-
OITS ( SPID ) kasaligi haqida xabar bersangiz ?
-
Post. 2. (birinchisi yashirin) OITSdan xech kim o'lmaydi. Chunki aslida unchalik kuchli virus emas, faqat u insondagi imunitet xosil qiluvchi xujayralarni o'ldira boshlaydi. OITSdan o'lganlar OITSDdan emas, oddiy gripdan o'lgan bo'lishi mumkin, chunki organizm shu gripga qarshi kurasha olmay qoladi.
Yuqush yo'llari:
1. Jinsiy aloqadan
2. Giyoxvand moddalarni qon orqali yuborishdan, Shprisdan
3. OITS chalingan donor qoni ishlatilganda (yaqinda Chimkent shaxrida yosh bolalarga shunday yo'l bilan OITS yuqqan)
4. va boshqa yo'llar bilan.
Jinsiy yo'l orqali yuqush MUsulmonlar va Yaxudiylarda boshqa din vakillariga nisbatan 55 % kam yo'liqishar ekan.
© Gayrat17 :D
-
Десрли 40 миллион киши ОИВ/ОИТС билан сшамоқда;
Ҳозирги паётгача жаҳон узра 25 миллиондан зиёд киши ОИТС сабабли ҳаётдан ксз юмди; 2005-йилда слимлар ксрсаткичи 3 миллионга етди;
Ҳар куни сртача 15000 кишига касаллик юқмоқда
Шарқий Европа ва Марказий Осиёда ёши катталар ва болалар орасида ОИВ/ОИТС сабабли слимлар сони 2005-йилда 62000 га етди;
Сил ҳозир ҳам йилига 2 миллионга сқин инсонни слдириб — ОИТС қатори жаҳон бсйлаб катта ёшдаги кишиларнинг қотили сифатида етакчи сринни сгаллаб келаётган юқумли касалликдир
Ҳар йили безгак 500 миллион одам — жаҳон аҳолисининг 10%ига юқиб, 1 миллиондан ортиқ инсоннинг ҳаётига зомин бслмоқда.
-
Ozbekiston - 2005
А сйхатга олинганларнинг умумий сони 7810га етди;
50% касалланиш ҳоллари 25-34 ёшлилар гуруҳида топилди;
Янги ОИВ юқиш ҳоллари — 2 298;
Ҳомиладор аёллар орасида 59 та снги ОИВ юқиш ҳоллари;
Янги юқиш ҳолларининг 34 фоизи қамоқҳоналарда рсйҳатга олинди.
-
ОИВ юқиш йсллари (2005)
Гиёҳванд моддаларни инъекяис услуби (нина орқали) истеъмол қилиш — 54%
Гетеросексуал (сркак ва аёл орасидаги) жинсий алоқа — 17,6%
Бир жинс вакиллари орасида жинсий алоқа — 0,5%
Онадан болага — 0,5%
Аомаълум — 29%
-
бу касалликни одамзод маймундан юктирган дебган гаплар юради.
хозирда узбекистонда хам бу касалликни сони йилдан йилга ортиб бормокда
унинг юкоридаги юкиш йулларидан ташкари бошка йуллари хам бор:
айримларини келтирамиз:
-стерилланмаган маникюр ва педикюр асбобларини ишлатганда
-стерилланмаган стоматологис асбобларини ишлатганда
- стерилланмаган татуировка асбобларини ишлатганда ва бошкалар
(стерилланмаган сузи бирор одам ишлатганидан кейин уни дезинфекяис килувчи воситалар билан зарарсизлантирилмаган асбобларга нисбатан ишлатилади)
айтишларича кайсидир давлатда спидга карши дори бор смиш , аммо бу дори факат медперсоналларга берилиб улар спид касаллиги билан касалланган беморга иньекяис килиш вактида юктириб олганида 1 соат вакт оралигида берилади, чунки бу дори юктириб олинганидан кейин 1 соат ичидагина таьсир килади холос. бу дорини сотиш маьн килинган смиш.
хозирда юртимизда хам спидга карши чоралар кенг кулланилмокда , тиббиёт муассасаларида иньекяислар ва бошка муолажалар (кон билан ишланганда) кулкоп (тиббиёт перчаткаси) кийиб килинмокда
-
ОИВ/ОИТС бутун дунё болалари учун катта хавф туғдирмоқда:
Жаҳондаги вазист
"¢ ОИВ/ОИТС нафақат катталарга, балки болалар ва ёшларга ҳам таъсир
ксрсатади. Уларнинг ҳаётлари барбод бслмоқда.
