Куфр уч турлидир: жаҳлий, жуҳудий ва ҳукмий.
I. Ашитмагани, тингламагани ва сйламагани сабабли кофир бслганларнинг куфри куфри жаҳлийдир. Жоҳиллик сса икки хил бслиб, биринчиси оддий жоҳилликдир. Бу тоифадагилар, сзларининг жоҳил ва илмсиз сканликларини билишади. Буларда бузуқ сътиқод бслмайди. Худди ҳайвон кабидирлар. Чунки инсонни ҳайвондан ажратиб турадиган нарса илм ва идрокдир. Буларнинг даражалари ҳайвондан ҳам паст бслади. Чунки ҳайвонлар сратилишида, съни сзига хос дунёларида актив бслишади.
Жоҳилликнинг иккинчи хили, мураккаб жоҳиллик бслиб, залолат, бузуқлик, тсғри йслдан оғган сътиқодни сз ичига олади. Юнон (грек) фалсафачиларининг ва мусулмонлардан етмиш икки бидъат фирқаларининг динда очиқча билдирилган хусусларга хилоф бслган тушунча ва сътиқодлари мана шу категорисга киради. Бу жаҳолат, аввалги оддий жаҳолатдан минг марта ёмонроқ бслиб, давоси йсқ касалликдир.
II. Билиб туриб, сжарлик қилиб кофир бслганларнинг куфрига куфри жуҳудий дейилади. Бунга куфри инодий, съни сжарлик куфри ҳам дейилади. Ўжарлик куфри, кибрдан, мансабпарастликдан ва танқидга чидай олмасликдан ҳосил бслади. Фиръавн ва йслдошларининг, Византис қироли Ҳераклиюс [Геракл]нинг куфрлари бунга мисолдир.
III. Кофирликнинг учинчи тури куфри ҳукмийдир. Исломистга ксра "œиймонсизлик белгилари" скани билдирилган гапларни айтган ва қилиқларни қилганлар, қалбларида тасдиқ бслса ҳам, иймонли сканликларини айтса ҳам, кофир бслишади. Чунки Исломист таҳқирини амр стган нарсани таъзим, таъзимини амр стган нарсани таҳқир куфрдир. Яъни динимиз ҳақоратлашни буюрган нарсани съзозлаш ва съзозлашни буюрган нарсани ҳақоратлаш куфрдир.
1- Аллоҳу таоло Аршдан ёки осмондан бизга қараб турибди, дейиш куфрдир.
2- Менга зулм қилганингдек снди Аллоҳу таоло ҳам сенга зулм қилспти,- дейиш куфрдир. Аллоҳ зулм қилмайди.
3- Фалон мусулмон менинг ксзимда худди сҳудийдек,- дейиш куфрдир.
4- Алғон нарсага Худо ҳаққи рост айтспман, - дейиш куфрдир.
5- Малаклар (фаришталар)га срашмаган ва уларни аскис қиладиган гаплар айтиш куфрдир.
6- Қуръони каримга лойиқ бслмаган, ҳатто бир ҳарфига срашмаган гап айтиш ва атиги бир ҳарфига бслсасм ишонмаслик куфрдир.
7- Чолғу чалиб Қуръони карим сқиган одам кофир бслади.
8- Ҳақиқий бслган Таврот ва Инжилга ишонмаслик, уларни ёмонлаш, кофир бслишга сабаб бслади. [Аозил бслган пайтдаги ҳоли назарда тутилган йсқса, ҳозирги замонда ҳақиқий Таврот ва Инжил йсқ.]
9- Қуръон каримни шоз (хатоли) бслган ҳарфлар билан сқиб, "œмана шу Қуръон бслади" дейиш куфрдир.
10- Лайғамбарлар ҳақида латифа уйдириш, уларни ҳазил қилиш инсонни дарҳол диндан чиқаради.
11- Қуръон каримда исмлари билдирилган йигирма бешта Лайғамбардан "œалайҳиссолавоту ваттаслимот" бирортасига ишомаслик кофирликдир.
12- Ксп схшилик қиладиган бир одамга "œЛайғамбардан ҳам схши скан" деган кимса дарҳол диндан чиқади.
13- "œЛайғамбарлар бечора ва муҳтож сди"- дейиш куфрдир. Чунки улар фақирликни Аллоҳу таолодан сзлари тилаб олишган.
14- Биттаси чиқиб сзини пайғамбар сълон қилса, айтган ҳам унга ишонган ҳам кофир бслади.
15- Охиратда бсладиган ҳодисаларни латифа, аскисга қсшиб сйин-кулги қилиш кофир бслишга сабаб бслади.
16- Қабрдаги ва қиёматдаги азобларга "œбулар ақлга, фанга тсғри келмайди" деб ишонмаганлар кофир бслишади.
17- Жаннатда Аллоҳу таолонинг жамолини ксришга ишонмаслик, "œМенга жаннат смас, Аллоҳ керак"- дейиш куфрдир.
18- "œФан илми ёки динсизликни тарғиб қиладиган билимлар дин илмидан афзалдир"- дейиш куфрдир.
19- "œАамоз сқисам ҳам сқмасам ҳам барибир смасми" -дейиш диндан чиқаради.
20- Фарз бслганида "œЗакот бермайман"- дейиш куфрдир.
21- "œҚани снди фоиз (рибо, прояент) олиш ҳалол бслса ёки бслсайди" - дейиш кофир бслиш учун етади.
22- "œҚани снди зулм ҳалол бслса,"- дейиш куфрдир.
23- Бир кимса ҳаромдан топган пулини тиланчига ёки фақирга садақа бериб, савоб умид қилса, фақир ҳам пулнинг ҳаромлигини била туриб, берганга хайр дуо қилса, сша заҳоти иккаласисм кофир бслишади.
