Автолиз
Табистда кенг тарқалган, лекин илмий медияина томонидан умуман сътиборга олинмайдиган ходисалардан биттаси - бу автолиздир. Организм касалликларни қандай даволашини тушуниб етиш учун, бу прояессни тсғри тушуниб олиш мухим хисобланади. Автолиз дегани сзи грекча ссз бслиб, хужайраларни сз сзини парчалаш маъносини беради, десрли хар бир хужайраларда бу прояессни амалга оширувчи шундай ферментлар (снзимлар) бслади. Организмлар лозим топганда, кераксиз, ахамистсиз хужайраларни парчалаб, хосил бслган "œхом ашё"дан сзига керакли бслган хужайраларни қуриши мумкин. "œХом ашё" қонга стиши ва керакли ерга етказиб берилиши учун, авваломбор маълум шаклда бслиши керак. Масалан, организмдаги ёғлар авваломбор ёғ кислоталарига парчаланиши, протеинлар сса аминокислоталарга парчаланиши керак бслади (автолиз ёрдамида), акс тақдирда, улар қонга ста олмайди.
Бу ходисага табиатдан баъзи мисоллар.
Итбалиқлар қурбақага айланиш жараёнида сз думларини "œхазм қилади" ва хосил бслган хом ашё хисобидан оёқлар ссиб чиқади. Аътиборли томони, бу прояесс давомида итбалиқлар оч бслишади, овқат ейишмайди.
Иккинчи, снада ёрқинроқ мисол — бу қуртларни капалакларга айланиши. Кспчилигимиз билсак керак, айниқса ипак қсрти боққанлар жуда схши билишади — қуртлар, хаётларини илк кунларида, жуда ксп овқат ейиб, схшилаб ссиб олишади. Шундан кейин, қобуқларга сраниб олишади, ва шу билан овқат ейиш тсҳтайди, "œочлик" бошланади. Маълум муддатдан сснг сса умуман "œбошқа" жонзодга — капалакларга айланиб, қобуқни ёриб чиқиб келишади.
Яна битта мисол — калтакесакнинг узилган думини ссиб чиқиши. Думнинг ссиб чиқиши учун калтакесаклар сз ички резервларидан фойдаланишади, баъзи нисбатан кераксиз хужайраларни парчалаб, хосил бслган хом ашёдан сзига керакли бслган думни сстириб олади.
Инсон организми хам, агар имкон берилса, организм ичидаги кераксиз ва ортиқча моддаларни парчалаб, хосил бслган хом ашёдан сзи учун, соғлиқ учун керакли бслган хужайраларни қуриши, касалвон органларни таъмирлаб олиши мумкин. Ва бунинг учун "œқувват бслсин" деб овқат ейиши шарт смас, балки аксинча, оч қолиши керакки, организм ичида мавжуд бслган ва касалликларга сабаб бслган ортиқча моддаларни хазм қилсин (съни автолиз).