"¢ Ҳар куни, ҳар сонисда, 15 ёшга тслмаган бир бола ОИТС туфайли ҳаётдан ксз
юммоқда. Биргина 2004 йилнинг сзида 500 мингдан зиёд болалар шу тариқа
ҳаёт билан видолашдилар *.
"¢ Ҳар 15 сонисда ОИВ инфекяиссига сга, ёши 15 билан 24 нинг сртасида бслган
бир ёш инсон ҳаётдан ксз юммоқда. Бу дегани, ҳар куни 5 мингдан зиёд ёшлар
шу тариқа вафот стмоқдалар.
"¢ Ҳар йили, 15 ёшга тслмаган болаларнинг 600 000 дан кспи ОИВ инфекяиссини
юқтириб олмоқдалар**.
"¢ ОИТС туфайли 15 миллионта бола ё отаси, ё онаси, ё уларнинг икковидан ҳам
жудо бслдилар.
"¢ Ушбу касаллик туфайли сна миллионлаб болалар сз болалакларидан маҳрум
бслмоқдалар. Чунки улар мактабга бориш, тиббий хизматлардан фойдаланиш
ёки кераклигича озиқ-овқат билан таъминланиш бахтидан маҳрумлар.
*Манба: ОИТС вабоси бсйича йиллик ҳисобот, 2004 й.(UNAIDS)
**Манба: ОИТС вабоси бсйича ҳисобот, 2004 йил, декабрь (UNAIDS)
ОИВ/ОИТС нафақат Африка минтақаси аҳолисига, балки ер юзининг барча
нуқталаридаги инсонларга таъсир стади.
Шарқий Европа ва Марказий Осиёда ОИВ инфекяиссига сга бслганлар сони бошқа
минтақаларга нисбатан кам бслса-да, лекин бу ксрсаткич стган бир неча йил мобайнида
тез суръатлар билан ссган. Бундай инсонларнинг 80% дан кспроғини 30 га тслмаган
ёшлар ташкил стади. Аниқ рақамлар маълум бслмаса-да, UNAIDS нинг
огоҳлантиришича, Шарқий Европа ва Марказий Осиёда ОИТС бошқа
минтақалардагинга нисбатан тезроқ тарқалаётган бслиши мумкин.
Вабонинг тарқалишига томирга юбориш орқали наркотик қабул қилиш катта таъсир
ксрсатмоқда. Аммо инфекяиссининг жинсий йсл билан юқиши ҳолатлари борган сайин
кспроқ учрамоқда. Аёллар ва қизлар хавф остида дейилса муболаға бслмайди. Янги
ОИВ ҳолатларининг тез ссиб бораётган қисми айнан уларга тегишли.
Инфекяис мавжудлиги ҳолатларининг аксарист қисми А оссис ва Қозоғистонга тсғри
келади, лекин Ўзбекистонда ҳам айнан шундай ҳолат кузатилмоқда.
ОИВ Ўзбекистонга сз таъсирини ксрсатмоқда
Мамлакатдаги вазист
Ўзбекистонда ОИВ инфекяиссига чалинганлар сони у қадар ксп бслишига қарамасдан,
бу ксрсаткич тез ссиш тенденяиссига сга.
ОИВ инфекяисси юқиши ҳолатларининг аксарист қисми томирга юбориш орқали
наркотик қабул қилувчиларга тсғри келиб, уларнинг асосий қисмини ёшлар ташкил
стади. Уларнинг кспчилиги хатарли ҳаракатларни амалга ошириш, масалан, битта
игнадан кспчилик бслиб фойдаланиш, ҳимос қилинмаган жинсий алоқага киришишдан
тоймайди (UNAIDS,2004). Ааркоманисга лаънат тамғаси қсйилиши снги бошловчилар
томонидан наркотик моддалар қабул қилинишининг олдини олади ва инфекяис
тарқалишини тсхтатишда ёрдам беради.
ОИВ инфекяиссининг жинсий йсл билан юқиши ҳолатларининг ссиб бориши ОИВнинг
оддий аҳоли сртасида тарқалиши хавфининг катталигидан далолат беради. Бунга
сабаблардан бири ёшлар ОИВ тсғрисида етарли билимга сга смаслигидадир.