24- "œИмоми Аъзамнинг қиёс қилиб чиқарган ҳукмлари ҳам, қиёси ҳам тсғри смас"- деган одам аллақачон кофир бслиб, сзига жаҳаннамдан жой тайёрлаган бслади.
25- Машҳур суннатлардан бирини ёқтирмаслик куфрдир.
26- "œҚабрим билан минбарим ораси [А овдаи мутаҳҳара] жаннат боғларидан бир боғдир"- ҳадиси шарифини сшитган одам: "œМен минбар билан қабрдан бошқа ҳеч нарса ксраётганим йсқ"- деса кофир бслади.
27- Исломий илмларга ишонмаслик, буларни ва ислом олимларини менсинмаслик ҳам куфр бслади.
28- Кофир бслишни истаган кимса, нист қилган пайтидан бошлаб кофир бслади.
29- Бошқа бирининг кофир бслишини истайдиган кимса, агар кофир бслишни ёқтиргани учун истаётган бслса, сзи кофир бслади.
30- Куфрга сабаб бслишини билиб туриб, сз орзуси билан куфр ссзларни айтган кимса кофир бслади. Агар куфрга сабаб бслишини билмасдан айтса, олимларнинг кспчилигига ксра сна кофир бслади.
31- Куфрга сабаб бсладиган бирор ишни билиб туриб қилиш куфр бслади. Билмасдан қилса ҳам куфр бслади, деган олимлар кспчиликни ташкил қилади.
32- Белга зуннор дейиладиган христиан папалар ва роҳиблар боғлайдиган белбоғ ёки ипни боғлаш ёки ғайри динларнинг сз динларида ибодат мақсадида кисдиган кийимларини кийиш куфрдир. Мусулмон савдогарнинг кофир мамлакатида юрганда ҳам улардан кийиши куфр бслади. Бу кийимларни масхарабозлик қилиш учун ёки бошқаларни кулдириш учун ёхуд ролъ сйнаш учун кисдиганлар ҳам кофир бслишади.
33- Кофирлар, съни ғайри динларнинг байрам кунларида, сша кунга тегишли бслган одатларни худди кофирлардек ижро стиш, сша кунлар муносабати билан кофирлардек сайл қилиш, бир-бирига совға-салом юбориш мусулмонларнинг иймондан айрилишига сабаб бслади.
34- Ақлли, билимдон сканлигини ксрсатиб қсйиш учун ёки инсонларни ҳайрон қолдириш, кулдириш, севинтириш ёхуд масхара, аскис қилиш учун айтиладиган гапларда куфр-и ҳукмий бслиш хавфи бор. Шунинг учун бунақа мажлислардан ва гаплардан узоқ туриш керак. Ғазаб, алам ва жаҳл билан айтиладиган гаплар ҳам мана шу категорисга киради.
35- Бирини ғийбат қилган одам: "œМен ғийбат стмадим, фақатгина ундаги камчиликларни айтдим"- деса кофир бслади.
36- Кичиклигида никоҳ қилинган қиз булуғ ёшига етганда иймонни, исломни билмаса, ссралганда айтиб беролмаса, никоҳ бузилади ва сзи ҳам муртад бслади. Ўғил бола учун ҳам мана шу ҳукм стади.
37- Бир мсмин кишини [ноҳақ] слдирган ёки қатлини амр стган одамга "œсхши қилдинг" деган кимса кофир бслади.
38- Қатли вожиб бслмаган кимса учун "œслдирилиши керак" дейиш куфрдир.
39- Бир кимсани ноҳақ калтаклаган ёки слдирган золимга "œсхши қилибсан, сзи шунга лойиқ одам сди"- дейиш куфрдир.
40- Алғондан "œХудо гувоҳ, сени фарзандимдан ҳам схши ксраман"- каби гапларни айтиш куфрдир.
41- Мансабдор бир мусулмон аксирганда "œсрҳамукаллоҳ" деган кишига "œКаттаконларга унақа дейилмайди"- деб қарши чиқиш куфрдир.
42- Вазифа сканига, бсйнининг қарзи сканлигига ишонмасдан, менсинмасдан намоз сқимаслик; рсза тутмаслик ва закот бермаслик куфрдир.
43- Аллоҳнинг раҳматидан умид узиш куфрдир.
44- Асли ҳалол бслиб, қслга киритиш шакли ҳаром бслиши натижасида ҳаром бслган молга, пулга "œҳароми лиғайриҳи" дейилади. Ўғирлик ва ҳаром йсллардан топиладиган мол-мулк ҳаром-и лиғайриҳидир. Буларга ҳалол дейиш куфр бслмайди. Ўлакса, тснғиз (чсчқа), шароб каби асли ҳаром бслган нарсаларга "œҳароми лиайниҳи" дейилади. Буларга ҳалол дейиш куфр бслади.
45- Ҳаром сканлиги қатисн маълум нарсаларга "œҳалол" дейиш куфрдир.
46- Азон, фиқҳ китоблари, масжид каби динимиз съзозлаган нарсаларни ерга уриш, таҳқирлаш куфрдир.
47- Таҳоратсиз сканини билиб туриб, намозга киришиш куфрдир.
48- Қасддан Қибладан бошқа тарафга қараб намоз сқиш, куфрдир. "œАамозни Қиблага қараб сқиш шарт смас"- деган кимса, кофир бслади.
49- Бир мусулмонни ёмонлаш нистида "œкофир" дейиш куфр смас, балки сша мусулмоннинг кофир бслишини истаб "œкофир" деса, сзи кофир бслади.
50- Гуноҳлигига аҳамист бермасдан гуноҳ иш қилиш, куфрдир.
