forum.ziyouz.com

Umumiy bo'lim => Islom => Islomiy kitoblar => Mavzu boshlandi: Aqrab 09 Sentyabr 2008, 09:15:55

Nom: Imom G'azzoliy. Mukoshafatul qulub
Yuborildi: Aqrab 09 Sentyabr 2008, 09:15:55
Abu Homid G’azzoliy

MUKOSHAFAT-UL QULUB
 
Miraziz A’zam tarjimasi

«Adolat» nashriyoti
Toshkent
2002


MUNDARIJA

G’azzoliy (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg145585#msg145585)

BIRINCHI QISM
Allohdan qo‘rqish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg145996#msg145996)
Sabr. Xastalik (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147675#msg147675)
Nafs tarbiyasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147678#msg147678)
G’aflat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147685#msg147685)
Allohni unutmoq (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147690#msg147690)
Tavba (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147694#msg147694)
Sevgi-muhabbat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147701#msg147701)
Ishq (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147705#msg147705)
Allohga itoat, Allohga va uning Rasuliga sevgi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147711#msg147711)
Iblis (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147716#msg147716)
Omonat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147720#msg147720)
Namozni tavozu va xushu bilan ado etish  (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147725#msg147725)
Yaxshilikka undash — yomonlikdan qaytarish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147731#msg147731)
Shaytonning dushmanligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147740#msg147740)
Omonat — tavba (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147751#msg147751)
Marhamat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147763#msg147763)
Namozda xushu (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg150954#msg150954)
G’iybat — gap-so‘z — ig‘vo (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg150959#msg150959)
Zakot (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg151025#msg151025)
Zino (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg151035#msg151035)
Silai rahim (yaqinlararo mehr-oqibat), ota-ona huquqi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg151067#msg151067)
Onaga va otaga yaxshilik (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg151381#msg151381)
Zakot va xasislik (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg151793#msg151793)
Hoyu-havas yoki orzu-havaslarning bitmas-tuganmasligi  (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg151797#msg151797)
Haromdan qochish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg153028#msg153028)
O’limni xotirlash (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg155602#msg155602)
Tavakkul-rizq (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg155752#msg155752)
Dunyo hayoti (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg155754#msg155754)
Qanoatning fazilati  (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156656#msg156656)
Allohdan boshqasiga do‘st bo‘lish va mahshar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156689#msg156689)
Oxir zamon yoxud insonlarning qabrdan turishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156699#msg156699)
Jonzotlararo hukm (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156710#msg156710)
Mol-mulkning bevafoligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156725#msg156725)
Amallar, tarozi, azob (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156874#msg156874)
Allohga itoatning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156890#msg156890)
Shukr (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156897#msg156897)
Kibr-havoning yomonligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156902#msg156902)
Tafakkur (fikrlash)  (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156909#msg156909)

IKKINCHI QISM
Qilmishiga yarasha (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156914#msg156914)
Qabr va qabrdagi savol-javoblar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156916#msg156916)
Ilmal-yaqin, aynal-yaqin (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156924#msg156924)
Allohni zikr etishning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156927#msg156927)
Namozning fazilatlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg157930#msg157930)
Namoz o‘qimaganning jazosi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg157936#msg157936)
Jahannam va jahannam azobi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg158318#msg158318)
Gunohdan qo‘rqishning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg158323#msg158323)
Tavbaning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg158327#msg158327)
Zulmning yomonligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159936#msg159936)
Yetimga zulm o‘tkazishdan saqlanish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159941#msg159941)
Kibrning yomonligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159944#msg159944)
Tavozu (kamtarlik, odob) va qanoatning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159948#msg159948)
Dunyoga mag‘rur bo‘lmoq (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159952#msg159952)
Dunyoning yomonligi va undan tiyilish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159955#msg159955)
Sadaqaning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159960#msg159960)
Musulmon birodarning ehtiyojini qondirmoq (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159962#msg159962)
Tahoratning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159965#msg159965)
Namozning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159966#msg159966)
Qiyomatning qurqinchilari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159970#msg159970)
Jahannam - tarozi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159973#msg159973)
Kibr-havo (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159976#msg159976)
Yetimga yaxshilik qilish va zulmdan tiyilish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159977#msg159977)
Harom yeyish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159980#msg159980)
Foiz (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159984#msg159984)
Bandalik haqqi (burchi)  (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159987#msg159987)
Havoyi nafsga berilishning yomonligi va nafsning orzularidan voz kechish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159991#msg159991)
Jannat va jannat ahlining darajalari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159995#msg159995)
Sabr — rizo - qanoat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg160000#msg160000)
Tavakkulning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg160005#msg160005)
Masjid va jome’larning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg160007#msg160007)
Karomat ahlining fazilatlari va riyozat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg163384#msg163384)
Iymon-nifoq (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg163389#msg163389)
G’iybat - chaqimchilik (gap tashish)  (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg163395#msg163395)
Shaytonning dushmanligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg163402#msg163402)
Muhabbat bilan nafsning hisob-kitobi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg163405#msg163405)
Haq bilan botilni aralashtirmoq (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg163410#msg163410)
Jamoat bilan birga namoz o‘qishning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg163414#msg163414)
Tungi namozning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg163415#msg163415)
Yomon olimlarning jazosi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164068#msg164068)
Go‘zal axloq (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164072#msg164072)
Kulmoq, yig‘lamoq, libos (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164075#msg164075)
Qur’onning, ilmning va olimlarning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164077#msg164077)
Namoz va zakotning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164079#msg164079)
Ota-onaga yaxshilik va farzandlik burchi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164082#msg164082)
Qo‘shnichilik haqqi va yo‘qsullarga yordam (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164086#msg164086)
Mayxo‘rlikning kasofati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164092#msg164092)
Payg‘ambarimizning me’roji (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164100#msg164100)
Jumaning fazilatlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164106#msg164106)
Xotinning eridagi haqqi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164110#msg164110)
Erning xotinidagi haqqi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164117#msg164117)
Jihodning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164125#msg164125)
Shaytonning hiylasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164128#msg164128)
Cholg‘u tinglamoq (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164134#msg164134)
Bid’at va havoyi nafsga berilish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164137#msg164137)
O'yin - ermak qurollari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164141#msg164141)
Rajab oyining fazilatlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164142#msg164142)
Muborak sha’bonning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164146#msg164146)
Ramazonning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164149#msg164149)
Qadr kechasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164152#msg164152)
Bayramning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164153#msg164153)
Zulhijjaning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164155#msg164155)
Ashuro ko‘nining fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164165#msg164165)
Faqirlarga izzat-ikrom (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164169#msg164169)
Tobut - qabr (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164176#msg164176)
Jahannam azobi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164182#msg164182)
Tarozi va Sirot ko‘prigi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164191#msg164191)
Payg‘ambarimizning vafoti (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164192#msg164192)

Islom Sharqining buyuk olimi Abu Homid G’azzoliy (1058-1111)ning «Mukoshafat-ul-qulub» asari mana necha asrlardan buyon insoniyat uchun ziyo manbai bo‘lib xizmat qilib kelmoqda, iztirob va huzursizliklar ichida qiynalib yashayotgan shaxslarga, jamiyatlarga va xalqlarga xotirjamlik xamda saodat yo‘llarini ko‘rsatmoqda.

Jamiyat tanazzuliga sabab bo‘ladigan qusurlar, kibru havo, riyo, shuhratparastlik, hasad, zolimlik, adolatsizlik kabi g‘ayriinsoniy fe’l va tuyg‘ulardir. Qaysi bir jamiyatda shunday yomon fe’lli odamlar ko‘p bo‘lsa, o‘sha jamiyat inqirozga yuz tutadi. Xo‘sh, odamlar tabiatidagi bunday qusurlarni tuzatish mumkinmi? Ana shunday dardlarni davolash yo‘llarini ko‘rsatib bergan buyuk olim G’azzoliy bu xastaliklarning tashxisini qo‘ygan. Bu illatlar uya quradigan joy «inson ruhi», «inson qalbi» bo‘lgani uchun asarni «Mukoshafat-ul qulub» deb nomlagan. «Mukoshafa» degan arabcha so‘z bizda «ko‘rinmaydigan narsalarni ochish», «kashf etish» ma’nosini bildiradi, ya’ni insonning o‘zi uchun tushunarsiz bo‘lgan hodisani inkishof yo‘li bilan bilib olishi deganidir. Allohning zot va sifatlarini, boshqa ilohiy sirlarni anglab yetish degan ma’nosi ham bor bu so‘zning. Kitobning nomini keng ma’noda «qalblarni bosib yotgan g‘ayriinsoniy fe’l va tuyg‘ularning kashfi» desa ham bo‘ladi.

Agar jamiyatda shafqatsizlik o‘rnini marhamat, kibru havo o‘rnini odob-tavoze, riyo o‘rnini ixlos, haqsizlik o‘rnini adolat egallasa, bunday jamiyatda baxt-saodat qaror topadi.
Nom: Re: MUKOShAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Aqrab 09 Sentyabr 2008, 09:21:34
G’AZZOLIY

Islom olamining buyuk mutafakkirlaridan biri, Sharqda «Hujjat ul-Islom» rutbasi bilan mashhur bo‘lgan Abu Homid Muhammad ibn Muhammad al-G’azzoliy hijriy 450 (milodii 1058) yili Tus shahrida tug‘ilgan. Otasi g‘azzol, ya’ni ishchi edi. G’azzoliy taxallusi shundan kelib chiqqan. Ba’zi bir olimlar u G’azolada tug‘ilgan, taxallusi shunga oid deb, nisbasini tashdidsiz, ya’ni G’azoliy deb yozadilar, lekin bu ko‘pchilik olimlarning fikricha to‘g‘ri emas.

Otasi Muhammad g‘azzol tirikchilik taqozosi bilan ma’lumot ololmagan edi, ammo o‘g‘illari Muhammad va Ahmadning ma’lumotli bo‘lishlarini qattiq istagan edi, shuning uchun olamdan ko‘z yumayotib, o‘g‘illarini bir do‘stiga omonat qoldirdi va ularga tahsil berishni o‘tinib, iltimos qiladi. Do‘sti bu vasiyatni sharaf bilan ado etdi va ikkala o‘g‘ilga ham yaxshigina tahsil bergach, madrasaga joyladi. Shunday qilib, aka-uka Tusda Ahmad ibn Muhammad ar-Rozakoniydan fiqh ilmini o‘rganishdi. Keyin Muhammad G’azzoliy Jurjonga kelib, Imom Abu Naor Ismoiliydan, Nishopurga borib Imom al-Horomayndan saboqlar oldi. 20 yoshida, ya’ni 1078 yilda domlasi al-Horomayn vafot etgach, Bag‘dodga ketdi. Bu paytda u vafot etgan mashhur olimning eng sevimli va zukko shogirdi sifatida el og‘ziga tushib ulgurgan edi. Shuning uchun ham u Bag‘dodga borganda ulug‘ vazir Nizomulmulkning qabuliga kira oldi. Nizomulmulk uni olimlar davrasida sinovdan o‘tkazdi va hamma saroy olimlarini yengib chiqqan yosh Muhammad G’azzoliyni Bag‘doddagi "Nizomiya" madrasasiga, Abu Ishoq ash-Sheroziyning o‘rniga bosh mudarris qilib tayinladi». G’azzoliy teran bilimlari, metin irodasi va qattiq ta’sir kuchiga ega bo‘lgan xitoboti bilan katta shuhrat qozondi, e’tibor, mehr ko‘rdi. Lekin 1096  yilda ko‘nglida bir ishtiboh uyg‘ondi, o‘z-o‘zidan norozi bo‘lib, mutasavvif bo‘lishga ahd qildi. Moli, egallab turgan amali, do‘stlarini tark etib, sayohatga chiqdi. U goh u yer, goh bu yerda ko‘rinib qolar, goh bedarak yo‘qolib ketardi. G’azzoliy jamoatdan, olam tashvishlaridan uzilgan bir holda faqat ilm bilan shug‘ullanib, umrining 10 yilini o‘tkazdi. Nizomulmulkning qattiq talabi bilan 1105 yilda Nishopurga kelib, yana madrasada mudarrislik qildi, ammo bu hol uzoq cho‘zilmadi. Tusga ko‘chib ketdi. Atrofiga 300 ga yaqin talaba to‘plab, xususiy darslar berdi. G’azzoliy 1111 yilda vafot etgan.
Nom: Re: MUKOShAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Aqrab 09 Sentyabr 2008, 09:38:37
G’azzoliy 53 yillik qisqa umri davomida 100ga yaqin asar yozib qoldirdi. Ular Islom dinining turli tarmoqlariga taalluqli bo‘lib, dalillar qamrovi jihatidan juda katta miqyosga ega. Mazkur asarlar tafsir, hadis, tarix, falsafa, fiqh, tasavvuf olimlari uchungina emas, oddiy insonlar uchun ham muhim ahamiyatga egadir. Chunonchi, faqihlar (yuristlar) G’azzoliyning "Bosit", "Vojiz", "Vosit" kabi asarlaridan, mufassirlar, kalom ilmining olimlari "Qavoid al-Aqoid", "Ar-Risolat al-Qudsiya", "Al-Iqtisod fil-E’tiqod" singari kitoblaridan, mutasavviflar va umuman barcha-haqiqat oshiqlari "Ihyo ulum ad-Din" nomli buyuk asaridan bahramand bo‘lsalar, katta ruhiy quvonchni boshdan  kechiradilar. Islom raqiblari bilan kurashda uning "Hujjat al-haq", "Mufassil al-Xilof", "Qavosim al-Botiniya" kabi asarlari asqotishi shak-shubhasizdir.

Shuni ham qayd etish lozimki, bu foniy dunyodagi barcha ojiz bandalar kabi G’azzoliy hayotida ham xatolar va ziddiyatlar bo‘lgan. Uning hayotida ikki marta shubha inqirozi yuz bergan. Birinchisi: navqiron yigitlik paytida har narsadan shubha qilgan va o‘rgangan ilmlarining hammasida kamchiliklar ko‘p deb o‘ylagan, egallagan fanlaridan hech qanoatlanmay, o‘zicha haqiqat izlay boshlagan. Haqiqat yo tuyg‘ularda, yo aniq bilimlarda bo‘lishi mumkin, ba’zan ikkovida ham bo‘lishi mumkin emasday ko‘ringan unga. Dastlab u haqiqat tuyg‘ularda deb bilgan, ammo tez orada tuyg‘ular aldashi mumkinligini ko‘rgan va aniq bilimlar haq degan xulosaga kelgan, ammo so‘ng "balki aql ham aldar" deya ishtibohga tushgan. Oxir-oqibatda Allohning hidoyati qalbiga yorug‘lik berishi bilan ma’naviy ilmlar kabi aniq ilmlar ham haqiqat ekanligiga ishonch hosil qilgan.
Nom: Re: MUKOShAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Aqrab 11 Sentyabr 2008, 07:40:49
G’azzoliyning ikkinchi ruhiy inqirozi 38 yoshida yuz beradi. Kunlardan bir kun u: butun kilayotgan ishlarim shon-shuhrat, amal-mansab, nufuz mol-dunyo uchun emasmikin?" - degan shubhaga tushadi. "Haqiqat faqat mutasavviflarning yashash tarzida bo‘lishi mumkin", degan xulosa uning tinchini buzadi. Shuning uchun u Bag‘doddagi madrasani tark etib, faqirona hayot kechirishga o‘tadi. Shu asnoda u yeyish-ichishni ham keskin kamaytiradi, okibatda jismonan zaiflashib ketadi. G’azzoliyning shaxsiy tabiblari nima qilishni bilmas edilar. Shu ahvolda u 10 yil elma-el darbadar kezdi. Bir daf’a vazirning so‘ziga kirib, Nishopurda ishlagan bo‘lsa ham, baribir ishiga qattiq botlanmadi, tuzukkina mutasavvifga aylandi, to o‘lguncha ko‘zga tashlanmay yashadi.

G’azzoliyning falsafiy ishlari ham talaygina. Ularning ichida "Tahofut al-Falosifa" hamda "Maqosil al-Falosifa" asarlari olim ijodida ko‘zga ko‘ringan o‘rinni egallaydi. Bularda Forobiy, Ibn Sino, Abu Hayyon at-Tavhidiy risolalarining ta’sirini ko‘rish mumkin.

Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, «Mukoshafat-ul Qulub» G’azzoliyning necha asrlar ilgari yoqqan yuzlab mash’alalaridan bir donasidir. Bu mash’ala sochgan mangu so‘nmas ziyo dastalari zamonlar osha so‘ngsizlik sari oqib borgusidir. Inson nasli to qiyomatgacha mavjud bo‘larkan, bu asar ham insoniyat uchun mangu ziyo manbai bo‘lib, azob-uqubatlar, g‘am-tashvishlar va behuzurliklar ichida iztirob chekayotgan shaxslar, siymolar va millatlarga huzur-halovat va baxt-saodat yo‘llarini ko‘rsatajak.

Tarjimon
Nom: Re: MUKOShAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Aqrab 13 Sentyabr 2008, 09:33:44
BIRINCHI QISM

BISMILLAHIR ROHMANIR ROHIYM

ALLOHDAN QO’RQISH

Ba’zi hikmat ahllari deydiki:
- Vujudning sog‘ligi va omonligi oz yeyishda, ruhning sog‘ligi va omonligi gunohsiz bo‘lishda. Dinning omonligi esa, Alloh yaratgan zotlarning eng ziyolisi Hazrat Muhammad sallallohu alayhi va sallamning go‘zal ahloqiga ega bo‘lishdadir.

Alloh jalla jalalahu buyuradi: «Ey mo‘minlar, Allohdan qo‘rqinglar! Har kim ertasi uchun oldindan nima hozirlab qo‘yganiga qarasin! Allohdan qo‘rqinglar, chunki Alloh chindan ham qilayotgan amallaringizdan xabardordir» («Hashr» surasi, 18-oyat).

Oyatning mazmuni mana bunday:
- Allohdan qo‘rqing, unga itoat eting. Moddiy va ma’naviy azob chekayotganlarga yordam bering. Doimo Alloh yo‘lida bo‘ling, qiyomat kuni buning mukofotini olasiz. Chunki Alloh savob ishingizni ham, gunoh ishingizni ham - nima qilgan bo‘lsangiz hammasini biladi. Farishtalar, osmon, yer, kecha, kunduz... hamma-hammasi, inson nima qilgan bo‘lsa shu haqda qiyomat kuni guvohlik beradi. Hatto insonning o‘z a’zolari o‘zi to‘g‘risida guvohlik qiladi. Yer iymonli va ixlosli kishilarga guvoh bo‘ladi va:

- Mening ustimda namoz o‘kidi, ro‘za tutdi, hajga bordi, - deydi. Rahmlilar ichida eng rahmli bo‘lgan Alloh qiyomat kuni iymonsizlar bilan osiylarni ipidan ignasigacha sinchiklab so‘roq qilganda ularning holiga voy bo‘ladi!
Nom: Re: MUKOShAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Aqrab 14 Sentyabr 2008, 08:14:58
Butun vujudi, barcha a’zolari bilan Allohdan qo‘rqqan kishilar mo‘minlardir. Bu borada Imom Abul-Lays shunday deydi:- Allohdan qo‘rqishning alomati yetti narsada namoyon bo‘ladi:

1. Tilda: Allohdan qo‘rqqan odam tilini yolg‘ondan, g‘iybatdan, boshqalarga bo‘hton qilishdan va bekorchi so‘zlar aytishdan tiyadi. Uni Allohni zikr etuvchi, Qur’on o‘quvchi va ilmiy muzokaralar bilan mashg‘ul a’zo holida shay tutadi.

2. Qalbda: Allohdan qo‘rqqan odam qalbida musulmon qardoshlariga dushmanlik xis qilmaydi. Yolg‘on, bo‘hton va hasad qilish kabi g‘ayriinsoniy tuyg‘ularni qalbidan yo‘q qiladi. Chunki hasad kishining go‘zal amallarini mahv etadi. Shunga ko‘ra, Allohning Rasuli s.a.v. buyuradi: «Olov o‘tinini yeb bitirgani kabi, hasad ham insonning go‘zal amallarini yeb bitiradi». Ey o‘quvchi, bilki hasad qalblarga joylashgan va jamiyat hayotida katta zararlarga yo‘l ochuvchi yomon bir kasallikdir. Qalblardagi xastaliklar, ya’ni yomon tuyg‘ular, yomon fe’llar faqat ilm va amal bilan davolanishi mumkin.

3. Ko‘zda: Allohdan qo‘rqqan odam yeyishda ham, ichishda ham, kiyishda ham va boshqa xususlarda hamko‘zini haromdan ehtiyot qiladi. Dunyoga hirs bilan va har narsani ko‘lga
kiritish ishtiyoqi bilan emas, ibrat nazari bilan qaraydi. Halol bo‘lmagan narsalarga qarashdan tiyiladi. Shuning uchun ham Allohning Rasuli (s.a.v.) buyuradi: «Kim ko‘zini harom narsalar bilan to‘ldirsa, Alloh ham qiyomat kuni uning ko‘zini olov bilan to‘ldiradi.»
Nom: Re: MUKOShAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Aqrab 14 Sentyabr 2008, 08:24:20
4. Me’dada: Allohdan qo‘rqqan odam me’dasiga harom luqma bermaydi. Chunki harom luqma yeyish eng katta gunohlardan biridir. Shu bois Allohning Rasuli (s.a.v.) buyuradi:
 «Inson zotining me’dasiga bir luqma harom tushganda bu luqma me’dasida qancha vaqt tursa, yeru ko‘qdagi farishtalar ham shuncha vaqt unga la’nat o‘qiydilar.»

5. Qo‘lda: Allohdan qo‘rqqan odam qo‘lini haromga uzatmaydi, aksincha Allohning rizosiga uyg‘un narsalarga uzatadi. Ka’bdan shunday bir rivoyat qolgan. Alloh yashil zumraddan bir bino yaratgan. Bu binoda yetmish ming doira va har doirada ming xona bor. Bu yerga faqatgina o‘ziga harom narsa in’om etilganda yolg‘iz Allohdan qo‘rqqani uchun uni rad etgan kishilar kiradi.

6. Oyoqda: Allohdan qo‘rqqan odam isyon yo‘lida emas, Allohga itoat yo‘lida odimlaydi. Ilm-ma’rifat va yaxshi axloq o‘rganish maqsadida olimlar va solih kishilar majlisiga boradi.

7. Itoatda: Allohdan qo‘rqqan odam yolg‘iz Alloh rizosi uchun unga itoat etadi. Riyodan, insonlarga o‘zini va yo ishlarini ko‘z-ko‘z qilishdan va ikkiyuzlamachilikdan saqlanadi.
Nom: Re: MUKOShAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Aqrab 22 Sentyabr 2008, 09:45:59
Shunday qilib, bir kimsaning olti a’zosida va yettinchi o‘laroq ibodatida shu hollar bor bo‘lsa, demak u Allohning: « Oxirat esa Rabbingiz nazdida taqvodorlar uchundir.»  (Zuxruf surasi, 35-oyat.), deb marhamat qilgan kishilaridan biri bo‘ladi. Yana taqvodorlar haqida Alloh bildiradi: «Shubhasizki, taqvodorlar, ya’ni Allohdan qo‘rqqani uchun o‘zini yomonliklardan tiyganlar, Rabblari ato etgan savoblarni olgan holda jannatlarda va buloq bo‘ylarida bo‘lurlar. Chunki ular ilgari chiroyli amallar qilgandilar.   Taqvodorlar jannatlarda va ne’matlar ichida bo‘ladilar». (Va-z-Zoriyot surasi, 15-16-oyatlar) «Taqvodorlar amin bir maqomdadirlar, ya’ni Allohga qarshi bo‘lishdan qo‘rquvchilar qiyomat kuni osoyishta, ishonchli joyda bo‘ladilar» (Duxon surasi, 51-oyat.)

Bu oyatlarning barchasida Alloh bamisoli shunday deganday ko‘rinadi: Ular qiyomat kuni azobdan ozod bo‘ladilar. Yana mo‘min bo‘lgan odam qo‘rquv bilan umid orasida turmog‘i, Allohning rahmatiga suyanmog‘i, undan aslo umid uzmasligi kerak. Alloh buyuradi: Ayting: «Ey, nafsiga zulm qilayotganlar! Allohning rahmatidan noumid bo‘lmangiz! Chunki Alloh barcha gunohlarni avf etish qudratiga egadir. Shubhasizki, U ko‘p afv etuvchi, ko‘p mehribondir» (Zumar surasi, 53-oyat.)
Nom: Re: MUKOShAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:00:07
Yana hikoya qilishlaricha, bir odam bor edi, Alloh yo‘lida edi. Bir kuni boshiga qiyinchilik tushdi, bolalari och qoldi. U: «Bor, yegulik ul-bul topib kel», deb xotinini yo‘lga chiqardi. Xotin, bir boyning eshigini taqillatib, bolalari ochligini aytdi va sadaqa so‘radi. Lekin boy berajak yordami evaziga yomon istaklar bildirdi. Xotin buni rad etdi va hech nima olmay, uyiga qaytdi. Lekin bolalari ochlik azobiga chiday olmay faryod ko‘tara boshlagach, xotin yana o‘sha boy huzuriga bordi va uning shartini qabul qilganini aytdi. Boy xotinga yaqinlashayotganda bechoraning vujudida mudhish bir titroq turdi. Har bir a’zosi qaltiray boshlaydi.
— Muncha qaltiramasang... — dedi boy.
- Allohdan qo‘rqyapman, dedi xotin.
Shunda boy:
- Senki, majbur bo‘lganing holda Allohdan shunchalik qo‘rqayotgan bo‘lsang, men qandoq odam bo‘ldim endi? Aslida mening holim ko‘proq qo‘rqquvlik-ku! - dedi va xotinning ehtiyojini ta’minlab, uyiga jo‘natdi.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) dan rivoyat qilingan bir hadis shu mazmundadir:
- Alloh buyuradiki: «Men ikki QO’RQUVni va ikki QO’RQUVSIZLIKni bandamning boshida to‘plab-yig‘ib o‘tirmayman. Kim dunyoda qo‘rqqan bo‘lsa, oxiratda mendan
qo‘rqmagay. Kim dunyoda qo‘rqmay yurgan bo‘lsa, oxiratda albatta qo‘rqitaman».
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:00:35
Alloh buyuradi:
- ...insonlardan qo‘rqmang, mendan qo‘rqing (Moida surasi, 44-oyatning bir qismi)
...agar mo‘min bo‘lsangizlar, ulardan emas, mendan qo‘rqingizlar (Ol-i Imron surasi, 175-oyatning bir qismi.)

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) dan keyingi ikkinchi xalifa Hz.Umar (qaerda «Hazrat» so‘zi kelsa «Hz.» holida ishlatamiz) — Alloh undan rozi bo‘lsin - Qur’ondan oyatlarni tinglaganda o‘zini yo‘qotar va hushidan ketar edi. Bir kuni qo‘liga somon cho‘pini olib, shunday dedi:
— Koshki somon Cho‘pi yo eslanmaydigan bir narsa bo‘lsaydim. Koshki onam meni tug‘magan bo‘lsaydi.
Yana Xz.Umar - Alloh undan rozi bo‘lgay— shunchalik ko‘p yig‘lardiki, ikki ko‘zidan oqqan yosh yonoqlarida ikki qora chiziq qoldirardi.
Allohning Rasuli (s.a.v.) buyuradi:
- Kimki Allohdan qo‘rqib yig‘lasa, ko‘kraqdan chiqqan sut ko‘krakka kirmaguncha, u ham jahannamga kirmaydi (ya’ni ko‘krakdan chiqqan sut ko‘krakka qaytib kirmaganidek, taqvodorlar ham jahannamga kirmaydi)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:00:54
«RAQOIQ UL-AXBOR» («Raqoiqul-Axbor» - «Nozik xabarlar» ma’nosini bildiruvchi bu kitobning muallifini aniqlashga muvaffaq bo‘lmalik.) degan kitobda shunday bir xabar bor:
—   Qiyomat kuni bir kishini olib kelishadi. Savoblari bilan gunohlari qiyoslanadi, lekin gunohlari og‘irroq chiqadi. Va shunga yarasha jazo tortish amri berilganda, kipriklaridan bir tolasi tilga kirib deydiki:
—   Ey Rabbim, sening Rasuling Hz.Muhammad,— unga saloming yog‘ilsin — «Kim Alloh qo‘rquvidan yig‘lasa, Alloh u ko‘zni jahannam otashiga harom qiladi» deb buyurgan edi. Men dunyodaligimda sendan qo‘rqib yig‘lagan edim-ku?!
Shunda Alloh o‘sha kishini afv etadi, dunyoda Rabbidan qo‘rqib yig‘lagan bir kiprik tolasidagi nam tufayli uni azobdan qutqaradi. Jabroil esa:
— Falon kishi Allohdan qo‘rqib yig‘lagan bir kiprik tolasi hurmati jazodan ozod qilindi — deb e’lon qiladi.
«BIDOYaT UL-HIDOYa»da («Bidoyatul-Hidoya» («To‘g‘ri yo‘lning boshlanishi») G’azzoliyning o‘z asarlari bo‘lib, o‘quvchi diqqatini unga qaratmoqchi bo‘lganlar) esa mana bunday xabar bor:
 — Qiyomat boshlanganda jahannam shunday bir o‘kiradiki, butun insonlar dahshatga tushib tiz cho‘kadilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:02:06
Shuning uchun ham Alloh buyuradi:
Va sen hamma ummatnitiz cho‘kkan holda ko‘rursan. Har bir ummat o‘z kitobi tepasiga chaqirilur, so‘ng ularga deyilur: «Bugun qilgan amallaringizning evazini olursizlar» ( Josiya surasi, 28-oyat.),
Insonlar jahannamga yaqinlashgan vaqtlarida jahannam g‘azabdan o‘kirayotgan bo‘ladi. Holbuki, bu o‘kirish, bu jazava besh yuz yillik uzoq masofaday eshitilayotgan bo‘ladi. Shu payt barcha insonlar, hatto payg‘ambarlar ham «VOY JONIM, VOY JONIM» deb o‘z dardlariga qovriladilar. Faqat payg‘ambarlarning eng sarasi Hz.Muhammad — unga Alloh ning salomi bo‘lsin - o‘z jonini unutadi. «VOY UMMATIM, VOY UMMATIM» deya nola qiladi. Shunda jahannamdan tog‘day mahobatli olov parchasi chiqadi, Hz.Muhammadning ummati bu olov parchasini daf qilmoqchi va o‘zlaridan yiroqlashtirmoqchi bo‘lib:
— Namoz o‘qiganlar, ro‘za tutganlar, haqiqatdan yuz o‘girmaganlar va ixlosli kishilar haqqi, qayt orqaga, ket!-deydilar. Lekin u ketmaydi. Shu payt Jabroilning ovozi
g‘ulduraydi:
— Olov parchasiga Muhammadning ummati qasd qilayotir!
So‘ngra Jabroil bir bordoq suv keltirib Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ga uzatadi.
— Ey Allohning Rasuli, ol buni, olovning ustiga sep! —deydi.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) suvni oladi va olovga sepadi. Odamlar olov darhol so‘nganini ko‘radilar. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) Jabroildan so‘raydi:
— EY Jabroil, bu suv nima edi?   
Jabroil javob beradi:
- Ey Allohning Rasuli, bu ummating orasidagi osiylarning yolg‘iz Allohdan qo‘rqib oqizgan ko‘z yoshlari. Hozirgina menga olovga sochib o‘chirishing uchun, uni senga berimni amr etildi.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shunday duo qilardi:
- Allohim, menga o‘lmasimdan oldin, sendan qo‘rqib yig‘laydigan ikki ko‘z ber!
Umr o‘tdi, kechirgaysan, Ilohim! Ko‘zim yoshli: axir, ko‘p-ku gunohim...
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:03:22
«ZAHAR UR-RIYOZ»da («Zaxarur-Riez» - «Bog‘lardagi zaxiralar» ma’nosini bildiruvchi bu kitobning muallifini, bizda manba yo‘qligi tufayli, aniqlay olmadik.) bir xabar bor, Payg‘ambarimiz (s.a.v.) dan naql etiladi:
- Jannati kishilar jannatga kirgan vaqtlarida farishtalar ularni turli-tuman taomlar, rango-rang mevalar, go‘zal mehmonxonalar va yotoqlar, xullas, aqlga kelishi mumkin bo‘lmagan har turli ne’matlar bilan kutib oladilar. Shuning bilan birga, bu jannati kishilarning holida bir xayolchanlik, yuzlarida bir hayronlik alomatlari
seziladi. Alloh so‘raydi:
- Ey bandalarim, bu xayolchanlik va hayronlik nechun? Bu so‘ralgunday joymidiki?
Jannati bandalar:
- Bizga bir va’da bor edi. Uning vaqti kelmadimi? - deydilar.
Alloh farishtalarga amr beradi:
- Yuzlaridan pardalarni ko‘taring!
Lekin farishtalar deydilarki:
-   Ey Rabbimiz, ular sening jamolingga qanday qaraydilar?! Ular dunyoda sendan norozi bo‘lishgandi.
-   Ko‘taring pardalarni! Ular dunyoda men ko‘rsatgan axloq asoslariga rioya qildilar, sajdaga bosh qo‘ydilar, menga yetishish orzusi bilan ko‘z yoshlar to‘qdilar, - deb buyuradi Alloh.
Amr shunday bo‘lgach, pardalar ko‘tariladi. Jannati kishilar jamoli Ilohiyni ko‘rganda sajdaga tiz cho‘kadilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:03:34
- Ey bandalarim, boshingizni sajdadan ko‘taring! - deb buyuradi Alloh. — Bu yer ibodatgoh emas, izzatu ikromxonadir:
So‘ngra ularga yuzlanib, jilva qiladi va:
-   Salom sizga, ey bandalarim! Men sizdan roziman. Siz ham mendan rozimisiz? — deb so‘raydi.
-   Ey Rabbimiz, biz Sendan nega rozi bo‘lmaylik, Sen bizga ko‘z ko‘rmagan, quloq eshitmagan va hech bir kimsa xayoliga keltirmagan ne’matlarni berding! - deydilar ular ham.
Mana, Allohning ikki oyati shu haqiqatdan dalolat berada:
Ularning Rabbilari huzuridagi mukofotlari - etagida daryolar oqadigan ADN JANNATLARIdir. Ular o‘sha joyda abad-abad qoladilar. Alloh ulardan rozi. Ular ham Allohdan rozidirlar. Bu baxtiyorlik Rabbidan qo‘rqqan kishilar uchundir (Bayyina surasi, 8-oyat).
Bu esa ko‘p marhamatli Rabbilaridan bir salomdir (Yosin surasi, 58-oyat) .
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:03:55
SABR. XASTALIK

Kimki Allohning g‘azabiga duchor bo‘lmaslikni va rahmatiga erishib, jannatiga kirishni istasa, nafsini dunyoviy hoyu-havasdan tiysin va dunyoning qiyinchiliklariga hamda musibatlariga chidab, sabr qilsin! Bu borada Alloh buyuradi:
Alloh musibatlarga chidab sabr qilguvchilarni sevadi (Ol-i Imron surasi, 146-oyatning so‘ngi). Sabr bir qator hollarda zulumlidir.
1.  Allohga itoat qilishdagi sabr va sabot.
2   . Alloh harom qilgan narsalardan tiyilishdagi sabr va sabot.
3   . Musibatlarga va ayniqsa musibatga duchor bo‘lgan ilk onlaridagi sabr va sabot.
Kim Allohga itoat qilishda sabr va sabotli bo‘lsa, Alloh unga qiyomat kuni jannatda har biri yer bilan ko‘k orasicha keladigan uch yuz daraja beradi.
Yana, kim Alloh harom qilgan narsalardan tiyilishda sabr va sabot ko‘rsatsa, qiyomat kuni U, unga olti yuzdaraja beradi.
Kim dunyoning mashaqqat va musibatlariga chidab, Alloh o‘rtaga qo‘ygan axloq asoslariga rioya qilsa, U, jannatda unga yetti yuz daraja beradi.
-Aqlli musulmonga yarashadigan eng to‘g‘ri xarakat, bu — har ne suratda bo‘lsa ham dunyoda musibatlarga sabr qilmoq va o‘z holidan shikoyat qilmaslikdir. Chunki musibatlarning eng dahshatlisiga payg‘ambarlar va avliyolar ma’ruz qolganlar. Junayd Bag‘dodiy (Junayd Bag‘dodiy — Bag‘dodlik mashhur mutasavvif, vafoti hijriy 297, milodiy 909 yil (bundan keyin «hijriy», «milodiy» so‘zlarini tushirib qoldiramiz va 297/909 y. tarzida ishlatamiz) — unga Allohning rahmati bo‘lsin! - deydiki:
- Balo va musibat oriflar (donolar) uchun qandil, Alloh yo‘lini izlovchilar uchun omil, iymonlilar uchun bir islohchi, g‘ofillar uchun esa o‘lim xabarchisidir. Kishi musibatga duchor bo‘lganda roziligini namoyon etmaguncha va sabr qilmaguncha IYMONdan maza topmaydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:04:28
Payg‘ambarchmiz (s.a.v.) buyuradilar:
- Kimki bir kecha xastalansayu, sabr qilsa va Allohga shikoyatchi bo‘lmasa, onasidan tug‘ilgan kundagiday gunohlaridan forig‘ bo‘ladi. Ey ummatim, xastalangan paytingizda
Allohga shikoyat qiluvchi bo‘lmang!
Maoz ibn Jabal (Maoz ibn Jabal - sahoba, to‘liq ismi Abu Abdurahmon Ansoriy
al-Hazrajiy al-Jashmiy, Muoz ham deydilar. Badr jangi g‘oziylaridan) dan naql etilgan bir xabar bundaydir:
- Allohning bir mo‘min bandasi xastalikka mubtalo bo‘lgan chog‘ida, Alloh gunohlarini yozib boruvchi farishtaga amr beradi:
-   Tort qalamni uning daftaridan! Savoblarni yozuvchi farishtaga shunday buyuradi:
-   Bandam qilgan amallarning eng chiroylilarini yoz! Payg‘ambarimiz (s.a.v.) dan rivoyat qilingan boshqa bir xabar quyidagicha:
—   Biron iymonli banda xastalangan paytida Alloh unga ikki malak yuborib, «Qarab boqinglar-chi? Bandam nimalar deyapti!» - deydi. Agar banda: «Alhamdulilloh», - desa, Alloh o‘zi bundan voqif bo‘ladi, yana malaklar ham bu so‘zni Rabbiga yetkazadilar. Shunda Alloh buyuradi:
—   Agar bandamni shu xastalik holida o‘ldirsam jannatga qo‘yaman. Agar shifo bersam zotini va qonini pokizaroq et va qonga aylantirib, gunohlarini mag‘firat etaman!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:04:40
Ibn Oto (Ibn Oto - arab faqihi va muhaddisi, asli yamanlik bo‘lib, Makkada voyaga yetgan. Abdulloh ibn Umar, Abdulloh ibn Abbos kabilardan tahsil olgan, keyinchalik, Makkada muftilik qilgan davrida katta shuhrat qozongan, 88 yil umr ko‘rgan. Vafoti taxminan 115/733 y.) deydi:
—   Kishining to‘g‘ri yo egriligi va mo‘min yo osiyliga sog‘lik chog‘ida va musibat onida ma’lum bo‘ladi. Agar sog‘-salomat kunlarida shukr qilsayu, musibatga duchor bo‘lganida Allohga qarshi zorlanaversa, u g‘irt yolg‘onchilardandir. Agar biron kimsa katta olim bo‘lsayu, boshiga anduh shamollari tushganda, duchor bo‘lgan shu balolar tufayli Allohga qarshi shikoyatlansa, unga na ilmi, na go‘zal amallari foyda beradi. Shuning uchun ham QUDSIY HADISda Alloh buyuradi:
—   Kimki mening taqdirimga rozi bo‘lmasa, boshiga tushgan kulfatlar tufayli shikoyatlansa, u o‘ziga Mendan boshqa iloh topib olsin!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:04:54
NAFS TARBIYASI

Alloh bir oyatda shunday ogohlantiradi:
— Ey mo‘minlar, Allohdan qo‘rqinglar va har bir jon erta — Qiyomat kuni uchun nimani (ya’ni qanday ezgu amalni) taqdim etganiga qarasin! Allohdan qo‘rqinglar! Albatta Alloh qilayotgan amallaringizdan xabardordir (Hashr surasi, 18-oyat) .
Ey inson, bilib qo‘yki, doim yomonlikni xohlab turadigan NAFS senga shaytondan ham dushmanroqdir. Shayton nafsingning hoyu-havasi bilan bo‘yningga minib olib, seni Aldohning yo‘lidan chiqarishi mumkin. Nafsing esa seni behuda amallar va quruq xayollar bilan aldab qo‘yur! Chunki NAFS tabiatan tinchlik-osudalikni, loqaydlik, g‘aflat va beparvolikni yoqtiradi va umrni tanballik bilan o‘tkazishni istaydi. U doimo behuda va botil (buzuq) narsalarga o‘ralashadi. Behuda kibrga beriladi. Agar nafsingdan mamnun bo‘lib, uning xohishlariga yursang, manziling falokatdir, o‘limdir. Yanglish hisoblar va xom xayollaringdan xabardor bo‘lmasang, oxiri cho‘kishing muqarrardir. Agar , NAFSga «to‘xta!» deyishga ojizlik qilsang,u seni yong‘inga olib boradi. U holda aslo yaxshilikka qaytish umidi yo‘qdir. NAFS balolarning boshi, razolatlarning manbaidir. Shayton uchun gunoh xazinasi bo‘lgan NAFSni yaxshi ko‘rgan odam YaRATGANni taniy olmaydi.
Inson Alloh yo‘lida nimalar kilgani to‘g‘risida, umrining o‘tgan qismi ustida ana shunday mulohaza yuritsa, bu mulohaza bir navi o‘z qalbini yuvish bo‘ladi. Shuning uchun
ham Payg‘ambarimiz (s.a.v.) buyuradilar:
— Yaxshi mavzuda bir soat mulohaza qilmoq, o‘ylamoq bir yillik ibodatdan yaxshiroqdir.
Imom Abullaysning tafsirida ham shundaydir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:05:05
Aqlli musulmon bo‘laman degan odam o‘tmishda qilgan yo hozir qilayotgan xatolaridan va gunohlaridan voz kechsin, o‘zini Allohga yaqinlashtiradigan go‘zal fe’l-atvorlar to‘g‘risida o‘ylasin va ularga sohib bo‘lib, oxiratini qutqarsin, quruq va oxiri noma’lum amallar qilmasin, yomon fe’l va tuyg‘ularni tark etishga shoshilsin, doimo Allohni xotirada tutsin, harom va taqiqlangan narsalarga yaqinlashmasin, nafsining g‘ayri axloqiy va g‘ayri mashru’ istaklaridan qochib, sabru sabot ko‘rsatsin, nafsining axloqiy bo‘lmagan shahvoniy istaklariga tobe bo‘lmasin!
Nafs tarbiyasi borasida  buyuklarimizning so‘zlari:
Hz.Sulayman (Hz. Sulaymon — Sulaymon alayhissalom ismlari Qur’onda keltirilgan payg‘ambarlardan bo‘lib, Hz. Dovud alayhissalomning o‘g‘lidirlar. Ota vasiyati bilan Bayt-ul-Maqdisni yetti yilda insho qildirdilar. Quddusda mahobatli bir hukumat saroyi qurdirdilar. 40 yil ham shohlik, ham payg‘ambarlik qildilar) alayhissalom:
— Menimcha, nafsini sindirib, tarbiyalay olgan kimsa, yolg‘iz o‘zi bir shaharni bosib olgan jangchidan ham kuchliroqdir.
Hz.Ali (r.a):
 - Men va nafsim bir suruvning cho‘poniga o‘xshaymiz. Cho‘pon suruvni bir tomondan to‘playdi, bir tomondan suruv yoyilib ketaveradi. Kim nafsini o‘ldirib, uning istaklarini to‘xtatib qololsa, rahmat kafaniga o‘raladi va karomat tuprog‘iga dafn etiladi. Kimki qalbini o‘ldirib, undagi ilohiy va insoniy tuyg‘ularni halok etsa, la’nat kafaniga tikiladi va azob tuprog‘iga dafn etiladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:05:34
Yahyo ibn Maoz (Yahyo ibn Muoz - mashhur avliyolardan biri. Shu qadarki, ulug‘ shayxlar
aytarkanlar: «Haq taoloning ikki Yahyosi bor: biri — payg‘ambar, biri —avliyo». «Payg‘ambar» deganda Hz. Yahyo alayhissalomni, «avliyo» deganda Yahyo ibn Muozni nazarda tutarkanlar. Mansabdorlarga hasad bilan emas, ibrat ko‘zi bilan, kambag‘allarga kibr bilan emas, shafqat ko‘zi bilan, ayollarga shahvat bilan emas, e’zoz ko‘zi bilan qarovchi kishilar solih insonlar ekanligini Yahyo ibn Muoz aytganlar.):
- Alloh o‘rtaga qo‘ygan axloq asoslariga moslashish va nafsning zavqu safo orzusini sindirish uchun nafsing bilan jihod qil! Oz uxla, oz so‘yla. Bema’ni gapirmaslik,
insonlarga va boshqa jonzotlarga aziyat bermaslik va oz yemak — bularning bari nafsning havoyi istaklariga g‘ov qo‘ymoq demakdir. Oz uxlagan odam to‘g‘ri tushunish malakasiga ega bo‘ladi. Kamgap odam bir qator ofatlardan omon qoladi. Insonlarga va boshqa jonzotlarga azob bermagan odam bir qator maqsadlariga yetishadi. Kam tomoq odam nafsning shahvoniy istaklarini qiynalmay bartaraf qila oladi. Tiqib-bosib yeyish qalbni ko‘r qiladi, unda insoniy fe’l atvorlarning yo‘q bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Oz yemak qalbni nurlantiradi. Mechkaylik va davomli to‘qlik esa kishini Allohdan uzoqlashtiradi. Shuning uchun ham Rasululloh (sa.v.) buyuradi:
- Qalblaringizni ochlik bilan nurlantiringiz, nafsingiz bilan jihod qilib, uni tarbiyalay olmoq uchun ochlikni va tashnalikni qurol sifatida ishlating. Jannat eshigiga bosh urishlarni ochlik bilan davom ettiring! Nafsni tarbiyalash uchun uning bilan jang kilgan kishining mukofoti janggohda dushman bilan urishganning mukofoti singaridir. Allohning yonida bo‘lmoq uchun nafsni ochlik va tashnalik bilan tarbiyalashga intilishdan go‘zalroq amal yo‘q. Kimki me’dasini uzluksiz to‘latib yursa, ma’naviyat olamiga kirolmaydi. Ma’naviyatdan zavq ololmaydi va ibodatning totini ham his qilmaydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:05:53
Hz.Abubakr (Hz. Abu Bakr - asl ismi Abdulloh ibn Abu Qaxxofa bo‘lib, Abu Bakr Siddiq  laqabi bilan mashhurdir. «Choryorlar» deb ataluvchi dastlabki to‘rt xalifadan birinchisi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning eng yaqin sahobalari va qaynotalari. Hz. Oyshaning otalari. Milodiy 572-634 yillarda yashab, 633- 634 yillarda xalifalik qilganlar.):
- Musulmon bo‘lganimdan beri Rabbimga ibodat zavqini olish uchun to‘yguncha ovqat yemadim. Yana Rabbimga yetishish ishtiyoqida qonguncha suv ichmadim. Chunki ko‘p yegan odam
ko‘p ibodat qilolmaydi. Inson bo‘g‘ziga tiqilguncha ovqat yesa vujudi og‘irlashadi, ko‘zini uyqu bosadi! A’zolari ovora bo‘lib qoladi, ko‘p ibodat qilishni niyat qilsa ham baja-
rolmaydi, qo‘lidan keladigani faqat uyqu bo‘ladi.
MINHOJUL-OBIDINda ham shundaydir.
Lukmoni Hakim: (Luqmoni Hakim - yana Luqmon alayhissalom ham deyilgan. Qur’oni karimda oti aytib o‘tilgan buyuk zotlardan biri bo‘lib, o‘gitlari va axloqii, tibbiy nasihat so‘zlari bilan tanilgandir. Payg‘ambar Dovud alayhissalom davrida yashagani rivoyat qilinadi. Payg‘ambarmi yoki valiy ekanligi xususida ixtilof bor. Qur’oni karimning 31-surasi «Luqmon surasi» deyiladi va u Makkada nozil bo‘lgandir) 
- (O’g‘liga o‘git beradi) Ey o‘g‘lim! Ko‘p uxlama, ko‘p yema! Kim ko‘p uxlab, ko‘p yesa, qiyomat kuni so‘roqqa xunuk holatda keladi, hech bir go‘zal amali bo‘lmaydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:06:09
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) buyuradilar:
- To‘yguncha yeb-ichib, qalblaringizni o‘ldirmang! Qalb bir niholga o‘xshaydi. Niholga oshiqcha suv berilganda qanday sarg‘ayib so‘lsa va o‘sishdan to‘xtasa, xuddi shunday qalb
ham ortiqcha suvdan o‘ladi, bunday odamda toza fikr va insoniy fe’l-atvorlar qolmaydi.
Olimlarning ba’zilari me’dani qalbning ostida qaynayotgan va bug‘larini qalbga qarata puflayotgan bir tanjaraga (kostryulkaga) o‘xshatadilar. Bug‘ qanchalik ko‘p bo‘lsa, bosgan joyni shunchalik bezovta-behuzur qiladi va qorong‘ilashtiradi. Shuningdek, me’da ham qay darajada ko‘p, to‘latilgan bo‘lsa, shu darajada ortiq qorayadi va kuchsizlanadi. Undan tashqari, ko‘p yegan odamning akli zaif bo‘ladi, ilm o‘rgana olmaydi. Chunki, doimiy to‘qlik va mechkaylik aqlni ko‘r qiladi.
Aqli bo‘lgan odam nafsning shahvoniy havaslarini ochlik yo‘li bilan mahv etadi. Alloh o‘rtaga qo‘ygan axloq asoslarini oyoq osti qilgan nafsni faqat ochlik tarbiyalay oladi. Chunki havoyi orzular, yeb-ichishlar kishini to‘g‘ri yo‘ldan chiqarish uchun shaytonning qo‘lidagi quroldir. Shuning uchun ham Allohning Rasuli (s.a.v.) buyuradi:
- Shayton insonning qon tomirlarida aylanib yuradi. Uning yo‘lini ochlik bilan to‘sib tashlang. Qiyomat kuni Allohga insonlarning eng yaqin bo‘lgani ko‘proq och va tashna yurganlardan iborat bo‘ladi (Bu hadis shunday sharhlanadi: kaloriyasi kuchli va ko‘p ovqat yeyuvchi kimsalar tez yo‘ldan ozadilar, chunki bu holda qon serharakat bo‘ladi. Nafs shunday holga yetadiki, endi u harom-halol, mashru’-g‘ayrimashru’ demay, har narsani uraveradi. Holbuki, ehtiyoj miqdoriga rioya qilgan holda ovqatlanilsa, nafs buzilmaydi, odam yo‘ldan ozmaydi.)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:06:19
Ba’zi ahli hikmat deydiki:
- Kimning nafsi g‘alaba qilib, bo‘yniga minib olsa, u kimsa nafsining havoyi istaklariga asir hisoblanadi. U mag‘lublar zindonida qamoqdadir. Qalbi yaxshi va foydali, ezgu amallar o‘ylab topolmaydi. Kimki vujud shudgorini nafsning hoyu-havasi bilan so‘g‘orsa, qalbiga nadomat niholini ekkan bo‘ladi.
Alloh jonlilarni uch toifada yaratgan:
1   - MALAKLAR (FARIShTALAR): Alloh malaklarga faqat aql bergan, doimo hoyu havasga amal kiladigan nafs bermagan. Demak, malaklarda gunoh qilishga moyillik yo‘q.
2   - HAYVONLAR: Alloh hayvonlarga biz tushungan ma’noda aql bermagan, faqatgina nafs bergan.
3   - INSONLAR: Alloh insonlarga ham aql, ham nafs bergan. Shunday bo‘lgach:
Inson zoti uchun eng katta xatar me’dadan va yeyish-ichish hirsidan keladi. Odam ila Havo - ularga Allohning salomi bo‘lsin - me’daning hirsi tufayli jannatdan quvilib, xorlik va yo‘qlik maydoniga otilgandilar. Chunki Alloh ularga meva yeyishni takiqlagandi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:06:27
1.   Kimningki nafsi aqlidan g‘olib kelsa va shu nafsining havoyi istaklariga ko‘ra hayot kechirsa, u hayvondan ham tubanroq, ya’ni hayvonlar undan yaxshiroqdirlar;
2.   Kimniki, aqli nafsidan g‘olib kelsa va hayotini Alloh o‘rtaga qo‘ygan axloq asoslari doirasida o‘tkazsa, u malaklardan ham ustundir.
Nafsning havoyi istaklariga bo‘ysungan odam, agar u hukmdor bo‘lsa, qul ahvoliga tushadi. Nafsning havoyi havaslariga qarshr  borib, sabr qilgan odam esa, qul bo‘lsa hukmdor bo‘ladi.
Bir kun Abulhasan Roziy (Abulhasan Roziy - Hijriy P-Sh asrlarda yashagan avliyolardan biri.) ikki yil oldin vafot etgan otasini tushida ko‘radi. Egnida qatrondan bir kiyim bor edi. Otasiga dediki:-
-Ey otajonim, nima bo‘ldi? Nechun sizni jahannamlik kishilar qiyofasida ko‘rmoqdaman?
Otasi shu javobni beradi:
— Ey o‘g‘lim, nafsim meni jahannamga yetakladi. Ey o‘g‘lim, nafsingning hiylasidan saqlan!
Ishratga o‘chligim jabr jonimga -Mubtalo bo‘ldim-ku men to‘rt zolimga. Bular: shayton, dunyo, nafs, hoyu-havas.
Lekin kim iymonini qochirgan bo‘lsa, Allohning g‘azabiga uchraydi, yuzi qorayadi, qo‘li bo‘yniga bog‘lanadi, oyog‘iga olovdan kishan uriladi; yeydigani, ichadigani va kiyadigani olovdan bo‘ladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:06:39
G’AFLAT