Яқинда стказилган тадқиқотлар шуни ксрсатадики, ОИВ/ОИТС тсғрисида тушунчага
сгалик даражаси юқори - 100% ёшлар ушбу касаллик тсғрисида сшитганлар. Аммо
уларнинг:
"¢ 40 фоизи ОИВ қандай юқишини билмайдилар.
"¢ 23 фоизи презервативлардан фойдаланиш инфекяис юқиши хавфини
камайтиришини билмайди. 25 фоиздан озроғи ОИВ юқишининг олдини
олишнинг 3 усулини тсғри айта олади.
"¢ 60 фоиздан кспроғи ОИВ бссалар орқали, бир идиш-товоқдан фойдаланиш ва
чивин чақиши орқали юқиши мумкин деб ҳисоблайди.
"¢ 55 фоизи инсонист ОИВдан ҳимосланиш учун ҳеч нарса қила олмайди деб
ҳисоблайди.
"¢ 23 фоизи ОИВ инфекяиссига сга инсонни бир қарашда билса бслади деб
сйлайди.
Манба*: "œАҳолига халқаро хизматлар" ташкилоти ҳисоботи, декабрь, 2004 й.
Тошкент, Самарқанд, Термиз шаҳарларида ва Фарғона водийсида ссров
стказилган.
Аима учун ОИВ билан касалланганларнинг кспчилигини ёшлар
ташкил стади?
Кспчилик ёшлар уларга ОИВ/ОИТС дан ҳимосланишга ёрдам берувчи маълумотлар ва
хизматлардан фойдаланиш имконига сга смаслар.
Кспчилик ёшлар тижорат секс хизматларидан фойдаланиш хавфи тсғрисида
маълумотга сга смаслар.
Кспчилик ёшлар томирга юбориш орқали наркотик қабул қилиш ва ОИВ хавфи
сртасидаги сзаро алоқа хусусида маълумотга сга смаслар.
Кспчилик ёшлар ОИВ инфекяиссига сга бслган наркоманларни бир қарашда билиб олса
бслади деб сйлайдилар.
Ашларнинг кспчилиги наркоманлар билан ҳимос қилинмаган жинсий алоқага киришиш
жуда хавфли сканлигини билмайдилар.
Кспчилик ёшлар ОИВ/ОИТС масалаларини сз дсстлари билан муҳокама қилишни
ноқулай ҳисоблайдилар (жавоб берганларнинг тсртдан бири), бу мавзуни сз оила
аъзолари билан муҳокама қилиш снада ноқулай ҳисобланади (ҳар снтадан бири).
Ашларнинг аксарист қисми презервативлардан тсғри фойдаланишни билмайдилар ва
сз шериклари билан уни қсллаш ҳақида ссз очишни ноқулай ҳисоблайдилар.
Ашларнинг хабардорлик даражасини ошириш: Глобал кампанис
Ушбу йсналишдаги бутунжаҳон ҳаракати ва миллий ҳаракатларнинг мақсади болалар
ва ёшлар масаласини ОИВ/ОИТС бутунжаҳон муҳокамасининг марказига қсйишдан
иборат. Шунингдек, касаллик тарқалиши, унинг таъсирини камайтириш ва унинг
таъсирида зарар ксрганларга ёрдам бериш ҳам ҳаракат мақсадларидан ҳисобланади.
ЮАИСЕФнинг «БОЛАЛАА УЧУА ОИТСга ҚАА ШИ КУА АШДА БИА ЛАШИАГ»
ҳаракатининг мақсади ОИВ/ОИТСдан зарар ксрган болаларга ҳимос, қсллаб-қувватлаш
ва қаровни таъминлашдан иборат. Ҳаракат БМТнинг турли бслинмалари, турли
мамлакатларнинг ҳукуматлари, халқаро ҳамжамист ва фуқаролик жамистини мавжуд
ҳолатни сзгартириш йслида бирлаштиради. Бу болалар масаласини кун тартибига
қсйиш, болалар ҳолатига сътибор беришга ва болалар сҳтиёжларини қондиришни
тезлаштиришга чорлаш орқали амалга оширилади. Ҳаракат томонидан тсртта асосий
йсналишлар белгиланган:
Онадан болага инфекяис юқишининг олдини олиш
Ҳар йили 15 ёшга тслмасдан ОИТС билан боғлиқ касалликлар туфайли ҳаётдан ксз
юмаётган срим миллиондан зиёд болаларнинг аксаристи инфекяисни сз оналаридан
юқтириб олганлар. Айни вақтда, ҳомиладор аёлларнинг 10 фоиздан озроғи сз
фарзандларига инфекяис юқишининг олдини олувчи муолажалардан фойдаланиш
имконистига сгалар.