51- Ибодат қилишнинг керакли сканлигига ва гуноҳдан тийилиш кераклигига ишонмаслик куфрдир.
52- Олинган солиқларни султоннинг мулки бслди деб билиш ва ишониш, куфрдир.
53- Кофирларнинг диний байрамларини ёқтириш, заруратсиз белга зуннор деган белбоғ боғлаш, куфр аломатларини ишлаш ва уларга муҳаббат қсйиш, қсл қовуштириб, ҳурматлаш куфрдир.
54- Гапига ишонтириш мақсадида, масалан: "œФалон нарсани фалон киши олди. Алғон айтаётган бслсам, кофир бслай ёки сҳудий бслай"- деб сз ризоси билан қасам ичган киши, рост гапираётган бслса ҳам, ёлғон гапираётган бслса ҳам кофир бслади. Чунки сзи хоҳиши билан кофир бслишга розилик қилган бслади.
55- Зино, ливота (бачабозлик), фоиз, ёлғон гапириш каби барча самовий динларда ҳаром қилинган нарсалардан бири учун: "œҚани снди сша нарса ҳалол бслса-ю мен ҳам ишласам", - деб орзу қилиш куфрдир.
56- "œЛайғамбарларни барчасига "œалайҳиссолавоту ват-таслимот" ишонаман, бироқ шу Одам "œалайҳиссалом" пайғамбарми ёки йсқми сшани билмайман"- дейиш куфрдир.
57- Муҳуммад алайҳиссаломнинг охир замон Лайғамбари сканликларини билмайдиган одам, кофир ҳисобланади.
58- Бир кимса: "œАгар Лайғамбарларнинг айтганлари тсғри бслса, биз қутилдик,"- деса кофир бслади. [Бу гапни шубҳаланиб айтса ҳам кофир бслади.]
59- Бир кимсага: "œКел, намоз сқиймиз"- дейилганда, "œЙсқ сқимайман,"- деса кофир бслади. Лекин нисти, "œсен айтган учун смас, Аллоҳу таолонинг амри бслгани учун сқийман"- бслса, кофир бслмайди.
60- Бир кимсага "œСоқолнинг бир тутамдан узунини қирқ ёки бир тутамдан қисқа қилиб қсйма, тирноқларингни ол, чунки, А асулуллоҳнинг суннатлари бслади» - дейишганда, "œЙсғс, қирқмайман ёки олмайман"- деса кофир бслади. Бошқа суннатларда ҳам мана шундай. "œСенинг гапинг билан олмайман, аммо А асулуллоҳнинг суннати бслгани учун оламан",- дейиш куфр бслмайди. Агар инкор мақсади билан айтса куфр бслади.
61- Бир кимса мсйловини қирқиб қисқартса-ю, ёнидагиси "œсхши бслмади", ёки "œнима бало қилдинг",- деса, сша гапни айтган одамнинг кофир бслиб қолишидан қсрқилади. [Чунки мсйловни қисқартириб туриш суннатдир. Суннатни менсинмаган бслади.]
62- Ар киши бошдан-оёқ ҳарир (ипак) либос кийса, уни ксрганлар бу қиёфатига "œмуборак бслсин, буюрсин" деса, куфридан қсрқилади.
63- Бир кимса, қиблага оёқ узатиш, қиблага қараб туфлаш ёки қиблага қараб ҳожат чиқариш каби макруҳ ишлардан бирини қилганида, унга бу қилмишининг макруҳ сканлиги айтилса-ю, у бслса, "œА-с, нима қилибди. Бир макруҳ билан осмон спирилиб ерга тушибдими?"- деганда схшаш сътироз билдирувчи гаплар айтса, кофир бслади. Чунки макруҳдек бир дин ҳукмини менсинмаган бслади.
64- Бир кимсанинг хизматкори уйга кириб, хожасига салом берса, ичкаридагилардан бири: "œА, счир! Ҳечам, қул сз хожасига салом берадими?"- деса, кофир бслади. Лекин нисти қандай салом беришни, съни муносабат одобини сргатиш бслиб, "œсаломни сликка схшаб смас, балки чин кснгилдан бериш керак сди."- деса кофир бслмайди.
65- "œИймон ортади ва камасди"- дейиш куфрдир. Лекин камолоти, мукаммалисти назарда тутилса, куфр бслмайди.
66- "œҚибла иккита. Бири Каъба, иккинчиси Қудусдаги Масжиди Ақсо"- деган киши кофир бслади. "œҲозир иккита қибла бор"- дейиш куфрдир. Лекин "œБайти муқаддас, съни Масжиди Ақсо аввалари қибла сди, кейин Каъбаи шариф қибла бслди,"-дейилса, куфр бслмайди.
67- Бир кимса Ислом олимига сабабсиз буғз қилса, нафратланса, гина қилса ёки сскса, ёмонласа, сша кимсанинг кофир бслиб қолишидан қсрқилади.
68- Бир кимса: "œОвқат ейилаётганда гапирмаслик мажусий (оташпараст)ларнинг ёки русларнинг схши одатларидандир"-деса ёхуд "œҳайзли ва нифосли бслган жуфти ҳалоли билан бирга ётмаслик мажусийлар ёки сҳудийларнинг схши одатларидан бслади."- деса кофир бслади.
69- Бир кимсадан "œмусулмонмисан?"- деб ссралганда "œХудо хоҳласа..."- деса-ю изоҳ столмаса, кофир бслади.
70- Бир кимсанинг фарзанди слса-ю, биттаси келиб отаси ё онасига юпатиш учун "œЎғлингиз (қизингиз) Худога керак скан-да, ... "- деган гаплар билан тасалли берса, кофир бслади.
