қссди", дедилар (Имом Бухорий ривости, «Ал-Адаб ал-муфрад»).
Абу Ҳурайрадан (р.а.) ривост қилинади. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аёлларнинг схшиси — назар солсанг хурсанд қиладиган, амр қилсанг итоатда бсладиган, йсқлигингда сз номусини ва сенинг молингни муҳофаза қиладиганидир», деганлар (Имом Табарий ва Ибн Аби Ҳотимлар ривости).
Қадрли жамоат! Динимиз талабига ксра, ср — оиланинг раҳбари, унинг ҳамма томонига масъул ҳисобланади. Аммо бу айримлар сйлаганидек, «деганим деган» қабилида иш тутиш, оиланинг бошқа азоларига зулм стказиш ҳуқуқи берилгани смас. Аксинча, ср хотинининг ҳақларини тсла адо стади, ота-онани сзи ва хотини томонидан ҳурмат-сҳтиром қилинишини таъминлайди, рсзғор таъминоти билан шуғулланади, оиласини ҳалол ризқ билан боқади. Бу дегани — сзи еганини оиласига едиради, сзи кийганини кийдиради, рсзғорнинг керакли жиҳозларини харид қилади. Хотинига схши муомалада бслади. Унинг белгилаб қсйилган ҳақларини тсла адо стади. Агар аёл тарбиссиз, ахлоқсиз бслса, уни панд-насиҳатлар, танбеҳлар билан йслга солади.
Арларнинг сна бир вазифаси — хотинлари хато ёки камчиликка йсл қсйса, кечиримли бслиш, қусурини тузатиш, айбини беркитиш, хотини ва оиланинг бошқа аъзолари сртасида ихтилоф чиқса, буни ислоҳ қилиш ва муросага келтиришдир.
«Келин олиш осон, қайнона бслиш қийин», дейишган момоларимиз. Бу келин келиши билан қайнона ҳамма юмуш-ташвишлардан фориғ бслиб роҳат-фароғатга стади, дегани смас. Аксинча унинг зиммасига сзга хонадоннинг фарзанди сз оиласида палак отиши, не машаққат билан тикланган оиланинг камолга етиши, сғли ва келини тотув турмуш кечириши йслида катта масъулист юкланди, дегани. Ахир «Катталар — ёшлар учун бир ксприк», деб бежизга айтишмаган. Ахир бекорга келинни бир ердан бошқа бир ерга ксчириб стқазилган ниҳолга схшатишмаганки, унга алоҳида меҳр-муҳаббат, алоҳида парвариш керак.
Ўзбек хонадонида, схши тарбис ксрган оилаларда қадим-қадимдан қизларни борадиган еридаги иссиқ-совуққа, аччиқ-тизиққа ксникишга сргатадилар. «Анди уйинг сша ер, у жойдан гап ташиб келма, қайнонанг билан муроса қил, сен схши бслсанг, хизматингни асмасанг, улар ҳам бошига кстариб юради» қабилида насиҳатлар қилинган. Бундай тарбис олмаган қизлар сса сз бахтларига сзлари зомин бслишади.
Донишмандлар бундай дейишади: «Ар билан хотин оиланинг икки хожаси, хонадоннинг зийнатидир. Ар ва хотиннинг биргаликдаги вазифалари бир-бирларига садоқат, ишонч, сҳтиром, муҳаббат, хотир сақлаш ва ёрдам қилмоқдир. Садоқат уйланишнинг руҳидир. Аосрин ҳаракатлар, ғавғо-жанжаллар уйланиш руҳини бузиб, оила саодатини барбод стади. Турмуш ва уй-рсзғорга тегишли ишларни ср-хотин бир-бирларидан сширмасликлари керак. Ар баъзида хотинининг носрин ишини билса, унга мулойимлик билан насиҳат қилиши, бу ишининг хато ёки гуноҳ сканини тушунтириши зарур. Хотин ҳам срининг сҳтиёжини, саъйи ва касбида слқовлигини сезса, уни тсғри йслга солиб кснглини кстарсин, тасалли берсин, ғайрат бағишласин. Икки томон ҳар қандай ҳолатда ҳам бир-бирларини ташламасликка аҳд-паймон қилишлари талаб стилади. Масалан, улардан бири касал бслса, иккинчисининг илтифотсиз қараб, уни боқмасдан сз ҳолига ташлаб қсйиши кечирилмас ҳолдир».
Оилавий турмушни бежизга «умр савдоси» дейишмаган. Бу савдо сотувчи ва олувчининг розилиги асосига қурилсагина, ғирромлик ва алдов аралашмай ҳалол бслсагина, иккала тарафга баравар фойда келтиради. А сотувчи фақат сз фойдасини ксзлаб, харидор ҳақида сйламаса ёки аксинча бслса, бу савдонинг умри қисқа бслади. Оила ҳаётида ҳам ср-хотин «ҳалол савдо» қилишсагина турмушлари файзли, ҳаётлари фароғатли кечади.
Айниқса, ҳозирги пайтда молпарастлик, бойликка ружу қсйиш, кимсзарга дунёсини ксз-ксз қилиш халқимизга қимматга тушспти. Қанча оилалар арзимас матоҳлар деб бошланган жанжаллардан пароканда бслспти. Ааҳот кулфатларга сабаб бслувчи молпарастлик балосидан қутилиш, ахлоқий талабларга ксра ҳар ишда қаноатли, камтар бслиш шунчалик мушкул иш бслса?!