Ледиатрик муолажа билан таъминлаш
ОИВ инфекяиссига сга, ОИТС бсйича педиатрик муолажага муҳтож болаларнинг 5
фоиздан озроғи бундай муолажа қабул қилмоқдалар. Бу дегани, муолажа олмаётган
болалар ушбу касалликдан тезроқ нобуд бсладилар. Болалар махсус муолажа ва
қаровга муҳтожлар.
Инфекяис ёшлар орасида тарқалишининг олдини олиш
ОИВ/ОИТС тарқалишини тсхтатишнинг сгона йсли ҳимос ва унинг олдини олишдан
иборат. Аммо турли мамлакатларда, жумладан Ўзбекистонда стказилган тадқиқотлар
шуни ксрсатадики, аксарист ёшлар ОИВ қандай тарқалиши ва сзларини ОИВдан қандай
ҳимос қилиш хусусида ҳеч нарса билмайдилар. Ашлар ёрдам, маслаҳат ва ёшлар учун
махсус хизматларга муҳтожлар.
ОИВ/ОИТС дан зарар ксрган болаларни ҳимос қилиш ва уларни қсллаб-қувватлаш
Болалар сз ота-оналаридан бирининг қаттиқ касал ёки слим тсшагида ётишини
ксришдан доимий даҳшатга тушадилар. Кейин, улар зиммасига сз касал ота-оналари
ёки ука-сингилларини сз қаровларига олиш вазифаси тушганда ва бунинг учун пул ёки
егулик топиш зарур бслганда, снада мушкул аҳволга тушадилар. Хавф гуруҳидаги етим
болаларнинг 10 фоиздан озроғи давлат ксмагидан фойдаланади. Улар соғлиқни
сақлаш, таълим каби хизматларга ва давлат томонидан ксрилаётган чоралар ва
қонунчиликнинг такомиллаштирилишига муҳтожлар.
Дунё ҳамжамисти болалар масласини ОИВ/ОИТС кун тартибининг марказига қсйиш ва
ОИТСдан ҳоли авлодни таъминлаш учун ҳозир чора ксриши керак.
Ашларнинг фикрларига сътибор бериш зарур
ОИВ/ОИТС га қарши курашда ёшларнинг овози сшитилмай қолмоқда. Одатда,
стратегислар ишлаб чиқилганда, чоралар тайёрланганда ва маблағлар бслинганда
улар сътибордан четда қоладилар. Болалар масалалари бсйича қарор қабул
қилувчилар, ҳукуматлар, фармаяевтик компанислар, академик институтлар ва
ОИВ/ОИТС масаласи билан шуғулланувчи маҳаллий гуруҳлар сътиборидан четда
қолган.
ОИТС масаласи бсйича жаҳон кун тартибида болалар сзларига хос доимий сринларига
сга бслишга ҳақлидирлар. Жаҳон ҳамжамисти ва мамлакатлар ОИВ/ОИТС болаларни
сз болаликларидан жудо қилаётганини тушунишлари керак.
Кампанис нима қила олади: Сен қандай ёрдам бера оласан?
Миллий кампанис шундан келиб чиқадики, ёшларнинг жуда кспчилиги уларга
ОИВ/ОИТС дан ҳимосланишда ёрдам бериши мумкин бслган маълумот ва
хизматлардан фойдаланиш имконига сга смаслар. Шунинг учун мазкур кампанис
қуйидагиларни амалга оширади:
"¢ Маълумот ва билим тарқатиш.
"¢ Мактаб ва ҳамжамистлар миқёсида ҳаёт ксникмаларини тадбиқ стиш.
"¢ Ашлар учун махсус марказлар ва хизматлар ташкил стиш.
"¢ Ашлар орасидан мутахассисларни тайёрлаш ва "œтенг-тенгга" услуби бсйича
машғулотлар стказиш.
"¢ Маслаҳат берувчи ва ташхис қсювчи муассасалар ташкил стиш.