G’aflat nadomatni orttiradi. G’aflat ne’matning qo‘ldan ketishiga sabab bo‘ladi. G’aflat Alloh yo‘lini pardalaydi. G’aflat hasadning kuchayishiga, kishining ozorlanishiga sabab bo‘ladi.
Bir kishi tushida ustozini ko‘rib, so‘rabdi:
- Sizningcha, qanday pushaymon og‘irroq?
Ustozi:
— G’aflat sabab bo‘lgan pushaymon? — deb javob beribdi.
Yana bir kishi tushida Zunnun Misriyni (Zunnun Misriy — ma’rifat sultoni, o‘z davrining ma’naviyati sohasida eng yuksak cho‘qqiga ko‘tarilgan olim, Payg‘ambarimiz hadislaridagi «kambag‘alligim bilan faxrlanaman» g‘oyasini o‘z hayoti bilan isbotlagan, Misr xalqiga o‘zini yaramas qilib ko‘rsatgani tufayli dahriy laqabini olgan ulug‘ siymo edi (o‘limi 245/859 y.) ko‘radi va shunday savol beradi:   
-Alloh senga nima dedi?
Misriy javob ayladi:
— Meni o‘z huzurida tikka turg‘azib, shunday dedi: «Ey yolg‘onchi, meni sevganingni iddao qilarding, unday bo‘lsa keyin nega g‘aflatda yotding?!»
Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallam:
- Eng fazilatli jihod nafs tarbiyasi uchun qilingan jihoddir, - deb marhamat qilgandar.
NAFS insonni har on to‘g‘ri yo‘ldan ozdirishi mumkin, shu bois u bilan tinimsiz kurashish kerakdir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:06:52
NAFS va uni vasvasaga soluvchi shayton esa qo‘zga ko‘rinmaydi. Ko‘rinib turgan dushman bilan olishish ko‘rinmayotgan dushman bilan olishishga qaraganda osonroqki, buni aytib o‘tirishning hojati ham yo‘q. Yana, vasvasachi shayton insonda o‘ziga yordamchi topadi. Bu nafsning havoyi orzularidir.
Agar shayton va nafs insonni yo‘ldan ozdirsa, u kishi Allohning azobiga duchor bo‘ladi. Aynan shu borada bir hikmatli so‘z bor. Aytadilarki:
— Kimning jang maydonidan oti qochsa, dushmanning qo‘liga tushadi. Kimning o‘zidan iymoni qochsa, Allohning azobiga uchraydi. Iymonni qochirmaslik uchun Allohga sig‘inamiz.
G’aflatdasan, qalbing adashmoqda, Umring o‘tdi, gunohlaring qalashmoqda.
Solihlardan biri tushida otasini ko‘radi, ahvolini so‘raydi va olgan javobi shu bo‘ladi:
— Ey o‘g‘il, g‘aflat ichida yashadik, g‘aflat ichida o‘ldik. Yoqub alayhissalom (Yoqub alayhissalom - Qur’onda nomi keltirilgan payg‘ambarlardan. Yusuf alayhissalomning otasi va Ishoq alayhissalomning o‘g‘lidir. Yana bir oti Isroil bo‘lgani sababli bu suloladan tarqalganlarni Isroil o‘gillari yoki Bani Isroil deyiladi. Katta o‘g‘lining oti Yahud bo‘lganidan ular yahudiylar ham deyilgandir.) bilan o‘lim farishtasi Azroil birodarlardek uchrashib turishardi. Bir kuni Azroil ziyoratta kelganida, oralarida shunday suhbat bo‘lib o‘tdi: Hz.Yoqub:
— Ey o‘lim farishtasi, ziyoratga keldingmi yo jonimni olganimi?
O’lim farishtasi:
— Ziyoratga keldim.
Hz.Yoqub:
        -Sendan bir talabim bor. O’lim farishtasi:
  -Nima ekan u? Hz.Yoqub:
        -Ajalim yaqinlashib, jonimni olmoqchi bo‘lganingda menga sal oldinroq xabar bersang...
O’lim farishtasi:
- Juda soz. Senga ikki yo uch xabarchi yuboraman.
Bu suhbatdan birmuncha vaqt o‘tgach, Hz.Yoqubning ajali yaqinlashdi. O’lim farishtasi yana keldi. HzYoqub so‘radi:
— Ziyorat maqsadida keldingmi yo jonimni olganimi?
O’lim farishtasi:
- Joningni olgani!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:07:22
Hz.Yoqub:
- Axir, sen menga oldindan xabar bermoqchi eding-ku?!-
Ikki yo uch xabarchi yuboraman-deganding... Qani xabar berganing?
O’lim farishtasi:
- Men aytganimni kildim:
1. Sochlaring oldin qora edi, oqardi. 2: Vujuding oldin kuchli edi, keyin quvvatdan qoldi. 3. Qadding oldin tik edi, endi bukildi. Ey, Yoqub, mana sanga uch narsa, o‘limdan oldin insonlarga mening yuborgan xabarchilarimdir.
Oyu yillar o‘tadi, gunohlaring ortadi, Qalb Azroil kelganda, g‘aflat bosib yotadi. Dunbdagi ne’matlaring - kibru nadomat, Mangu qolmoqqa dunyoda yo‘q imkoniyat.     
Abu Ali Daqqoq (Abu Ali Daqqoq - hijriy N-Sh asr mutasavviflaridan biri. Uning
sabr, tavakkul, taqvo, Allohdan qo‘rqish - ko‘z yoshi, ma’yuslik mavzularidagi asarlari tasavvuf olamida mashhurdir) hikoya qiladi:
— Bir solih zot bor edi. Zamonasining buyuk olimi edi. bir payt xastalandi. Ko‘rgani bordim. Atrofida talabalari o‘tirgan edi. U zot esa yig‘lar edi.
Dedim: 
— Ey ustod, nega yig‘laysiz? Dunyodan ko‘chayapman debmi?
Dedi:
— Yo‘q, dunyodan ko‘chayotganimga emas, namozimni mazmunsiz o‘tkazganimga yig‘layman.
Dedim:
— Ya’ni qanday?  Siz namozingizni to‘la-to‘kis ado etardingiz-ku?!     Dedi:
- Ha, to‘kis namoz o‘qirdim. Faqat bugungacha doim g‘aflatda sajda qildim, g‘aflatda sajdadan boshimni ko‘tardim. Mana endi g‘aflatda o‘lyapman.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) dan naql etilgan bir xabar shundaydir: -Arshda shu shaklda yozuv bor:
- Men (Alloh) menga itoat etganning istaklarini beraman, ishini yo‘lga qo‘yaman. Meni sevganni sevaman. Meni chaqirganga javob beraman. Afv tilaganni afv etaman.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:07:37
Aqlli musulmon Allohdan qo‘rqadi, unga itoat etadi. Ibodatlarini yolg‘iz Alloh uchun qiladi. Uning hukmiga va taqdiriga rozi bo‘ladi. Boshiga tushgan musibatlarga sabr qiladi. Erishgan ne’matlarining shukrini qiladi. Allohning berganiga qanoat etadi. Harom va g‘ayriqonuniy yo‘l bilan topilgan foydalarga iltifot qilmaydi.
Alloh taolo qudsiy hadisda buyuradiki:
- Kim Mening hukmimga va taqdirimga rozi bo‘lmasa, balolarga sabr qilmasa, ne’matlarimga shukrona bildirmasa va berganimga qanoat qilmasa, u o‘ziga Mendan boshqa
iloh topib olsin!
Bir kishi Hasan Basriy (Xasan Basriy - eng atoqli tobeinlardan bo‘lib, hadis va fiqhda buyuk olimlardandir. Xijriy 21 yilda tug‘ilgan. O’limi 110/728 y. He. Alining qo‘l ostida tarbiyalangan. Sahobalardan 130 zot bilan uchrashgan. Basrada dafn etilgan) ga:
-   Men Alloh yo‘lida bo‘lishdan zavq olmayman! - deganida, Hasan Basriy:
-   Ehtimol, sen o‘zida Alloh qo‘rquvi bo‘lmagan bir odamning yuziga qaragan bo‘lsang kerak, - deb javob bergan ekan.
Boshqa bir kishi ayni so‘roqni Boyazid Bastomiy (Boyazid Bastomiy - zohidlik va tasavvufga yangi o‘lchov, yangi mezonlar olib kirgan so‘fiylardan biridir. Uning tasavvufiy hayotida sarxushlik, shiddatkorlik, yuksak hayajon, dunyoning o‘tkinchiligini yodda tutish hollari hukm suradi. Ana shu xususiyatlari bilan Halloj va ibn Arabiyga ta’sir o‘tkazgan. Vafoti 261/874 y.) ga berganida mana bu javobni olgan edi:
- Sen Allohga emas, itoatga ibodat kilasan. Ibodatdan zavq olmoqchi bo‘lsang, itoatga emas, Allohga ibodat et.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:07:48
Bir odamning qopi yo‘qoladi, kimga berganini hech eslayolmaydi. Bir kun namoz o‘qiyotganda qopi kimdaligi esiga tushib qoladi. Namozni bitirganda quliga qarab baqiradi:
- Hoy, falon kishinikiga bor, qopimizni so‘ra!
Qul:
- Qop undaligini qachon esladingiz?
Xoja:
— Namozda!
Qul:
— U holda siz ibodat qilmay, qop qidiribsiz!..
Qulning bu go‘zal tanbehi va to‘g‘ri e’tiqodi tufayli xojasi uni ozod etadi.
Aqli bor odam qalbini dunyoga emas, Allohga beradi.
Oqibatni o‘ylaydi va oxirat uchun hozirlik ko‘radi. Shuning uchun ham Rabbimiz buyuradi:
— Kim oxirat ekinini istar ekan, biz unga ekinining hosilini mo‘l-ziyoda qilurmiz. Kim dunyo ekinini istar ekan, biz unga o‘shandan (dunyo matolaridan) berurmiz va uning uchun oxiratda biron nasiba bo‘lmas! (Sho‘ro surasi, 20-oyat.)
Mol-mulkiga mukkasidan ketgan insonning qalbida Alloh sevgisi va oxirat qayg‘usi bo‘lmaydi. Hz. Abubakr — Alloh undan rozi bo‘lsin! - qalbidagi Alloh sevgisiga xalal bermasin uchun mol-mulkidan qirq ming dinorini yashirincha, qirq ming dinorini oshkora sadaqaga bergandi. Shundayki, oxirida o‘zi hech nimasiz qolganda sevikli Payg‘ambarimiz (s.a.v.) hamda ul zotning oila a’zolari dunyo sevgisidan va dunyoga berilishdan (topinishdan) qat’iyan saqlanishardi, qalblarida yolg‘iz Allohning muhabbati hukmron edi. Ana shu sabablarga ko‘ra Allohning Rasuli Payg‘ambarimiz (s.a.v.) Hz.Fotimani turmushga chiqarganlarida sep sifatida faqatgina oshlangan bir qo‘chqor po‘stagi ila ichida xurmo daraxti po‘stlog‘ining tolalari bo‘lgan bir yostiq sovg‘a qilgandilar, xolos.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:08:01
OLLOHNI UNUTMOQ

Alloh buyuradiki:
— Sizlar Allohni unutib qo‘ygan (ya’ni, U zotning amr-farmonlariga itoat etmagan), bas (shundan keyyn, Alloh) ularga o‘zlarini ham unuttirib qo‘ygan kimsalar kabi bo‘lmangiz! Ana o‘shalar fosiq-itoatsiz kimsalardir (Hashr surasi, 19-oyat.)
  Bir kun Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan so‘rashdi:
— Mo‘min kim-u, munofiq kim?
Rasululloh buyurdilar:
— Mo‘min namoz o‘qiydi, ro‘za tutadi. Munofiq kimsa hayvonday yeb-ichadi, namoz o‘qimaydi va Allohning o‘rtaga qo‘ygan axloq asoslariga zid hayot kechiradi. Mo‘min muztarib (iztirobda qolgan) va qiynalayotganlarga yordam berish va Allohdan mag‘firat tilash bilan mashg‘uldir. Munofiq esa hoyu-havas ketida, ochko‘zliq bilan chor tarafga tashlanish bilan mashg‘uldir. Mo‘min yolg‘iz Allohga suyanadi, undan boshqasini haqiqiy xaloskor deb bilmaydi. Munofiq esa Allohdan boshqa har narsaga sig‘inadi, yolg‘iz Allohga tavakkul qilmaydi. Mo‘min dinini pulga va mol-mulkka sotmaydi, oldin din-iymon, so‘ngra mol-mulk va puldir. Munofiq esa dinini pulga sotadi, uning uchun pul va mol-mulk dindan ham, iymondan ham ustun turadi. Mo‘min Allohdan boshqa hech bir zotdan qo‘rqmaydi, munofiq esa, Allohdan boshqa har kimdan qo‘rqadi. Mo‘min gunoh qilishdan saqlanadi, Alloh uchun ko‘z yoshi to‘kadi. Munofiq esa, gunoh qilishdan toymaydi, doimo kuladi. Mo‘min yolg‘iz qolib, qalbida Alloh sevgisini kuchaytirishni yaxshi ko‘radi. Munofiq yolg‘izlikni sevmaydi, tinimsiz insonlar bilan aralashib o‘tirishdan rohatlanadi. Mo‘min tuzatishni, islohni sevadi, buzg‘unchilikdan tiyiladi, munofiq esa buzg‘unchilikni sevadi va bu buzg‘unchilikning oxirida xayriya to‘plamoqchi bo‘ladi. Mo‘min faqat Allohning amri bo‘lgani uchun yomonliklarga to‘sqinlik qiladi, ezgu amallar qilinishini istaydi. Munofiq esa o‘z manfaatini ko‘zlab to‘sqinlik qiladi yoki buyuradi. Hatto yomon narsalarni tashviq qiladi, yaxshi narsalar yo‘liga g‘ov bo‘ladi. Shuning uchun ham Alloh buyuradi:
- Munofiq erkaklar va munofiq ayollar bir-birlaridandirlar (bir-birlarini davom ettiradilar).
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:08:08
Ular yomonlikka buyuradilar, yaxshilikdan to‘xtatadilar va (Alloh yo‘lida infoq-ehson qilishdan) qo‘llarini tiyadilar. Ular Allohni unutishgach, Alloh ham ularni unutadi. Albatta, munofiqlar fosiq-itoatsizdirlar".
-   Alloh munofiq hamda iymonsizlarga ular abadiy qoladigan jahannam otashini va’da qildiki, o‘sha ular uchun yetarlidir. Alloh ularni rahmatidan chetga chiqardi. Ular uchun bitmas-tuganmas azob bordir (Tavba surasi, 68-oyat.).
-   Albatta, Alloh barcha munofiq va iymonsizlarni jahannamga jamlaguvchidir (Niso surasi, 140-oyatning so‘ngi).
Iymonsizlar va munofiqlar kufr qilayottanlarida yoki nifoq ko‘targan paytlarida o‘lsalar, ular uchun abadiy jahannam azobi bordir. Ko‘rilganidek, oyatda oldin «muno-fiqlar» kelgan. Chunki munofiqlar iymonsizlardan ham sharir (buzuqi) va xatarlidirlar.
Yana Rabbimiz buyuradi:
— Albatta, munofiqlar do‘zaxning eng tuban joyida bo‘lurlar. Va ular uchun biron madadkor topa olmaysiz! (Niso surasi, 145-oyat)
Hadisda shunday buyurilgan:
— Munofiq ikki begona suruv orasida qolib, bir u suruvga, bir bu suruvga qo‘shilmoqchi bo‘lgan, lekin har ikki suruvda ham begona bo‘lgani uchun ularning hech biriga kirolmagan qo‘yga o‘xshaydi.
Shunga o‘xshab, ikki yuzlama insonlar (munofiqlar) ham yot bo‘lib qoladilar: na iymonlilar yonida barqaror tura oladilar, na iymonsizlar yonida!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:08:16
Alloh jahannamni yotga qavat qilib yaratdi va shunday buyurdi:
— U kimsalarning barchalari uchun va’da qilingan joy, shak-shubhasiz jahannamdir. Uning yetti darvozasi bo‘lib, har bir darvozadan ularning bir to‘dasi kirur (Hijr surasi, 43-44-oyatlar)
Jahannamning temir darvozalari la’nat bilan yopilgandir. Usti misdan, osti qo‘rg‘oshindandir. Asoslarida azob bordir. Jahannam ahli pastdan-yuqoridan, o‘ngdan-so‘ldan, tabaqa-tabaqa alangai otashga duchor bo‘ladilar. Eng ostki tabaqa munofiqlar uchun hozirlangandir.
Bir kun Jabroil alayhissalom Payg‘ambarimiz (s.a.v.) qoshiga keladi. Alloh Rasuli: «Ey Jabroil! Menga jahannam olovini va uning haroratini ta’riflay olasanmi?! -
deb so‘raganda, shu javobni oladilar.
—   Alloh jahannam otashini yaratdi va ming yil yoqdi, u qip-qizil holga keldi. So‘ngra ming yil yana yoqdi, oppoq holga keldi. Undan keyin ming yil yana yoqdi, qora holga keldi. U tim qorong‘ilikdir. Ey Muhammad, seni payg‘ambar etib yuborgan Allohga ont ichib aytamanki, agar jahannam ahlining kiyimlaridan bir libos yer yuziga chiqsa, butun insonlar o‘ladi; jahannam suvidan bir ko‘za suv yer yuzining suvlariga qo‘shilsa, undan ichgan halok bo‘ladi. Agar Allohning
—   So‘ngra uzunligi yetmish gaz bo‘lgan zanjirga solib bog‘langlar! (Al-Haaqqa surasi, 32-oyat) — oyatida aytgan zanjirlardan bir gazi (taxm. chorak kam bir metr) dunyo tog‘laridan birining ustiga tushsa, muqarrarki, tog‘ erirdi. Agar bir inson jahannamga tiqilib, keyin dunyoga chiqarilsa, yer yuzidagi barcha insonlar uning zaharli hididan o‘lardilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:08:27
Allohni va uning buyukligini tanigan odam undan qattiq qo‘rqadi va kelgusida azobga duchor bo‘lmaslik uchun nafsini hozirdan tarbiyalab boradi va qilgan gunohlari ustidagi pardalar ochilib, Alloh huzuriga keltirib muhokama qilinishi natijasida jahannamga otilmasidan burun ilohiy axloq asoslariga rioya qiladi. Necha-necha mo‘ysafidlar borki jahannamda: «Voh keksaligim!» — deb baqiradi. Necha-necha yoshlar borki: «Oh, yoshligim!» — deya fig‘on qiladi. Necha-necha xotinlar borki: «Oh, razilliklarim!» — deya g‘ujanak bo‘ladi. U yerda hammasining yuzlari va vujudlari qop-qora, bellari siniq bo‘ladi. Na kattalarga izzat-ikrom, na yoshlarga marhamat qilinadi!.. Xotinlarga ham, shubhasiz, hech qanday shafqat bo‘lmaydi.
Allohim! Bizni otashdan, otashda yonishga sabab bo‘ladigan har turli amaldan o‘zing asra. Bizga marhamat qil! Ey afv etuvchi Allohim! Bizdan marhamatingny darig‘ tutma, bizni yaxshi kishilar yonida jannatingga qo‘y! Allohim, ayblarimizdan o‘t, bizni qo‘rquvlardan xalos et! Allohim, qabohatlarimizni nazarga ilma! Bizni o‘z huzuringda razil etma, rahmonlarning rahmoni! Payg‘ambarimiz Hz. Muhammad (s.a.v.)ga va uning go‘zal axloqiga ergashganlarni ikki dunyoda omon saqla!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:08:37
TAVBA

Erkakmi, xotinmi, qatiy nazar har bir musulmonga tavba qilish vojibdir. Alloh buyuradi:
— Ey, mo‘minlar, xolis tavba qilib,  Allohga qaytinglar. Shoyadki Parvardigoringiz sizlarning yomonlik-gunohlaringizni o‘chirib, ostidan daryolar oqib turadigan jannatlarga kiritur. U KUNda Alloh payg‘ambarni va u bilan birga iymon keltirgan zotlarni sharmanda qilmas. Ularning nurlari oldilarida va o‘ng tomonlarida yurur. Ular: «Parvardigoro, o‘zing bizlarga nurimizni komil qilib bergin va bizlarni mag‘firat qilgin: Albatta, Sen barcha narsaga qodirdirsan», - derlar (Niso surasi, 145-oyat. Maryam surasi, 71-oyat. Tahrim surasi, 8-oyat. Hashr surasi, 19-oyat.)
Bu oyatda aytiltan «QAYTINGLAR» amri vujib (zarurat) uchundir. Yana Alloh buyuradi:
— Sizlar Allohni unutib qo‘ygan bas (shundan keyin Alloh) ularga ham o‘zlarini unuttirib qo‘ygan kimsalar kabi bo‘lmangiz. Ular fosiq-itoatsiz kimsalardir (Hashr surasi, 19-oyat.).
Fosiqlar Allohning yo‘lidan chiqqan kishilardir va ikki qismdan ibortdirlar:
1.   Iymonsiz fosiqlar.
2.   Fojir fosiqlar.
Iymonsiz fosiqlar Allohga va payg‘ambarlariga inonmaydilar. Allohning to‘g‘ri yo‘lidan chiqadilar, buzuq yo‘llarga kiradilar. Bu borada Rabbimiz buyuradi;
— Faqat Iblis sajda qilmadi. U jinlardan edi. Bas, Parvardigorining amriga bo‘yinsunishdan bosh tortdi (Kahf surasi, 50-oyatning bir qismi).
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:08:59
Fojir fosiq ichkilik ichadi, harom yeydi, zino qiladi va boshqa xususlarda Allohga qarshi boradi. Ibodat yo‘lidan chiqadi, ma’siyat (gunoh) yo‘liga kiradi. Faqat Allohga sherik qilmaydi.
Iymonsiz fosiq bilan fojir fosiq orasidagi farq shudir:
Iymonsiz fosiqning o‘lmasdan oldin iymonga kelib, to tavba qilmaguncha afvga sazovor bo‘lishdan umidi yo‘qdir. Fojir fosiq esa o‘lmasdan oldin tavba qilsa, afv etilishdan umidi bordir. Chunki nafsning shahvoniy hoyu-havasidan yuzaga kelgan kichik gunohning afv etilishidan umid kilish mumkin. Kibr va g‘ururdan yuzaga kelgan katta gunohning esa afv etilishidan umid yo‘qdir. Iblis gunohining asli kibrdan edi.
Shunday bo‘lgach, ey musulmon, o‘lmasdan oldin yomon fe’l-atvorlarni tark etishing, yaxshi va go‘zal fe’l bilan naqshlanishing sening zimmangdagi vazifadir. Shuning uchun ham Alloh buyuradi:
— U bandalaridan tavba-tazarru qabul qiladigan, yomonliklarni afv etadigan va qilayotgan ishlaringizni biladigan zotdir (Sho‘ro surasi, 25-oyat).
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) buyuradi:
— Gunohlardan qaytib, yomon fe’l-atvorlarini yaxshi fe’l-atvorlar xirmoniga aylantirganlar gunoh qilmaganday bo‘lib ketadilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:09:08
Abu Hurayra (Abu Hurayra — Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ga jon-jahpi bilan xizmat qilgan va Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ila butun janglarda ishtirok etgan. Ul zotdan 5374 ta hadisi sharif naql qilingan. Vafoti 75/678 y. Madina) hikoya qiladi:
— Bir kecha Alloh Rasuli (s.a.v.) bilan birga xufton namozini o‘qigandan keyin uyga qarab ketayotgan edim, ko‘chada qarshimdan bir xotin chiqib qoldi va menga dediki:
— Ey Abu Hurayra, men bir gunoh ish qilib qo‘ydim. Tavba kilsam, yana yo‘lin ochilarmikin?
Men:
— Nima gunoh qildingiz? — deb so‘radim.
—    G’ayri shar’iy munosabatda bo‘ldim va bu munosabatdan bo‘lgan bolani ham o‘ldirdim.
—   O’zing halok bo‘libsan, - dedim xotinga, - bolani ham o‘ldiribsan. Sen uchun tavba yo‘li berk
Bu gaplarimni eshitgan xotin aqldan ozayozdi.  Men esa jo‘nab ketdim. Faqat keyin o‘z-o‘zimga:
—   Men fatvo berdim. Holbuki, Rasululloh ichkarida. Balki, men yanglish fatvo bergandirman. Kirib Rasulullohga bu masala haqida arz qilay, - dedim va uning huzuriga bordim. Fatvomni aytganimda, Alloh Rasuli menga shunday dedi:
—   O’zingni ham halok qilibsan, xotinni ham!.. Mana bu oyatlardan xabaring yo‘qmi edi?
—   Ular Alloh bilan birga boshqa biron ilohga iltijo qilmaslar va Alloh o‘ldirishni harom qilgan biron jonni nohaq o‘ldirmaslar hamda zino qilmaslar. Kim mana shu gunohlardan birontasini qilsa uqubatga duchor bo‘lur.
—   Qiyomat qunida uning uchun azob bir necha barobar qilinur va u joyda xorlangan holida mangu qolur.
—   Magar kim tavba qilsa va iymon keltirib, yaxshi amallar ila mashg‘ul bo‘lsa, bas, Alloh ana o‘shalarning yomonlik-gunohlarini yaxshilik-savoblarga aylantirib qo‘yur. Alloh Mag‘firatli, mehribon zotdir
— Kim tavba qilib, yaxshi amallar qilsa, bas albatta u Allohning rizo-mag‘firatiga qaytgan bo‘lur (Furqon surasi, 68-71-oyatlar).
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:09:22
Shunda yanglish fatvo berganimni angladim. Rasulullohning yonidan chiqdim-u:
— E voh, mendan fatvo olgan xotinni endi kim menga topib beradi?! — deb faryod ko‘tardim.
Bolalar: «Abu Hurayra jinni bo‘lib qolibdi!» — deya pichirlashardi. Keyin zir yugurib ketdim va xotinni topib, masalani tushuntirdim. U sevinib chinqirib yubordi!
So‘ngra:
—Mening bir bog‘im bor, - dedi, - uni Alloh va uning Rasuli uchun sadaqaga beraman!
Utbat-ul-g‘ulom degan bir kishi bor edi. Fisqu fujur ahlidan edi. Buzg‘unchiliqda va sharobxo‘rlikda unga yetadigani yo‘q edi. Ana shu fasodchi. va mayxo‘r odam bir kun Hasan
Basriyning davrasiga kirdi. O’sha onda Hasan Basriy majlisdagilarga:
— Iymon keltirgan zotlar uchun dillari Allohning zikriga va nozil bo‘lgan Haq-Qur’onga moyil bo‘lish vaqti kelmadimi? Ilgari kitob ato etilgan edi, so‘ng oradan shuncha vaqt o‘tdi, endi dillari qotib qolgan kimsalar kabi bo‘lib qolmasinlar! Ularning ko‘pchiligi fosiq-itoatsizdirlar! (Hadid surasi, 16-oyat) — mazmunidagi oyatni o‘qiyotgan edi. Oyatni bitirgandan keyin chiroyli bir suhbat qildi, shunday suhbatki, butun jamoatni yig‘latdi. Shu orada bir yoshgina yigit o‘rnidan turdi va Hasan Basriyga xitoban shunday dedi:
—   Ey mo‘minlarning eng go‘zal axloqlisi! Alloh, menday fisq-fujur sohibi gunohkorning tavbasini ham qabul qilishni bildiradimi?
—   Ha, azamatim, agar boshqa bunday qilmaslik sharti bilan yomon fe’l-atvorlaringni tark etsang va Allohdan avf tilasang, seni ham afv etadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:09:37
Yigit bu so‘zlarni eshitganda rangi o‘chib, sap-sariq bo‘lib ketdi. Har hujayrasining tuklari tippa-tik bo‘ldi. Bir «oh» tortib, hushini yo‘qotdi. O’ziga kelganda Hasan Basriy unga yaqinlashdi va shu baytlarni o‘qidi:
Ey Allohga qarshi yigit, osiy sang‘i,
Gunohkorning jazosi ne, bilasanmi?
Osiylarning joyi - SAIR, Yonar o‘zi,
Shiddatli o‘t ichra pishar go‘zal yuzi.
 Malli, o‘tda yonay, desang haqni unut...
 YO o‘zingni gunohlardan uzokda tut.
Allohingga qarshi gunoh qilgan bo‘lsang,
Tavba qilki, garovdagi oddiy qulsan!

Sair — jahannamdagi yetti tabaqaning oltinchisi.
Shu payt Utbat-ul-g‘ulom ham bir «oh» ko‘tarib, hushidan ketdi. O’ziga kelganda Hasan Basriyga yuzlanib:
— Ey ustod, - dedi. — Ko‘p marhamatli bo‘lgan Alloh menday gunohkorning tavbasini ham qabul qiladimi?
Hasan Basriy:
— O’ziga jafo qilgan bandaning tavbasini afvi mo‘l bo‘lgan Allohdan boshqa kim ham qabul eta olardi? - dedi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:09:45
Shundan keyin Utbat-ul-g‘ulom boshini ko‘tarib, Allohga uch xil duo o‘qib yolvordi:
1. Allohim, agar tavbamni qabul qilib, gunohlarimni afv etgan bo‘lsang, menga tushunish-o‘rganish va o‘rganganimni muhofaza etish qobiliyatini berki, o‘zlashtirganim har ilmiy asosni aqlimda tutay.
2.    Allohim, menga shunday go‘zal bir ovoz berki, mening Qur’on o‘qishimni eshitgan har kimsaning — qalbi qayg‘uga cho‘mgan bo‘lsa ham — qalbida mehr ortsin!
3.    Allohim, menga halol rizq nasib et va o‘zim kutmagan joydan rizklantir.
 Alloh uning bu duolari qabul bo‘lishini bildirdi. Yigitning tushunish qobiliyati va zakosi ortdi, o‘rgangan ilmiy asoslarini hech unutmaydigan bo‘ldi. Uning Qur’on
o‘qishini eshitgan har kishi tavba qilar, yomon fe’llaridan voz kechar edi: Har kun uyiga bir kosa sho‘rva bilan ikki lochira kelardi. Bular kaerdan va kim tomonidan yuborilganini hech kimsa bilmas edi. Bu hol o‘limiga qadar davom etdi.
Binobarin, yolg‘iz Alloh uchun yomon fe’llaridan voz kechib, ilohiy axloq asoslariga rioya qilganlarning hayoti shundaydir. Chunki Alloh yomon fe’llarni tark etib, yaxshi fe’l-atvor bilan naqshlangan va go‘zal amallar ado etganlarning mukofotini bekor qilmaydi.
Bir olimdan so‘rabdilar:
- Bir kimsa tavba qilgan chog‘ida tavbasi qabul qilingan yo qilinmaganligini bilishi mumkinmi?
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:09:54
Olim shunday javob berdi:
- Yo‘q, qabul qilingani yoki rad etilgani to‘g‘risida keskin bir hukm chiqarilishi mumkin emas. Lekin qabul etilganini ko‘rsatuvchi ba’zi bir alomatlar bor:
1.Kishi o‘zida gunoh qilishga mayl bo‘lmayotganini ko‘radi.
2.   Qalbidan xotirjamlik ketganini ko‘radi, har narsada Allohni hoziru nozir holda topadi.
3.   To‘g‘ri va yaxshi axloqli kishilar bilan birga yuradi, yomon fe’lli kishilardan o‘zini uzoq tutadi:
4.Ochko‘zlik qilmaydi. Oz bo‘lsa ham halol yo‘l bilan topganiga qanoat qiladi. O’zining ozgina bo‘lsa ham halol yo‘l bilan topgani uning ko‘ziga ko‘p ko‘rinadi, lekin qilgan xayrli va go‘zal amallari ko‘p bo‘lsa ham uning ko‘ziga oz ko‘rinadi.
5. Qalbi doimo Alloh farz kilgan narsalar bilan band bo‘ladi. .
6.   Dinini yomon-ko‘zlardan himoya qiladi.
7.   Davomiy tafakkur holida yuradi.
       8.O’tmishda qilgan gunohlari tufayli nadomat ichida yuradi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:10:11
SEVGI-MUHABBAT

Hikoya qiladilarki:
- Bir odam cho‘lda kezib yurarkan, bir badbasharani ko‘radi va undan: «Sen kimsan?» - deb so‘raydi. Badbashara: «Men sening yomon amallaringman!»  — deydi. U odam:
       «Senday badbasharadan qutulishning iloji bormi?» - deb so‘raganda:
- Bor, buning uchun Payg‘ambarimiz Muhammad (s.a.v.)ning go‘zal axloqiga ega bo‘lishing va unga salotu salom yo‘llashing kerak!.. — javobini-oladi.
Payg‘ambariimiz (s.a.v.) buyuradilar:
- Mening axloqimga moslashmoq, bu - qiyomat kuni Sirot ko‘prigida bir nurdir. Kim mening axloqimga ergashsa va juma kuni menga sakson marta salotu salom yo‘llasa,
Alloh sakson yillik gunohini afv etadi.
Hikoya qiladilarki:
- Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning axloqi bilan axloqlanmagan bir odam bir kun tushida Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ni ko‘radi, lekin Alloh Rasuli (s.a.v.) unga hech e’tibor bermaydi. Odam deydi:
- Ey Allohning Rasuli! Mendan xafamisiz?  Payg‘ambar:
-Yo‘q. Odam:
-   U holda nega menga qaramayapsiz? Payg‘ambar:
-   Chunki seni tanimayman! Odam:
- Nega tanimaysiz? Men sizning bir ummatingizman. Holbuki, olimlarning aytishicha, siz har bir ummatingizni ona o‘z farzandini tanigandan ham yaxshiroq tanir ekansiz.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:10:31
Payg‘ambar:
- To‘g‘ri aytishgan. Lekin men senda mening go‘zal «axloqimdan biron alomat ko‘rmayapman va sening menga hech salotu saloming kelmadi. Mening ummatimdan birini tanishim axloqimning unda qay darajada borligiga ham bog‘liq.
Odam uyg‘onganda bularni o‘yladi va shu ondanoq Payg‘ambar (s.a.v.) ning go‘zal fe’l-atvorlarini o‘z hayotiga tatbiq etishga kirishdi. Bir muddat o‘tgach, takroran Alloh Rasuli (s.a.v.) ni tushida ko‘rdi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) darhol:
-Endi seni tanidim, sen uchun shafoat qilaman! - deb buyurdilar.
Chunki endi u Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ni sevar, Uning go‘zal axloqiga moslashgan edi. Rabbimiz ham buyuradi:
- Ayting (Ey, Muhammad): «Agar Allohni sevsanglar, menga ergashinglar, shunda Alloh sizlarni sevadi va gunohlaringizni mag‘firat qiladi. Alloh (gunohlarni) mag‘firat qilgvchi, mehribondir» (Ol-i Imron surasi, 31-oyat)
Payg‘ambarimiz (s.a.v) Ka’b va Ashraf(Ka’b ibn Ashraf - Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning muxoliflaridan bo‘lib, musoviylikning kuchli tarafdorlaridan edi. Badr jangining
natijasidan qattiq ta’sirlanib, Makkada islomga qarshi kurash olib
borgan, keyinchalik Madinaga ham kelib, musulmon xotinlar nomidan Rasululloh (s.a.v.)ga she’riy-ishqiy maktublar yozdirib, turli-tuman bo‘htonlar uyushtirgan edi. Hijriy 4-yilda o‘ldirilgan) va uning odamlarini dinga da’vat etardilar. Ular esa: «Biz Allohni juda qattiq" sevamiz!» - deyishardi. Ana shu hodisa yuqorida mazmuni keltirilgan oyatning nozil bo‘lishiga sabab bo‘ldi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:10:50
Payg‘ambarga ergashmoq Alloh unga o‘rgatgan va u esa insoniyatga taqdim etgan ilohiy axloq asoslariga rioya qilmoq demakdir.
Mo‘minlarning Allohni sevishi uning amriga itoat etishlari va faqatgina uning rizosini o‘ylab ish ko‘rishlari demakdir.
Allohning mo‘minlarni sevishi esa ularni afv etishi, mukofotlashi, rahmati va tavfiqi bilan ularga ikrom ko‘rsatishi demaqdir.
Kim to‘rt narsani da’vo qilsayu, to‘rt narsaga amal qilmasa, u yolg‘onchidir.
1. Jannatni sevaman-desayu, Allohga itoat etmasa.       ;
2. Hazrat Payg‘ambarni sevaman desayu, uning go‘zal axloqiga ergashmasa, ezilganlarni va faqiru benavolarni sevmasa.
3. Jahannamdan qo‘rqaman desayu, gunoh qilishdan chekinmasa.
4. Allohni sevaman desayu, musibatlarga duchor bo‘lganda ingrab zorlanishdan tiyilmasa...
Zotan, Robia-i A’dviyya (Robia-i A’dviyya - Robiatul-Odaviyya ham deyiladi. Boshqa islomiy ilmlarda bo‘lgani kabi, tasavvufda ham xotinlarning alohida o‘rni bor. Ungacha mutasavviflar ijodida Allohdan qo‘rquv mavzui keng o‘rin egallagan bo‘lsa, 6u mutasavvif ayol ijodida Allohga muhabbat mavzui etakchi o‘ringa chiqadi. O’zi Basrada tug‘ilgan, oilaning to‘rtinchi qizi bo‘lgani uchun, otini Robia (to‘rtinchi) qo‘yishgan. Tasavvufdagi o‘tkir qarashlari tufayli katta shuhrat qozongan. Farididdin Attor Payg‘ambarimiz s.a.v.ning «Alloh yo‘lidagi ayol erdir» degan hadislarini keltirib, «Robia o‘z zamonida Xaq muomalasi va ma’rifati bobida benazir edi», deydi. Orvupoda tanitilgan ilk islom so‘fiysi Robiadir (XSh asr). Sharqda ham, G’arbda ham u haqda talay badiiy asarlar yozilgan. Vafoti 185/804 y.) shunday deydi:
«Sevaman!» deysanu, etasan isyon,
Bu holing ajoyib, bo‘laman hayron.
Itoat qilgin-da, sevsang gar albat
 Sevgan suyganiga etar itoat.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:11:30
Chindan ham, sevgining alomati — suyganiga moslashmoq va sevgilisi yoqtirmagan xatti-harakatlardan tiyilmoqdir.
Bir kun ulug‘larimizdan biri Shibliy (Shibliy - O’limi 334/945 y. Bag‘doddikdir. Junayddan ksyin tasavvuf tushunchasining kamol topishida eng ko‘p xizmat ko‘rsatganlardan biridir) ning huzuriga - Allohning rahmati yog‘ilsin ustiga! - bir jamoat keladi. Shibliy:
— Sizlar kimsizlar? — deb so‘raydi.   
Ular:
— Sizning do‘stlaringiz bo‘lamiz, - deb javob berishdi. Bu javobni eshitgan Shibliy o‘girilib, ularga tosh otdi. Qochayotganlarida shu gaplarni aytadi:
— Nega qochyapsiz? Agar sizlar haqiqiy do‘stlarim bo‘lsaydingiz, mendan kelgan balodan qochmasdingiz!
So‘ngra deydi:   
— Muhabbat ahli sevgi kosasidan ichadi, yer yuzi va shaharlar ularga torlik qiladi. Allohni chinakamiga taniydilar, uning Buyukligidan qo‘rqadilar. Qudratidan hayratlanadilar. Alloh sevgisi kosasidan ichadilar. Uning do‘stli dengizida cho‘kadilar va yana unga munojot qilish bilan lazzatlarga g‘arq bo‘ladilar. Undan so‘ng Shibliy shu baytni o‘qidi:
Ishqing meni sarxushlik ummoniga otdi,
Ko‘rganmisan sevib sarxush bo‘lmagan zotni?
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:12:08
Hz. Ali derki:
— Jannatga ishtiyoqi bo‘lgan odam yaxshilik qilishga shoshiladi. Jahannamdan qo‘rqqan odam nafsini yomon xatti-harakatlardan qaytaradi. O’limni haq bilgan odam dunyo zavqlarini tuban ko‘radi.
Ibrohim Hovvosdan so‘radilar:
— Sevgi-muhabbat nima?
Javob berdi:
— Xudbin istaklarni yo‘q qilmoq, manmanlikni yoqmoq va ishoratlar dengizida nafsni bo‘g‘moqdir.
SEVGI — bu inson tabiatining zavqlantiruvchi huzur-baxsh lazzatga mayl etishidir. Sevgining oliy darajasi ISHQ deyiladi. Oshiqlar o‘z ma’shuqalarining visoliga yetishmoq uchun hech nimalarini, hattoki jonlarini ham ayamagaylar. Hz. Yusufni sevib, tillarda doston bo‘lgan Zulayho buning yorqin misolidir. Chindan ham, Zulayho ishq yo‘lida molini-mulkini, hatto go‘zalligini ham yo‘qotadi. U yetmish tuyaga yuk bo‘ladigan inju   javohirlarga   sohiba edi.   Bebaho zebigardonlarini  Hz. Yusufga  bo‘lgan ishqi yo‘lida  sarf  etadi.  Kimda-kim,  «Men bugun Yusufni ko‘rdim!» — desa, unga qimmatli marjonlaridan birini berardi. Shu tariqa, sovg‘a eta-eta hech bir narsasi qolmaydi. Har narsani «Yusuf!» deb chaqirardi. Unga bo‘lgan cheksiz ishqi tufayli «Yusuf» kalimasidan boshqa   hamma   so‘zlarni  unutgandi.  Bosh  ko‘tarib ko‘kka  qarasa, yulduzlar   marjonday tizilib, «Yusuf» ismini yozganday bo‘lib ko‘rinardilar. Yana rivoyat qiladilarki,Zulayho iymonga kelib, Xz. Yusufga tekkanidan keyin, o‘zini ul zotdan chetlata va toat-ibodatga berilib,  uzlatga  chekina  boshlabdi.  Endi bu   ishq,  ishqning  haqiqiy  sohibi Allohga qaratilgan   edi.   Ahvol shunday  ediki,  Hz. Yusuf  uni  tunda yotoqqa da’vat etsa, u visol onini kunduzga surar, kunduz da’vat etsa, fursatni tunga surar va shunday derdi:
- Ey Yusuf, men seni Allohni tanimasdan oldin sevgandim. Lekin uni tanigandan keyin aslida unga oid bo‘lgan sevgidan boshqasiga o‘rin qolmadi. Allohga bo‘lgan bu sevgimga boshqani sherik qilmayman.
Yana Laylo ila Majnun hikoyasi ham mashhurdir Majnundan so‘rabdilar:
-   Isming nima?
-   Laylo!
-  Laylo o‘lmadimi?
-  Yo‘q, Laylo mening qalbimda, o‘lmadi. Men Layloman.
Majnun bir kun Laylosining uyi oldiga keladi va osmonga qarab jovdiraydi. Unga deydilarki:
— Hoy Majnun, osmonga qarama! Layloning derazasiga qara. Balki, uni ko‘rarsan!..
- Ko‘lkasi Layloning uyiga tushgan Yulduz menga kifoya!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:12:37
Mansur Halloj (Mansur Halloj - o‘limi 309/951 y. Tasavvuf tarixining eng mashhur so‘fiylaridan biridir. Eronda tug‘ilgan. Tustarda, Basrada, Bag‘dodda ilm olgan. Xuroson, Sijiston. Movarounnahr va Hindistonga sayohat qilgan. Uning «Kitobu’t-tavosin» nomli kitobi taniqpidir. «Analhaq» degan so‘zi tufayli o‘ldirilgan) ni o‘n sakkiz kun hibs etadilar. Bir kun Imom Shibliy uning yoniga kelib so‘raydi:
- Ey Mansur, sevgi-muhabbat nima?
- Bugun so‘rama, ertaga so‘ra.
Ertasi kun bo‘ldi, Hallojni qatl etgani zindondan chiqarib, maydonga keltiradilar. Mansur ayni shu onda yetib kelgan Shibliyga shunday sado beradi:
— Ey Shibliy, sevgi-muhabbatning boshi yonmoq, oyog‘i qatl bo‘linmoqdir!
Mansurdan so‘rmishlarki:
 -Sen kimsan!
Javob bermish:
 -Men HAQman!
Ana shu so‘zi uchun u qatl etilgandi. Masalaning izohi esa mana bunday:
— Mansur shunday bir martabaga yuksalgandiki, uning nazarida Allohdan boshqa har qanday mavjudot foniy, yo‘q bo‘lishga mahkum va botil edi. Haqiqiy borliq yolg‘iz Alloh
Haq edi. Mana shu darajadagi yuksak bir martabaga chiqa olgan Halloj, yolg‘iz Allohning bir ismi bo‘lgan «HAQ» (MAVJUD) kalimasini bilar, o‘z ismini ham xotirlamas
edi. Shuning uchun o‘ziga aytilgan «Sen kimsan?» so‘rog‘iga «Anal HAQ», ya’ni «Men HAQman!» javobini bergandi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:12:44
Aytadilarki:
— Haqiqiy sevgi-muhabbat uch narsada bilinadi:
1. Sevgan suyganining so‘zini boshqalarning so‘zidan ustun qo‘yadi.
2. Sevgan suyganining suhbatini boshqalarning suhbatidan ustun qo‘yadi.
3. Sevgan suyganini mamnun etishni boshqalarni mamnun etishdan ustun qo‘yadi.
Bir olimdan so‘radilar:
— Oshiq deb kimga aytiladi va uning holi qanday bo‘ladi?
Olim javob berdi:
—Insonlar bilan oz aloqada bo‘ladi. Ko‘proq Rabbi bilan yuzma-yuz qoladi. Ko‘rinishi sassiz-sadosiz, lekin uzluksiz tafakkur holida bo‘ladi. Qaraganda ko‘rmaydi, chaqirganda eshitmaydi, suhbat chog‘i hech narsani anglamaydi. Boshiga bir falokat tushsa, ezilmaydi. Och qolsa, ochligini his etmaydi. Ko‘rinishi pajmurdadir. Allohdan boshqasidan qo‘rqmaydi. Uzlatda Allohga munojot etadi. Dunyolik yuzasidan ahli dunyo bilan olishmaydi.
Bir kun Hz. Iso (Hz. Iso — Iso alayhissalom to‘rt buyuk payg‘ambardan biridir. Hz Bibi Maryamning o‘g‘lidir. Haqiqiy nasroniylik dinining payg‘ambaridir. Qur’oni karimda nomi ko‘p marta keltirilgan. Unga nozil bo‘lgan muqaddas kitobning oyati Injildir. Ammo undan keyin havoriylari qayta yozishgan. Injilning bir joyida Hz. Iso deganlar: «Men ketaman; endi Dunyoning Raisi kelsin». Dunyoning Raisi - Rasuli Akram s.a.v.dan boshqa kim bo‘lishi mumkin) bog‘ sug‘orayotgan bir navqironga duch keladi. Yigit Hz.Isoga: «Rabbimdan menga bir zarra sevgi so‘rab ber», - deb arz qiladi. Hz. Iso: «Allohdan bir zarra sevgi so‘rab bersam, sen unga bardosh berolmaysan», - deganida, yigit: «U holda zarraning yarmini bersin!» — deb yalinadi. Hz. Iso: «Yo Rabbim, bu navqiron yigitga zarraning yarmisicha sevgingdan ato et!» — deydi va o‘tib ketadi. Bir muddat keyin yana ayni shu yerga kelganda, u navqiron yigitni surishtiradi. Odamlar:
— U aqldan ozib qoldi va toqqa chiqib ketdi, - deyishadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:12:55
Hz.Iso o‘sha yoshni o‘ziga ko‘rsatishini so‘rab, Allohga duo o‘qiydi va uni tog‘da bir qoyaning ustida samoga termilgancha o‘tirgan holda topadi.Salom beradi, lekin yigit salomga alik olmaydi. Shunda:
— Men Isoman, - deya sado beradi Iso alayhissalom.
Vale Alloh vahiy yo‘li bilan Hz. Isoga buyuradiki:
— Ey Iso, qalbida zarraning yarmisicha mening sevgim bo‘lgan kimsa insonlarning so‘zini qanday eshitsin?! Izzatim va jalolim haqqi aytaman, agar bu yigitni arra bilan arralasang ham sezmaydi.
Kim uch narsani da’vo qilsayu, uch narsadan o‘zini poklamasa, u aldangan bo‘ladi:
1)   Allohning o‘rtaga qo‘ygan axloq asoslariga rioya qilish zavqli ekanidan lof ursayu, lekin dunyo sevgisidan voz kechmasa;
2)   Amallarni yolg‘iz Alloh uchun qilishni sevishini aytsayu, lekin insonlarning unga ta’zim qilishidan mamnun bo‘lsa;
3)   Allohni sevaman desayu, lekin nafsini tarbiya qilmasa, u kimsa aldangan bo‘ladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:13:15
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) buyuradilar:
— Ummatimga shunday bir zamon keladiki, besh narsani sevadilar, besh narsani unutadilar:
1. Dunyoni sevadilar, oxiratni unutadilar.
2. Mol-mulkni sevadilar, oxirida hisob berajaklarini unutadilar.
3. Xalqni sevadilar, Haqni (Allohni) unutadilar.
4. Gunoh qilishga beriladilar, yomon fe’llarini yaxshi fe’lga aylantirishni va tavba qilishni unutadilar.
5. Saroylarda, ko‘shklarda yashashni sevadilar, qabrni unutadilar.
Mansur ibn Ammor (Mansur ibn Ammor - shayxlarning hukamosidan va bu toifaning sayyidlaridan va ulamosidan edi. Xuroson va Irokda mashhur edi. Hijozga ketarkan bir yerda vafot etgani, o‘shanda shayx Abulhasan uni tushida ko‘rgani Farididdin Attorning «Tazkirat-ul avliyo»sida hikoya qilinadi. Demak, U shayx Abulhasan Roziydan oldinroq yashatan) bir yoshga o‘git bera turib, shunday deydi:
— Ey azamat, yoshliging seni aldab qo‘ymasin! Qancha-qancha yoshlar borki, tavbani orqaga suradilar; yomon fe’llarini yaxshi fe’llarga aylantirmaydilar. Hoyu-xavasga beriladilar; o‘limni unutadilar. «Erta-indin tavba qilarman, yomon fe’llarimdan voz kecharman», - deydilar. Lekin shu tariqa g‘aflat ichida o‘ralashib yurarkan, kutilmaganda o‘lim farishtasi keladi va u o‘zini lahadda ko‘radi. Ortiq u yerda unga na mol, na bola-chaqa, na xizmatchi va na ota-ona foyda beradi. Shuning uchun Alloh aytadi:
U KUNda na molu davlat va na bola-chaqa foyda bermas. Magar Alloh huzuriga toza dil bilan kelgan kishilargagina (foyda bo‘lur)» (Shuaro surasi, 88-89-oyatlar)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:13:24
Allohim, bizga o‘lmasdan oldin tavba qilish va yomon fe’llarimizni tark etishni nasib ayla! Bizni g‘aflatdan uyg‘ot! Rasullarning‘ eng xayrlisi Payg‘ambarimiz Hz. Muhammad (s.a.v) ning shafoatiga noil ayla!
Mo‘minning mo‘minligini ko‘rsatuvchi sifati shuki, har on, har soat va har kun yomon fe’llardan poklanishga tirishadi. Kechmishda sodir etgan gunohlari tufayli nadomat his qiladi. Mol-dunyo totgash xayollariga ko‘milib yotmaydi. Foydasiz va besamar narsalar bilan mashg‘ul bo‘lmaydi. Allohga oid vazifalarini ixlos bilan ado etadi va ko‘z-ko‘z qilishdan sakdanadi.
Rivoyatga ko‘ra, Hz. Muso zamonidagi Fir’avnning xotini Osiya iymonini ehtiyot qilardi. Fir’avn ahvoldan xabardor bo‘lganda, xotiniga kishan urilishini buyuradi. Xotinga har turli azoblar beradilar. Fir’avn xotiniga: «Diningdan qayt!» - deydi, lekin u qaytmaydi: Bu safar tayoq keltirib, xotinni savalaydilar. Fir’avn: «Diningdan qayt!» — deydi. Osiya shu javobni beradi:
—Sen mening nafsimga hukmingni o‘tkaza olarsan, qalbim esa Allohning himoyasidadir. Meni so‘ysang, bu Allohga bo‘lgan sevgimni orttirishdan boshqa bir narsaga yaramaydi.
Shu asnoda u yerdan Hz. Muso o‘tib ketayotgan edi. Osiya deydiki:
—Ey Muso! Rabbim mendan rozimi, rozi emasmi, xabar ber!
Hz. Muso shu javobni beradi:
— Ey Osiya, ko‘klarda farishtalar seni ishtiyoq bilan kutayotirlar. Alloh ham sen bilan faxrlanadi. Ne tilasang tila, qabul etilajakdir!
Alloh iymon keltirgan zotlar haqida Fir’avnning ayolini misol keltirdi. Ushanda (bu xotin): «Ey rabbim o‘zing men uchun huzuringda jannatda bir uy bino qil. Meni Fir’avnning va uning fano amal va harakatlaridan qutqar. Menga bu zolim qavmdan najot ber!» - dedi (Tahrim surasi, 11-oyat).
Osiyaning bunday duo qilishi bizga mashaqqat va musibat onlarida Allohga sig‘inish va azobdan qutulishni undangina istash kerakligini ko‘rsatadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:13:41
OLLOHGA ITOAT, OLLOHGA VA UNING RASULIGA SEVGI

Alloh buyuradi:
-   Ayting (Ey Muhammad): «Agar Allohni sevsangiz, menga ergashinglar. Shunda Alloh sizlarni sevadi va gunohlaringizni mag‘firat qiladi. Alloh (gunohlarni) mag‘firat qilguvchi, mehribondir!»
-   Ayting: «Allohga va payg‘ambarga itoat qilingiz!» Agar yuz o‘girsalar, bas, albatta Alloh ham (bunday) dinsizlarni sevmas (Ol-i Imron surasi, 31-32-oyatlar).
Kishining Allohni va uning Payg‘ambarini sevishi ularga itoat etishi, amrlariga ergashishi demakdir. Allohning bandasini sevishi esa, unga noz-ne’matlar ato etishi, siylashi, uni afv etishi demakdir.
Aytadilarki:
- Banda, haqiqiy komillik yolg‘iz Allohga oid ekanligini, o‘z nafsida yoki boshqalarda ko‘rinadigan komillik esa yolg‘iz Allohdan kelishini idrok etayotganda Allohni sevgan bo‘ladi.
Bandasining bu idroki uni Allohga yaqinlashtiruvchi ishlar qilishga yetaklaydi.
Bishr Hofiy - Alloh undan rozi bo‘lsin! - hikoya qiladi:
Bir kun tushimda Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ni ko‘rdim. Menga: «Alloh seni qaysi xislatlaring tufayli do‘stlaring orasida balandroqqa qo‘yadi, bilasanmi?» - deb so‘radi. Men «yo‘q» deb javob berganimda, u shularni aytdi:
-   Solih kishilarga xizmat qilishing, musulmon birodarlaringga o‘git berishing, mo‘minlarni va mening sunnatimga ergashganlarni sevganing va mening go‘zal axloqimga ega bo‘lganing tufayli!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:13:52
Shuning uchun ham Rasululloh (s.a.v.) bir hadislarida shunday marhamat kiladilar:
- Kim mening axloqimni ihyo etsa (takrorlasa, tiklasa), meni sevganidir. Kim meni sevsa, qiyomat kuni jannatda men bilan birgadir.
Yana Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan bizgacha yetib kelgan xabarlarda shunday buyurilgan:
 —Insonlarning axloqi buzilganda va mazhab ixtiloflari avjiga chiqqanda, Alloh Rasulining go‘zal axloqini namoyon qilgan odamga yuz shahidning savobi beriladi.
 Bir kun Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shunday bildiradilar:
—Ummatimning hammasi jannatga kiradi, faqat qochoqlar kirmaydi!
So‘radilar:
— Kimdir qochoqlar?
Aytdilar:
— Menga itoat etganlar jannatga kiradi, isyon qilganlar esa qochoqdir. Mening sunnatimga, mening axloqimga mos tushmaydigan har bir harakat gunohdir.
Dedilarki:
— Siz bir odamni ko‘rsangiz, u odam ko‘kda uchsa, yo suv ustida yursa yoxud olov yesa va yo shunga o‘xshash ba’zi narsalar qilsa, lekin Allohning farz qilgan nizomlarini ado etmasa va Payg‘ambarning go‘zal axloqiga ergashmasa, bilingizki, u kimsa yolg‘onchi va nayrangbozdir.
Ba’zi ulug‘larimizning go‘zal so‘zlari: Junayd Bag‘dodiy:
— Allohning lutfi bo‘lmasdan bir kimsa unga yetisholmas. Allohga yetishishning yo‘li uning Rasuli Hz. Muhammad (s.a.v.) ga tobe bo‘lishdir.
Ahmad Havoriy:
—Payg‘ambarning sunnatiga nomuvofiq har bir harakat botildir.
Shuning uchun Rasulullohning bir hadisi ham shundaydir:
— Kim mening go‘zal axloqimga tobe bo‘lmasa, unga shafoatim haromdir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:14:03
Fuzayl ibn I’yoz (Fuzayl ibn I’yoz — Mansur ibn Bishrat-Taliniy al-Marvaziy al Makkiyning nevarasidir. - o‘limi 187/802 y. Kunyasi Abu Ali-Xurosonda tug‘ilgan. Makkada vafot etgan. Yoshligida o‘kri bo‘lgan. Tavba qilish tarixi esa mana bunday: Fuzayl bir xotinga oshiq bo‘lib, ularning devoriga tirmashayotganda, ichkaridan qulog‘iga «Mo‘minlarning qalblari Allohning zikriga va Qur’onga moyil bo‘lish payti kelmadimi?» (Hadid surasi, 16-oyat) degan sas eshitiladi. «Keddi u payt, yo Rab!» deya ortiga qaytadi. Tunni bir xarobada o‘tkazadi. Shu chog‘ yon tarafdan bir guruh odamning shunday deb gaplashganlarini eshitadi: - Turinglar, ketamiz! - Yo‘q, yo‘q, bunday soatda Fuzayl yo‘l to‘sadi. Shunda Fuzayl takroran tavba qiladi va ahvolini odamlarga aytadi. Fuzayl tavba qilganlar orasida eng ilg‘ori, karam va ehson oftobi, jo‘mardlik va irfon daryosi, shayxlarning ulug‘laridan edi):
— Agar senga: «Allohni sevasanmi?» — desalar sukut qil. Chunki «Sevmayman!» - desang, iymondan chiqasan. «Sevaman!» - desang, balki keragicha sevganlar kabi sevolmassan! Keragicha sevolmaganing holda «Sevaman!» - deb Allohning g‘azabiga duchor bo‘lishdan saqlan!
Sufyon Savriy (Sufyon Savriy - o‘limi 161/777 y. Dastlabki faqih va zohidlardandir. Nafs tarbiyasiga oid fikrlari og‘izdan-og‘izga ko‘chib yurardi. «Sen nafsingni yaxshi bilsang, u haqda nima deyishsa ham, senga zarar yetmaydi». «Xurosonda bitta azon aytish Makkada ibodatga cho‘kib o‘tirgandan afzalroq):
— Allohga sevgisi bo‘lgan biron kimsani sevgan odam Allohni sevadi. Allohga itoatli kimsani siylagan odam Allohni izzat-ikrom qilayotgan bo‘ladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:14:34
Sahl (Sahl - o‘limi 283/896 y. To‘la ismi Sahl ibn Abdulloh Tustariydir.Nafs, kibru havo mavzulari ustida ko‘p ishlagan ilk zohidlardan. Tavakkulva valiyalikka oid ko‘p o‘tkir fikrlari bor. Uning «Tafsirul-Qur’onil-Azim» nomli kitobi bizgacha yetib kelgan. Misr 1908 y.):
 - Alloh sevgisining alomati Qur’on sevgisidir. Kur’on sevgisining alomati Payg‘ambar (s.a.v.) sevgisidir. Payg‘ambar (s.a.v.) sevgisining alomati uning sunnatiga va go‘zal axloqiga tobe bo‘lmoqdir. Sunnatga tobe bo‘lishlikning alomati oxirat hayotini unutmaslikdir. Oxirat hayotini unutmasliqning alomati dunyoga hirs qo‘yishdan, harom va g‘ayrimashru’ daromad yig‘ishdan qochishliqdir.
Abulhasan Zanjoniy (Abulhasan Zanjoniy - X asrning 11 yarmida (373/983 y.) shiiylar siyosiy-diniy bir to‘garak tuzib, otini «Ihvon as-safo» qo‘ydilar. Bu to‘garak a’zolari bir qator «Risola»larini e’lon qildilar. Bu risolalardagi hikoya va fiqralar oldingi asrlar adabiyotidan olingan, shuningdek, yunon, eron va hind hikmatining tarjimalari edi. «Ihvon as-safo»ning faol a’zolaridan biri Abulhasan Zanjoniy edi):
-Ibodatning asosi uch ustunga egadir:
1.Ko‘z.
2.   Qalb.
3.   Til.
Ko‘z koinotdan ibrat olish uchundir.
Kalb tafakkur uchundir.
Til to‘g‘ri so‘z aytish va Allohni zikr etish uchundir.
Shuning uchun Alloh buyuradi:
- Ey. mo‘minlar, Allohni ko‘p zikr qilinglar!
- Ertayu kech u Zotni poklab, tasbeh va tanzih kilinglar!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:14:48
Mo‘min doimo pok va tahoratli bo‘lishi kerak, har tahorat buzilganda yangitdan tahorat olishi va ikki rakat namoz o‘qishi kerak. Har majlisda imkon darajasida qiblaga qarab o‘tirishga harakat qilishi kerak. Har on Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ning huzuridaman deb o‘ylashi kerakki, harakatlarida uning sunnatiga zid holat chiqib qolmasin. Musibatlarga duchor bo‘lganda, chidashi va sabr qilishi lozim. Gunohkorlarga va Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning yo‘lidan chiqqanlarga mag‘firat tilab, duolar qilishi darkor, o‘zi g‘ururlanmasligi va hech qachon kibrlanmasligi lozim. Chunki kibr shaytoniy fe’ldir. Kamtarin bo‘lishi va nafsini har vaqt past qo‘yishi kerak. Alloh yo‘lida bo‘lganlarga ta’zim va ehti-rom ko‘zi ila boqmog‘i lozim. Kim Alloh yo‘lidagilarga ehtirom ko‘zi bilan boqmasa, Alloh ularning suhbatini u kishiga harom qiladi. Kimki ibodatning muhtaramligini bilmasa, Alloh uning qalbidan ibodat zavqini oladi.
Fuzayl ibn I’yozga: «Kishi qachon solih bo‘ladi?» — deb savol berishganda, u shunday javob qaytargandi:
- Qalbida qo‘rquv, tilida to‘g‘rilik, a’zosida yaxshi amal va niyatida nasihat bo‘lganda.
Solihlardan biri bir jamoaga uchraydi. Qarasa, zamonning mashhur tabiblaridan biri hastaliklardan va dorilardan bahs yuritayotgan ekan. Tabibdan so‘raydi:
 - Ey tanlarga shifo beruvchi tabib, qalblarga ham shifo bera olasizmi?
Tabib: Ha, dardingni ayt, davosini aytib beray! Odam:
-   Gunohlardan qalbim qoraydi, qalbni qayg‘u bosdi. Tabib:
- Uning dorisi Allohga ibodat va itoatdir, kecha-kunduz Alloh yo‘lida bo‘lish va gunohlardan tavba qilishdir. Shifo Allohdandir.
Tabibning bu so‘zlarini eshitgan solih odam bir «oh» tortdi va yig‘lab chiqib ketarkan, shunday dedi:
- To‘g‘ri aytdingiz, ey tabib, siz qalbimning dorisini topdingiz...
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:15:00
IBLIS

