Muslulmonni kofir deyish hukmi
Бу масала жуда hам нозик ва хатарлидир. Айниqса, hозир аqоид илми билимдонлари кам, уни излаганлар ундан hам кам, бслган-бслмаган нарса учун кспчиликни кофир ёки мушрикка чиqариб юборадиганлар кспайган бир пайтда. Албатта, hар бир ижтимоий муаммонинг сз сабаблари ва омиллари бслгани каби, одамларни осонликча кофирга ёки мушрикка чиqариб юборадиганлар кспайишининг hам сзига сраша сабаб ва омиллари бор. Уларни батафсил срганишни мутахассисларга hавола qилиб, биз сзимизга тегишли жойини баён qилишга стамиз. Ислом борасидаги кспгина хатолар qатори бу масаладаги хато hам асосан кишиларнинг диний билим сависсининг йсqлиги ёки хатолигидан келиб чиqади. Анг ёмони сша камчиликни тсg’рилашга hаракат qилмасликдир.
Ушбу маънода кишиларга айтиб юрган маълумотларимизни ёзиб hам qсйишга qарор qилдик.
Бу масалада «Шарhи аqийдатут Таhовис» китобида qуйидагилар айтилади:
«Аhли qиблалардан бирортасини гуноh туфайли кофир qилмаймиз. Модомики, сшани hалол hисобламаса».
Бу каби масалаларда «аhли qибла»дан мурод, Лайg’амбар соллаллоhу алайhи васаллам келтирган жами нарсаларга иймон келтириб, диннинг асосий нарсаларидан бирортасини инкор qилмаганлар ксзда тутилади.
Демак, аhли qиблалардан бирортасини гуноh туфайли кофир qилмаймиз» дегани, Лайg’амбар соллаллоhу алайhи васаллам келтирган жами нарсаларга иймон келтириб, диннинг асосий нарсаларидан бирор нарсани инкор qилмаган одамни гуноhи кабира ёки гуноh туфайли кофир, деб hукм чиqармаймиз, деганидир.
Аммо гуноh ишларни qилган одамни кофир бслди дейдиганлар сзларининг ост ва hадисларга амал qилиб иш тутаётганларини даъво qиладилар ва далиллар келтирадилар.
Qуръони Карим ва А асулуллоh соллаллоhу алайhи ва салламнинг hадисларида куфр деб номланган гуноhларга мисоллар qуйидагилар:
1. «Кимки, Аллоh нозил qилган нарса ила hукм qилмаса, бас, ана сшалар кофирдирлар» (Моида: 44).
2. Лайg’амбаримиз соллаллоhу алайhи васаллам: «Мусулмонни сскмоqлик фисqдир. У билан уруш qилмоq куфрдир», деганлар. Бухорий ва Муслим ривост qилган.
3. Лайg’амбаримиз соллаллоhу алайhи васаллам: «Мендан сснг баъзингиз баъзингизнинг бсйнингизни чопиб, кофир бслманг», деганлар. Бухорий ва Муслим ривост qилган.
4. Лайg’амбаримиз соллаллоhу алайhи васаллам: «Мусулмон билан куфрнинг сртасида, намозни тарк qилиш бордир», деганлар. Муслим ривост qилган.
5. Лайg’амбаримиз соллаллоhу алайhи васаллам: «Ким Аллоhдан сзга ила qасам ичса, батаhqиq кофир бслибди», деганлар. Имом ал-Hоким ривост qилган.
Бу масалада аhли сунна ва жамоа айтган хулоса шулки, мсмин одам гуноhи кабира qилиши билан кофир бслиб qолмайди. Фаqат сша ишни hалол санаса, кофир бслади. Мисол учун ароq ичган одам уни hалол деб сътиqод qилса, кофир бслади. Ароqни hалол деб сътиqод qилмаса-ю, уни ичса осий бслади.