71- Бир хотин белига қора ип боғласа-ю, "œбу нима?"-деб ссраганларга, жиддий ё ҳазил аралаш "œАима бсларди, зуннор-да!"- деса, кофир бслади.
72- Бир кимса, ҳаром ейишдан ёки қилишдан аввал "œбисмиллоҳ" деса кофир бслади. Бу ердаги ҳукм, ҳароми лиайниҳи бслган, съни слакса, тснғиз, шароб каби асли ҳаром бслган нарсалар учундир. Асли ҳалол бслган, ҳаром ли ғайриҳи учун куфр бслмайди. Асли ҳалол нарсани, масалан олмани сғирлаб келиб "œБисмиллоҳ" айтиб ейиш куфр бслмайди. Чунки олманинг асли ҳаром смас, қслга киритиш йсли, сғирланиши ҳаромдир.
73- Бир кимсанинг кофир бслишига рози бслмоқ куфрдир. Бир кимсага баддуо қилиб: "œАллоҳ жонингни кофир қилиб олсин"-деса, айтган одамнинг куфри ҳақида олимлар ихтилоф қилишди. Яъни баъзилар "œкофир бслади" дейишди. Баъзилари сса "œбслмайди" дейишди. Куфрга ризо куфрдир. Лекин, зулмидан ва фисқидан "œазоби доим ва шиддатли бслсин"- деган нистда айтиш куфр бслмайди.
74- "œХудо гувоҳ, фалон ишни қилдим" — деган кимса, сша ишни қилмаганини жуда схши билиб турган бслса, кофир бслади. Чунки Аллоҳу таолога жоҳиллик иснод қилган бслади.
75- Бир кимса, бир хотинни гувоҳсиз никоҳига олса ва ссралганда ёки бир бирига: "œГувоҳимиз Худо ва Лайғамбар!"-десалар, ҳар иккаласи ҳам кофир бслади. Зеро, Лайғамбаримиз "œсаллаллоҳу алайҳи ва саллам" ҳаёт чоғларида ғайбни билмасдилар. Улар ғайбни билади, дейиш куфрдир. [Ғайбни Аллоҳу таоло ва У кимга билдирган бслса, сшаларгина билишади.]
76- Бир кимса: "œМен сғирланган ва йсқолган нарсаларни, съни ғайбни биламан"- деса, сша гапни айтган ҳам, унга ишонган ҳам кофир бслади. Лайғамбарлар ва жинлар ҳам ғайбни билишмайди. [Ғайбни Аллоҳу таоло ва Унинг билдирганларигина билишади.]
77- Бир кимса Аллоҳ номига қасам ичмоқчи бслса-ю, ёнидагиси: "œХудо номи билан қасам ичишинг кетмайди. Хотининг талоқ бслиши учун, шарафинг учун, номусинг учун ёки калланг учун қасам ич!" - деса, унинг кофир бслишини ислом олимлари билдиришган.
78- Бир кимса: "œАллоҳ, осмонда менинг гувоҳимдир"- деса, кофир бслади. Чунки, Аллоҳу таолога макон, жой иснод қилган бслади. Ҳолбуки, Аллоҳу таоло макондан муназзаҳдир.
79- "œХудо(й) бобо ёки Аллоҳ бобо"- деган кимса, кофирдир.
80- Бир кимса: "œА асулуллоҳ "œсаллаллоҳу алайҳи ва саллам" овқатдан кейин бармоқларини слардилар"- деса, буни сшитган одам: "œШусм суннат бслдими? Ахир бу адабсизлик-ку"- деса, кофир бслади.
81- Бир кимса: "œЛайғамбар "œсаллаллоҳу алайҳи ва саллам қоп-қора сди"- деса, кофир бслади. [Қора итларга "œараб" деб от қсйиш, араб деб чақириш, қора қснғизларга қора Фотма дейиш, баъзи ссимликларнинг мевасига Худо(й) бобонинг нони, баъзи слтироқ қснғизларга ёки ойга "œХудонинг қизи" дейиш кспгина слкаларда одат ҳолига келганки, булардан тийилиш керак. Чунки буларнинг ҳаммаси кофир бслишга сабаб бслади.]
82- Амон ксрган одамига: "œСенинг башарангга қараш менга худди жон суғураётгандай бслиб туюлади"- деса ёки шеър, қсшиқ, адабиёт баҳона "œжонимни ол", "œмаъбудам", "œтангрим" каби гапларни ишлатиш, кишининг иймонини кетказади. (Чунки жон олиш Азроил "œалайҳиссалом"дек, улуғ фариштага хос. Уни баъзи хунук инсонларга схшатиш хавфли ишдир.)
83- Бир кимса: "œАамоз сқимаган мазза, қандай роҳат"- деса кофир бслади. Бир кимсага "œКел намоз сқиймиз" дейилганида, "œМенга шу намоздан оғир иш йсқ"- деса кофир бслишини ислом олимлари билдиришган.
84- "œА изқ Аллоҳу таолодандир. Лекин қулдан ҳам ҳаракат керак"- дейилса, бу ссз ширк бслади. Чунки қулнинг ҳаракати ҳам Аллоҳу таолодандир.
85- Бир кимса: "œХристиан бслиш сҳудий бслишдан, Американ кофири бслиш коммунист бслишдан схшироқ, афзалроқ."- деса кофир бслади. Кофирнинг куфрига схшироқдир дейиш иймоннинг кетишига, кофир бслишга сабаб бслади. Чунки "œкофир бслиш афзал, схши."- дейиш куфрдир. Кофирларни қиёслаётганда схши, афзал каби калималарни ишлатмаслик керак. Масалан: "œЯҳудий бслиш христианликдан, коммунист бслиш сса Американ кофиридан ёмонроқдир."- дейиш керак.
86- "œҲар қандай хиёнат қилгандан кофир бслган тузук"-дейиш куфрдир.