Alloh buyuradi:
- Ayting: «Alloh va payg‘ambarga itoat qilingiz!» Agar yuz o‘girsalar, bas, albatta Alloh (bunday) dinsizlarni sevmas» (Tahrim surasi, 11-oyat).
Alloh iymonsizlarni sevmas, degani ularni afv etmas, Tavbalarini qabul qilmas, deganidir. Shuning uchun ham qufri va kibrlangani tufayli Iblisni afv etmagan va tavbasini qabul qilmagandi.Holbuki Hz. Odamni afv etib, uning tavbasini qabul qilishni bildirgandi. Chunki Odam - Salom unga - nafsining aybdorligini tan olgan va afsus-nadomatlar qilib, nafsini koyigan edi. Hz. Odamning qilgan gunohi aslida u qadar katta gunoh bo‘lmasa ham -chunki payg‘ambarlar gunohdan poklanganlar - to‘g‘ri ishon-chga ko‘ra, ular payg‘ambarlikdan oldin ham, payg‘ambarlik-dan keyin ham gunoh kdomaydilar — zohiran gunoh qilganlar holatidadirlar. Shuning uchun Hz. Havo va u, birgalikda shunday dedilar:
- Ular (Odam va Havo): «Parvardigoro, bizlar o‘z jonimizga jabr-zulm qildik. Agar bizlarni mag‘firat va rahm qilmasang, shubhasiz, ziyon ko‘rguvchilardan bo‘lib qolurmiz», - dedilar.
Hz. Odam pushaymon bo‘ldi. Qatiyan tavba qilib, Rabbining afvini tiladi. Allohning rahmatidan aslo umid uzmadi. Shuning uchun ham Rabbimiz marhamat qiladi:
- (Ey, Muhammad), mening o‘z jonlariga haddan ziyod zulm qilgan bandalarimga ayting: «Allohning rahmatidan umid uzmanglar! Albatta, Alloh (o‘zi xohlagan bandalarining) barcha gunohlarini mag‘firat qilur. Albatta, uning O’zigina mag‘firatli; mehribondir»".
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:15:14
Holbuki, Iblis o‘z nafsining aybdorligini tan olmadi, qilgan ishiga afsuslanmadi va nafsiga tanbeh bermadi. Tezda tavba qilib, Allohning afvini so‘rash yo‘liga yurmadi. Aksincha, Allohning rahmatidan umidini uzdi, kibrlandi.
Kimki Iblisday harakat qilsa, tavbasi qabul qilinmaydi. Kimki Hz.Odamday harakat qilsa, Alloh uning tavbasini qabul qiladi. Chunki nafsning shahvoniy hoyu-havasidan yuzaga kelgan gunohning afv etilishidan umid qilsa bo‘ladi. Kibr va manmanlikdan yuzaga Kelgan gunohning esa afv etilishidan umid yo‘q. Hz. Odamning gunohi nafsning shahvoniy orzusi tufayli yuz bergandi. Iblisning gunohi esa kibr va manmanlikdandir.
Bir kun Iblie Hz. Musoga kelib, dediki:
- Alloh senga payg‘ambarlik berib, xos qullaridan qilib oldi, sen bilan suhbatlashib turadi.
Muso:
- Shunday, xo‘p, muroding nima, sen kimsan?
Iblis:
- Ey, Muso, Rabbingga: «Bandalardan biri tavba qilmoqchi!» — deb ayt.
Iblis shu so‘zlarni aytayotganda, Alloh vahiy yo‘li bilan Hz.Musoga ma’lum qildiki:
- Ey Muso, oldingga kelgan shu bandaga — bayonnomang qabul bo‘ladi, agar Hz. Odamning qabriga sajda qilsaig, tavbang inobatga olinib, o‘zing afv etilasan, deb ayt.
Hz. Muso Allohning bu vahiysini Iblisga bildiradi, lekin Iblis achchiqlanadi va shunday deydi:
- Ey Muso, Men jannatda uning (Hz. Odamning) tirigiga sajda qilmadim, endi o‘ligiga sajda qilamanmi?
Bir kun Iblis dediki:
—Yo Rabb! Odam tufayli meni jannatdan quvding. Faqat bilib qo‘y: Sen meni qanday bezor qilgan bo‘lsang, men ham uni shunday bezor qila olaman.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:15:23
Alloh buyurdi:
- Sen odamlarni bezor qiluvchisan! (Payg‘ambarlarni shayton bezor qilolmaydi).
Iblis:
— Yana nima!
Rabb:
— Undan (Odamdan) tug‘ilgan bola qancha bo‘lsa, sening ham shuncha bolang bo‘ladi!
Iblis:
—   Yana nima!
 Rabb:
—   Qalblariga vasvasa solishing mumkin!
 Iblis:
—   Yana nima!
 Rabb:
— Barcha yordamchilaring bilan ularni yo‘ldan ozdirib, harom daromad va harom xarj qilishlari, buzuq, va xurofiy narsalarga mayl etishlari, yomon amallar bilan ovora
bo‘lishlari va orzu-havaslar ostida o‘ralishishlari, tavbani tark etishlari uchun vasvasaga sola olasan!
Allohning Iblisga: «Shularni kila olasan!» - deb bildirishi tahdid ohangidadir. Ya’ni: «Qani, shularni qilaver-chi, keyin ko‘rasan!» - qabilidadir. Shuning uchun:
— Albatta, Bizning oyatlarimizga egrilik qiladigan (ya’ni ularni buzmoqchi bo‘lgan) kimsalar Bizga maxfiy noma’lum bo‘lib qolmaslar. Axir do‘zaxga tashlanadigan kimsa
yaxshiroqmi yoki qiyomat kuniga (Allohning azobidan) xotirjam holda keladigan kishimi?! O’zlaringiz xohlagan amalni qilaveringlar! Albatta, U qilayotgan amallarin gizni ko‘rib turguvchidir, ma’nosidagi oyatning «O’zlaringiz xohlagan amalni qilaveringlar» jumlasini tashkil etgan parchasi ham shu qabilidandir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:15:32
Shundan keyin Odam kelib, Allohga dedi:
— Ey Rabbim, Iblisni mening (bolalarimning) boshiga balo kilding, men uning vasvasalaridan o‘zimni faqat Sening yordaming bilan himoya qila olaman.
Alloh marhamat kildi:
- Har tug‘ilgan bolangga bir himoyachi farishtani vakil qilib qo‘yaman.
Odam:
—   Yana nima! Rabb:
—   Bir savobga o‘n savob beraman! Odam:
—   Yana nima!
Rabb:
—   Jonlari tanlarida ekanligida tavbalarini qabul qilaman!
Odam:
—   Yana nima!
Rabb:
—   Ularni afv etaman.
Odam:
—   Yetadi, yo Rabb!
Oradan birmuncha vaqt o‘tgach, Iblis takroran kelib dediki:
— Yo Rabb, Odamlar uchun payg‘ambarlar yubording, kitoblar indirding. Qani mening payg‘ambarim?
Rabb:
—   Qohinlar, folbinlar sening payg‘ambarlaring.
Iblis:
—   Kitoblarim nima bo‘ladi?
Rabb:
— Igna bilan badanga solingan rasmlar ham senga kitoblar o‘rnida o‘taveradi.
Iblis:
—   Hadisim nima?
Rabb:
—   Yolg‘on.
Iblis:
—   Qur’onim nima?
 Rabb:
— Qofiyali safsatalar, maddohlikdan o‘zgasini bilmaydigan she’rlar.
Iblis:
—   Muazzinim?
Rabb:
—   Mazmunsiz shovqin taratuvchi cholg‘ular.
Iblis:
—   Masjidim qaer?
Rabb:
—   Tungi ko‘chalar.
Iblis:
—   Uyim qaer?
Rabb:
—   Hammomlar.
Iblis:
—   Yeydiganim nima?
Rabb:
—   Harom yo‘l bilan yo ishlamay topilgan taomlar.
Iblis:
—   Ichadiganim nima?
 Rabb:
— Aql idorasini yo‘q qiluvchi ichimlik va karaxt qiluvchi moddalar.
Iblis:
 — Tuzoqlarim nimadir?
Rabb:
— Buzuq xotinlar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:15:47
OMONAT

Alloh aytadi:
— Biz omonatni osmonlarga, yerga va tog‘u toshlarga qo‘ndalang qilgan edik ular buni ko‘garishdan bosh tortdilar va undan qo‘rqdilar. Inson esa uni o‘z zimmasiga oldi. Chunki u (o‘ziga) zulm qilguvchi va nodondir. (Ahzob surasi, 72-oyat.)
Bu oyatdagi «OMONAT»dan murod - Allohdan qo‘rqish kerakligi va «SAVOB OLISh» yoki «JAZOGA QOLISh» kabi narsalardir.
Qurtubiy (Qurtubiy — Andalusning Qurtuba shahridan chiqqan eng mashhur olimlardan biridir. To‘la ismi — Boqiy ibn Mohlad ibn Yazid ibn Abdurahmon al-Qurtubiydir. Tafsir va sunanlar muallifi. O’zi obid, to‘g‘ri, duosi maqbul, hech kimga o‘xshamagan, hadis bilan ham shug‘ullangan imomlardan edi. Hijriy 276 yilda vafot etgan.) deydiki:
— Oyatdagi «Omonat» kalimasi barcha diniy vazifalarga oiddir (Aksar olimlarimizning fikri ham shu).
Ba’zi olimlar derki:
—   OMONATning OSMONga va YeRga topshirilishi -bu, bir tamsil. Uning sharhi shundaydir:
—   Osmon va Yer shu qadar katta bo‘lishiga qaramay, agar OMONAT, ya’ni ILOHIY AMRLAR ularga yuklansaydi, og‘irlik qilgan bo‘lardi,
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:16:31
OMONATso‘zi IMON so‘zidan yasalgandir. Allohning amrlaridan tashkil topgan omonatni kimda-kim yaxshi muhofaza qilsa, Alloh ham uning iymonini yaxshi muhofaza qiladi. Shuning uchun ham Rasululloh shunday marhamat qiladilar:
— Omonatni yaxshi saqlamaganning Iymoni yo‘qdir. Ahdida turmaganning dini yo‘qdir.
Shoir deydiki:
Xiyonatga qo‘rqmay borgan halok bo‘lgay,
Omonatni asramagan qurir gulday.
Dini bilan insonligi tashlab ketgay,
Uni bir-bir musibatlar ta’qib etgay.

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytdilarki:
- Mo‘min xiyonatsiz va yolg‘onsiz go‘zal fe’l-atvorga ega bo‘ladi, ishlarida xiyonat va yolg‘odan bo‘lmasligi kerak, degan ilohiy nizomga itoat etadi.
-   Ummatim omonatni g‘animat bilmaydi, (ya’ni o‘lja deb qabul qilmaydi) sadaqani majburlab olmaydi — shunday qilgandagina xayrli yo‘lda yurgan bo‘ladi.
-   Sizga omonatga berilgan omonatni qaytarib bering. Xiyonat qilganga xiyonat qilmang.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:16:40
Buxoriy (Buxoriy - (hijriy 194-256). 600.000 hadis to‘plab, ularning ichidan 7275 hadisni eng mo‘‘tabar va eng to‘g‘ri deb, ilman asoslagan buyuk olim. Jahonda yuzlab, balki, minglab hadischilar o‘tgan, ammo ularning orasida eng taniqlisi olti olimdir, ularning kitoblari «Kutubi sittai hadisiya» («Olti hadis kitobi») deyiladi, bu olti kitobning ham eng mo‘‘tabari «Sahihi Buxoriy»dir. To‘la ismi Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil al-Buxoriydir.) va Muslim (Muslim — «Kutubi sitta»ning ikkinchi taniqli kitobi «Sahihi Muslim»dir. Uning muallifi imom Muslim al-Hajjojdir (hijriy 204-261). U o‘z sahih kitobini 100.000 hadis ichidan tanlagan va 15tayanchasosida vujudga keltirgan. Mazkur asarida 2775 hadis naql etilgandir.) ham Abu Hurayradan shu hadisni keltiradilar:
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) marhamat qiladilarki:
Munofiqniyg uch alomati bordir:
1.   So‘zlaganda yolg‘on qo‘shadi.
2.   Vaadasida turmaydi.
3.   Omonatga xiyonat qiladi.
Omonatga xiyonat deganda sirni fosh qilish, o‘ziga topshirilgan narsaga yo inkor etish, yo ehtiyot qilmaslik, yoxud ruxsatsiz foydalanish yo‘li bilan xiyonat qilish tushuniladi. Omonatni ehtiyot qilish MUQARRABIYN MALAKLARIning (pokligi va iboddti bilan avliyo darajasiga yuksalgan buyuk do‘stlar farishtalarning) va Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ning sifati — TAQVO egalarining mijozidir.
Alloh buyuradi:
- Albatta, Alloh sizlarni omonatlarni o‘z egalariga topshirishga va odamlar orasida hukm kilganingizda adolat bilan hukm qilishga buyuradi. Albatta, Alloh sizlarga
eng yaxshi pand-nasihatlar qilur. Albatta, Alloh eshitguvchi, ko‘rguvchi bo‘lgan zotdir (Niso surasi, 58-oyat.).
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:16:55
Mufassirlar derlarki:
- Bu oyat bir necha ShAR’IY ASOSLARni o‘e ichiga olgan. Idorachilar va barcha amaldorlar bu oyatga quloq solishni talab qiladilar. Bu to‘g‘ri, ammo bu xol ularga maz lumlarni qo‘llash va ularning haqlarini himoya qilish majburiyatini yuklaydi; bu, ular uchun bir omonatdir. Yana, musulmon aholining, ayniqsa, yetimlarning mol-mulkini tajovuzlardan asrash ham idorachilarga vojibdir. Olimlarga esa avom tabaqaga din asoslarini o‘rgatish vojibdir. Avom tabaqaga diniy asoslarni o‘rgatish ular uchun bir omonatdir. Bu omonatni ko‘z qorachig‘iday asrash olimlar zimmasidagi majburiyatdir. Bolalarini go‘zal axloqli qilib tarbiyalash va ulg‘aytirish otalar zimmasidagi majburiyatdir, chunki avlod ota-onaga berilgan bir omonatdir. Bu omonatni saqlab qolish unga go‘zal tarbiya berish deganidir. Shuning uchun ham Rasululloh (s.a.v.) buyuradilar:
- Hammangiz cho‘ponsiz, hammangiz suruv uchun javobgarsiz!
ZAXARUR-RIYoZ («Bog‘dagi zaxiralar»)da shunday yozilgandir:
-   Qiyomat kuni birovni Alloh huzuriga keltiradilar.
Alloh so‘raydi:
-   Falonchining omonatini qaytarib berdingmi?
-   Yo‘q, yo Rabb!
Bu javobdan so‘ng Alloh bir farishtaga: «Buni jahannamga olib boring va jahannamning bir chuqurida olgan omonatini aynan ko‘rsating», - deb amr etadi. U, jahannamda yuqoridan pastga qarab yetmish yilda tushadi. So‘ng bir chuqurga boradi va olgan omonati bilan yuqoriga chiqadi. Eng ustki tabaqaga kelganda oyog‘i toyib ketadi, yana chuqurga qaytib tushadi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning shafoati (o‘rtada turishi) natijasida Atlohning lutfiga sazovor bo‘ladi, ya’ni omonat egasi omonatga xiyonat qilgandan rozi bo‘lgunga qadar o‘sha yuqoriga chiqish va pastga tushishlar shu tariqa davom etaveradi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:17:05
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ning sahobalaridan bo‘lgan Salamadan bir rivoyat bor. Salama deydiki:
- Bir kun Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ning yonida o‘tirgan edik. Namoz o‘qiladigan paytda bir odamni janozaga olib kelishdi. Rasululloh (s.a.v.) so‘radilar:
-   Qarzi bormi? Dedilar:
-   Yo‘q!
Shunda uning janoza namozini o‘qidilar. So‘ngra yana bir odamni janozaga olib kelishdi. Rasululloh (s.a.v.) so‘radilar:
-   Qarzi bormi?
Dedilar:
-Ha!
So‘radilar:
-   Biror narsasi qolganmi?
Dedilar:
-   Uch dirham puli bor!
Shunda janoza namozini o‘qidilar. Keyin uchinchi bir mayyitni janozaga olib kelishdi. Alloh Rasuli (s.a.v.) yana so‘radilar:
-   Qarzi bormi?
Dedilar:
-Ha!
Rasululloh so‘radilar:
-   Biron narsasi qolganmi?
Dedilar:
-   Yo‘q!
Rasuli akram buyurdilar:
- U holda do‘stingizning janozasini sizlar o‘qinglar! Qatoda (Qatoda - hijriy 2 yili Ramazon oyining 19-kunida yuz bergan Badr jangi (624 yil, mart) g‘oziylaridan biri Qatoda bin Nu’mondan Payg‘ambarimiz (s.a.v.) haqida bir qancha rivoyatlar qolgan. Bu yerda shu rivoyatlardan biri keltirilgan.) rivoyat qiladi:
- Ey Allohning Rasuli! Men sabr qilib, qochmasdan, dushman qarshisida, Alloh yo‘lida o‘ldirilsam, Atloh mening gunohlarimni afv etadimi?
Rasululloh aytdilar:
- Ha!
So‘ngra, u odam burilib ketayotganda orqasidan shunday deb qoldilar:
- Alloh shahidning hamma gunohini afv etadi, faqat qarzini afv etmaydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:17:24
NAMOZNI TAVOZU VA XUSHU BILAN ADO ETISH

Alloh marhamat qiladi:
- Darhaqiqat, mo‘minlar najot topdilar! Ular namozlarida xushu va tavozu bilan bo‘yin eguvchi kishilardir".
Olimlarimizning ba’zilari xushu qalbning qo‘rquvga o‘xshash fe’llaridan deb hisoblaydilar. Ba’zilari esa, a’zoning fe’llaridan, deb qabul qiladilar, ya’ni namozni qimirlamasdan, o‘ngga-so‘lga chayqalmasdan va boshqa behuda harakatlar qilmasdan o‘qish, deb tushunadilar.
Xushuning namoz farzlaridanmi, yo‘qsa fazilatlaridanmi ekanligi borasida ham fikrlar xilma-xildir. Ba’zilar, farzlaridan, deyishadi va Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ning «Odamning namozidan faqat ma’qul bo‘lgani xushuli namozdir» mazmunidagi hadisini va «Mengagina ibodat qil va Meni zikr qilish uchun namozni to‘kis ado qil!» (Toha surasi, 14-oyatning so‘ngi.) mazmunidagi oyatni dalil qilib keltiradilar. G’aflat zikrga ziddir. Shuninguchun Alloh buyuradi:
— Parvardigoringizni ichingizda yolvorib, qo‘rqib, dildan ertayu-kech yod qiling va g‘ofil kimsalardan bo‘lmang! (A’rof surasi, 205-oyat.)
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ning namoz haqidagi bir hadisi shu mazmundadir:
— Uyingiz oldida lim-lim to‘lib oqayotgan daryo va bu daryoda kunda besh marta yuvinuvchi uy egasi qanday bo‘lsa, kunda besh mahal namoz o‘quvchi kishi ham shundaydir. Kunda besh marta yuvingan odamning vujudida kir qoladimi?
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:17:34
Bu hadisni shunday izohlash mumkin:
— Suv inson vujudini moddiy kirlardan tozalaydi. Namoz esa inson vujudini ma’naviy kirlardan, ya’ni yomon fe’l-atvorlardan va katta gunohlar sirasiga kirmaydigan gunohlardan tozalaydi. Faqat namoz xushu bilan va bajonudil o‘qilgandagina shunday natijaga erishiladi. Xushu ila va bajonudil o‘qilmagan namozlar qabul bo‘lmaydi, foydasizdir. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) buyuradilar:
—   Kim bugun dunyoviy fikrlardan qugulib, bajonidil ikki rak’at namoz o‘qisa, barcha o‘tgan gunohlari kechiriladi.
—   Namoz farz qilindi, haq va tavof qilish amr etildi va boshqa ibodat asoslari nozil bo‘ldi. va bularning bari Allohni zikr etish uchundir.
Agar namoz o‘qiyotgan odamning qalbida - modomiki niyati va maqsadi Allohni zikr etish ekan — Allohning mahobati va qudrati sezilib turmasa, u holda zikr etishning nima ahamiyati bor?
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bildirdilarki:
— Agar o‘qilgan namoz kishini chirkin harakatlardan va yomon fe’l-atvorlardan qaytara olmasa, namoz uning Allohdan uzoqligini orttirishdan boshqa narsaga yaramaydi.
Bakir ibn Abdulloh (Bakir ibn Abdulloh - taxm. hijriy II asrda yashagan faqihlardan.) bir kun shunday dedi:
— Ey Odamzot, sen agar ruxsatsiz Rabbingning huzuriga kirmoqchi va u bilan tarjiymonsiz gaplashmoqchi bo‘lsang, marhamat, kiraverishing mumkin.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:17:42
So‘radilar:
—   Buning yo‘li qanday?
Javob berdi:
— Kamchiliksiz tahorat ol, bajonudil namozga tur. Ana shu ondan e’tiboran sen Allohning huzuridasan. Tarjiymonsiz gaplasha olasan.
Hz. Oyshadan (Hz. Oysha - Hz. Muhammad s.a.vning xotini, birinchi xalifa Abu Bakrning qizi. Hijratdan 9 yil oldin tug‘ilgan (mil. 613 y.), o‘limi 57/678 y.) — Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qilinadi. Oysha derki:
- Rasululloh (s.a.v.) bilan gaplashib o‘tirardik. U bizga bir narsalarni tushuntirar, biz ham unga allanimalarni aytardik. Lekin namoz vaqti keldimi, vassalom, uning
butun fikri-yodi Allohning qudrati va mahobatida bo‘lardi, bamisoli U bizni tanimas, biz ham uni tanimasdik.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) marhamat qiladilarki:
- Kishining qalbi va jismi hamjihat bo‘lib namozda shay bo‘lmaguncha Alloh u namozga qaramaydi.
Allohning do‘sti Hz. Ibrohim namoz o‘qiyotganda, uning yurak urishlari ikki chaqirim naridan eshitilardi.
Tanuhiy (Tanuhiy - to‘la ismi Abu Ali al-Muhassin al-Tanuhiydir. 329/940 yilda Basrada tug‘ilib, 384/994 yilda Bag‘dodda vafot etgan bir arab muallimidir.) namoz o‘qiyotgan vaqtlarida yonoqlaridan soqoliga oqib tushayotgan ko‘z yoshlari shashqator bo‘lar edi...
Bir daf’a Payg‘ambarimiz (s.a.v.) namoz o‘qiyotgan bir odam soqolini o‘ynayotganini ko‘rdilar va shunday dedilar:
- Agar bu odamning yuragida xushu bo‘lsa edi, a’zosida ham bo‘lar edi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:17:50
Hikoya qiladilarki:
-   Namoz vaqti kelganda Hz. Ali titrar va rang ro‘yi o‘zgara boshlardi. Undan: «Ey mo‘minlarning amiri, senga nima bo‘ldi?» - deb so‘ragan chog‘larida, shunday derdi:
-   Alloh yeru ko‘klarga farzlarini omonatga bermoqchi bo‘lganida ular qo‘rqib olmagan edilar, men qabul qilganman... Endi OMONAT (namoz) payti keldi...
Yana Hz. Husayn (Hz.Husayn - to‘rtinchi xalifa Hz. Alining o‘g‘li. 56 yoshida 61/680 yilda shahid etilgan.) tahorat olayotganda afti-angori sap-sariq bo‘lib ketardi. Oila a’zolari undan buning sababini so‘raganlarida, u shu javobni berardi:
- Kimning oldida tik turish uchun hozirlik ko‘rayotganimni bilasizmi?
Hotam Asomdan namozni qanday o‘qishini so‘raydilar. U shunday javob beradi:
- Namoz vaqti yaqinlashganda bekamu ko‘st tahorat olib, namoz o‘qiydigan yerimga kelaman. A’zolarim tinchlanishi uchun bir oz o‘tiraman. So‘ngra namozni boshlash uchun o‘rnimdan turaman. Ka’bani ikki qoshim orasiga, sirot ko‘prigini oyoqlarim ostiga, jannatni o‘ngimga, jahannamni so‘limga, o‘lim farishtasini orqamga olaman va umrimning eng so‘nggi namozini o‘qiyotirman degan xayol bilan, qo‘rquv va umid orasidagi bir ruhiy holat quchog‘ida namoz o‘qishni boshlayman. Takbirni xushu bilan aytaman. Sura yoki oyatlarni sekin-sekin, ehtiyot bo‘lib o‘qiyman, rukularni tavozu bilan, sajdalarni xushu bilan qilaman. So‘l oyog‘imning qattiq qismini yerga ko‘ndalang yotqizaman, so‘l oyog‘imga o‘tiraman. Hamda bularningbarchasini ixlos bilan ado etaman, faqat namozim qabul bo‘lgan-bo‘lmaganini bilmayman.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:18:01
Ibn Abbos (Ibn Abbos - Rasululloh (s.a.v.)ning amakivachchasi. Hz. Usmon va Hz. Ali xalifaligi davrida bir muddat Basra valiysi bo‘lgan arboblardan. To‘la ismi Abdulloh ibn Abbosdir. Fiqh sohasida ma’lumoti yuksak va ilg‘or dunyoqarashli kishi, mashhur hadis roviylaridan edi. Vafoti m. 688 yil.) derki:
— Ko‘p cho‘zmasdan va ko‘p kalta ham qilmasdan bajonudil o‘qilgan ikki rak’at namoz yurak xatolarga to‘la holda bir kecha o‘qilgan namozdan xayrliroqdir.
Payg‘ambarigiiz (s.a.v.) ning bir hadisi shunday mazmundadir:
— Oxir zamonda ummatimning shunday bir qism kishilari bo‘ladiki, ular jome’ va masjidlarga kelib, davra qurib o‘tiradilar. Butun zikrlari va o‘ylaganlari dunyo bo‘ladi.
Va dunyo sevgisi bo‘ladi. Aslo ular bilan o‘tirmang. Allohning ular bilan ishi yo‘q.
Bir kun Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shunday dedilar:
—   Sizlarga o‘g‘rilarning eng kattasi kimligini aytaymi?
Sahoba so‘radi:
—   Kim u, ey, Allohning Rasuli?
Rasul (s.a.v.) aytdilar:
—   Namozidan o‘g‘rilik qilgan.
Sahoba so‘radi:
—   Namozdan qanday o‘g‘rilik qilish mumkin?
Rasul (s.a.v.) javob berdilar:
—   Bunday o‘g‘rilar ruku va sajdalarni to‘la qilmaydilar. Yana, namoz to‘g‘risida aytilgan bir hadis shu mazmundadir:
—   Qiyomat kuni odamlar eng oldin namozdan hisob beradilar. Agar inson haqiqatan namozini o‘z vaqtida va to‘la-to‘kis ado etgan bo‘lsa, bundan keyingi hisoboti osonlashadi. Yo‘q, agar o‘qigan namozlari nuqsonli va qusurli bo‘lsa, Alloh malaklarga shunday buyuradi:
—   Bandamning bundan boshqa nofila (qo‘shimcha) ibodatlari bormi? Bor bo‘lsa, ular bilan nuqsonlar o‘rnini qoplang!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:18:09
Namoz borasida aytilgan boshqa bir hadis esa shundaydir:
— Kishiga to‘la-to‘kis ikki rak’at namoz o‘qigan chog‘ida berilgan savobdan xayrliroq hech nima berilmaydi.
Hz. Umar namoz o‘qishni niyat qilgan chog‘ida hurpayar, tishlari takillardi. Undan buning sababi so‘ralganda:
— Omonatni ado etish va farzni o‘rniga qo‘yish payti keldi, ammo men buni qanday ado etajagimni bilmayman,- derdi u.
Bir kun Xolaf ibn Ayyub (Xolaf ibn Ayyub - Hz. Muhammad s.a.v.ning atoqli sahobalaridan.) namoz o‘qiyotganda, uni ari chaqib oldi, vujudidan qon chiqsa-da, u buni hech his etmadi. Ibn Said buni ko‘rib turgandi. Namozdan keyin unga: «Seni ari chaqib, teringdan qon oqdi-yu, xabaring bo‘lma-di!» deganda Ibn Ayyub shunday dedi:
— O’zing o‘yla: bir odam Allohning huzurida, o‘lim farishtasi boshi ustida, jahannam so‘lida va sirot ko‘prigi oyoqlari ostida bo‘lsa, bu odam arzimagan ari chaqishi kabi narsalarni his qilishi mumkinmi?
Amr ibn Zar (Amr ibn Zar - Muhammad s.a.v.ning e’tiqodi mahkam mashhur sahobalaridan)ning qo‘liga bir yara chiqqandi. Tabiblar qo‘li kesilishi kerakligini aytishdi. U ham: «Kesing!» -dedi. Tabiblar: «Seni chiviq bilan bog‘lab qo‘yib, so‘ng kesishimiz mumkin!» - deyishganda, Amr ibn Zar:
— Bunga hojati yo‘q, men namoz o‘qiyotganimda bemalol kesaverishingiz mumkin, - dedi.
Amr ibn Zar namozga turganda qo‘lini kesdilar, u buni his etmadi ham.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:18:30
YAXSHILIKKA UNDASH - YOMONLIKDAN QAYTARISH

Alloh taolo Kur’oni karimda aytadi:
— (Ey ummati Muhammad), siz odamlar uchun (insoniyat uchun) chiqarilgan millatlarning eng yaxshisi bo‘ldingiz. Zero, siz yaxshi amallarga buyurasiz, yomon amallardan qaytarasiz va Allohga iymon keltirasiz. Agar ahli kitob ham iymon keltirganida edi, o‘zlari uchun yaxshi bo‘lardi. Ulardan mo‘minlari ham bor va (lekin) ularning ko‘plari itoatsiz kimsalardir (Ol-i Imron surasi, 110-oyat.).
Kalabiy (Kalabiy - to‘la ismi Abul-Nozir Muhammad al-Kalabiydir, asli Kufadan, keyinchalik Basrada Qur’on mufassiri bo‘lgandi. Vafoti 146/763 y.)derki:
— Bu oyat fazilat bobida Muhammad (s.a.v.) ummatining boshqa ummatlarga qiyosan egallagan o‘rnini bayon etadi. Oyatda bu ummatning hech shak-shubhasiz boshqa ummatlardan xayrliroq ekanini bildiruvchi dalil bor. Yana bu xayrlilik, boshqa ummatlarga solishtirilganda, ilk musulmonlar bilan oxir zamon musulmonlari orasida ham shunga o‘xshashdir. Sahoba fazilat bobida boshqa musulmonlardan qanchalik ustun bo‘lmasin, bari bir o‘zgarishga majburdir!
«Yaxshi amallarga buyurasiz, yomon amallardan qaytarasiz va Allohga iymon keltirasiz» jumlalari Muhammad ummatining ustunlik sabablarini ko‘rsatadi. Shunday bo‘lgach, ular faqat shu sifatlarga ega bo‘lgan chog‘laridagina xayrli bo‘la oladilar. Agar bu sifatlarni yo‘qotsalar, xayrlilik ulardan ketadi. Shu sababli biz bu oyatni o‘qiganda shunday xulosaga kelishimiz mumkin:
— Alloh Muhammad (s.a.v.) ummatini insoniyat uchun insonlarning eng xayrlisi qildi. Endi ular hammani yaxshilikka undashi, yomonlikdan qaytarishi kerak. Allohning adolati hukmron bo‘lishi uchun ular iymonsizlar bilan jihod olib boradilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:18:44
Shu sababli Payg‘ambarimiz (s.a.v.) marhamat qiladilar:
— Insonlarning eng xayrlisi insonlarga foydali bo‘lganidir. Insonlarning eng yomoni insonlarga zararli bo‘lganidir.
«Allohga iymon keltirasiz» degani — Allohning birligini tasdiq etasiz va bu tasdig‘ingizga sobit bo‘lasiz, Hz. Muhammad (s.a.v.) ning Alloh Rasuli ekanligiga iqror bo‘lasiz va bu iqroringizda sobit turasiz, deganidir. Hz. Muhammad — Allohning Rasuli ekanligini tasdiq etmagan odam Allohga iymon keltirgan sanalmaydi. Chunki uni tasdiq etmaslik — u taqdim etgan mo‘‘jizalar Alloh tomonidan bo‘lmaganligi, uning o‘zi to‘qiganligini da’vo qilish demakdir.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) buyuradilarki:
— Qaysi biringiz Alloh rizosiga to‘g‘ri kelmaydigan biron xatti-harakatni ko‘rsangiz, uni qo‘lingiz bilan qaytarib ogohlantiring. Agar bu unga ta’sir qilmasa, tilingiz bilan bu harakat to‘g‘ri emasligini aytib, yo‘lga soling. Kimda-kim tili bilan ham, qo‘li bilan ham biron ish qilolmasa, loaqal bu harakatni ma’qullamaganini ko‘nglidan o‘tkazsin. Iymonlilarning eng zaif fe’li shudir.
Bu hadis yuzasidan ba’zi olimlarimiz shunday deydilar:
— Yomonlikka qo‘l tahdidi bilan mone’ bo‘lmoq amaldorlarga, til bilan mone’ bo‘lmoq, ya’ni ul xatti-harakatning yomonligini til bilan tushuntirmoq olimlarga, qalban ma’qullamaganini ko‘ngildan o‘tkazmoq esa avom tabaqasiga oiddir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:19:00
Ba’zi olimlarimiz bu borada shunday deydilar:
— Kim bo‘lishidan qat’iy nazar, bir yomonlikning oldini olishga qo‘ldan kelgancha harakat qilish har bir inson uchun vojib.
Shuning uchun Alloh buyuradi:
— Yaxshilik va taqvo yo‘lida hamkorlik qilingiz, gunoh va haddan oshish yo‘lida hamkorlik qilmangiz! Allohdan qo‘rqingiz! Shubhasiz, Allohning jazosi qattiqdir".
Yaxshilikni tashviq etmoq, xayrli ishlar qilishni osonlashtirmoq va imkon darajasida yomonlik va dushmanlik yo‘llarini bekitmoq «Yaxshilik yo‘lida hamkorlik» jumlasiga kiradi.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bir hadislarida buyuradilar:
— Kim, bid’at yo‘lidagi odamning bid’atiga mone’lik qilsa, Alloh uning qalbini o‘z himoyasiga oladi, iymon bilan to‘ldiradi. Kim, bid’at egasiga qarshi chiqsa, Alloh qiyomat kunining qo‘rquvidan uni xalos qiladi. Kim, biron kishini yaxshilik sari yo‘lga sololsa, yomonlikdan qaytarsa, u yer yuzida Allohning, Alloh Kitobining va Rasulining xalifasidir.
Huzayfa (Huzayfa - muhtaram ansorlardandir. Huzayfa-i Yamaniy ham deyiladi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bilan ko‘p muloqotda bo‘lgan. Judataqvoli bir zot edi. Eron fathida qatnashgan. Hijriy 35 yilda vafot etgan.)da shunday naql bor:
— Shunday bir zamon keladiki, bir qism insonlarning fikricha, atrofda yaxshilikka undab, yomonlikdan qaytaruvchi odam qolmaydi, «eshak terisi» maqbul narsa deb hisoblana boshlaydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:19:09
Hz. Muso so‘raydi:
— Ey Rabbim, mo‘min birodarini yo‘ldan qaytarib, unga yaxshilik qilishni va yomonlikdan qochishni tavsiya etgan odamning mukofoti nimadir?
Alloh buyuradiki:
— Unga butun kalimalar bilan bir yillik ibodat savobi yozaman va unga azob berishdan uyalaman.
Bir qudsiy hadisda Alloh buyuradiki:
— Ey Odamzot, tavbaga kechikkan, hoyu-havaslarga o‘ralashgan va oxiratga amalsiz quruq kelganlardan bo‘lma. Obidlarning aytganini aytib yuruvchi, lekin amalda munofiqlar ishini qilib yuruvchilardan bo‘lmaki, ular Allohning halolidan berganlariga qanoat qilmaydilar va harom bo‘lgan narsalarga yaqinlashishdan toymaydilar... Solihlarni sevaman deb, ularning axloqiga ega bo‘lmagan va munofiqlarni yomon ko‘raman deb, ular bilan birga yuradiganlardan bo‘lma. Birovni yaxshilikka undab, o‘zi yaxshilik qilmaydigan, yomon ishlardan qaytarib, o‘zi yomonlik qilishdan qaytmaydigan toifadan ham bo‘lma.
Hz. Alidan naql etiladi:
— Rasululloh (s.a.v.) dan eshitganman. Aytardilarki:
- Oxir zamonda isqirt tishli, aqlsiz shunday bir guruh odamlar yuzaga chiqadiki, ular yaxshilikdan gap sotadilar-u, lekin aytganlari yuraklarga ta’sir etmaydi. O’q nishonga tegmay, xato ketgani kabi ta’sirsiz qolaveradi va odamlar dindan chiqib ketadilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:19:17
Yana Rasululloh (s.a.v.) bir hadislarida aytadilar:
- Me’roj kechasi bir qism odamlarni ko‘rdim. Olovdan bo‘lgan qaychilar ularning dudoqlarini kesar edi. «Bular kimlar, ey Jabroil?» — deb so‘radim.
Dediki:
- Bular sening ummatingdan... boshqalarga yaxshilik qilishni o‘rgatganlari holda o‘zlarini unutgan xatiblardir.
Shu sababli Alloh buyuradi:
- Odamlarni yaxshilikka chorlab, o‘zlaringizni unutasizlarmi? Holbuki, o‘zlaringiz kitob (Tavrot) tilovat qilasizlar. Es-hushingizni yig‘ib olmaysizlarmi? (Baqara surasi, 44-oyat.)
Qancha-qancha insonlar Allohning kitobini o‘qiydilar. Istagini tushunadilar, o‘rganadilar, faqat amal qilmaydilar. Masalan, muhtojlarga va yetishmovchilikdan qiynalganlarga yordam berish kerakligini aytadilar, lekin o‘zlari bunday yordamga mayl ko‘rsatmaydilar. Yaxshilikka yo‘llay bilish va yomonlikdan qaytarish yaxshi, lekin ayni zamonda bu gapni aytgan odam o‘zi ham fe’lan shu asosda ish ko‘ruvchi musulmon bo‘lmog‘i har bir mo‘minga vojibdir. Alloh marhamat qiladi:
— Mo‘min va mo‘minalar bir-birlariga do‘stdirlar. Ular yaxshilikka buyuradilar, yomonlikdan qaytaradilar, namozni to‘kis ado etadilar, zakot beradilar, Allohga va Uning Payg‘ambariga itoat qiladilar. Ana o‘shalarni Alloh yorlaqaydi. Shak-shubhasiz, Alloh qudratli (hech narsa uni va’-dasidan qaytarolmaydi), hikmatlidir (hech narsani hikmat bilan, o‘rinli ado etadi) (Tavba surasi, 71-oyat.).
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:19:26
Alloh «yaxshilikka buyuradilar» jumlasi bilan mo‘minlarni maqtaydi. Demak, «yaxshilikka buyurib, yomonlikdan qaytarishga harakat qilmaganlar» bu oyatda madh etilgan mo‘minlar toifasidan hisoblanmaydilar. Shuning uchun ham Alloh «Yaxshilik qilishni buyurib, yomonlikdan qaytarish uchun harakat qilmaganlar»ni ayblaydi:
— Ular bir-birlarini qilgan noloyiq ishlaridan qaytarmas edilar. Bu qilmishlari naqadar yomon ish! (Moida surasi, 79-oyat.)
Abu ad-Dardo (Abu ad-Dardo. Ansorlardan, Uvaymir nomi bilan ham tanilgan. To‘liq nomi Abu ad Dardo Uvaymir. U ibn Molikning olim va hakimlaridan edi. Paygambarimiz (s.a.v.) «Uvaymir - ummatimning hakimlaridandir» deb bildirganlar. Uhuddan boshlab barcha janglarda ishtirok etgan. 179 ta hadis rivoyat qilganlar. Vafoti m. 652 yil.) shunday deydi:
— Ey insonlar, siz odamlarni yaxshilikka undab, yomonlikdan qaytaring. Yo‘qsa, Alloh zolim bir hukmdorni boshingizga balo qilib yuboradi. Bu zolim na kattalaringizni hurmat qiladi, na kichiklaringizga marhamat ko‘rsatadi!.. Orangizda qolgan yaxshi odamlaringiz duo qiladilar, ammo duolari qabul bo‘lmaydi. Allohdan najot tilaydilar, ammo najot kelmaydi. Afv so‘raydilar, ammo afv qilinmaydilar.
Abu Zar G’ifforiy (Abu Zar G’iforiy (Jundub ibn Junoda) - ilk islomga kirganlarning beshinchisi bo‘lib, ilmda Ibn Mas’ud hazratlariga teng sanalardi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan 281 ta hadis naql etgan. Vafoti h. 31 y.) hikoya qiladi:
Abu Bakr dedi:
— Ey Allohning Rasuli (s.a.v.) butparastlar bilan qilingan urushdan boshqa jihod bormi?
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:19:32
Rasululloh (s.a.v.):
— Ha, ey Abu Bakr! Allohning yer yuzida shunday mujohid bandalari borki, shahidlardan ham fazilatlidirlar: yashaydilar, yeb-ichadilar va dunyo yuzida aylanib yuradilar. Alloh ko‘kdagi malaklardan ham ko‘ra ular bilan ko‘proq faxrlanadi, chunonchi, Ummu Salama Allohning Rasuli uchun bezansa, jannat ham ular uchun bezanadi.
Abu Bakr:
— Ular deganingiz kimlar, ey Rasululloh? Rasululloh (s.a.v.):
— Yaxshilikka buyurib, yomonlikdan qaytarganlar, Alloh uchun sevib, Alloh uchun yomon ko‘rganlar! Mening nafsim Allohning kudratli qo‘lidadir, men Alloh nomiga ont ichib aytamanki, yuqorida aytilgan sifatlarga ega bo‘lgan kishi ko‘shklararo, shahidlarning ko‘shklari ustidagi ko‘shkda o‘tiradi. Har ko‘shkning uch yuz eshigi bo‘ladi. Eshiklar yokutdan va yashil zumraddan bo‘ladi. Har eshikda bir nur bo‘ladi. Bu ko‘shkning egasi uch yuz ming hurga uylanadi va bu hurlar yolg‘iz unga ko‘ngil beradilar. Hurlarning qay biriga nazar tashlasa, shu onda unga shunday deyiladi:
— Xotiringdami, falon kuni falonchi-falonchilarni yaxshilikka undagan, yomonlikdan qaytargan eding.
Yana hurlardan qay biriga iltifot ko‘rsatsa, o‘sha hur unga yaxshilikka undagan, yomonlikdan qaytargan chog‘larini xotirlatadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:19:40
Abu Ubayda ibn Jarroh (Abu Ubayda ibn Jarroh - Payg‘ambarimiz (s.a.v.) jannat va’da qilgan asharai mubashsharalardan biridir. Ilk musulmon bo‘lganlardan, Rasululloh s.a.v. bilan birga ko‘p urushlarda qatnashgan. Askarlarga sarkardalik qilgan. Hz. Umar xalifaligi davrida Suriyadagi qo‘shinning bosh qo‘mondoni bo‘lgan. Hijriy 18 yilda vabo kasalidan vafot etgan.) hikoya qiladi:
Rasululloh (s.a.v.) ga dedimki:
— Ey Allohning Rasuli (s.a.v.), Alloh huzurida shahidlardan qaysi biri sharafliroq?
Aytdilar:
— Zolim bir amaldorga qarshi chiqib, uni yaxshilik sari yo‘lga undagan va yomonlikdan voz kechishga chaqirgan va shu tufayli u zolim tomonidan qatl etilgan odam! Qatl etil masa ham, modomiki u zolim hukmdorga qarshi chiqqanidan keyin qanday yashaganidan qat’i nazar, qalam unga ortiq gunoh yozmas.
Bir zamonlar Alloh, Yusho Alayhissalom (Yusho alayhissalom — Muso alayhissalomdan keyin payg‘ambar bo‘lgan va 29 yil payg‘ambarlik qilgan hamda tarixiy asarlarda aytilishicha, ilohiy jazo sifatida 40 yil Tiyx sahrosida qolgan bani Isroil qavmini Allohning ma’rifati bilan sahrodan qutqarib olib chiqqan edi. O’zi Yusuf payg‘ambarning nevaralaridan bo‘lgani va miloddan avvalgi 1225 yilda Muso alayhissalomning yonida bo‘lgani, keyin 110 yil umr ko‘rgani aytiladi.)ga vahiy yuboradi:
— Ey Yusho, qavmingning yaxshilaridan qirq mingini, sharir (buzuq)laridan esa oltmish mingini halok etaman!
Yusho:
— Ey Rabbim, sharirlarni-ku tushundik, yaxshilarning gunohi ne?
Alloh:
— Chunki ular (yaxshilar) sharirlar bilan birga yeb-ichadilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:19:52
Anas ibn Molik (Anas ibn Molik - Payg‘ambarimiznint sahobalaridan, laqabi Abu Hamza. Taxminan hijriy 92 yidda 100 yoshida vafot etgan.) nakd etadi: Deydiki:
— Ey Allohning Rasuli (s.a.v.), o‘zimiz yaxshilik qilmasdan burun birovni yaxshilikka undamaylik, hamma yomonliklarimizni tark etmaguncha boshqalarga, yomonlik qilmang, demaylik. Yo bu gapimiz noto‘g‘rimi?
Marhamat qiladilarki:
— Yaxshilikning tagi mo‘l, hamma vaqt yaxshilik qilishga ulgurmaysiz, umuman, yaxshilik qilayotgan bo‘lsangiz, bas, boshqalarni yaxshilikka undayvering; o‘zingiz yomonliklarning hammasidan qutulmagan bo‘lsangiz ham, boshqalarni yomonlikdan qaytaring.
Salaflarning ba’zilari (ya’ni ba’zi bir o‘tmishda o‘tgan kishilar) o‘g‘illariga shunday nasihat qilishardi:
— Orangizda kimda-kim odamlarga yaxshilik qilish va yomonlikdan voz kechish kerakligini aytmoqchi bo‘lsa, o‘z nafsini sabr bilan qurollantirib olsin. Bu gapining savobini Allohdan kutsin. Kimki Alloh beradigan savob bilan kifoyalansa, odamlar tomonidan beriladigan nohaq javoblarning achchig‘ini his qilmaydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:20:07
SHAYTONNING DUSHMANLIGI

Kimki o‘zini mo‘min deb bilsa, olimlarni va solihlarni sevishi, ularning davra suhbatlariga qatnashi, bilishi shart bo‘lgan masalalarni so‘rab o‘rganishi, nasihatlarini olishi, yomon amallardan uzoqlashishi va shaytonni o‘ziga dushman deb bilishi vojibdir. Alloh buyuradi:
-Aniqki, shayton sizlarga dushmandir, bas, uni dushman tutinglar! Shak-shubhasiz u o‘z firqasini (ya’ni o‘ziga ergashgan kimsalarni) do‘zax egalari bo‘lishlari uchun da’vat qilur (Fotir surasi, 6-oyat).
Oyatni mana bunday deb tushunish kerak:
- Allohga itoat etish orqali shaytonga dushmanlik qiling. Allohga qarshi isyon qilib, shaytonga itoat etmang. Chin yurakdan, samimiyat bilan qilingan xatti-harakatlaringizda, sajiyalaringizda va ishonchlaringizda shaytondan qoching. Ishingizni aqlni ishlatib qiling. Chunki shayton amallaringizga qayta-qayta riyo aralashtiradi va yomon harakatlaringizni ko‘zingizga yaxshi qilib ko‘rsatadi. Shaytonning o‘yiniga tushmaslik uchun Alloxdan yordam talab qiling.
Abdulloh ibn Mas’ud hikoya qiladi:
- Bir kun Rasululloh (s.a.v.) bir chiziq chizdi va: «Bu — Allohning yo‘li!» — deb aytdi. Keyin bu chiziqning o‘ng va so‘l tarafiga yana bittadan chiziq chizdi va «Bular ham yo‘l, ularning har biri uzra shayton bor, u sizni shu yo‘llarga chorlaydi!» - dedi, so‘ngra shu oyatni o‘qidi:
— Albatta, mana shu mening To‘g‘ri yo‘limdir. Bas, shu yo‘lga ergashinglar. Boshqa yo‘llarga ergashmangizki, ular sizlarni uning (Allohning) yo‘lidan uzib qo‘yar, u (Alloh) shoyad taqvo qilsangiz deb sizlarni shunga buyurdi (An’om surasi, 153-oyat).
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:20:16
(Abdulloh ibn Mas’ud — Islomga kirganlarning oltinchisidir. Hali Qur’oni Karim shakllanib bitmagan zamonlardayoq suralarni hammadan yaxshi yod bilgani uchun ko‘p hadislar eshitishga musharraf bo‘lgan va eslab qolgandi. Buyuk faqih va mujtahidlardan. Jismonan zaifrok edi, ammo Payg‘ambarimiz (s.a.v.): «Siz Ibn Mas’udning vujudi zaifligiga qaramang. O’lchovda u hammangizdan og‘irdir», - deb buyurganlar. Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan 840 hadis rivoyat qilgan. Hijriy 32 yilda 60 yoshida vafot etgan.)
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bu izohi bilan bizga shaytonning yo‘llari ko‘pligini bayon etgandir.
Ey birodarim, bilib qo‘yki, yurak bir qal’aga o‘xshaydi. Shayton esa bu qal’aga kirib, uni ishg‘ol etib, unga ega bo‘lishni xohlovchi bir dushmandir. Qal’a, faqat darvozalar qo‘riqlanib, buzilgan joylari ta’mirlangandagina Dushmandan muhofaza qilinadi. Dushman kiradigan eshiklarni qanday qo‘riqlashni bilmaganlar dushman qo‘liga tushishga mahkumdir.
Yurakni shaytonning vasvasalaridan muhofaza qilish har bir musulmonning zimmasiga yuklangan vazifadir, har bir musulmon uchun farzi ayndir. Bu majburiyatni bajarmoq uchun nimalarni bilish lozim bo‘lsa, o‘shalarni o‘rganish ham vojibdir. Faqat Shaytonning kirish yo‘llarini bilgan odamgina uning vasvasalarini daf eta oladi. Shaytonning kirish yo‘llari va eshiklari kishining sifatlari va yomon fe’l-atvorlari ustiga quriladi. Bular esa behisobdir. Jumladan, ba’zi birlarini ko‘rib chiqaylik:
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:20:26
G’azab va havoyi nafs

G’azab bir onda aqlni ishdan chiqaradi, ya’ni jahl kelganda aql ketadi va inson to‘g‘ri gapni anglash qobiliyatini yo‘qotadi. Ana shunday paytda shayton o‘z vasvasalari bilan hujumga o‘tadi. Inson achchiqlangan paytda, yosh bola bemalol koptok o‘ynab o‘tirganiday, Shayton uni bemalol o‘yinchoq qilib o‘ynaydi. Bir kuni Shaytondan so‘rashibdi:
— Sen insonlarni qanday mag‘lub etib, yo‘ldan ozdirasan?
Shayton shunday javob beribdi:
— Men inson g‘azablanganda va havoyi nafsga berilganda uning yoqasidan olaman.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:20:36
Hasad va hirs

Hasis odam ko‘rdir, kardir. Ichida g‘imyrlayotgan hirs uni ko‘r va kar qiladi. Shayton esa ana shu hirsli kishini vasvasaga solish uchun payt poylaydi. Hirsli kishining nafsi istayotgan narsa harom, taqiqlangan va yomon ish bo‘lishiga qaramay, hammasini unga chiroyli va yoqimli qilib ko‘rsatadi. Shu tariqa hirsli kishining akdidan harom-halol tushunchasi mahv etiladi. Shundan so‘ng u (hirsli kishi) har yoqqa talpina boshlaydi. Hamma narsani qo‘lga kiritmoqchi bo‘laveradi.
Hikoya qiladilar:
— Nuh Alayhissalom Allohning amriga ko‘ra har jonivordan bir juftdan olgandan so‘ng kemasiga chiqadi. Bir mahal qarasa, kemaning bir burchagida u tanimagan bir chol o‘tirgan emish.
So‘raydi:
— Seni bu yerga kim chiqardi? Chol:
— O’zim chiqdim. Sening odamlaringning yuragiga vasvasa solib, qalblarini men bilan, tanlarini esa sen bilan qoldirish uchun!..
Nuh uning shayton ekanligini anglaydi va:
— Daf bo‘l bu yerdan! Allohning dushmani! La’nati! — deydi.
Shunda Shayton shu so‘zlarni aytadi:
— Besh narsa borki, men o‘shalar bilan insonlarni to‘g‘ri yo‘ldan chiqaraman. Bularning faqatgina uchtasini aytay senga! Qolgan ikkitasini aytmayman.
Lekin xuddi shu asno Alloh, Nuh Alayhissalomga vahiy yo‘li bilan ishora qilib derki:
— Sening u uchtaga ehtiyojing yo‘q. Qolgan ikkitasini aytsin!
Bu xabardan so‘ng Nuh Alayhissalom, qolgan ikkitasini aytishingni istayman, deydi: Shayton shunda deydi:
— Qolgan ikkitasi shunday narsalarki, meni hech kim yolg‘onchiga chiqarolmaydi. U ikki narsa shunday xislatga egaki, hech kim meni tashlab ketolmaydi. Shu ikki narsa bilan men mo‘ljalga bexato uraman. Shu ikki narsa bilan men insonlarni halok etaman. Hirs, hasad!.. Hasad tufayli men Allohning la’natiga uchradim, quvg‘in bo‘ldim. Hirs masalasiga kelinsa, Jannatda Odamga bir daraxtdan boshqa har narsa muboh qilingan edi. Men hirsning yordami bilan niyatimga yetdim: Odam hirs tufayli taqiqlangan mevaga qarab bordi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:21:01
To‘qlik va mechkaylik

Olingan oziq-ovqatlar butunlay halol bo‘lsa ham, uzluksiz ovqat yeyaverish me’dani qoraytiradi, unga zarar yetkazadi. Chunki to‘qlik shahvoniy va havoyi istaklarni ku-chaytiradi. Shahvoniy va havoyi istaklar esa shaytonning qurollari jumlasidandir. Shahvoniy va havoyi istaklar tufayli ko‘zi tingan insonni shayton osongina qo‘lga tu-shiradi va Allohning yo‘lidan chiqaradi. Yuqorida Iblis va Yahyo Alayhissalom hikoyasidan bahs etgan edik, yana bir karra o‘sha manzarani xotirlaylik:
Bir kun Yahyo Alayhissalom Iblis bilan uchrashib qoladi. Iblisning qo‘lida uchi changalli bir bog‘lam tayoqlari bor edi. Yahyo Alayhissalom so‘raydi:
— Bular nima?
Iblis:
— Odamlarni to‘g‘ri yo‘ldan ozdiradigan ba’zi shahvoniy va havoyi istaklar.
Yahyo Alayhissalom:
- Menga oidi bormi ularning orasida? Iblis:
- Yo‘q, lekin bir marta ko‘p ovqat yeganding, namoz o‘qib, Allohni zikr qilayotganingda seni bir og‘irlik bosgandi.
Yahyo Alayhissalom:
-   Boshqa biron narsa yo‘qmi? Iblis:
-   Yo‘q.
Yahyo Alayhissalom:
- Alloh nomiga ont ichib aytamanki, bundan keyin hech qachon me’damni to‘ldirib ovqat yemayman.
Iblis:
- Men ham Alloh nomiga ont ichib aytamanki, buni boshqa biron kimsaga aytmayman.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:21:11
Uy, jihoz va kiyimga o‘chlik

Kimningki mijozida uy, jihoz va kiyimga o‘chlik bor bo‘lsa, shayton uning bu zaifligidan foydalanadi. Uni uyini ko‘rkamlashtirishga, devorlarini va shiftlarini naqshlashga, xonalarini kengaytirishga chaqiradi. Go‘zal liboslar va ulovlar bilan ko‘zini o‘ynatadi. Natijada bunday ahvolga tushgan odam hoyu-havaslarga beriladi. Hech qachon o‘lmaydiganday harakat qiladi. Shayton uni shu yo‘lga soldimi, vassalom, ortiq hech qachon gu ahvoldan qutulolmaydi. Chunki bu ahvoldagi odamning havaslari hech bitmaydi. Shunday bir payt keladiki, u, shu tariqa shaytonning yo‘lida, hoyu-havas ketida umr o‘tkazarkan, ajal yetib kelganini ham bilmay qoladi. Qarasaki, hech bir ish qilmabdi... Olamdan bunday iymonsiz o‘tishdan qo‘rqmoq lozim. Xudo saqlasin!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:21:19
Hovliqmalik

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytadilarki:
- Hovliqish shaytondandir; bamaylixotirlik (taanni) va mo‘‘tadillik (i’tidol) Rahmondir. Mo‘‘tadillik o‘rniga hovliqmalik boshlanganda, Shayton insonga sekingina bir tarafdan, idrok ham qildirmay, gunohni qabul qildiradi.
Rivoyat qilishlaricha, Hz. Iso tug‘ilgan kuni shaytonlar to‘planishib, Iblisning qoshiga keladilar va shunday deydilar:
— Bu kecha butlar oyog‘i osmondan bo‘lib yiqildi.
Iblis bu xabarni eshitganda: «Shoshiling! Bu yangi bir hodisa!» — deydi va darhol yer yuzini aylanib chiqadi, lekin biron yangilik topolmaydi. Faqatgina Iso Alayhissalom tug‘ilganini va malaklar uni ziyorat qilayotganliklarini ko‘radi. Ortiga qaytadi va shunday deydi:
— O’tgan kecha bir payg‘ambar tug‘ilibdi. Har bir tug‘ilgan boladan mening xabarim bo‘lardi. Faqat bunisidan xabarim bo‘lmadi.
Hz. Iso tug‘ilgan asnoda insonlarni butga sig‘intirishdan umidlarini uzgan shaytonlarga qarab, ulug‘ bobolari Iblis shunday deydi:
— Bundan buyon odamzotni hovliqmalik, yengiltaklik va shoshqaloqlik tomiridan tutaman!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:21:29
Mol-mulk va pul

Ehtiyojidan ortiqcha har qanday mol-mulk insonning to‘g‘ri yo‘ldan ozishiga va toyib ketishiga olib boradi. Kishining har turli ma’murchilik ichida yashashi uni shaytoniy harakatlarga boshlaydi. Boyligiga kerilgan kishi har taraflama Alloh yo‘lidan chiqadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:21:39
Xasislik va qashshoq do‘lib qolishdan qo‘rqish

Xasis va qashshoq bo‘lib qolishdan qo‘rqib yashovchi kishilar muhtojlarga yordam bermaydi. Mol-mulkini va pulini juda ehtiyot qiladi. Xasis odam ko‘proq mol-mulk ort-tirish uchun hirs bilan o‘zini to‘rt tarafga uradi, butun kun turli yerlarda va ko‘chalarda izg‘ib yuradi. Ko‘chalar esa shaytonlar uya qurgan joylardir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:21:48
Taassub (Cheklanganlik)

Bir tur insonlar bo‘ladiki, ular o‘z mazhabidan xorijda bo‘lgan yoki fikrlash tarzi o‘z fikriga uyqashmaydigan kishilarga yovlik qiladilar. Ularni tuban ko‘radilar. Bunday hol va bunday xatti-harakat jamiyatni kemiruvchi, oxir-oqibatda o‘ddiruvchi juda yomon bir kasallikdir. Ulug‘ shaxslari shunday taassubga duchor bo‘lgan ko‘pdan-ko‘p jamoalar bir-birlariga kek saqlaydilar va yovlik qiladilar. Iblisning shunday degani rivoyat qilinadi: - Men ummati Muhammadni aldab, bir qancha gunohlar qildirdim. Lekin ular tavba qilib, boshqa bu gunohni qilmaslik yo‘li bilan mening belimni sindirdilar. Men ham bu safar ularni tavba qilmaydigan gunohlar bilan aldadim. Bular botil va fosiq (asossiz va buzuq) e’tiqodlar, taassub va kekdir.
Mal’un to‘g‘ri aytadi. Chindan ham bir qator kishilar botil va fosid ishonchlarga bog‘lanib qolganlar. Ularning aksariyati o‘z mazhabidan bo‘lmagan va boshqacha fikrlovchi kishilarga nisbatan kek saqlab, yovlik qiladilar, ularga haqoratli nazar bilan qaraydilar. Ayni chog‘da bu harakatlari gunoh ekanligini va tavba qilish kerakligini bilmaydilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:22:01
Su-i zan (Birovdan gumonsirash, ishonchsizlik)

Musulmonlarga yomon gumonsirashdan, ya’ni su-i zandan qochish vojibdir. Qachon bo‘lmasin, bir odam ikkinchisni su-i zan qili, ayblarini kovlashtirayotganini ko‘rsang, bilki, bu odamning ichi qoradir, yuragi kirdir. Uning bunday o‘tgan-ketganning aybini kovlashtiruvchiligi o‘zidan atrofga yoyilayotgan sassiq hid, ifloslikdan iboratdir.
Shu yergacha kishining to‘g‘ri yo‘ldan chiqishiga sabab bo‘luvchi ba’zi yomon sifatlar va yomon fe’llarni qisqacha izohladik. Bilingki, shaytonning vasvasasi shu yo‘llardan ki-radi. U holda bu yo‘llarni bekitmoq, ya’ni bu yomon sifat va fe’llarni tark etmoq va Allohni zikr qilish bilan shaytonlarga qarshi yordam talab etmoq har musulmon uchun vojibdir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:22:14
OMONAT — TAVBA

Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning bir hadisi shundaydir:
— Mening axloqimga tobe’ bo‘lmagan va menga salotu salom yo‘llamagan kishi jannat yo‘lini yo‘qotib qo‘yadi. OMONAT kalimasining o‘zagi «AMIN»dir. Amin bo‘lmoq, qo‘rquv va andisha ehtimolidan xoli bo‘lmoqdir.
Omonatga rioya qilingan joyda birovning haqi o‘tganligi to‘g‘risida andishaga borilmaydi. Omonatning teskarisi xiyonatdir. Bu so‘zning o‘zagi «xayn» bo‘lib, nuqson, yetishmovchilik ma’nosida keladi. Chunki bir joyda kimgadir xiyonat qilinsa, unga yetishmovchilik (kamomad) yetkazilgan, ya’ni bir narsasi yo‘qotilgan (yo o‘zlashtirilgan) bo‘ladi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shunday deydilar:
- Hiylachi va xoin kishi jahannamdadir.
- Kim insonlar bilan qilgan oldi-berdisida va muomalasida ularga zulm o‘tkazmasa, gaplashgan paytida yolg‘on so‘zlamasa, uning insonligi kamol topadi, adolat ko‘zga tashlanadi va birodarlik burchi ijro etilgan (bajarilgan) bo‘ladi.
Tog‘lik bir arab bir qabilani maqtab shunday deydi:
- Omonatni ehtiyot qilishni juda yaxshi ko‘radilar. O’zlariga qoldirilgan omonatga hech tegmaydilar, xiyonat qilmaydilar, burchlaridan qaytmaydilar. Musulmon odamni hurmat qilishda qusurga yo‘l bermaydilar. Ularga qoldirilgan omonat aslo zoe bo‘lmaydi. Ular ummatning eng yaxshilaridandirlar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:22:26
Men (G’azzoliy) deymanki:
- Bu tog‘lik arab maqtagan insonlar yo‘q bo‘lib ketishdi. Biz bu zamonda faqatgina libos kiygan bo‘rilarni ko‘ramiz.
Shu sababli bir shoir shunday deydi:
Inson kimga aytsin axir o‘g‘rilarni,
Qaydan topsin xolis do‘stni, to‘g‘rilarni?!
To‘rt yon boqib inson zotin topolmaydi?
Ko‘rar faqat libos kiygan bo‘rilarni.