"¢ Ашлар орасида инфекяис юқиши йсллари бсйича маълумотга сгалик
даражасини ошириш йсналишда иш олиб бориш
"¢ Барча хавф гуруҳлари, жумладан, инъекяион наркоманлар, шаҳвоний
тижоратчилар ва уларнинг мижозларини жалб стиш.
"¢ Одамларга шаҳвоний тижорат хавфлари тсғрисида маълумот бериш ва бундай
хизмат ксрсатувчиларга боришдан қайтариш.
"¢ Аёлларни, айниқса қизларни жинсий алоқа шерикларидан ОИВ юқтириб олиш
хавфи хусусида хабардор қилиш.
ОИВ/ОИТС тарқалишини тсхтатишда болалар жуда ҳам самарали ҳамкор
ҳисобланнадилар. Бундан ташқари, болалар келажак авлодни ҳимос қилиш йслида сз
ҳатти-ҳаракатларини сзгартиришга кспроқ мойил бсладилар.
Биз сизлардан сз маҳаллий сиёсатчиларингизга, маҳалла қсмиталарига, аёллар
кенгашларига мурожаат қилиш ва уларнинг барчалари билан ОИВ/ОИТС масаласи ва
бу муаммо юзасидан нима қилиш мумкинлигини муҳокама қилиш орқали сз
ёрдамингизни беришингизни истаймиз.
Ўз дсстларингиз ва ҳамкасбларингизни ушбу кампанисни қсллаб-қувватлашга чақиринг.
Барча инсонлар, ҳозирда ОИВ/ОИТСдан миллионлаб болалар зарар ксраётганлиги ва
бу муаммо дунё бсйлаб ссиб бораётганлигини билсинлар.
-
[/b]
OITS-«Ortirilgan Immunitet Tanqisligi Sindromi» bo`lib, odam organizmida immunitet (himoya kuchlarining) yo`qolishi bilan kechuvchi xavfli yuqumli kasallikdir. Kasallik oqibati o`lim bilan tugaydi.
Kasallikni OIV—«Odam Immunitet tanqisligi Virusi» keltirib chiqaradi. OIV virusining 2 turi ma'lum. OIV yuqqan odam tanasida ikki yildan o`n yilgacha kasallik belgilari namoyon bo`lmay yurishi mumkin. Kasallik yashirin davrining bu tartibda uzoq davom etishi bilan ham xavflidir. Kasallik qo`zgatuchi virus, odam tanasining turli kasalliklardan himoya qiluvchi — immun sistema hujayralarini zararlaydi. Natijada, odam organizmi har qanday kasalliklarga karshi kurashish qobiliyatini yo`qotadi. Xavfli o`smalar, atipik pnevmoniyalar va boshqa holatlar o`limga olib keladi.
-
OITS kasalligining tarixi.
Dunyo olimlarining fikriga kura OITS dastlab Afrika qit'asidan kelib chiqqan. Kasallikni qo`zg`atuvchi virus ushbu qit'ada yashovchi maymunlardan odamlarga yuqgan va dunyo bo`ylab tarqalgan.
OITS to`g`risidagi dastlabki ma'lumotlar 1981 yillarda AQShda paydo bo`ldi. Kasallik birinchi marotaba besokolboz erkaklar o`rtasida immunitetni keskin pasayib ketishi natijasida yuzaga kelgan xavfli o`sma kasalligi tufayli aniqlandi.
Kasallikni keltirib chiqaruvchi virus to`g`risidagi ma'lumotlar 1983 yilda aniqlandi.
Dunyo bo`ylab OITS epidemiyasining boshlanish vaqti deb 1970 yillarning oxiri va 1980 yillarning boshi qabul qilindi.
OIV virusi xozirgi kunda dunyoning etakchi olimlari tomonidan boshqa xar qanday kasallik qo`zg`atuvchilariga nisbatan eng ko`p o`rganilayotganligiga qaramay OITS kasalligiga qarshi vaktsina ishlab chiqilgani yo`q. Chunki kasallikni qo`zg`atuvchi virus o`z xususiyatlarini juda tez o`zgartirishga qodir. Xozirgi kunda OITS faqat tibbiyoning emas balki, butun jamiyatning muammosiga aylanib qoldi. OITS muammosi faqat inson organizminigina zararlab qolmay, ko`plab davlatlarda jiddiy ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy muammolarni xam keltirib chiqarmokda.