Муҳтарам жамоат! Оила ҳаёти ҳеч қачон сидирғасига фақат шоду хуррамлик, бахт-саодатдан иборат бслмайди. Турмушда ихтилоф ва ташвишлар, қийинчилик ва етишмовчиликлар, мусибат ва ғам-андуҳлар керагича учрайди. Ар-хотин биргалашиб қарши курашсагина уларни енгиш осон кечади, оила хотиржамлиги тезроқ қслга киради. Агар бундай қийин пайтларда муроса бузилса, сзаро самимист чекинса, бирининг ташвишига иккинчиси томошабин бслиб турса, бу оилада тотувлик ошён қуриши амри маҳолдир. Аллоҳ таоло барчаларимизни оила тотувлиги ҳақида жон куйдирадиган, бир-бирларимизга меҳр-мурувватли солиҳ бандаларидан стиб, икки дунё саодатига мушарраф айласин, "œмустаҳкам оила йили"да оилаларимизда тинчлик-хотиржамлик, сзаро аҳиллик, муроса ва садоқат барқарор бслишини насиб стсин. Омин!
Manba. (http://www.muslim.uz/index.php?option=com_content&view=article&id=1377:11052012-------&catid=58:2010-02-08-12-38-10&Itemid=30)
-
:bsm3:
18.05.2012 й. Фитналардан сақланайлик!
بسم الله الرحمن الرحيم
Муҳтарам жамоат! Бугунги мавъизамиз мавзуи фитналар ҳақида бслгани учун снг олдин фитнанинг сзи нима скани ҳақида маълумот бериб стайлик. Арабча "œфитна" ссзи луғатда «синов, имтиҳон» маъносида келади. Арабларда маъданни стга солиб синаб ксриш «фитна» дейилади. Истилоҳда кишиларни диндан қайтариш, динга қарши ҳаракатга чорлаш фитна саналади. Фитна қотилликдан ҳам оғир гуноҳдир. Маънавий соҳада инсоннинг имон-сътиқоди, шариатга амал қилиши, унинг инсоний фазилатлари рсёбга чиқишига тсғаноқ ёки синов бсладиган барча нарсалар ҳам фитна ҳисобланади.
Исломнинг илк даврларидаёқ Аллоҳ таоло Ўз Лайғамбари Муҳаммад алайҳиссаломни динда бсладиган турли фитналардан огоҳлантирган сди. Биргина Бақара сурасининг тсртта остида мусулмонларни мушриклар ва мунофиқларнинг фитналаридан огоҳлантириш ҳақида ссз боради:
أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَلَكِنْ لَا يَشْعُرُونَ (سورة البقرة/12)
съни: "œОгоҳ бслингки, айнан уларнинг сзлари бузғунчилардир, лекин (буни сзлари) сезмайдилар".
Аллоҳ таоло мсминларни огоҳлантирсптики, айнан мунофиқлар бузғунчи ва фитначи сканини схши билиб олинглар, лекин улар сзларининг бузғунчиликларини сезишмайди. Ер юзида бузғунчилик қилиб юриш, кишилар сртасида фитна-фасод уруғларини сочиш, дин ниқоби остида бегуноҳ одамларга зулм қилиш, улар жони ва молига тажовуз стиш инсонистга қарши қаратилган снг мудҳиш жиностлардир. Террор, бузғунчилик, зулм, урушлар, одамларнинг жабр-ситам ксришлари ва хсрланишларига сабаб бслувчи барча тажовузкорликларни динимиз қоралаган. Аллоҳ таоло мсминларга тинчлик ва адолат срнатишни, одамлар орасини ислоҳ стишни, барчага бирдай схшилик ва сзгулик қилишни буюрган, ҳар қандай зсравонлик ва бузғунчиликни тақиқлаган. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади:
وَاتَّقُوا فِتْنَةً لَا تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَاصَّةً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ (سورة ﺍﻷنفال/25)
съни: "œСизлардан фақат золимларгагина хос бслмаган (балки ҳаммаларингизга оммавий бсладиган) фитна (азоб)дан сақланингиз ва билиб қсйингизки, Аллоҳ жазоси қаттиқ (зот)дир".
Золим кимсалар ҳамиша инсонлар, бутун-бутун қабилалар сртасига фитна, нифоқ солиб, жамистнинг тинч ҳаётини пароканда қилишади. Фитна сса одамларни қатл қилишдан ҳам ёмон жиностдир. Аммо жоҳил ва урушқоқ бузғунчилар инсонист тарихи давомида жуда ксп марта Ларвардигорнинг ана шу амрларига қарши борган, турли фитналар чиқариб, минг-минглаб бегуноҳ кишиларнинг ҳалокатига сабаб бслган.
Аофеъ розисллоҳу анҳудан ривост қилинади: "œИбн Зубайр фитнаси пайтида икки киши Ибн Умар олдига келиб: "œОдамлар нима ишлар қилишспти, сиз бслсангиз Лайғамбаримизнинг сқин саҳобалари бслатуриб индамай стирибсиз, уларга қарши курашишингизга нима монеълик қилади?" дейишди. Ибн Умар: "œАллоҳ таолонинг сз биродарларим қонини тскишдан қайтаргани монеълик қилади", дедилар. Босгилар: "œАхир, Аллоҳ таоло: "œФитна босилиб, бутун дин Аллоҳгагина бслмагунича улар билан урушинглар" демаганмиди?!" дейишди. Ибн Умар: "œБиз фитна қолмагунича ва Аллоҳ таоло дини қоим бслгунича урушдик. Аима, снди сизлар сна фитна содир бслиб, Аллоҳ таолонинг дини барбод бслгунича уруш қилмоқчимисизлар?!" дедилар" (Имом Бухорий ривости). Қуръони каримда Ҳақ таоло хабар бериб айтади:
يَسْأَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرَامِ قِتَالٍ فِيهِ قُلْ قِتَالٌ فِيهِ كَبِيرٌ وَصَدٌّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَكُفْرٌ بِهِ وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَإِخْرَاجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَكْبَرُ عِنْدَ اللَّهِ وَالْفِتْنَةُ أَكْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ وَلَا يَزَالُونَ يُقَاتِلُونَكُمْ حَتَّى يَرُدُّوكُمْ عَنْ دِينِكُمْ إِنِ اسْتَطَاعُوا وَمَنْ يَرْتَدِدْ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَيَمُتْ وَهُوَ كَافِرٌ فَأُولَئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَالْآَخِرَةِ وَأُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ (سورة البقرة/217)
съни: "œСиздан ҳаром ойда жанг қилиш (ҳукми) ҳақида ссрамоқдалар. Айтинг: «Унда жанг қилиш катта гуноҳдир, (лекин одамларни) Аллоҳ йслидан қайтариш, Унга куфр келтириш ва (ҳожиларни) Масжидул-Ҳаромдан тссиш ҳамда аҳолисини қувиб чиқариш Аллоҳ наздида (улардан ҳам) каттароқ гуноҳдир. Фитна қотилликдан ҳам каттароқ (гуноҳ)дир». Улар имкон топсалар, то динингиздан қайтармагунларича сизлар билан жанг қилаверадилар. Сизлардан ким сз (Ислом) динидан қайтиб, кофир ҳолида слса, ундай кимсаларнинг қилган амаллари дунёю охиратда беҳуда кетар. Улар дсзах аҳлидирлар ва унда мангу қолурлар".
Лайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳаёт вақтларида асло вужудга келмаган, аммо келажакда пайдо бслиши мумкин бслган, халқлар ва миллатлар бирлиги ҳамда осойишталигига таҳдид солувчи фитна-фасод, бузғунчиликлар ҳақида хабар бериб, огоҳлантирган сдилар: "œУмматимдан қайси бири умматимга қарши чиқса, унинг схши ва ёмонини фарқига бормаса, мсминга зиён тегишидан сзини тиймаса, берган ваъдасига вафо қилмаса, у менинг умматим смас!". (Муслим ва бошқалар).
Азиз жамоат! Бугунги кунга келиб бутун дунёда фитналар кспайди, уларнинг моҳисти сзгарди, қиёфаси бошқача тус олди. Жаҳондаги ёвуз кучлар мусулмонлар бирлигига путур етказиш, парокандалик келтириб чиқариш мақсадида мусулмонлар сртасида фисқ-фасод, фитна ва бузуқ сътиқодларни ёйишга уринмоқда. Улар бузғунчи ташкилотлар ёки маълум доиралар манфаати йслида дин ниқобидан фойдаланиб, ҳамма ерда фасод уруғини сочишмоқда. Мамлакатимиз мусулмонлари ҳам бу хатарли фитналар таҳликасидан омонда қолишаётгани йсқ. Мустақилликдан сснг турли бузғунчи фирқа ва оқимларнинг мусулмонларимиз бирлиги ва сътиқоди мусаффолигига қарши қаратилган хуружи бслди, турли террорчилик ва бузғунчилик ҳаракатлари ҳам содир стилди.
Имконистдан фойдаланиб, мусулмонларни дин душманларининг сна бир катта фитнасидан огоҳлантиришга тсғри келади. Ҳозирги ғослар кураши даврида қспорувчилик ва миссионерлик ҳаракатлари ниҳостда кучайди, улар сз таълимотларини муросасизлик ва зсравонлик билан тарғиб қилишмоқда, бу йслда ҳар бир имконистдан фойдаланишмоқда, ҳеч нарсадан тап тортмай фаолистларини кучайтиришмоқда. Мақсад, мусулмонлар орасига фитна солиш, уларни пароканда қилиш, мамлакатлар ва халқларни бслиб ташлаб, бир-бирига гиж-гижлашдир.
Абу Ҳурайра розисллоҳу анҳудан ривост қилинади. Ҳазрати А асули акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Охир замонда дажжоллар, (фирибгарлар) ёлғончилар (жамоаси) бслади. Улар сизлар ҳам ота-боболарингиз ҳам сшитмаган гапларни гапирадилар. Бас, сизлар улардан сзларингизни узоқ қилинглар ва сзларингиздан ҳам уларни узоқ қилинглар. Сизларни адаштириб ва алдаб фитнага (ширкка) солиб қсймасин», дедилар (Имом Муслим ривости).
Ҳозирги пайтда сна бир фитна ҳақида гапирмаслик ҳам дин ва миллатга хиёнат саналади. Бу ҳам бслса, дунёдаги мустамлакачи кучларнинг маънавий бсшлиқдан фойдаланиб юртимиз ёшлари онгига маънавистимиз ва ахлоқимизга бутунлай ёт бслган ва снг хатарли иллатларни сз ичига олган "œоммавий маданист"ни сингдиришга катта фитналарга сабаб бслмоқда. Ашларни худбин ва лоқайд кимсаларга айлантириш, ахлоқий бузуқлик ва зсравонликни тарғиб қилиш, бир жинслар никоҳи, зино, гиёҳвандлик, бузуқлик, нима қилиб бслса ҳам, қандай йсл билан бслса ҳам фақат бойлик орттиришга интилиш, оилани тан олмаслик, кснгил истаган ишларни қилиш орқали "œсркин бслиш" каби зарарли иллатларни ёйишни асосий мақсад қилиб олган бу "œмаданист" жамистдаги маънавий ҳаётни издан чиқаради, ёшлар ахлоқига жиддий салбий таъсир ксрсатади. Бундан бир аср муқаддам атоқли сзбек маърифатпарвари Абдурауф Фитрат: "œКимки бадахлоқ болаларни тарбис стса, инсонистга катта душманлик қилган бслади", деган сди. Бундай фитналардан мамлакатимиз мусулмонлари ҳам ниҳостда огоҳ бслишлари лозим.