Huzayfa hikoya qiladi:
Rasululloh (s.a.v.) bashorat qilib dedilarki:
- Shunday bir zamon keladiki, omonatga rioyat yo‘q bo‘lajak. Insonlar oldi-berdilarida bir-birlariga ishonmayajaklar. Omonat o‘z egasiga topshirilmayajak. Mabodo birontasi omonatni egasiga topshirsa, u hakda: «Falon oilada omonatga rioyat qiladigan bir kishi bor!» — deyilajak.
Ey birodarim, oyatlar va hadislarda qat’iy bir narsa bor: tavba qilmoq, ya’ni «Yomon fe’l-atvorlarni tark etmoq va go‘zal axloqli bo‘lmoq» vojibdir. Alloh buyuradi:
— Barchalaringiz Allohga tavba qilinglar, ey mo‘minlar! Shoyadki (shunda) najot topsangizlar (Nur surasi, 31-oyatning so‘ngi).
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:23:11
Bu oyat hamma uchun amrdir. Bunga ko‘ra kim bo‘lishidan qat’i nazar, barcha mo‘minlar tavba qilishlarini, ya’ni yomon fe’llarini agar bor bo‘lsa tark etishlari va go‘zal fe’l-lar bilan bezanishlari vojibdir.
Yana Alloh buyuradi:
— Ey mo‘minlar, xolis tavba qilib, Allohga qaytinglar. Balki, Parvardigoringiz sizlarning yomonlik gunohlaringizni o‘chirib, ostidan daryolar oqib turadigan jannatlarga kiritur. U KUNda Alloh Payg‘ambarni va u bilan birga iymon keltirgan zotlarni sharmanda qilmas. Ularning nurlari oldilarida va o‘ng tomonlarida yurur. Ular: «Parvardigoro, O’zing bizlarga nurimizni komil qilib bergin va bizlarni yarlaqagin. Albatta, Sen barcha narsaga qodirdirsan!, - derlar (Tahrim surasidan).
Shu mazmundagi boshqa oyat ham tavbaning fazilatidan dalolat beradi:
— Albatta, Alloh tavba qilguvchilarni va o‘zlarini mudom pok tutguvchilarni sevadi (Baqara surasi, 222-oyatning so‘ngi).
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ham tavbaning fazilati borasida shunday marhamat qiladilar:
—   Tavba qilib, yomon fe’llarini tark etgan odam Allohning do‘stidir.
—   Tavba qilib, yomon fe’llarini tark etgan odam gunohkor bo‘lmaydi, gunoh qilmagan odamday bo‘ladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:23:57
Yana Allohning Rasuli (s.a.v.) bir hadislarida aytadilarki:
— Alloh, o‘zining mo‘min bandasi yomon fe’llarini tark etsa, haddan ziyod sevinib ketadi. Faraz qiling: bir kishi yonida yeguligi bilan cho‘lda yo‘lga chiqadi, bir joyda manzil quradi va boshini yerga qo‘yib, uxlab qoladi. Uyg‘onganida yeguligi g‘oyib bo‘lganini ko‘radi. O’ngu so‘lini axtaradi, ochlik va tashnalikdan xarob bir holga keladi va o‘z-o‘ziga shunday deydi: «Mayli, yeguligimni yo‘qotgan yerimga borib, to‘yib uxlay va o‘lib qo‘ya qolay»! Boshini qo‘llariga qo‘yib, o‘lish niyati bilan yotadi va uxlaydi. Birozdan so‘ng to‘satdan uyg‘onib ketadi, qarasa, yeguligi yonida! Mana shunday, Alloh, bir mo‘min tavba qilib, yomon fe’llarini tark etgan paytda, cho‘lda yeguligini yo‘qotib, so‘ngra uni topgan bu kishining sevinishidan ham ko‘proq sevinadi.
Rivoyat etilishicha, Alloh Hz. Odamning tavbasi qabul qilinishini bildirgan vaqtda barcha malaklar uni tabrikladilar. Bu orada Jabroil ila Mikoil ularga Allohning salomi bo‘lsin! kelishdi. Keyin:
— Qutlug‘ bo‘lsin, Alloh tavbangni qabul etdi, deyishdi.
Odam so‘radi:
— Tavbam qabul qilingan bo‘lsa, endi bundan buyon qaerda yashashimni bilsam bo‘ladimi?
Shunda Alloh vahiy yo‘li bilan unga shularni bildirdi:
— Ey Odam, sen naslingga meros qilib, zahmat va mashaqqat qoldirding. Men esa ularga tavba qoddirdim. Kim meni chaqirsa, uning chaqirig‘iga javob beraman. Sening chaqirig‘ingga ham javob berdim. Kim mendan afv tilasa, afvimni qizg‘anmayman, qozongan afvini beraman. Chunki men bandalarimga ko‘p yaqinman. Munojotlarining haqini beraman. Gunohlariga gavba qilib, yomon fe’llarini tark etganlarni qabrlarida sevinch ichida, o‘ynab-kulgan holda turg‘izaman. Yomon fe’llarini tark etib, go‘zal fe’llar bilan bezanganlarning duosi har vaqt ham maqbuldir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:24:23
Alloh Rasuli (s.a.v.) bildiradilarki:
—   Alloh, tunda gunoh qilgan kishining kunduzi tavba qilib, yomon fe’lidan voz kechishini kutadi. Yana kunduzi gunoh qilgan kishining ham tunda tavba qilishini va bu yomon fe’lidan voz kechishini quyosh botgandan quyosh chiqqunga qadar kutadi.
—   Osmon bo‘yi gunoh qilgan bo‘lsangiz ham, so‘ngra qattiq afsuslanib tavba qilsangiz va yomon fe’llaringizni tark etsangiz, tavbangizni qabul qilishni marhamat qiladi.
— Bandasi bir gunoh qilib qo‘yishi mumkin, so‘ng shu gunohi kechirilib, jannatga ham kiradi.
Sahoba so‘radi:
— Bu qanaqasi, ey Allohning Rasuli?
Rasul aytdiki:
— Bandasi gunoh qiladi, lekin tavbani ko‘z o‘ngida tutadi, gunohdan qochadi.
— Gunohni yuvuvchi narsa nadomatdir. Gunohlariga tavba qilib, ortiq bunday qilmaganlar gunoh qilmaganlar kabidir.
Bir kun habashistonlik bir kishi Payg‘ambarimiz (s.a.v.) dan so‘radi:
— Ey Allohning Rasuli (s.a.v.), men ko‘p yomon ishlar qildim. Endi bunday qilmaslik sharti bilan tavba qilsam, qabul bo‘ladimi?
Rasululloh (s.a.v.) marhamat qildilar:
-Ha!
U kishi ketdi, so‘ngra orqaga qaytdi, kirib shunday dedi:
— Ey Allohning Rasuli, men yomon fe’limda turaversam, Alloh meni ko‘radimi?
Rasul (s.a.v.) aytdilar:
-Ha!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:24:31
Bu javobni eshitgan habashistonlik kishi bir «oh» urdi va shu ondayoq jon taslim etdi.
Rivoyat qilinishicha, Alloh Shaytonni la’natlagan paytda Shayton muhlat so‘radi. Alloh unga qiyomatga qadar muhlat berdi. Shunda Shayton:
— Izzating va Jaloling haqqi, odamzotning joni tanini tark etmaguncha, uni to‘g‘ri yo‘ldan chiqaraveraman — dedi.
Alloh ham aytdiki:
— Izzatim va Jalolim haqqi, odamzotning joni tanini tark etguncha, uning tavbasini qabul etaveraman!
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bildirdilarki:
— Qilingan go‘zal va xayrli ishlar, suv libosning kirini ketkazganday gunohlaringizni yuvib ketadi.
Bir odam Abdulloh ibn Mas’uddan so‘radi:
— Men bir gunoh qildim. Tavba qilib boshqa bunday qilmasam, Alloh afv etadimi?
Ibn Mas’ud avval u odamdan yuz o‘girdi. Javob bergisi kelmadi. So‘ngra burilib, unga qaradi. Odamning ko‘zlaridan yosh oqayotgan edi. Shunday dedi:
— Jannatning sakkiz eshigi bor. Hammasi ochilib-yopilib turadi, faqat tavba eshigi hech yopilmaydi. Uning ustida eshik yopilmasin uchun bir malak bor. Tavba qil, ma’yus bo‘lma!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:24:42
Ibn Mas’ud rivoyat qiladi:
— Alloh Rasuli dedilarki:
— Bir kimsa gunohiga tavba qilib, boshqa bunday gunoh qilmasa va yomon fe’llarini tark etsa, Alloh yozuvchi malaklarga u bandasiga oid yozilgan gunohlarni o‘chirtiradi;
ayni tarzda bandasining barcha a’zolariga, gunoh qilingan joyga va ko‘kdagi maqomiga ham u gunohlarni unuttiradi. Toki Qiyomat kuni bu gunohlarning qilinganiga oid guvohlar qolmasin.
Hz. Ali Payg‘ambarimiz (s.a.v.) dan naql etadi:
—   Alloh maxluqotni yaratmasdan to‘rt ming yil ilgari ARShning atrofida shunday yozuv bor edi:
—   «Men tavba qilgan hamda iymon keltirib, yaxshi amallar qilgan, so‘ngra to‘g‘ri yo‘lga yurgan kishilarni mag‘firat etguvchidirman!» (Toha surasi, 82-oyat).
Ey birodarim, bilib qo‘yki, tezlik bilan katta va kichik gunoxlardan tavba qilish va yomon fe’llarni tark etib, yaxshi axloqli bo‘lish farzi ayndir. Kichik gunohlarga beparvolik va hadeb kichik gunoh qilaverish katta gunohlarning yuzaga chiqishiga sabab bo‘ladi. Shuning uchun ham Alloh aytadi:
— (U taqvodor zotlar) qachon biron-bir noloyiq ish qilib qo‘ysalar yoki (qandaydir gunoh ish qilish bilan) o‘zlariga zulm qilsalar, darhol Allohni eslab, gunohlarini mag‘firat qilishni so‘raydigan, har qanday gunohni yolg‘iz Allohgina mag‘firat qilur, - bilgan hollarida qilgan gunohlarida davom etmaydigan kishilardir (Oli Imron surasi, 135-oyat).
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:25:22
Tavbani boshqa gunoh qilmaslikka azm etib, qilgan gunohi uchun afsuslanib, chin yurakdan qilish kerak. Yuzaki va til uchida tavba qiluvchining holi g‘oyat achinarlidir va mana bu voqeani esga soladi:
— Sasib yotgan axlat ustiga ipakdan, ko‘z qamashtiruvchi bir gazmol yopib qo‘yiladi. Tagida nima borligini bilmagan odam bu ipakka hayron bo‘lib qaraydi, lekin gazmolni ko‘tarib ko‘rgach, axlatni ko‘rganda, burnini changallab qochib qoladi.
Huddi shunga o‘xshab, ibodatni chin ko‘ngildan qilmaganlar ham boshqalarda yoqimsiz taassurot qoldiradi. Ko‘rinishlari namoz-niyozdayu, ichlari hamon o‘sha-o‘sha, iflos. Qiyomat kuni pardalar ko‘tarilganda, malaklar ulardan qochadilar.
Rasululloh (s.a.v.) bir hadislarida shunday deydilar:
— Alloh sizning bo‘y-bastingizga, ko‘rinishingizga boqmaydi, yolg‘iz qalbingizga boqadi.
Ibn Abbos derki:
— Necha-necha odamlar borki, Qiyomat kuni tavba qilganman, deb keladi. Holbuki, u tavba qilmagandir. Tavba qilganlikning ba’zi shartlari bor. Bular quyidagilardir:
1. Odam ich-ichidan afsus-nadomat bilan tavba qiladi.
2.   Boshqa gunoh qilmaslikka azm etadi va gunohni takrorlamaslikka intiladi.
3.   Mumkin bo‘lsa, haqini yegan kishining haqini qaytarib beradi.
4.   Mumkin bo‘lmasa, kimning haqiga tajovuz qilgan bo‘lsa, o‘sha kishi bilan halollanadi (rozilashadi).
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:25:30
Agar mazlumning haqini berish ham, roziligini olish ham ilojsiz bo‘lsa, uning haqiga duo o‘qish va istig‘for etish kerak bo‘ladi. Shunda Allohning undan rozi bo‘lishi-dan umid qilishi mumkin.
Gunohlarni unutish ayblarning eng kattasidir. Aqli bo‘lgan odam, albatta, o‘zini-o‘zi so‘roq qiladi, o‘zidan hisob so‘raydi, gunohlarini unutmaydi. Shuni nazarda tutib, bir shoir shunday degan:
Sirtiga gunohi yuklangan inson, unutma gunohing, yuv uni chaqqon. Allohga o‘limdan oldin tavba qil, Aybingni tan olgil ey osiy, shoshil!
Imom Abullays hikoya qiladi:
— Bir kun Hazrat Umar Paygambarimiz (s.a.v.) qoshiga yig‘lab keldi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.): «Nega yig‘laysan?! — deb so‘raganlarida Hazrat Umar:
—Ey Allohning Rasuli, eshikda bir yigit yig‘lab o‘tirgan ekan, ko‘nglim ezildi. Shuning uchun yig‘ladim, - deb javob berdi.
Rasululloh (s.a.v.): «Uni ichkari oling!» - deb buyurdilar. Yigit ichkari olindi. Yig‘lab turgan yigitdan Payg‘ambarimiz (s.a.v.) so‘radilar.
— Nega yig‘layapsan, ey yigit?
Yigit:
- Gunohlarim ko‘pligi meni yig‘latdi. Allohdan qo‘rqyapman, ey Allohning Rasuli!
So‘ngra oralarida shunday savol-javob bo‘lib o‘tdi:
Payg‘ambar (s.a.v.):
-   Allohga sherik ko‘rdingmi?
Yigit:
-   Yo‘q!
Payg‘ambar (s.a.v.):
— Birovni nohaq o‘ldirdingmi?
Yigit:
- Yo‘q!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:25:39
Payg‘ambar (s.a.v.):
- Gunohlaring yetti qavat osmonu, yer va tog‘lar qadar bo‘lsa ham, Alloh afv etishi mumkin!
Yigit:
- Ey Allohning Rasuli (s.a.v.), mening gunohim bundan ham katta!
Payg‘ambar (s.a.v.):
-   Sening gunohing kattaroqmi, kursimi (Kursi - Alloh o‘tiruvchi ko‘shk — Arshi A’lo etagidagi osmon tabaqasi)?
Yigit:
-   Mening gunohim kattaroq.
Payg‘ambar (s.a.v.):
-   Sening gunohing kattaroqmi, Allohning afvimi?
Yigit:
-   Allohning afvi kattaroq.
Payg‘ambar (s.a.v.):
- Eng katta gunohni eng katta bo‘lgan Allohdan boshqa hech kim afv etolmaydi. Menga gunohing nimaligini ayt.
Yigit:
-   Sizdan uyalaman, ey Allohning Rasuli! Payg‘ambar (s.a.v.):
-   Ayt, deyapman senga!
Yigit:
-   Ey Allohning Rasuli, men yetti yildan beri kafan shiluvchilik qilaman. Oxirgi marta ansorlardan bir cho‘ri qiz o‘lgandi. Bordim, qabrini ochib, kafanini shildim. So‘ngra shaytonning so‘ziga kirdim. Uning nomusiga tajovuz qildim, Oz o‘tmasdan, Allohning qudrati bilan cho‘ri tilga kirdi va menga shunday dedi:
-   Suf senga, mazlumning haqini zolimdan oluvchi Allohdan uyalmaysanmi? Meni qabr xalqi orasida qipyalang‘och qoldirding. Ustiga-ustak, Allohning huzurida junub bir holga (nahs bosgan holga) keltirding!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:25:47
Yigit bularni aytganda Payg‘ambarimiz (s.a.v.) o‘rinlaridan sakrab turib ketdilar. Yigitni itarib: -Chiq bu yerdan, ey fosiq! — deb buyurdilar. -U ham chiqdi-ketdi va qirq kun Allohga yolvordi. Oxiri boshini ko‘kka ko‘tarib:
- Ey Muhammadning, Odamning va Ibrohimning ilohi! — dedi. — Agar meni yorlaqagan bo‘lsang, Rasuling Muhammadga va ashobiga ma’lum qil. Yo‘q, agar yorlaqamagan bo‘lsang, ko‘kdan bir olov tushir va meni yoq, oxirat azobidan qutqar! Shunda Alloh o‘z Rasuli(s.a.v.)ga Jabroilni yo‘lladi. Jabroil keldi va dediki:
— Ey Muhammad, Rabbing senga salom yubordi va «Maxluqotni u yaratganmi, menmi?!» — deb so‘radi.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) dedilarki:
— Meni ham, boshqa maxluqotni ham Alloh yaratgan. Meni ham, boshqa borliqni ham u rizqlantiradi.
Jabroil keltirgan xabari bilan gapga nuqta qo‘ydi:
— Alloh anov yigitni afv etganini ma’lum qildi!
Shunda Payg‘ambarimiz (s.a.v.) u yigitni chaqirdilar va Alloh uni afv etganini bildirdilar.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) marhamat qiladilarki:
— Alloh uchun tavba qilayotgan gunohkorning ovozidan go‘zalroq ovoz yo‘q. Bandasi: «Ey Rabbim!» — degan zahoti Alloh: «Labbay, ey bandam!» - deya javob beradi va: «Tila tilagingni, - deb davom etadi, - sen mening yonimda ba’zi farishtalarim o‘rnidasan! Men sening o‘ngu so‘lingda va boshing ustidaman! Senga sendan ham yaqinroqman. Ey farishtalarim! Guvoh bo‘ling, bandamni afv etdim!» — deydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:25:54
Zunnun Misriy derki:
—Allohning shunday bandalari bordirki, to‘satdan qilib qo‘ygan gunohlarini qalb ko‘zi bilan ko‘radilar. Tavba qilib, boshqa takrorlamay, bu gunohlarini yo‘q qiladilar. Xazin tortib, qayg‘uga botadilar. Jinni bo‘lmay turib, aqldan ozadilar. Hech kimni ranjitmaydilar. Mana, Allohni va Rasulini chinakamiga taniganlar shulardir. So‘ngra safo sharbatini ichadilar, uzun balolarga chidashga majbur bo‘ladilar (sabrning meroschilari bo‘ladilar). Keyinroq ma’naviyat olamida qalblari hayratlanadi, ilohiy qudrat pardasining lashkarlari orasida fikrlari chalkashadi. Nadomat ayvonida salqinlab o‘tiradilar. Gunoh sahifalarini o‘qiydilar. Taqvo narvoni bilan eng baland ma’naviy martabaga yuksalmoq uchun nafslariga meros qilib sabrsizlikni beradilar. Dunyodan ketish azobini shirinlashtiradilar. Qabr yotog‘ini yumshatadilar. Najot rishtasi va omonlik halqasi bilan zafarga erishadilar. Ruhlari yuksak-yuksaklarga ko‘tariladi, jannat bog‘lariga kiradilar, hayot dengiziga cho‘madilar, sabrsizlik xandagini ko‘madilar, hoyu-havas ko‘priklaridan o‘tadilar. Ilm maydoniga qo‘nadilar, hikmat ko‘lidan chanqoqlarini qondiradilar, farosat kemasiga chiqadilar. Xoloskorlik shamoli bilan omonlik dengizini yorib o‘tadilar va rohat-farog‘at bog‘lariga, izzat va karomat manbaiga yetib boradilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:26:09
MARHAMAT

Alloh Rasuli (s.a.v.) aytadilarki:
—   Jannatga faqat marhamatli bo‘lgan odam kiradi. Sahoba dedi:
—   Ey Allohning Rasuli, biz hammamiz marhamatlimiz. Rasuli akram (s.a.v.) so‘zga yakun yasadilar:
— Faqatgina o‘ziga nisbatan marhamatli bo‘lganlar marhamatli emasdirlar. Marhamatli deb ham o‘ziga, hamda boshqalarga nisbatan marhamatli bo‘lganlarga aytiladi.
Kishining o‘ziga marhamatli bo‘lishi gunohlarni tark etishi, tavba qilib, yomon fe’llaridan voz kechishi va ibodatlarini ixlos bilan qilib, Allohning azobidan qutulishidir.
Kishining boshqalarga marhamatli bo‘lishi esa, har qanday tarzda ham, musulmon birodarlarini qiynamasligidir.
Rasululloh (s.a.v.) bildirdilar:
— Musulmon deb shunday kimsaga aytiladiki, insonlar uning qo‘lidan va tilidan jabr ko‘rmaydilar, zararga duchor qilinmaydilar.
Marhamatli kishi hayvonlarga ham marhamat qiladi. Yuk hayvonlariga ko‘tarolmaydigan, ortiqcha yuk yuklamaydi. Yemini, suvini o‘z vaktida va yetarlicha beradi. Payg‘ambarimiz(s.a.v.)dan naql etilgan bir voqea bu masalaga yanada ko‘proq oydinlik kiritadi.
Alloh Rasuli (s.a.v.) hikoya qiladilar:
— Bir zamon bir odam yo‘lda ketayotgan edi. Qattiq chanqadi. O’sha yo‘lda uchragan bir quduqqa tushib, tashnaligini bosdi. Quduqdan chiqqanda o‘sha yerda tashnaliqdan tilini osiltirib, hansirayotgan bir ko‘ppakni ko‘rdi. O’z-o‘ziga: «Bu ko‘ppak ham menday suvsizlikdan o‘lar holga kepti!» — deb yana quduqqa tushdi. Og‘ziga to‘ldirib, suv olib chiqdi. So‘ng hovuchida ko‘ppakka ichirib, uning chanqog‘ini qondirdi. Yo‘lovchining bu ishi Allohga xush kelib, ilgari qilgan gunohlari kechirildi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:26:17
— Ey Allohning Rasuli (s.a.v.), maxluqlarga qilgan yaxshiliklarimiz uchun ham savob bormi?
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytdilarki:
— Har qanday jonivorga qilingan xizmatning savobi bor.
Anas ibn Molik hikoya qiladi:
—   Hz. Umar xalifaligida bir kecha shahar aylanib yurgan edi. Bir joyda qo‘noqlagan bir to‘da yo‘lovchilarni ko‘rdi. Ular uxlayotgan edi, anjomlaridan ovoz chiqib, uyqularini bezovta qilishidan andishalandi. Shu asno Abdurahmon ibn Avf kelib qoldi.
(Abdurahmon ibn Avf - fidokor sahobalardan, ilk musulmon bo‘lgan sakkiz kishidan biri. Madinaga va Habashistonga hijrat qilgan boylardan edi. Bir daf’a o‘ttiz qulni
birdan ozod qilgandi. Hijriy 31 yili 71 yoshida vafot etgan.)
U:
—   Ey mo‘minlarning xalifasi, bemahalda bu yerda nima qilib o‘tiribsiz? — deb so‘radi.
Xalifa ahvolni tushuntirdi va: «Kel!» - dedi, - to‘xtaylik, narsalarning ovozi chiqmasin, ular turishgach, ketamiz!» So‘ngra uxlayotgan karvon yaqinida o‘tirib, bomdod namozi vaqti bo‘lguncha kutdilar. Namoz vaqti bo‘lganda Hazrat Umar:
 Ey karvon, namoz! - deya baqirdi. Yo‘lovchilar tura boshlaganini ko‘rgach, Xalifa Abdurahmon bilan sekingina u yerdan uzoqlashdi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:26:25
Ey birodarim, bizning zimmamizda sahobaning go‘zal axloqiga rioya qilish majburiyati bor, keling, ularga ergashaylik. Alloh o‘z oyatlarida ularni shunday madh etgan:
— Muhammad Allohning payg‘ambaridir. U bilan birga bo‘lganlar kofirlarga qahrli, o‘z oralarida esa marhamatli (rahm-shafqatli)dirlar. Ularni Allohdan fazl-marhamat va rizolik tilab ruku, sujud qilayotgan hollarida ko‘rursiz. Ularning yuzlarida sajda izidan (qolgan) belgi-alomatlari bordir. Mana, ularning Tavrotdagi vasflari ham shu-dir. Injildagi vasflari ham!.. Ular urukini yorib chiqqan, novda chiqarib kuchga kirgan, so‘ng yo‘g‘onlashib, novdasini tik ko‘targan va shu tariqa dehqonni suyuntirgan ekinga o‘xshaydilar. (Injilda ham, Tavrotda ham mo‘minlarning avval-boshda zaif-ozchilik bo‘lishib, keyin asta-sekin ko‘payib, kuchga to‘lib ketishlari shunday zikr qilinganligi iymonsizlarni xafa qilish uchundir). Alloh (mo‘minlardan) iymon keltirib, yaxshi amallar qilgan zotlarga mag‘firat va ulug‘ ajr-mukofot va’da qilgandir (Fath surasi, 29-oyat).
Haqiqatan ham sahobalar musulmonlarga va barcha maxluqotga nisbatan marhamatli edilar. Musulmon bo‘lmagan Ahli zimmat (Ahli zimmat - Islom davlati qaramog‘idagi nasroniylar, Islom davlati tomonidan himoya qilinuvchi g‘ayrimuslimlar)ga nisbatan ham marhamatli munosabatda bo‘lardilar. Hatto bir kun Hz.Umar keksa bir g‘ayrimuslimning eshikma-eshik tilanchilik qilib yurganini ko‘rganda shunday degandi:
- Senga insofsizlik qildik. Yoshligingdan sendan jizya (musulmon bo‘lmaganlardan olinadigan soliq -tarj.) oldik. Endi esa o‘z holingga tashlab qo‘ydik!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:26:32
Shundan so‘ng Hz. Umar muhtojlikda qolgan bu g‘ayrimuslimga baytulmol (xazina)dan nafaqa berilishini amr etgandi.
Hz. Ali hikoya qiladi:
- Bir kun erta bilan xalifa Umarni bir vodiyda yo‘l ustida ko‘rdim.
- Ey mo‘minlar xalifasi, yo‘l bo‘lsin? - deb so‘radim.
Xalifa:
- Bir tuya yo‘qoldi. Zakot moli edi va baytulmolga oid edi. Shuni axtarib yuribman.
Men:
- O’zingdan keyingi xalifalarni zalil qilding, ey mo‘minlar xalifasi!
Xalifa:
- Meni ayblama, ey Ali! Hz. Muhammad(s.a.v.)ni Payg‘ambar qilib yuborgan Allohga ont ichib aytamanki, Furot daryosiga bir uloq tushib ketsa, qiyomat kuni buning hisobi Umardan so‘raladi. Chunki musulmonlarning haqini himoya qilmagan amir, shuningdek, mo‘minlarni qo‘rquvga solgan fosiq (yomon ishlar qiluvchi rahbar) hurmat qilinmaydi.
Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ning MARHAMATga oid ba’zi hadislari:
-   Ummatimning saralari o‘qigan namozlari va tutgan ro‘zalarining ko‘pligi bilan emas, yuraklarining tozaligi, ko‘ngillarining kengligi va barcha musulmonlarga mar-hamatli bo‘lishlari bilan jannatga kiradilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:26:42
-   Marhamatlilarga Alloh marhamat qiladi. Yerdagilarga marhamat qilsangiz, ko‘kdagilar ham sizga marhamat ko‘rsatishadi.
-   Marhamat qilmaganga marhamat qilinmaydi. Kechirmagan odam o‘zi ham kechirimga sazovor bo‘lolmaydi.
Molik ibn Anas (Molik ibn Anas - molikiya mazhabining asoschisi (mil. 715-795) rivoyat qiladi:
- Rasululloh (s.a.v.) buyurdilar:
- To‘rt narsa sening zimmangda musulmonlarning haqlari jumlasidandir:
1. Yaxshi axloqlarni qo‘llamoq.
2.   Gunohkor musulmonlar uchun tavba-tazarruda bo‘lmoq.
3.   Kasallarni ko‘rgani borib, shifolanishini tilamoq.
4. Gunohlari yuzasidan tavba qilib, yomon fe’llarini tashlaganlarni jondan sevmoq.
Hz. Muso so‘radi:
- Ey Rabbim, meni qay sababga ko‘ra taqvoli banda sifatida qabul qilding?
Rabbi buyurdi:
- Maxluqotingga marhamatli bo‘lganing uchun. Sahobalardan biri Abuddardo bolalar tutib olgan chumchuqlarni ulardan pulga sotib olar va:
- Oq yo‘l, omon bo‘linglar! — deb qo‘yib yuborardi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shunday marhamat qildilar:
- Mo‘minlar bir-birlariga rahm-shafqat, marhamat, sevgi va diydor bobida bir vujudga o‘xshaydilar. Vujudning bir a’zosi kasalga chalinganda boshqa a’zolar yordamga kelib, kasallikka qarshi himoyaga o‘tadilar, birga qarshilik qiladilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:26:50
Bir kun Iso Alayhissalom Iblis bilan uchrashib qoladi. Iblisning bir qo‘lida asal, bir qo‘lida kul bor edi. Hz. Iso so‘raydi:
-Ey Allohning dushmani, bu asal va kulni nima — qilasan?
Iblis javob beradi:
— Asalni g‘iybatchilarning lablariga suraman, toki g‘iybatni mazza qilib davom ettirsinlar. Kulni esa yetimlarning yuziga sepaman, toki har kim ularni haqir (e’tiborga noloyiq) ko‘rsin.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) yetimlar borasida ba’zi hadislarida shunday deydilar:
—Yetimlarning yig‘isidan ARSh xam titraydi.
Alloh aytadiki:
— Ey malaklarim, otasini tuproqda yo‘q qilganim bu bolani kim yig‘latdi!
Kimki yetimni yegulik va ichgulik bilan (non-suv bilan) ta’min etsa, yo boqib olsa, Alloh unga jannatni vojib qiladi.
Hikoya qilishlaricha, Ibrohim Alayhissalom tamaddi qilishdan oldin bir-ikki chaqirim aylanib yurarkanlar, dasturxonga birga o‘tirishga odam axtararkanlar.
Bir kun Hz. Ali yig‘lab o‘tirardi. Ko‘rganlar nega yig‘layotganini so‘rashdi. Shunday javob berdi:
— Yetti kundirki, dasturxonimga bitta ham mehmon kelmadi. Allohning nazarida e’tibordan qolganga o‘xshayman. Shundan qo‘rqib yig‘layapman.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:26:59
Bu mavzuda Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ning ba’zi hadislari:
—   Kim Allohning rizosi uchun bir ochni to‘yg‘azsa, uning uchun jannat vojibdir. Kimki bir ochning tamaddi qilishyga monelik qilsa, Alloh qiyomat kuni undan fazilatini olib qo‘yadi va uni azoblaydi.
—   Saxiy kishi Allohga yaqindir, jannatga yaqindir, insonlarga yaqindir, jahannamdan uzoqdir.
-   Baxil kishi Allohdan uzoqdir, jannatdan uzoqdir, insonlardan uzoqdir, jahannamga yaqindir.
-   Allohning nazdida johil, lekin saxovatli kishi obid, lekin baxil kishidan sevimliroqdir.
- Qiyomat kuni bo‘lganda insonlarning to‘rt toifasi so‘roqsiz, savolsiz jannatga kiradi:
1. Ilmiga amal qilgan olim.
2.   Alloh rizosi uchun hajga borgan va bundan keyin o‘lguncha hech yomonlik qilmagan kishi.
3.   Islomiyatni tushuntirmoq va yoymoq maqsadida iymonsizlar bilan urushgan va shahid bo‘lgan kishi.
4.   Halol mol-mulk orttirgan, so‘ngra riyoga berilmay va ko‘z-ko‘z qilmay, bu molini Alloh yo‘lida xarjlagan saxiy kishi.
Mana shular «oldin siz kiring», «siz kiring» qilib, bir-birlariga yo‘l bo‘shatib, bir-birlari bilan munoqasha qiladilar.
Ibn Abbos rivoyat qiladi:
 Alloh Rasuli bildirdilar:
-   Allohning shunday bandalari borki, boshqa bandalarining manfaati uchun ularga ko‘p ne’matlar beradi. Kim bu manfaatlar ustidan baxillik qilsa, Alloh u ne’matlarni olib, boshqasiga beradi.
-   Saxovat jannat daraxtlari orasida shunday bir daraxtki, shoxlari bu dunyoda ko‘rinib turadi. Kim bu shoxlardan biriga yopishsa, u shox uni jannatga eltadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 29 Sentyabr 2008, 01:27:07
Jobir hikoya qiladi:
(Jobir - Jobir ibn Abdulloh al-Ansoriy ham dsyiladi. Mashhur sahobalardan. Payg‘ambarimizdan ilm va fayz olgan. Madina muftisi bo‘lgan. 1540 hadis rivoyat qilgan. Hijriy 73 yilda 94 yoshida vafot etgan.)
— Payg‘ambarimiz(s.a.v.)dan: «Qaysi amallar fazilatliroq, ey Allohning Rasuli?!» - deb so‘rashganda:
— Sabr va saxovat! — deb javob berdilar.
Yana sahobalardan biri Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ga shunday dedi:
- Ey Allohning Rasuli, ayting-chi, qanday amal meni jannatga sazovor qiladi?
— Yedirmoq, har bir shaxsning sog‘ligini tilamoq, go‘zal va to‘g‘ri so‘z aytmoq mag‘firati mujib sabablardandir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 07 Noyabr 2008, 12:29:52
NAMOZDA XUSHU
(Namozda o‘zini past tutib yolvorish)

Qiyomat kuni odam eng oldin namozdan so‘roq beradi. Agar namozini yaxshilab o‘qigan bo‘lsa, namozi va boshqa ezgu amallari qabul qilinadi. Namozini yaxshilab o‘qimagan bo‘lsa, namozi va boshqa amallari rad etiladi.
Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ning namoz haqidagi hadislaridan ba’zilari:
— Farz namozi tarozuga o‘xshaydi. To‘g‘ri tortgan foyda ko‘radi (Namozini yaxshilab ado etgan kishigina mukofot ko‘radi).
— Ummatimdan ikki kishi turib, namoz o‘qiydi. Rukulari, sajdalari bir. Lekin bu ikki kishining namozlari orasida yer bilan osmoncha farq bo‘lishi mumkin.
Bu bilan Payg‘ambarimiz (s.a.v.) xushuga e’tibor berishni buyurganlar:
— Ruku bilan sajda orasida belini tekis tutmagan odamga Alloh qiyomat kuni nazar tashlamaydi.
— Kim to‘kis tahorat olib, ruku va sajdalarni o‘rinlatib, xushu ila vaqtida namoz o‘qisa, bu namoz oppoq bo‘lib, porloq bir suratda ko‘kka yuksaladi va egasiga shunday deydi:
— Sen meni kechiktirmay, vaqtida o‘qib qanday avaylagan bo‘lsang, Alloh ham seni shunday avaylasin!
 Kimki tahoratini chala qilib, rukularini va sajdalarini, xushu ila namozini vaqtida ado etmasa, uning namozi ham qop-qora holida ko‘kka chiqib, shunday deydi:
 — Sen meni qanday zoe etgan bo‘lsang, Alloh ham seni shunday zoe etsin.
 Alloh xohlagan vaqt masalasiga kelsak, bu xil namozlar bir eski latta singari, o‘ralib-yozilib, egasining sharpasidan achchiqlanib turadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 07 Noyabr 2008, 12:37:10
 — Insonlar orasidagi eng yomon o‘g‘ri namozidan o‘g‘irlagan kishilardir.
Ibn Mas’ud shunday deydi:
— Namoz o‘lchovlidir, to‘la ado etgan odam haqini ham to‘la oladi. Chalakam-chatti o‘qiganlar Allohning mana bu oyatini unutmasin:
O’lchov va tarozidan urib qolguvchi kimsalarga halokat bo‘lgay. Ular odamlardan (biron narsani) o‘lchab olgan vaqtlarida to‘la qilib oladigan, ularga o‘lchab yoki tortib bergan vaktlarida esa kam qilib beradigan kimsalardir. (Mutaffifun surasi, 1-3-oyatlar.)
Ba’zi olimlar shunday deydi:
—Namoz o‘qiyotgan kishining holi tijoratchining holiga o‘xshaydi. Tujjor sarmoyasini butlab olmaguncha foydaga o‘tolmaydi. Namoz o‘qiyotgan kishi ham farz namozlarni yaxshilab ado etmaguncha nofila namozlari hukmga o‘gmaydi.
Namoz vaqti kelganda Hz. Abu Bakr shunday derdi:
 — Turing, Rabbingizning yoqqan olovini so‘ndiring (o‘chiring).
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) marhamat qiladilarki:
— Namoz tavozudan iboratdir.
— Namoz o‘qiyotgan kishining namozi uni yomonliklardan qaytarmasa, uning bu namozi o‘zini Allohdan uzoqlashtirishdan boshqa narsaga yaramaydi.
— G’ofilning namozi uni yomonliklardan qaytarolmaydi.
— Necha-necha namozga turganlar borki, ularga charchoqdan boshqa hech nima qolmaydi.
Bu so‘zlari bilan Payg‘ambarimiz (s.a.v.) g‘aflatda namoz o‘quvchilarni nazarda tutganlar.
 — Kishi namozning ma’nosini idrok etib, qay darajada yaxshilab o‘qiy olsa, shu darajada savobdan nasibasi bordir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 07 Noyabr 2008, 12:41:55
Ma’rifat ahli deyki:
— Namoz to‘rt narsadan iboratdir:
1. Bilib va ongli ravishda namoz boshlamoq.
2. Hayo bilan namozga turmoq.
3. Ta’zim qilmoq.
4. Namozni qo‘rqib bitirmoq. Ba’zi olimlar esa shunday deydilar:
 — Namoz o‘qiyotgan odam qalbini (xotirini) haqiqat uzra jamlamasa, qalbi bilan vujudini birlashtirmasa, namozi fosid (buzilgan) bo‘ladi.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bildirdilarki:
 — Jannatda AFYON («keng» degan ma’noda -tarj.) nomli bir daryo bor. Ichida hurlar bor. Alloh ularni za’farondan yaratgan. Inju va yoqut marjonlarini o‘ynashadi. Yetmish
ming tilda Allohni tasbih etadilar. Ovozlari Dovud Alayhissalom ovozidan ham go‘zalroqdir. Bu hurlar shunday deydilar:
 —Biz namozini xushu ila va quvonib ado etganlar uchunmiz!
Alloh ham marhamat qiladi:
 — Namozni xushu ila va quvonib ado etgan kishini, o‘z makonimda olib qolaman. Mening ziyoratchilarimdan biri bo‘ladi.
Alloh bir vahiyida Hz.Musoga shunday degan edi:
 — Ey Muso, meni zikr etishni boshlagan paytingda shunday zikr etki, a’zolaring hurpayib ketsin. Meni zikr etganingda xushu va quvonch bag‘rida bo‘l. Meni zikr etganingda tilingdan chiqqan zikr qalbingning tubidan kelsin. Huzurimda turganingda kamtarin bo‘l. Menga yuragingda qo‘rquv, tilingda to‘g‘ri so‘z bilan murojot et!
Sahobalardan ba’zi birlari derki:
 — Qiyomat kuni insonlar, dunyoda o‘qigan namozlaridagi holga qarab hashr qilinadilar (to‘planadilar). Namozni xushu ila va bajonidil qilgan-qilmaganlariga va o‘qigan namozlaridan zavq olgan-olmaganlariga ko‘ra o‘sha shakl va o‘sha atvorda o‘rtaga chiqariladilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 07 Noyabr 2008, 12:47:32
Ey birodarim, bilib qo‘yki, Alloh, namozlarini xushu ichra va bajonidil ado etganlarni bir qancha oyatlarida madh etgan. Bu oyatlardan ba’zilari:
Darhaqiqat, mo‘minlar najot topdilar! Ular namozlarini xushu va tavozu bilan ado etadilar.( Mo‘minlar surasi, 1-2-oyatlar.)
Ular (barcha) namozlarini (vaqtida ado etib, qazo bo‘lishdan) saqlaguvchi kishilardir.( Mo‘minlar surasi, 9-oyat.)
Deydilarki:
 — Namoz o‘quvchilar ko‘p, lekin xushu bilan o‘quvchilar oz. Haj qiluvchi ko‘p, lekin qilgan haji uchun sadaqa bergan oz. Qush ko‘p, faqat bulbul oz. Olim ko‘p, lekin ilmiga amal qiluvchi ozdir. Namozda xushu va tavozuning o‘rni alohidadir va xushu namozning qabul qilinish shartidir. Namozning:
1. o‘rinli bo‘lgan shartlari;
2. qabul bo‘lish shartlari bordir.
Namozning o‘rinli bo‘lgan shartlari namozda farz bo‘lgan narsalarning zohiran ado etilishidir.
Namozning qabul bo‘lish sharti esa xushu va taqvodir, shuning uchun ham Alloh aytadi:
- Darhaqiqat, mo‘minlar najot topdilar! Ular namozlarini xushu va tavozu bilan ado etadilar. Alloh faqat taqvo egalaridangina qabul qiladi.(Moida surasi, 27-oyatning so‘ngi.)
Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ning bir hadislari shundaydir:
— Kimki chin yurakdan Allohga yolvorib ikki rakat namoz o‘qisa, gunohlardan poklanib, onadan yangi tug‘ilganday bo‘ladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 07 Noyabr 2008, 12:57:03
Ey birodarim, bilib qo‘yki, xayolga kelib, kishi aqlini mashg‘ul qilib qo‘yuvchi turli fikrlar uning namozi g‘aflat ichida o‘qilishiga sabab bo‘ladi. U holda, xayolga kelgan bu mashg‘ul etuvchi fikrlarni daf etmoq lozim. Namoz o‘qilayotgan joy tinch bo‘lishi, e’tiborni bo‘luvchi ovozlar chiqarilmasligi, joynamozlarning o‘ta guldor-naqshdor bo‘lmasligi maqsadga muvofiqdir. Ko‘zni qamashtiruvchi guldor liboslar ham kishi e’tiborini bo‘ladi, namozning g‘aflatda o‘tishiga sabab bo‘ladi. Agar shunday narsalar kishi zehnini band etsa, ularni tashqariga chiqarish kerak. Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ning hayotidan naql etilgan bir hodisa bu fikrimizni mustahkamlaydi.
Abu Jahm (Abu Jahm - Payg‘ambarimiz s.a.v.ning saxovatli sahobalaridan.) Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ga bir libos bergandi. Bu libosni kiyib namoz o‘qigan Payg‘ambarimiz (s.a.v.), namozdan so‘ng yechib:
— Buni Abu Jahmga oborib bering. Hozirgina namozda ko‘p xayolimni bo‘ldi, deb aytdilar.
Sahobalardan biri Abu Tolho (Abu Talha - Ashobi Kirom orasida qaxramonlar qatorida sanaluvchi jangchilardandir. To‘la nomi — Abu Talha Zayd ibn Sahldir. Paygambarimiz (s.a.v.)ga otilgan o‘qlarga ko‘ksini tutardi. 20 hadis rivoyat qilgan. Hijriy 34 yilda vafot etgandir.) o‘z bog‘ida namoz o‘qiyotgan edi. Daraxtdagi bir qush e’tiborini bo‘ldi. Necha rakat o‘qiganini unutdi. So‘ngra Payg‘ambarimiz (s.a.v.) qoshiga kelib bo‘lgan voqeani aytdi va:
 — Ey Allohning Rasuli, bog‘imni sadaqaga beraman, —dedi
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) «Xohlaganingni qil!» — dedilar. .
Ulug‘larimizning ba’zi birlari shunday deydi: Namozni to‘rt narsa qiynaydi:
1. Chayqalmoq.
2. Yuzini silamoq.
3. Sajda qilayotganda xas-cho‘p va tosh-poshlarni surib qo‘ymoq
4. Ro‘parasida yo‘l bo‘lgan joyda namozga turmoq
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytdilarki:
 — Kishi namozini xushu bilan va bajonidil o‘qib, o‘ngga-so‘lga chayqalmasa, Alloh uning namoziga nazar tashlaydi.
Hz. Abu Bakr namozini qat’iyan xushu ila va bajonidil o‘qirdi. Namoz chog‘i turishlari doim bamisoli jonsiz bir daraxtni eslatardi.Ulug‘lardan ba’zi birlari ruku asnosida shunday tek- turar edilarki, chumchuqlar ularni jonsiz bilib, ustiga qo‘nardi.
Bulardan tashqari, aql taqozosiga ko‘ra, dunyo sultonlarining huzurida ta’zim bilan turiladi. Modomiki shundoq qilarkanmiz, sultonlarning sultoni bo‘lmish Allohning huzurida ta’zim bilan turish kerakmasmi?
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bildirdilarki:
— (Alloh buyuradi): Bandam, faqat unga men farz qilgan narsalarni ado etish bilangina o‘zini azobdan qutqarishi mumkin.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 07 Noyabr 2008, 13:00:58
G’IYBAT - GAP-SO’Z - IG’VO

Ey birodarim, bilib qo‘yki, Alloh, o‘zining Qur’onida g‘iybatning yomonligi haqida keskin aytib, g‘iybat qilganni o‘likning etini yeganga o‘xshatgandir.
Ey mo‘minlar, ko‘p gumonlardan chetlaninglar! Chunki ayrim gumonlar gunohdir! Bir-biringizning ayblaringizni kavlashtirmang va ayrimlaringiz ham ayrimlarni g‘iybat
qilmasin! Sizlardan biron kishi o‘zining o‘lgan birodarlarining go‘shtini yeyishni yaxshi ko‘rurmi?! Ana, yomon ko‘rdingizmi?! (Bas, gunohi bundanda ortiq bo‘lgan g‘iybatni ham yomon ko‘ringiz!) Allohdan qo‘rqingiz! Albatta, Alloh tavbalarni qabul qilguvchi, mehribondir.
(Hujurot surasi, 12-oyat.)
Alloh Rasuli (s.a.v.) buyuradilarki:
— Har bir musulmonning qoni, moli, iffati va nomusi boshqa musulmon uchun haromdir.
— G’iybatdan saqlaning! G’iybat zinodan ham yomondir. Zero, kishi zino qilib, oxiri tavba qilsa, Alloh afv etishi mumkin. Holbuki, g‘iybat qilganni to‘g‘ridan-to‘g‘ri kechirishi qiyin. Faqat g‘iybat qilingan kishi kechirgandan keyingina afv etishi mumkin.
Derlarki:
 — G’iybat qilgan kishi maydonga bir to‘p qo‘yib, o‘ngu so‘lni zambarak o‘qidan sovurgan kimsaga o‘xshaydi. G’iybat qilganda, uning qilgan go‘zal amallari o‘ngga-so‘lga sovurilgan bo‘ladi. Kim musulmon birodarining nomiga dog‘ tushirish maqsadida uni g‘iybat bilan qiynasa,qiyomat kuni Alloh uni jahannam ko‘prigi ustida turg‘izadi. Qilgan g‘iybati qaytib olinmaguncha u o‘sha joydadir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 07 Noyabr 2008, 19:16:50
— G’iybat birodaringning ortidan o‘zi eshitib qolsa xafa bo‘ladigan ayb-nuqsonini aytishingdir.Bu hadis ko‘p qamrovlidir. Kishining jismoniy kamchiligini, zoti, xatti- harakatlari, so‘zi, diniy va dunyoviy jihatlari, hatto libosi va ulovining qusurini aytmoq, uni kavlashtirmoq demakdir. Dastlabki sof musulmonlarning ba’zi birlari birov to‘g‘risida «Kiyimi qisqa yo kiyimi uzun!» tarzida aytilgan so‘zni ham g‘iybat deb hisoblaganlar. Shunday bo‘lgach, nega endi kishini xafa qiladigan so‘z aytilganda, bu g‘iybat bo‘lmasin?!
 Bir kun pakana bir xotin ba’zi bir masalalarni so‘ramoqchi bo‘lib, Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ni yo‘qlab keladi. Bilolmay qiynalib yurgan narsalarini bilib olib, chiqib ketgandan keyin, Hz. Oysha:
— Muncha ham pakana xotin ekan! — deb qoladi. Shunda Payg‘ambarimiz (s.a.v.):
— G’iybat qilding, ey Oysha! — deydilar.
G’iybatdan saqlaning! Chunki unda uch ofat bor:
1. G’iybatchining duosi qabul qilinmaydi.
2. Qilgan xayrli ishlari qabul etilmaydi.
3. G’iibatchining ustida gunohlar birlashadi.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) hamisha (gap tashuvchilik)ning yomonligi haqida shunday buyurganlar:
— Qiyomat kuni insonlarning eng yaramasi ikkiyuzlamachilaridir. Ikkiyuzlamachilar bu yerga kelib boshqacha so‘zlaydi, unga borib boshqacha gapiradi. Kim dunyoda shunday ikkiyuzlamachi bo‘lsa, qiyomat kuni uning olovdan ikki tili bo‘ladi.
— Unga borib bir turli, bunga kelib boshqa turli gapirib, buzg‘unchilik qilganlar jannatga kirmaydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 07 Noyabr 2008, 19:54:38
Hikoya qiladilar:
— Abullays Buxoriy hajga ketayotganda cho‘ntagiga ikkita pulni g‘amlab oladi va o‘ziga-o‘zi shunday shart qo‘yadi:
— Agar Makkaga ketayotganimda yoki u yerdan kelayotganimda birovni g‘iybat qilsam, shu ikki pulni sadaqa qilaman.
— Makkaga borib keladi, lekin ikki puli cho‘ntagida qoladi. So‘raganlarga shu javobni beradi:
— Yuz marta zino qilganimdan bir marta g‘iybat qilganimning gunohi yomonroqdir!
Abu Hafs Kabir (Abu Hafs Kabir — dastlabki islom faqihlaridan.) ham bu mavzuda shunday degan edi:
— Birovni ig‘vo qilishning gunohi bir ramazon ro‘zasini tutmaslikning gunohidan yomonroqdir.
Va ilova qiladi:
— Kim bir fiqh olimini ig‘vo qilsa, qiyomat kuni peshonasida «Bu, Allohning rahmatidan umid uzuvchidir!» deb yozilgan holda keladi.
Anas ibn Molik rivoyat qiladi:
— Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilarki:
— Me’roj kechasi bir to‘da insonlarni ko‘rdim, tirnoqlari bilan yuzlarini timdalardilar va iflos narsalar yeyardilar. Jabroildan: «Bular kim?» — deb so‘radim. Dediki: «Bular dunyoda insonlarning go‘shtini yeganlar, g‘iybat qilganlardir!»
Abu Hurayra deydiki:
 — Sizlarning ba’zi birlaringiz musulmon birodaringizning ko‘ziga tushgan bir cho‘pni ko‘radiyu, o‘zining ko‘zidagi xodani ko‘rmaydi (ya’ni boshqalarning arzimagan mayda-chuyda kamchiliklarini titkilaydi, topadi va ig‘vo qiladi, lekin o‘zining undan kattaroq xato va kamchiliklarini ko‘rmaydi).
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 08 Noyabr 2008, 14:42:18
Rivoyat qiladilarki:
— Salmoni Forsiy ko‘pincha Hz. Abu Bakr va Umar bilan safarda bo‘lardi va ularga yegulik hozirlar edi. Bir payt bir yerda qo‘nishdi. Lekin yeydigan hech vaqolari yo‘q edi. Hz. Abu Bakr bilan Umar Payg‘ambar(s.a.v.)ning yonida yegulik bir narsasi bo‘lsa olib kelish uchun Salmonni jo‘natdilar. Lekin u yerda ham yegulik bo‘lmagani uchun Salmon qo‘li bo‘sh qaytdi. Shunda Hz. Abu Bakr bilan Usmon:
— Agar Salmon suv olishga quduqqa borsa, quduqning suvi ham quriydi! — dedilar.
 Shunda Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ga ushbu mazmundagi oyat inzol bo‘lgan edi:
 —Ayrimlaringiz ham ayrimlarni g‘iybat qilmasin! Sizlardan biron kishi o‘zining o‘lgan birodarining go‘shtini yeyishni yaxshi ko‘rurmi? Ana, yomon ko‘rdingizmi?!
Abu Hurayra nakl etadi:
— Alloh Rasuli dedilarki:
 — Kim dunyoda musulmon birodarining go‘shtini yesa (g‘iybat qilsa), Qiyomat kuni u kishining eti unga taqdim etiladi va «Ye buni o‘lik holida, chunki sen uni dunyoda tirikligida yeganding!» — deyiladi.
 Rasululloh (s.a.v.) bularni o‘qigandan so‘ng mana bu oyatni o‘qidi:
 —Sizlardan biron kishi o‘zining o‘lgan birodarining go‘shtini yeyishni yaxshi ko‘rurmi? (Mujohid - to‘la ismi Mujohid ibn Jabrdir. U tobe'inlarni ko‘rgan, ularning sahobalar haqidagi hadislarini yozib olgan, ularning hayotini kuzatgan hadischilardandir (vafoti hijriy 103 yil))
Jobir ibn Abdulloh Payg‘ambarimiz (s.a.v.) zamonida qilingan har qanday g‘iybat hididan sezilganligini aytadi.
Bu  zamonda g‘iybat oz bo‘lgani uchundir. Holbuki, bizning zamonamizda g‘iybat ko‘paygan, burunlar g‘iybat bilan to‘lgan va hidini farqlab bo‘lmaydi. Bu hol, ko‘nchilar bozoriga kirgan odamning holiga o‘xshaydi: iflos hidning o‘tkirligidan u yerda bir daqiqa ham turib bo‘lmaydi. Holbuki, ko‘nchilar u yerda bemalol ovqatlanishadi, yebichishadi, lekin aslo jirkanishmaydi. Bu jirkanch hid ularning burnini bezovta qilmaydi. Chunki yomon hid burunlariga yaxshigina to‘lib bo‘lgan. Mana, bizning kunlarimizda g‘iybat masalasi shundaydir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 08 Noyabr 2008, 14:46:31
Alloh ogohlantirdi:
Barcha bo‘htonchi-g‘iybatchiga halokat bo‘lg‘ay. (Humaza surasi, 1-oyat.)
Bir daf’a Alloh Rasuli (s.a.v.) shunday buyurgandilar:
 — G’iybatdan saqlaning! Chunki g‘iybat zinodan ham yomondir.
Sahobalardan biri so‘radi:
 — Ey Allohning Rasuli, g‘iybat zinodan qanday qilib yomonroq bo‘lsin?
Rasul (s.a.v.) javob berdilar:
 — Zino qilgan kishi tavba qiladi, ortiq bu ishni takrorlamasa, Alloh tavbasini qabul etib, afv etishi mumkin. Holbuki, g‘iybat qilganni g‘iybat qilingan kishi kechirmaguncha Alloh ham uni afv etmaydi.
G’iybat qilgan odam g‘iybati tufayli g‘iybat qilingan odamga qaramdir. Avvalambor, Allohning haqidan qutulish uchun tavba qilishi, keyin yana g‘iybat qilingan kishining haqidan ham qutulish uchun undan rozilik tilashi vojibdir.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shunday ogohlantiradilar:
 — Kim musulmon birodarini ig‘vo qilsa, Alloh Qiyomat kuni uning yuzini orqasiga o‘girib qo‘yadi.
G’iybat qilgan kishining zimmasiga tushgan yuk shundan iboratki, u g‘iybat qilgan davrasidan turib ketmasdan burun va qilingan ig‘vo qilinganning qulog‘iga yetmasdan burun tavba-istig‘for qilsin, chunki qilingan g‘iybat, g‘iybat qilinganning qulog‘iga bormasdan avval tavbasi-istig‘for qilinsa, afv etiladi! Lekin, qilingan g‘iybat, g‘iybat qilinganning qulog‘iga yetib borgandan keyin afv etilmaydi, faqat ig‘vo qilingan kishi bilan rozilashgandagina afv etiladi. Ayni tarzda, uyli-joyli xotin bilan zino qilgan kishi xotinning eridan rozilik so‘rashi lozim. Uning roziligini olmasdan tavba qilgan bilan afv ololmaydi.
Namoz, zakot, ro‘za va haj singari ibodatlar esa tavba qilish bilan kishining ustidan olib tashlanmaydi. Vaqtida ado etilmagan bu xildagi ibodatlar qazosini ado etish bilan kishining zimmasidagi qarzi uzilgan bo‘ladi. Har narsaning to‘g‘risini eng yaxshi shaklda yolg‘iz Alloh biladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 08 Noyabr 2008, 15:06:14
ZAKOT

