forum.ziyouz.com
Jamiyat va inson => Salomatlik => Mavzu boshlandi: Farida 17 Mart 2008, 15:09:14
-
Овқатдан заҳарланиш касаллиги ёт моддалар билан заҳарланган озиқ-овқат маҳсулотини истеъмол қилинганда келиб чиқади. Озиқ-овқат маҳсулот заҳарлантирувчи омилнинг турига ксра микробли, микробга алоқадор бслмаган ва стиологисси номаълум турлари мавжуд.
Микробли овқатдан заҳарланиш икки ксринишда намоён бслади. Токсикоз ҳамда токсикоинфекяис турлари мавжуд.
Микробли токсикоз касаллигининг ботулизм кластириди, стафилакок ва замбуруғлар келтириб чиқади.
Токсикоинфекяис хасталигини келиб чиқишида озиқ-овқат маҳсулоти салмонелла, шартли патоген микроорганизмлар протеус, снтробактерислар, ичак таёқчаси каби билан ифлосланган бслади.
Микробли овқатдан заҳарланиш касаллиги турмушда барча хасталикни 80-85 фоизини ташкил стади ва бу касаллик кутилмаганда бирдан бошланиб, снг оғир кечса, ботулизм касаллиги ҳисобланади.
-
Ботулизмни келтириб чиқарувчи микроблар табиатда кенг тарқалган.
Касаллик икки хил ксринишга сга. Вегитатив шакли, микроб учун қулай шароит бслганда актив фаолист ксрсатадиган шакли ҳисобланади. Қулай шароит бу ҳавосиз муҳит ва 32-36 градус ҳарорат, бундай шароитда микроб жуда тез кспасди. Ҳамда сзидан ксп миқдорда заҳарли модда ажратиб чиқаради. Микроорганизм ноқулай муҳитга тушиб қолганда сзидан суюқ моддалардан ҳоли бслиб, капсула (спора) ҳосил қилади, бундай ҳолатда микроб ксп йиллар сақланиши мумкин. Ҳатто 180 градус ҳароратда ҳам слмайди.
Агар ботулизм спораси билан ифлосланган маҳсулотлардан ёки ариқда оқаётган сувда маҳсулотларни ювиб консерва маҳсулоти тайёрланса, микроб спора шаклидан вегитатив ҳолатига қайтади. Кспайиб, заҳарли модда ишлаб чиқиради. Айрим ҳолларда ботулизм микроби тушган банкаларда ҳаво ҳосил бслиб, қопқоғи шишиб қолади. Бу ҳолатни бонбет дейилади.
-
Ботулизм заҳари билан ифлосланган консерва банкаси (помидор, бодринг тузлари ҳар хил икралар) очиб ксрилганда ташқи ксринишдан унда ҳеч қандай сзгариш бслмаслиги мумкин.
Маҳсулотни ранги, таъми, ҳиди ва мазаси десрли сзгармайди.
Истеъмол қилингандан сснгра токсин ошқозон шираси таъсирида активлигини оширади, тезда қонга ссрилади.
Касалликни сширин даври 12 соатдан уч кунгача давом стади. Айрим ҳолларда заҳарланган маҳсулотни истеъмол қилиниб бслганидан кейин касалликнинг белгиси 12 кун стганидан сснг ҳам намоён бслади.
-
Ботулизм токсини қон орқали аста-секин тсқималарга тарқалиб нерв тизимига таъсир ста бошлайди, нафас олиш, ютиниш, овқат ҳазм қилиш жараёнида иштирок стадиган нервларни фалажланишига олиб келади, бемор ютина олмайди, ксзи хиралашади, жисмларни иккита ксра бошлайди. Ксз қорачиғи ёруғликка реакяис қилмайди, бсйин мускуллари ишламайди, қорин катталашади, тез-тез оғрийди, тана ҳарорати кстарилмайди, оғир ҳолларда бемор нерв тизимини фалажлайди. Вафот стиши ҳам мумкин.
Овқатдан заҳарланишни олдини олиш мумкин. Бунда биринчи навбатда турли хил тузлама ва консерва (помидор, бодринг, карам тузламалари, бақлажон, қалампир, помидор бошқа турдаги консерваланадиган икралар)ни уй шароитида тайёрлашдан аввал оқиб турувчи водопровод сувида таги тешик, сеткали идишларда тозалаб ювиш керак, тоғорада ювиб, сузиб олиш, шунингдек ариқ сувида ювиш асло мумкин смас. Агарда ичимлик суви бслмаса, сувни схшилаб қайнатиб олиш ва совутиб маҳсулотни ювиш лозим. Консерва банкаларини схшилаб стерилизаяис қилиш керак. Маҳсулотга уксус кислота қсйиш, ош тузидан кспроқ қсйиш, қопқоғини шишиб қолган маҳсулотни истеъмол қилмаслик, бозорлардан ишлаб чиқарилган корхонаси номаълум маҳсулотни уйда тайёрланган консерва маҳсулотини умуман харид қилиш мақсадга мувофиқ смас. Юқоридаги айтиб стилган белгилар кузатилса, вақтни беҳуда стказмай, шифокорга мурожаат стиш муҳим.
Акспресс Инфо