631/1. Ibn Abbosdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) Ashaj Abdulqaysga: «Senda ikki xislat bordir. Alloh o‘sha xislatingni yaxshi ko‘radi. 1. Halimlik. 2. Bosiqlik», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari.

632/2. Oishadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Albatta, Alloh taolo muloyimdir. Va har bir ishda muloyimlikni yaxshi ko‘radi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

633/3. Oishadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Albatta, Alloh taolo muloyimdir. Va muloyimlikni yaxshi ko‘radi. Hamda qo‘pollik va bundan boshqa xislatlarga bermaydigan savobni unga beradi», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari.

634/4. Oishadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Albatta, muloyimlik biror narsaga aralashsa, o‘sha narsani ziynatlaydi. Ammo uni ajratib olinsa, u aybli bo‘ladi», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari.

635/5. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bir a’robiy masjidga siyib yubordi. Odamlar uning ta’zirini berish uchun o‘rinlaridan turishganida, Rasululloh (s.a.v.): «Uni tek qo‘yinglar. Siygan joyiga bir paqir suv quyib yuboringlar. Albatta, sizlar oson etish uchun yuborilgansizlar. Qiyin qilish uchun yuborilmagansizlar», deb aytdilar. Imom Buxoriy rivoyatlari.

636/6. Anasdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Oson qilinglar, qiyin qilib qo‘ymanglar. Xursandlik xabarini beringlar, qochirib yubormanglar», deb aytdilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

637/7. Jarir ibn Abdullohdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Kimki muloyimlikdan mahrum bo‘lsa, yaxshiliklarning barchasidan mahrum bo‘libdi», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari.

638/8. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bir kishi Rasulullohga (s.a.v.) «Ey Allohning Rasuli! Menga vasiyat qiling», deganida, u zot: «o‘azab qilma», dedilar. Bu kishi bir necha marta so‘raganida ham Rasululloh (s.a.v.) «o‘azab qilmagin», dedilar. Imom Buxoriy rivoyatlari.

639/9. Abu Ya’lo Shaddod ibn Avsdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Albatta, Alloh taolo har bir ish ustida yaxshi ish qilishni lozim etgan. Agar biror (hayvonni) o‘ldirsangiz yoki so‘ysangiz, chiroyli qilib so‘yinglar. Va sizlardan biringiz so‘yadigan narsasini qiynamasdan pichog‘ini o‘tkirlab olsin», de dil ar. Imom Muslim rivoyatlari.

640/10. Oishadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasulullohga (s.a.v.) qachon ikki ishning biri ixtiyor berilsa, agar unda gunoh bo‘lmasa, osonini tanlar edilar. Agar gunoh ish bo‘lsa, odamlarning undan eng uzog‘i bo‘lardilar. U zot o‘zlari uchun hech ham o‘ch olmasdilar. Bordiyu Alloh muhtaram qilgan narsa behurmat qilinsa, unda Alloh uchun o‘ch olardilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

641/11. Ibn Mas’uddan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Sizlarga do‘zax harom kishini yoki do‘zax unga harom bo‘lgan kishining xabarini beraymi? U birodarlariga hojat vaqtida yaqin turadigan, tavozu’li va muloyim kishidir», dedilar. Imom Termiziy rivoyatlari.

75-BOB
Kechirimli bo‘lib, johillardan yuz o‘girish haqida

Alloh taolo:
«(Ey Muhammad), marhamatli bo‘ling, yaxshilikka buyuring va johillardan yuz o‘giring!» (A’rof surasi, 199-oyat),

«Bas, (shunday ekan, ey Muhammad, siz johil kimsalarning yetkazayotgan ozor-aziyatlariga sabr-toqat qiling va ulardan) chiroyli yuz o‘girish bilan yuz o‘giring!» (Hijr surasi, 85-oyat),

«Balki (ularni) avf qilib, kechirsinlar. Alloh sizlarni mag‘firat qilishini istamaysizlarmi?» (Nur surasi, 22-oyat),

«(U taqvodor zotlar)... odamlarning (xato-kamchiliklarini) avf etadigan kishilardir. Alloh bunday yaxshilik qiluvchilarni sevadi» (Oli Imron surasi, 134-oyat),

«Albatta, kim (o‘ziga yetgan ozor-aziyatlarga) sabr qilsa va (intiqom olmay Alloh uchun) kechirib yuborsa, shak-shubhasiz bu (ish) ishlarning maqsadga muvofig‘idir» (Sho‘ro surasi, 43-oyat), deb aytgan.