Alloh Rasuli (s.a.v.) aytdilarki:
Ular (mo‘minlar) zakotni ado qilguvchi kimsalardir. (Mo‘minlar surasi, 4-oyat.)
Abu Hurayra rivoyat qiladi:
— Alloh Rasuli (s.a.v.) dedilarki:
 — Oltini yo kumushi bo‘la turib, bularning zakotini bermagan kimsalar uchun, qiyomat sodir bo‘lganda, cho‘g‘dek qizigan sochlar tayyorlanib, shu sochlar ustida jahannam otashida qizdirilurlar, qizdirilgan sochlar ularning har yog‘ini dog‘lab tashlagay!
—Alloh buyuradi:
Oltin-kumushini bosib o‘tirib, uni Alloh yo‘lida nifoq-ehson qilmaydigan kimsalarga alamli azob «xush-xabarini» yetkazing! U kunda (qiyomatda) o‘sha oltin-kumushni jahannam o‘tida qizitilib, o‘sha bilan ularning peshonalari, yonlari va ketlariga tamg‘a bosilib: «Mana bu o‘zlaringiz uchun to‘plagan narsalaringizdir. Endi to‘plab bosgan narsalaringizning mazasini totib ko‘ringlar!» deyilur. (Tavba surasi, 34-35-oyatlar.)
Alloh Rasuli (s.a.v.) ogohlantiradilar:
— Voy bo‘lsin u boylarning holigaki, kambag‘allar ular haqida shunday guvohlik beradilar:
— Bizga zulm qildilar. Zimmalaridagi farz bo‘lgan zakotni bermadilar.
Kambag‘allarning bu so‘zidan so‘ng Alloh ham aytadi:
 — Ey faqirlar! Izzatim va Jalolim haqqi, men sizlarga yaqinman, ulardan (boylardan) uzoqman. So‘ng Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shu oyatni o‘qiydilar:
Mollarida kambag‘allarning haqi ham borligini taniganlar bunday emaslar. (Maorij surasi, 24-25-oyatlardan.)
Rivoyat qilishlaricha, me’roj kechasi Payg‘ambarimiz (s.a.v.) zahar-zaqqum tikanaklarni zo‘rlab yedirish uchun haydab ketilayotgan, old va orqalari qasmoq suruvlar kabi surilib borayotgan bir to‘da insonlarni ko‘radilar. Jabroildan bular kimligini so‘raydilar. Savolga shunday javob oladilar:
— Bular mollarining zakotini bermaganlardir!
Alloh ularga aslo zulm etmadi. Alloh bandalariga zulm qiluvchi emas.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 08 Noyabr 2008, 18:05:48
Tobeinlardan (Tobein — Payg‘ambar (s.a.v.)ni ko‘rmagan, Payg‘ambar (s.a.v.)ning
sahobasini ko‘rgan.) bir jamoa Abu Sinonni (Abu Sinon - Hz. Muhammad s.a.v.ning sahobalaridan.) ziyorat qilgani boradi. Salom berib o‘tirishgandan so‘ng Abu Sinon ularga:
— Bir qo‘shnimiz bor edi. Akasi o‘ldi. Keling, sizlar bilan birga ularnikiga chiqaylik, ta’ziya bildiraylik! —deydi.
Hodisaning bundan bu yog‘ini jamoada bo‘lgan Muhammad ibn Yusuf Firyobiy (Muhammad ibn Yusuf Firyobiy — ilk musnad (asoslari ko‘rsatilgan hadis kitobi) yozgan mualliflardan bir (o‘limi hijriy 212 yil).) dan eshitaylik:
— Abu Sinondan bu so‘zni eshitgan zahoti baravar o‘rnimizdan turdik va aytgan qo‘shnisinikiga chiqib ketdik. Akasi o‘lgan bu odam achchiq-achchiq yig‘lar, faryod ko‘tarardi. Unga tasalli berib, sabr-to‘zim tiladik, lekin u na taskin topar, na sabr qilar edi. Shunda unga:
— Bilmaysanmi, o‘lim haq, u hammamizning boshimizda bor, undan qutulish yo‘q, - dedik.
Dediki:
— Ha, bilaman, o‘lim haq. Men unga yig‘layotganim yo‘q. Akamning kecha-kunduz tortayotgan azobiga yig‘layman.
Biz: «Alloh senga g‘oyibdan xabar berdimi, akang azob tortayotganini qayoqdan bilasan?» - deganimizda, u shularni tushuntirdi:
— Yo‘q, Alloh menga g‘oyibdan xabar bermadi. Lekin akamni dafn etib, qabriga tuproq tortganimizdan va tobutkashlar chiqib ketgandan keyin, men bir oz mozor boshida o‘tirdim. O’shanda akamning mozoridan bir ovoz chiqdi:
— Oh! Meni yolg‘iz qoldirdilar, qiynalib ketdim, - der edi akam. Men ro‘za tutardim, namoz o‘qirdim. Nechun menga bu azoblar?!
Bu so‘zlar meni yig‘latdi. Akamning holini ko‘rish uchun qabrini ochdim. Ko‘rganim nima bo‘ldi deng? Lahadning ichini olov qoplagandi. Akamning bo‘ynida olovdan bir marjon bor edi. Jigarlik qilib, rahm-shafqat bilan qo‘limni uzatdim, bo‘ynidan bu olov marjonni olib tashlamoqchi bo‘ldim. Qo‘llarim, barmoqlarim kuydi (U shunday deb, bizga qo‘lini ko‘rsatdi. Chindan ham qo‘li qop-qora bo‘lib kuygan edi).
Shundan keyin yana qabrga tuproq uyib, akamni qoldirib keldim. Akamning bu holiga men yig‘lamay, kim yig‘lasin, jigar-bag‘rim ezilib ketdi!
U odamdan: «Akang nima ish qilardi? — deb so‘radik. — Qaysi farzlarni ado etmasdi?» Dediki:
— Molining zakotini bermasdi. Biz ham:
— Bu hodisa Allohning:
Alloh fazlu karami bilan ato qilgan narsalarning zakotini berishga baxillik qilgan kimsalar hargiz bu qilmishlarini o‘zlari uchun yaxshilik deb hisoblamasinlar! Yo‘q, bu qilmishlari o‘zlari uchun yomonlikdir. Baxillik qilib bermagan narsalari qiyomat kunida bo‘yinlariga o‘ralajak! (Barcha jonli-jonsiz narsalar ketar va) osmonlaru yer meros bo‘lib Allohning o‘ziga qolur. Alloh qilayotgan amallaringizdan xabardordir (Oli Imron surasi,180-oyat.), - degan oyatini tasdiqlaydi, akangning azobi tezlik bilan qabrdayoq boshlanibdi, endi yana qiyomatgacha davom etadi! — dedik.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 08 Noyabr 2008, 18:09:37
Muhammad ibn Yusuf Firyobiy davom etadi:
— So‘ngra u yerdan turdik. Payg‘ambar(s.a.v.)ning suhbatdosh hamsoyasi sahoba Abu Zarnikiga borib, bo‘lgan voqeani aytib berdik va: «Biz hayronmiz. Yahudiy va nasroniylarning o‘liklari boshida nega bunday hodisalar sodir bo‘lmaydi?» - dedik.
Abu Zar: «Alloh sizga bunday hodisani ahli iymonda ko‘rsatganki, ibrat oling», - dedi. Alloh buyuradiki:
- Sizlarga Parvardigoringizdan hujjatlar kelmishdir.
Kim ko‘rsa, o‘zi uchun ko‘rar. Kim ko‘r bo‘lib olsa, o‘ziga ziyondir. Men sizlarning ustingizda qo‘riqchi emasman. (An’om surasi, 104-oyat.)
Naql etilishicha, Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bildirdilarki:
 - Allohning nuqtai nazarida, molining zakotini va ushurini bermaganlar malaklar va payg‘ambarlar tilida la’nat bilan yodlanadilar. Kalimai shahodatlari qabul etilmaydi.
 Molining zakotini va ushurini berganlar naqadar baxtli bo‘lishlarini bilsaydingiz! Ularga zakot bermaganlar azobi yo‘q, qiyomat azobi yo‘q! Naqadar baxtli bo‘ladilar ular! Kim molining zakotini bersa, Alloh unga qabrda azob torttirmaydi, vujudini jahannam otashida harom qilmaydi, ular savol-javobsiz to‘ppa-to‘g‘ri jannatga kiradilar va qiyomat kunining shiddatli suvsizligiga ma’ruz bo‘lmaydilar...

Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 08 Noyabr 2008, 18:19:32
ZINO

Alloh marhamat qiladi:
Ular (mo‘minlar) avratlarini (haromdan-zinodan) pok saklaguvchi kishilardir. (Mo‘minlar surasi, 5-oyat.)
Ayting: «Kelinglar, Parvardigoringiz sizlarga harom qilgan narsalarni tilovat qilib beray. U zotga biron narsani sherik qilmangiz; ota-onaga yaxshilik qilingiz, bolalaringizni kambag‘allikdan (qo‘rqib) o‘ldirmangiz — biz sizlarni ham, ularni ham rizqlantirurmiz — buzuq ishlarning oshkorasiga ham, maxfiysiga ham yaqinlashmangiz, haq hukmi zimmangizga tushmaguncha, Alloh (o‘ldirishni) harom qilgan jonlarni o‘ldirmangiz». (Anom surasi, 151-oyat.)
 Yomonliklarning kattasi bor: zino kabi, kichigi bor: o‘pish, ushlash va qarash kabi. Shuning uchun Rasululloh bildiradilar:
-Ko‘llar zino qiladi, oyoqlar zino qiladi, ko‘zlar zino qiladi.
Alloh buyuradi:
 - (Ey Muhammad), mo‘minlarga ayting, ko‘zlarini (nomahram ayolga tikishdan) to‘ssinlar va avratlarini (haromdan) saqlasinlar! (Nur surasi, 30-oyat.)
 Mo‘minalarga ham ayting, ko‘zlarini (nomahram erkaklarga tikishdan) to‘ssinlar va avratlarini (haromdan) saqlasinlar. Hamda ko‘rinib turgandan boshqa zeb-ziynatlarini (ya’ni ustlaridagi liboslaridan boshqa zeb-ziynatlarini nomahramlarga) ko‘rsatmasinlar va ko‘kraklarini ro‘mollari bilan to‘ssinlar! Ular zeb-ziynatlarini ko‘rsatmasinlar, magar erlariga yo otalariga yo erlarining otalariga yo o‘z o‘g‘illariga yo erlarining o‘g‘illariga yo o‘z og‘a- inilariga yo og‘a-inilarining o‘g‘illariga yo opa-singillarining o‘g‘illariga yo o‘zlari kabi ayollarga yo qo‘l ostidagi cho‘rilarga yo (ayollardan) behojat bo‘lgan (ya’ni juda keksayib qolgan yoki aqlsiz- devona) erkak xizmatkor-qullarga yo ayollarning avratlaridan xabardor bo‘lmagan go‘daklargagina (ko‘rsatishlari joizdir). Yana yashirgan zeb-ziynatlari bilinsin uchun oyoqlarini (erga) urmasinlar! Barchalaringiz Allohga tavba qilinglar, ey mo‘minlar! Shoyadki (shunda) najot topsangizlar. ( Nur surasi, 31-oyat.)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 08 Noyabr 2008, 18:23:33
Demak, Alloh erkaklarga ham, ayollarga ham nomahramlarga qaramaslikni va jinsiy a’zolarini haromdan saqlashlikni buyuradi. Yana Alloh zinoni harom qilganini bir qancha oyatlarda keskinlik bilan bildiradi. Shuning uchun ham ogohlantiradi:
Ular Alloh bilan birga boshqa biron ilohga iltijo qilmaslar va Alloh (o‘ldirishni harom qilgan) biron jonni nohaq o‘ldirmaslar hamda zino qilmaslar. Kim mana shu (gunohlardan birontasini) qilsa, uqubatga duchor bo‘lur. (Furqon surasi, 68-oyat.)
Qiyomat kunida uning uchun azob bir necha barobar qilinur va u joyda xorlangan holida mangu qolur. (furqon surasi, 69-oyat.)
 Sahobalardan birining shunday degani rivoyat qilinadi:
 — Zinodan saqlaning! Chunki unda oltita zararli xususiyat bor. Bularning uchtasi bu dunyoda, qolgan uchtasi u dunyoda ko‘riladi.
Bu dunyoda ko‘riladiganlari:
1. Rizqda yetishmovchilik bo‘ladi.
2. Zinogarning hayotiga ajal aralashadi.
3. Yuzi tez so‘lg‘inlashadi (tez qariydi).
Oxiratda ko‘riladiganlari:
1. Allohning g‘azabiga sabab bo‘ladi.
2. So‘roq qattiq bo‘ladi.
3. Azob ko‘rishiga sabab bo‘ladi.
Hz. Muso so‘raydi:
— Ey Rabbim, zinogarning jazosi nadir?
Alloh aytadi:
— Unga olovdan shunday ko‘ylak kiygazamanki, agar bu ko‘ylak bir tog‘ning ustiga qo‘yilsa, tog‘ ertalabgacha kulga aylangan bo‘lardi.
«Masobih» («Chiroqtar») degan kitobda Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan shu hadis rivoyat qilinadi:
— Kishi zino qilgan paytida undan iymon chiqadi va boshi uzra bir soya kabi turadi. Qachon bu fe’lini tashlasa, ana o‘shanda qaytadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 08 Noyabr 2008, 18:41:41
«Iqno» («Ko‘ndirilgan») degan kitobda shunday hadis keltirilgan:
Payg‘ambar (s.a.v.) buyuradiki:
— Erkak kishining o‘zi uchun halol bo‘lmagan xotinning rahmiga oqizgan maniyidan og‘irroq hech gunoh yo‘qdir. Livota (bolavozlik, erkak bilan erkakning jinsiy munosabati) zinodan ham battardir. Anas ibn Molikning Payg‘ambarimiz(s.a.v.)dan rivoyat qilgan bir hadisi shunga ishorat etadi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ogohlantirdilarki:
 — Kim livota qilsa, jannatning hidini ham hidlamaydi. Holbuki, jannatning hidi besh yuz yillik masofadan seziladi. Lut Alayhissalomning qavmi livotaga mubtalo bo‘lgandi. Ularda bolavozlik odat tusini olgandi. Alloh ularga Lut Alayhissalomni payg‘ambar qilib yubordi. U qavmiga bu yomon axloqsizlikdan qaytishni buyurdi, ularni Alloh yo‘liga da’vat etdi, gunoh qilishdan qaytmasalar, Allohning azobiga duchor bo‘lajaklarini xotirlatdi. Lekin livotachilar buning uchun Allohdan kelishi mumkin bo‘lgan azobga inonmadilar va shunday dedilar:
Agar sen rostgo‘y kishilardan bo‘lsang, bizlarga Allohning azobini keltirchi?
(Ankabut surasi, 29-oyatning bir qismi.)
 Shunda Lut Alayhissalom o‘z qavmiga qarshi Rabbidan yordam so‘radi. Dediki:
-Parvardigorim, bu buzg‘unchi qavm ustiga o‘zing meni g‘olib qil! ( Ankabut surasi, 30-oyat.)
Payg‘ambar Lut imdod tilagan bu asnoda Alloh Osmonga livotachilar ustiga tosh yog‘dirishni buyurdi. Har toshda, kimning ustiga tushajak bo‘lsa, uning ismi yozilgan edi. Mana bu oyat shu voqelikka ishorat qiladi:
Endi qachonki Bizning Farmonimiz (ya’ni azobimiz) kelganida, u joylarni ostin-ustun qilib yubordik va ularning ustiga Parvardigoringiz dargohida belgilab ko‘yilgan (ya’ni kimga borib tegishi yozib qo'yilgan) sopol toshlarni paydar-pay yog‘dirdik. U joylar bu zolimlardan (ya’ni Makka mushriklaridan) yiroq emas. (Hud surasi, 82-83-oyatlar.)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 09 Noyabr 2008, 12:13:52
Hikoya qiladilarki:
 - Lut Alayhissalom qavmidan (Lut alayhissalomning qavmi, ularning buzuqligi va buning fojeali oqibati haqida Shuaro surasining 160-172-oyatlarini, Hud surasining 77-80-oyatlarini to‘la o‘qib chiqishni tavsiya qilamiz.) bir tijoratchi bor edi. Allohning azobi kelgan paytda bu tujjor yurtida emasdi.
Tijorat maqsadida Makkada yurgan edi. Shu asnoda Allohning ko‘kdan yog‘dirgan toshlaridan bir donasi keldi. Haramda bu kishining boshiga tushmoqchi bo‘ldi. Lekin Allohning amri bilan malaklar toshga dedilarki:
- Orqangga qayt! Bu odam harami sharifdadir.
Shunda tosh orqaga qaytdi va qirq kun havoda qotdi. Bu vaqt ichida Lut qavmidan bo‘lgan tujjor ham oldi-berdisini tugatgan edi. Harami sharafdan chiqar-chiqmas tosh unga tegdi va o‘ldirdi.
 Lut Alayhissalom Allohning amri chog‘ida xotinini va xizmatchilarini olib shahardan chiqib ketayotgan edi va shahardan chiqqanda aslo orqaga qaramasligi buyurilgan edi.
Lekin xotini erining Alloxdan kelgan amriga rioya qilmadi. Qavmning boshiga tushayotgan balolarni payqab, orqasiga qaradi va:
— Voh, qavmim-ey! — dedi.
Shu ondayoq bir tosh yetib kelib ayolning boshiga tushdi va o‘ldirdi.
Mujohid (Mujohid - to‘la ismi Mujohid ibn Jabrdir. U tobsinlarni ko‘rgan, ularning sahobalar haqidagi hadislarini yozib olgan, ularning hayotini kuzatgan hadischilardandir (vafoti hijriy 103 yil)) deydiki:
 - O’sha kuni ertalab Jabroil livotachilarning yurtiga keldi. Kelib bu o‘lkani buzib oldida qanotlari tagiga tiqdi, so‘ng yelkasiga ko‘tarib ko‘kka olib chiqdi. Shu payt ko‘kda yashovchilar xo‘rozlarining qichqirganini, itlarining vovullaganini eshitdilar. Nihoyat, Jabroil u o‘lkani ostin-ustun, tilka-pora qildi. Yerga eng oldin uylarning pardalari
tushdi, keyin boshqa narsalar... Bu qavmning boshiga tushgan azoblar hech bir qavmning boshiga tushmasin! Ha, darvoqe, bu azoblar boshqa hech qaysi qavmga doxil bo‘lmadi. So‘ngra Alloh ularning ko‘zlarini ko‘r, qasaba va shaharlarini ostin-ustun qildi. Hammasi besh shahar edi va eng katta shahari Sodom edi. So‘z yuritilgan va ostin-ustin qilingani ifodalangan shaharlar shulardir. O’sha vaqtda bu yerda to‘rt million kishi istiqomat qilganligi aytiladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 09 Noyabr 2008, 12:22:15
SILAI RAHIM
(YAQINLARARO MEHR-OQIBAT), OTA-ONA HUQUQI

Alloh buyuradi:
Yana oralaringizdagi savol-javoblarda o‘rtaga nomi solinadigan Allohdan qo‘rqingiz va qarindosh-urug‘laringiz (bilan ajrashib ketishdan saqlaningiz)! Albatta, Alloh ustingizda kuzatuvchi bo‘lgan zotdir. (Niso surasi, 1-oyatning bir qismi.)
Agar (iymondan) yuz o‘girsangizlar, yaqinki, sizlar yerda buzg‘unchilik qilursizlar va qarindosh-urug‘laringiz (bilan ham aloqalaringiz)ni uzursizlar! Unday kimsalarni esa Alloh la’natlagandir, bas ularning (quloqlarini pand-nasihat eshitishdan) kar, ko‘zlarini esa (to‘g‘ri yo‘lni ko‘ra olmaydigan) ko‘r qilib qo‘ygandir.( Muhammad surasi, 22-23-oyatlar.)
Alloh ko‘plarni adashtiradi va ko‘plarni haq yo‘lga hidoyat qiladi... faqat Allohning aniq ko‘rsatmalarini buzadigan, u bog‘lanishga buyurgan narsalarni uzadigan va Yer yuzida buzg‘unchilik qiladigan fosiq kimsalarnigina adashtiradi. Ular, shubhasiz, ziyon ko‘rguvchilardir.( Baqara surasi, 27-oyat.)
Allohga bergan ahd-paymonlarini mustahkam bo‘lganidan keyin buzadigan, Alloh bog‘lanishga buyurgan narsalarni uzadigan va Yer yuzida buzg‘unchilik qilib yuradigan
kimsalar ham borki, ular uchun (Allohning) la’nati bo‘lur va ular uchun eng yomon diyor — jahannam bordir.
(Ankabut surasi, 29-oyatning bir qismi.)
 Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning bu mavzu ila bog‘liq hadislari:
Buxoriy ham, Muslim ham Abu Hurayradan naql etadilar. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bildirdilarki:
Alloh butun jonzodlarni va ularning barcha a’zolarini yaratgandan so‘ng, silai rahim (Silai rahim - bu yerda: ayol kishining a’zosi, asaldoni ma’nosida ishlatilgan.) o‘rnidan turdi va Allohga qarab dediki:
— Ey Rabb, qon-qarindoshlik aloqalarining uzilmog‘idan asramog‘ingni tilaydirganning joyi hali shu bo‘ldimi?
Alloh:
 — Ha, shu. Ammo, agar men qon-qarindoshlik munosabatlarini mustahkamlaydiganlarni yorlaqasam-u, uni uzganlardan ersa rahmatimni darig‘ tutsam, rozi bo‘lg‘aymisan?
Silai rahim:
-Ha.
Alloh:
— Seni deb shunday qilgum! Payg‘ambarimiz (s.a.v.) so‘ngra buyurdilarki:
— Xohlasangiz mana bu oyatni o‘qing! (Va o‘zlari o‘qidilar).
Agar (iymondan) yuz o‘girsangizlar, yaqinki, sizlar yerda buzg‘unchilik qilursizlar va qarindosh-urug‘laringiz (bilan ham aloqalaringiz)ni uzursizlar! Unday kimsalarni esa Alloh la’natlagandir, bas ularning (quloqlarini pand-nasihat eshitishdan) kar, ko‘zlarini esa (to‘g‘ri yo‘lni ko‘ra olmaydigan) ko‘r qilib qo‘ygandir. (Muhammad surasi, 22-23-oyatlar.)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 09 Noyabr 2008, 12:27:56
Hz. Abu Bakr Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan rivoyat qiladi:
 — Zulm qilganlarga va qon-qarindoshlik aloqalarini uzganlarga (ya’ni silai rahim qilmaganlarga) Alloh oxiratda bo‘lakcha bir azob tayyorlaydi, bu dunyoda ham tez jazo
beradi. Bu ikki fel-atvor (zulm qilish va silai rahim qilmaslik)dan boshqa, bu yorug‘ dunyoda jazosi berilishiga arzigulik biron gunoh yo‘qdir.
Buxoriy va Muslim qayd etadilar:
 — Qon-qarindoshlik, yaqinlik aloqalarini uzganlar
(silai rahim qilmaganlar) jannatga kirmaydi.
 — Har payshanba va juma kechasi odamlarning amallari to‘g‘risida Allohga xabar beriladi. Shunda silai rahim qilmaganlarning yaxshi amallari Alloh tomonidan qabul
etilmaydi. Bayhaqiy (Bayhaqiy - buyuk hadis va fiqh olimlaridan bo‘lib, asl oti Abubakr Ahmad ibn Husayndir (hijriy 384-458).) qayd etadi:
— Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytdilarki:
 — Jabroil qoshimga kelib, dediki: «Bugun Sha’bon oyining o‘n beshinchi kechasi (Baroat Qandili)dir. Bu kecha Alloh Ba’ni qabilasining (qo‘yi ko‘p bo‘lgan bir qabila) qo‘ylarining junlari qancha bo‘lsa (ya’ni junlarining qili qancha bo‘lsa) shuncha odamni afv etadi. Faqat mushriklar, jahlidan tushmaganlar, qon-qarindoshlik aloqalarini uzganlar, silai rahim qilmaganlar, takabburlar va gerdayganlar, onasiga-otasiga qarshi boruvchilar va mayparast ichkilikbozlarga qayrilib qaramaydi, ularni yorlaqamaydi».
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 09 Noyabr 2008, 12:46:29
Ibn Hobbon (Ibn Hobbon - to‘la ismi Muhammad ibn Hobbon (Hobbon ham deyiladi) ibn Ahmad at-Tamamiy al-Bustiydir. Vafoti hijriy 354-yil. Davrining fiqh va hadis olimlaridan.) va boshqalar qayd etadilar:
— Uch toifa kishilar Jannatga kirmaydilar:
1. Mayparastlar.
2. Qon-qarindoshlik aloqalarini uzganlar.
3. Sehrbozlarga ishonganlar. Bayhaqiy qayd etadi:
 — Ummatimknng bir toifasi yeb-ichib, kayf-safo qilib, o‘ynab-kulib kun o‘tkazadi. Ertalab esa o‘rinlaridan maymunlar va to‘ng‘izlarga o‘xshab turadilar. Ular yiqilishga va hujumlarga uchrashga mahkumdirlar. Ertalab boshqa insonlar o‘rinlaridan turganda ularga: «bu kecha falonchilar uyida falokat yuz beribdi, bu kecha pistonchilar uyini falonchilar bosibdi!» - degan ovozlar yetib keladi. Harom yo‘ldan yurganlarning uyiga tosh yog‘adi, deydilar. Haqiqatan ham Lut Alayhissalom qavmidan ba’zi qabilalar boshiga va ularning uylariga tosh yog‘gani kabi, bularning ustiga ham tosh yog‘adi. Yana Od qavmining ba’zi qabilalari va uylari ustiga yashin tushgani kabi, bularning ustida ham chaqmoq chaqib, momaqaldiroqlar guldurab turibdi... Agarki, biron halokat sodir bo‘lguday bo‘lsa, bunga sabab ana shulardir, deb o‘ylayman. Bular ichkilik ichib, mast-alast bo‘lishdan qaytmayotirlar, erkaklar ipak ko‘ylaklar kiyib, sozanda va xonanda xotinlar bilan g‘ayrimashru’ aloqalarda bo‘lmoqdalar, foiz yemoqdalar va sudxo‘rlik qilmoqdalar, qon-qarindoshlik aloqalarini uzmoqdalar, silai rahimni unutmoqdalar.
 Tobaroniy (Tobaroniy — Imom Tobaroniy yo Imom Tobariy ham deyiladi. To‘la ismi Abu Ja’far Muhammad ibn Jarir ibn Yaziddir (hijriy 224-310). Islom tarixchisi va tafsirchisi bo‘lib, otasining nomida Jaririya degan bir fiqh maktabi barpo etgan, tafsirlari mohirona yozilgandir.)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 09 Noyabr 2008, 12:56:51
«Avsot»da Jobirdan rivoyat qiladi:
— Biz to‘planishib o‘tirgandik. Ustimizga Rasululloh kelib qoldilar va dedilarki:
— Ey musulmonlar jamoasi, Allohdan qo‘rqing! Yomon fe’l-atvorlaringizni yaxshi fe’l-atvorlarga aylantiring, qon-qarindoshlik aloqalarini davom ettiring, silai rahim qiling. Chunki, olamda eng tez savob olib keladigan narsa silai rahimdir. Zulmdan saqlaning. Chunki olamda eng tez azob olib keladigan narsa zulmdir. Ota-ona haqiga tajovuz qilishdan saqlaning, zero, Jannatning hidi ming yillik masofadan seziladi, lekin Alloh nomiga ont ichib aytamanki, ota-onasini ranjitgan, qon-qarindoshlik aloqalarini uzgan, ulg‘ayib qolgani holda zinogarlik qilgan va qo‘shnisiga takabburlik qilgan odamlar jannatning hidini tuymagaylar. Mahobat va buyuklik faqat Allohga yarashadi.
 Isbihoniy (Ibn Hobbon - to‘la ismi Muhammad ibn Hobbon (Hibbon ham deyiladi) ibn Ahmad at-Tamamiy al-Bustiydir. Vafoti hijriy 354-yil. Davrining fiqh va hadis olimlaridan.) qayd etadi:
— Rasululloh (s.a.v.)ning yonida o‘tirardik. Shunday buyurdilar:
— Bugun bu yerda qarindoshlaridan aloqasini uzganlar o‘tirmasin!
Oramizda o‘tirgan bir yosh o‘rnidan turdi, xolasi bilan oralaridan ola mushuk o‘tgan ekan, o‘shanikiga ketmoqchi bo‘ldi. U chiqib ketishdan oldin xolasi bilan oralari buzuqligi uchun afv so‘radi. Rasululloh esa uning uchun Allohdan afv tiladilar. Shundan so‘ng u xolasinikiga borib kelib, oramizga qaytdi.
Rasululloh (s.a.v.) marhamat qildilar:
 — Ichida qarindoshlik aloqalarini uzganlar bor bo‘lsa, bunday millatga Allohning rahmati yog‘maydi.
Abu Hurayra Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan hikoya qilayotgan edi. Bir payt dediki:
 — Qon-qarindoshlik aloqalarini buzganlar yonimizda o‘tirmasin!
 Shu payt yig‘inda o‘tirgan bir yosh yigit o‘rnidan turdi, silai rahim qilmaydigan bir ammasi bor edi. O’shanikiga ketdi. Yarashdi. Ammasi undan uzr so‘rab kelganining sababini so‘rabdi, yigit Abu Hurayraning so‘zlarini aytibdi. Shunda ammasi: «bor, bu gapni oxirigacha bilib ol!» - debdi. Yigit davraga qaytib kelib, gapning oxirini so‘radi. Abu Hurayra shu javobni berdi:
 — Men Rasululloh (s.a.v.)dan eshitganman, ul tabarruk zot shunday degan edilar:
 — Millat ichida qarindoshlik aloqalarini uzganlar bor bo‘lsa, unga Allohning rahmati yog‘maydi!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 10 Noyabr 2008, 18:52:07
Tobaroniy hadisni bunday qayd etadi:
 — Millat ichida qarindoshlik aloqalarini uzganlar bor bo‘lsa, bu millatga farishtalar tushmaydi.
Yana Tobaroniy qayd etadi:
 — Ibn Mas’ud bomdod namozidan keyin bir jamoat ichida o‘tirardi.
Dediki:
 — Xudo haqqi, qon-qarindoshlik aloqalarini uzganlar bor bo‘lsa, oramizdan turib ketsin! Biz Rabbimizga duo o‘qimoqchimiz. Qon-qarindoshlik aloqalarini uzganlar bor bo‘lgan joyda osmon eshiklari yopiq bo‘ladi, duolar qabul bo‘lmaydi.
Buxoriy va Muslim qayd etadilar:
 Silai rahim, ARShga osig‘liqdir.
Derki:
— Kim mening haqimni o‘rniga qo‘ysa, Alloh unga yaqinlashadi, kim mendan uzoqlashsa, Alloh undan uzoqlashadi.
 Abdurahmon ibn Afv Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan rivoyat qiladi:
— Rasululloh (s.a.v.)dan eshitgandim, shunday deyardilar:
— Alloh buyuradiki: «Men Allohman, men Rahmonman, rahmni yaratdim va shuning uchun bir ismimni ikkiga bo‘ldim. Kim silai rahim qilsa, men unga yaqinlashaman va kimki uni uzsa, undan uzoq bo‘laman!»
— Foizning eng yomoni haqsizlik bilan bir musulmonning iffati va nomusiga qo‘l cho‘zmoqdir. Silai rahim Alloh tomonidan berilgan bir rahmatdirki, bir-biriga kirgizilib bir uy qurgan sinchlarga o‘xshaydi. Kim uni buzsa, Alloh ul kimsaga jannatni harom qiladi.
— Rahim (silai rahim), Allohning Rahmon ismidan bo‘linma va chatishib ketgan ildizlar ustiga qurilgan qurilmadir.
 Uch narsa ARShda osig‘liqdir:
1. Rahim (silai rahim). Derki: «Allohim, men sen bilan birgaman, ayrilmayman!»
2. Omonat. Derki: «Allohim, men sen bilan birgaman. Xiyonat qilmayman!»
3. Ne’mat. Derki: «Allohim, men sen bilan birgaman. Nonko‘rlik qilmayman!»
Buxoriy — Muslim qayd etadilar:
 - Kim Allohga va oxirat kuniga ishonsa, mehmonini izzat-ikrom qilsin. Kim Allohga va oxirat kuniga ishonsa, qarindoshlik aloqalarini uzmasin. Kim Allohga va oxirat kuniga ishonsa, yaxshi so‘ylasin, yo‘qsa sukut saqlasin!
Yana Buxoriy — Muslim qayd etadilar:
 - Kim, rizqi mo‘l bo‘lishini, ajali orqaga surilishini istasa, qarindoshlik aloqalarini uzmasin!
 Abu Yo’lo (Abu Yo’lo — to‘la ismi Abu Yo’lo al-Halim ibn Abdulloh al Xaliliy. «Al-Irshod» kitobining muallifi, o‘limi h. 446 yil.) qayd etadi:
 - Sadaqa, silai rahim... Alloh bu ikkisi bilan umrga
baraka ato qiladi, Su-i xotima (o‘lim chog‘i iymonsiz ketmoq)ni, makruh va xavfli narsalarni daf etadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 17 Noyabr 2008, 14:43:50
Yana Abu Yo’lo, Xos’omli (Xos’omli — Yamanda bir qabilaning ismi.) bir kishiga nisbat berib qayd etadi. Xos’omli:
 - Payg‘ambar (s.a.v.)ni yo‘qlab borgandim. Bir to‘da sahobalari bilan birga o‘tirgan ekan.
- Allohning Rasuli sizmisiz? — dedim.
- Xa, menman, - dedilar.
Dedim:
 - Ey Allohning Rasuli, Allohning yonida qaysi amal sevimliroq bo‘ladi?
Dedi:
— Allohga iymon keltirish!
Dedim:
— So‘ngra?
Dedi:
— Silai rahim!
Dedim:
 - Ey Allohning Rasuli, Allohning yonida eng yomon
amal nimadir?
Dedi:
— Allohga esh-sherik tanimoq?
 Dedim:
— So‘ngra?
Dedi:
— Silai rahimni uzmoq!
Dedim:
So‘ngra?
Dedi:
- Yomonlikka undamoq, yaxshilikdan qaytarmoq!
Buxoriy - Muslim qayd etadilar:
 —Alloh Rasuli(s.a.v.) bir safarda edi. Bir vaqt qarshisidan bir a’robiy (sahroyi arab) chiqib qoldi. U Payg‘ambar tuyasining tizginidan tutib:
 —Ey Allohning Rasuli (s.a.v.), menga meni jannatga yaqinlashtirib, do‘zaxdan uzoqlashtiradigan narsa to‘g‘risida xabar ber, - dedi.
 Payg‘ambar bir zum sukut saqladilar, keyin sahobalardan biriga bir qarab qo‘ydilar. Ana undan keyin shunday dedilar:
- Bu, hidoyatga yetib kepti!
Payg‘ambar (s.a.v.)ning bu so‘zini eshitgan a’robiy:
- Nima deding? — deya unga intildi.
Payg‘ambar (s.a.v.) yana takrorladilar:
- Bu hidoyatga yetib kepti!
So‘ngra Alloh Rasuli (s.a.v.) shularni ilova qildilar:
 — Allohga ibodat qilasan, unga hech qanday esh-o‘rtoq qo‘shmaysan. Namoz o‘qiysan, zakot berasan, silai rahim qilasan. Bas, qo‘yib yubor tuyani!
Undan uzoqlashgach, Alloh Rasuli (s.a.v.) shunday dedilar:
— Agar buyurganlarimga amal qilsa, jannatga kiradi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 17 Noyabr 2008, 14:47:11
Tobaroniy qayd etadi:
 — Alloh bir millatning o‘lkasini ma’mur qiladi, mollarini, mulklarini ko‘paytiradi. Holbuki, ularga g‘azabi bo‘lgani sababli yaratganidan beri ularga nazar qilgan emasdi.
Sahoba so‘raydi:
— Bu qanaqasi bo‘ldi,ey Allohning Rasuli? Rasul (s.a.v.) marhamat qiladi:
— Qon-qarindoshlik rishtalarini uzmaganlari uchun!
Ibn Hobbon va Bayhaqiy qayd etadilar:
 — Ey Allohning Rasuli, insonlarning eng xayrlisi qaysilari?
Aytdilarki:
 — Allohdan eng ko‘p qo‘rqqani, silai rahim qilgani, yaxshilikka undab, yomonlikdan qaytargani!
Ibn Hobbon va Tobaroniy qayd etadilar: Abu Zar hikoya qiladi:
— Do‘stim Payg‘ambar menga ba’zi go‘zal xulqlarni o‘rgatdilarO’git berib aytdilarki:
— O’zingdan yuksak bo‘lganlarga qarama, doimo o‘zingdan pastdagilarga qara.
O’git berib aytdilarki:
- Kambag‘allarni sev, ularning eng kambag‘allarini!..
O’git berib aytdilarki:
 - Qarindoshlaring seni kam eslasalar ham, sen ular bilan qarindoshlik rishtalarini uzma.
O’git berib aytdilarki:
 - Diningga mahkam bo‘lganing uchun sen bilan mazax ohangida so‘zlashuvchilardan qo‘rqma.
O’git berib aytdilarki:
- Achchiq bo‘lsa ham to‘g‘ri gapir, to‘g‘risini ayt.
O’git berib aytdilarki:
 «Lo hovla va lo Quvvata Illo Billoh!»ni juda ko‘p ayt. Chunki, bu jannat xazinalaridan bir xazinadir.
 Buxoriy — Muslimning va boshqa muhaddislarning kitoblarida qayd etiladi:
 Payg‘ambarimizning zavjai pokizalaridan Maymuna o‘z qullaridan birini Payg‘ambar (s.a.v.)ga aytib o‘tirmay, ozod qilib yuboradi. Payg‘ambar (s.a.v.) kelganda deydiki:
 - Xabaringiz bo‘ldimi, ey Allohning Rasuli! Men qulimni ozod etdim!
Rasululloh (s.a.v.):
- Sen o‘zingmi?
Maymuna:
-Ha!
Payg‘ambar (s.a.v.):
 - Xayrli ish qilibsan, ammo tog‘alaringga bersayding, sen uchun savob yanada ko‘proq bo‘lar edi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 17 Noyabr 2008, 14:50:37
Ibn Hobbon va Hokim (Hokim — to‘la ismi Muhammad ibn Abdulloh ibn Bayyi’ Hokimdir (hijriy 321-405). Somoniya davlatining Nishopur viloyatida qozilikda
bo‘lgan buyuk hadischilardan, shofe’iy faqihlaridan, o‘z asrining eng ulug‘
din olimi deb tanilgan bir zotdir. Bir qancha asarlari bor.) qayd etadilar:
- Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ga bir odam kelib dediki:
 - Men katta bir gunoh qilib qo‘ydim. Tavba etsam qabul bo‘ladimi va Alloh kechiradimi?
Rasululloh (s.a.v.):
— Onang bormi? Kelgan odam:
— Yo‘q! Rasululloh (s.a.v.):
— Xolang bormi? Kelgan odam:
— Bor! Rasululloh (s.a.v.):
— Unga yaxshilik qil!
 Buxoriy va boshqa muhaddislarning kitoblarida qayd etiladi:
 - Silai rahim qilgan, deganda o‘z sila (yaqin) kishisining mehr-oqibatini qabul qilgan kishini tushunmaymiz. Silai rahim qilgan, deb qarshi taraf qarindoshlik aloqalarini uzganda bunga javoban eski aloqalarni davom ettirgan kishini aytamiz.
 Termiziy (Termiziy — «Kutubi sitta»ning beshinchisi «Sunani Termiziy»dir.
Muallifi Hofiz Abu Iso at-Termiziy bo‘lib, hijriy 275 yilgacha yashagan.) qayd etadi:
 Doimo boshqalarga ergashadigan zaif fikrli kishilar bo‘lmangki, ular shunday deydilar:
 — Insonlar bizga yaxshilik qilsa, biz ham ularga yaxshilik qilamiz. Bizga zulm o‘tkazsalar, biz ham ularga zulm o‘tkazamiz. Siz insonlar yaxshilik qilsa yaxshilik qiladigan nafsingizni, yomonlik qilsa yomonlik qilmaydigan nafsingizga alishtiring!
Muslim qayd etadi:
Sahobalardan biri derki:
 -Ey Allohning Rasuli (s.a.v.), mening qarindosh-urug‘larim, yaqinlarim bor. Men qarindoshlik va yaqinlik aloqalarini davom ettiraman, ular uzaveradilar. Men ularga yaxshilik qilaman. Ular menga yomonlik qiladilar. Men ularga yaxshi va yumshoq muomala qilaman, ular menga johilona va qo‘pol muomala qiladilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 17 Noyabr 2008, 14:57:51
Rasululloh (s.a.v.) bularni tinglagandan keyin dedilarki:
 — Agar sen aytganingday bo‘lsang, bamisoli ularning ustiga qo‘r sepganday ish qilibsan! Sen shu holda davom etaver, Alloh ularga qarshi senga yordam berishi muqarrardir.
Tobaroniy, Ibn Huzayma (Ibn Huzayma — to‘la ismi Hofiz Muhammad ibn Ishoq bin Huzayma an-Nisoburiydir. Sahih hadis to‘plagan muhaddislardan biri. O’limi h. 311 y.) va Hokim qayd etadilar:
 — Sadaqaning eng xayrlisi ko‘ngliga dushmanlikni tukkan qarindoshga berilgan sadaqadir.
 Bu hadis Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning quyidagi hadisi ma’nosidadir:
 — Sen bilan qarindosh-urug‘lik aloqalarini uzganlar bilan sen aloqani davom ettir (Senga dushmanlik qilsalar ham, sen ularga do‘stlik qil).
 Bazzor (Bazzor - to‘la ismi Abu Bakr Ahmad ibn Amr al-Bazzor. Ilk musnad yozgan tafsirchilardan. O’limi hijriy 292 yil.), Tobaroniy va Hokim qayd etadilar:
 — Kimdaki uch narsa bor bo‘lsa, Alloh (qiyomatda) uning savol-javobini osonlashtiradi va unga rahmat yog‘dirib, jannatiga qo‘yadi.
Sahoba so‘radi:
— Uch narsa nima, ey Allohning Rasuli?
Rasul (s.a.v.) buyurdiki:
1. Seni mahrum qilganga sening iltifoting (Senga bermaganga sening berishing).
2. Sen bilan yaqinlikni uzganlarga sening silai rahim qilishing.
3. Senga zulm qilganlarni kechirishingdir. Mana shunday ish qilsang, Alloh seni jannatga qo‘yadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 17 Noyabr 2008, 15:02:21
ONAGA VA OTAGA YAXSHILIK

Buxoriy — Muslim qayd etadilar va ibn Mas’uddan rivoyat qiladilar: Ibn Mas’ud:
 — Ey Allohning Rasuli, Allohning nazdida qaysi amal sevimliroq?
Rasululloh (s.a.v.):
— Vaqtida o‘qilgan namoz! Ibn Mas’ud:
— Yana qaysi amal? Rasululloh (s.a.v.):
— Onaga va otaga yaxshilik! Ibn Mas’ud:
— Keyin qaysinisi? Rasululloh (s.a.v.):
— Alloh yo‘lida jihod!
 Muslim hadislarida va boshqa hadis kitoblarida qayd etiladi:
 — Farzand otaning haqqini hech qanaqasiga o‘tay olmaydi, faqat otasi kimgadir qul bo‘lib qolganini ko‘rsa va sotib olib ozod qilsa, u holda o‘tagan bo‘ladi.
Muslim qayd etadi:
 Payg‘ambarimiz (s.a.v.) huzuriga bir odam keldi va dediki:
 — Ey Allohning Rasuli, hijrat va jihod uchun sizdan ruxsat olgani keldim. Alloh yo‘lida savob ishlar qilmoqchiman. Bu gaplarni eshitgan Allohning Rasuli (s.a.v.) so‘radilar:
—Onang, otang hayotmilar?
— Ha, ikkisi ham hayot. Rasululloh (s.a.v.):
— Allohdan ajr olmoqchimisan? -Ha!
Rasululloh (s.a.v.):
—Bor ota-onangning oldiga, ularning ko‘nglini ol!
Tobaroniy qayd etadi:
Payg‘ambar (s.a.v.) huzuriga bir odam keldi, dediki:
 — Men Alloh yo‘lida jihod qilmoqchiman, faqat bunga kuchim yetmayapti!
Rasul (s.a.v.) so‘radilar:
— Ota-onangdan hayot bo‘lganlari bormi?
— Ha, onam sog‘lar! Rasul (s.a.v.):
 — Bor, Allohdan onangning ko‘nglini ko‘tarishni talab qil. Shunday qilsang, sen haj. umra va jihod qilganchalik ajr olasan!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 17 Noyabr 2008, 15:08:13
Yana Tobaroniy qayd etadi: Bir kishi dediki:
 — Ey Allohning Rasuli (s.a.v.). Alloh yo‘lida jihod qilgim keladi!
Rasul (s.a.v.) so‘radilar: Onang hayotmi? -Ha!
 Bor, uning oyoqlariga yiqil. Jannat o‘sha yerdadir!
Ibn Moja (Muhammad ibn Yusuf Firyobiy — ilk musnad (asoslari ko‘rsatilgan
hadis kitobi) yozgan mualliflardan bir (o‘limi hijriy 212 yil).) qayd etadi:
Bir kishi so‘radi:
 — Ey Allohning Rasuli, ota-ona farzand tufayli nimalarga erishadi?
Buyurdilarki:
— Ular sening jannating va jahannamingdir!
Tobaroniy qayd etadi:
 - Ota-onalaringizga yaxshilik qilingki, farzandlaringiz ham sizlarga yaxshilik qiladi. Iffatingizni asrangki, xotinlaringiz ham iffatli bo‘ladi!
Muslim qayd etadi: Rasululloh (s.a.v.) dedilarki:
 — Burni yerga tegsin, burni yerga tegsin, burni yerga tegsin!
So‘radilar:
— Kimning burni yerga tegsin, ey Allohning Rasuli?
Javob berdilarki:
 — Ota-onasining yoki faqat bittasining qariligini ko‘rgan bo‘la turib, jannatga kirolmaganning burni!
Tobaroniy qayd etadi:
 Alloh Rasuli (s.a.v.) minbarga chiqdi, «Omin, omin, omin!» - dedi va marhamat qildiki:
 — Yana Jabroil qoshimga keldi va menga dediki: «Ey Muhammad, kimgaki ota-onasidan birining qariligini ko‘rish nasib etsayu, unga yaxshilik qilmay o‘lib qolsa, u jahannamga kiradi. Xudo ko‘rsatmasin! Omin de!»
«Omin!» dedim.
 Keyin Jabroil shunday dedi: «Ey Muhammad, kim Ramazon oyiga yetishsayu, o‘lsa, lekin afv etilmasa, jahannamga kiradi. Xudo ko‘rsatmasin! Omin de!»
«Omin!» dedim.
 Keyin dedi: «Kimki, yonida sening isming zikr etilib turganda, senga salovot va salom keltirmay o‘lsa, jahannamga ketadi. Xudo ko‘rsatmasin! Omin de!»
«Omin!» dedim.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 17 Noyabr 2008, 15:20:20
Buxoriy — Muslim qayd etadilar:
Bir kishi Payg‘ambar (s.a.v.)dan so‘radi:
 — Ey Allohning Rasuli, yaxshilik qilishimga eng loyiq odam kim?
Rasululloh (s.a.v.):
— Onang!
— Keyin kim?
— Onang!
— Keyin kim?
— Otang?
Buxoriy - Muslim qayd etadilar:
Hz. Abu Bakrning qizi Asmo hikoya qiladi:
— Onam meni ko‘rgani kelardi. Lekin u Rasululloh (s.a.v.) ning vaqtida (Rasululloh (s.a.v.) tirikligida) butparast edi. Payg‘ambar (sa.v.)dan fatvo olmoqchi bo‘ldim. Dedimki:
— Ey Allohning Rasuli, onam meni ko‘rgani keldi, lekin islomga kirishdan qochib yuripti. Onam bilan yaxshi muomalamni davom ettiraveraymi?
Buyurdilarki:
— Ha, onang bilan yaqinlik rishtasini uzma!
Ibn Hobbon va Hokim qayd etadilar:
 —Allohning roziligi ota-onaning roziligidadir. Allohning siniqligi (xafaligi) ota-onaning siniqligidadir.
Abu Dovud (Abu Dovud - to‘la ismi Abu Dovud Sulaymon as-Sijistoiiy bo‘lib, hijriy 275 yilgacha yashagandir. Abu Dovudning «Sunan» asari «Kutubi sitta»ning to‘rtinchisidir va 4800 hadisni o‘z ichiga olgandir. «Jomi-us-sunan» nomli kitobila 500.000 hadis bor. Islom huquqchilari orasida ko‘p muhim o‘rni ta’kidlanadi.) va Ibn Moja qayd etadilar:
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 17 Noyabr 2008, 15:25:30
Bir kishi so‘radi:
 — Ey Allohning Rasuli, ota-onam o‘lgandan keyin ularga yaxshilik qilishning biror yo‘li bormi?
Rasululloh (s.a.v.) buyurdilar:
 — Ha, ularga bag‘ishlab duo o‘qimoq va istig‘for qilmoq, va’da qilib bajara olmagan narsalari bor bo‘lsa, uni o‘rniga qo‘ymoq, qarindoshlari va yaqinlariga silai rahim qilmoq (ya’ni o‘shalarni borib ko‘rmoq) va ularning do‘stlarini izzat-ikrom qilmoq! Muslim qayd etadi:
 — Bir kun Hz. Umarning o‘g‘li Abdulloh Makka yo‘lida bir a’robiy bilan uchrashib qoladi. Abdulloh unga salom beradi va uni o‘zi minib ketayotgan uloviga mindiradi, undan tashqari, boshidagi sallasini ham unga beradi. Karvonda birga ketayotgan Molik ibn Dinor deydiki: (hikoyaning davomi Dinor tilidan ketadi): Biz Abdullohga dedikki:
 — Xudo xayringni bergur, ular a’robiy, ozgina narsa bersang rozi bo‘lishadi.
Hz. Umarning o‘g‘li esa bizga shunday dedi:
— Buning otasi, mening otam Umar ibn Hattobning do‘sti va men Rasululloh (s.a.v.)dan eshitganman, shunday der edi:
— Yaxshilikning eng yaxshisi, farzandning o‘z otasi do‘stlariga silai rahim qilishidir.
 Ibn Hobbon qayd etadi: Abu Burda (Abu Burda — to‘la ismi Abu Burda Burrayyid ibn Abdilloh ibn Abu Burda, sahobalardan biri. Bir necha sahih hadislar to‘plagan.) hikoya qiladi:
 — Madinaga ketayotgan edim. Yo‘lga chiqishim oldidan Abdulloh ibn Umar kelib qoldi. «Men nega sening oldingga kelganimni bilasanmi?» - dedi. «Men: «Yo‘q» - dedim.
Dediki:
 — Men Rasululloh (s.a.v.)dan eshitganman, ul zoti kirom shunday deyardilar:
 «Kim otasiga silai rahim qilmoqchi bo‘lsa, otasi o‘lgandan keyin uning do‘stlarini va yor- birodarlarini ziyorat qilsin!»
 Gap shundaki, mening otam Hz. Umar bilan sening otang orasida birodarlik va do‘stlik bor edi. Shuning uchun ziyoratga keldim.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 30 Noyabr 2008, 18:36:42
Buxoriy — Muslimda va boshqa hadis kitoblarida qayd etiladi:
— Bizdan oldingi qavmlardan uch kishi tijorat maqsadi bilan yo‘lga chiqadilar. Bir vaqt yo‘lda yomg‘irga tutiladilar va bir g‘orga kirib panalanadilar. Lekin tog‘dan tushgan katta bir xarsang tosh g‘orning og‘zini to‘sib qo‘yadi. Shu ahvolda ular o‘zlariga shunday dalda bera boshlaydilar.
— Bu toshdan bizni faqat bir narsa qutqaradi! Oldin qilgan yaxshi amallarimiz hurmati bizni qutqarishini so‘rab, Allohga duo o‘qiylik!
Bu orada ichlaridan bir kishi shunday duo o‘qiydi: — Ey Allohim, mening qari onam va qari otam bor edi. Men ularga har oqshom sut ichirmagunimcha hech kimga qaramasdim. Bir kun ba’zi bir ehtiyojlarimni butlash uchun tashqariga chiqdim va oqibat ota-onamning sut ichadigan paytlariga yetib borolmay qoldim. Ular uxlab qolishgandi. Sutni sog‘dim. Ulardan oldin boshqalar ichishini hurmatsizlik deb bildim. Sut bordog‘ini qo‘lga olib, ularning uyg‘onishini kutdim. Bu kutish shafaq qizargunga qadar davom etdi. Tong otganda ular uyg‘ondilar va sutlarini ichdilar. Allohim, agar buni yolg‘iz sening rizong uchun qilgan bo‘lsam, bu falokatdan bizni qutqar!
Bu duo paytida tosh bir oz jildi. Lekin hali chiqqulik emas edi.
Ikkinchi shaxs, ammasining qizi bilan zino qilmoqchi bo‘lib, Alloh rizosi uchun unga tegmaganini aytib, Rabbiga duo qildi va toshning ochilishini so‘radi. Tosh yana bir oz jildi, lekin hamon chiqqulik emas edi.
Uchinchi shaxs shunday duo aytdi:
 - Allohim, mening kunbay ishlaydigan bir ishchim bor edi. Haqining bir qismini mendan ololmay ketgan edi. U ketib qolgandan keyin men uning puliga bir qo‘y olgandim.
Bu qo‘y ko‘payib bir suruv bo‘ldi. Yillar o‘tib, qarolim haqini olgani kelganida uning puliga olingan qo‘y suruv holiga kelgandi. Men u qo‘ylarning hammasini o‘ziga taqdim etdim. Agar buni sening rizong uchun qilgan bo‘lsam, bizni bu toshdan qutqar!
 Shundan so‘ng tosh tamoman surildi va ular g‘ordan qutuldilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 30 Noyabr 2008, 18:44:51
ZAKOT VA XASISLIK