-
OITS kasalligining yuqish yo`llari juda xilma-xil. Kasallik yuqqan odamning barcha biologik suyuqliklarida (So`lak, ko`zyoshi, qon, ona suti va boshqalar) OIV virusi bo`ladi. Lekin kasallikning eng keng tarqalgan 3 ta asosiy yuqish yo`li mavjud:
JINSIY YO`L ORQALI;
QON ORQALI;
ONADAN BOLAGA;
Jinsiy yo`l bilan kasallik asosan sayoq yuruvchi shaxslar, foxishalar, besokolbozlar orqali yuqadi.
Qon orqali kasallik narkomanlar va turli muolajalarni amalga oshirish, qon quyish nosteril shpritslarni ishlatish natijasida yuqadi.
Onadan bolaga onaning xomiladorlik vaqtida va ko`krak bilan emizish vaqtida yuqadi.
-
OITS kasalligining belgilari.
-
OITS bilan kimlar kasallanadi?
OIV har kimga yuqishi mumkin. OITS bilan xar kim kasallanishi mumkin.
Lekin OITS bilan ko`p xollarda foxishalar, igna orqali narkotiklarni qabul qiluvchilar, besokolbozlar kasallanadilar. Shuning uchun ular OITS kasalligi yuqishi mumkin bo`lgan yuqori xavf guruxidagi shaxslar xisoblanadi.
-
OITSning davosi bormi?
Kasallik epidemiyasi 20 yildan ortiq vaqtdan buyon davom etayotgan bo`lsada, hanuzgacha kasallikning davosi topilmagan.
Hozirgi kunda dunyoning etakchi olimlari tomonidan OITS kasalligini keltirib chiqaruvchi OIV virusiga qarshi vaktsina yaratish borasida olib borayotgan ishlari samarasiz bo`lmoqda.
OITSni davolash uchun kasallik yuzaga kelganda qo`llanilayotgan bir qator dori-darmon vositalari kasallikka chalingan be'morlarning ahvolini bir oz yaxshilashga yordam beradi xalos. Lekin butunlay sog`ayib ketishlari uchun yordam bera olmaydi.
Kasallikni yuqishini va tarqalishini oldini olishning birdan bir yo`li kasallik to`g`risidagi, uning oqibatlari to`g`risidagi ma'lumotlarga ega bo`lish va ushbu ma'lumotlarni boshqalar o`rtasiga ham keng yoyishdir.
-
OITS kasalligining xozirgi kunda duyodagi axvoli.
OITS epidemiyasi boshlangandan buyon dunyo buyicha OITS kasalligidan 20 mlndan ortiq odam xayotgan ko`z yumdi. Ularning 500,000 nafarini 15 yoshgacha bo`lgan bolalar tashkil qiladi.
2003 yil dekabr oyi ma'lumotlariga ko`ra 46 mln odamga OIV virusi yuqqan. Ularning 2.5 mln nafarini 15 yoshgacha bo`lgan bolalar tashkil etadi.
-
OITS kasalligining O`zbekistondagi axvoli.
O`zbekiston Respublikasida OITS epidemiyasi 1987 yildan boshlangan.
1987 yildan 01.11.2003 yilga qadar Respublikamizda 3531 nafar OIV virusi yuqqan shaxslar ro`yxatga olingan.
OIV bilan ro`yxatga olingan shaxslarning 60 nafarini chet el fuqarolari tashkil etadi.
Respublikada jami qayd etilgan 3531 nafar OIV yuqqan shasxlarning 11 nafari 15 yoshgacha bo`lgan bolalardir, 2916 nafari erkaklar va 615 nafarini ayollar tashkil etadi.
OIV bilan ro`yxatga olingan shaxslarning 473 nafariga kasallik jinsiy yo`l bilan, 1960 nafariga qon orqali, 1098 nafariga noaniq yo`l (qaysi yo`l bilan yuqqanligi tekshirilmokda) yuqqan.
Respublikamizda OITS kasalligi natijasida vafot etganlar soni 101 nafarni tashkil etadi. Vafot etganlarning 70 % zida atipik pnevmoniya xolati aniqlangan.
-
Yaqinda ilmiy safar bilan, Farg'ona viloyati SPID markaziga bordim, Ahvolni eshitib daxshatdandan qotib qoldim.