Муҳтарам жамоат! Бугун инсонист ғосвий урушлар, маънавий зиддистлар, бир ҳовуч зсравон ғосларнинг дунёни қайта тақсимлашга қаратилган сйинлари авж олган бир вазистда сшаспти. Ҳозир зулм ва истибдод, террор ва бузғунчиликлар, ахлоқсизлик ва маънавий инқирозлар ҳар қачонгидан хатарли тус олмоқда. Мусулмонлар бундай шароитларда ҳар қачонгидан ҳушёр ва огоҳ бслишлари, дсст киму, душман кимлигини схши ажрата олишлари, ғанимлар фитнасига учмасликлари, ёвуз кучлар қслидан қсғирчоқ бслиб қолиб, диндошлари ва миллатдошлари қотилига айланмасликлари зарур. Чунки ҳар бир фитна ва фасод иш ортида ғаразли мақсадлар, манфаатдор кучлар турганини бир лаҳза ҳам унутишга ҳаққимиз йсқ.
Анг аввало юртимизда ҳукм сураётган тинчлик ва хотиржамликни қадрига етиб унинг шукронасини қилиб, тинчлик сз-сзида осонликча бслмаслигини унитмаслигимиз ва буни авлодларимизга етказишимиз даркор. Зеро, куни кеча муҳтарам Лрезидентимиз 9 май Хотира ва қадрлаш куни муносабати билан Хотира майдонидаги учрашувдаги суҳбатда берган уч муҳим жиҳатни алоҳида таъкидладилар:
1. Хотира - тарихига назар. Ўтган аждодларнинг схши ибратли ҳаёти, сзгу амалларини ёд стиш, қадрига етиш, аждодларга муносиб ҳурмат-сҳтиром ксрсатиш жуда муҳимдир.
2. Инсон омилини съзозлаш. Фаровонликка интилишдан, ҳуқуқий-демократик жамист қуриш йслидаги ислоҳатлардан ксзланган асосий мақсад инсон манфаатларини юксак даражада таъминлашдир.
3. Келажакка интилиш самарали бслиши тараққиёт йслидан олға силжиш учун снг аввало нима керак? Жамистда тинчлик-хотиржамлик бслиши зарур. Шу маънода ҳам ҳозирги нурли кунларга сришувимиз учун курашган, фидокорона меҳнат қилган ота-боболаримизнинг қадри, ҳурматини жойига қсйишимиз муҳим тарбисвий аҳамистга сгадир.
Барчаларимиз ушбу ҳикматона, пур мазмунли фикрлардан ибрат олиб ва уларни ҳаётимизга татбиқ стсак, иншаоллоҳ буюк ватанимиз бунданда обод ва ҳалқимиз снада фаровон ҳаёт кечиради.
Аллоҳ таоло барчаларимизни охирзамон фитналаридан паноҳида асрасин, юртимизни тинч, осмонимизни мусаффо айласин, имон ва ихлос биродарлиги барчаларимизга доимий неъмат бслишини насиб стсин, омин!
Manba. (http://www.muslim.uz/index.php?option=com_content&view=article&id=1384:18052012---&catid=58:2010-02-08-12-38-10&Itemid=30)
-
:bsm3:
:vsl3:
25.05.2012 й. А ажаб ойининг фазилати
بسم الله الرحمن الرحيم
Муҳтарам жамоат! Аллоҳ таоло инсонларнинг тслақонли ҳаёт кечиришлари, сафар қилишлари, намоз, рсза, ҳаж каби ибодатларни вақтида адо стишларига қулайлик сратиш мақсадида кун, ой, йил ҳисобини ҳам жорий стган. Тарих воқеаларини белгилаш, тинмай стаётган вақт ҳисобини аниқлаб ёзиш ва кейинги авлодга қолдириш мақсадида йил, ой, кунларнинг ҳисобини тақвим шаклида қадимдан кенг истеъмол қилиб келинади.
Қуръони каримда ойларнинг сони сн иккита қилиб сратилгани, булар биргаликда йил ҳисобини ташкил стиши баён стилган. Аллоҳ таоло ана шу ойларнинг тсрттасини, съни Муҳаррам, А ажаб, Зулқаъда, Зулҳижжа ойларини "œҳаром", съни уруш ва қон тскишлар ҳаром қилинган ойлар деб сълон стди. Бу ойларда уруш қилишни Аллоҳ таоло ҳаром қилган. Мазкур тсрт ойда агар уруш қилинса, Аллоҳнинг ҳукмини сзгартириб, ҳаром нарсани ҳалол ҳисоблаш бслади. Бинобарин, бу катта гуноҳдир. Ҳижрий — қамарий тақвимнинг еттинчи ойи А ажаб бслиб, у ҳаром ойларнинг биридир. Бу муборак ойга боғлиқ бир неча маълумотлар бор. Уларнинг баъзилари мазкур ойнинг ҳаром ойлардан бири сканини баён стади.
إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِي كِتَابِ اللَّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ ...(سورة التوبة/36)
съни: "œАлбатта, Аллоҳнинг наздида ойларнинг адади — Аллоҳнинг осмонлар ва Ерни сратган кунидаги битигига мувофиқ — сн икки ойдир. Улардан тсрттаси (уруш) тақиқланган ойлардир...".
Азиз жамоат! Бугунги мавъизамиз мавзуи А ажаб ойига бағишлангани боис бу ссзнинг маъносини ҳам тушуниб олайлик. "œА ажаб" ссзи луғатда «ҳаё қилмоқ, сақламоқ, қсрқмоқ» маъноларини англатади. Ҳижрий-қамарий тақвимнинг еттинчи ойи А ажаб — Аллоҳ урушни ҳаром қилган ойларнинг бири бслгани учун шу номни олган. Ҳаром ойлардан бслгани учун А ажаб ойида нафл рсза тутишнинг савоби улуғ. Бу ойнинг фазилати шундаки, унинг йигирма еттинчи кечаси Лайғамбар алайҳиссаломнинг Исро ва Меърожлари содир бслган.