Alloh buyuradi:
- Alloh fazlu karami bilan ato qilgan narsalarning zakotini berishga baxillik (xasislik) qilgan kimsalar hargiz bu qilmishlarini o‘zlarini uchun yaxshilik deb hisoblamasinlar! Yo‘q, bu qilmishlari o‘zlari uchun yomonliqdir.
Baxillik qilib bermagan narsalari qiyomat kunida bo‘yinlariga o‘ralajak! (Barcha jonli-jonsiz narsalar ketar va) osmonlaru yer meros bo‘lib, Allohning o‘ziga qolur. Alloh qilayotgan amallaringizdan xabardordir.
(Ol-i Imron surasi, 180-oyat.)
Bas, sizlar uning o‘ziga (Allohga) to‘g‘ri bo‘lingiz (unga sherik qo‘shmang) va undan mag‘firat so‘rangiz! Sherik qo‘shganlarning holiga voy! Ular zakot bermaydilar, oxiratni inkor etuvchilar ham yolg‘iz shulardir! (fussilat surasi, 6-7-oyatlar.)
Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning bu mavzuda aytgan hadislari:
— Qiyomat kuni molining zakotini bermagan biron kimsa chetda qolmaydi; zakoti berilmagan mol kuchli va qudratli bir ilon holiga keltiriladi va zakot bermagan kishining bo‘yniga o‘raladi!
— Ey ummatim. Dunyoda besh xususiyat borki, shularga mubtalo bo‘lishingizdan va shu xususiyatlarga ega bo‘lishingizdan qo‘rqib, Allohga sig‘inaman.
1. Yomon xotinlarning yuzaga chiqishi, fahsh va axloqsizlikning butun jamiyatni qamrab olishi. Jamiyatda bunday xususiyat paydo bo‘lsa, bu jamiyatning allomalari, salaflari hech ko‘rmagan og‘riqlarga, yurak sanchiqlari va turli jabru jafolarga duchor bo‘ladilar.
2. O’lchovda-tortishda hiylagarlik, bila turib nuqson qilishlar. Bu holda ocharchilik va yetishmovchilik yuz beradi. Davlat kattalari xalqqa zulm qiladilar.
3. Mollarining zakotini bermasliklari. Bu hol yuz bersa, ko‘kdan yomg‘ir yog‘maydi. Shunday bo‘ladiki, yer yuzida hayvonotdan chiqqanini aytmasa, bir tomchi ham nam ko‘rmaydilar.
4. Allohning va Rasulining ko‘rsatgan go‘zal axloq tarzlariga rioya qilmasliklari. Bu hol yuz bersa, Alloh ularning ustiga tashqaridan dushman yog‘diradi. Qo‘l ostidagi narsalarining ba’zilarini boy beradilar.
5. Davlat kattalarining Haq kitobi asosida ish yuritmasliklari. Bu holda Alloh ularga ichki notinchlik beradi. Odamlar bir-birlari bilan kelisholmaydilar, bir-birlariga yomonlik qiladilar. Jamiyatda har taraflama notinchlik ortib boradi.
 —Alloh faqat o‘layotganda saxiylashgan, lekin umr bo‘yi xasislik qilgan kishidan g‘azablanadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 30 Noyabr 2008, 18:50:40
—Mo‘min odamda ikki xususiyat bo‘lmasligi kerak:
1. Xasislik.
2. Yomon fe’l.
— Allohning ont ichib bildirishicha, xasis jannatga kirmaydi.
— Xasisliqdan saqlaning! Chunki xasislik insonlarni zakot bermaslikka undaydi. Silai rahim qilmaslikka undaydi. Jinoyatga, bir-birlarining qonini to‘kishga undaydi. Oqibatda insonlar zakot bermaydilar. Silai rahim qilmaydilar, qon to‘kadilar. Alloh badfe’llikni yaratdi va badfe’l odamlarni xasislik va mol atrofida tavof ettirdi.
Hasan Basriydan xasislik haqida so‘radilar va u shu javobni berdi:
 Xasislik — kishining yordam sifatida berishi kerak bo‘lgan o‘z narsalarini e’tiborsiz qoldirishi, mol-mulkini qattiq ushlab, biron kimsaga hech narsa bermaslikni sharaf deb bilishidir. Mol-dunyoga berilish, hoyu-havas, kambag‘al bo‘lib qolishdan qo‘rqish va bola-chaqaga ortiqcha mehr qo‘yish (bolamning hamma narsasi bo‘lsin, kambag‘allikni ko‘rmasin degan tushuncha) xasislikka boshlovchi narsalardir. Shuning uchun hadisda bildiriladi:
— Bolani qattiq sevish xasislikka yetaklaydi. Insonlarning ba’zilari esa na molining zakotini beradi, na o‘zi yeydi, na bola-chaqasiga yediradi. Uning butun zavqi pullarini tomosha qilish va bu pullarni o‘z qo‘lida tutishdan iboratdir. Holbuki, u o‘lishini ham biladi!.. Shuning uchun shoirlar bu mavzuda shunday deydilar:
Ey qarindosh, bilib qo‘yki, insonlar bor hayvonday, Nazar solsang: ko‘zi ochiq, esli-hushli insonday...
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 30 Noyabr 2008, 19:02:09
Mol-dunyosi zarar ko‘rsa o‘ylab yotar beado, Ammo dini yo‘q qilinsa yuraverar beparvo.
Xasislik bir xastalikdir, insonga hech yarashmas, Iymoni but aqllilar xasislarga qarashmas.
Xasis odam boyman, deya chuchvarani sanar xom. Qasam ichib aytamanki, aldanadi u mudom.
U dunyoni bir lahza ham o‘ylamaydi kasofat, Oxiratga ikki qo‘li quruq borar oqibat.
Do‘stlar! Moldan naf ko‘rmasa bir g‘aribi notavon, «Mol manim!» deb o‘ylamang hech, sizga qolmas hech qachon. O’tib ketar vorislarga u mol oxir-oqibat, Xasis uchun oxiratda ajralmas do‘st - nadomat.
Bishr deydiki:
 Xasis bilan uchrashib qolmoq kishiga g‘amginlik beradi. Unga nazar solgan kishining ko‘ngli cho‘kadi. Qadim-qadimdan olijanob arab qavmlari xasislikdan va qo‘rqoqlikdan or qilardilar. Och-yalang‘och qolaman deb qo‘rqma aslo, beraver! Rizq azaldan bo‘lingandir, o‘ynab-kulib yuraver!
Xasislikdan foyda kamdir bu vafosiz dunyoda, Bergan bilan kam bo‘lmassan, baxting bo‘lur ziyoda.
Ko‘rdim juda ko‘p insonni - jo‘mardlarga do‘st ular, Hech ko‘rmadim, o‘yla axir, kim xasisga do‘st bo‘lar?! Xasislikdan zarar ko‘rgan baxillarni ko‘rdim ko‘p. Nafsim xasis bo‘lmasin, deb izzat-ikrom qildim xo‘p.
 Boshqa birovlarga zahmat yetkazib, topgan narsasining zavqini ham, mazasini ham seza olmaslik va yaxshilikni ko‘rolmaslik kabi tuban xususiyatlar xasislarga xosdir. Shuning uchun shoir bu haqiqatni ifodalagan she’rida shunday deydi:
Molga faqat ochko‘zlikla mol qo‘shadi bot, Vorisiga qolar molni qilar ehtiyot.
Tozi itday ov tutadi, o‘zi och mudom Xayolida boshqa birov yeydigan taom.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 30 Noyabr 2008, 19:50:36
Imom A’zam (Imom A’zam - Hanafiy mazhabining imomi. Asl ismi Abu Hanifa ibn Sobitdir (hijriy 80-150). Abbosiylar davrida yashagan. Fiqh ilmining eng ilg‘or vakili bo‘lib, bu ilmni bir yerga jamlash, rivojlantirish, qiymat va e’tiborini orttirishda juda katta xizmatlar qilgan. Uning g‘oyalari umumbashariy va taraqqiyparvar bo‘lgani uchun Islom olamining deyarli 70 foizi uning mazhabiga asoslanadi. Shu jumladan, bizning Turkiston musulmonlari ham Imom A’zam mazhabiga tayanadilar.) deydiki:
 —Men xasisni odil bo‘lishi mumkin deb aytolmayman. Chunki, xasislik xasisni bir holatni kuzatishga va ipidan-ignasigacha tadqiq etishga yetaklaydi. Ichida har doim aldanish qo‘rquvi bo‘ladi. Shuning uchun haqini ortig‘i bilan oladi. Bu tabiatga ega bo‘lgan odam o‘zidan ko‘ngli to‘q bo‘lishga loyiq emasdir.
Bir kun Yahyo Alayhissalom Iblisga duch kelib qoldi. Yahyo Alayhissalom:
 — Qanday odamlarni hammadan ko‘proq sevasan va qanday odamlar hammadan ko‘proq achchig‘ingni keltiradi?
Iblis:
 — Hammadan ham yaxshi ko‘rganim xasis mo‘minlardir, eng ko‘p achchig‘imni keltiruvchilar saxiy fosiqlardir.
Yahyo Alayhissalom:
— Nega bunday?
Iblis:
 - Chunki mo‘minning xasisligi menga kifoyadir. Holbuki, jo‘mard fosiqqa kelsak, men uni Alloh, jo‘mardligi tufayli, afv etib yuborishidan qo‘rqaman.
 Iblis shularni aytib yana yo‘lga tusharkan, o‘z gapiga shularni ilova qildi:
- Sen Yahyo bo‘lmasayding senga xabar bermas edim.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 30 Noyabr 2008, 19:54:43
HOYU-HAVAS YOKI ORZU-HAVASLARNING BITMAS-TUGANMASLIGI

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) marhamat qiladilarki:
 - Ey ummatim, siz uchun qo‘rqqanlarimning eng qo‘rqinchlisi ikki narsadir:
1. Hoyu-xavas.
2. Havoyi nafsga berilmoq.
Hoyu-havas oxiratni unuttiradi. Havoyi nafsga berilish esa kishini to‘g‘ri yo‘ldan adashtiradi.
- Men uch narsa kishini uch narsaga hech shak-shubhasiz mubtalo qilajagiga kafilman:
1. Mol-dunyoga butun borlig‘i bilan tashlanmoq Bu shunday bir qashshoqlik keltiradiki, ortiq undan keyin boylik bo‘lmaydi. Ya’ni butun borlig‘ini dunyoga bag‘ishlagan kimsa qanchalik boylik orttirgan bo‘lmasin, o‘zini boy bo‘lgan ko‘rmaydi (baxtsizlik izma-iz yuradi).
2. Dunyoda ochko‘z bo‘lmoq. Bu odamga shunday bir mashg‘ullik keltiradiki (ya’ni odamni ishga shunday bog‘lab tashlaydi-ki). Unda hech bir ibodat, hech bir xayrli ish uchun bo‘sh vaqt qolmaydi. Chindan ham dunyoga to‘ymaydigan kimsaning ibodat va boshqa xayrli ishlar uchun bo‘sh vaqti yo‘kdir.
3. Dunyo moliga xasislik. Bu shunday bir qayg‘u, shunday bir tashvish olib keladiki, ortiq undan keyin sevinch va farog‘at yo‘q. Ham o‘ziga, ham o‘zgaga xasislik qiluvchi kimsa moliga ko‘p mol qo‘sholmayotganidan siqilib yuradi.
Ba’zi buyuklarimizning bu mavzudagi so‘zlari: Abu ad-Dardo:
 - Ey insonlar, uyalmaysizmi? Bino qurasizda, ichida o‘tira qolmaysiz. Yana orzu-havaslar bilan mashg‘ul bo‘lasiz, oxiriga yetolmaysiz. Dunyo molini to‘playsizda, qanoat qilib yeya-qolmaysiz. Sizdan oldingi qavmlar sizdan ziyodaroq dunyolik to‘plagandilar va sizday hoyu-havaslar bilan ovora bo‘lgandilar. Lekin, shunday kun keldiki, dabdabali binolari mozorlikka aylandi; orzu-xavaslari ularni aldadi; to‘plagan dunyoliklari mahv bo‘ldi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 01 Dekabr 2008, 22:39:52
Hz. Ali:
 — (Hz. Umarga xitoban) Ikki do‘stingga (Hz. Payg‘ambar (s.a.v.) va Hz. Abu Bakr) qo‘shilishni istasang, yamoq ko‘ylak va yamoq poyabzal kiy. Hoyu-havasga berilma. To‘yib ovqatlanma.
 Hz. Odam o‘g‘li Shitga quyidagi besh narsani nasihat qilgan va u ham o‘lmasdan burun o‘g‘illariga nasihat qilishini buyurgan edi:
1. O’g‘illaringga ayt: dunyoga ochko‘zlik qilmasinlar, undan o‘zlarini xalos tutsinlar. Men abadiy jannatda ochko‘zlikka berildim. Shu tufayli Alloh meni jannatdan chiqardi.
2. O’g‘illaringga ayt: xotinlarning havoyi nafsiga asir bo‘lmasinlar. Men o‘z xotinimning havuyi nafsiga asirligim tufayli taqiqlangan mevadan yedim. Keyin afsus qildim.
3. O’g‘illaringga ayt: qiladigan ishlarining oqibatini o‘ylasinlar. Agar men qilayotgan ishimning oqibatini o‘ylagan bo‘lsaydim, bunday og‘ir ayriliqqa duchor bo‘lmas edim.
4. O’g‘illaringta ayt: qalblari biron narsadan hadiksirasa, undan uzoqlashsinlar. Men taqiqlangan mevadan yeya boshlagan paytimda, yuragim bir hapriqqan va hadiksiragan edi, lekin men orqaga qaytmadim va uzoqlashmadim, keyin nadomat meni bog‘lagandan bog‘layverdi. 
5. O’g‘illaringga o‘git berki: kengash bilan ish qilsinlar. Agar men malaklar bilan kengashgan bo‘lsaydim, bunday ayriliqqa duchor bo‘lmas edim.
Mujohid:
 — Abdulloh ibn Umar menga dediki: «Tong vaqtida shomgacha, shom vaqtida tonggacha bora olaman, deb kerilma. O’lmasdan oldin hayotning qadrini bil, uni ezgu ishlarga sarfla.
Hastalikdan oldin sog‘likning qadriga yet. Chunki ertaga kim bo‘lishing noma’lum».
Rasululloh (s.a.v.) sahobalaridan so‘radilar:
— Hammangiz jannatga kirishni istaysizmi? Sahoba:
— Ha, ey Allohning Rasuli!
Rasul (s.a.v.):
— Cheksiz orzu-havaslarni qo‘ying, Allohdan hayo qiling!
Sahoba:
— Biz hammamiz Allohdan hayo qilamiz.
Rasul (s.a.v.):
— Shunchaki uyalish bu Allohdan hayo qilish emas. Allohdan hayo qilish qabrni va mahv bo‘lajagimizni xotirda tutish demak. Allohdan hayo qilish ichi-tashini va qalbini yomon niyatlardan va yomon fikrlardan asrash demakdir. Kimki, joni oxiratda yaxshi hayot qozonishini xohlasa, bu dunyoning dabdabasidan qochsin. Mana shu nuqtada kishining Allohdan hayo qilishi boshlanadi va bu hayo uni Alloh do‘stligi sari eltadi.
— Bu ummatimning birinchilari dunyo zavqi va dabdabalaridan qo‘l tortish bilan shafoat va najot topadilar. Ummatimning so‘nggilari esa xasislik va hoyu-havas bilan falokatga uchraydilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 26 Dekabr 2008, 21:38:39
 «Ummul-munzir» («Ummul-munzir» - «umm» degani «ona» ma’nosini, «munzir» esa,
«noxush xabar berib qo‘rqituvchi» ma’nosini bildiradi. Kitob muallifini aniqlay olmadik.) degan kitobda shunday hikoya qilinadi:
— Bir oqshom Alloh Rasuli (s.a.v.) bir jamoatga qo‘shildilar va ularga: «Ey insonlar, Allohdan uyalmaysizmi?» -dedilar. Jamoat: «Nega bunday deyapsiz, ey Rasululloh?» -deganda, Rasuli Akram (s.a.v.) shularni aytdilar:
— Yemay-ichmay, mol to‘playsiz. O’zingiz ko‘rmaydigan kunlar uchun cheksiz orzu-havaslarga berilasiz. O’zingiz ichida istiqomat qilmaydigan binolar qurasiz.
Abu Said Hudriy (Abu Said Hudriy - Hz. Muhammad s.a.v.ning sahobalaridan.) hikoya qiladi: Usoma ibn Zayd, ( Usoma ibn Zayd — to‘la ismi Usoma ibn Zayd ibn Xorisa. Hadis roviylaridan. Vafoti mil. 673 yil.) badalini bir oy keyin berish sharti bilan Zayd ibn Sobitdan 100 tillaga bir qul sotib olgandi. Buni eshitgan Rasululloh (s.a.v.) shunday dedilar:
 — Badalini bir oy keyin bermoqchi bo‘lib qul sotib olgan Usomadan xavotir olmaysizmi? Usoma hoyu-havasga berilgan odam. Borlig‘im qudrat qo‘lida bo‘lgan Allohga qasam ichib aytamanki, men qovoqlarimning har ochilishida, yana bir yopilmasdan burun ruhim Alloh tomonidan olinishi mumkin, deb hisoblayman. Bir yonimga o‘girilgan chog‘imda, jonim tanimda ekan, yana ikkinchi yonimga o‘girilolmasligim mumkin, deb o‘ylayman. Og‘zimga bir luqma olganda, uni yutmasdan o‘lishim mumkinligiga ham aminman!
Keyinroq Alloh Rasuli (s.a.v.) shularni aytdilar:
Ey Odam o‘g‘illari, agar aqlingiz bo‘lsa, nafsingizni o‘lik sanang. Borlig‘im qudrat qo‘lida bo‘lgan Alloh nomiga qasam ichib aytamanki, sizning boshingizga tushajagi va’da qilingan narsalar muqarrar yuz berajakdir. Siz undan qochib qutulolmaysiz!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 26 Dekabr 2008, 21:40:40
Ibn Abbos rivoyat qiladi:
— Rasululloh (s.a.v.) kichik hojatga ketdi va hojatdan keyin tosh-kesak bilan tayammum qila boshladi. Men unga yaqin joyda suv borligini aytgandim, u menga shunday dedi:
— Menga ta’minot berilmadi... Balki suvga yetguncha jonim chiqar. Yana hikoya qilinishicha, bir kun Payg‘ambarimiz (s.a.v.) qo‘llariga uch tayoq oldilar. Birini oldilariga, ikkinchisini yonlariga qo‘ydilar. Uchinchi tayoqni esa uzoq bir yerga otdilar. So‘ngra so‘radilar.
— Nima bu?
 Sahoba: «To‘g‘risini Alloh va Rasuli biladi!» - deganda, Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shularni aytdilar:
 — Manavi oldimdagi inson. Bu yonimdagi ajal. Anavi uzoqqa otganim esa orzu-havasdir. Inson, o‘zidan ko‘p uzoqlarda bo‘lgan orzu-havaslarga yetishmoqchi bo‘ladi va uzluksiz ishlay boshlaydi. Lekin, ajal unga yaqinroq joyda bo‘lgani uchun, u orzu-havasga yetishmasdan burun, ajal uning yoqasidan oladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 26 Dekabr 2008, 21:50:51
HAROMDAN QOCHISH

Allohga itoat etmoq - uning farz qilganlarini to‘kis (harfma-harf) ado etmoq, harom qilgan narsalaridan qochmoq va u chizib bergan chegaradan chiqmaslik deganidir.
Mujohid: «Dunyodan bo‘lgan nasibangni ham unutmagin» (Qasas surasi, 77-oyatning bir qismi.)ma’nosidagi oyatni izohlab, shunday dedi:
 — Bu yerda «Nasiba» deganda kishining Allohga itoat etishi nazarda tutilgandir.
 Ey o‘quvchi, bilib qo‘yki. Itoatning asosi OLLOHNI BILISH, UNDAN QO’RQISH va OLLOH UCHUN O’Z HARAKATLARINI NAZORAT QILIB BORISHdan iboratdir. Kishi bu uch asosdan mahrum bo‘lsa, iymon haqiqatini idrok etolmagani demakdir. Chunki Allohni to‘la bilmoq faqat uni tanish orqali bo‘ladi. Uning borligiga, har narsaning yaratuvchisi ekanligiga, har narsani bilishiga, har narsaga kuchi yetishiga va o‘tkinchi mavjudotlarning ilmi hech qachon uning ilmini qamray olmasligiga, vahmlar aqldan tashqarida yuz berishiga ishonish Allohning har narsadan xabardor ekanligiga va uning o‘xshashi yo‘qligiga inonish bilan bo‘ladi.
Bir a’robiy Muhammad ibn Ali ibn Husayn (Muhammad ibn Ali ibn Husayn - shia olimlaridan (o‘limi 381-991 y.)) ga shunday deydi:
— Ibodat qilayotganingda Allohni ko‘rdingmi?
Muhammad ibn Ati:
 — Men o‘zim ko‘rmagan zotga ibodat qiluvchilardan emasman.
A’robiy:
— Qanday ko‘rding?
Muhammad ibn Ali:
 — Uni biz tushungan ma’noda ko‘z bilan ko‘rilmaydi. Faqat iymon haqiqati orqali yurak bilan ko‘riladi. U, bizning SEZGILARIMIZ ila idrok etilmaydi. U insonlarga o‘xshamaydi. ALOMATLARI ila bilinadi, o‘ziga xos VASFU SIFATLARI bor. Taqdir va hukmlarida zulm qilmaydi. Mana shu Allohdir. Koinotda undan boshqa ibodatga loyiq biron zot yo‘q. Yeru Osmonning egasidir U.
Bu gapni eshitgan a’robiy dediki:
 — Ha, Alloh elchilikni kimga berishni juda yaxshi bilgan zot ekan.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 26 Dekabr 2008, 22:22:03
Ka’b al-Axborning shunday degani rivoyat qilinadi:
 — Agar Odam o‘g‘illari mendan zarracha ortiqroq Allohning qudratini sal yaqinroqdan bilgan bo‘lsalar edi, suv ustida yurar va shamol bilan birga uchar edilar. Allohni idrok etishdan ojizligiga iqror bo‘lgan zotning bu iqrorini iymon hisoblab, Rabbimizni yomonlik va yaramasliklardan pok bilaylik. Axir, Allohning ne’matlariga sazovor bo‘lgan kishining bu ne’matlar shukrini ado qilishdan ojizligiga iqror bo‘lishi ham Rabbimiz tomonidan «bandasining shukronasi» sifatida qabul qilinayotir-ku!
Mahmud Varoq (Mahmud Varoq - o‘rta asr arab shoirlaridan.) shunday deydi:

Ne’matiga shukrim ham ne’mat ekan, unda, Bu ne’matga ham mendan shukur vojib kunda.

Ne’matiga shukr etsang - Alloh lutfi fuzun,-Kunlaring ham, umring ham bo‘lar ekan
uzun.


Allohdan sevinch kelsa odam bahra olur, G’am ketidan muqarrar, savob kelib
qolur.


Sevinchda ham, g‘amda ham sirli ne’mat bordir, Vale akdi qosirga ummon-qita
tordir.


Kishi, Allohni tanigan zahoti o‘zining banda (qul) ekanligini tan olishi kerak: Qalbga iymon o‘rnashgan zahoti Allohga ibodat va itoat qilish vojib bo‘ladi.
Iymon ikki asosdan iboratdir:
1. Zohiriy iymon.
2. Botiniy iymon.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 26 Dekabr 2008, 23:10:54
 Zohiriy iymon inonganini til bilan aytishdan iboratdir. Botiniy iymon esa, yurakdan inonmoqdir. Mo‘minlar Allohga itoat va unga yaqinlik darajasiga qarab bir-birlaridan farqlanadilar. Iymon ularni bir boshpana ostiga oladi. Allohning hukmiga rozi bo‘lish, tavakkul etish, amallarni yolg‘iz Alloh uchun qilish bilan daraja jihatidan yuksalmoq va Rabbining marhamatiga noil bo‘lmoq borasida ayri-ayri darajalarga ega bo‘ladilar.
 IXLOS: kishi ado etgan ibodatlari va boshqa xayrli ishlari uchun Alloxdan mukofot kutmasligi kerak. Chunki kishining o‘zini ham, qilgan ishini ham yaratuvchi Allohdir. Agar kishi savob olish va azobdan qutulish orzusi bilan Allohga itoat etsa, bu tom ma’noda ixlosli iymon emas. Chunki, u o‘z manfaati uchun ishlaydi, deganidir. Shuning uchun ham Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan rivoyat qilingan bir hadis shundaydir:
 - Orangizda birontangiz faqat qo‘rqqanidan ish qiladigan yomon it singari bo‘lmang. Ish haqi oldindan berilmasa ishlamaydigan mardikor singari ham bo‘lmang.
Alloh aytadiki:
- Odamlar orasida Allohga dinining faqat bir tarafidan tutib ibodat qiladigan kimsalar ham bor. Agar ularga yaxshilik yetsa xo‘p-xo‘p, bordiyu biron fitna-baxtsizlik yetsa, dindan yuz o‘girib ham keturlar. Undoq kimsa bu dunyoda ham, oxiratda ham ziyon ko‘rur. bu esa ochiq-aniq ziyondir.(Haj surasi, 11-oyat.)
 Allohning bizga atagan ko‘p ne’matlari va marhamatlari bor. Shuning uchun unga ibodat va itoat etishimiz vojib. Undan tashqari, asosan, itoat etganlarni mukofotlash, adashganlarni esa jazolash uchun Alloh ibodat qilishni bizga amr etgandir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 01 Yanvar 2009, 16:51:53
TAVAKKUL: tavakkul ehtiyoj onlarida Allohga ishonmoq, zarurat paytlarida unga suyanmoq va musibat chog‘larida ko‘ngilni keng qilib, matonat ko‘rsatmoqdir. Allohga tavakkul qilganlar, har narsa Allohning taqdiri bilan sodir bo‘lishini biladilar. Sabablar esa Allohning hukmidadir. Tavakkul qilganlar ajdodlariga, avlodlariga, mollariga, mulklariga mag‘rur bo‘lmaydilar, ularga suyanmaydilar, ularga ishonib ketmaydilar. Faqatgina Allohning hidoyati bilan barcha ishlari, barcha mushkullarini Allohga havola qiladilar. Kim Allohga tavakkul qilsa, Alloh uning ehtiyojini qoplovchi bo‘ladi.
 RIZO: taqdiri ilohiy qay tarzda yuz bermasin, nafsning buni ma’qullashi, qismatga rizolik ko‘rsatishidir. Ba’zi olimlar shunday deydi:
 - Insonlarning Allohga eng yaqin bo‘lgani uning taqsimi ilohiysiga eng ko‘p rozi bo‘lganidir.
Mana bular ham ba’zi hikmat ahlining so‘zlaridandir:
 - Qanchadan-qancha sevintiruvchi narsalar borki, ular musibatdir, xastalikdir. Va qanchadan-qancha xastaliklar va qayg‘ular borki, ular xayrdir, shifodir.
Bir shoir shunday deydi:

Bordir senga ko‘z ko‘rmagan noz-ne’matlar, Ammo bular yog‘dirar ko‘p musibatlar.

Sabr qil, bor musibatda yorug‘lik ham, Har g‘am ichra bir sevinch bor, sevinchda g‘am.

 Bu mavzuda biz musulmonlarga Allohning ushbu oyati yetarlidir:
- Sizlar o‘zingiz uchun yaxshi bo‘lgan narsani yoqtirmasligingiz va siz uchun yomon bo‘lgan narsani yaxshi ko‘rishingiz mumkin. Alloh bilur, sizlar bilmassiz.( Baqara surasi, 216-oyatdan.)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 01 Yanvar 2009, 17:09:01
Ey aziz o‘quvchi, bilib qo‘yki, odam kayfiyatiga qarab yashashni bir chetga otmaguncha chinakamiga Allohga itoat etgan bo‘lmaydi.
 Bu mavzuda hikmat ahllarining ba’zi so‘zlari shundaydir:

 - Qalb pardasi bilan pardalanmagan o‘git eng ta’sirli o‘gitdir. Dunyoga sig‘inish va kayfiyatga qarab yashash bir pardaga o‘ralish demakdirki, bu narsa qalbga haqiqat sevgisi kirishiga to‘sqinlik qiladi.

- Dunyo bir soatlidir, sen bu vaqt ichida Allohga itoat qil!

Abulvalid Bojiy (Abulvalid Bojiy - o‘rta asr arab shoirlaridan.) shunday deydi:

Nechun yurmay haq yo‘ldan, nechun xasis bo‘lay man? Bir soatli umr bu - Rabbim haqqin to‘layman!

Bir odam Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ga derki:
— Men o‘limdan qo‘rqaman va nafratlanaman! Alloh Rasuli (s.a.v.) so‘radi
— Mol-mulking bormi?
Odam:
-Ha!
Alloh Rasuli (s.a.v.):
 — Yo‘qot molingni (o‘lmasdan oldin yaxshi ishlarga sarfla!) Chunki mol qayerda bo‘lsa, odam ham o‘sha yerda bo‘ladi.
Hz. Iso shunday deydi:
— Kishining yaxshiligi uch narsada ma’lum bo‘ladi:
1. Suhbatda. 
2. Qarashda.
3. Sukutda.

Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 01 Yanvar 2009, 17:13:29
Kimki so‘zlashganda ilohiy axloq asoslaridan tashqarida bo‘lsa, ishlari behudadir.
Kimki qarashlari ishga yaroqsiz bo‘lsa, nokerak yerlarda o‘ralashib yursa, xatolardan qutulolmaydi.
Kimki sukut qilgani holda, bu sukutini tafakkur yo‘lida ishlatmasa, ermak bo‘lishi muqarrardir.
Kayfiy yashashni tark etish dunyoviy fikrlarni va dunyo kayf-safolarini qalbdan haydash demakdir. Halol bo‘lmagan narsalarga nazar tashlashdan saqlanish kerak. Chunki, halol bo‘lmagan narsalarga qarash qalbni ma’nan o‘ldiruvchi bir o‘q, unga zulm etuvchi sultondir. Shuning uchun ham Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shunday buyuradilar:
 — Halol bo‘lmagan narsalarga qarash naq Iblisning o‘qiga nishon bo‘lish demaqdir. Kim Allohdan qo‘rqqanidan halol bo‘lmagan narsalarga qarashni tark etsa, Rabbi unga shunday bir iymon beradiki, bu iymonning totini u qalbida his etadi.
Hikmat ahlining bu xususdagi ba’zi so‘zlari:

— O’ngda-so‘lda duch kelganga nazar tashlayverishning oxirida qattiq afsuslanishlar ko‘p bo‘ladi.

— O’ngu so‘lga qarayverish g‘ayriaxloqiy hodisalarni yuzaga keltiradi, insonni razil qiladi, jahannamda uzoq muddat qolishiga sabab bo‘ladi.


Ko‘zlaringga ega bo‘l. Agar ularni erkin qo‘yib bersang, axir bir kun seni yomonlikka olib boradi. Holbuki, ularga ega bo‘lsang, barcha boshqa a’zolaringga ham ega bo‘la olasan.
Aflotundan so‘raydilar:
 - Qalb uchun qay biri zararliroq: quloqmi (eshitilgan narsalarmi), yoki ko‘zmi (qarashlarmi)?
Aflotunning javobi:
 - Ko‘z ila quloq qalb uchun bir qushning ikki qanoti o‘rnidadir. Qush faqat qo‘sh qanot bilan ucha oladi, qo‘sh qanot bilan oyoqda tura oladi. Ba’zan qanotlardan birining patlari yulinadi, muvozanat buziladi. Shu tufayli zo‘rg‘a oyoqqa turadi (Quloq eshitgan luzumsiz, harom narsalar va ko‘z ko‘rgan luzumsiz, harom narsalar qalbga bir xil darajada zararlidir).
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 01 Yanvar 2009, 17:36:43
Bir odam bir qulga qarab kular va uni mensimasmish. Buni ko‘rgan komil bir kishi u odamga shunday debdi:
 - Ey aqlsiz odam, ey qalbsiz odam, ey ko‘zlari ma’nan xarob bo‘lgan odam! Yelkangdagi yozuvchi va qilgan ishlaringni xatlab saqlab qo‘yuvchi farishtalardan uyalmaysanmi, qilayotgan ishlaring bari daftarga tushyapti-ku?! Ular senga qarab turiptilar, qilmishingga guvoh bo‘lyaptilar-ku?! Sen hozir bamisoli chuqur bir botqoqqa botayotib, atrofiga to‘plangan insonlarga ahamiyat bermayotgan kishiday, amallaringga shohidlik qilayotgan farishtalarga parvo qilmayapsan.
Qozi Erjoniy (Qozi Erjoniy - o‘rta asr turk-arab shoirlaridan.) shunday deydi:
Ey ko‘zlarim, bir boqish-la ko‘rdingiz-u naf, Qulatdingiz ayb jariga qalbimni to‘nab.
Ey ko‘zlarim, yuragimdan torting qo‘lingiz, Ikkovlashib bir kishiga hujum qildingiz,
Hz. Alining bir so‘zi esa bundaydir:
 - Ko‘zlar shaytonning tuzoqlaridir. Vujudga eng toza va eng shiddatli ta’sir o‘tkazuvchi a’zo ko‘zdir. Kim Rabbiga itoat qilib, a’zosini nafsining e’tiboridan qoldirsa, niyat qilgan amaliga yetishadi. Kim dunyo zavqlariga to‘yish uchun, a’zosini nafsining e’tiborida qoldirsa, niyatidagi amallarini o‘zi bekor qilgan bo‘ladi.

Inson nafsi poklanganda ibodat uchun,

Gunoh mayli yo‘qotganda tamoman kuchin,

A’zolari itoatni xush ko‘rgan palla,

Alloh unga bir ne’matni etgay havola.

U o‘ldirar a’zolarda hoyu-havasni

Va a’zolar jannat sari boshlar u kasni.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 19 Yanvar 2009, 16:12:57
Ibn Muborak (Ibn Muborak - Abdulloh ibn al-Muborak. Xurosonda hadis mavzusida asar yozish bilan shuhrat qozongan olimlardan.) shunday deydi:
 — Iymonning asosi Alloh tomonidan yuborilgan ilohiy axloq asoslarini payg‘ambarlar tasdiq etishidan iboratdir. Qur’on Allohning kalomi ekanligini tasdiqlagan inson unga amal qiladi. Bu amali uni Allohning azobidan qutqaradi. Haromdan qochgan kishi tavba qiladi, yomon fe’llarini tark etadi va go‘zal axloqli bo‘ladi. Halolidan topgan kishi taqvo sohibi bo‘ladi. Farzlarni chinakamiga ado etgan odam haqiqiy musulmon hisoblanadi. Tili to‘fi bo‘lgan odamning ko‘ngli ravshan bo‘ladi. Mazlumning haqini yemagan odamda qasosdan qo‘rqish bo‘lmaydi. Payg‘ambar (s.a.v.)ning go‘zal axloqiga tobe bo‘lganlarning amallari toza bo‘ladi. Amallarini yolg‘iz Alloh uchun ado qilganlarning amallari maqbul bo‘ladi.
Abu ad-Dardo Payg‘ambar (s.a.v.)ga derki:
— Ey Allohning Rasuli, menga o‘git bering!
Rasul (s.a.v.) shunday buyurdilar:
 — Halolidan top. Go‘zal amallar qil. Bir kun uchun bir kunning rizqini so‘ra. Nafsingni o‘ldir!
KIBR: ish qilishda kibrlanishdan saqlanish kerak. Chunki kibr (qilayotgan ishidan, amallaridan kibrlanish, mag‘rur bo‘lish) ofatlarning eng kattasidir, amallarni eng ko‘p fasodga (buzuqchilik, tartibsizlikka) duchor qiluvchi yomon bir fe’ldir. Amallari bilan kibrlangan kimsa, bu amali bilan Rabbiga minnat qilishga haqli bo‘lishni istayotgan bo‘ladi. Amalining qabul bo‘lishi yoki rad etilishi to‘g‘risida o‘ylamaydi. Egasini xorlik va noumidlikka sudragan ne-ne itoatsizliklar borki, hatto o‘shalar ham azizlikka va kibrlanishga da’vogar bo‘lgan ibodatlardan xayrliroqdir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 19 Yanvar 2009, 16:19:27
RIYO. «Agar zolim-kofir kimsalar uchun Yerdagi bor narsa va u bilan birga yana o‘shaning mislicha narsa bo‘lsa, albatta, ular Qiyomat KUNidagi azobning yomonligidan, o‘sha (qo‘llaridagi bor narsalarini) to‘lov qilib berib yuborgan bo‘lur edilar. (Chunki u KUNda) Ularga Alloh tomonidan ular o‘ylab ham ko‘rmagan narsalar — azoblar ko‘rindi»(Zumar surasi, 47-oyat.), mazmunidagi oyatning tafsiri haqida shunday deyiladi:
 — Ba’zi insonlar bir qancha amallar qiladilar va dunyoda bularni yaxshi amallar deb biladilar. Holbuki, bular oxiratda biror yomon amal (gunoh) sifatida qarshilariga
chiqadi. Ba’zi eski din butun musulmonlar yuqorida mazmuni keltirilgan oyatni o‘qigan chog‘larida shunday deyishardi:
— Isnod riyokorlarga!
— Ular: Kim parvardigoriga ro‘baro‘ bo‘lishidan umidvor bo‘lsa, u holda yaxshi amal qilsin va Parvardigoriga bandalik qilishda biron kimsani (unga) sherik qilmasin (Kahf surasi, 110-oyatning bir qismi.), maolini keltirib, undagi oyatning «Parvardigoriga bandalik qilishda biron kimsani sherik qilmasin» qismini «Ibodatida riyo qilmasin» tarzida sharhlar edilar.
 Ibn Mas’uddan rivoyat qilinishicha, eng so‘ngi nozil bo‘lgan oyat shu maoldagi oyatdir:
(Barchangiz) Allohga qaytariladigan KUNdan qo‘rqingiz! So‘ngra har bir jonga qilgan amali uchun to‘la jazo beriladi va hech kimga zulm qilinmaydi.( Baqara surasi, 281-oyat.)
 Mo‘minning TAQVO sohibi bo‘lgan yo bo‘lmaganligi uch narsada ma’lum bo‘ladi:
1. Erishgan narsalari xususida TAVAKKUL qilsa,
2. Erishgan narsalari borasida HUSNI RIZO ko‘rsatsa
3. Yo‘qotgan va qo‘ldan chiqargan narsalari xususida HUSNI SABR ko‘rsatsa.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 19 Yanvar 2009, 16:26:27
Hikmatli bir so‘z:

Sabr qilgan vafoga erishar.

Ba’zi shoirlarning bu mavzudagi go‘zal she’rlari:

Sabr qilmog‘ing lozim tushsa boshingga balo,
Faryod chekma qarshingda paydo bo‘lsa-da yuho.
Agarki kelsa senga dunyoning bor ne’mati,
Demak, sabr qilgansan va senda bo‘lgan taqvo.
Nafsing bilan tinimsiz mujodala etgansan,
Endi to‘siq yo‘q, hamma yo‘l senga ravo.
Sabr murod eshigin ochquvchi kalitingdir,
Sobir bo‘lsang, sen uchun sabr sodiq itingdir.
Sabrli bo‘l, agarda uzaysa ham kechalar,
Sabr hatto yomonga baxt keltirgan nechalar.
Topilmagan narsalar sabr bilan topilar,
Jamiki kemtiklaring sabr bilan yopilar.
Iymonning eng mustahkam tutqichi erur sabr,
Shayton vasvasa solsa, undan qutqarur sabr.
Sabr tagi zar-oltin, insonni saqlar omon,
Yengiltaklikda esa insonga ko‘pdir ziyon.
To‘g‘ri, zamon g‘alvali! Bo‘lishi mumkin har ish!
Zamonning fitnalari boshingga solsa tashvish -
Darhol sabr ko‘ylagin ikkilanmay kiyib ol,
Zero, jannat bog‘iga sabr eltar bezavol.


Sabrning bir qancha tarmoqlari bor:
 1. Farzlarni to‘kis va o‘z vaqtida hamda davomli tarzda ado etishda sabr.
 2. Nafila ibodatlarini ado etishda sabr.
 3. Yoru birodarlaridan hamda qo‘shnilaridan o‘tkazilgan zulmlarga sabru bardosh.
 4. Balo bo‘lib kelgan xastaliklarga sabru bardosh.
 5. Kambag‘allashganda kambag‘allikka sabr.
 6. Ruhiy g‘alayonlarga, nafsning havoyi orzulariga, shubhali narsalarga, vujuddagi barcha a’zolarning har bir bema’ni istaklariga sabr, hokazo va hokazolardir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 19 Yanvar 2009, 17:48:12
O’LIMNI XOTIRLASH

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) buyuradilar:
 — Zavq va o‘yin-kulgi orzularini sovutib qo‘yuvchi narsa (o‘lim)ni ko‘p xotirlang!
Hadisning sharhi bunday:
 — O’limni ko‘p xotirlab turing — nafsingizning zavq va o‘yin-kulgiga bo‘lgan mayli kesilsin. Shu tariqa Allohga yuzlaning.
Hz. Oysha Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan so‘raydi:
 — Ey Allohning Rasuli, shahidlar bilan birga yig‘ilishadigan biron shaxs bormi?
Rasululloh (s.a.v.):
 — Ha, har vaqt kecha-kunduz yigirma marta o‘limni xotirlagan kimsa shahidlar bilan birga yig‘ilishadi.
 O’limni ko‘p xotirlovchi kishi shahidlar bilan birga yig‘ilishadi. Chunki o‘limni ko‘p xotirlagan kishi o‘tkinchi dunyo hayotiga mag‘rur bo‘lmaydi, kimsaning haqini yemaydi va oxirat uchun hozirligini qiladi. O’limdan g‘ofil bo‘lmoq esa kishini dunyo zavqlariga ko‘milishga chorlaydi.
 — O’lim har musulmon uchun bir kafforatdir (qilingan gunohlarni yuvadigan badaldir).
 Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bu hadislarida o‘zi ham, so‘zi ham to‘g‘ri, qo‘lidan ham, tilidan ham kimsaga zarar kelmaydigan, Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning pok axloqiga ega bo‘lgan hamda katta va ko‘pdan-ko‘p kichik gunohlar bilan kirlanmagan, faqatgina kichik va arzimas xatolari bo‘lgan haqiqiy musulmonlarni nazarda tutganlar. O’lim mana shu xil musulmonlarni gunohlardan tozalaydi, katta gunohlar qilmagani va farzlarni ham ado etgani uchun kichik va arzimas gunohlariga kafforat bo‘ladi.
Oto Hurosoniy hikoya qiladi:
 Bir kun Payg‘ambarimiz (s.a.v.) masjidga ketgandilar. U yerda bir guruh jamoat gaplashib-kulishib o‘tirardi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bu guruhga xitoban buyurdilarki:
 — O'limni unutmang, o‘limni xotirlang. Borlig‘im qudrat qo‘lida bo‘lgan Allohning nomiga qasam ichib aytamanki, agar mening bilganimni bilsaydingiz, oz kulib, ko‘p yig‘lardingiz.
 Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning yonida bir odamdan gap ochadilar va madhu sano qiladilar. Rasululloh (s.a.v.):
— Do‘stingiz o‘limni yodga olarmidi? - deb so‘raydilar.
Uni madh etganlar: «Biz uning hech o‘limni yodga olganini eshitmadik», - deydilar.
Alloh Rasuli(s.a.v.):
 - U do‘stingiz siz madh etgan darajada emas, - deb aytdilar.
 Ibn Umar (Ibn Umar - Sahobai kirom. O’z asrida fatvoda barcha buyuklardan
biri edi. Hz. Umarning o‘g‘li.) hikoya qiladi:
 Bir kun biz o‘n kishi, Rasululloh (s.a.v.)ni ko‘rgani borgandik. Oramizdagi ansorlardan biri dediki:
 - Ey Allohning Rasuli, insonlarning eng farosatlisi va eng sharaflisi kimlar?
Javob berdilarki:
 - O’limni eng ko‘p yodga oluvchilar, eng ko‘p o‘limga hozirlangan kishilar!.. Mana, farosatlilar, sharaflilar shulardir. Shular dunyodan sharaf bilan o‘tadilar va oxiratda ham sharafli o‘rinni qo‘lga kiritadilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 20 Yanvar 2009, 19:46:19
Hasan Basriy derki:
 — O’lim dunyo hayotini bir pul qildi. Shu tufayli farosatli insonlarga hech quvonish uchun imkon qoldirmadi.
Ibni abi Hoysama (Ibni abi Hoysama — muhaddislardan. O’limi hijriy 279 yil.) ham shunday deydi:
 — Mo‘min yetishishni orzu qiladigan o‘limdan ham xayrliroq yo‘qotish yo‘q. (O’lim aslida bir yo‘qotishdan iborat, ammo mo‘min unga yetishishni orzu qiladi, uning uchun bunday yo‘qotish har narsadan xayrliroqdir).
 Hikmat ahlidan biri do‘stlaridan biriga shunday xat yozgan ekan:
 — «Ey birodar, «Koshki o‘lsaydik» deb yolvorib ham o‘lolmaydigan qora kunlaring kelmasdan bu dunyoda o‘limdan ehtiyot bo‘l!». («... O’limdan ehtiyot bo‘l» - koinot nizomi buzilib, qiyomat boshlanganda bir to‘da insonlar o‘limni, o‘lishni, yo‘q bo‘lishni xohlaydilar, ammo o‘lolmaydilar. Bu haqda Allohning shunday buyrug‘i bor: «Darhaqiqat Biz sizlarni yaqin azobdan ogohlantirdik. U KUNda kishi o‘zi qilib o‘tgan narsani ko‘rur. Kofir kimsa: «Eh, koshki edi tuproqqa aylanib ketsam», deb qolur (Naba’ surasi, 40-oyat).)
 Ibn Siriyn ( Ibn Sirin - to‘liq ismi Muhammad ibn Sirin. Hadis ilmlari orasida eng ko‘p kamol topgan jarh va ta’dil (Payg‘ambarimiz (s.a.v.) haqida xotiralarini aytgan roviylarning rivoyatlari to‘g‘ri-noto‘griligini tadqiq etuvchi hadischilik tarmog‘i)ning ilk namoyandalaridan biridir. O’limi h. 110 y.)ning yonida o‘limdan gap ochilsa, jismonan o‘lganday bo‘lib qolardi.
 Xalifa Umar ibn Abdulaziz har kecha olimlarni yig‘ar, birgalikda o‘limdan, qiyomatdan va oxiratdan bahslashardilar, so‘ngra bamisoli oldilarida bir janoza borday yig‘lardilar.
 Ibrohim Tamimiy (Ibrohim Tamimiy - to‘liq ismi Ibrohim ibn Yazid Tamimiy. Bu
olim ham hadischilikning jarh va ta’dil tarmog‘i namoyandalaridan. O’limi h. 92 y.) shunday deydi:
— Ikki narsa meni dunyo zavqi va o‘yin-kulgisidan uzdi:
1. O’limni xotirlamoq.
2. Hisob-kitob chog‘ida Alloh huzuriga chiqmoq.

Ka’bning bir so‘zi esa mana bunday:
 — O’limni bilganga dunyo mashaqqat va musibatlari oson keladi.
 Xotinlardan biri Hz. Oyshaning huzuriga kiradi va o‘z yuragining toshligidan shikoyat qiladi. Hz. Oysha unga o‘limni ko‘p xotirlashni tavsiya etadi va shunday qilgan taqdirda yumshoq qalbli bo‘la olishini aytadi. Xotin shunday qiladi, haqiqatan yuragida bir halimlik (yumshoqlik) va salimlik (sog‘lomlik) paydo bo‘ladi. So‘ngra kelib, Hz. Oyshaga tashakkur bildiradi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 20 Yanvar 2009, 19:51:34
TAVAKKUL - RIZQ

A’robiy so‘radi:
 — Ey Allohning Rasuli, tuyani bog‘laymi yoki erkin qo‘yib, tavakkul qilaymi?
Rasul (s.a.v.) buyurdilar:
— Bog‘lab tavakkul qil!
Yana Alloh Rasuli (s.a.v.) aytdilar:
 — Agar Allohga haqiqatan tavakkul qilsangiz bormi, u erta bilan och chiqib, kechqurun to‘q qaytgan qushlarni rizqlantirgani kabi, sizlarni ham rizqlantiradi.
 Shaqiq Balxiy rizqni ta’minlash uchun ishlamas, rizq topishga bahona izlamasdi. Bir payt haj sabab bo‘lib, Makkada Ibrohim ibn Adham (Ibrohim ibn Adham - hijriy 11 asrda yetishib chiqqan buyuk valiyullohdir. Otasi Balx podshohi edi. Allohning roziligi yo‘lida shahzodalikni, saltanatni tark etib, faqirlikni qabul etgan va butun umrini toat-ibodatda o‘tkazgan. Uning karomatlari tillarda dostondir. Imom A’zam (Hz. Abu Hanifa) bilan suhbat qurgan. Junayd Bag‘dodiy u haqda: «Ibrohim ilmlar kalidi» der edi.) bilan uchrashib qoldi. Ibrohim ibn Adham undan rizq topish uchun bunday harakat qilmasliginga sabab nima, deb so‘radi. Shaqiq Balxiy hikoya qildi:
 - Qachonlardir bir payt cho‘l sari yo‘lga chiqqandim. Cho‘l o‘rtasida qanoti siniq bir qushni ko‘rdim. Harakat qilmas, ucholmas edi. O’zim-o‘zimga: «Qani, ko‘raychi, bu qush qayerdan va qanday oziqlanarkin!» - dedim va bir oz nariroqda bekinib, kuta boshladim. Tuyqusdan og‘zida chigirtkasi bilan bir qush uchib keldi va chigirtkani qanoti siniq qushning og‘ziga soldi. Shundan keyin men ham o‘z-o‘zimga dedim:
 —Bu sog‘lom qushga bu qanoti siniq qushni ta’minlatgan Alloh meni ham ta’minlagay!
 Keyin ishlashni tashladim, faqat ibodat bilan band bo‘la boshladim. Shunda Ibrohim ibn Adham dedi:
 — Nechun sen nogiron qushni ta’minlovchi sog‘lom qush bo‘lmaysan? Harakat qiluvchi qush bo‘lsang yanada fazilatli va yanada sharafliroq bo‘larding! Eshitmaganmisan, Rasululloh (s.a.v.) shunday buyurganlarku: Bergan qo‘l olgan qo‘ldan xayrliroqdir. Hamda doimo har ishda har narsaning eng yuksak darajasiga tolib bo‘lmoq mo‘min uchun shon-sharaf hisoblanadi. Chunki Allohning solih bandalari martabaga faqat shu tarzda yuksaladilar.
 Ibrohim ibn Adhamning bu so‘zlarini eshitgan Shaqiq Balxiy yanglish yo‘lda yurganini anglab yetadi, uning qo‘lini o‘padi va: Sen mening ustozimsan! deydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 20 Yanvar 2009, 19:57:43
TAVAKKUL VA ASBOBGA TAVASSUL

(sabablarga tayanish, ya’ni rizq topishga bahona izlash) mavzuida juda muhim bir nuqta bor. U esa shundan iborat: Rizq ta’minoti uchun ishlanadi va asbobga tavassul etiladi (rizq topishga bahona izlanadi). Lekin bahonalar deganda «har narsa» tushunilmaydi. Rizqqa bahonai sabab bo‘lgan narsalarga aslo e’tibor berilmaydi, ularga bog‘lanilmaydi va ularning tepasida turib olinmaydi. Rizqni taqdir etgan Allohdir. Shunday bo‘lgach, kishining ko‘z tikkan joyi, rizq so‘raydigan ilohi faqat Alloh bo‘lmog‘i kerak. Buni oddiy bir misol bilan tushuntirib beray. Masalan, bir tilanchini olaylik va u haqda o‘ylaylik. Qo‘liga bir xurjun olib, o‘tgan ketganlardan bir narsalar to‘plab yuripti, deylik. Berilgan narsalar xurjunga solingan va xurjun rizq to‘plashga bir bahona bo‘lgani holda tilanchi hech xurjuni ichiga qaramaydi. Uning butun nazar e’tibori o‘ziga ehson berayotgan insonlarda bo‘ladi. Hadisda shunday buyuriladi: Kim insonlar orasida eng boyi bo‘lishni istasa, o‘z qo‘lidagidan ko‘ra Allohning nazdidagiga ko‘proq ishonsin va unga e’tiqod etsin!
Huzayfat ul-Maroshiy Ibrohim ibn Adham xizmatida bo‘lgan kishi edi. Bir kun undan Ibrohim ibn Adhamdan ko‘rgan eng ajoyib voqeani so‘zlab berishini iltimos qildilar. Huzayfa hikoya qildi: Bir marta Makka yo‘lida kunlarcha qolib ketdik. Yeyishga hech vaqo topolmasdik. Keyin Kufaga ketdik, xarob bir masjidga qo‘ndik: Ibrohim ibn Adham menga qarab: «Ey Huzayfa, och ko‘rinasan!» - dedi. Men esa: «Ulug‘ ustozimga shunday ko‘rinayotgandir!» - dedim. u: «Menga bir qalam bilan qog‘oz keltir!, - dedi. Men qalam va qog‘oz keltirdim.
«Bismillah»dan keyin Hazrat: «Har holu korda maqsud etganim sensan, har ma’noda ishorat etganim ham sensan!» - jumlalarini yozdi. Shundan so‘ng shu satrlarni ilova qildi:
Men hamd etgan, men shukr etgan, men zikr etgan Yor,
Men ochmanu, men xarobman, ammo menda or,
U oltita, men qoplayman naq yarmisini,
Ey Allohim, sen ham qopla qoq yarmisini.
Bularni yozgandan so‘ng, qog‘ozni menga uzatdi va:
— Bor, qalbingni Allohdan boshqa hech kimga bog‘lama va ro‘parangdan chiqqan birinchi odamga qog‘ozni ber! dedi. Men chiqdim, ko‘chada kaminaga birinchi uchragan odam xachir mingan bir kishi edi. Qog‘ozni unga uzatdim. Oldi, o‘qidiyu, yig‘lay boshladi. So‘ngra: «Buni yozgan odam qayerda?» deb so‘radi. Men: «Falon masjidda!» dedim. Menga ichida 600 dinor puli bo‘lgan bir hamyon uzatdi. U ketgach, boshqa bir odamni ko‘rdim va undan xachir mingan kishi kimligini so‘radim. Menga javoban: «Bir nasroniy kishi!» dedi. Keyin masjidga keldim, yuz bergan hodisani Ibrohim ibn Adhamga so‘zlab berdim. «U pulga teginma, bir ozdan keyin bu yerga keladi egasi!» dedi. Haqiqatan bir soatdan keyin, o‘sha nasroniy keldi, Ibrohim ibn Adhamning qo‘lini o‘pdi va musulmon bo‘ldi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 20 Yanvar 2009, 20:03:50
DUNYO HAYOTI