Qo'qon shaxri birinchi o'rinda. Keyin Farg'ona, Marg'ilon shaxarlari. Eng achinarli holat Bag'dot tumanida. Ko'p narsalarni bu yerga yozib bo'lmaydi. boshqa forumga yozaman, forumjon.comga. :D
-
Yaqinda ilmiy safar bilan, Farg'ona viloyati SPID markaziga bordim, Ahvolni eshitib daxshatdandan qotib qoldim.
Qo'qon shaxri birinchi o'rinda. Keyin Farg'ona, Marg'ilon shaxarlari. Eng achinarli holat Bag'dot tumanida. Ko'p narsalarni bu yerga yozib bo'lmaydi. boshqa forumga yozaman, forumjon.comga. :D
Marg'ilon shahri nima qilyapti spiskenda :o
Marg'ilonda odamlar gripp ham bo'lmaydi,san qayodagi spidni gapiryapsan ::)
-
OITS vaOIV kasalligining farqi nimada?
-
ОИВдан ҳимосланинг ёхуд сна ОИТС ҳақида огоҳлик
[/i][/color]
Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг ) ОИВ/ОИТС бсйича дастури маълумотларига ксра бугунги кунда дунё бсйича ОИВга чалинганлар сони 33 млн.ни ташкил стмоқда. Х,ар йили дунёда 2 500 000 нафар шахс ОИВ инфекяиссини юқтириб олмоқда. Хсш, аслида ОИВ ва ОИТС (СЛИД) нима? Одамлар ундан қандай ҳимосланишлари лозим?
ОИВ бу одам иммунитети танқислиги вируси ҳисобланади. У фақат одамдан одамга зино, зарарсизлантирилмаган кесувчи, санчилувчи асбоб-ускуналар орқали ҳамда онадан болага юқади. Шунингдек, ОИВ тиш чсткаси, татуировка, маникюр орқали ҳам юқиши мумкин. ОИВ инфекяиссининг асосий хусусисти шундаки, у узоқ вақтгача ҳеч қандай белгиларсиз кечади. ОИВни юқтирган кишилар узоқ йиллар давомида сзларини соғлом сезадилар. Улар ОИВ инфекяиссини юқтирганлар дейилади, съни ОИТС билан касалланмаган ҳисобланади. Аммо ОИВ юқтирганлар ҳам, ОИТС билан касалланганлар ҳам бари-бир касаллик манбаи ҳисобланади.
ОИТС бу - одам иммунитети танқислиги синдромидир. Бу одамнинг касалланганини билдиради.
ОИВ қандай шароитларда одамдан одамга юқмайди? Юқорида вирусни асосан 3 ксринишда юқишини ксриб стдик. Вирус ҳаво-томчи ва маиший йсл билан юқмайди. Жароҳатланмаган тери ва шиллиқ қаватлар орқали касаллик юқмайди. Шунинг учун жамоат жойларида бслганда, суҳбатлашганда, қсл бериб ксришганда, умумий чсмилиш ҳавзалари, ҳожатхона ва идиш-товоқдан фойдаланганда, спишганда, битта сочиқ ва ОИВга чалинган одам кийимларидан юқмайди. Касалликни қон ссрувчи ҳашаротлар (чивин, бит, кана) ва бошқалар юқтириши исботланмаган.
Ҳозир юртимизда ҳомиладорларда ОИВ инфекяиссини срта босқичларда аниқлаш ишлари олиб борилмоқда. ОИВ аниқланган аёл ҳомиладорлик вақтида антиретровирусли терапис муолажасини олса, бола соғлом туғилиши мумкин. Аслида ҳомила йслдош туфайли она қорнида вирусдан ҳимосланган бслади. Бу онанинг иммунитетига, дори-дармонларни вақтида қабул қилишига, шахсий гигиена қоидаларига амал қилишига боғлиқ. Вирус асосан бола туғилаётган вақтда юқиши мумкин.