87- "œИлм мажлисида (суҳбатида) нима ишим бор?" ёки "œЎша олимларнинг айтганини қилишга кимнинг ҳам кучи етарди" ёхуд фатвони ерга ташлаган ва "œдин олимининг гапи ҳозир кимга керак? Уларнинг гапларидан нима фойда?"- деган киши мусулмонликдан чиқади иймони кетади.
88- Бир кимса куфр гап айтса, уни сшитган одам кулса, айтганнинг ҳам кулганнинг ҳам иймони кетади. Агар кулишга мажбурлаган бслса куфр бслмайди.
89- "œМашойих ва авлиёларнинг руҳлари ҳар жойда ҳозир бслишади ва ҳаммасини билишади"- дейиш куфрдир. Фақатгина "œҳозир бслишади" деса куфр бслмайди. [Авлиёнинг руҳлари Аллоҳу таолодек ҳар жойда ҳозир бсла олмайди. Улар фақатгина ҳурмат билан тилга олинган, ёд стилган жойлардагина ҳозир бслишади. Адга олинмасдан аввал сша жойда йсқ сдилар. Аллоҳу таоло сса, ҳамма вақт ҳар жойда ҳозир ва нозирдир.]
90- "œИслом нима билмайман, билишнисм хоҳламайман" - дейиш куфрдир.
91- Бир кимса: "œОдам алайҳиссалом тақиқланган мевани емаганда, биз ҳам ҳозир шақий бслмасдик» - деса кофир бслади. Шосд:"œ..., биз дунёда бслмасдик" - деса куфрида ихтилоф қилганлар.
92- "œОдам алайҳиссалом бсз тсқир сди" - дейилганда, "œУндай бслса, биз бсзчидан тарқаган сканмизда"- дейиш куфрдир. Лайғамбарга ҳақоратдир.
93- Бир кимса, кичик бир гуноҳ қилса-ю, ёнидаги одам "œТавба қил"- деганида, "œАима қилибманки, тавба қиладигандек"-деса кофир бслади.
94- Бир кимсага "œКел ислом олимининг суҳбатига борайлик ёки ҳақиқий олимларнинг фиқҳ, илмиҳол китобларидан сқиб, илм срганайлик"- дейилганда "œАима қиламан илмингни"- деса кофир бслади. Зеро илмни ерга уриш, менсинмаслик куфрдир.
95- Ҳақиқий тафсир ва фиқҳ китобларини ҳақорат қиладиган, буларни ёқтирмайдиган, ёмонлайдиган кимса кофир бслади.
96- Бир кимсадан кимнинг зурриётидансан, кимнинг миллатидансан, сътиқодда мазҳаб имоминг ким?, амалда мазҳаб имоминг ким? - деб ссралганида, билмаса кофир бслади.
97- Ҳаром скани аниқ бслган нарсага "œҳалол" деган кимса кофир бслади. [Тамакига ҳаром дейиш хавфлидир.]
98- Зино, ливота, қорни тсйгандан кейин овқат ейиш, фоиз олиб-бериш каби бутун динларда ҳаром бслган ва ҳалол қилиниши ҳикматга тсғри келмайдиган нарсаларнинг ҳалол бслишини орзу қилиш куфрдир. Фақат шаробнинг ҳалол бслишини орзу қилиш куфр бслмайди дейилди. Чунки шароб, барча динларда ҳаром смасди.
99- Қуръони Азим-уш-шонни лоф ва латифа орасида истеъмол қилиш [қслланиш, сқиш] куфрдир.
100- Яҳё исмли бир кимсага: "œА Яҳё! Ҳуз-ил-китаба..." деб ост бслган калималар билан хитоб қилиш куфр бслади. Қуръон-и Карим билан сйнаган бслади. Чолғу, сйин, қсшиқ орасида Қуръон-и Карим сқиш ҳам куфрдир.
101- Зулм ксрган киши "œИшқилиб Худонинг ксзи тсғри бслсин"- деса, куфрга тушиш хавфи бор. Бирон нарсани ксп ксрганида "œМоҳалақоллоҳ"-деган кимса, гапининг маъносини билмаса кофир бслади.
102- Бир кимса "œОсмонда Худо ерда фалон..."—деса куфрдир.
103- Бир кимса: "œАима бу, Азроилдек турқинг совуқ..."- деса кофир бслади. Чунки фариштани масхара қилган бслади.
104- Валлоҳий, биллоҳий каби Аллоҳу таолониг отига ичиладиган қасамларни жоиз бслмаган гапларга қсшиб айтиш, масалан: "œВаллоҳий сғлимнинг боши учун"- деса, куфр содир бслишидан қсрқилади.
105- Қуръони Каримни, мавлидни, ҳикматларни, илоҳий шеърларни чолғу чалиб сқиш, куй басталаб айтиш ёки чолғу чалинаётган жойда, мусиқа снграб турган жойда сқиш куфрдир. Қуръони Каримни, мавлидни, ҳикматларни, салавоти шарифларни ва илоҳий шеърларни фисқ, съни гуноҳ ишланаётган мажлисда ҳурмат билан сқиш ҳаром бслади. Кснгил кстариш учун, кайф учун, қизиқ бслсин деб сқиш, куфр бслади.
106- Суннатларга уйғун сқилаётган азон-и Муҳаммадийни тингламаган, қиймат бермаган одам дарҳол кофир бслади.
107- Қуръони каримга сз ақли билан маъно берадиган кимса кофир бслади.