Ilohiy kitob bo‘lmish Qur’onning asoslariga va payg‘ambarimiz Muhammad (s.a.v.)ning axloqiga noloyiq tarzda hayot kechirishni qoralovchi oyatlar juda ko‘p. Qur’oning juda ko‘p oyatlari shu xususda to‘xtaladi, odamlarni kayfiyatga qarab yashashdan uzoqlashishga undaydi va ilohiy axloq asoslariga muvofiq hayot kechirishga da’vat etadi. Payg‘ambarlarning g‘oyasi ham shudir. Ular faqat insonlarni ilohiy axloq bilan yashashga chaqirish uchun Alloh tomonidan yuborilgandirlar.
Biz o‘quvchilarimizda zarracha ham shubha qoldirmaslik maqsadida Qur’ondan bu mavzudagi ayrim oyatlardan parchalar keltiramiz:
Bilinglarki, bu dunyo hayoti faqat o‘yin-kulgi, zeb-ziynat, o‘rtalaringizdagi o‘zaro maqtanish va mol-dunyo hamda farzandlarni ko‘paytirishdir, xolos. U xuddi bir yomg‘irga o‘xsharki, u sababli ungan o‘t-o‘lan kofirlarni hayratga solur. So‘ngra u qurir, bas, uni sarg‘aygan holda ko‘rursiz. So‘ngra u quruq cho‘p bo‘lib qolur. Oxiratda esa (o‘sha to‘rt kunlik dunyoga aldanib qolganlar uchun) qattiq azob va (iymon e’tiqod bilan o‘tganlar uchun) Alloh tomonidan mag‘firat va rizolik bordir. Dunyo hayoti esa faqat aldaguvchi matodir(Hadid surasi, 20-oyat.)
Mol-mulk, bola-chaqa dunyo hayotining ziynatidir. Parvardigoringiz nazdida esa abadiy qolguvchi yaxshi amallar savobliroq va orzuliroq (orzu qilishga arzirliroq)dir ( Kahf surasi, 46-oyat.)
Kofir bo‘lgan kimsalarning qilgan amallari sahrodagi sarobga o‘xshaydi. Tashna bo‘lgan odam uni suv deb o‘ylar, toki, qachon uning oldiga kelgach, hech narsa emasligini ko‘rur va Allohni qilgan amalining oldida topur. Bas, u Zot uning hisob-kitobini komil qilur. Alloh juda tez hisob kitob qilguvchidir (Nur surasi, 39-oyat.).
Ko‘rinib turibdiki, oyatlar g‘oyat ravshan va aniq. Endi biz faqat bu mavzudagi hadislar bilan bir qatorda ba’zi buyuklarimizning so‘zlarini qayd etamiz.
— Bir kuni Payg‘ambarimiz (s.a.v.) yo‘l ustida o‘lgan va axlat uyumiga tashlangan bir qo‘yni ko‘rdilar. Yonidagi sheriklariga: «Nima deb o‘ylaysiz, shu qo‘yning egasi uchun biron qiymati bormi?» - dedilar. Ular: «Qiymati yo‘qki, tashlab yuborgan!» - deyishdi. Shunda Rasululloh (s.a.v.) aytdilarki: «Borlig‘im qudrat qo‘lida bo‘lgan Alloh nomiga qasam ichib aytamanki, ilohiy axloq asoslariga nomuvofiq o‘tkazilgan dunyo hayotining egasi ham Alloh uchun qiymatga ega emas. Agar Qur’on asoslariga rioya qilmay o‘tkazilgan dunyo hayotining Alloh uchun xira pashshaning qanotichalik qiymati bo‘lsaydi, iymonsizlarga bir yutum ham suv bermasdi».
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 20 Yanvar 2009, 20:08:22
— Qur’onning va Payg‘ambar (s.a.v.)ning axloq asoslariga moslashmay o‘tkazilgan dunyo hayoti mo‘min uchun zindon, kofir uchun esa jannat.
— Dunyo va dunyoda Alloh rizosi uchun qilinmagan har narsa la’natga loyiqdir.
Abu Muso Ash’oriy (Abu Muso Ash’oriy - hadisning yozilishini xush ko‘rmagan bir qator sahobiylardan ham rivoyatlar bor Shunday sahobiylardan biri Abu Muso al-Ash’oriydir. Ash’oriy kabi sahobiylar odamlar hadis yozish bilan shug‘ullanishsa, Qur’oni karimdan uzoqlashib qolishlari mumkin deb qo‘rqar, shuning uchun ham Rasululloh (s.a.v.) haqidagi ko‘pdan-ko‘p bilimlarini aytmasdilar. Shunga qaramay, Abu Muso Ash’oriydan taxminan o‘n sahifalik hadis yozib olishga muvaffaq bo‘lganlar. Vafoti hijriy 50 yil.) hikoya qiladi:
— Rasululloh (s.a.v.) marhamat qildilarki:
— Kim dunyosini sevsa, oxiratiga zarar beradi. Kim oxiratini sevsa, dunyosiga zarar beradi. Abadiy bo‘lgan narsaga o‘tkinchi bo‘lgan narsa yetolmaydi. Yana Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilar:
— Har bir xato ilohiy axloq asoslariga to‘g‘ri kelmaydigan harorat (hayajon)lardan tug‘iladi.
Zayd ibn Arqom (Zayd ibn Arqom — Bani Mustalik jangidan keyin Madinada muhojirlar (Payg‘ambar (s.a.v.) bilan Madinaga kelgan makkaliklar) va tub aholi (madinaliklar), ya’ni ansorlar o‘rtasida chiqqan ixtilof chog‘ida Rasululloh (s.a.v.)ga sadoqatini ko‘rsatgan sahoba.)hikoya qiladi:
— Bir safar Abu Bakr bilan birga edik. U suv isitadi. Abu Bakrga suv o‘rnida asal sharbati keltirishdi. Ichmoqchi bo‘lib og‘ziga olganda, yig‘ladi. Yonidagilarni ham yig‘latdi. Ular bir ozdan so‘ng tinishdi, ammo Abu Bakr tinmadi, yig‘lashda davom etaverdi. So‘ngra ichmoqchi bo‘lib, yana og‘ziga oldi va yana yig‘ladi. Yonidagalar uning bu holini tushuna olmay: «Ey Rasululloh (s.a.v.)ning xalifasi, seni yig‘latgan narsa nima?» - deb so‘radilar. Abu Bakr izoh berdi:
 «Men Rasululloh (s.a.v.) bilan birga edim. U o‘zidan bir narsani daf etmoqda, uzoqlashtirmoqda edi. Holbuki, yonida menga hech narsa ko‘rinmas edi. «Ey Allohning Rasuli, dedim, - o‘zingizdan uzoqlashtirmoqchi bo‘layotgan narsangiz nima? (nimani haydayapsiz?)» Dediki: «Bu dunyo hayoti menga tamsil holida ko‘rsatildi. Men unga: «Mendan uzoqlash!» dedim. Uzoqlashdi, so‘ngra qaytib kelib: «Sen mendan qochyapsan, lekin sendan keyingilar mendan qochmagay» - dedi.
 Yana Alloh Rasuli (s.a.v.) boshqa bir hadislarida shunday dedilar:
 G’aroyibdan g‘aroyib kimsalarning holi shunday bo‘ladiki, oxirat hayotini tasdiq etadilarda, dunyo hayotini Alloh qo‘ygan axloq asoslariga moslashib o‘tkazmaydilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 20 Yanvar 2009, 20:15:49
 Payg‘ambarimiz (s.a.v.) supurindi yonidan o‘tayotgan edilar. Birdan supurindi tepasida to‘xtadilar va: «Dunyo hayotiga keling!» - deb ovoz berdilar. So‘ngra supurindidan chirigan bo‘z parchasi hamda chirigan suyak olib: «Mana, dunyo hayoti, bu dunyoga oid ziynatlar shu lattaday chiriyajagiga, bu esa siz har kuni ko‘radigan go‘zal insonlar vujudi shu chirigan suyak holiga kelajagiga ishoratdir!» - deb aytdilar.
 Dunyo hayoti shirin bir holvadir. Alloh sizni yer yuzida o‘zi o‘rniga xalifa qildi, qanday yashab, qanday amal qilishingizga qaraydi.
Iso Alayhissalom shunday deydi:
 — Dunyoga sig‘inmang, u sizni qul qilib olmasin! Go‘zal axloqli bo‘lish va go‘zal amallar qilish yo‘li bilan Alloh yonida bir xazina tayyorlang. Bu dunyo uchun xazina to‘plaganlarning xazinasi ofatga mubtalo bo‘lishidan qo‘rqqulikroqdir. Holbuki, Alloh yonida xazina tayyorlaganlarning xazinasi tufayli ofatga mubtalo bo‘lishdan qo‘rqish yo‘q. Yana Hz. Iso havoriylariga xitoban deydiki:
 — Ey havoriylarim, sizlar uchun men dunyoni kabob ayladim. Uni mendan so‘ng takroran tiriltirmang. Dunyoda kayfiyatga qarab yashash Allohdan norozilikka sabab bo‘ladi. Yana oxirat sevgisi va qayg‘usi faqat dunyoda kayfiyatga qarab yashashni tark etish orqali hosil bo‘ladi. Ey havoriylarim, bu dunyodagi hayot ko‘prigidan Alloh qo‘ygan axloq asoslariga moslashgan holda o‘tingiz. Ilohiy qonunlardan uzoqlashmang, kayfiyatga qarab hayot kechirmang. Bilingizki, har xatoning ibtidosi Allohning yo‘rig‘iga moslashmaslikdadir. Ko‘pincha bir soatlik havoyi yashash havoyi yashayotgan kishini orzu-havaslar sari surgaydi. Dunyo siz uchun yozib qo‘yildi, siz esa uning ustiga o‘tirdingiz. U yerda zolim davlat kishilari va xotinlar sizlar bilan olishmasinlar. Kanda qilmay ro‘za tuting va to‘kis ibodat qiling, shu yo‘l bilan xotinlar bilan qilinadigan gunohdan saqlanasiz. Dunyo shunday bir narsaki, siz uni izlaysiz, u ham sizni izlaydi. Oxiratga talabgor bo‘lgan kimsani dunyo quvib yuradiki, dunyoda rizqi tamom bo‘lsin. Dunyoga talabgor bo‘lgan kimsani oxirat izlab yuradiki, o‘lim kelib, tezroq yoqasidan olsin.
 Muso ibn Yasor (Muso ibn Yasar - sahobalardan.) rivoyat qiladi:
- Rasululloh (s.a.v.) bildirdilarki:
 Molning ko‘pligi sizni aldaydi. Odamzot: «Molim, molim!» - deydi. Sizning yeb tugatganingizdan, kiyib eskirganingizdan va yoxud sadaqa qilib mangulikka erishganingizdan boshqa molingiz bormi? (Odamzotni boqiy qiladigan, ya’ni umrbod «molim» desa bo‘ladigan narsasi: bergan sadaqalari, qilgan ezgu amallari va hokazolardir).
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 23 Yanvar 2009, 19:21:28
Dunyo uyi yo‘qning uyidir, moli yo‘qning molidir. Dunyoda faqat aqlsizlar mas’uliyatni unutgan holda mol-boylik to‘playdilar. Dunyoda faqat ichi qora johillargina musulmon birodariga dushmanlik qiladi! Dunyoda faqat haq-huquq qayg‘usidan bexabarlargina musulmon birodariga HASAD qiladilar. Faqat dunyo uchun shukursiz kishilargina ochko‘zlarcha o‘lib-tirilib yotadilar.
 — Kimning saharlab turgan zahoti eng katta qayg‘usi dunyo va dunyolik bo‘lsa, uning Alloh nazdida hech bir qiymati yo‘qdir. Undan tashqari Alloh uning qalbiga to‘rt narsani tashlaydi:
 Qalbiga QAYG’ULI BIR FIKR tashlaydiki, undan abadiyan qutula olmaydi.
 Bir MASHG’ULLIK tashlaydiki, xayrli ishlar qilay desa, hech undan qutulishga vaqt topolmaydi.
 Ichiga bir KAMBAG’ALLIK TUYG’USI tashlaydiki, qancha topib tutmasin, baribir qanoatlanmaydi.
 SO’NGSIZ ORZU-HAVAS beradiki, hech oxiriga yetolmaydi.
Abu Hurayra hikoya qiladi:
— Rasululloh (s.a.v.) menga dedilarki:
 — Ey Abu Hurayra, dunyoni ipidan ignasigacha senga ko‘rsataymi? Men: «Ha, ko‘rsating, ey Rasululloh!» - dedim. Qo‘limdan tutdilarda, Madinaning daralaridan biriga yetaklab bordilar. U yerda: insonning bosh suyaklari, ichak-chavoqlari, lattaga aylangan bo‘z parchalari va chirigan suyaklar uyulib yotgan bir axlat tepa bor edi. Alloh Rasuli (s.a.v.): «Ey Abu Hurayra, - dedilar, bu bosh suyaklar ham sizlar kabi tirik edilar, orzu-havaslari ham sizlarnikiga o‘xshardi. Bugun esa ular terisiz bir suyak, xolos. Keyinroq bular ham chirib, tuproq holiga keladilar. Anavi ichak-chavoqlar qanday topsalar topib (harom-harish), me’dalarni to‘latib yegan-ichgandilar. Anov eski latta, bo‘z parchalari ular kiygan liboslar edi. Endi ularni bu yerda shamollar o‘ynayotir. Bu suyaklar esa, ular foydalangan hayvonlarning suyaklaridir. Kim bu dunyo dardida yig‘lamoqchi bo‘lsa, yig‘layversin!» Rasululloh (s.a.v.)ning bu so‘zlaridan keyin yig‘imizning keti uzilmadi, borgan sari kuchayaverdi.
Dovud ibn Hilol (Dovud ibn Hilol - o‘rta asr tafsirchilaridan.). deydiki:
Ibrohim Alayhissalomning sahifalarida(Sahifalar (Suhuf) — Kitob inzol bo‘lmagan payg‘ambarlarga kelgan Alloh amrlari.). shunday yozilgan edi:
 — Ey Dunyo, sen men (Alloh) o‘rtaga qo‘ygan axloqiy asoslarimga moslashganlar kabi haqirsan, ammo men ular uchun seni ziynatladim, faqat ularning qalbiga senga sig‘inmaslik asoslarini soldim. Ular sening ustingda kayfiyatga berilib yashamaydilar, men o‘rtaga qo‘ygan axloq asoslariga tobe bo‘ladilar. Ey ilohiy axloq asoslariga rioya qilmaydigan DUNYO HAYOTI! Men sendan ham haqirroq biron narsa yaratmadim. Sen har qanday holda ham kichiksan. Oddiysan. Yo‘q bo‘lishga mahkumsan, seni yaratgan kunim hech kimsaning senga abadiy ega bo‘lmasligiga hukm chiqardim.
Sen tufayli baxillik va xasislik bilan naqadar xush kayfiyatda yashamasinlar, baribir... O, naqadar baxtli bo‘lg‘aylar qalblari to‘g‘ri bo‘lgan kimsalar!.. Ana o‘shalargadir mening barcha mujdalarim!.. Mening yonimga kelgan chog‘larida katta mukofotlarimga sazovor bo‘lajaklar. Qabrlaridan turgan vaqtlarida ularning oldlari yorug‘ bo‘lajak. Ularni
rahmatimga yetishgunlaricha farishtalar ziyorat qilajaklar!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 23 Yanvar 2009, 19:28:15
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) buyurdilar:
 — Qiyomat kuni bir talay insonlar keladilar, tog‘ kabi orzu-havaslari bor. Jahannamga o'tilishlari amr qilinadi. Sahoba so‘radi:
— Ular namoz o‘qisharmidi? Rasul javob berdilar:
 — Ha, namoz o‘qishar, ro‘za tutishar va kechalari yig‘lashardi. Lekin dunyoviy manfaat masalasi ko‘ndalang bo‘lgan zahoti sakrab o‘rinlaridan turib ketar va Allohni unutardilar.
 Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bir xutbasida shularni aytgan edilar:
 — Mo‘min odam ikki qo‘rquv, ikki ajal orasidadir. Bulardan biri moziy - o‘tmishdir. Bunda Alloh o‘zi haqda qanday hukmlar berganini bilmaydi. Biri yana o‘sha mangulikdir. Lekin yana u Alloh nima hukm qilajagini ham bilmaydi. Inson o‘z nafsi bilan o‘zi uchun oziq (oxirat uchun) hozirlasin. Dunyoda oxirati uchun, umr bo‘yi o‘limi uchun, yoshligida keksaligi uchun hozirlik ko‘rsin! Chunki dunyo siz uchun yaratildi. Siz esa dunyoda oxiratga hozirlik qilasiz.
Borlig‘im qudrati qo‘lida bo‘lgan Alloh nomiga ont ichib aytamanki, o‘limdan keyin hayot mashaqqati yo‘q. Dunyodan keyin yolg‘iz jannat va jahannam hayoti bor.
 Rivoyat qilinishicha, Jabroil alayhissalom Hz. Nuhdan so‘raydi:
 — Ey payg‘ambarlarning eng uzun umr ko‘rgani! Dunyo hayoti haqida qanday xulosaga kelding? Nuh alayhissalom shu javobni beradi:
 — Ikki eshikli uyga o‘xshaydi!.. Biridan kirdim, boshqasidan chiqdim.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shunday buyurdilar:
 — Dunyo hayotiga e’tiborli bo‘ling. Zero, u Horut va Morut (Horut va Morut — Bobil xalqiga azobdan saqlanish uchun sehr o‘rgatgan ikki sehrgar, mohir sehrboz farishta (malak)lar.) dan ham sehrgarroqdir.
Yana Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan rivoyat qilinadi: Bir kun Rasululloh (s.a.v.) ashoblari bilan ko‘rishganda shularni aytdilar:
 — Sizlarning har biringiz Alloh qalbingizdan basiratsizlik-idroksizlikni yo‘qotib, basiratli-idrokli qilishini istaysiz, shunday emasmi? Shunday bo‘lgach, xabaringiz bo‘lsin, dunyoda kim Alloh o‘rtaga qo‘ygan axloq asoslariga qay darajada muvofiqlashmagan bo‘lsa, uzun va behuda orzu-havaslarga qanchalik ko‘milsa, Alloh uning qalbidagi basiratni shu darajada yo‘q qiladi. Kim dunyoda Allohning amrlariga rioya qilsa, uzun va behuda orzu-havaslarni tark etsa, Alloh unga hech ikkilanmay ilm va hidoyat beradi. Xabaringiz bo‘lsin, sizlardan keyin bir talay insonlar kelajak, jabru jafo va odam o‘ldirish yo‘li bilan mol-mulk sohibi bo‘lajaklar, xasislik bilan boylik orttirajaklar va bu boyliklari bilan maqtanajaklar. Sevgi-muhabbat faqat havoyi nafsga berilishi tarzida bo‘lajak. Sizlardan qay biringiz u zamonlarga yetib borsa, qonuniy ravishda ishlab topganiga qanoat qilib, rozi bo‘lsin. G’ayriqonuniy yo‘llar bilan boy bo‘lish qo‘lidan kelsa ham, bu yo‘lga kirmasin. Kambag‘alligiga sabr etsin. Havoyi nafsining ko‘rsatgan yo‘llaridan yurib, boshqalarning sevgi-muhabbatiga sazovor bo‘lish qo‘lidan kelsa ham, bu yo‘lga kirib ketmasin. Azizu mo‘tabar bo‘lish qo‘lidan kelsa ham xoru, xokisorlikka chidab, sabr qilsin. Lekin o‘zini bunday tutishi bilan yolg‘iz Allohning rizosini talab etsin, O’zini shunday tutsa, Alloh unga ellik siddiq (chin so‘zli inson) ning savobini beradi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 23 Yanvar 2009, 19:37:37
Hz. Iso deydiki:
 - Uyat, dunyoga topinuvchilarga! Endi qanday o‘ladilar, dunyoni va dunyodagilarni qanday tashlab ketadilar?! Dunyo hayoti ularni aldaydi, sharmandai-sharmisor qiladi. Ular esa dunyoga ishonib, unga suyanib, kerilib yuradilar. Uyat - dunyo hayotiga mag‘rur bo‘lganlarga! Dunyo ularni sevmaganlari bilan uchrashtiradi, sevganlaridan ayiradi. Va’da qilingan narsalarni ko‘rsatadi. Jon-jahdi bilan dunyolik ketida ergashib yurgan va barcha amallari xatolar bilan to‘la bo‘lgan kimsalarga uyat! Ertaga Allohning huzurida bu gunohlari tufayli qanday sharmanda bo‘lurlar!
 Alloh bir vaqt vahiy yo‘li bilan Hz. Musoga shunday xitob qildi:
 — Ey Muso! Zolimlarga xos dunyo hayotining senga nima keragi bor?! Zolimlarga o‘xshab yashash senga yarashmaydi.
Aqlingni ishlatib, bunday yashashdan qoch! Zolimlik bilan o‘tkazilgan bu dunyo hayoti naqadar tuban! Go‘zal amallar bilan o‘tkazilgan dunyo hayoti esa naqadar go‘zal! Men (Alloh), mazlumning haqini zolimdan olib berish uchun, uni (zolimni) qadam-baqadam kuzataman.
 Payg‘ambarimiz (s.a.v.)' Abu Ubayda ibn Jarrohni tijorat maqsadi bilan safarga jo‘natgan, u ham bir talay mol bilan safardan qaytgan, ansorlar uning kelganini eshitgan edilar. Rasululloh (s.a.v.) bilan birga namoz o‘qiyotgan ansorlar namozdan keyin Payg‘ambar (s.a.v.)ning atrofiga yig‘ildilar. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ularning kayfiyatini ko‘rib, kulimsiradilar va: «Aftidan, Abu Ubayda bir nima narsalar olib kelganini eshitgansizlar, chog‘i!» -dedilar. Ular: «Ha, ey Allohning Rasuli!» - deya javob berishganda, Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shu gaplarni aytdilar:
 — Sevining va sizlarni sevinchga g‘arq etuvchi mollarni xayol qiling. Ont ichib aytamanki, men sizlarning faqirona hayot kechirishingizdan qo‘rqmayman, chunki sizlardan avvalgi ba’zi qavmlar dunyoda mo‘l-ko‘llik, ma’murlik ichida hayot kechirgandilar, shu tufayli quturib, bir-birlari bilan kurashgandilar va shu sababli mahv bo‘lgandilar, sizlarning ham ayni tarzda mo‘l-ko‘llik ichida hayot kechira turib, bir-biringizga hujum qilishingizdan va oxiri mahvu parishon bo‘lishingizdan qo‘rqaman...
Abu Said Xudriy esa mana bu hadisni rivoyat qiladi: -- Rasululloh (s.a.v.) marhamat qildilarki:
 — Ey ummatim, sizlar uchun eng ko‘p qo‘rqqan narsam Alloh yerdan chiqargan barakatlardir. So‘rashdi:
— Ey Allohning Rasuli, barakatlar nima?
 — Dunyo ziynatlaridir (insonlar, umuman, mo‘l-ko‘llik ichida yashagan paytlarida havoyi nafslariga ko‘proq beriladilar. Ularda Alloh ko‘rsatgan yo‘ldan chiquvchilar ko‘proq bo‘ladi. Shuning uchun mo‘l-ko‘llikda yashash bir jihatdan qo‘rqinchli holdir).
Yana Rasululloh (s.a.v.) buyurdilarki:
— Qalblaringizni dunyoviy fikrlar bilan band qilmang.
Ammor ibn Said (Ammor ibn Said - o‘rta asr islom tafsirchilaridan.). hikoya qiladi:
— Iso alayhissalom yonida havoriylari bilan bir qishloqqa borgan edi Qishloq aholisini ko‘chalarda va sohillarda o‘lik holda topdi. Havoriylariga dediki:
— Ey havoriylar, bular Allohning g‘azabiga uchraganlar, shuning uchun o‘liklari shu holda yotibdi. Agar shunday bir sabab bilan o‘lgan bo‘lmasalar edi, dafn etilardilar.Shunda havoriylar Hz. Isodan bularning qissasini bilmoqchi bo‘ldilar. Hz. Iso esa Allohdan bu voqeaning tafsilotini ma’lum qilishni so‘radi. Alloh vahiy yo‘li bilan unga bildirdiki:
— Tun kirganda ularga nido qil, senga javob beradilar! Tun kirdi. Hz. Iso: «Ey qishloq ahli!» - deya ularga nido etdi. Bir ovoz: «Labbay, ey Iso!» - deb javob qildi. Hz. Iso: «Bu holga tushishingizga nima sabab bo‘ldi, hikoya bermayotirlar!» Ovoz: «Chunki ular dag‘al va qattiqqo‘l malaklarning qo‘liga tushishgan. Olov tizginlar bilan tizginlanganlar!» - dedi. Hz. Iso so‘nggi marta ovozdan o‘zining qanday javob berayotganini so‘radi. Ovozning javobi shu bo‘ldi:
 — Men ularning ichida edim, lekin ularning yomon fe’l va harakatlariga qo‘shilmasdim. Ularga azob inzol bo‘ldi, men muallaq osilib yotibman. Azobdan chetda qolamanmi yo‘qmi, bilmayman.
 Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning bir tuyasi bor edi. Yurishda hech qaysi tuya uning oldiga tusholmasdi. Bir kun bir a’robiy tuyasi bilan keldi. Bu tuya Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning tuyasini orqada qoldirdi. Shunda Rasululloh bildirdilar:
 — Alloh o‘zi yuksaltirgan narsasini so‘ngida mutlaqo pasaytirib ham qo‘yadi.
Hz. Iso deydiki:
 — Dengiz to‘lqini ustiga kim uy qura oladi? Mana, dunyo hayoti shudir. Uni abadiy qarorgoh qilaman deb o‘ylamang.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 23 Yanvar 2009, 19:57:15
Yana Hz. Isodan so‘raydilar:
 — Bizga shunday bir narsa o‘rgatginki, u tufayli Alloh bizni sevsin.
Iso alayhissalom shunday javob beradi:
 — Dunyo hayotida havoyi nafsga berilmang. Mana shunda Alloh sizni sevadi.
Abu ad-Dardo rivoyat qiladi:
— Rasululloh (s.a.v.) aytdilarki:
 — Agar mening bilganimni bilsaydingiz, oz kular, ko‘p yig‘lar edingiz. Havoyi nafs orzulariga berilib yashalgan bu dunyo hayoti sizga tuban ko‘rinardi. Alloh yo‘lida hayot kechirishni ustun qo‘ygan bo‘lardingiz. Abu ad-Dardo Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan bu hadisni naql etgandan so‘ng o‘zi shunday xitob qildi: Mening bilganimni bilsaydingiz, tog‘larga chiqib, Allohga yolvorar va o‘z holingizga yig‘lardingiz. Butun borlig‘ingiz bilan yig‘gan, ishongan mollaringizni tashlab ketar, ular hech narsa emasligini qabul qilardingiz. Lekin, uzun orzu-havas sizlarning qalbingizdan oxirat tushunchasini sidirib tashlagan. Dunyo hayoti birdan bir orzuingiz bo‘lib qolgan. Shu tufayli to‘g‘rilikdan yuz o‘girgansiz. Ba’zilaringiz qilgan ishi oqibatida falokatni oy‘lamaganligi uchun havoyi istaklarini tark etolmagan hayvonlardan ham tubanroqsiz. Sizlarga nima bo‘lgan o‘zi, bir-biringizni sevmaysiz, bir-biringizni to‘g‘ri yo‘lga solmaysiz? Ahvol shundayki, so‘zda bir-biringizning diniy birodarisiz. Ammo botiniy yomonlik sizlarni bir-biringizdan ayirgan, bir-biringizni yiqitasiz. Agar to‘g‘ri yo‘lda bo‘lsaydingiz, bir-biringizni sevardingiz. Sizlarga nima bo‘lgan o‘zi, dunyoviy ishlarda bir-biringizga yo‘l ko‘rsatasizu, oxirat masalasida xuddi shu ishni qilmaysizlar? Hech biringiz dunyoviy masalalarda sevgan va yordam bergan kishingizga oxiratga oid xususlarda sira nasihat qilmaysiz; bu hol sizlarning qalbingizdagi iymonning sustligi tufayli yuz berdi. Agar dunyo hayotini bilganingizday oxirat hayotini ham yaqindan bilsaydingiz, unga inonsaydingiz, u dunyo uchun ham biror ish qilar, Alloh o‘rtaga qo‘ygan iymonu axloq asoslariga moslashar edingiz. Chunki oxirat hayoti siz uchun abadiydir. Yo‘q. «Dunyo hayotiga bo‘lgan sevgimiz ajoyibroq!» - deyolmaysiz, chunki dunyo hayotida ham ba’zan kelajakda qo‘lga kiritishingiz mumkin bo‘lgan narsa uchun qo‘lingizdagi bor yo‘q narsalaringizni fido qilasiz (Masalan, bir yil keyin erishishingiz mumkin bo‘lgan hosil uchun hozir qo‘lingizda tayyor turgan urug‘ni sochasiz). Kutgan narsangiz bo‘lmay qolish ehtimolini bila turib ham zahmatu mashaqqatlarga ko‘milib, naqd narsangizni qo‘ldan chiqarasiz. Komil iymon sohiblariga xos alomatlardan mahrum qanday yomon insonlarsiz. Yoki, ayting, Allohning Rasuli Hz. Muhammad (s.a.v.) taqdim etgan haqiqatlardan shubhangiz bormi? Agar unday bo‘lsa, bu shubhalaringizni bayon eting, men esa sizlarga haqiqatni dalillari bilan ko‘rsatay, qalblaringizni qanoatlantiruvchi nur bilan yoritay. Allohga ont ichib aytamanki, sizlar aqli noqis kishilardan emassizki, ma’zur ko‘rsam. Chunki dunyoviy ishlaringizda to‘g‘ri va foydali narsalarni farqlay olasizlar, koringizga yaraydigan narsalarni qo‘lga kiritishni yaxshi bilasizlar, ularga ega bo‘lasizlar. Sizlarga nima bo‘lgan o‘zi, bir oz dunyolikni qo‘lga kiritsangiz, sevinib sakraysiz, lekin ozgina bir dunyolikni yo‘qotsangiz qayg‘urasiz?!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Munavvara 23 Yanvar 2009, 20:02:34
Shunday qayg‘urasizki, bu narsa yuzingizdan o‘qilib turadi, tilingiz uyalmay shundan gap ochaveradi va shu arzimas yo‘qotishni musibatday ta’riflaysiz va bilmaysizki, bu xususda gunohga botasiz. Ko‘plaringiz din asoslarining aksarini tark etgansiz. Shunday bo‘la turib, yuzlaringizda zarracha o‘zgarish, qayg‘u qiling?» - deb so‘radi. Ovoz: «Kechqurun sog‘-salomat yotgan edik, ertalab o‘zimizni jahannamda ko‘rdik!» - dedi Hz. Iso:
«Bunga nima sabab bo‘ldi?» - deganda, ovoz: «Dunyoga o‘chligimiz va Alloh yo‘lidan chiqqanlarga itoat etganimiz bunga sabab bo‘ldi» - javobini berdi. Hz. Iso: «Dunyoni shu qadar sevarmidingiz?» - deb so‘radi yana. Ovoz: «Ha, bola onasini sevganday sevardik! Noz-ne’matlarga ko‘milganda sevinardik, mahrumiyatga uchragan paytimizda qayg‘urib, yig‘lardik», - deb javob berdi. Hz. Iso bu safar: «Xo‘p, dedi, do‘stlaringning holi qanday? Ular nega javob alomatlari yo‘q. Holbuki, zarracha bir dunyolikni yo‘qotsangiz, yuzlaringizda qayg‘u alomatlari ko‘rinib qoladi. Men hozircha, sizlardan Alloh yuz o‘girgan, deb o‘ylamayman. Ba’zingiz ba’zingiz bilan sevinib suhbatlashasiz. Har biringiz boshqa biringizni qabul qilganda uni xafa qilmaslikka tirishasiz, ammo buni faqatgina, u ham meni qabul qilganda xush muomalada bo‘lsin, deb shunday qilasiz. Qalblaringizda esa bir-biringizga nisbatan ginayu adovat va dushmanlik bo‘ladi. Butun hayotingiz hoyu havasdan iborat. Amalni unutish borasida bir-biringizni ortda qoldirib ketgansiz. Istayman-ki, Alloh sizning bu hollaringizdan meni qutqarsin, tinchlik-xotirjamlik bersin va meni Allohning Rasuli (s.a.v.)ga yetishtirsin. Agar u hayot bo‘lsaydi, sizlarning bu xatti-harakatlaringizga chiday olmasdi. Sizlarda zako bo‘lsa, mana, sizga haqiqatlarni eshittirdim. Allohning nazdidagi narsalarni izlasangiz, osonlik bilan topasiz. Men o‘z nafsim uchun va sizlar uchun yolg‘iz Allohdan yordam talab qilaman. 
Hz. Iso shunday deydi:
 — Ey havoriylar, dunyo ne’matlarini ko‘rganda diniy asoslarni tark etmang. Gap shundaki, ko‘pincha, dunyoga sig‘inganlar dunyoviy saodatga erishganda diniy asoslarni tark etib ketadilar.
 Allohning Rasuli, sevikli Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shunday marhamat qildilar:
 — Ey ummatim, mendan keyin shunday bir dunyo hayoti keladiki, olov o‘tinni yeganday, bu hayot ham sizning iymoningizni yeydi.
Alloh Hz. Musoga vahiy yo‘li bilan shunday buyurdi:
 — Ey Muso, oxiratingni unuttiradigan tarzda dunyo sevgisiga mayl etma. Agar huzurimga dunyo sevgisi bilan keladigan bo‘lsang, bu eng katta gunohing bo‘ladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 12:32:34
QANOATNING FAZILATI

    Aziz birodarim, bilib qo‘yki, qonuniy yo‘lda zo‘r berib ishlagani holida yana faqirona yashayotgan kimsa qanoatli bo‘lishi, tamagir bo‘lmasligi, ko‘zi boshqalarning mol-mulkida bo‘lmasligi va g‘ayriqonuniy foyda topish yo‘llariga bosh urib ketmasligi ham kerak. Odam bunday sifatlarga faqat yeyishda, kiyishda va maskan borasida qanoatli bo‘lishi, dabdaba ketidan quvmaslik va ortiqcha hoyu-havaslardan qochish orqali ega bo‘lishi mumkin. Agar kishi ko‘proq boylikka ega bo‘lgisi kelsa yoki orzu-havaslarga berilsa, qanoatli bo‘lolmaydi va shubhasiz, ochko‘zlik va hirs nomli yomon atvorlar bilan pok nomiga dog‘ tushiradi. Hirs va ochko‘zlik kishini yomon axloq sari, g‘ayrimashru’ va harom foyda yo‘llariga boshlaydi. Zotan, odamzodning tabiati hirs, ochko‘zlik va qanoatsizlikka moyildir.

Abu Vohid Laysiy hikoya qiladi:

—   Rasulullohga bir nimarsa vahiy qilingan vaqtda biz uning huzuriga borardik, bizga Ul Zot (s.a.v.) yangi vahiy bo‘lganlarni o‘rgatardi. Bir kun yana bordik, Alloh Rasuli marhamat qildilar:

Alloh aytdiki:

—   Biz bandalarga mol-mulk berdik namoz o‘qib, ro‘za tutish uchun!.. Agar odamzodning BIR JAR OLTINI bo‘lsa, yonida ikkinchisi bo‘lishini istaydi. Agar ikki jar bo‘lsa, ularning yonida uchinchisi bo‘lishini istaydi... Odamzodning ko‘zini faqat tuproq to‘ydira oladi. Alloh yomon fe’llaridan yuz o‘girganlarning tavbasini qabul etadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 12:45:19
Ikki haris aslo to‘ymaydi:

1.   Ilmga hirs quyganlar.
2.   Mol-mulk, boylikka hirs qo‘yganlar.

— Odamzod qariydi, lekin unda ikki narsa yosharib boradi:

1.   Orzu-havaslar.
2.   Mol-boylik ishtiyoqi. Odamzodning tabiatida falokatga sudrovchi hirs va mol
ishtiyoqi bo‘lgani uchun Alloh va Rasuli (s.a.v.) qanoatni va qanoatli bo‘lganlarni madh etdi.

Rasululloh (s.a.v.) marhamat qildilar:
—   Islomlikka musharraf bo‘lgan, uning axloq asoslariga ergashgan, halol topganiga qanoat qilgan va QANOATLI bo‘lgan kimsalar naqadar baxtiyordirlar!
-   Qiyomat kuni bo‘lganda boy, kambag‘al - hech bir kimsa yo‘qki: «Koshki dunyoda faqatgina ehtiyojga yarasha berilganiga ega bo‘lsaydim», - deya zorlanmagan bo‘lsin.
—   Boylik degani mol-mulkning ko‘pligi degani emas, boylik degani ko‘ngilning boyligi deganidir.

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ortiqcha hirsdan va ortiqcha foyda payida yugurishdan qaytarib, shunday buyurdilar:
—   Ey insonlar, rizq talabida haris bo‘lmang, Zero, biron kimsa yo‘qki, uning nasibasi ayirib qo‘yilmagan bo‘lsin, Bandasi dunyodan nasibasini olmasdan burun o‘lmaydi. Dunyo aldoqchidir.

Hz. Muso Rabbidan so‘radi:
-   Qaysi bandalaring eng boy hisoblanadi? Rabbi aytdi:
-   Eng ko‘p qanoatli bo‘lganlar!..

Muso so‘radi:
—   Qaysi bandalaring eng ko‘p adolatli hisoblanadi?

Rabbi buyurdi:
- O’ziga eng ko‘p insofli bo‘lganlar!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 12:46:09
Ibn Mas’ud rivoyat qiladi:

—   Rasululloh (s.a.v.) buyurdilar:
-   Qudsiy Ruh (Jabroil) mening ruhimga ma’lum qilishicha, kishi dunyoda nasibasi bo‘lgan rizqini tugatmasdan burun o‘lmaydi. Allohdan qo‘rqing va rizq payida hirsga berilib yurmang.

Abu Hurayra rivoyat qiladi:
—   Rasululloh (s.a.v.) menga dedilarki:
—   Ey Abu Hurayra, qattiq ochiqqan paytingda sen uchun halolidan bo‘lgan bir lochira ila bir bordoq suv kifoya qiladi!.. Mashru’ bo‘lmagan dunyolik topishda falokat bordir.

Yana Abu Hurayra rivoyat qiladi:
—   Rasululloh (s.a.v.) menga dedilarki:
—   TAQVO sohibi bo‘l, insonlar orasida eng ko‘p ibrat qilgan sen bo‘lasan. QANOATLI bo‘l, insonlar orasida eng ko‘p shukur qilgani sen bo‘lasan. O’zingga istagan, o‘zing sevgan har narsani boshqalarga ham ista, MO’MIN bo‘lasan.

Abu Ayyub Ansoriy rivoyat qilgan bir hadisda Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ochko‘zlikni man etadilar: Abu Ayyub hikoya qiladi:

—   Bir a’robiy kelib: «Ey Allohning Rasuli, - dedi, - menga lo‘nda bir va’z qil!» Rasul buyurdilar: «Namozingni xushu’ bilan va bajonidil ado et, erta-birisi kun seni uzr tilashga majbur qiladigan so‘zlardan tiyil, insonlarning qo‘llaridagi mollariga ko‘z tikma (ochko‘zlik qilma).
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 12:46:43
Avf ibn Molik rivoyat qiladi:

—   Biz Rasululloh (s.a.v.)ning huzurida to‘qqizmi, sakkizmi va yo yetti nafarmi kishi edik. Rasuli akram (s.a.v.): «Allohning Rasuliga bay’at (qasamyod) qilasizmi?» - dedilar. Biz: «Sizga bay’at qilmaganmidik, ey Allohning Rasuli?» - dedik. Rasul (s.a.v.) yana: «Allohning Rasuliga bay’at qilasizmi?» - dedilar. Shunda biz ham qo‘llarimizni uzatdik va bay’at qildik. Oramizdagilardan biri: «Biz sizga bay’at qilgandik, bu bay’at nechun?» - deb so‘radi.

Allohning Rasuli (s.a.v.) dedilarki:
—   Faqat Allohga ibodat qilishingiz, unga hech bir narsani va hech kimni sherik qilmasligingiz, namozni besh vaqt o‘qishingiz, Allohning kitobi - Qur’onni tinglashingiz va uning asoslariga itoat qilishingiz uchun! Insonlardan bir narsa istamasligingiz uchun! (O’sha kuni u yerda bo‘lganlardan ba’zilari Rasululloh (s.a.v.)ning bu so‘zidan keyin hatto qo‘llaridan qamchi yerga tushib ketsa ham, uni olib berishni birovdan iltimos qilmaydigan bo‘lishgandi).

Hz. Umar deydiki:

-   Ochko‘zlik — kambag‘allik, qanoat — boylikdir. Kimningki ko‘zi odamlarning mol-mulkida bo‘lmasa, ularga muhtoj bo‘lmagay.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 12:47:53
Bir hikmat ahlidan so‘radilar:
-   Boylik nima?

Javob berdi:
-   Haris bo‘lmaslik va ehtiyoj miqdoriga rozi bo‘lmoqlikdir.

Mavzu bilan aloqador ba’zi satrlar:

Zavqu safo o‘tar-ketar,
Buyukka ham zavol yetar.
Qanoat qil - bo‘larsan shod,
Nafsni tiysang - ruhing ozod.
Oltin, yoqut hamda inju —
Ne-ne o‘lim sababi shu.


Muhammad ibn Vose’ (o‘rta asr zuhd oqimi vakillaridan.) qotgan nonni suvga botirib yer va shunday deb qo‘yardi:
—   Bunday halol foyda bilan qanoatlangan kimsa hech kimga muhtoj bo‘lmaydi.

Sufyon Savriy esa shunday deydi:
-   Dunyoda eng yaxshi narsa siz mubtalo bo‘lmagan narsadir. Siz mubtalo bo‘lgan narsalarning eng yaxshisi qo‘ldan boy bergan narsalaringizdir (Birovga bir narsa berish va yordamlashish mubtaloligi).

Ibn Mas’ud hikoya qiladi:
— Ey odamzod, senga kifoya qiladigan narsaning miqdori ozgina bo‘lsada, g‘ashlikka va gunohkorlikka sabab bo‘ladigan ko‘p narsadan yaxshiroqdir.

Bir rivoyatda Allohning shunday degani hujjatlab qo‘yilgan:
— Ey odamzod, agar dunyo tamomila seniki bo‘lganda ham, undan faqatgina yeyishing mumkin bo‘lgani senikidir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 12:48:56
Bir hikmat ahlidan so‘radilar:

—   Aqlli kimsa uchun eng quvonarli narsa nima, hazinlikni eng ko‘p bartaraf qila oladigan narsachi? (G’amginlikdan eng ko‘p nima qutqaradi?)

Javob berdi:
—   Aqlli kishi uchun eng quvonarli narsa o‘lmasdan oldin qilgan go‘zal amallaridir. G’amginlikdan eng ko‘p qutqaradigan narsa esa Allohning hukmiga rozi bo‘lmoqlikdir.

Hikmat ahlidan yana biri shularni aytadi:
—   Insonlarning eng g‘amgini HASADCHILAR, eng qobili QANOATLILAR, eng ko‘p ozor ko‘ruvchilari HARISLAR va OCHKO’ZLAR, tirikchilikdan qiynalmaydiganlari HAVOYI NAFSINI ChEKLAGANLAR va DUNYOGA TOPINMAGANLAR, eng ko‘p afsuslanuvchilari GUNOHKOR OLIMLARdir

Bu mavzu bilan aloqador misralar:

Nasiba taqsimlab beruvchi — Alloh,
Allohga suyangan topgusi farah.
Kimki sof nomiga yuqtirmasa gard,
Ta’na qila olmas unga hech nomard.
Agar qanoatli bo‘lsang har qachon,
Bera olmas senga hech narsa ziyon.


Hz. Umar aytadi:
—   Sizlarga Allohning molidan o‘zimga nimalarni halol deb bilishimni aytaymi? Yozlik va qishlik ikki kiyimboshimni, haj va umraga borishim uchun bir ustlik ko‘ylagimni; qurayshlik oddiy bir odamning yeydigan taomidan farqsiz taomimni (va bu taomim ularnikidan ko‘p ham emas, oz ham). Alloh nomiga qasam ichib aytamanky, bular ham men uchun qanchalik harom yo halolligini bilmayman.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 12:50:11
Bir a’robiy akasini harisligi uchun ozorlab shunday deydi:

—   Ey aka, sen ham poklanasan, ham kirlanasan (o‘zingga o‘zing balo orttirasan), Yo‘qotmagan narsang seni poklaydi. Sen esa kifoyat mikdori qo‘lingda bo‘la turib, yana uni orttirasan. Yo‘qotgan narsang senga bildirilgan. Sen o‘zing ichida suzib yurgan narsalardan uzoqlashtirilgansan (ya’ni baribir ular o‘zingga nasib qilmaydi). Ey aka, sen xuddi haris kishining mahrumiyatini, qanoatli kishining rizqlantirilishini (rizqi baland bo‘lishini) ko‘rmagan odamga o‘xshaysan.

Ko‘ryapman; boyiding, hirsing ortdi, lek
Go‘yo bu dunyoda o‘lmaydigandek.
Boylikning cheki bor, «ber» deb qistama!
«Shunchasi bas, - deyu, ortiq istama».


Shobiy (tobein aslzodalardan, Amir-ash-Shobiy hadisda nisbat berish haqida birinchi bo‘lib tadqiqot olib borgan olimlardan. Asli Hamadonlikdir. O’limi hijriy 103 yil (yoki 100 yil) 70 yoshlarida vafot etgan.) shunday bir tamsiliy hikoya so‘ylagan edi: Kunlardan bir kun bir kishi to‘rg‘ay ovlaydi. Qush tilga kirib, ovchiga: «Mendan nima istaysan?» - deb so‘raydi. Ovchi: «Seni so‘yib, go‘shtingni yeyman!» — deydi. Qush esa deydi-ki: «Mening go‘shtim mazali emas hamda to‘ydiradigan darajada emas. Senga uch narsa o‘rgatay, bular sen uchun meni yeyishdan ko‘ra yaxshiroq va foydaliroqdir. Lekin birinchisini qo‘lingdaligimda aytaman, ikkinchisini qo‘lingdan chiqib daraxtga qo‘nganda, uchinchisini esa, uchib shu ro‘parangdagi tepaga chiqqanda aytaman. Ovchi shartni qabul qiladi: «Yaxshi, qani aytchi, birinchisi nima?» - deb so‘raydi. Qush: «Qo‘lingdan ketgan hech bir narsaga afsuslanma!» -deydi. Ovchi qushni qo‘yib yuboradi. Qush uchib borib daraxtga qo‘nganda: «Ikkinchisi nima?» - deb so‘raydi. Qush: «Bo‘lmaydigan narsani bo‘ladi deb xayol qilma!» - deydi. So‘ngra uzoqdagi tepaga uchib boradi va o‘sha yerdan shunday sado beradi:

—   Ey zo‘ravon! Agar meni so‘yganingda qornimdan har biri to‘rt misqol keladigan ikkita inju chiqardi!

Ovchi bu gapni eshitganda lablarini chimiradi va afsuslanadi. Qushga: «Uchinchisini aytmading-ku?! — deganda, shu javobni oladi:

—   Sen oldin aytgan ikki gapimni unutding, qanday qilib uchinchisini aytay?.. Men senga: «Qo‘lingdan ketgan hech bir narsaga afsuslanma!» - degandim, afsuslanding. «Bo‘lmaydigan narsani bo‘ladi deb xayol qilma!» degandim, xayol qilding. Men go‘shtim, qonim va patlarim bilan birga to‘rt misqol qelmayman. Qornimda to‘rt misqollik ikki inju bo‘lagi qaerdan bo‘lsin?

Qush shularni aytgandan keyin uchib, ko‘zdan g‘oyib bo‘lib ketadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 12:51:21
Bu odamzodning iftordagi ochko‘zligiga o‘xshash bir misoldir va u haqiqatni bayon etadi, u ham bo‘lsa ushbudir:

—   Ochko‘zlik odamzodni deyarli ko‘r qilib qo‘yadi. Oddiy haqiqatni ham anglay olmaydi va bo‘lmaydigan narsalarni bo‘ladi, deb xayol qiladi.

Ibn Sammoq:
-   Orzu-havas - qalbda bir ipdir, bir uchi oyog‘ingga bog‘langan. Qalbingdan orzu-havasni chiqargin, oyog‘ingdagi bog‘ yechilsin.

Abu Muhammad Yazidiy (Horun ar-Rashid davridagi tarixchilardan):
-   Bir kun Horun ar-Rashidning (Abbosiy xalifalaridan eng mashhuri, 149/766 yilda tug‘ilgan va 193/809 yilda vafot etgan. 20 yoshida taxtga o‘tirgan, 29 yil hukmronlik qilgan) huzuriga borgandim. Qo‘lida ustiga zarrin yozuvlar yozilgan bir varaq bor edi. Va u bunga boqqancha o‘tirardi. Meni ko‘rganda kulimsidi. Men: «Ey Alloh umr bergur mo‘minlar amiri, bu nima, foydali narsami?» - dedim. «Ha, - dedi u, - manavi ikki baytni Amaviylardan birining kosasida o‘qib qoldim, ko‘nglimga o‘tirishdi. Men ham ularga bir bayt qo‘shdim»:

Murodingga yetmasingdan yopilsa u yon eshik,
Kechgil undan, albat senga ochilur bu yon eshik.
Zero senga kifoyadir bir qorinni to‘ldirmoq,
Va qalbingda fe’llaringdan yomonini o‘ldirmoq.
Viqoringni yo‘qotma hech, nafs-havoni ayla kul,
Kelgusida azoblardan xalos bo‘lgaysan butkul.

Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 12:52:06
Abdulloh ibn Salam (sahobalardan, Ka’b ibn Axbor zamonida (6-izohga qarang) yashagan), Ka’b Axbordan so‘raydi:
-   Olimlar ilm o‘rganib, qalbga joylaganlaridan keyin ularning qalbidan ilmni sidirib tashlaydigan narsa bormi?

Ka’b javob beradi:
—   Bor. Bular: ochko‘zlik, hirs va dunyo tashvishlari.

Bir kishi Fuzayl ibn I’yozdan: «Ka’bning bu so‘zini qanday tushunish mumkin?» - deb so‘raydi.

Fuzayl shunday javob beradi:

—   Odam bir narsaga ochko‘zlik qilganda, uni qo‘lga kiritishga tutinadi, dini yoddan ko‘tariladi. Nafsi unga yo bunga haris bo‘ladi, havasini keltirgan har narsani olgisi kelaveradi. Shu tariqa bir qator kishilarga ishi tushadi. Ular ham, buning ehtiyojini qondirgandan keyin, endi uning burniga halqa o‘tkazib oladilar va xohlagan ishlarini qildiradilar, xohlagan yerlariga olib boradilar, o‘zlari uchun itday ishlatadilar. U ham ularga iliq muomalada bo‘lishga majbur bo‘ladi. Dunyolik manfaat yuzasidan do‘stlashgan bu kishilar bilan uchrashganda ta’zim qiladi, xastalansalar ko‘rgani boradi, ziyofatlariga qatnashadi. Bularning barini Alloh rizosi uchun emas, yolg‘iz dunyoviy manfaat uchun qiladi. Bu ahvolda ularga ishi tushmaganda, o‘zi uchun yaxshiroq bo‘lmasmidi?
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 12:54:02
ALLOHDAN BOSHQASIGA DO’ST BO’LISH VA MAHSHAR

Alloh buyuradi:
—   Zulm yo‘lini tutgan kimsalarga BYeRILIB KYeTMANGLAR. Aks holda sizlarga do‘zax o‘ti yetar. Sizlar uchun Allohdan o‘zga biron do‘st yo‘qdir. Keyin (ya’ni zolimlarga ergashsangiz) sizlarga yordam berilmas. Hud surasi, 113-oyat.

Ba’zi tafsirchilar derlarki:
-   Lison olimlari, oyatdagi «BYeRILIB KYeTMANGLAR»ning mutlaq ekanligi to‘g‘risida hamfikrdirlar. Ya’ni, «Ozmi-ko‘pmi zulm qilganlarga yaqinlik qilmang!» ma’nosini bildiradi, deydilar.
Abdurahmon ibn Zayd (o‘rta asr islom faqihi va tafsirchisi), oyatdagi «BERILIB KETMANGLAR»ning «MADDOHLIK, HAMDU SANO O’QISH VA XUSHOMADGO’YLIK» ma’nolarida kelishini qayd etadi. Xushomadgo‘y kishi haqsizlik qilayotgan va zulm o‘tkazayotgan odamning yuziga uning haqsizliklari va zulmlari to‘g‘risida ochiq gapirolmaydi.

Oyatning zohiriy ma’nosi butparastlarga va musulmon bo‘la turib yomonlik qiluvchi va zolim bo‘lganlarga ergashishdan saqlanishni bildiradi.

Nisobo‘riy (Nishopuriy) (o‘rta asr islom faqihi va tafsirchisi) o‘z tafsirida shunday deydi: - Olimlarimiz «Zulm aralashgan idora usuliga rozi bo‘lish yoxud zolimlarning ijrochilik faoliyatini yaxshi ko‘rsatish, uni boshqalar oldida madh etish, ichiga zulm qo‘shilgan har qanday fe’l-atvorni ma’qullash — zolimlarga ergashish»dir, deb aytadilar va bunday qilish Alloh tomonidan taqiqlangan, deb qo‘shimcha qiladilar. Lekin kelayotgan zararning oldini olish va yo tezlik bilan biror foyda keltirish yuzasidan ular bilan birga ish bitirish «berilib ketish», «ergashish»ga kirmaydi, deydilar. Men (Nisobo‘riy) deymanki: «Bu idorai maslahat va kenglik jihatidandir. Holbuki, taqvoning talabi har qanday tarzda bo‘lsa-da, «zolimlarga ergashmaslik va yaqinlik ko‘rsatmaslikdir», Bandasiga Allohning o‘zi kifoya qilmaydi-miki, yana u «idorai maslahat» qabilida zolimlar bilan birgalikda ko‘rinsa!»
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 12:54:44
Men (G’azzoliy) deymanki:

-   Nisobo‘riy to‘g‘ri aytgan, zolimlarga ergashishning har turli yo‘lini berkitish yaxshiroqdir.
Tabiatida bir oz zolimlik bo‘lgan kimsaga ozgina mayl qo‘yish kishini jahannamga olib boradi, xo‘sh, unday bo‘lsa, zulm va yovlik girdobida suzuvchilarga ortiqcha mayl qo‘yib, ular bilan birga bo‘lishga nafsi hakalak otib turgan, xizmatlarini qilgan, zolimlarning eng yaramasi bilan ulfatchilik etgan, ular bilan birga kayfu safo surgan, ularning o‘tkinchi saltanatlariga va qo‘l ostidagi ne’matlariga - ne’matlarki, o‘tkinchi bo‘lgani uchun haqiqatda bir bug‘doy donasidan ham qiymati past, bir xira pashsha qanotidan ham vazni yengil - suqlanib boqqan kimsaning holi qanday bo‘larkin?

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) buyuradilar:
-   Kishining tabiati do‘stining tabiatiga o‘xshashi kerak. Sizlar har biringiz kimlar bilan va qanday tabiatli insonlar ila do‘st ekaningizga diqqat qiling

Derlarki:
-   Solih va yaxshi o‘rtoq o‘zidan mushki anbar taratayotganga o‘xshaydi. Senga bermasa ham hididan foydalanasan. Yomon do‘st esa o‘zidan achchiq tutun taratayotgan qo‘ruqqa (olov yonishi uchun dam beruvchi, puflovchi) o‘xshaydi, undan chiqayotgan harorat senga juda yoqmaganda ham, har qalay tutuni bilan behuzur qiladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 12:55:56
Alloh buyuradiki:
-   Allohdan o‘zga «do‘stlar»ga suyangan kimsalarning ahvoli o‘ziga in qurib olgan o‘rgimchakning ahvoliga o‘xshaydi. Uylarning eng nimjoni, shubhasizki, o‘rgimchak uyasidir. Koshki ular tushunsalar. Ankabut surasi, 41-oyat.

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytdilarki:
-   Kimki boy odamga boyligi uchun ta’zim qilsa, dinining uchdan biri qo‘ldan ketadi.
-   Fosiq (fisq ishlar bilan shug‘ullanuvchi) kimsa madh etilgan chog‘da Alloh shunday achchiqlanadiki, ARSh titray boshlaydi.

Alloh marhamat qiladi:
-   U kun barcha insonlarni imomlari bilan birgalikda chorlaymiz. Kimgaki nomai a’moli o‘ng qo‘lidan berilsa, ana o‘sha kishilar, o‘zlariga qilchalik ham zulm qilinmagan holda, nomai a’mollarini o‘qiydilar. Al-Isro surasi. 71-oyat.

Bu yerdagi «kun» so‘zi mahshar kunini bildiradi. «Imom» deyilganda kim nazarda tutilganligi borasida mufassirlarning fikrlari xilma-xildir. Ibn Abbos va boshqa ba’zilarning fikricha, imom deyilganda har kishining amallari yozilgan maxsus kitob (daftar) nazarda tutilgan.

Bunga ko‘ra ma’no shunday bo‘ladi:
—   Har inson o‘z amallari yozilgan kitob (daftar)la chorlanadi.

Mana bu oyatlar shu fikrni tasdiqlaydi.

Bas, endi o‘z kitobi — nomai a’moli o‘ng qo‘lidan berilgan kishiga kelsak, bas, u: «Mana, mening kitobimni o‘qinglar», - deydi. Al-Haaqqa surasi, 19-oyat.
Endi o‘z kitobi chap qo‘lidan berilgan kimsaga kelsak, bas, u: «Koshkiydi, menga kitobim berilmasa edi», deydi.
Al-Haaqqa surasi, 25-oyat.

Ibn Zayd, oyatdagi imom so‘zi inzol bo‘lgan ilohiy kitoblarni bildiradi, deydi. Vaqti kelganda Injilga iymon etganlar: «Ey ahli Injil!» deb; Qur’onga iymon etganlar: «Ey ahli Qur’on!» - deb chaqiriladilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 12:56:54
Mujohid va Qatodaning fikrlariga qaraganda, imom deganda har ummatning payg‘ambari tushuniladi. Qaysi insonlar qaysi payg‘ambarga tobe bo‘lgan esa, o‘sha bilan birga chaqiriladilar. «Ibrohimga tobe bo‘lganlarni keltiring, Musoga tobe bo‘lganlarni keltiring. Muhammad (s.a.v.)ga tobe bo‘lganlarni keltiring!..» kabi.

Ali ibn Abu Tolib imom deyilganda har kas yashagan asrning yetakchilari tushuniladi, deydi. Har davrning odami, o‘zi yashagan davrda kimning amriga va yashash tarziga ergashgan bo‘lsa, o‘sha bilan birga chaqiriladi.

Ibn Umar (Saxobayi Kirom. Uz asrida fatvoda buyuklardan biri edi. Xz. Umarning ugli) rivoyat qilgan sahih bir hadisda shunday deyiladi:

-   Qiyomat kuni Alloh barcha insonlarni to‘plagan chog‘i har hukmdor uchun bir bayram qilinadi va shunday deyiladi: «Bu falonchining o‘g‘li falon hukmdordir!»

Termiziy va boshqalarning hadis kitoblarida Abu Hurayradan rivoyat qilingan shunday hadis keltiriladi:

—   Rasululloh (s.a.v.): «Qiyomat kuni inson tabaqalarining har birini imomlari bilan birga chaqiramiz!» - maolidagi oyatning tafsiri haqida bildirdilarki: Insonlarning har biri chaqiriladi, kitobi (daftari) o‘ng qo‘ldan beriladi. Ularning bo‘yi oltmish arshinga cho‘zilgan bo‘ladi.
Yuzi oppoq bo‘ladi. Boshiga injudan porloq bir toj kiydiriladi. So‘ngra birodarlarining yoniga boradi. Uni uzoqdan ko‘radilar. «Allohim, buni bizga yubor va bizga bir marhamat qil!» - deydilar. U ularning yoniga boradi. «Har biringizga shunday bir mujda!» - deydi. Iymonsizlarga kelsak, ularning yuzi qorayadi. Qarindoshlari uni ko‘rganda: «Buning gunohidan Allohga sig‘inamiz. Allohim, sen buni bizga ro‘para qilma!» - deydilar. Lekin u keladi. Qarindoshlari: «Allohim, uni xor qil!» - deydilar. U esa derki: «Alloh sizni bu holga solmasin. Sizning har biringiz oxir-oqibatda shunday holni ko‘rasiz!»
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 12:57:40
Alloh buyuradi:

—   Qachon Yer o‘zining eng dahshatli zilzilasi bilan larzaga tushganida va Yer (o‘z bag‘ridagi xazinayu dafinalardan va inson jasadlaridan iborat) «yuk»larini (yuzaga) chiqarib tashlaganida; va hayotlik paytida qayta tirilishni inkor qilguvchi bo‘lgan (inson) qayta tirilganidan dahshatga tushib: «(Yerga) nima bo‘ldi o‘zi?» deb qolganida; ana o‘sha KUNda Yer Parvardigoringiz unga vahiy qilib, so‘zlashga buyurgani sababli, o‘z xabarlarini so‘zlar! O’sha KUNda odamlar, ularga (qilib o‘tgan amallari)ning jazo yoki mukofotlari ko‘rsatilishi uchun to‘da-to‘da bo‘lib chiqib kelurlar! Bas, kim (hayoti-dunyodalik paytida) zarra misqolchalik yaxshilik qilsa (qiyomat kunida) o‘shani ko‘rur. Kim zarra misqolchalik yomonlik qilsa, uni ham ko‘rur! Zalzala surasi.

Abu Hurayra hikoya qiladi:

—   Rasululloh: «U kun (er) barcha xabarlarini anglatajak». — maolidagi oyatni o‘qidi va «Bilasizmi, Yerning XABARLARI nima?» - dedilar. Biz: «Alloh va Rasuli eng to‘g‘risini biladi!» - dedik. Dedilarki: «Yerning XABARLARI har bandaning va har ummatning yer yuzida qilgan amallariga Yerning guvohlik berishidir!»

Yana Allohning Rasuli (s.a.v.) buyurdilarki:

—   Yerdan ehtiyot bo‘ling. U sizning onangizdir. Har kim Yerning ustida savob yoki gunoh bir ish qilsa, u, albatta, buni xabar qiladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 12:58:35
OXIRI ZAMON YoXUD INSONLARNING QABRDAN TURIShI

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bildirdilar:

—   Qanday qilib zavqu safo surayin! Surchi (Isrofil) surni og‘ziga olgan, boshini eggan, quloq tutgan (qulog‘ini keladigan amrga bergan), qachon amr kelsa darhol chalish uchun kutib turgan bo‘lsa. ..

Isrofil surnay shaklli surni og‘ziga olgan. Surning og‘zi Yer bilan osmonning kengdigiday keladi. Isrofil ARSh tarafga ko‘z tikkancha kutayotir. Qachon amr kelsa, BIRINChI PUFLAShini boshlaydi. Bu birinchi puflashida Yer va Osmonda qancha jonli bor bo‘lsa, qo‘rqqanidan hammasi o‘ladi. Yolg‘iz Alloh o‘ldirishni mo‘ljallamagan jonlilar qoladi. Bular Jabroil, Mikoil, Isrofil va o‘lim farishtasi Azroildir. So‘ngra Alloh o‘lim farishtasiga navbati bilan Jabroil, Mikoil va Isrofilning ruhlarini olishni buyuradi. Undan keyin o‘lim malagining o‘ziga amr keladi, u ham o‘ladi. Bundan, ya’ni BIRINChI PUFLAShdan so‘ng IKKINChI PUFLAShgacha barcha jonzodlar qirq yil shu bo‘yi qoladi. So‘ngra Adloh Isrofilni tiriltirib, ikkinchi bor sur puflab boshlashni amr etadi. Quyidagi oyat bizga shu ikki puflashning haqligini ko‘rsatuvchi dalildir:

Sur chalindiyu, Osmonlar va Yerdagi bor jonzot o‘ldi, magar Alloh xohlagan zotlargina (tirik qoldilar). So‘ngra u ikkinchi bor chalindi-da, banogoh ular (ya’ni barcha o‘liklar qayta tirildi va qabrlaridan) turib (Allohning amriga) ko‘z tutarlar. Zumar surasi, 68-oyat.

