* * *
Abu Tolib nima uchun imon keltirmadi?
Jiyanini shu qadar yaxshi ko‘rgan bir inson uning hurmati uchun bir martagina bo‘lsa ham «La ilaha illalloh» deya olmasmidi?
Buning sabablarini yolg‘iz Olloh biladi. Biz ojizona aqlimiz ila faqat taxmin qilishimiz mumkin. Ehtimol, imon keltirsam, Rasulullohni (s.a.v.) himoyaga olish imkoniyatidan mahrum bo‘lib qolaman, deb xavotirlangandir. Chunki qurayshlar orasida beqiyos bir obro‘e’tibori bor edi. Ammo imon keltirsa, bu e’tiborga putur yetib, mushriklar Rasulullohga (s.a.v.) qarshi har qanday fitnafasodni qo‘zg‘ay olar edilar.
Axir, bir paytlar qurayshlarning suyukli, hurmatli bir ulug‘ kishisi bo‘lgan Abu Bakr imon keltirganidan so‘ng butunlay mensimay qo‘yilgan, hatto xushidan ketgunicha kaltaklangan edi. Va o‘sha kundan e’tiboran kimsani himoyasiga olish huquqidan mahrum bo‘ldi. Aks holda, Habashistondan qaytgan musulmonlar Valid ibn Mug‘iyra, Abu Uxayxa, kabi mushriklarning himoyasiga kirishga majbur bo‘larmidilar?..
Xo‘sh, unda hayotining so‘nggi kunlarigacha sodiq bo‘lib qolgan dinini o‘lim to‘shagida yotganida o‘zgartira olmasmidi? Jiyanini chaqirtirib, hech kimga eshittirmay, uning qulog‘iga kalimai tavhidni so‘zlab, bu ishni sir saqlashni iltimos qilsa bo‘lmasmidi?
Bular Abu Tolib uchun mushkul emasdi. Ushbu kalimani keltirsa, jiyani benihoya quvonishini ham bilardi.
Bu masalani uning Rasulullohga (s.a.v.) aytgan quyidagi suzlari oydinlashtiradi:
— Ey suyukli jiyanim! Olloh haqqi, agar sening va bolalaringning boshiga balolar yog‘dirib, yomonlik qilishlaridan tashvishlanmaganimda va qurayshiylar, o‘limdan
qo‘rqib shunday dedi, tarzida bo‘hton yog‘dirishlaridan andisha qilmaganimda, hech ikkilanmay shu so‘zlarni aytgan bo‘lardim. Hatto boshqa bir maqsadniyat bilan bo‘lmasa ham, azbaroyi seni xursand qilish uchungina so‘zlardim.
Mana shu ikki xusus tufayli Abu Tolib oxiratga kalimai tavhidni so‘zlamay ketdi balki...
Birinchidan, suyukli jiyanini qo‘riqlash va himoya qila olish uchun bo‘lsa, ikkinchidan, «Abu Tolib o‘zi boqib katta qilgan yetimining diniga kirdi, o‘limdan keyingi hayot uni qo‘rqitdi», deyuvchilarning muhokamasidan jiyanini xalos etish uchun imon keltirmagandir...
Ammo toki insoniyat bor ekan, yer yuzida bittagina musulmon qolgunicha ham, Sayyidi anbiyoga beminnat xizmat qilgani evaziga Abu Tolibning nomi xotiralarda yashayveradi, mehr-muhabbat va hurmat bilan tilga olinaveradi...
Ammo ikkita ashaddiy mushrik oldida sir boy bermaslik niyatida, so‘nggi daqiqalarda bo‘lsa ham, atigi bir marta, loaqal yashirin tarzda kalimai tavhidni so‘zlamagani noxush qabul qilinaversa kerak...
Balki u, so‘zlaydigan bo‘lsam, birovdan yashiribqo‘rqib emas, ochiqchasiga xitob qilib hayqiraman. Yorug‘ yuz bilan, ko‘krak kerib, hech kimdan andisha qilmay so‘zlayman. Bugungi kungacha jiyanimni himoya qilish imkoniyatidan mahrum bo‘lmaslik uchun shu yo‘lni tutdim, bugundan e’tiboran esa, qurayshlar orasida musulmonman, degan xayolni ko‘nglidan kechirgan bo‘lsa ajab emas. Yoki qalban intilsa ham, bilaturib shirk hayotida qolishni tanlagan bo‘lishi ham mumkin.
Bular yolg‘iz Ollohga ma’lum narsalar.
Rahmati cheksiz bo‘lgan Buyuk Olloh ertaga Habibi adibiga qilgan ushbu xizmatlari evaziga Abu Tolibga nisbatan qanday muomalada bo‘lajak? Rasulullohni (s.a.v.) sevuvchi har bir mo‘minning qalbida Abu Tolib uchun hosil bo‘ladigan yara to qiyomat kunigacha bitmayajakdir.