108- Қуръони каримда ва ҳадис-и шарифларда очиқча билдирилган ва мужтаҳид имомларнинг иттифоқ билан билдирган масалаларига ва мусулмонлар орасида ёйилган иймон масалаларига уйғун равишда ишонмаган, сътиқод қилмаган киши кофир бслади. Бу куфрга «Илҳод», мана шундай бузуқ йсл тутиб нотсғри ишонганларга «Мулҳид» дейилиб, бошқача исми кофирдир.
109- Кофирга ҳурмат билан салом бериш куфрдир.
110- Кофирга ҳурмат-сҳтиром билдирадиган гаплар айтиш, масалан "œустодим"-дейиш куфрдир.
111- Бир инсоннинг кофир бслишига рози бслган киши кофир бслади.
112- Қуръони карим ёзилган видео тасмалар, кассеталар, CD ва дисклар худди мусҳафи шарифдек қийматли бслиб, уларга ҳурматсизлик куфр бслади. Буларни ҳам белдан юқори жойларга қсйиш ва таҳоратли ҳолда ушлаш лозим.
113- Жин билан танишадиган фолбинлар ва юлдузномага қараб ссралган нарсаларга жавоб бериб стирадиганлар ҳамда сеҳргарларнинг ҳузурига бориб, айтганларига, қилаётганларига ишониш баъзан тсғри чиқса ҳам, Аллоҳу таолодан бошқасининг ҳар нарсани билишига ва ҳар истаганини қилишига ишонилган бслиб куфрдир. [Фан илмига ишонмаслик бунга кирмайди.]
114- Суннатни менсинмасдан, аҳамист бермасдан тарк стиш куфрдир.
115- Зуннор деган папалар белбоғини боғлаш, бутларга съни хочга (крест), салиб деган тикка кесишган иккита новдага, ҳайкаллларга ва уларнинг расмларига сиғиниш, таъзим қилиш, шариатни билдирадиган китоблардан бирортасига ҳақорат қилиш, ислом олимларидан бирортасини масхара қилиш, куфрга сабаб бсладиган бирор гап айтиш ёки ёзиш, таъзим (ҳурмат) қилишимиз амр қилинган нарсаларни таҳқир қилиш ва таҳқир (ҳақорат) қилишимиз амр қилинган нарсаларга таъзим қилиш куфрдир.
116- "œФалончи сеҳргар, сеҳр билан хоҳлаган нарсасини қила олади, сеҳри ҳам, албатта, таъсир қилади" - деган ва бунга ишонадиган кимса кофир бслади.
117- Бир мусулмон сзига "œкофир" деган одамга "œтақсир", "œдомла", "œлаббай" каби қабул билдирадиган калималар билан жавоб берса, кофир бслади.
118- Ҳаром йсл билан топилгани аниқ бслган мол-дунё билан масжид қурдириш, садақа бериш, бошқа хайр ишлар қилиш ва булардан савоб умид қилиш куфрдир.
119- Бир кимса қслидаги ҳаромлиги аниқ бслган пулдан садақа берса, фақир ҳам олган садақанинг ҳаромлигини била туриб: "œАллоҳ рози бслсин", "œХудо хайрингни берсин" каби гаплар айтса, берган одам ёхуд сшитганлар: "œомин" ёки "œайтганингиз келсин"- деса, барчаси ҳам кофир бслишади.
120- "œАикоҳига олиши ҳаром бслган аёллардан бири билан уйланиш ҳалолдир" - деган одам кофир бслади.
121- Майхоналарда, сйин-кулгу ерларида, гуноҳ қилинаётган мажлисларда, бозор-счарда радио билан ёхуд микрофон билан Қуръони карим ва мавлид сқиб ёки тинглаб ҳордиқ чиқарадиган одам кофир бслади.
122- Қуръони каримни куй билан, чолғу чалиб сқиш куфрдир.
123- Қуръони каримнинг радиода ва микрофонда сқиладиган схшашларига ҳам ҳурмат ксрсатмаслик куфр бслади.
124- Аллоҳу таолодан бошқаси учун, нисти ва мақсадидан қатъий назар "œсратувчи" ёки "œсратди" калималарини ишлатиш куфрдир. Масалан: "œШеър, қсшиқ, куй, роман сратди" ёки "œижод қилди", "œихтиро қилди" каби фақат Аллоҳга хос феълларни махлуқлари учун қслланиш куфрдир. Бу гапларда маъжоз баҳона бслмайди. Чунки бу феъллар йсқдан бор қилиш демакдир. Одамзот маъжозан ҳам бирон нарсани йсқдан бор қила олмайди.
125- Абдулқодир исмини "œАбдулқсйдир" дейиш, агар қасд қилиб айтилса, куфр бслади. Абдулазиз срнига "œАбдулузайз", Муҳаммад срнига "œМуха", Ҳасан срнига "œҲасо" каби исломда мстабар исмларни қасдан кулгили қилиб бузиб айтиш ҳам шу ҳукмга тобе. Бу исмларни фирма оти сифатида оёқ кийим, шиппакларга ёзган ва устига босадиганларнинг иймондан ажраб қолишларидан қсрқилади. Бундай исмдаги дин душманларини ёмонлаганда ҳам исмини масхара қилмаслик керак.
126- Таҳоратсиз сканлигини била туриб намозга киришиш ва суннат бслган бирон ишни ёқтирмаслик куфрдир. Суннатга аҳамист бермаслик ҳам кофир бслишга сабаб бслади.
127- "œЖоҳил кимсалар авлиёларга сиғиниб кетмасин деб мақбараларни, мозорларни бузспмиз"- дейиш кофирликнинг сзгинасидир.
128- Бошқа инсонларнинг ва сз фарзандининг кофир бслишига сабаб бслиш, куфрдир.
129- Зинога, ливотага (бачабозлик) "œжоиз"-дейиш куфрдир.
130- Аосс билан (ост ҳадис билан) ва ижмоъ билан очиқланиб билдирилган ҳаромларга аҳамист бермаслик куфрдир.
