forum.ziyouz.com
Jamiyat va inson => Oila va jamiyat => Mavzu boshlandi: Munira xonim 12 Dekabr 2007, 21:45:32
-
...Ҳар-бир йигит-қиз бир кун келиб турмуш қуради. Ҳамма ҳам хотиржам ҳаёт кечиришни орзу қилади. Бахтли ҳаётдан баҳраманд бслишни истаётган кишиларга маслаҳатим, юқорида санаб стилган ксрсатмаларни сзлари учун дастурул-амал қилиб олсинлар. Вақти-вақти билан мурожаат қилиб, зиммаларидаги баъзи бурчларини унутиб қсйган пайтларида бир-бирларига сслатиб туришлари учун бу аҳд-паймонни оқ қоғозга тушириб, ҳар-бирлари ундан нусха ксчириб олсинлар. Келишув қоғозда қолиб кетмасин...
-
Аллоҳга ҳамду санолар, анбиёлар хотами бслмиш зотга салоту саломлар бслсин! Ўзининг соддалиги, исроф ва ғайридинларнинг мункар урф-одатларидан холилиги билан ажралиб турадиган исломий никоҳ маросими тугагач, келин-куёв сзларига ажратилган хонага кириб кетади. Куёв қслини келиннинг бошига қсйиб, қуйидаги маъсур дуони сқийди: «Ай Аллоҳим, мен Сендан унинг ва унга (туғма) табиат қилиб берган нарсангнинг схшилигини ссрайман. Унинг ва унга (туғма) табиат қилиб берган нарсангнинг ёмонлигидан паноҳ беришингни ссрайман». Бухорий ривости.
Кейин таҳорат қилиб, келин билан икки ракат намоз сқийди ва ҳаётлари давомида мана шу ёш оилаларини ҳар-хил ёмонликлардан асрашини ҳамда бирга аҳил-иноқ умр кечиришни ссраб Аллоҳ таъолога илтижо қиладилар. Аш оилаларининг мусаффо ҳавоси кирланмаслиги ва ширин турмушларининг бардавом бслиши учун улар қуйидаги асосларга амал қилишга келишиб оладилар.
-
1. Аистни холис қилиш
Аист ҳар бир ишнинг асоси ҳисобланади. Амалларнинг бир-биридан афзал бслишидаги асосий омил ҳам нистдир. Агар нист холис бслса, одатий амаллар ҳам ибодат даражасига кстарилади. Аллоҳ таъоло бандаларини —нистлари холис бслса - кундалик амалларини ҳам улкан ажрлар билан мукофотлайди. Шунинг учун келин-куёв турмуш қуришдан нима мақсад сканини англаб олишлари лозим. Мусулмон ва муслиманинг турмуш қуришдан мақсади жоҳил кимсаларнинг мақсадларидан фарқ қилиб, фақат жинсий ғаризани қондиришдан олийроқ туриши керак.
-
Исломий оилани вужудга келишига қуйидагилар сабаб бслади:
а) Лайғамбар алайҳис-салом ёшларни уйланишга буюриб дедилар: «Ай йигитлар жамоаси, қай бирингиз уйланишга қодир бслса, уйлансин! Чунки (уйланиш) ксзни номаҳрамга тикишдан, авратни ҳаромдан (зинодан) сақлайди...». Муслим ривости.
б) Авратни, ксзни ҳамда иффатни ҳаромдан сақлаш нистида қурилган оила Аллоҳ ваъда қилган ёрдами ва тавфиқига нойил бслур.
А асулуллоҳ (с.а.в) дедилар: «Уч тоифа кишига ёрдам бериш Аллоҳ таъоло зиммасидаги ҳақдир: (улар) Аллоҳ йслидаги мужоҳид, сзини озод қилиш учун ҳожаси билан келишган қул ва (зинодан) покиза бслиш мақсадида уйланган йигит». Аҳмад, Термизий, Ибн Можа ривостлари,
в) Аллоҳ таъоло манҳажига мувофиқ оила қуриб Аллоҳ таъолодан ажр умид қилиш.
г) Алғиз Аллоҳга ибодат қиладиган ва Лайғамбар (с.а.в) Қиёмат куни бошқа пайғамбарлар олдида ксплиги билан фахрланадиган Ислом уммати сафини кспайтирадиган солиҳ фарзандлар дунёга келтириш.
д) Уларни исломий руҳда тарбислаш. Шосд, Аллоҳ таъоло улар орасидан дин ғамини ейдиган, мусулмонларни нусрат ва ғалаба сари етаклайдиган йслбошчиларни чиқарса! Аҳтимол улар етук олимлар, паҳлавон мужоҳидлар сафига қсшилар!
е) Аёли ва фарзандларига қиладиган ғамхсрлиги свазига Аллоҳдан ажр умид қилиш.
А асулуллоҳ (с.а.в) дедилар: «Ким Аллоҳдан ажр умидида аҳли оиласига нафақа қилса, бу нафақаси унинг учун садақа срнига стади». Муттафақун алайҳ.
Агар ср-хотин мана шу мақсадларни астойдил кснглига тугса, ҳаётлари ибодатга айланиб, ҳар-бир олган нафаслари учун ажрга сга бсладилар.
-
2. Аллоҳ таъоло тоат-ибодатида ҳамкорлик
А асулуллоҳ (с.а.в) дедилар: «Кечаси туриб, намоз сқиган, аёлини ҳам намоз сқишга уйғотган, агар бош тортса, юзига сув сепган кишига Аллоҳнинг раҳмати бслсин. Кечаси туриб, намоз сқиган, срини ҳам намоз сқиш учун уйғотган, агар турмаса, юзига сув сепган аёлга (ҳам) Аллоҳнинг раҳмати бслсин!». Абу Довуд ривости.
Агар ср-хотин сртасида бир-бирини ибодатга ундаш сифати бслмаса, лоақал бу йслдан бир-бирларини тссмасинлар. Қанча аёллар срларининг ибодат, илм олиш, жиҳод ёки даъват ишларига тсғоноқ бслиб, сри зиммасидаги сзининг айрим ҳақ-ҳуқуқларини унинг ибодати, жиҳод қилиши йслида қурбон қила олмайдилар.
«Ай мсминлар, на мол-дунёларингиз ва на бола-чақаларингиз сизларни Аллоҳнинг зикридан (съни, Аллоҳга ибодат қилишдан) юз сгиртириб қсймасин! Кимки шундай қилса, бас, ана сшалар зиён ксргувчи кимсалардир». «Мунофиқун»-9.
Аёлларимизга ҳар соҳада Лайғамбаримиз жуфти ҳалоллари-Оналаримиз ва саҳобий аёллар муносиб намуна бсла оладилар. Улар срларини ксчага кузата туриб бундай дер сдилар:
«Ай фалончи, биз хусусимизда Аллоҳдан қсрққин! Биз очликка чидашимиз мумкин, лекин ҳаромга сабр қила олмаймиз».
-
3. Аллоҳ шариатига мувофиқ исломий оила қуриш
Улар барча амалларини Аллоҳ Китобига қараб бажарадилар. Бирор масала хусусида Аллоҳ ва А асулининг ҳукмини билсалар, ҳавои нафслари ва урф-одатлари билан унга қарши чиқмайдилар. Ўзларининг соф ақидалари билан олий бслиб тураверадилар. Аллоҳнинг Китоби ва А асулуллоҳ (с.а.в)нинг суннатларига зид бслган ҳар қандай ботил аҳли қаршисида виқор ва салобат билан тура оладилар. Улар бошқа мусулмонларга ҳам исломий оила масаласида намуна бслишга интиладилар. Бундай оиладан Қуръони Карим ва А асул Акрам суннатининг нафаси уфуриб туради. Аечоғли баракотли оила бу!
-
4. Аллоҳ таъоло ва А асулуллоҳ (с.а.в) буйруқларига бсйсуниб, оилаларини меҳр-муҳаббат, вафо ва садоқат асосига қурадилар. Оила аҳд-паймони жуда нозик бслиб, Аллоҳ таъоло аҳдга вафо қилганларга чиройли оқибат, аҳдни бузганларга сса жазо тайёрлаб қсйгандир. Ар-хотин сртасида нафрат, адоват, ҳасад каби қабиҳ иллатларнинг бслиши исломий тасаввурга мутлақо ётдир.
«Ахир бир-бирингиз билан қсшилиб, улар (съни, хотинларингиз) сизлардан (схшилик билан ҳаёт кечириш ёки чиройли суратда ажрашиб кетиш ҳақида) қатъий аҳд-паймон олганларидан сснг қандай қилиб уни (съни, маҳрни) қайтариб оласиз?!». «Аисо»-21
Саййид Қутб раҳимаҳуллоҳ мазкур ост хусусида айтади: «Ости-каримадаги ... (ифзо) - қсшилиш калимаси ср-хотиннинг бир-бирига жинсий жиҳатдан қсшилишинигина англатмайди, балки ҳис-туйғу, муҳаббат, ҳамдардлик, тасаввурларнинг бир-бирига тсғри келиши ҳамда сркак ва аёл ҳаётининг ажралмас қисмларидан бслган бундан бошқа снлаб ксринишларини сзида мужассам стиши мумкин. Муҳаббат изҳор стиш, бир-бирининг оғирини енгил қилиш, хушмуомалалик, оғир-енгил кунларда бир-бирига далда бслиш ва ҳатто аёлига бироз тегиниши ҳам остда зикр қилинган қсшилиш ссзи жумласидандир...». «Фи Зилалил Қуръан», 1- том.
Шунингдек, Қуръони Карим ва саҳиҳ суннат срларни аёллари билан - ҳатто уларни схши ксрмасалар ҳам- хушмуомалада бслишга буюради ва бу Ислом динининг аёлларга нисбатан улкан ҳурмат-сҳтиромидир. Ҳамиша биз учун пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳис-салом гсзал намунадирлар. У зот шундай марҳамат қиладилар: «Сизларнинг схшиларингиз сз оиласига схши муомала қиладиганларингиздир. Мен сса сизларнинг орангиздаги сз оиласига снг схши муомала қилувчи кишиман». Ибн Можа ривости.
«Мсминларнинг комил иймонлилари уларнинг чиройли хулқлиларидир. Сизларнинг снг схшиларингиз аёлларига чиройли хулқ билан муомала қиладиганларингиздир».
Термизий ривости.
-
5. Ҳамиша ислом назари билан сшамоқ
Ар-хотин сртасидаги меҳр-муҳаббат уларни бир-бирларининг мункар ишларини тсғрилашдан тссмаслиги лозим. Ҳаром ишни қилаётган кишига —ким бслишидан қатъий назар- хушомад қилиш ва унинг шариатга бесътибор бслишига жим қараб туриш А асулуллоҳ (с.а.в) суннатларига зиддир.
Лайғамбар (с.а.в)га аёллари ичида снг суюклиси Оиша (р.а) сдилар. Оиша (р.а)ни «Ай Оиш», «Ай Ҳумайро», деб гоҳида исмларини қисқартириб, гоҳида сркалатиб чақирар сдилар. Оиша онамиз ҳайз ҳолатларида бир идишдан сув ичсалар, Лайғамбар алайҳис-салом ҳам сша идишнинг айнан Оиша онамиз ичган жойидан сув ичардилар. А сзадор ҳолларида ҳам аёлларини спардилар. Бироқ, Аллоҳнинг ҳудудлари оёқ ости қилинган ерда Аабий (с.а.в) ғазабларини ҳеч нарса тссиб қололмасди.
Оиша (р.а)дан: «Мен сурати бор матодан А асулуллоҳ (с.а.в)га ёстиқ тикдим. У киши уйга келгач, сшик олдида туриб қолдилар ва юзлари сзгарди. Мен: - Аима гап, А А асулуллоҳ!»- деб ссрадим.
Шунда Лайғамбар алайҳис-салом:
- Мана бу ёстиқ қаердан келди?,- дедилар.
- Буни сиз ёнбошлашингиз учун қилгандим»,- дедим мен.
- Ахир, сурат бор уйга фаришталар кирмаслигини билмайсизми?!- дедилар Аабий (с.а.в)». Бухорий ривости.
-
6. Бир-бирига таскин бериш
Ар-хотин бир-бирига мулойимроқ бслиши керак. Абу Дардо ва Умму Дардо бунга ёрқин мисол бсла олади. Агар Абу Дардо ғазабланса, Умму Дардо сукут сақлаб, срининг кснглини олишга ҳаракат қиларди. Умму Дардо бирор нарсадан хафа бслиб қолса, Абу Дардо сукут сақларди ва аёлини тинчлантириб, уни рози қилиш йслларини қидирарди. Улар турмуш қурган илк кунларидан бошлаб мана шу йслни сзларига дастурул-амал қилиб олишган сди. Ҳақиқатан ҳам бу оқилона йсл сди.
Оилада келишмовчилик чиққанида ғазабларини тизгинлай олмайдиган қанча кишиларнинг оиласи бузилиб кетди.
-
7. Хато қилиш инсон табиатидандир
Инсон фаришта смас. Ҳаёт хато-камчиликсиз бслмайди. Оилада ср-хотин бир-бирини кечириб сшаши лозим. Йсл қсйилган арзимас нуқсон сабабли бир-бирларининг катта-катта схшиликларини унутмасинлар. Албатта бу ерда дунёвий масалалар ксзда тутилспти. Ҳар иккала томон нафсонистга тегмайдиган юмшоқроқ йслларни қидирсин. Шунинг учун ҳам А асулуллоҳ (с.а.в) сркак кишини бирор сафардан қайтганда уйига срим тунда кириб боришдан қайтардилар. Чунки, ср аёлининг хунук ҳолати устидан чиқиб қолиб, ундан кснгли совиши мумкин. Бу А асулуллоҳ (с.а.в)нинг сзига хос услубларидан сди.
А асулуллоҳ (с.а.в) аёлларининг уйида навбати билан тунар сдилар. Бир куни Оиша (р.а)нинг ҳужраларида асҳоблари билан стирардилар. Умму Салама онамиз бир лаганда А асулуллоҳ (с.а.в)га овқат олиб келдилар. Оиша (р.а) сса бу пайтда бир матога сраниб олган ҳолда қслида тош билан турарди. Оиша (р.а) онамиз Умму Салама келтирган лаганни қслидаги тош билан (атайин) уриб, иккига бслиб юборди. Аабий (с.а.в) лаганнинг синган бслакларини териб оларканлар, бундай дедилар:
«Есверинглар, есверинглар, онангиз рашк қилди». Аасоий ривости.
Доно фикр, шундай смасми?! А асулуллоҳ (с.а.в) Оиша онамизнинг хатосини ҳалимлик билан қарши олиб, сабр қилдилар.
-
8. Оиладаги гап ксчага чиқарилмайди
Оилада бсладиган камчилик, келишмовчилик ва ҳар хил муаммолар ср-хотин сртасида қолиши, ота-она ва бошқа қариндош-уруғлар қулоғига етиб бормаслиги лозим. Агар сртадаги келишмовчилик кучайиб, низо бирга сшаб кетишларига ксзлари етмайдиган даражада кескин тус олса, қариндошлари орасидан динда мустаҳкам ва фаҳм-фаросатли бир кишини муаммони хал қилишда ҳакам қилишлари мумкин.
-
9. Ўзаро маслаҳат
Келин-куёв сқин кунларда ёки келажакда қилмоқчи бслган ишлари ва бу ишларга қандай сришмоқчи сканликлари ҳақида бир-бирларига ошкор айтишлари керак. Шосд, уларнинг мақсадлари бир-бирига мувофиқ келиб, барча муаммоларини баҳамжиҳат хал қилсалар. Аҳтимол келиннинг сзига хос (ҳеч кимга айта олмаётган) бирон режаси бордир. Аёлига ксмаклашиши ҳамда унинг мақсадларига тссқинлик қилмаслиги учун ср сз хотинининг сирларидан ҳам воқиф бслишида ҳеч қандай ҳараж йсқ. Зеро, аёл срининг рухсатисиз бирон иш қилиши мумкин смас.
-
Итоат ҳақида
Оилада ср киши бошлиқ бслиши керак. Аёлга маъсист бслмаган сринларда срига итоат қилиб сшаши вожиб бслади.