Исро ва меърож воқеаси Лайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломнинг мсъжизаларига далолат қилувчи нодир ҳодисалардандир. "œИсро" луғатда "œтунги сайр" маъносини билдиради. Лайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломнинг Маккадаги Масжидул-Ҳаромдан Қуддусдаги Масжидул-Ақсога боришлари ҳодисаси "œИсро" дейилади. Бу ҳодиса Қуръони карим остида зикр стилган:
سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آَيَاتِنَا إِنَّه هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ (سورة الاسراء/1)
съни: "œ(Ўз) бандаси (Муҳаммад)ни, унга мсъжизаларимиздан ксрсатиш учун (Маккадаги) Масжиди Ҳаромдан (Қудсдаги) Биз атрофини баракотли қилган Масжиди Ақсога тунда сайр қилдирган зотга тасбеҳ айтилур*. Дарҳақиқат, У Самеъ (сшитувчи) ва Басир (ксрувчи)дир".
А асулуллоҳнинг Исро ва Меърожларини ҳақ деб билиш имон шартларидандир. Ким Исро ҳақидаги остларни рад стса, кофир бслади.
"œМеърож" ссзи луғатда "œЗина" деган маънони билдиради. Лайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом уйғоқликларида жасадлари билан осмонга ва ундан Аллоҳ таоло хоҳлаган жойга чиққанлари воқеаси «Меърож» дейилади. А асулуллоҳ Меърожларига ишониш Аҳли суннат вал жамоа ақидасининг муҳим қисмидир. Меърож ҳижратдан бир срим йил аввал, ражаб ойининг 27-жума кечасида содир бслган, дейилади ривостларда. Меърожда мусулмонларга беш вақт намоз сқиш фарз қилинди.
Уруш ҳаром қилинган ойлар — Зулқаъда, Зулҳижжа, Муҳаррам ва А ажаб ойлари схшилик асоси қилиб қсйилгани, бу ойлар ҳурматланиши зарурлиги одатий ҳол сди. Бу ойларда жоҳилист вақтида ҳам урушлар таққа-тақ тсхтаган.
Бир йилда тсрт ойни урушсиз ой, уруш ман стилган ой деб сълон қилиш бутун дунёда тинчлик ва осойишталикни ксзлаб қсйилган ажойиб илоҳий тадбир сди. Ҳарамайни шарифайн макон жиҳатидан тинчлик-омонлик минтақаси бслса, уруш ҳаром қилинган тсрт ой замон жиҳатидан тинчлик-омонлик даври сди.
Абу Бакр розисллоҳу анҳудан ривост қилинган ҳадисда баён стилишича, Аабий соллаллоҳу алайҳи васаллам сз ҳажларида хутба қилиб: "œАлбатта, замон Аллоҳ осмонлару Ерни халқ қилган кунидаги ҳайъатига қайтди. Бир йил сн икки ойдир. Улардан тсрттаси ҳаром ойлардир. Учтаси бирин-кетин: Зул қаъда, Зул ҳижжа ва Муҳаррам ва Жумади ва Шаъбон орасидаги Музарнинг А ажаби», дедилар" (Имом Бухорий, Муслим ва Абу Довуд ривости).
А ажаб ойи ҳам муҳаррам ойлардан бслгани учун унда нафл рсза тутиш ксп савобга сга бслишнинг йслларидан бири ҳисобланади. Усмон ибн Ҳакимдан ривост қилинади: "œА ажаб ойида турганимизда Саъид ибн Жубайрдан А ажаб рсзаси ҳақида ссрадим. У: «Ибн Аббоснинг: «А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам рсза тутар сдилар, ҳатто оғизларини очмасалар керак, дер сдик. Оғизлари очиқ бсларди, ҳатто рсза тутмасалар керак, дер сдик», десётганини сшитганман», деди".
Усмон ибн Ҳаким Саъид ибн Жубайрдан А ажаб ойи рсзаси ҳақида ссраса ҳам, у киши Лайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг доимий одатлари ҳақида жавоб берганлар. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам гоҳида сурункасига рсза тутар сдилар, ҳатто кишилар у киши оғизларини очмасалар керак, деб сйлаб қолишарди. Гоҳида сса, сурункали оғизлари очиқ юрганларидан кишилар снди рсза тутмасалар керак, деб сйлаб қолишар сди. У зот А ажаб ойида ҳам шундай қилган сканлар.
Мужийба ал-Боҳилийс розийаллоҳу анҳодан, у киши сз оталари ёки амакиларидан ривост қилади: "œУнинг (отаси ёки амакиси) А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузурларига борибди. Сснгра сса бир йилдан кейин сна ҳолати ва ксриниши сзгарган ҳолда келибди ва: «Ай Аллоҳнинг А асули, мени танимаспсизми?», дебди. «Сени нима сзгартирди, олдин чиройли ксринишда сдинг?», дедилар. «Сиздан ажраганимдан сснг фақат кечасигина таом едим», деди. Шунда А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аима учун сзингни азобга солдинг?», дедилар-да, сснгра: «Сабр ойи рсзасини тут ва ҳар ойдан бир кун тут», дедилар. «Бир оз қсшинг, менинг етарли қувватим бор», деди. «Икки кундан рсза тут», дедилар. «Бир оз зиёда қилинг», деди. «Уч кундан рсза тут», дедилар. «Бир оз зиёда қилинг», деди. «Ҳаром (ой)ларида рсза тут, сснгра тарк қил, ҳаром (ой)ларида рсза тут, сснгра тарк қил, ҳаром (ой)ларида рсза тут, сснгра тарк қил, деб уч бармоқларини буклаб-ёзиб ксрсатдилар" (Абу Довуд, Аҳмад ва Аасаий ривост қилган).
Демак, А ажаб ойида нафл рсза тутиш савобли иш ҳисобланади. Машҳур «Саҳиҳ» китобларидан бошқа ҳадис китобларида келтирилган ривостларда А ажаб ойида рсза тутганларга улкан савоблар ваъда қилинган. Аммо саҳиҳ бслмаган ривостларда ҳаддан ташқари тарғибот борлиги ҳам унутилмаслиги лозим.
А асулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) даврларида ҳам бу тсрт ой иззат-икром қилинар ва ҳар қандай шароитда ҳам ҳурматланарди. Сизу бизнинг ушбу муборак ва улуғ ойларни ёд стиб туришимиздан мақсад — уларнинг фазилатларидан ташқари, йил кетидан йил, ой кетидан ойлар ва кун кетидан кунлар бетиним стаётгани ва бу билан умримиз ҳам тсхтамай стиб бораётганини тез-тез ссга келтириб туриш, демакдир. Агар инсон фақат дунёга улфатлашиб, унинг шаҳват, лаззат, турли васвасалари билан сралашаверса, охират ташвишларидан ғафлатда қолади, ҳатто уларни унутишгача боради. Аксинча фақат охиратни сйлаб, ҳаётдаги вазифаларидан воз кечса ва жамистдан узилса, боқий дунё мукофотларини бой берган бслади. Аллоҳ таоло айтади:
وَمَنْ يُرِدْ ثَوَابَ الدُّنْيَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَمَنْ يُرِدْ ثَوَابَ الْآَخِرَةِ نُؤْتِهِ مِنْهَا وَسَنَجْزِي الشَّاكِرِينَ (سورة آل عمران/145)
съни: "œКим дунё савоби (слжа)ни ирода қилса, унга сшандан берурмиз. Ким охират савобини ирода қилса, унга (ҳам) сшандан берурмиз. Шукр қилувчиларни сса, албатта, мукофотлаймиз".
Шосд, бу билан азиз умримизни ғанимат билиб, хайрли ва солиҳ амалларни қилиб боришга саъй-ҳаракатларимизни снада зиёда қилсак, Аллоҳ таоло буюрганидай ҳаёт кечирган бслур сдик. Айниқса, ушбу ойнинг маъносида мужассам бслган тинчликнинг қадрига етиш, уни асраш ва барқарорлигига сз хиссамизни қсшиш снг савобли амаллардандир.
Муҳтарам жамоат! Аллоҳ таоло "œҳурматланган" ойларда айниқса гуноҳ ишлардан сақланишга, мазкур ойларни кспроқ ибодат, зикруллоҳ билан стказишга буюради. Мана бу ойларда имкон қадар солиҳ амалларни кспроқ бажаришимиз, атрофимиздаги ночор ва муҳтож кишилар ҳолидан хабардор бслиб, уларга ёрдам қслини чсзишимиз зарур бслади. Чунки стаётган ҳар бир кунимиз ғанимат, ҳар бир соатимиз ортига қайтмайди. Ҳамма нарсанинг исрофи бслганидай, вақтнинг, умрнинг ҳам исрофи бор. Шу боис, кунлар ва ойларни чиройли амаллар, сҳсон ва схшиликлар билан безаш мусулмон кишининг вазифаларидандир.
Имом Ҳасан Басрий айтади: "œОдам боласи, бир куни стса, бу ҳақда фикр қилсин. Агар бугунги куни схшилик келтирган бслса, бунга муваффақ қилгани учун Аллоҳга шукрлар айласин. Агар бунинг акси бслса, тавба қилсин, кундузги нуқсон ва камчиликларини тунда бартараф стишга азму-қарор айласин. Зеро, схшиликлар ёмонликларни ювиб кетказади. У соғ-саломат бслгани учун Аллоҳга шукроналар айтсин! Қолган умрида камчиликларни тслдириш мумкин бслади".
Аллоҳ таоло "œҳурматланган, уруш ҳаром стилган муҳаррам", ойлардан бслмиш А ажаб ойини барчаларимизга муборак айласин. Жаннатмонанд юртимиз осмонини мусаффо, халқларини тинч ва фаровон айлаб, ватанимиз тинчлиги ва осойишталигини барқарор қилсин. Азиз умримизнинг ҳар бир йили ва ойини солиҳ амаллар, схшиликлар ва сзгуликлар билан безашимизни насиб стсин, ҳаммаларимизга икки дунё саодатини ато қилсин, омин!
Manba. (http://www.muslim.uz/index.php?option=com_content&view=article&id=1385:25052012----&catid=58:2010-02-08-12-38-10&Itemid=30)
-
:bsm3:
:asl3:
01.06.2012 й. Болалар – жаннат райҳонларидир!
بسم الله الرحمن الرحيم
Муҳтарам жамоат! Фарзанд – Аллоҳнинг санаб адоғига етиб бўлмайдиган неъматлари ичидаги бир неъматдир. У дунё ҳаётининг зийнатидир. Аллоҳ таоло марҳамат қилиб айтади:
...الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِينَةُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ... (سورة الكهف/46)
яъни: “Мол-мулк, фарзандлар дунё ҳаётининг зийнатидир...”.
Фарзанд қалб райҳонаси, гулидир. Ёшлик чоғларида уларни эркалаб кўнглимиз ҳузур қилади. Катта бўлганларида ёрдамларидан баҳраманд бўламиз. Вафот қилганимиздан кейин эса уларнинг саъй-ҳаракатлари туфайли номаи аъмолимиздаги савобларимиз зиёда бўлади.
Аллоҳ таоло Ўзининг Китобида фарзандлар дунё ҳаётининг, оила турмушининг зийнати эканини таъкидлаш билан бирга болалар сабабидан ота-оналарга юкланадиган бурч ва масъулиятларни ҳам эслатади:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ... (سورة التحريم/6)
яъни: “Эй, имон келтирганлар! Ўзларингизни ва оила аъзоларингизни ёқилғиси одамлар ва тошлар бўлмиш дўзахдан сақлангиз...”.
Ота фарзандларига ўзининг отасига яхшилик қилиш билан ўрнак бўлмоғи, уларни ўз жонидан ҳам азиз кўрмоғи лозим. Шундагина фарзанд отасининг тутган йўлидан юради, ундан таъсирланади, шу ҳолатда униб-ўсади.
