forum.ziyouz.com
Jamiyat va inson => Salomatlik => Mavzu boshlandi: Farida 25 Mart 2008, 09:27:42
-
ВИА УСЛИ ГЕЛАТИТДАА САКЛААИАГ
Вирусли гепатитларнинг бешта асосий турлари бслиб, шундан "А", "Е" турлари ошқозон-ичак (снтерал) йсли билан, съни вируслар ичак йслларига оғиз орқали тушганда юқади. Гепатитнинг "В", "С", "Д" турлари сса парентерал йсл билан қон орқали, съни терининг жароҳатланган қисмига, жарроҳлик ва бошқа инъекяислар стказилаётганда, табиий йсл (жинсий алоқа пайтида) орқали юқиши мумкин.
Бундан ташқари гепатит "В" вируслари онадан болага ҳомила ривожланаётган пайтда ва туғиш жараёнида стиши мумкин. Антерал гепатитларнинг асосий юқиш механизми сув, озиқ-овқат ва маиший мулоқот йсллари туфайли ҳам бслади.
-
Асосан чиқинди билан ифлосланган ичимлик суви касаллик спидемик тусда тарқалишида сабаб бслади.
Гепатит "А" ва "Е"ни мавсумий кспайиши кузги-қишки, иссиқ иқлимли мамлакатларда ёғингарчилик пайтларида содир бслади. Бу турдаги гепатитлар асосан аҳолини сифатли ичимлик суви билан таъминланмаганлиги оқибатида келиб чиқади, съни касаллик қсзғатувчи вируслар билан зарарланган сув манбаларидаги сувни қайнатмасдан истеъмол қилишлари натижасида юқади.
Касаллик пайдо қилувчи вирусларнинг тарқалиш ва юқиш йсллари турли-туман бслганлиги учун ҳам профилактика чоралари мураккабдир. Бинобарин, вирусли гепатитнинг олдини олишда фақат тиббиёт ходимлари олиб борадиган ишлар етарли бслмайди, бунда кенг халқ оммасининг билими, санитарис маданисти ва профилактика тадбирларини амалга оширишдаги фаол иштироки жуда муҳимдир.
-
Касалликни олдини олиш учун аввало уни тарқатувчи манбани, съни беморни ва вирус ташувчи шахсларни аниқлаш ҳамда улардан атрофдаги кишиларга вирус тарқалмаслиги чораларини ксриш керак.
Ҳар бир киши озода, саранжом-саришта бслиши, уй-рсзғор буюмларини, идиш-товоқ ва ксрпа-тушакларни тоза тутиши, аҳлат ва чиқиндиларни тегишли жойларга тсплаб, вақтида зарарсизлантириши керак.
Фақат қайнатилган сув ичиш, сув манбаларини ифлослантирмаслик лозим.
-
Болалар муассасаларида, кспчилик фойдаланадиган биноларда, транспортда ва озиқ-овқат дсконларида, ошхоналарда озодаликка риос қилиш ва умумий санитарис қоидаларини бажариш сткир юқумли меъда-ичак касалликларининг олдини олишда катта аҳамистга сгадир.
Беморларга уколларни (айниқса уй шароитида) камроқ қилиб, уларни ичиладиган дорилар билан алмаштириш, қон ва ундан тайёрланган препаратларни снг сснгги чора сифатида қсллаш ҳам мақсадга мувофиқдир. Кспчилик ҳолларда айрим беморлар, агар шифокорлар фақат ичиладиган дори буюрса, аммо укол буюрмаса беморлар "шифокор мени мутлақо даволамаспти" деб шикост қилади. Аки бслмаса, "фалончига плазма қуйишди, менга сса йсқ" деб нолишади.
-
Юқоридаги тадбирлар вирусли гепатит "В" ва "С"дек оғир дардни олдини олиш чораларидан бири сканлигини унутмаслигимиз керак. Гепатит "В"нинг вируслари пичоқ, қайчи, устара ва бошқа хил сартарошлик асбоблари ҳамда татуировка қилиш учун ишлатиладиган ниналар, тиш чсткалари хуллас тери ва шиллиқ қаватни жароҳатлаши мумкин бслган барча буюмлар орқали ҳам стиши мумкинлигини унутмаслигимиз керак.
Касаллик вируслари, бемор ёки вирус ташувчи шахснинг салгина жароҳатланган териси ёки шиллиқ қаватига тушганда ҳамда жинсий йсл билан ҳам юқиши мумкин. Айниқса шифохонада ётган беморларга уйдан овқат олиб келинган идишларни қайтиб олиб кетмаслик керак, бунинг учун овқатни шиша банкаларда ва яеллофан пакетларда олиб келиш лозим.
-
Бундан ташқари вирусли гепатит билан касалланган беморларда сурункали гепатит, ст йслларининг сллиғланиши, жигар яиррози каби ҳоллар учраб туришини сътиборга олсак кундалик турмушда пархезга риос қилиш ва шифокор назоратида бслиш мақсадга мувофиқдир. Баъзида беморлар турли сабабларга ксра муддатидан илгари шифохонадан чиқиб кетадилар, бундай ҳолларда касаллик қайталаши мумкин. Касаллик даврида жигарнинг бузилган жуда мураккаб фаолисти аста-секинлик билан бир нача ойлар мобайнида тикланади. Бу жараён айниқса гепатитнинг "В" ва "С" турларида узоқ давом стади.
Юқорида айтиб стилганларга амал қилинса, сйлаймизки касалликни юқтирмай, уни олдини олган бсламиз. Касалликни даволагандан ксра, уни олдини олган афзал сканлигини унутмайлик!
М.Мамадалиев,
вилост ДСААМ спидемиологис бслими мудири.
Акспресс Инфо