Аhли сунна ва жамоа hаммалари гуноhи кабира qилган мсмин бутунлай миллатдан чиqиб кетадиган кофир бслмаслигига иттифоq qилганлар. Чунки куфр иккига бслинади. Аътиqодий куфр ва амалий куфрга. Бошqача qилиб айтганда исломдан чиqарадиган куфр ва мажозий куфрга.
Баъзи бир гуноhларни ост ва hадисларда куфр деб аталиши айнан амалий — мажозий куфрдир.
Агар гуноhи кабира билан диндан бутунлай чиqадиган бслса, гуноhкор муртад бслиб уни слдириш вожиб бслар сди. Унинг hаqида афв qабул qилинмас сди. Qасос hам олинмас сди. Зино, сg’рилик, ароqхсрлик ва бировни зинода айблашда hадд (шаръий жазо)лар жорий qилинмас сди.
Шариат hукмида сса мазкур гуноhларни qилган одамлар муртад деб смас, жазога лойиq жиностчи деб топилган. Бизнинг мисолимиздаги ароqхсрга дарра уриш тайин qилинган. Агар ароq ичган одам диндан чиqиб кофир бсладиган бслса, уни муртад сифатида qатл qилиш лозим бслар сди.
Баъзи гуноhларни qилганлар диндан чиqадиган даражада кофир бслмасликларига ости карималардан далил бор:
Аллоh таоло «Баqара» сурасида qуйидагиларни айтади: «Ай, иймон келтирганлар! Сизга слдирилганлар учун qасос фарз qилинди: hурга hур, qулга qул, аёлга аёл. Кимга сз биродаридан бир нарса афв qилинса, бас, схшилик ила ссралсин ва адо стиш hам схшиликча бслсин», (178 - ост).
Лекин ости каримага биноан, одам слдирган шахсни qасос учун албатта, слдириш шарт смас, балки сликнинг сгалари кечиб юборса, слдирмай qсйиб юборса, срнига хун пули олса hам бслади. Бунда слик сгаси hаqини схшилик билан ссраши лозим, айбдор тараф hам уларнинг hаqини схшилик билан адо стиши зарур: «Кимга сз биродаридан бир нарса афв qилинса, бас, схшилик ила ссралсин ва адо стиш hам схшиликча бслсин».
Модомики, сликнинг сгалари мардлик qилиб, жиностчи qотилни афв стиб, уни слдиришни талаб qилмадиларми, охиригача мард бслиб, хун пулини hам уруш-жанжалсиз, схшиликча, розилик ва мулойимлик билан ссрасинлар. Жиностчи ёки унинг одамлари hам нариги тарафга етган мусибат, жудолик ва qалб жароhатини унутмай, уларнинг кснгилларига таскин бериб, g’ирромлик qилмай, кечга сурмай, хунни схшилик билан адо стсин.
Аллоh ушбу остда бировни qасддан слдирган одамни иймонлилар жумласидан чиqармади. Балки, уни qасос сгасига биродар, деб атади.
Агар мсмин-мусулмонни слдирган одам кофир бслади деган hадисдаги куфр мажозий бслмай, исломдан чиqарадиган куфр бслганида одам слдирган кишини муртад сифатида албатта, слдириш керак бслар сди.
Аллоh таоло «Hужурот» сурасида: «Агар мсминлардан икки тоифа урушиб кетса, бас уларнинг орасини ислоh qилинг», (9-ост) деб туриб, охирида: «Албатта, мсминлар биродардир. Бас, икки биродарингиз орасини ислоh qилинг», деган (10-ост).
Машhур саhиh hадиснинг маъносига qараганда бир бирига qарши qурол кстарган мусулмоннинг иккиси hам кофир бслиши лозим сди. Аммо сша hадисдаги куфр ссзи мажозий бслганидан бу остда урушиб турганлар мсмин дейилмоqда ва биродарларингиз орасини ислоh qилинг дейилмоqда, уларни диндан чиqqан кофир сифатида qатл qилинг дейилгани йсq.