131- Катта гуноҳларга давом стиш, тийилмаслик инсонни куфрга судрайди. Аамозга аҳамист бермаслик куфрдир.
132- Устига Ислом ҳарфлари билан ёзилган ёзув, ҳатто битта ҳарф бслган қоғозни, дастурхонни, жойнамозни ерга ёзиш [ҳақорат учун ёзиш ёки ишлатиш] куфр бслади.
133- "œАбу Бакр Сиддиқ билан Умар-ул-Форуқ "œродисллоҳу таоло анҳум"нинг хилофатга ҳақлари йсқ сди"- дейиш куфрдир.
134- Аллоҳу таолодан бошқа, бирор сликдан мадад ёки бирон нарса кутиш куфрдир.
135- Аллоҳу таоло учун "œАллоҳ қозон ош бобо" ёки "œТез берадиган бобо" - дейиш жудасм чиркин куфрдир.
136- Маййитни тупроққа ксмиш фарз бслгани учун, сша фарзга аҳамист бермай хизматдан, дафндан бош тортадиган одамнинг илму фанни, замонавийликни рскач қилиб "œЎлганларни ксмиш ибтидоийлик. Будда, брахман ва коммунистлардек сликни ёқиш керак. Ақиш ксмишдан схши ва арзон"- деса иймони кетиб, муртад бслади.
137- Аллоҳу таолонинг авлиёларидан бирини тил ёки қалб билан инкор қилиш куфрдир. (Ҳозир мазҳабсизлар орасида расм.)
138- Авлиёларга ва илми билан амал қиладиганларга душманлик қилиш куфрдир.
139- "œАвлиёларда исмат сифати бслади" — дейиш куфрдир. [Исмат сифати фақатгина пайғамбарларда бслади].
140- Ботиний илмдан насиби бслмаганларнинг иймонсиз кетишларидан қсрқилади. Бу илмдан насибини олишнинг снг қуйи даражаси бу илмнинг ҳақ сканлигига ишонишдир. Ботин илми тасаввуфдир.
141- Қуръони каримни ислом олимларининг ҳеч қайсиси сқимаган усулда сқиш, маънони ва калималарни бузмаса ҳам, куфрдир.
142- Лапаларнинг ибодатларига махсус бслган кийим ва ашёларни, ҳар не мақсадда бслсин, қслланиш куфрдир.
143- Хоҳлаган бир ҳодисанинг сз-сзидан жараён стганига ишониш, жонзотларнинг бир ҳужайрадан ксп ҳужайрали организмларга ва сз навбати билан снасм мураккаб тузилишли организмларга айланиш йсли билан ниҳост бугунги ксринишларини олганлигига ишониш, инсон ҳам, сволюяис назариссига ксра шаклланган ҳайвондан, съни маймундан пайдо бслганига ишониш куфрдир.
144- Аамозни била туриб сқимайдиган, қазосини сқишни сйлаб ҳам ксрмайдиган, бунинг учун азоб чекишдан қсрқмайдиган бадбахтлар Ҳанафий мазҳабида кофир ҳисобланади.
145- Кофирларнинг (ғайри муслимларнинг) ибодатларини, ибодат сифатида бажариш, масалан: черковларда чалинадиган пианога схшаган чолғуларни, қснғироқларни масжидда чалиш ва шариат кофирлик белгиси деб ҳисоблаган нарсаларни зарурат ва жабр бслмасдан қслланиш куфр бслади.
146- Асҳоби Киромдан бирига душманлик қилган ёки ёмонлаган ёхуд биронтасини лаънатлаган ва ссккан бадбахт, мулҳид бслади. Мулҳид кофир демакдир.
147- Бирон расм, сурат, ҳайкалнинг сгасида ва салибда [хочда] ёки юлдуз, қуёш, сигир каби хоҳлаган бир жонли-жонсиз нарсада улуҳист сифати, съни илоҳлик сифати борлигига ишониб, масалан: "œХоҳлаганини сратади, хоҳлаганини қилади, касалга шифо беради ёки менга мадад беради"- деб унга таъзим қилиш ва шу сътиқодда ҳурматига сукут сақлаб ҳурмат изҳор стиш куфр бслади.
148- Ҳазрати Оиша онамизни қазф стадиган [ҳақорат қиладиган] ва оталарининг Саҳобий сканлигига ишонмайдиган кимса кофир бслади.
149- Қуръони каримда ва ҳадиси шарифда жаннатга киришлари муждаланган кимсаларга "œкофир"- дейиш, куфрдир. [Асҳоби Киром буюкларимизнинг барчалари жаннат билан муждаланишган].
150- Исо "œалайҳиссалом"нинг осмондан тушиши ҳам зарурий билиниши керак бслган нарсалардан ҳисобланади. Бунга ишонмайдиган кимсалар, кофир бслишади.
151- Фан ва тажрибага алоқаси бслмаган ости карималарни тафсир қилаётганда фан илмларига уйдириш учун ҳаракат қилиш, Салаф-и солиҳийн [Асҳоби киром, тобеъин ва таба-и тобеъин деган буюклар сшаган бошланғичдаги уч насл олимлари]нинг тафсирларини сзгартириш катта жиност бслиб, мана шунақа тафсир ва таржима ёзадиганлар кофир бслишади.
152- Мусулмон фарзанди бир қиз бола, оқил ва болиғ бслганида мусулмонликни билмаса, кофир бслади. Ўғил бола ҳам ана шу ҳукмга тобеъ.
153- Мусулмон аёлнинг боши, қсллари ва оёқлари очиқ ҳолда ксчага чиқиши, сркакларга ксрсатиши ҳаромдир, гуноҳдир. Агар бир гуноҳга аҳамист бермаса, писанд қилмаса иймони кетиб, кофир бслади.
