ТОШЛОҚ ТУМААИ - Фарғона вилостидатн туман. 1935 й.да ташкил стилган. 1959 й.да Охунбобоев туманига бирлаштирилган. 1973 й. 12 апр.да қайта тикланган. Ғарбдан Марғилон ш., шим.ғарбдан Охунбобоев, Азёвон, шарқяан Қува туманлари, жан.шарқдан Қувасой ш. ва шим.шарқдан Андижон вилости Бсз тумани билан чегарадош. Майд. 0,24 минг км2. Аҳолиси 134,9 минг киши (2000). Туманда 1 шахарча (Тошлоқ), 11 қишлоқ фуқаролари йиғини (Арабмозор, Ахшак, Бирлик, Варзак, Қиров, Аайман, Аайманбсстон, Садда, Тсхтабоев, Қумарик, Қсрғонча бор. Туман маркази — Тошлоқ шаҳарчаси.
Табиати. Туман ҳудудининг ер юзаси, асосан, текисликдан иборат бслиб, жан.дан шимолга томон пасайиб боради ва шим.да Фарғона чслларига туташиб кетади. Ғарбий қисмида кумликлар бор. Иқлими континентал. Янв.нинг сртача траси 0°—2°, снг паст траси —27°, июль ойининг сртача траси 28°, снг юқори тра 44°. Вегетаяис даври 210—215 кун.
Йиллик ёғин 200 мм. Ағиннинг ксп қисми қиш ва баҳорда ёғади. Кспинча, ғарбий шамоллар («Бекобод шамоли») ссиб туради. Баъзан, тоғлардан шарқий ва жан.шарқий йсналишда қуруқ ва илиқ шамол ссади. Асосий дарёси — Исфайрам. Жан.дан шим.га оқиб стадиган Азёвонсой ҳам суғоришда муҳим аҳамистга сга. Туман ҳудудининг шим. қисмидан шарқяан ғарбга томон Kamma Фарғона капали оқиб стади.
Тупроқлари, асосан, бсз тупроқ. Шимолрокда аллювиал стлоқ ва шср тупроқлар ҳам бор. Аввойи ссимликлардан; ажриқ, итузум, шсра, қсйтиканак, бангидевона, отқулоқ, зубтурум, момоқаймоқ, юлғун, слпиз, снтоқ, курмак, печак, семизст, оқмис, гулхайри, саксовул, тус пайпоқ, наъматак, дслана ва б. усади. Аввойи ҳайвонлардан судралувчилар [(счкемар, чарх илон (сфа), калтакесаклар)], кемирувчилар (қумсичқон, қсшоёқ, юмронқозиқ, тулки, бсри, қуён, типратикан ва б.) қушлардан чумчуқ, мусича, бедана, жиблажибон, қарқуноқ, ксршапалак, ссфитсрғай, қирғий, қалдирғоч, кскқарға, булбул, саъва, қизилиштон, срдак, лайлак, зарғалдоқ, сассиқпопишак ва б. бор. Сой ва каналларда ондатра учрайди.
Аҳолиси, асосан, сзбеклар, шунингдек, тожик, қирғиз, рус, татар ва б. миллат вакиллари ҳам сшайди. Аҳолининг сртача зичлиги 1 км2 га 465,2 киши. Шаҳар аҳолиси 14,2 минг киши, қишлоқ аҳолиси 120,7 минг киши.
Хсжалиги. Туманда пахта тозалаш зди, тикувчилик фкаси, МТЛ, қурилиш ташкилотлари, автокорхоналар бор.
Қ.х.нинг асосий тармоғи — пахтачилик. Лиллачилик, чорвачилик, ғаллакорлик, полиз ва сабзавотчилик ҳам ривожланган. Туманда 11 ширкат хсжалиги мавжуд. Т.т. скин ерларига пахта, дон, сабзавот, полиз, беда, лавлаги скилади. Туман жамоа ва шахсий хсжаликларида қорамол, қсй ва счки, парранда боқилади.
Туманда 50 га сқин умумий таълим мактаби, кутубхоналар, маданист уйлари, клуб муассасалари, музейлар ишлаб турибди. Марказий касалхона ва унинг бслимлари, поликлиника, туғруқхона, тиббий пунктлар фаолист ксрсатади. Туман маркази ва Фарғона шаҳри ҳамда тумандаги йирик қишлоқлар орасида автобуслар қатнови йслга қсйилган.
«Ўзбекистон Миллий Аняиклопедисси»дан