642/1. Oishadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bu onamiz Rasulullohga S: «Uhud kunidan tashqari sizning ustingizda boshqa yana qattiq kun bo‘lganmi?» deganlarida, Rasululloh (s.a.v.): «Ha, qavmingdan ozor yetdi. Bularning eng shiddatlisi Aqaba kuni ulardan yetgan ozordir. Men ibn Abduyolil ibn Abdukulolga o‘z da’vatimni taqdim qilganimda, u men xohlagan da’vatga quloq ham tutmadi. Shu alfozda xafa bo‘lib yo‘lga ravona bo‘ldim. Qarnussao’lib nomli yerga borganimda, o‘zimga kelib, boshimni ko‘tarsam, bir bulut ustimda soya bo‘lib turibdi. Qarasam, Jabroil alayhissalom turibdilar. Keyin u zot menga xitob qilib: «Albatta, Alloh taolo qavmingizning aytgan so‘zini va bergan raddiyalarini eshitdi. Hamda tog‘lar farishtasini xizmatingizga yubordi. Nima xizmatingiz bo‘lsa, buyuring, u bajaradi», dedilar. Keyin tog‘ farishtasi oldiga chaqirib, menga salom berdi. So‘ngra u: «Ey Muhammad, albatta, Alloh taolo qavmingiz sizga aytgan so‘zini eshitdi. Men tog‘ farishtasidirman. Alloh meni sizning xohlagan buyrug‘ingizni ro‘yobga chiqarish uchun yubordi. Agar xohlasangiz, ikki metin qoyani bir-biriga urayin, ular orasida qolib halok bo‘lishsin», dedi. Shunda Rasululloh (s.a.v.): «Balki ularning pushti kamaridan Allohga biror narsani sherik qilmay, yakka Uning o‘ziga ibodat qiluvchi kishilar chiqib qolishi mumkin», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

643/2. Oishadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) biror kishini yo xotinlarini yoki xodimlarini qo‘llari bilan urmadilar. Faqatgina Alloh yo‘lidagi jihodda qo‘llari bilan urdilar. Va yana biror kishi tomonidan o‘zlariga yetgan ozor uchun o‘ch olmadilar. Faqatgina Alloh muhtaram qilgan narsa behurmat qilinsa, Alloh uchun o‘ch olardilar. Imom Muslim rivoyatlari.

644/3. Anasdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Men Rasululloh (s.a.v.) bilan birga ketayotgan edim. U zotning ustlarida hoshiyasi yo‘g‘on najroniy choponlari bor edi. Bir a’robiy u zotga yetib olib, haligi choponlaridan qattiq tortdi. Men u zotning bo‘yin tomonlariga qarasam, a’robiy choponlarini qattiq tortganidan hoshiyasining izi tushib qolibdi. Keyin u a’robiy: «Ey Muhammad, huzuringdagi Allohning mollaridan menga ham ber», dedi. Rasululloh (s.a.v.) uning bu muomalasiga kulib qo‘ydilar. Va keyin unga biror narsa berib yuborishni buyurdilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

645/4. Ibn Mas’uddan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasulullohni (s.a.v.) ko‘rib turgandekman. U zot nabiylardan biri haqida (Allohning ularga salavoti, salomlari bo‘lsin) hikoya qilib: «U nabiyni qavmi urib, yuzlarini qonatib yubordi. U nabiy esa yuzlaridan qonni artib: «Allohim, qavmimni kechirgin. Chunki ular bilmasdan ozor berishdi», dedi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

646/5. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Kurashda kuch bilan yengadigan odam kuchli emas, balki jahli chiqqanida g‘azabini bosib olgan kishi kuchlidir», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari.

76-BOB
Boshqalardan yetgan ozorlarga chidamli bo‘lish haqida

Alloh taolo:
«(U taqvodor zotlar)... g‘azablarini ichlariga yutadigan, odamlarning (xato-kamchiliklarini) avf etadigan kishilardir. Alloh bunday yaxshilik qiluvchilarni sevadi» (Oli Imron surasi, 134-oyat).

«Albatta, kim (o‘ziga yetgan ozor-aziyatlarga) sabr qilsa va (intiqom olmay Alloh uchun) kechirib yuborsa, shak-shubhasiz bu (ish) ishlarning maqsadga muvofig‘idir» (Sho‘ro surasi, 43-oyat), deb aytgan.

647/1. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bir kishi Rasululloh (s.a.v.) huzurlariga kelib, «Ey Allohning rasuli, mening qarindoshlarim bor. Ularga silai rahm qilsam ham, aloqani uzishaveradi. Ularga yaxshilik qilsam ham, yomonlik qilishaveradi. Ularga halimlik qilsam ham, johillik qilishaveradi», deganida, u zot: «Agar aytganing rost bo‘lsa, ularning og‘izlariga issiq kulni solgan bo‘lasan. Modomiki, mana shu holatda bo‘lar ekansan, Alloh tomonidan bir madadkor ularning ziddiga sen bilan birga bo‘ladi», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari.