forum.ziyouz.com
Jamiyat va inson => Oila va jamiyat => Mavzu boshlandi: Shirinqiz 22 Yanvar 2008, 16:03:10
-
Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм
Аллоҳ таъоло: "Бойлик ва фарзандлар дунё ҳаётининг зийнатидир" (Каҳф: 46)- деди. Шунинг учун ҳам, туғилган фарзанд ҳоҳ сғил, ҳоҳ қиз бслсин Аллоҳнинг неъмати слароқ ксриб, шукроналар айтиб, севининг. Муҳими, гсдак соғлом ва аъзолари бус-бутун бслсин. Бас, сз лутфу карами билан уни инъом стган сратувчиларнинг снг схшиси улуғ бслди: "(У Аллоҳ) ҳоҳлаган бандасига сғил, ҳоҳлаганига қиз ёки сгиз: сғил-қиз ато стади ва ҳоҳлаган бандасини туғмас қилади". А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг тсртта қизлари бор сди (Аллоҳ улардан рози бслсин). Имом Аҳмад ибн Ҳанбал қиз ксрганида: "Лайғамбарлар - қизларнинг отасидирлар. Улар(ни тарбислаш ва уларга бош-қош бслиш) ҳақида нималар айтилганини схши биласиз"- деган сди. Қиз фарзанд туғилганидан норози бслиш, жоҳилист одатларидандир. Ислом динимизда сса, улар бизларни жаннатга олиб борадиган дарвозадирлар. А асулуллооҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Икки қизни тарбислаб восга етказган киши мен билан қиёматда шундай бслади"- дедилар-да, икки бармоқларини бирлаштирдилар (Имом Муслим ривости).
Агар чиройли тарбис берган бслсангиз, фарзандларингиз амал тарозисининг ҳасанотлар палласида бсладилар. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Одам фарзанди слса амаллари тсхтайди. Фақат учта амали тсхтамайди"- дедилар-да: "Унга дуо қиладиган солиҳ фарзанд"ни зикр қилдилар.
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Банданинг мақоми кстарилади ва банда: "А оббим, бу мақом менга қаердан келди?"- деб ссрайди. (Аллоҳ таоло): "Фарзандингнинг сенга слимингдан сснг айтган истиғфори сабабли!"- дейди" (Имом Аҳмад ривости).
Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам умматининг ксп бслишидаги ҳикмат, Аллоҳнинг сктолигига ишонадиган ва Ислом динини дунёга ёсдиган инсонларнинг чиқаришдир. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Севимли ва туғадиган хотин-қизларга уйланинглар! Мен Қиёмат кунида сизларнинг ксплигингиз билан пайғамбарлар сртасида фахрланаман!"- дедилар (Имом Аҳмад ривости).
Чақалоқ туғилганида қилиниши керак бслган баъзи суннат ва одоблар
1. Чақалоқнинг қулоғига азон айтиш.
Шосд чақалоққа сшиттирилган биринчи суннат азон бслишининг сири, унинг қулоқларига ҳар кун беш марта сшитилиши билан шу нидо ила улғайиши ва келажакда буюк рукн — намозни сз вақтида адо стиши учундир. Азон чақалоқнинг снг қулоғига айтилади, Абу А офеъ разисллоҳу анҳу деди: "Мен расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг Фотима (разисллоҳу анҳо) туққанларида Ҳасан ибн Алий (разисллоҳу анҳумо)нинг қулоғига азон айтганларини ксрдим" (Абу Довуд ривости).
2. Чақалоқ оғзига бармоқ солиш.
Имом Бухорий ва имом Муслимларнинг "Саҳиҳ" китобларида Абу Бурда Абу Мусо разисллоҳу анҳудан нақл қилди. У деди: "Ўғил ксрдим ва уни расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига олиб бордим. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам унга Иброҳим деб исм қсйдилар ва бармоқларига чайналган хурмо қсйиб, (чақалоқнинг) танглайига сурдилар". Имом Бухорий ривостида: "Сснгра сғлимга барака ссраб дуо қилиб, қслимга бердилар" лафзини зиёда қилди. Чақалоқ оғзига бармоқ солишдан мақсад, бармоқ учига озгина сзилган хурмо қсйилиб уни чақалоқ оғзига солинади-да, бармоқни оғизнинг танглайига теккизиб снг ва чап тарафга қаратиб ҳаракатлантирилади.
3. Чақалоққа чиройли исм қсйиш.
Исм - Аллоҳга қуллик аломатлари ксринган ва у билан Аллоҳга сқин бсладиган исмлардан бслсин. Исм ё чақалоқ туғилган куннинг еттинчисида ёки туғилган куннинг сзида қсйилиши мумкин.
Самура разисллоҳу анҳу деди: "А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "Ҳар бир чақалоқ ақиқасига гаровга қсйилган. Еттинчи кунида ақиқа ссйилади, исм қсйилади ва сочлари олинади"- дедилар" (Имом Аҳмад ривости).
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Бу кеча сғил ксрдим ва унга бобом Иброҳимнинг исмини қсйдим" (Имом Муслим ривости).
Аллоҳга ҳамдлар бслсинки, чақалоққа қачон бслса ҳам исм қсйилаверилади. Исмни ота ва она, агар сзаро келиша олмасалар, ота қссди. Ота ҳоҳласа сзи исм беради, ҳоҳласа онага бу ҳақни беради ёки у билан қуръа ташлайди. Агар ҳоҳласа бобо, буви ва бошқаларга ҳам бу ҳақни бериши мумкин.
Чақалоққа исломий исмлар қсйиш. Аллоҳ учун снг севимли исм "Абдуллоҳ" ва "Абдурраҳмон" исмларидир. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Исмларингизнинг Аллоҳ учун севимлироқ бслгани — Абдуллоҳ ва Абдурраҳмондир" (Имом Муслим ривости). Бундан кейингилари Абдурраҳим, Абдуллатиф ва шунга схшаш Аллоҳга қуллик ифодаси бслган исмлардир.
Лайғамбарларнинг исмларини қсйиш. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "Ўзларингизга пайғамбарлар исмларини қсйинг!" (Имом Аҳмад ривости).
Саҳобалар, уламолар, шаҳидлар ва Ислом даъватчилари каби солих инсонлар исмини қсйиш. Масалан: Умар, Усмон, Алий, Саъд, Талҳа, Муовис, Урва, Суҳайл, Мусъаб, Асир, Анас ва бошқалар. Қизларга сса расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг аёллари ва қизлари, солиҳалиги, иффатлилиги ва диндорлиги билан шуҳрат қозонган хотин-қизларнинг исмлари. Масалан: Хадича, Оиша, Фотима, Асмо, Сумаййа, Аасиба, Хавла ва бошқалар.
Олий ва шарафли маъноларни сз ичига олган исмлар қсйиш. Масалан: Ҳамза, Холид, Усома, Ҳорис, Ҳумом, қизлар учун: Сора, Суод ва Афоф каби.
Агар исмлари чиройли бслса бобо ва бувиларнинг исмларини қсйиш ҳам схшидир.
-
Таъқиқланган исмлар
1: қсйилиши ҳаром бслган исмлар
1. Аллоҳдан бошқасига қуллик ифодаси бслган исмлар. Масалан: Абдуннабий (Лайғамбар бандаси), Абдуррасул (А асул бандаси) каби исмлар.
2. Кофирларга хос бслган исмлар. Масалан: Жорж, Жаклин, Яра ва Диана каби. Шунингдек, золимлар ва катта жиностчиларнинг исмлари. Масалан: Фиръавн, Абу Жаҳл ва Маркс каби.
2: шаръий, одоб ва завқ нуқтаи назаридан макруҳ бслган исмлар:
1. Аллохнинг исмларидан деб гумон қилинган (аслида сса Аллоҳнинг исмидан бслмаган) исмларга бандаликни изофа қилиш. Масалан: Абдулмавжуд, Абдулмақсуд ва Абдуссаттор деб исм қсйиш.
2. Лафзида шумланиш ва мазамматли маънолар бслган исмлар. Масалан: Ҳарб (Уруш), Ҳимор (Ашак) ва Калб (Ксппак), (Бсривой, Қсчқорвой (мутаржимдан) каби.
3. Ҳаёсизлик ва ишқ маъноларини ифода стган исмларни қсймаслик одобдандир. Масалан: Севги, Мафтуна, Аиҳод, Сиҳом каби.
4. Диний маънода шахснинг поклигини ифода стган исмлар. Масалан: Барра (Аҳсонкор) каби.
5. Фаришталарнинг исмларини қсйиш ҳам макруҳдир. Масалан: Милок каби.
6. Қуръон сураларининг номларини исм қилиб қсйиш ҳам макруҳдир. Масалан: То ҳа, Асин каби.
7. Ясор (Қулайлик), А абоҳ (Фойда) ва Барака исмларини қсйиш ҳам макруҳдир.
3. Ақиқа
Ақиқа - суннати муаккададир. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: "А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "Ҳар бир чақалоқ ақиқасига гаровга қсйилган. Еттинчи кунида ақиқа ссйилади... - дедилар" (Имом Аҳмад ривости).
Ўғил бола учун иккита, қиз бола учун битта қсй ақиқа слароқ бсғизланади. А асулуллоҳ соллаллоху алайҳи ва саллам: "Ўғил бола учун иккита бир хил, қиз бола учун сса битта қсй (бсғизланади)"- дедилар (Имом Аҳмад ривости).
Ақиқа совлиқ, қсчқор қсй ҳамда счкилардан бслиши мумкин. Чунки, ҳадисдаги қсй лафзи ҳар икки ҳайвонни ҳам сз ичига олади. Албатта, қсчқор афзалдир.
А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "Ақиқа (чақалоқ туғилган куннинг) еттинчи ёки сн тсртинчи ёки йигирма биринчи кунларида ссйилади"- дедилар (Табароний "Муъжам ас-Сағир" китобида нақл қилди). Ақиқа қилган киши ақиқадан ейиши, садақа ёки ҳадс қилиши мумкин. Бироқ, ақиқа сускларини синдириш макруҳдир.
4. Чақалоқ сочини (қирдириб) олдириш
Туғилган кунининг еттинчиси съни ақиқаси ссйиладиган кунда чақалоқнинг сочларини қириш, шаръий одоблардандир. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Фотима разисллоҳу анҳо Ҳасан разисллоҳу анҳуни туққанларида: "Унинг сочини қиринг ва мискинларга унинг сочи оғирлигида кумуш садақа қилинг!"- дедилар (Имом Аҳмад ривости).
Фотима разисллоҳу анҳо унинг сочларини олдилар. Унинг вазни бир дирҳам (3,12 гр) ёки ундан озроқ сди. Сочни олиш аввал бошнинг снг тарафидан бошланади, кейин чап тарафи олинади.
5. Хатна
Чақалоқни хатна қилиш шаръий одоблардандир. А асулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "Фитрат бештадир..." дедилар ва улар жумласида хатна қилишни ҳам санаб стдилар. Еттинчи куни хатна қилиш мустаҳаб, ундан аввал ёки кейин қилса жоиз. Аммо балоғат ёшига сқин қолса вожиб бслади.
6. Чақалоқ учун кунс
Чақалоққа Абу Фулон (Фалончининг отаси) ёки Умму Фулон (Фалончининг онаси) деб кунс қсйиш расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг суннатларидандир. Бундай қилиш боланинг сз шахсистига бслган ишонч ва ҳурмат билан улғайиши ҳамда ёмон лақаблардан узоқ бслишида катта рол сйнайди.
Ай, баракотлар ато стилган ота:
- Ашлик чоғларидан исломий тарбис уруғларини фарзандларингиз қалбига скиб, чиройли тарбис олишлари учун тиришингиз!
- Фарзандларингизга намуна бслингиз! Чунки, қуш инида ксрганини қилади!
- Мана ота ҳам бслдингиз ва ота-оналик нима сканини ҳаётингизда ксрдингиз. Шундай скан, ота-онангизга схшилик қилинг ва уларга ҳурмат ксрсатинг!
- Мана снди сочларингизга оқ оралади. Бу — умрнинг стиб, тугаётганининг даракчисидир. Бас, ҳаётингизнинг қолган қисмини Аллоҳ таъолога тоат-ибодатда стказишга ҳаракат қилинг!
- Фарзандларингизга ҳаром нарсани едириб, ичиришдан сақланинг! Чунки, расулуллоҳ соллаллоҳуу алайҳи ва саллам: "Ҳаром билан ссган жасад учун жаҳаннам лойиқдир!" дедилар (Имом Аҳмад ривости).
- Ўзингиз ва фарзандларингиз ҳаққига ксп дуо қилинг! Бу — пайғамбарлар ва солиҳ бандалар одатларидандир.
- Бу снги туғилган чақалоқ солиҳ амаллар ва Аллоҳга тоат-ибодат қилиш билан улғайса, слимингиздан сснг охиратда сизга заҳира бслади. Шунинг учун ҳам, уни тсғри йслларга йслланг, унга схши дсстларни танланг ҳамда ёмон дсстлардан узоқ қилинг! Уйингизда фитна ва бахтиқаролик манбаъларига срин қсйманг!
Аллоҳ таоло пайғамбаримизга салавоту саломлар йслласин!
-
Assalomu alaykum!
E'tibor qiladigan bo'lsak, hozirgi paytda ba'zi musulmon oilalarida, maqolada keltirilgani kabi taqiqlangan ismlarga duch kelishimiz mumkin. Buni o'sha ota-onalar tushunib yetib farzandlarining ismlarini chiroyli, islomiy ismlarga almashtirsalar, inshaolloh foydadan xoli bo'lmasdi.
Juda ajoyib va shuning bilan birga muhim ma'lumot joylabsiz, sizdan Olloh rozi bo'lsin, omiyn!
-
Фарзанд ксрган кишига айтиладиган муборакбод ва унинг жавоби
( بَارَكَ اللَّهُ لَكَ فِي الْمَوْهُوبِ لَكَ، وَشَكَرْتَ الْوَاهِبَ، وَبَلَغَ أَشُدَّهُ، وَرُزِقْتَ بِرَّهُ ) . وَيَرُدُّ عَلَيْهِ الْمُهَنَّأُ فَيَقُولُ: ( بَارَكَ اللَّهُ لَكَ، وَبَارَكَ عَلَيْكَ، وَجَزَاكَ اللهُ خَيْراً، وَرَزَقَكَ اللهُ مِثْلَهُ، وَأَجْزَلَ ثَوَابَكَ ) .
1 - Аллох сенга килинган тортикни баракотли стсин! Бергувчига шукроналар айт. Восга етсин, схшилигини ксргин!
Муборакбод стилувчи шундай жавоб кайтаради: Аллох сенга хам баракотлар ато стсин. Яхши мукофотлар билан мукофотласин. Сенгада худди шундайини берсин. Савобингни зиёда килсин. (Аававийнинг «Азкор» китобидан).