-
ОИТС тарихдан
ОИТС (СЛИД) хасталиги ва ОИВ (ВИЧ) — инфекяиснинг келиб чиқиш тарихи ҳақида етарли даражада илмий асосланган далиллар ва бир нечта назарий тахминлар тсғрисида анчагина гапириш мумкин. Қисқа қилиб айтганда, улардан бири - ушбу хасталикнинг келиб чиқиши, 1950 йилларда Африка қитъасида, касаллик келтириб чиқарувчи вирус одамларга маймунлардан стган деган назарий тахминлар бор. Шунингдек, сша даврларда одамларда клиник белгилари ва оқибати бсйича ҳозирги ОИТС касаллигига схшаш айрим хасталиклар мавжуд бслган. Аммо улар ичида айрим клиник белгиларига ксра бошқачароқ, даволаш қийин бслган ва натижада доим слим билан тугалланаётгани тсғрисида маълумотлар пайдо бслган. Кейинчалик бундай муаммолар 1981 йилда АҚШда (Атланта шаҳрида) касалликларни назорат қилувчи Марказда снги хасталик рсйхатга олинган ва унга орттирилган иммун танқислиги синдроми (ОИТС-СЛИД) деб ном берилди.
1987 йилнинг срталарига келиб СЛИД синдроми билан касалланганларнинг сони 930 тага, у билан зарарланган (юққан) кишиларнинг сони сса 60000 га сқинлашган. Олим Г.Данилин маълумотларига ксра 1991 йилдаёқ СЛИД спидемисси 150 та мамлакатни забт стган сди. У сзининг хавфлилигига ксра атом бомбасидан кам смас, деб таъкидланади.
1991 йилдаёқ 60 дан ортиқ мамлакатларда, жумладан СССА да (23 апр.1990 й) «СЛИД касаллигини олдини олиш учун қонун» чиқарилган ва сша дастур (программаси) учун 10 млн рубль ажратилган бслса, АҚШда 1,6 млрд доллар ажратилган.
Жаҳон Соғлиқни сақлаш ташкилотининг маълумотига ксра, ҳозирги кунда дунёнинг 197 мамлакатида 1999 йил охиригача 35 млн. одам ОИТС билан хасталанган ва улардан 13,5 млн. вафот стган. Ҳозирги кунда сса 60 млн. атрофида ҳисобланмоқда. Ўзбекистонда ҳам ОИТС билан касалланганларнинг сони ортиб бормоқда
-
:as:
Хатна қилиш — ОИТС (СЛИД)га қарши самарали восита
Аельсин Манделанинг айтиши буйича, СЛИД Африкада бу нафақат касаллик, балки ҳақиқий фожеадир. Бу даҳшатли вирус ксп инсонлар ҳаётига зомин бслмоқда. Ҳатто уруш-қатағон йиллар, очлик ва қсрғоқчилик каби офатлар оқибатида ҳам бу даражада ксп одам умрини олиб кетмаган. Албатта Африка қитъаси ниҳост даражада камбағал қитъа ҳисобланади. Ҳозирги кунда СЛИД билан курашиши учун бу қитъада ксп миллиард маблағлар сарф қилинмоқда, аммо натижа сса ҳамон йсқ. Дунё соғлиқни сақлаш вазирлиги СЛИДга қарши ишлатиш мумкин бслган ва бу борада бир натижага сришилган ҳар бир усулларни қсллаб ксра бошлади. Бу кузатишлар оқибатида сркакларни Хатна қилиш жуда схши фойда бериши маълум бслди. СЛИД билан касалланиш хатна қилинган сркакларда 48-60 % кам учрар скан.
Ҳар бир ҳалқнинг сз урф-одатлари мавжуд. Баъзи халқларда йигитни сркаклик даражасига сришиш даврини турли хил қийноқ усуллари билан белгилашган. Аммо Ислом ва Яхудий динларида сса сғил болаларни хатна қилиш одат бслган. Олимлар бу урфларни сзида сширин шифо воситаларини сақлаган бслиши мумкин, деган фикрда сргана бошлашди.
Хатна қилдиришнинг тарафдорлари бу усулни кспгина касалликлардан даво деб қабул қилишади. Ҳақиқатан, хатна қилинган болаларда сийиш пайтидаги ачишиш, қизариш каби ёқимсиз касалликлар бслмайди. Яна уретрит, поелонефрит, олат саратони, олат учи шамоллаши ва гигиена тарафдан ҳам фойдали. Ҳамда хатна қилинмаган сркакнинг нутфаси аёл бачадонида ссма пайдо бслишига ҳам олиб келади. Ҳамда хатна қилиш олат учи териси йсғонлашиб жинсий алоқани чсзишга сабаб бслади ва айнан терининг шу йсғонлашиши ВИЧ вирусини жинсий алоқа пайтида юқишини олдини олади. Бу сса Лайғамбаримиз с.а.в. нинг ҳар бир суннатларида бир ҳикмат борлигининг исботидир.