Inson holatining o‘lim bilan bog‘liq o‘zgarishida ikki jihat bor:
Birinchisi, inson o‘lishi bilan undan ko‘zi, qulog‘i, tili, qo‘li, oyog‘i, umuman barcha a’zolari tortib olinadi. Shuningdek, u ayoli, farzandi, yaqinlari va boshqa tanishlaridan ajra-ladi. Chorva hayvonlari, xizmatkorlari, dalalari, hovlilari va boshqa mulklari qo‘lidan ketadi.
Aslida bu ashyolarning insondan tortib olinishi bilan insonning bu ashyolardan tortib olinishi o‘rtasida farq yo‘k. Ne-gaki, og‘riq beruvchi narsa bu — firok, ayrilikdir. Bir gal ayrilik, kishvdan molini tortib olish tufayli yuz bergan bo‘lsa, keyingi safar kishini mulki va molidan ajratib, asir qilish orqali sodir bo‘lgan. Og‘riq ikkala holatda ham bir xil.
Demak, o‘limning ma’nosi, insonni bu olamga o‘xshamagan boshqa olamga eltish orqali uni mol-mulkidan sug‘urib olish yoki sug‘urib olinishidir.
Agar inson bu duneda nimanidir o‘ziga do‘st tutsa, shu narsa bilan ovunib, uning borligiga odatlangan bo‘lsa, undan ajralishning hasrati katta bo‘ladi, borligiga odatlangan narsaning yo‘qolishi uni cheksiz g‘amga botiradi. Dunyoni do‘st tutgan bu qalb egasi qolib ketayotgan mol-mulkidan, mavqe-martabalarian, hovli-joylaridan, hatto bir paytlar kiyib, u bilan ko‘zla-ri kuvongan ko‘ylagidan e’tiborini uzolmaydi.