БУХОА О ТЕАТА И, Садриддин Айний номидаги давлат мусиқали драма ва комедис театр и — тснғич узбек профессионал театрларидан. 1921 й. Ф.Хужаев ташаббуси б-н ҳаваскорлар гуруҳи асосида ташкил қилиниб, 1922 й. «Туҳматчилар жазоси» (Ҳамза) спектакли б-н очилган. Иккинчи спектакли «Туркистон табиби» (М. Уйғур, 1923). Ташкилотчиси ва бадиий раҳбари — Маннон Уйгур. ҳ.Латипов, Л. Аазруллаев, А. А аҳмонов, Л. Латипов, С. Табибуллаев, А. Ғаниев ва б. театрнинг илк ижодкорлари бслиб, театр тараққиётига катта ҳисса қсшдилар. 1924 й.да театрнинг бир гуруҳ актёрлари Москвадаги узбек драма студиссига сқишга юборидди. 1930 й.нинг охиригача кичик пьеса ва коняерт дастурлари б-н кифосланди. Драма студиссини тугатган актёрлар (Б. Хсжаев, С. Абдуллаев, А. Олимова, Б.Жамолов, М. Мусаев ва б.) қайтгач (1930), театр том маънода профессионал театр мақомига сга бслди. Улар саҳналаштирган «Исён» (Д. Фурманов ва С. Лоливанов), «Зсраки табиб» (Ж. Мольер), «Қон ва сув» (Л. Сайфуллина) спектакллари театрнинг профессионаллик даражасини снада мустаҳкамлади. 1931 й. Я. Бобожонов бадиий раҳбар, Ш. Шораҳимов сса бош рассом стиб тайинландилар. 30-й.ларнинг срталари театр ижодий фаолистида бурилиш даври бслди. А еализм услубини чуқур сгаллаш, сришилган ижодий муваффақистларни мустаҳкамлаш борасида жиддий иш олиб борилди. Шу ижодий жараён давомида узбек драматургасси, рус ва чет сл мумтоз асарлари актёрларнинг ижро маҳоратини ошишида, театр жамоасининг сз ижодий йсналишига сга бслишида муҳим роль сйнади. 1936 й.дан театр «мусиқали драма театри»га айлантирилди. Шу йиллари театр жамоаси А. Хсжаева, С. Ярашев, А. Охунов, А. Аеъматова, А. Атоев, 3. Солиева каби ижодкорлар б-н бойиди. Уруш йиллари сзбек халқининг мардонавор кураши акс сттирилган асарлар саҳналаштирилган бслса, тинч қурилиш даврида репертуар мавзу жиҳатдан бойиди. Асосий сътибор даврнинг долзарб муаммоларига қаратилди, халқимизнинг фидокорона меҳнати, ахлоқий ва маънавий гсзаллиги, тинчлик, инсонпарварлик ғосларига интилиш спектаклларда сз ифодасини топди. «Лайли ва Мажнун» (Хуршид; Т. Содиқов, А . Глиср мусикаси), «А авшан ва Зулхумор» (К. Яшин; Т. Содиқов мусиқаси), «Курбон Умаров» (С. Абдулла, Чустий; Т. Жалилов мусиқаси), «Олтин ксл» (Уйғун, М. Левиев мусиқаси); «Шоҳи сузана», «Оғриқтишлар» (А. Қаҳҳор), «Юрак сирлари» (Б. А аҳмонов), «Офтобхон» (К. Яшин; X. Тсхтасинов мусиқаси), «Бой ила хизматчи» (Ҳамза), «Алишер Аавоий» (Уйғун, И. Султон), «Имон» (И. Султон) ва б. спектакллар сахналаштирилди. 1958 й. театрга Садриддин Айний номи берилди.
60—70-й.лар театрнинг мустақил репертуар сратиш борасидаги ижодий изланишлари сз самарасини берди ва театр уз ижодий чуққисига кутарилди. Саҳнада реалистик ижро асосларини урнатишда, ижрочилик санъатини юксак профессионал даражага кстаришда М. Мусаев, Б. Жамолов, А. Акобиров, А . Ботиров каби реж.ларнинг хизматлари катта будяи. Бухоронинг утмиши мавзуида спектакллар саҳнага қсйидди. Шунингдек, айрим кишилар онги ва хулқатворидаги иллатларни фош стиш, шу йул б-н жамистга муносиб фазилатли кишиларни тарбислаш театр репертуарининг асосий йуналишига айланди. Бир қатор мусиқали драма ва комедис асарлари саҳналаштирилиб, узининг ижодий дадиллигини, ижтимоийпсихологик асарлар сратишга қодирлигини ксрсатди. «А евизор», «Уйланиш» (А. Гоголь), «Ҳамлет» (У. Шекспир), «Хушчақчақ гадолар» (К. Гояяи), «Мирза Иззат Ҳиндистонда» (Б. Гарги; М. Ашрафий мусикаси), «Гули сиёҳ» (С. Жамол; Д. Соатқулов мусикаси), «Қаламқошлигим» (М. Каримов; С. Жалил мусиқаси), «Зебизебона» (Т. Тула; И. Акбаров), «Лақма» (Уйғун; С. Жалил мусикаси) ва б. шулар жумласидан. 1980й лардан бошлаб юксак сависли, бадиий пишиқ ва госвий мукаммал спекталлар («Ўз аризасига кура», «Абулфайзхон», «Бир кам дунё», «Жаноза уқилмасин», «Ибн Сино» ва б.) саҳналаштирилди. 90-й.лардан театрга снги кучлар (М. Содиқова, С. Зоҳидова, Б. Болтаев, Ф. Абдуллаев ва б.) келиб қсшилди ва узлари б-н театрга снги ҳаёт нафасини олиб кирдилар. «Уруш» (Ш. Аурматов), «Юрагимни сотаман», «Соҳибқирон Темур» (С. Сирожиддинов), «Чимиддиқ» (А. Хушвактов), «Тентакфаришталар» (Ш. Бошбеков), «Давлат болалари» (А . Мухаммаджонов), «Ҳақрост» (Й. Муқимов) каби спектакллар б-н театр сз мавқеини тиклади. Театрда Ҳ. Ааймов, А. Аеъматова, А. Файзиев каби Ўзбекистон халқ артистлари турли йилларда ижод қилганлар.
Театрнинг етакчи актёрлари: 3. Каримов, А. Мавлонов, А. Муминова, Б. Бақоев, А . Аргашев, С. Ғуломова, Ш. Йуллиев ва б. Бош реж.— Убайдулла Бақоев.
Жсра Махмудов, Исомитдин Жумаев.
«Ўзбекистон Миллий Аняиклопедисси»дан