Usmon og'aga qarab:
- Modomiki, ezgu bir ishni niyat qilgan ekansiz, menga qolsa Yusuf afandi aytgan taklif munosibga o'hshaydi. Agar bolaning onasi ham oatsi ham bo'lmasa uni uyingizga olib borganingiz maqulroq edi. Biroq hozirgi vaziyat boshqacha. Demak, bolani olmasdan orqavarotdan yordam berish hayrliroq bo'ladi. Agar rozi bo'lsangiz bu ishga men ham bosh qo'shsam. Og'ayni, tashabbus zidan, albatta. Ammo barobar harakat qilib, savobdan men ham hissa olayin. Muhimi shuki, bu yordam faqat mahfi bo'lishi lozim. Uyga borib, bolani olmaslikka qaror qildim deysiz. "Bolani urib so'kib savob o'rniga gunoh orttirmaylik tag'in", deysiz. Ayolingiz mabodo:"Boalni olmadikku, yeb ichishini ta'minlab turibmiz" deb qolsa bormi, bu gapni o'sha ona eshitsa, ko'ngil qolishma bo'lmasin. Shunay emasmi, afandim.
Yusuf afandining haq so'ziga Usmon og'a nima ham deya olardi.
- To'g'ri juda ham to'g'ri. Alloh madadkoringiz bo'lsin. Alloh savobdan bebahra qilmasin, dedi. Yetim masalasi shu bilan yopildi.
Bir necha daqiqa jim qoldilar. Eshik tomonga qarab o'tirgan Yusuf afandi Mustafo bilan o'rtog'i kirib kelganini ko'rgach, mavzuni ochishga qulay fursat ekldi deb, sekingina chaqirdi:
- Mahmud og'a.
Og'a boshini ko'tardi:
- Ha, afandim,-dedi. Ko'pincha unga faqat afandi deb hitob etardi.
- Og'a, ana bu bolalarni ko'ryapsizmi? Huv anavi stolda o'tiribdilar.
Og'a boshini o'sha tomonga burdi, qaradi:
- Ha, ana u yigitlarmi? Ularni anchadan beri ko'rib turaman.
- Hosh, nima deysan?
-Nimaga, nima deyman?
- Ya'ni bu yigitlarning bizdek kesa yoshli kishilarning orasiga qo'shilishiga, bu choyhonaga kelib ketishlariga. Ko'ryapsizki, oramizda boshqa yoshlar yo'q.
Mahmud o'g'a unga taajjub aralash qarab turdi-da,gap boshladi:
- Hazillashaypsizmi?Sizga nima bo'ldi? Charchagan ko'rinasiz. Bular oliyjanob, azamat yigitlar, menimcha, bu yerga bizdan ko'ra ko'proq yarashadi.Agar choyhona bir bog'u bo'ston bo'lsa, uning eng toza gullari shu ikki azamatdir. Biz bugun aql hushimizni yig'ib olganmiz. Ammo agar biz shu yigitlar yoshida bo'lsak, vujudimizda kuch-quvvat to'lqinlanib tursa o'zimizni tuta bilarmidik? O'ylab ko'raylik biz o'spirinlik paytimizda shularga o'hsharmidik?Yo'q. Hozirgi serfayz bir holga kirgunga qadar nelar qilmadik?Ular esa hosirdanoq hayotini o'zgacha bir mezonlar asosiga qurganlar. Kim bilsin,bizning yoshimizga yetganda qanday bo'ladi,ular?Fazilatlari shuki, ular yomonlikka kuchi yetmay qolganidan so'nggina yomonlikdan yuz o'girgan emas...
Mahmud o'ga ikki yigitga yana bir qur ko'z qirini tashladi va so'zida davom etdi:
-Kesa kishi nima uchun hurmat qilinadi?Menga tushuntiring. Vazmin, podob ahloqda ibratli, hayotda tajribali tarbiyali bo'lgani uchun measmi? Masalan, oltmishga chiqqan kishi oppoq soqoli bilan mast alast yursa nima bo'ladi?Hatto bola ham uni kalaka qiladi. Xorlaydi. Odamlar oldida bir pullik hurmati qolmaydi. Yoki yomon so'zlar bilan ikki gapning birida so'kinib, og'ziga kelganini aytadigan odamni kim ham hurmat qiladi?!Insonning izzt hurmatga loyiq noloyiqligi hatti harakatidan ham bilinadi. Nazarimda, bu bolalar, garchand yosh bo'lsalarda, ma'naviy ahloqiy jihatidan yuksak darajaga yetishibdi.Bular ham tengdoshlariga o'hshab kayf safoga berilib, turli qimorhona yoki mayhonalarda kunini tunga ulasa nima ham qilardingiz? Ota-oanlari yoki qarindosh urug'arini isnodga qoldirsachi?Dinga iymonga hamiyyatga dushman dog' bo'lsa amallarini anglamasa ne qilardingiz?Hayvonlardek maqsadsiz tilsiz jonivorlardek beparvo yurish bular tabiatiga noloyiqdir. Menimcha bular ba'zi bezori yoshlarga aralashmadan to'g'ri yo'l tutmoqdalar. Oramizda bularday azamatlarning ko'paygani yahshi-da!
Usmon og'a uning gaplarini tasdiqladi:
- Juda o'rinli zarur gapni aytdingiz. Shularga o'hshash odobli o'g'lim edi, yana Allohdan nima istardim?Qonlari qaynagan kuch qavvatlari to'lib toshgan bir paytda quchoq ochib turgan munkirga berilmasdan,ibodatida etsa, otasi bobosi, tengdoshlarining jiddiyatiga erishsa, koshki zamonaviy yoshlarimiz shularday hech bo'lmasa, shularning yarmicha bo'lsa?
Usmon og'a so'zini tugatarkan achinib, afsuslanganday boshini chayqab qo'ydida, Yusuf afandiga qaradi:
- Afandim, siz har holda bir yahshilikni niyat qildingiz.
So'ng choy tashuvchiga sal ovozini ko'tarib:
- Bolam..., - dedi va qo'li bilan bu yoqqa kel imladi.
- Sen bizga uchta qahva keltir, hov anavi ikki azamatga ikkita choy olib bor.Bizdan ekanini aytma.