Аллоҳ таъоло айтади:
«Аркаклар хотинлари устидан раҳбардирлар. Бунга сабаб Аллоҳ уларни бировларини бировларидан (съни, сркакларни аёлларидан) ортиқ қилгани ва сркаклар (хотинлари ва оилалари учун) сз мол-мулкларидан сарф-ҳаражат қилганларидир. Бас, ибодат-итоатли ва (срлари) йсқлигида Аллоҳнинг ҳифзу ҳимости билан (срларининг мол-мулклари ва сз иффатларини) сақловчи хотинлар — схши хотинлардир. Хотинларингизнинг итоатсизлигидан қсрқсангиз, аввало уларга панд-насиҳат қилинглар, сснг (съни, панд-насиҳатларингиз кор қилмаса), уларни ётоқларда тарк қилингиз (улар билан бир жойда ётманг, сқинлашманг), сснгра (съни, шунда ҳам бсйсунмасалар), уринглар! Аммо сизларга итоат қилсалар, уларга қарши бошқа йсл ахтарманглар. Албатта Аллоҳ снг Юксак ва Буюк бслган Зотдир». «Аисо»-34.
Ушбу остда оиладаги ср билан хотиннинг срни белгилаб берилган. Шариат ҳукмича, ср аввало оиланинг барча молисвий ва маънавий сҳтиёжларига жавобгар бслган ҳамда уни четдан бсладиган ҳар қандай хуружлардан ҳимос қиладиган шахсдир. Мана шулар свазига ва сркак киши учун фазилат ҳисобланмиш оғир-босиқлик, оила тебратишдаги тадбиркорлик каби сифатлар сабабли ҳам у оиланинг бошлиғи саналади. Яхши хотин сса диёнатли, итоатли, срининг уйини обод қиладиган ва унга бир умр садоқатли бслган аёлдир. Агар хотин томонидан оиланинг ё ср-хотиннинг тинч-тотувлигига раҳна соладиган бирон феъл содир бслса, срнинг вазифаси аввало унга схшилик билан тушунтириш, тушунмаса меҳру муҳаббатини дариғ тутиш билан сз норозилигини билдиришдир. Бу ишлар фойда бермаган тақдирдагина хотинга (уни уриб роҳатланиш учун смас, балки тсғри йслга солиш мақсадида) қсл кстаришга рухсат берилади. Шу сринда бир нарсани таъкидлаб кетиш лозимки, бу борада келган ҳадисларда юзидан бошқа жойига қон чиқмайдиган ва асари ксринмайдиган даражада уриш керак деб айтилган. Чунки юз инсон аъзолари ичидаги снг мукаррами саналади. Лекин табиийки, срга итоат қилишни сзига бурч деб биладиган итоатли аёл бу охирги чорагача етиб келмайди.
А асулуллоҳ (с.а.в) дедилар: "Агар бировни бошқа бировга сажда қилишга буюрганимда сди, снг аввал аёл кишини срига сажда қилишга буюрган бслардим".
Арига итоат қилмайдиган аёлда ҳеч қандай схшилик йсқ!
-
Хотима
Ҳар-бир йигит-қиз бир кун келиб турмуш қуради. Ҳамма ҳам хотиржам ҳаёт кечиришни орзу қилади. Бахтли ҳаётдан баҳраманд бслишни истаётган кишиларга маслаҳатим, юқорида санаб стилган ксрсатмаларни сзлари учун дастурул-амал қилиб олсинлар. Вақти-вақти билан мурожаат қилиб, зиммаларидаги баъзи бурчларини унутиб қсйган пайтларида бир-бирларига сслатиб туришлари учун бу аҳд-паймонни оқ қоғозга тушириб, ҳар-бирлари ундан нусха ксчириб олсинлар. Келишув қоғозда қолиб кетмасин. Ҳали сиёҳлари қуримасдан туриб унга амал қилишга киришсинлар, бутун умр баҳоли-қудрат уни ҳаётга татбиқ қилишга интилсинлар. Аҳд-паймон жуда оғир бслгани боис, уни амалга ошириш кишидан бироз сабр-матонат ва сабот талаб қилишини бир-бирларига сслатиб туришни ҳам унутмасинлар. Аллоҳ барчамизга тавфиқ берсин!
Лайғамбар алайҳис-саломга, аҳли оилаларига, асҳобларига ва Қиёматга қадар уларга чиройли суратда сргашганларга Аллоҳнинг салоту саломлари ёғилсин!
Ссзимиз охирида Бутун оламлар Ларвардигори Аллоҳ таъолога ҳамду санолар айтиб қоламиз.
Muslimaat.uz dan olindi.