Маълумки, ҳозирги кунда юртимизнинг деярли барча шаҳар ва қишлоқларида халқаро талабларга жавоб берадиган, замонавий ўқув жиҳозлари билан таъминланган коллеж, лицей ва мактабларда келажагимиз эгалари бўлмиш ёшларимиз таълим олиб, билимларини ошириб келишмоқда. Бу йилги ўқув йили ҳам якунланиб, коллеж, лицей ва мактаб ўқувчилари ёзги таътилга чиқадилар,сўнгра ушбу ўқув масканларининг битирувчи ўқувчилари ўзлари қизиқиб танлаган соҳалар бўйича олий ва ўрта махсус ўқув юртларига кириш учун тайёргарлик кўра бошлайди.
Айни шу вақтда ота-оналар ўзларининг азиз фарзандларига, устозлар шогирдларига, катталар кичикларга йўл-йўриқ кўрсатиб, таътил даврида уларнинг қизиқиш ва ҳоҳишларига қараб бирор касб-ҳунар билан шуғуланишлари ёки спортнинг бирор тури билан шуғулланишларига кўмаклашишлари мақсадга мувофиқ бўлади.
Ёзги таътил вақтида ёшларни бекор қолдирмаслик лозим. Гиёҳвандликка ружу қўйиш, ҳар хил ёт оқимларга эргашиш каби зарарли одатлардан ёшларимизни сақлашимиз, бунда эса, иложи борича уларни нима билан шуғулланаётгани, кимлар билан юргани ҳақида маҳалла куй, қўни-қўшни, айниқса, ота-оналар жуда катта эътибор билан қарамоқликлари керак бўлади. Аксинча, улар билан қизиқилмаса, уларга нисбатан бепарво бўлинса кўнгилсиз ҳолатлар юзага келиши мумкин. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилганлар:
" ... اِغْتَنِمْ شَبَابَكَ قَبْلَ هَرَمِكَ وَفَرَاغَكَ قَبْلَ شُغْلِكَ ... " (رواه الترمذى)
яъни: “Ёшлик вақтингизни кексаликдан олдин, бўш вақтингизни бирор иш билан машғул бўлиб қолшишдан олдин ғанимат билинг!”.
Ушбу ҳадисдан, хулоса шуки, ота-оналар фарзандларига ҳар бир кунни ғанимат билиб, ҳаётдан фойдаланиш зарурлигини ўрганишлари керак. Уларни ёшлик давридан бошлаб меҳнатга ўргатиб, ҳалол меҳнат, пешона тери билан топилган ризқ-рўзида барака бўлиши ҳақида панду насиҳатлар қилишлари айни муддаодир.
Фарзанднинг ахлоқ-одобига ёмон дўсту ёрларнинг ҳам таъсири жуда катта бўлади. Пайғамбар алайҳиссалом айтганлар: “Яхши ҳамсуҳбат билан ёмон ҳамсуҳбат мисоли мушки анбар сотувчи билан темирчига ўхшайди. Сен мушки анбар сотувчининг мушкидан сотиб олмаган тақдирингда ҳам унинг хушбўй ҳидидан баҳраманд бўласан, темирчининг босқони уйингни ёки кийимингни ёндириб юбормаган тақдирда ҳам, унинг бадбўй ҳидидан кўнглинг хира бўлади”.
Муҳтарам жамоат! Ҳар қандай жамиятда комил инсонни тарбиялаш учун асосан унинг руҳий-маънавий оламини бойитиш, онгига эзгу фазилатлар ва юксак ахлоқ намунасини сингдириш алоҳида аҳамиятга эга. Бу борада мусаффо ва бағрикенг, олийжаноб ва инсонпарвар дин бўлган ислом дини инсонларни ҳалолликка, эзгуликка, инсоф-адолатга, бошқаларга яхшилик қилишга чорлаши билан катта хизмат қилиб келмоқда.
Ислом динида тарбияга алоҳида эътибор берилгани боис ҳам пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам:
" مَا نَحَلَ وَالِدٌ لِوَلَدِهِ أَفْضَلَ مِنْ أَدَبٍ حَسَنٍ " (رواه الترمذى)
яъни: “Ҳеч бир ота ўз фарзандига яхши тарбия ва гўзал одобдан буюкроқ ҳадя бера олмас”, - деб марҳамат қилганлар.
Ҳозирги кунда фарзандларимиз дунёнинг энг ўткир, фаол, уддабурон, ватанпарвар ёшларига айланиши, уларни фидоийлик, ватанпарварлик, тадбиркорлик, миллатпарварлик, садоқатга ўргатиш кўп жиҳатдан ота-оналарга боғлиқ. “Қуш уясида кўрганини қилади”, - дейди доно халқимиз. Бу борада, албатта, ота-онага ёрдам беришда бутун жамоатчилик – маҳалла-куй, устоз-мураббийлар ҳам масъулдирлар.
Ҳар бир даврнинг ўрганилиши лозим бўлган илму ҳунарлари бор, уларни пухта билиш ва эгаллаш шу даврда яшаб турган ёшларнинг бурчидир. Ҳазрати Али таълим берганларки: “Болаларингизга келажак давр илмини ўргатингиз, чунки улар сизнинг замонингиздан бошқа даврда дунёга келишади”.
Ота-онанинг фарзандлари улғайган сари болаларга ва уларнинг тақдирига ҳушёрроқ қараши кучайиб бориши лозим, уларни юксак қадриятларимизнинг асл ва бақувват илдизларидан баҳраманд этиш, бугунги турмуш тарзимизга мос тарбия бериш, албатта биз ота-оналарнинг зиммамиздаги муҳим вазифалардан саналади. Кези келганда оилада фарзандларимизнинг бирига айтилган насиҳат айни чоғда унинг ака-укаларига ҳам тегишли бўлиши, хонадондагиларнинг барчасига бирдай таъсир қилишини назарга олган ҳолда иш тутишимиз ва фарзандларимизни илм олишга ва касб-ҳунар эгаллашларига ҳамдард ва ҳамфикр бўлишимиз даркорлигини унутмаслигимиз ҳамда уларни теварак атрофимизда бўлаётган воқеа-ҳодисаларга, ўзгаришларга бефарқ бўлмай дахлдорлик руҳида тарбия беришимиз, келажакка катта ишонч билан боқишга ўргатишимиз керак бўлади.