154- Лайғамбаримиз тарафидан билдирилган фарзлар ва ҳаромлар ҳам худди Қуръони каримда билдирилган фарз ва ҳаромлар каби муътабардир, съни аҳамистлидир. Уларга ҳам ишонмайдиган, сътибор қилмайдиган ёхуд қабул стмайдиган одам диндан чиқиб кофир бслади.
155- А укуъ тасбиҳида «Зс‹» билан "œОзс‹м" демоқ "œА аббим буюкдир" деганидир. Агар юмшоқ «Зе» ҳарфи билан "œАзим" дейилса, "œА аббим душманимдир" деган маънога келади ва намоз бузилади. Бу ерда маъно сзгаргани учун куфрга сабаб бслади.
156- Қуръони каримни тағанни билан [съни товушларни мусиқа пардаларига, ноталарга солиб, ашулага схшатиб маъноларни бузадиган қилиб] сқиган қорига "œҚандай схши сқидингиз!"- деган кимсанинг иймони кетади. Ҳар тсрт мазҳабда ҳаром қилинган нарсага "œсхши" деган одам кофир бслади. "œОвозингиз схши скан"- демоқчи бслган одамнинг иймони кетмайди, кофир бслмайди.
157- Малаклар ва жинларнинг борлигига ишонмаслик куфрдир.
158- Қуръони каримнинг остларига, сша остдаги калималарнинг снг очиқ ва снг машҳур маънолари берилади. Бу маъноларни сзгартириб, ботинийларга (Исмоилий фирқасидагиларга) схшаганлар кофир бслади.
159- Калласидаги фикрини дин ҳукмидек тарғиб қиладиганларнинг бу сафсаталарига далил ксрсатадиган ва ислом оламида илми билан адашган деб ном қозонган Ибни Таймисни шайхул ислом дейиш куфрдир.
160- Сеҳр қилинаётганда, куфрга сабаб бсладиган калима ёки иш зоҳир бслса, куфр бслади.
161- Бир мусулмонга "œАй, кофир" - деган одам [Аки мусулмонга масон, коммунист деган одам] агар сша мусулмонни кофир деб сътиқод қилса, сзи кофир бслади. [Бслмаса, мусулмон сканини билиб туриб, унга ҳақорат бслиши учун "œкофир, масон, коммунист"- деган бслса иймони кетмайди-ю, лекин бу қилиғи ҳам схши смас.]
162- Ибодатларини оқсатмай бажо келтириб юрадиган бир кимса иймоннинг бузилишида шубҳаланса ва "œГуноҳим ксп, ибодатларим мени қутқара олмайди"- деб сйлайдиган бслса, бу иймоннинг қувватли сканлигига далолат қилади. Агар иймоннинг давом стишидан шубҳаланса, кофир бслади.
163- Лайғамбарларнинг сонини аниқ бир рақам билан айтиш, пайғамбар бслмаганларга пайғамбарлик иснод қилиш ёхуд пайғамбарлардан баъзиларини инкор бслиб қолиши мумкин. Бу сса, куфрдир. Чунки, пайғамбарлардан бирортасини танимаслик съни инкор стиш, улардан ҳеч қайсисини танимаслик демакдир.
Мусулмон ср ёхуд аёл киши, олимлар тарафидан иттифоқ-ла билдирилган куфрга сабаб бслувчи ссзлар ёки ишлардан биронтасини, куфрга сабаб бслишини била туриб, ҳеч қанақа заруратсиз, қийноқсиз ва таҳдидсиз жиддий вазистда ёки ҳазил билан, кулдириш учун айтса ва қилса, маъносини сйлаб ксрмаган бслса ҳам иймони кетади. «Муртад» бслади. Бунга куфри инодий дейилади. Куфр-и инодий билан муртад бслган одамнинг аввалги бутун ибодатларининг савоблари йсқ бслади. Тавба қилса ҳам қайтиб келмайди. Агар сша одам бой бслса, сна ҳажга бориши керак бслади. Муртад бслган пайтларида сқиган намозларини, тутган рсзаларини ва берган закотларини қазо стмайди. Лекин муртад бслгунга қадар қилмаган ибодатлари, съни қазога қолган ибодатларини қазо стади.
Тавба қилган бслиб ҳисобланиш учун, ёлғиз калимаи шаҳодатни айтиш кифос қилмайди. Тавба стган бслиш учун, сша куфрга сабаб бслган гапи ёки иши учун ҳам тавба қилиши лозимдир. [Исломистда қайси сшикдан чиқилган бслса, сша сшикдан қайта кирилиш керак. Бошқа сшиклардан кириб бслмайди.]
Агар, куфрга сабаб бслишини билмасдан айтиб қсйса, қилса ёки куфрга сабаб бслиши олимлар орасида ихтилофли бслган гапни билмасдан айтиб қсйса, иймоннинг кетиши ва никоҳнинг бузилиши шубҳали бслади. У тақдирда ҳар сҳтимолга қарши сҳтиётан таждиди иймон ва никоҳ дуоларини сқиб иймонини ва никоҳини снгилаши, мақсадга мувофиқ бслади.
Билмасдан айтиб қсйишга Куфри жаҳлий дейилади. Билмаслик узр смас, катта гуноҳдир. Чунки ҳар бир мусулмоннинг, билиши керак бслган нарсаларни срганиши фарздир. Куфрга сабаб бсладиган гапни хатолашиб, снглишиб ёхуд таъвилли, съни изоҳ ста оладиган қилиб айтган одамнинг иймони ва никоҳи бузилмайди. Лекин, тавба-истиғфор, съни таждид-и иймон стмоғи схшироқ бслади.