Чиройли одоб-ахлоқ инсондаги барча фазилатларнинг энг олий ва афзалидир. Зеро, ҳусни хулқ соҳибидан доим эзгулик, яхшилик кутилади. Ўзига, оиласига, жамиятига ва Ватанига манфаат етади. Шунинг учун ҳам улуғларимиз: “Ёшлар ўртасида соғлом турмуш тарзи тамойилларини қарор топтириш, уларни гиёҳвандлик, ахлоқсизлик, четдан кириб келаётган ҳар хил зарарли таъсирлардан, “оммавий маданият” ниқоби остидаги таҳдид ва хавф-хатарлардан асраш масалалари бир зум ҳам эътиборимиздан четда қолмаслиги даркор”, - деб уқтирадилар.
Демак, бугунги мураккаб бир замонда ўзлигимиз ва миллийлигимизни англашимиз, ёш авлод тарбиясида муҳим ўрин тутган одоб-ахлоқ, катталарни ҳурмат қилиш, кичикларга иззатда бўлиш, юриш-туриш, кийиниш, еб-ичиш, бошқалар билан муомалада бўлишдаги меъёр, тартиб-қоидалар каби бой ва ўлмас миллий қадриятларимиз руҳида камолотга етказиш алоҳида аҳамият касб этади.
Жамиятимиз истиқболи эгалари бўлган баркамол авлод-ёшларнинг чиройли хулқлари муҳим эканини таъкидлаб Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилганлар:
" اِنَّمَا بُعِثْتُ لِاُتَمِّمَ مَكاَرِمَ الْاَخْلاَقِ " (رواه مالك)
яъни: “Пайғамбар бўлиб келишимнинг асосий боиси гўзал ахлоқни тамомига етказишдан иборатдир”.
Фарзандларимизга, барча авлодларимизга чиройли одоб-ахлоқ, имон ва эътиқодни ўргатиш нафл ибодатдан кўра афзал ва савобли иш ҳисобланади. Чунки, фарзандларимизнинг чуқур билими, чиройли одоб-ахлоқи билан таскин топамиз ва хотиржам бўламиз. Зеро, ўзимиздан кейин солиҳ фарзанд қолдиришимиз, биз учун доимий эҳсон, руҳ шодлиги ва масрурлигига сабаб бўлур, иншоаллоҳ.
Демак, фарзандларимиз бизнинг том маънодаги меросхўрларимиз бўлгани учун ҳам, улар гўё яхши амалларимизни давом эттирувчи бўлиб ҳисобланадилар. Зеро, улар томонидан бажарилган ҳар қандай яхши ишларга муносиб савоб ва ажрлар бўлиши ҳақида жаноб пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай марҳамат қиладилар: “Инсон вафот этганда унинг амали тўхтайди, фақат уч нарса туфайли унинг номаи аъмолига савоб ёзилиб туради: садақаи жория, фойдали илм, дуои хайр қилувчи солиҳ фарзанд” (Муслим ривояти).
Шу ўринда яна шуни таъкидлаб ўтиш лозимки, ўқувчи ва талабаларнинг таътил кунларида дам олиш кунларида уларни назорат қилиб туриш ҳаммамизнинг бурчимиздир. Ахлоқсизликка олиб борадиган ёмон йўлларга кириб кетишларига йўл қўймасдан таътил айёмини мароқли, мазмунли ўтказишларига ёрдам берайлик.
Фарзандларимизни меҳнатга ҳам тарғиб қилайлик, касб-ҳунар ўрганишларига имконият яратиб, келажак ҳаётда ўз ўринларини топишлари учун ҳозирдан уларга замин яратайлик.
Ёшларимизни илму-маърифатга қизиқтириб, ўргатиб борайлик. Зеро, илму фаннинг қайси соҳасида бўлса ҳам қизиқиш билан ўқиб-ўрганиб, маълумот ҳосил қилган ҳар қандай фарзанд, албатта, одамийлик хусусиятларига маълум миқдорда эга бўлади.
Муҳтарам жамоат! Хулоса қилиб айтамизки, азиз фарзандларимиз ўзларининг макоримул ахлоқ каби улуғ сифатлар билан зийнатлаган ҳолда илм олишда, касб-ҳунар малакаларини ҳосил қилишда, жамият ва Ватанга хизмат қилишда зўр куч ва ғайрат сарфлайдилар деб умид қиламиз.
Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом болаларни “жаннат райҳонлари”, деб атаганлар. Уларнинг жаннат райҳонлари бўлиб етишишлари эса ўғил-қизларимизнинг чиройли хулқли, диёнатли, эл-юртига садоқатли, миллатига муносиб этиб тарбиялашга боғлиқ. Шундай экан, Аллоҳ таоло барчаларимизни фарзандлар тарбияси ҳақида ҳамиша ўйлайдиган инсонлардан қилсин, уларни Ватанга, халқимизга, динимизга муносиб кишилар қилиб тарбиялашда тавфиқ ва ҳиммат ато этсин, фарзандларимизнинг икки дунё саодатига мушарраф айлаб, солиҳ мўминлардан бўлишларини насиб айласин.
Аллоҳ таоло барчаларимизни ҳидоятидан адаштирмасин! Ватанимизни тинч, осмонимизни мусаффо айлаб, турли хил балою офатлардан Ўз паноҳида сақласин, Омин!
Manba. (http://www.muslim.uz/index.php?option=com_content&view=article&id=1389:2012-05-29-11-51-44&catid=58:2010-02-08-12-38-10&Itemid=30)