Jonlilar oyoqqa turib, tirilishni ko‘radilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 12:59:34
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytdilar:

- Men payg‘ambar bo‘lib yuborilgan paytimda surchi Isrofil keldi. Surga og‘zini qo‘ydi. Bir oyog‘ini oldinga, bir oyog‘ini orqaga tashladi!.. PUFLAShga qachon amr kelsa, puflayman, deb kutayotgan edi!.. Ey ummatim, PUFLAShdan hazir bo‘ling! Ana endi butun yaratiqtarning u kungi holini o‘yla. PUFLASh tugar-tugamas dahshat bosib to‘satdanladilar. Takroran tirilarkanlar, bu qo‘rquv tufayli miskinlikka va zillatga tushadilar. O’zlariga mas’ud yoki mushkulli hukm berilishini kutadilar. Sen ham ularning orasida bo‘lasan, ularday parishon. ularday esankiragan ahvolda qolib ehtimolki, dunyoda zavqu safo surgan, yeb-ichgan boylardan biri bo‘lib, bosh egib turarsan. U kun yer yuzining zolim hukmdorlari insonlarning eng xori. engtubani va eng haqiri bo‘ladilar, oyoq ospsha qolgan bir dona urug‘day toptalib yotadnlar. Bo‘ onda vahshiy hayvonlar tog‘u cho‘llardan birin-ketin turib ksla boshlaydilar; boshlari egik, insonlarga aralashib, gunoh qilgan bo‘lmasalar ham xoru haqir bo‘lib mahshar yeriga keladilar; oniy o‘limlar va PUFLAShdan yuzaga kelgan qo‘rquv ularni esankiratadi va xaloyiqdan qo‘rqmaydilar, qochmaydilar. Mana bu oyat shu haqiqatga ishora qiladi:

Vahshiy hayvonlar ham (bir joyga) to‘planib qolganida... Takvir surasi. 5-oyat.
So‘ngra shaytonlar va qaysarligu kibr tufayli iymon etmaganlar ko‘rinadi. Qo‘rquvdan Allohning shu oyatini tasdiqlab, es-hushlarini yig‘ishga urinadilar:

-Bas (ey Muhammad), Parvardigoringizga qasamki, albatta, Biz ularni (yo‘ldan ozdirgan) shaytonlari bilan birga to‘plarmiz, so‘ngra barchalarini jahannam atrofida tiz cho‘kkan hollarida hozir qilurmiz. Maryam surasi, 68-oyat.

U yerda qanday ahvolda qolishingni va qalbing ne ko‘ylarga tushishini o‘yla, ey inson! Butun jonzotlar tiriltirilgandan so‘ng oyoq yalang, qip-yalang‘och va sunnatsiz holda mahshar yeriga qanday jo‘natilishlarini ko‘z oldingga keltir. Mahshar yeri esa oppoq va tep-tekisdir, biron-bir o‘ydim-chuqur joyi yo‘q. Na bir inson panalansa bo‘ladigan biron ustun, na bir ko‘zdan yiroq bo‘lishga yaraydigan biron chuqurlik!.. Insonlar u yerga to‘da-to‘da jo‘natiladilar. Turli toifadagi jonzotlarni har tarafdan to‘plab, u yerga keltiradigan Allohga tasbih etaylik. Birinchi puflashning ketidan ikkinchi puflash keladi. U kun bu ko‘zlar, bu qalblar dahshatga tushajaklar. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bildirdilar:

—   Qiyomat kuni insonlar oppoq, tep-tekis va kaftdek bir yerda hashr (to‘planmoq) etiladilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 13:00:26
U yer bu kungi yer yuzi singari bo‘lmaydi.

Alloh aytadiki:

—   Albatta, Alloh g‘olibdir va (U) Yer boshqa yerga, Osmonlar boshqa osmonlarga aylanib qoladigan hamda (barcha odamlar) yolg‘iz va qudratli Atlohga ro‘baro‘ bo‘ladigan KUNda (qiyomatda) intiqom olguvchidir. (Ibrohim surasi, 48-oyat)

Ibn Abbos deydiki:

—   Yer yuzida qo‘shishlar va olishlar qilinadi. Tog‘lar, toshlar va daralar yo‘q etilib, bir saxtiyon teri holiga keltiriladi. Kumushday oppoq, ustiga qon to‘kilmagan, gunohga botmagan bo‘ladi. Osmonlarning quyoshi, oyi va yulduzlari yo‘q bo‘ladi.
Ey tanbal inson, u qunning qo‘rquvlarini va shiddatini ko‘z oldingta keltir! Jonzotlar bu saxtiyon uzra yig‘ilgan chog‘da ko‘kdagi yulduzlar to‘kilajak-sochilajak, quyosh va oy mahv bo‘lajak. Yorug‘lik beruvchi nur manbalari (Quyosh, Oy) yo‘q bo‘lgani uchun Yerni mutlaq zulmat qoplab oladi, insonlar yuqorida aytilganidek, to‘plangan holda turarkanlar, ko‘k jismlari ularning boshlari uzra aylanajak, shu qadar katta va qattiq bo‘lishlariga qaramay, parcha-parcha bo‘ladilar. Farishtalar esa eng chetda-go‘shalarda turajaklar. Bu qadar katta va qattiq ko‘k jismlarining parchalanishidan yuzaga kelayotgan suronlar naqadar qo‘rqinchli bo‘lajak. So‘nfa ko‘k jismlari tamoman cho‘kib bitajaklar, erigan va sariq aralash kumush parchasi singari oqajaklar, qizil saxtiyon teri holiga kelajaklar. Tog‘lar osmonda uchib yurgan mezonday bo‘lajaklar. Insonlar sochilgan va o‘zini o‘tga urayotgan parvonalarday beqaror yuguradilar. Oyoq yalang, qip-yalang‘och va yayov bir holda! Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytadi:

— Insonlar oyoqyalang, qip-yalang‘och va sunnatsiz holda hashr qilinadilar. Terga botadilar, butun vujudlaridan oqib chiqayotgan terlarining suvi quloqlarining solinchaklariga qadar ko‘tariladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 13:01:13
Bu hadisni rivoyat qilgan Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning zavjalari Savda hikoya qiladi:

—   Men Rasululloh (s.a.v.)dan: "Avrat joylari nima bo‘ladi, bir-birimizga qarayveramizmi?» - deya so‘radim. Ul Zoti kirom shu javobni berdilar:

—   Hazinlik insonlarni shu qadar ezadiki, biron kimsa boshqa kimsaga qaray olmaydi. Hamma o‘z dardiga qovrilib yotadi.

Demak, u shunday dahshatli kunki, avrat yerlari ochiq bo‘ladi, lekin biron kimsa o‘zga kimsaga qaray olmaydi, unda qarash uchun zarracha mayl ham bo‘lmaydi. Qanday mayl bo‘lsinki, u kun kimdir ilon singari qornida sudralib yuradi, kimdir yuzini yerga ishqalabgina siljiy oladi. Boshqalarga nazar tashlashga madori ham bo‘lmaydi.

Abu Hurayra rivoyat qiladi: Rasululloh (s.a.v.) dedilarki:

— Qiyomat kuni insonlar uch toifa holida hashr etiladilar:
1.   Ulovlilar.
2.   Yayovlar.
3.   Yuzida yuruvchilar. Bir kishi so‘radi:
—   Ey Allohning Rasuli, yuzda qanday qilib yurish mumkin?

Rasululloh (s.a.v.) javob berdilarki:
-   Odamlarni oyoqda yurgizib qo‘ygan zot, yuzda yurgizishga ham qodirdir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 13:01:49
Odamzodning tabiatida o‘zi o‘rganmagan, ko‘nikmagan narralarni inkor etish xususiyati bor. Chunonchi, ilonning oyoqsiz, qorni bilan surgalib chaqmoqday g‘izillab ketishini ko‘rmagan bo‘lsa, insonning oyoqsiz yurishini ham tasavvur etolmaydi, inkor qiladi. Oyoq uzra yurganlarni ko‘rmagan bir inson bo‘lsaydi, balki u buni ham inkor etgan bo‘larmidi... Ko‘zingni och, qiyomat kunini ta’riflaydigan g‘aroyib hodisalar bu dunyoda yuz beruvchi hodisalarga o‘xshamasa, ularni inkor etib o‘tirma! Chunki bu dunyoda ham yuz beradigan bir qator hodisalar to‘g‘risida mushohada yuritmagan bo‘lsang, u dunyoda ro‘y beradigan shunga o‘xshash hodisalarni bayon etsalar, qat’iyan ishonmasliging mumkin. Shuning uchun hozirdan boshlab, qalbingda qiyomat kunidagi holingni shakllantirib bor. Sen qip-yalang‘och, xor, xo‘r va haqir, esankiragan bir ahvolda oyoqda turasan va o‘zing haqingda chiqarilajak hukmni kutasan. Oxir-oqibatda seni xushbaxt yo badbaxt qilish to‘g‘risida qaror qilinadi. U ondagi bu hol favqulodiy bir holdir. Buni shunday deb bil. So‘ngra jonzodlarning u ondagi olomonini o‘yla. Yetti qavat osmonu, yetti qavat yer ahli, malaklar, jinlar, insonlar, shaytonlar, vahshiy hayvonlar, qushlar va hokazolar u yerda yig‘iladilar. Quyosh beshafqat haroratini ularga qadaydi, ularning tepasiga ikki yoy qadar yaqinlashadi... Mahshar bo‘layotgan joyda koinotning mutlaq sohibi Alloh Arshining soyasidan boshqa hech qanday soya bo‘lmaydi. Bu soyada faqat Allohga yaqin bo‘lganlar, Allohning axloqi bilan axloqlanganlar panalana oladilar. Quyoshning harorati borliqni eritadigan darajada bo‘ladi. Butun odamzod issiqlikdan qattiq iztirob chekadi. Keyin jonzodlar bir-birlarini turtib-surta boshlaydilar. Olomon ichida bir-birlarini itarib yuborishlar, bir-birlarini toptashlar yuz beradi. Bu g‘ala-g‘ovur aro inson yana Alloh huzuriga chaqirilarkan, uyat tuyg‘usidan yuzaga kelgan tahlika ham dard ustiga chipqon bo‘ladi. Quyoshning harorati, nafaslar tufayli ko‘tarilayotgan hovur va qalblardagi nomus olovidan hosil bo‘lgan jonsaraklik birlashadi. Badandagi har tukning tagidan ter oqkandan oqib chiqaveradi va mahshargohning ul toza tuprog‘i ustiga oqadi. Bu oqqan terlardan suv jilg‘alari hosil bo‘ladi, har kimning Alloh yonidagi holati qay darajada bo‘lsa, suv shu darajaga qarab, baland ko‘tariladi: ba’zilarining tizzalarigacha, ba’zilarining beligacha, ba’zilarining quloq solinchagigacha chiqadi. Ba’zilar esa cho‘kib ketar darajada ter suvi ostida qoladilar.

Ibn Umar rivoyat qiladi:

—   Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilarki:
—   Olamlarning Rabbi bo‘lgan Allohning hukmi asosida insonlar qabrlaridan turishgan kunda, ularning ba’zilari quloqlarining yarmigacha terga ko‘miladilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 13:02:30
Abu Hurayra rivoyat qiladi:

—   Rasululloh (s.a.v.) dedilarki:
—   Qiyomat kuni insonlar terlaydilar, terlari hatto yetmish quloch yerning ostigacha shimiladi, so‘ng ter yer uzra ko‘tarila-ko‘tarila, og‘izlarni bekitadi, quloqlargacha yetadi.

Uqba ibn Omir (Rasuli akram s.a.v.ning sahobalaridan. Hijriy 2 yil, milodiy 624 yilda yuz bergan Badr jangining g‘oziylaridan biri) rivoyat qiladi: Alloh Rasuli (s.a.v.) aytadilarki: - Qiyomat kuni Quyosh Yerga yaqinlashadi, insonlar terlaydi. Ba’zilarning teri to‘piqlariga qadar ko‘tariladi, ba’zilariniki boldirining yarmisigacha, ba’zilariniki tizzalarigacha, ba’zilariniki sonigacha, ba’zilariniki qo‘ltig‘ining tagigacha, ba’zilariniki og‘zigacha (Alloh Rasuli (s.a.v.) shunday deganda qo‘li bilan imo qilib og‘zini bekitganday bo‘lardilar) yoki boshigacha (Alloh Rasuli (s.a.v.) bu gal qo‘llari bilan boshlariga urardilar)...

O’yla, ey tanbal inson, ahli mahsharning terlashiyu azoblarini! U kuni insonlarning ba’zilari Allohga tinimsiz:
— Yo Rabbim, meni bu iztiroblardan va bu kutishlardan qutqar, olovga tushsam ham mayli!.. - deb nido qilib yolvoradilar.

Bu uqubatlarning barchasi hali hisob ko‘rilmasdan va azobga duchor qilinmasdan oldin ro‘y beradi. Sen ham bir jonzotsan, terlaring qaeringgacha ko‘tarilishini bilmaysan.

Shuni yaxshi bilib qo‘yki, Alloh yo‘lida haj qilmoq, jihod etmoq, ro‘za tutmoq, namoz o‘qimoq, bir musulmon birodaringning ehtiyojini qoplamoq uchun charchamoq, yaxshilikka unda shu, yomonliqdan qaytarish uchun zahmatu mashaqqatga aralashmoq tarzida ter to‘kmagan bo‘lsang, to‘kmagan bu teringni qiyomat kunining uyatga botiruvchi va qo‘rqituvchi mahshar maydonida to‘kasan. U yerda g‘amgin onlaring uzayadi. Agar odamzod jaholatdan, g‘ururdan (kibrdan) qutulgan bo‘lsaydi, dunyoda Alloh yo‘lida bo‘lish qiyomat kuni ter to‘kib qiynalishlar va kutishlardan yengilroq ekanligini va vaqg nuqtai nazaridan qisqaroq ekanligini ko‘rar edi. Evoh, u kun shunday bir kundirki, bergan azobu uqubati ham katta, muddati ham benihoya uzundir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 13:03:16
JONZOTLARARO HUKM

Abu Hurayra hikoya qiladi:

-   Rasululloh (s.a.v.) so‘radilar:
-   MUFLIS deb kimni aytamiz, bilasizlarmi? Biz javob berdik:
—   Ey Allohning Rasuli, bizningcha, muflis deb puli va ashyolari qolmagan kishilarga aytiladi.

Rasuli akram (s.a.v.) tushuntirdilar:
—   Ummatimning muflisi shunday bir kimsaki, u qiyomat kuniga namoz o‘qigan, ro‘za tutgan va zakot bergan holda keladi; ammo birovni so‘kkan, birovning haqini yegan, yana kimningdir qonini to‘kkan, kimnidir urgan bo‘ladi. Bunday kimsaning savoblaridan talay qismi tortib olinadi, agar haqsizlik qilgan kishilardan olgan qarzi to‘lanmasdan savoblari tugab qolsa, bu safar ularning gunohlari olinib, bu kishining zimmasiga yuklanadi, keyin esa jahannamga otiladi.

Ey birodarim, mana shunday kunda boshingga tushishi mumkin bo‘lgan musibatni o‘yla, chunki, deyarli hech bir ibodatning riyo degan ofatdan va shayton aralashtirgan hiylalardan omon qolishi mumkin emas. Tasodifan, ibodatlaringning bir qanchasi riyosiz va chin ixlosli bo‘lgan esa-da, ularga ham dushmanlaring qiyomat kuni ko‘z tikajaklar va qo‘lingdan olajaklar. Kunlaringni ro‘za bilan, tunlaringni namoz bilan o‘tkazgan bo‘lsang ham, ehtimol shunday hisobga chaqirilgan paytingda o‘zing o‘z savoblaringga ko‘lka tashlashi mumkin bo‘lgan darajada kimnidir g‘iybat qilganingni bilajaksan. Musulmon birodaringni g‘iybat qilganingni bilajaksan. Musulmon birodaringni g‘iybat qilganing butun savoblaringni yo‘q qilsa, u holda boshqa gunohlaring, harom va shubhali narsalarni yeganlaring, qusurli ibodatlaring nima bo‘ladi? Shoxsiz qo‘y uchun shox-li qo‘ydanki haq talab qilingan kunda (qiyomat kuni) qilgan zulmlaringdan qutulishni qanday umid qila olasan?
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 13:04:25
Abu Zar Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan rivoyat qiladi: - Alloh Rasuli suzishayotgan ikki qo‘yni ko‘rganlarida: "Ey Abu Zar,- dedilar, - nega urushayotganlarini bilasanmi?" Men: "Yo‘q!" — dedim. Aytdilarki: "Alloh biladi va qiyomat kuni oralarida hukm chiqaradi!"

Abu Hurayra "Yerda sudralib yurgan har bir jonivor, osmonda qanot qoqayotgan har bir qush xuddi sizlar kabi (Bizning ummatlarimiz kabi) jamoalardir!" (An’om surasi, 38 - oyat) - maolidagi oyatning tafsiri haqida shunday deydi:

- Qiyomat kuni barcha jonivorlar - hayvonlar, qushlar, har narsa... tiriltiriladi va ular mahshar joyida to‘planadi. Shoxli qo‘ydan shoxsiz qo‘yning haqi olinadigan darajada Allohning adolati yuz ko‘rsatadi. So‘ngra hayvonlarga: "Tuproq bo‘lingiz" — amri beriladi. Bu amr kofirlarning: "Koshki men ham tuproq bo‘lsaydim!" — degan chog‘i yuz beradi.

Holing ne bo‘ladi, ey tanbal inson, u kunda?! Amal daftaring savobsiz bo‘lib qolishi mumkin. Holbuki, uzundan-uzoq zahmatlar chekib, savobga muyassar etadigan amallar qilgan eding. Daftaringni bo‘m-bo‘sh ko‘rganda:

—   Qani mening go‘zal amallarim? - deb qolasan-ku!

Senga:

-   Dushmanlaringning daftariga ko‘chirildi, - deb javob berilganda, nima deysan?!
So‘ngra dunyoda sabr qilib va cheklanishlarga chidab, gunoh qilmagan bo‘lsang-da, amal daftaringni gunohlar bilan to‘la holda ko‘rib:

—   Ey Rabbim, bu gunohlar... men bunday gunohlarga aslo yaqin ham yo‘lamaganman, - deysan.
Senga shunday javob beriladi:

—   Bular — sen g‘iybat qilgan, sen qiynagan, so‘kkan, sen qasddan yomonlik qilgan, olish-berishda, qo‘shnichilikda, do‘stlikda, suhbatda, munozarada, dars berish asnosida va hokazo hollarda sen zulm qilgan kishilarning gunohlaridir!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 13:05:20
Ibn Mas’ud rivoyat qiladi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilarki:

- Shayton musulmon o‘lkalarida odamlarni butga sig‘intirishdan umidini uzgan, ammo bundan tubanroq va tahqirlovchi gunohlar qilayotganligingizdan mamnun bo‘ladi. Bu gunohlar turli zulmlardir. Qo‘lingizdan kelgancha zulm qilishdan saqlaning. Zero, odamzod qiyomat kuni tog‘day ibodat va savoblar bilan keladi va bular meni qutqaradi deb o‘ylaydi. Oradan ko‘p o‘tmay, bir odam keladi-da, uni ko‘rsatib: "Yo rabbim, bu kishi menga zulm qilgan!" - deydi. Shunda uning savoblarini bunga olib berish to‘g‘risida amr qilinadi. Bunday shikoyatlarning keti uzilmasligi mumkin. Bir payt qarasa, u kishining nomai a’molida qo‘lga olsa arzigulik biron narsasi qolmabdi. Bunday kishining holi cho‘lda yo‘lga chiqqan ba’zi kimsalarning mana bu holiga o‘xshaydi: safarga chiqqanlar bir yerga qo‘nadilar, yoqishga hech narsa yo‘q, karvondagilar har tarafga tarqaladilar va uncha-muncha yoqqulik o‘tin topib keladilar. So‘ngra pishirmoqchi bo‘lgan narsalarini hozirlashga kirishadilar. Bir ozdan so‘ng o‘t yoqqani kelsalar, to‘plagan o‘tinlaridan asar ham qolmagan bo‘ladi.

Mana, savoblar ham shundaydir.
-   (Ey Muhammad), xech shak-shubhasiz, siz ham o‘lguvchidirsiz, ular ham o‘lguvchidirlar. So‘ngra, albatta, sizlar qiyomat kunida Parvardigoringiz huzurida talashib- tortishursizlar! (Zumar surasi, 30-31-oyatlar) — maolidagi oyat nozil bo‘lganda, Zubayr Rasululloh (s.a.v.)dan so‘radi:
—   Ey Allohning Rasuli, dunyoda bir-birimizning oramizda bo‘lgan, lekin o‘z shaxsimizga taallukli gunoxlar zimmamizda takror orttiriladimi?

Rasuli akram (s.a.v.) javob berdilar:
-   Ha, har haq egasiga haqqi qaytarilguncha zimmangizda gunohlar takroran ortib boradi.

Bu hadisni eslatgan Zubayr deydiki:
—   Alloh nomiga ont ichib aytamanki, vaziyat juda murakkab! Bir odimlik xatodan ham ko‘z yumilmaydigan, bir shapaloqlik, bir so‘zlik haqdan ham voz kechilmaydigan va zolimdan mazlumning haqi albatta olinadigan u kunning siquvlari chaqana emasligini yodda tut.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 13:06:06
Anas ibn Molik deydiki:   

- Rasululloh (s.a.v.)dan eshitganman, ul zoti kirom shunday der edilar:

- Alloh bandalarni yalang‘och, chang bosgan va yonlarida hech narsasi bo‘lmagan holda bir-erga yig‘adi. So‘ngra ularga shunday ovoz bilan xitob etadiki, uzoqdagilar ham eshitadi, yaqindagilar ham!.. "Men mutlaq hokimman, jannatga tushayotgan biror kimsada jahannamga tushayotgan boshqa kimsaning haqi bo‘lsa, men uning haqini undan olmasdan burun u jannatga kirolmaydi. Jahannamlik kimsada jannatlik kimsaning haqi bo‘lsa, men uning haqini undan olmasdan burun u jahannamga kirolmaydi. Garchi u haq bir shapaloqqina bo‘lsa ham!" Biz dedikki:
-   Haq qanday olinadi, axir biz Alloh huzuriga yalang‘och va chang-g‘ubor bosgan holda kelgan bo‘lsak?!

Aytdilar:

-   Haq olish-berish savoblar va gunohlarni bir-biriga o‘tkazish orqali bo‘ladi.

Ey Allohning bandalari, Rabbingizdan qo‘rqing! Boshqa bandalarning mollariga qo‘l cho‘zib, iffati, or-nomusiga tegib, qalblarini baloga duchor qilib, odamlar bilan muomalada ularga yomonlik ko‘rsatib, zulm etmang, chunki Alloh ila bandasi orasida bo‘lgan nuqsonlar borasida darhol afv etish bor, ammo banda bilan banda orasida bo‘lgan haqlar masalasida bunday emas. Biron kimsa boshqalarning haqiga tajovuz qilgan bo‘lsa-yu, keyin bunga tavba qilgan bo‘lsa, ammo haq egasi bilan rozilashish qiyinlashsa, haq undiriladigan kun uchun ko‘p savob ishlar qilib qo‘ysin. Alloh bilan o‘zi orasida qoladigan, ixlos bilan ado etilgan savoblar qilgan bo‘lsin va bu savoblarga Allohdan boshqa kimsa guvoh bo‘lmasin. Bu savoblar uni Allohga yaqinlashtiradi va haqi o‘tgan kishilarning haqini o‘tashda Allohning lutfiga muvaffaq bo‘ladi, deb umid qilinadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 13:07:39
Yana Anas ibn Molik Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan rivoyat qilgan bir hadis shundaydir:

— Bir joyda Rasululloh (s.a.v.) o‘tirgandilar, ul zotning kulimsiraganini ko‘rdik. Shunday jilmaydilarki, ikki oldgi tishlari ko‘rindi. Umar: "Nega kulyapsiz, ey Allohning Rasuli?" — dedi. Rasul (s.a.v.) aytdilarki: "Ummatimdan ikki odam Allohning huzurida hisoblashdilar.

Biri: "Ey Rabbim, - dedi, - birodarimdan haqimni olib ber!" Alloh unisiga: "Birodaringning haqini ber!" - deb buyurdi. U dediki: "Ey Rabbim, savoblarimdan biron narsa qolmadi". Bu safar Alloh haq so‘raganga: "Savoblaridan biron narsasi qolmabdi, nima qilasan?" — dedi. U dediki: "Ey Rabbim, gunohlarimdan olsin!.." (Bu so‘zlarni aytayotganda Alloh Rasuli (s.a.v.)ning ko‘zlari yosh ila to‘ldi). So‘ngra bildirdilarki: "Bu hodisa ulug‘ bir kunda sodir bo‘ladigan narsadir. U kun insonlar o‘zlarining gunohlarini boshqalarga o‘tkazishga muhtojlik his qiladilar" (Alloh Rasuli (s.a.v.) shundan so‘ng hodisaning bundan keyingi sahifasini hikoya qilishda davom etdilar): Alloh haqini talab qilganga: "Boshingni ko‘tar, jannat bog‘lariga qara!" - dedi. U boshini ko‘tardi va dediki: "Ey Rabbim, baland-baland kumush binolar va injular"bilan porlatilgan oltin ko‘shklar ko‘rdim. Bular qaysi payg‘ambar, qayei to‘g‘riso‘z, qaysi shahidga atalgan?" Alloh buyurdi: "Badalini (bir narsa evaziga to‘lanadigan narsasini) menga berganlarga atalgan!.." U: "Ularning badali kimda bor?" — deb so‘radi. Alloh buyurdi: "Senda ham bor!" U so‘radi: "Nima u?" Alloh buyurdi: "Sen haq so‘rayotgan bu birodaringni afv etishingdir!" U dedi: "Ey Rabbim, uni afv etdim!" Alloh buyurdi:"Birodaringningqo‘lidan tut, uni jannatga qo‘y!" (Alloh Rasuli bu asnoda marhamat qildilarki): "Allohdan qo‘rqing, bir-biringizning orangizni tuzating, chunki (ko‘rib turibsiz), Alloh mo‘minlar orasini tuzatadi".
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 13:08:49
Bu hadisdan ko‘rib turibmizki, Allohning bunday iltifotiga faqat uning axloqi bilan axloqlanish orqali muyassar bo‘linadi. Allohning bu axloqi ikki mo‘minning orasini tuzatish yo‘lidadir. Ana endi o‘yla, ey birodarim, agar amal daftaringga boshqalarga zulm qilish gunohini yozdirmagan bo‘lsang va yoki yuqorida hikoya qilinganiday Allohning lutfiga muvaffaq bo‘lib, afv etilsang va shu tariqa abadiy saodatga erishsang, sevinching naqadar katta va so‘ngsiz bo‘lur! Unday saodat sari borish senga nasib etsa, ortiq bundan keyin hech badbaxtlikning yuzini ko‘rmayajaksan. Shunday bir ne’matga qovushasanki, yo‘qlik va yo‘qotish qo‘rquvi u ne’matning yoniga ham yo‘lay olmaydi. Ushanda qalbing sevinch va faraxdan entikib turadi. Yuzing oppoq bo‘ladi, nurlanadi, xuddi o‘n to‘rt kunlik oyday yashnaysan!.. Tasavvur qil, u onda bugun jonzotlar orasida boshing tik, o‘zing gunohsiz va muattar hidlar taratib bir-bir qadam bosgaysan!.. Mamnunliging alomati peshonangdan yarqirab ko‘rinib turadi. Butun jonzotlar senga va sening holingga nazar tashlab, yaxshi axloqingga va go‘zalligingga havas qiladilar. Oldingda, orqangda va yonlaringda farishtalar yuradi va guvohlar huzurida: "Bu falonchining o‘g‘li falonchi, Alloh undan rozi, u Allohni rozi qildi. Shunday saodatga erishdiki, ortiq bundan keyin badbaxtlik ko‘rmaydi!" — deydilar. Ey o‘quvchi, o‘zing o‘yla, bu aytilgan sharaf va oliy maqom dunyoda riyokorlik, laganbardorlik va sun’iy xatti-harakatlar bilan arzimagan bir davrda insonlarning ko‘nglida uyg‘otgan sevgingdai buyukroq emasmi? Agar haqiqatan yuqorida aytilgan sharaf va oliy maqomning bu dunyodagi chin sharaf va oliy maqomdan yaxshi ekanligini - qiyoslab bo‘lmas darajada farqli ekanligini — tushuna olsang, faqat ixlosli bo‘lish va amallarni faqat Alloh uchun ado etish yo‘li bilan o‘sha yuksak sharaf va oliy maqomii egallashga intil. Va shuni hech qachon unutmaki, bu sharaf va oliy maqomga ega bo‘lish faqat va faqat ixlos bilan, amallarni yolg‘iz Alloh uchun qilish orqali yuzaga chiqadi. Agar yuqorida aytilgan katta sharaf va oliy maqomni ikki chaqaga ham olmasang. ya’ni amal daftaringda sen ahamiyatga loyiq ko‘rmagan, lekin Alloh nazdida katta gunoh hisoblangan qilg‘iliklar ko‘p bo‘lsa — xudo asrasin! - u holda voy holingga oxiratda!.. Alloh senga shunday xitob qiladi:

- Ey bandai nodon! O’zing o‘zingga tilab olding: la’nat senga! Qabul etmayman ibodatlaringni!
Sen bu ovozni eshitib ulgurmasingdan yuzing qorayadi. So‘ng — Alloh senga darg‘azab bo‘lgani uchun — farishtalar g‘azablanadi, ular ham nafratlarini izhor qilib:

— Senga bizning va butun maxluqotning la’nati bo‘lsin, - deydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 13:09:17
Bu asnoda Zaboniylar (jazo farishtalari) senga nisbatan qo‘pol muomala qila boshlaydilar va g‘azablarini sochadilar. Chunki Alloh senga darg‘azab. Shiddat va beandishalik bilan to‘tri sening oldingga kelib, basharangdan changallagancha butun maxluqlarning ko‘z o‘ngida sudrab ketadilar. Ular ham yuziqoraligingni va rasvo-raddibaloligingni tomosha qiladilar. Sen esa: "Afsus! O’lim!" — deb nolalar chekasan.

Zaboniylar derlarki:
—   Bugun bir marta o‘laman deb o‘ylama! Bir necha marta o‘lasan!

Shu payt boshqa farishtalar shunday deb nido qiladilar:

—   Ko‘rib qo‘yinglar: bu — falonchining o‘g‘li pismadonchi. Alloh masxarabozliklarini va razilliklarini o‘rtaga tashladi. Yomon amallari tufayli uni la’natladi. Shunday bir baxtiqarolikka tushdiki, ortiq bundan keyin saodatning yuzini ko‘rmaydi.

Bularnint bari ko‘p marta ayrim shaxslarning sevgisi va hurmatini qozonish yoki ularning yonida past bo‘lmaslik andishasi bilan qilgan bir gunohing sababli bo‘ladi. Holbuki, bu amalni qilganingni odamlar ko‘rmagan bo‘lishlari ham mumkin. Lekin sening niyating va fikru xayoling ba’zi insonlarni mamnun etish yoki ularning yonida e’tibor qozonish bo‘lgani uchun bu amaling katta gunoh holiga kelgan bo‘ladi. Sen shu qadar johilmisanki, shu o‘tkinchi dunyoda bir necha kishining nazarida pastroq bo‘lishdan qo‘rqasan va ertangi u Buyuk Kunda past-rasvo bo‘lishdan, Allohningg‘azabini keltirishdan, achchiq azobdan va Zaboniylarning qo‘lida jahannamni aylanib chiqishdan qo‘rqmaysan! Mana, sening holing shulardan iborat, lekin sening tahlikadan xabaring yo‘q.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 13:11:19
MOL-MULKNING BEVAFOLIGI

Alloh buyuradi:

—   Ey mo‘minlar, na mol-dunyolaringiz va na bola-chaqalaringiz sizlarni Allohning zikridan yuz o‘girtirib qo‘ymasin! Kimki shunday qilsa, bas, ana o‘shalar ziyon ko‘rguvchi kimsalardir! (Munofiqun surasi, 9-oyat)

—   Sizlarning mol-mulklaringiz va bola-chaqalaringiz faqat bir fitna-Imtihondir, xolos. Ulug‘ ajr-mukofot esa yolg‘iz Allohning huzuridadir. (Tag‘obun surasi, 15-oyat)

Kim mol-mulkini va bola-chaqasini Allohning huzuridagidan ustun qo‘ysa, uning qattiq aldanayotgani shak-shubhasizdir.

—   Kim (faqat) shu dunyo hayotini va uning zeb-ziynatlarini istaydigan bo‘lsa, ularga qilgan amallarini(ng ajr-mukofotini) shu dunyoda komil qilib berurmiz va ular bu dunyoda ziyon ko‘rmaydilar. (Hud surasi, 15-oyat)

Darhaqiqat, (kofir) inson o‘zini boy-behojat ko‘rgach, albatta, tug‘yonga tushar - haddidan oshar. (Alaq surasi, 6-7-oyatlar)

(Ey insonlar), sizlar to qabrlarni ziyorat qilgunlaringizcha (ya’ni o‘lib, qabrga kirgunlaringizcha) sizlarni (mol-dunyo) to‘plab ko‘paytirish (Allohga toat-ibodat qilishdan) alahsitdi. (Takosur surasi, 1-oyat)

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) marhamat qiladi:

-   Suv urug‘ni undirgani kabi mol, shuhrat sevgisi ham qalbda nifoq undiradi.
—   Molga, shuhratga va mansabga berilgan kishining diniga yetkazgan zarari qo‘y nasliga qiron keltirgan ikki bo‘rining yetkazgan zararidan oshib tushadi.
—   Mol-mulk to‘plaganlar halok bo‘ldi. Faqat yig‘ganini Allohning bandalari foydalnadigan joylarga sarflaganlar omon qoldilar. Ular esa ozchilikdir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 13:12:07
Alloh Rasuli (s.a.v.)dan so‘radilar:

-   Ummatingizning eng gunohkorlari kimlar?

Javob berdilarki:

-   (Mol-mulkini jamiyat foydalanadigan yaxshilik yo‘llariga sarf etmagan) Boylar!
—   Sizdan keyin bir to‘p insonlar keladi, taomlarning eng nafisini yeyishadi, ulovlarning eng yaxshisini minishadi, xotinlarning eng go‘zaliga nikohlanishadi, liboslarning eng go‘zalini kiyishadi, mushtdekkina me’dalari bo‘ladi, lekin hech to‘yishmaydi. Nafslari hakkalak otgan bo‘ladi, qanoat nimaligini bilishmaydi. Shu tor dunyoga tashlanadilar, tunlari allamahalgacha ishlab, yana sahardan ish boshlaydilar. Allohni qo‘yib, dunyoga sig‘inadilar. Allohga emas, dunyoga (nafslarining havoyi orzulariga) itoat etadilar. Havoyi nafslariga beriladilar. Abdullohning o‘g‘li Muhammaddan u kunlarga yetib borgan kimsalarga tavsiya shuldirki, unday (boylar) bilan uchrashib qolsalar salom bermasinlar, xastalanganda bogjb ko‘rmasinlar, o‘lganda janozasiga qo‘shilmasinlar, kattalarini hurmat qilmasinlar. Kim (ularga salom bersa, xastalarini ziyorat qilsa, janozasiga qo‘shilsa va kattalarini hurmat qilsa) islomiyatni yiqitishda ularga yordam bergan bo‘ladi.

— Dunyoni dunyo ahliga qoldiring. Kim keragidan ortiq dunyolik to‘plasa (buni insonlar foydalanishi yo‘lida sarflamasa) u o‘zi bilmagan holda o‘ziga falokat sotib olgan bo‘ladi.

-   Odamzodning do‘sti uchtadir. Birinchisi, kishining joni tandan chiqquncha u bilan birgadir. Ikkinchisining do‘stligi qabrgacha boradi. Uchinchisiniki mahshargachadir. Ruhi tandan chiqquncha do‘stlik qilgan - molidir. Qabrgacha do‘stlikni davom ettirgani — oila a’zolaridir. Mahshargacha do‘st bo‘lgani esa, u qilgan go‘zal amallardir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 13:13:27
Havoriylar hazrat Isodan so‘radilar:

-   Sening nimang borki, suv uzra yura olasan, biz esa yurolmaymiz?
Hz. Iso:

-   Siz o‘z nazdingizda pulni qanday baholaysiz? Havoriylar:
-   Yaxshi baholaymiz! Hz. Iso:
-   Mening nazarimda pul bilan loy bir qiymatdadir.

Salmon Forsiy (Muhammad paygambar s.a.v.ning eronlik sahobalari. Vafoti 35/655 y) Abu ad-Dardoga shularni yozadi:
-   Ey birodar, bu dunyoda shukrini qilishga ulgurmaydigan darajada mol-mulk orttirishdan saklan, chunki men Rasululloh (s.a.v.)dan eshitganman, Payg‘ambarimiz aytardilarki:
-   Dunyoda Allohga itoat etgan odam, qiyomat kuni oldida o‘z moli bilan sirot ko‘prigiga keladi. Endi o‘tmokchi bo‘lgan-da unga qarab moli shunday ovoz beradi: "Qani, o‘t! Sen dunyoda Allohning mening zimmamdagi haqini o‘tading, shukrini ado etding!" So‘ngra dunyoda Allohga itoat etmagan boshqa bir kishi keladi Hovuchida moli bor. Shu mol bilan sirotdan o‘tmoqchi bo‘lganda moli unga shunday ovoz beradi: "Sening holingga voy! Allohning mening zimmamdagi haqini ado etmading, shukur qilmading!" Bu so‘zlarni aytib ulgurar-ulgurmas, ahvoli og‘irlashadi. Bu kishi o‘tmishiga afsuslanadi va o‘limini tilaydi.

Bu kishi o‘lishi bilan farishtalar: "Oldindln bir xayrli ish qilib, oxiratga atamadi ham!"- derlar. Undan keyin qolgan insonlar esa: "Bu kishidan bizga hech Nima qolmagan edi!" — deydilar.
-   Amlok orttirishga berilmang, dunyoga berilib ketasiz!

Abu ad-Dardo o‘ziga yomonlik qilgan odamga shunday badduo o‘qirdi:

-   Allohim, kim menga yomonlik qilgan bo‘lsa, unga sog‘liq ber, umrini uzun qil, molini ko‘paytir! "
Ko‘rib qo‘y, ey birodar, uzun umr va tani sog‘liq bilan birga mol-mulkning ko‘pligini qanday balo deb hisoblamoqda. Chunki xalqning foydalanishi uchun Alloh yo‘lida sarf etilmagan ortiqcha mol-mulk kishini quturtiradi.

Hz. Umar Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning zavjai pokizalari Zaynabga yegulik hadya jo‘natgandi. Hz. Zaynab: "Nima bu?" — deb so‘radi. "Hz. Umar sizga yubordi!" — dedilar. Hazrat Zaynab: "Alloh Hazrat Umarni mag‘firat aylasin!" — dedi. So‘ngra o‘ziga tegishli parda orqasiga o‘tdi-da yegulikni kesib, burda-burda qildi, oila a’zolari va yetimlarga taqsimlab, shunday dedi:

—   Allohim, bu yildan keyin menga Umardan biron hadya kelmasin!

Shundan keyin Hz. Zaynab Rasululloh (s.a.v.)ning ruhi bilan qovushgan zavjalarining birinchisi (ya’ni Hz. Muhammad hojamizdan keyin birinchi bo‘lib vafot etgan zavjalari bo‘ldi).
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 13:14:21
Hasan Basriy deydiki:

—   Allohga ont ichib aytamanki, pul aziz qilgan har insonni Alloh xor aylagay.

Yana tamsiliy o‘laroq deydiki:
—   Pulni ilk marta Shayton chiqardi. So‘ngra uni peshonasiga qo‘ydi, o‘pdi va shunday dedi:
—   Kim seni sevsa, u shubhasiz, mening qulimdir.

Sumayt ibn Ojlon (o‘rta asr islom tafsirchilaridan)ning fikricha:
—   Pul — munofiqlarning tizgini, ular otashdan qochmoqchi bo‘lganlarida, pul tizgin bo‘lib turadi.
Yahyo ibn Maoz esa shunday deydi:

—   Pul chayondir, agar halolidan topmasang va o‘rnida ishlatmasang, yaqinlasha ko‘rma. Chunki chaqsa, zahari seni o‘ldiradi.

Halifa Umar ibn Abdulaziz xasta edi, o‘lim to‘shagida yotardi. Muslim ibn Abdumalik (amaviy sarkardalaridan, vafoti m. 740 y) ziyoratiga kelgandi. Halifaga dediki:

—   Ey mo‘minlarning xalifasi... Shunday bir narsa qildingki, sendan ilgari hech kimsa bunday qilmagandi. Bolalaringni hech vaqosiz tap-taqir qoldirding. Na pul, na boylik! (Xalifaning o‘n uch bolasi bor edi).

Bu so‘zlarni eshitganda xalifa: "Boshimni ko‘taring!" — dedi. Uni turg‘azib o‘tirg‘izdilar. Shunda udedi:

—   Bolalarimga boylik-pul qoldirmaganimni so‘ylaysan, men ularning haqini ulardan tortib olganim yo‘q. Boshqalarga tegishli haqni esa ularga bermadim. Bolalarim ikki yo‘ldan birini tanlaydilar: yo Allohga itoat etib yashaydilar, bu holda Alloh ularga kifoyadir, chunki Alloh solih bandalarining homiysidir, yo Allohga ishonmaydilar, bu holda ularning qanday ahvolga tushishlarining menga aloqasi yo‘q.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 25 Yanvar 2009, 13:14:50
Muhammad ibn Ka’b (Hz. Muhammad (s.a.v.) vafotlaridan keyin ul muhtaram zotning sahobalaridan Ubay ibn Ka’b barpo etgan Madina maktabida tarbiya olgan va kelgusida tafsir sohasida katta shuhrat qozongan mufassirlardan. Vafoti h. 118 y)juda boy edi. Bir kuni unga: "Mol-mulkingni bolalaringga bo‘lib berib ket!" — dedilar. U shu javobni berdi:

- Yo‘q, molimni Rabbimning yonida o‘zim uchun qoldiraman. Bolalarimga Rabbimning xazinasidan ajratib hozirlab qo‘yilgan.

Bir odam Abu Abdga shunday deydi:

-   Gunoh bilan ketma: o‘g‘lingga yaxshilik qoldir.

Bu so‘zni eshitgan Abu Abd (taxm. II-III asrlarda yashagan taqvodor boylardan)darhol jo‘nab ketadi, boyligining katta qismini sadaqa sifatida tarqatadi. Yahyo ibn Maoz deydiki:
-   Kishi uchun o‘lim onida (moli tufayli) shunday ikki musibat borki, hech kimsa bunday musibatni eshitgan ham emas.

So‘raydilar:

-   Nima ekan ular?

Javob beradi:

-   Qo‘lidan hammasi olinadi, ayni vaqtda, hammasi yuzasidan hisob beradi (Ya’ni: o‘lganda butun mol-mulki qo‘lidan chiqadi, ayni vaqtda qaerdan, qanday yo‘l bilan topgani, nimaga sarf qilgani to‘g‘risida har bir moli yuzasidan hisob beradi).

Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:13:49
AMALLAR, TAROZI, AZOB

Ey birodarim, amallaring tarozida tortiladigan va amal daftarlaring o‘ngga va so‘lga pirpirab uchadigan kunni xayolingdan qochirma, gofil bo‘lma. Insonlar qiyomat kuni savol-javobdan so‘ng uch firqaga bo‘linadilar:

 1. HECH SAVOBI BO’LMAGANLAR. Jahannamdan qora bir BO’YIN cho‘zilib chiqadi. Qush donlaganday ularni titadi, to‘playdi, ustma-ust qiladi va olovga otadi. Olov ularni eskitadi, chiritadi. Bu asnoda ularga badbaxt bo‘lganliklari, endi aslo baxt yuzini ko‘rmayajaklari haqida nidolar eshitilib turadi.

2. HECH GUNOHI BO’LMAGANLAR. Bir nidochi bular nido qilib, deydiki:
- Har koru hodda Allohga shukr qilganlar oyoqqa tursin! Ular oyoqqa turadilar va sevinch-quvonch ichida Jannat sari yo‘lga tushadilar.

So‘ngra bu xitob tunlarini Allohga baxshida etganlar, ya’ni kechalarini ibodat bilan o‘tkazganlarga qaratiladi.
Undan keyin savdo-sotiqda hiyla qilmaganlarga va Alloh yo‘lidan chiqmaganlarga chaqiriq keladi.
Bu ikkinchi firqa insonlariga saodatga qovushganliklari, endi bundan buyon badbaxtlik yuzini ko‘rmayajaklariga oid nidolar eshitiladi.

3.GOH YAHSHI AMALLAR QILIB, GOH GUNOH QILGANLAR. Bundaylar ko‘pchilikni tashkil etadilar. Savoblariningmi, gunohlariningmi ko‘pligini bilmaydilar. Alloh kimning savobi yoki gunohi ko‘pligini biladi, lekin bandalari ham bilsin uchun amallari ularning ko‘zlari o‘ngida solishtiriladi, toki afv etgan taqdirda bu O’zining lutfi ekanligini, jazolagan taqdirda, bu ham Uning adolati maqbul ekanligini ko‘rsatsin. Amal daftarlari ichlarida savoblar va gunohlar yozilgan holda, o‘ngga-so‘lga sochilib uchadi. Mezon (tarozi) quriladi. Ko‘zlar amal daftarlariga tikiladi: daftarlar o‘ng qo‘ldan beriladimi yo chap qo‘ldanmi, ajabo?.. So‘ngra ko‘zlar tarozining shayiniga yo‘naladi: gunohlarining pallasi bosarmikin yo savoblarining pallasimi?.. Bu lahzalar shu qadar tahlikali bo‘ladiki, u onda butun jonzotlar dong qotib qoladilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:14:56
Rivoyat qilinadiki:

—   Payg‘ambarimiz (s.a.v.) boshlarini Hz. Oyshaning tizzasiga qo‘ygancha uyquga ketgandilar. Shu onda Oysha onamiz oxirat manzaralarini ko‘z oldilariga keltirib, yig‘ladilar. Ko‘z yoshlari Alloh Rasulining yonoqlariga tomdi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) uyg‘ondilar va:
—   Nega yig‘layapsan, ey Oysha? — dedilar.

Hz. Oysha shu javobni berdi:
—   Oxirat ahvolini xotirladim. U yerda oila a’zolaringizni hech esga olasizmi?

Rasululloh (s.a.v.) javob berdilar:
—   Borlig‘im qudrat qo‘lida bo‘lgan Alloh nomiga ont ichib aytamanki, qiyomat kuni har kishi uch joyda faqat o‘zini o‘ylaydi:

1. Tarozilar o‘rnatilib, amallar tortilayotgan payt. Bu onda odamzod savoblari yengil keladimi yoki og‘ir keladimi, deb unga qaraydi.

2.   Amal daftari berilayotgan payt. Bu safar amal daftarini o‘ngdanmi yo chapdanmi olishiga qaraydi.

3.   Sirotdan o‘tayotganda.

Anas ibn Molik hikoya qiladi:

—   Qiyomat kuni kishi keltiriladi, tarozi pallalari uning oldiga o‘rnatiladi, boshiga esa bir soqchi farishta ko‘yiladi. Agar savoblari og‘ir kelsa, farishta hammaga eshitiladigan ovoz bilan xitob qiladi:
—   Falonchining o‘g‘li falonchiga baxt yor bo‘ldi, bundan buyon hargiz badbaxtlikni ko‘rmagay!
Agar savoblari yengil, gunohlari og‘ir kelsa, o‘sha farishta yana hamma eshitadigan baland ovoz bilan xitob qiladi:
—   Falonchining o‘g‘li falonchi badbaxt, bundan buyon hargiz baxt yuzini ko‘rmagay.

Shunda, savoblari yengil kelgani aniqlangan zahoti Zaboniylar (azob beruvchi farishtalar) to‘g‘ri u kishiga qarab keladilar. Qo‘llarida temir TO’QMOQLAR. Ustlarida QATRONIY liboslar bo‘ladi. Jahannamlik bo‘lganlarni yoqasidan olib, jahannamga sudrab ketadilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:16:46
Rasululloh (s.a.v.) qiyomat kuni haqida shunday dedilar:

—   U kun shunday bir kundirki, Alloh Odam alayhissalomga shunday deb xitob qiladi:
—   Ey Odam, bor, jahannamliklarni turg‘az! Odam so‘raydi:
—   Qancha ular? Alloh buyuradi:
—   Har ming kishidan to‘qqiz yuz to‘qson to‘qqizi!

Bu so‘zlarni eshitgan sahobalarning ruhlari tushib ketadi va mum tishlab qolishadi. Alloh Rasuli (s.a.v.) saho-balarning bu holini ko‘rganda, shunday buyuradilar:

—   Ma’yustortmay, amallaringizni qilaveringlar. Borlig‘im qudrat qo‘lida bo‘lgan Alloh nomiga ont ichib aytamanki, sizlar bilan birga ikki maxluq bor, shu ikki maxluq Odam zotidanmi, Iblis zotidanmi bo‘lgan o‘liklardan biriga qo‘shilishgan va ulardan ko‘p bola tarqalgan.

Sahobalar so‘rashadi:

—   Kimlar ular, ey Allohning Rasuli?

Javob berdilar:

—   Ya’juj va Ma’juj! Sizlar ma’yus tortmay, amallaringizni qilaveringlar. Borlig‘im qudrat qo‘lida bo‘lgan Alloh nomiga ont ichib aytamanki, qiyomat kuni sizlar insonlar aro tuya tanasining bir yonidagi bir dona xod darajasida ozchilikni tashkil qilasizlar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:17:43
Ey zavolga qarab borayotgan, bu dunyo mashg‘ulotlari bilan mag‘rur bo‘lgan nafsidan g‘ofil kishi! Ko‘chib ketajaging bu dunyo fikrlarini kallangdan chiqarib ot. Fikringni abadiy qolishga borajaging yer uchun xarjla. Zero, senga xabar berildiki, har kimning boradigan joyi olovdir, shu bois buyurildi:

Sizlarning har biringiz unga (jahannamga) uchratilasiz (Bu) Parvardigoringiz (amriga binoan) vojib bo‘lgan hukmdir. So‘ng taqvodor bo‘lgan zotlarni (undan) qutqarurmiz va zolim kimsalarni tiz cho‘kkan hollarida jahannamda qoldirurmiz. (Maryam surasi, 71-72-oyatlar)

Bu yerdagi birinchi oyatga ko‘ra, olovga tushish ehtimoling kuchli. Ikkinchi oyatga ko‘ra, undan qutulishing gumon, qalbing bilan bu tushajaging olovning dahshatini tasavvur et. Undan qutulpshga hozirlik ko‘rasan. hozirdan maxluqotningo‘sha ondagi holi to‘g‘risida o‘ylaysan, demak, umid yo‘q emas. Ular qiyomat kunining musibatlari to‘g‘risida oldindan o‘ylamaganlari uchun shunday qiyinchilikka tushadilar. Ular bir muddat qattiq qayg‘urib, qo‘rquv ichida turadilar, o‘zlari haqida so‘nggi va haqiqiy xabarni kutadilar, shafoat ahlining shafoatidan umid qiladilar. Aybdorlarni yurakni yorib yuboradigan qorong‘ilik qoplaydi, ora-sira olov yolqinlari ularning ustiga sharpa tashlab qo‘yadi, yonayotgan olov sharpasini eshitib turadilar. Olovning g‘azabi va hovuridan vahimaga tushib, baqirib-chaqiradilar. Chunki ular bosib kelayotgan falokatni aniq his qiladilar. Butun ummatlar tiz cho‘kadilar. Yaxshilar ham ishning oqibati yomon bo‘lib chiqishidan qo‘rqadilar. Bu asnoda zaboniylardan bir dallol chiqib, shunday deya baqiradi:

—Qani u, dunyoda orzu-havaslar bilan o‘ralashib, yomon amallar bilan umrini chiritgan falon o‘g‘li falon!
Qo‘llarida temir to‘qmoqlari bo‘lgan zaboniylar darhol chaqirilgan kishi tomonga qarab yuradilar. Beomon dag‘dag‘alar bilan uni yoqasidan olib, shiddatli azob sari surgaydilar. Jahannamning chuquriga boshini egadilar va shunday deb g‘o‘ldiraydilar:

Mana bu azobni totib ko‘rgin! Sen go‘yo, o‘zingcha, «qudratli va ulug‘» eding! (Duxon surasi, 49-oyat)

So‘ngra zaboniylar uni olib ketib, atroflari tor, yo‘llari qorong‘i va tahlikali bir uyga joylaydilar. U yerda osiy banda talay vaqtgacha qoladi. Yana u yerda olov yondiriladi, uning qaynayotgan suv ichishdan boshqa iloji bo‘lmaydi. Bu turdagi insonlarning joyi JOHIM (jahannamda bir tabaqa) bo‘ladi. Zaboniylar ularni xor qiladilar. Jahannam ularni to‘playdi. U yerda butun umidlari o‘limdir. Holbuki ularga u yerdan qutulish chorasi yo‘q. Oyoqlari so-chlariga bog‘lanadi, qora gunohlari tufayli yuzlari qorayadi. Jahannam qirg‘og‘idan, burchak-burchaklardan nido qiladilar, nola qilib yolvoradilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:18:43
—   Ey Malak, bizga azob haq bo‘ldi. Ey Malak, bizga azob og‘ir keldi. Ey Malak, terilarimiz kuydi. Ey Malak, bizni bu yerdan chiqar, biz endihargiz gunoh qilmagaymiz.

Zaboniy ularga javoban derki:

—   Hayhot, najot yo‘llari uzoqlarda qoldi. Sizga bu xo‘rlik uyidan chiqish yo‘q. Usha yerda jimgina o‘tiring. Gaplashmang. Agar u yerdan chiqarilsangiz, siz uchun taqiqlangan ishlarni yana qila boshlaysiz!

Bu so‘zlarni eshitib, osiy bandalarning umidlari uziladi. Dunyoda Allohga qarshi qilgan gunohlari uchun taassuf qiladilar, lekin nadomatlari ularni qutqara olmaydi, afsuslari achchiq azoblarini yengillatolmaydi. Yuz tuban bo‘lib yotadilar, ustlariyu ostlarini, o‘nglariyu so‘llarini olovlar o‘raydi. Alangaga ko‘miladilar. Yeganlari olov, liboslari olov, yotoqlari olov. Otash yolqinlari, qatron ko‘ylaklar, to‘qmoq zarbalari va og‘ir zanjirlar orasida qoladilar. Jahannamning torligidan tipirchilab tepinadilar, quyi tabaqadagilar eziladilar, buziladilar; tovonlar ostida iztirob chekadilar, otash ularni qozonda qaynatganday qaynatadi. «Oh-voh»lab baland ovoz bilan nola qiladilar. O’lishni, yo‘q bo‘lishni istaydilar. Har ne zamon o‘lishni istaganlarida boshlaridan qaynoq suv quyiladi. Bu qaynoq suv ila ichak-chavoqlari va terilari eritiladi. U yerda ular uchun temir to‘qmoqlar bor. Shu to‘qmoqlar bilan manglaylari to‘qmoqlanadi, og‘izlaridan qonli yiring oqadi. Tashnalikdan jigarlari quriydi. Ko‘z olmalari yonoqlariga oqib tushadi. Yonoqlarining etlari, sochlari, hatto terilari to‘kiladi. Terilari har ne zamon to‘kilgani-da boshqa teri o‘sib chiqadi. Suyaklari etdan shilinib chiqadi. Ruhlar faqatgina qiltomir va ko‘ktomirlarga joylanadi va otashning hovurida qaynatishadi. Shunda ular o‘lmoqni istaydilar, ammo o‘lolmaydilar.

Qalay! Sen ularga bir qur ko‘z tashlab qo‘y. Yuzlari ustlaridan quyilgan qaynoq suvda kuyib, qop-qorayib ketgan, ko‘zlari ko‘r, tillari gaplasholmaydigan holga keltirilgan, bellari va suyaklari singan, burunlari kesilgan, terilari chirigan, qo‘llari bo‘yinlariga bog‘langan, yuzlari bilan oyoqlari bir oraga keltirilgan., yuzlari ustida yurib, olovga ketadilar, ko‘z olmalariga temir o‘qlar bilan turtiladi, otashning yolqini a’zolarini dog‘-dug‘ qilib yuboradi? Jahannam ilonlari va chayonlari vujudlariga yopishib oladi!
Bular ahli jahannamning ahvolidan ba’zilaridir. Endi ularning qo‘rqinch hollari tafsilotiga boq va jahannam daralari haqida o‘yda. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytib berganlar:

-   Jahannamda yetmish ming dara bor, har daraning yetmish ming tarmog‘i bo‘ladi. Har tarmokda yetmish ming katta ilon va chayon bor Kofir va munofiqlar bu yerlarga tushishdan qutulolmaydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:19:56
Hz. Ali — Alloh uning yuziga karomat baxsh etsin - hikoya qiladi:

-   Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilar:
-   Hazinlik darasidan asra, deb Allohga sig‘ining! Odamlar undan so‘rashdi:
-   Ey Allohning Rasuli, nima u hazinlik darasi? Rasuli akram javob berdilar:
-   Jahannamdagi bir dara. Jahannamning o‘zi kunda yetmish marta shu dara balosidan asra, deb Allohga sig‘inadi. Alloh uni riyokor olimlar uchun hozirlagay.

Jahannamning kengligi, daralari va tarmoqlarini aytdik. Shuni ham aytib qo‘yaylikki, jahannam daralari jahannam vodiylari deb ham aytiladi Dunyo vodiylari va dunyo havaslari qancha bo‘lsa, jahannam vodiylari ham shunchadir. Eshiklarining soni esa bandaning gunoh qiluvchi a’zolari soniga teng, ya’ni yettitadir va ular bir-birining ustidadir. Eng ustkisi (eng yengil azob beriladigan joy) — JAHANNAM, uning ostida — SAQOR, uning ostida -LAZZO, uning ostida — XUTOMA, uning ostida — SAIR, uning ostida JOHIM va eng ostkisi - HOVIYaDIR.

Endi HOVIYaning chuqurligiga boq. Dunyoda havoyi orzularning chegarasi bo‘lmaganday, hoviya chuqurligining ham chegarasi yo‘q. Shuningdek, bu dunyoda bir muhtojlikdan endi qutulgan paytingizda orqasidan undan ham kattaroq bir muhtojlik albatta chiqib tursa, jahannamdagi hoviyaning ham bir chuquri bitmasdan undan ham chuqurroq navbatdagisi chiqaveradi.

Abu Hurayra hikoya qiladi:

-   Biz Alloh Rasuli (s.a.v.) bilan birga edik. Allanarsa xarsillab tushganini eshitdik. Rasululloh (s.a.v.): «Bu nimaningovozi, bilasizlarmi?» - deb so‘radilar. Biz: «Alloh va Rasuli yaxshiroq biladi!» - dedik.
Rasuli Akram (s a.v.) aytdilarki:
—   Bu bir tosh. Jahannamga otilgandi. Yetmish yildan beri tushayotgan edi. Faqat hozir tubiga yetdi.
Sen jahannam chuqurlarining bir-biridan farqlanishiga qara. Nega shunday? Chunki, daraja va fazilatlilik jihatidan oxirat eng buyuk makondir. Insonlariing dunyoga cho‘milishlari qanchalik farqli bo‘lsa, - birovlar dunyoga, qancha yupsa shuncha cho‘mgan bo‘ladi, birovlar ehtiyoji darajasi bilan qanoat qilgan bo‘ladi - ayni tarzda, otashniig ularni yeyishi ham shunchalik farqlidir. Chunki Alloh zarracha ham zulm qilishni xohlamaydi. Gunohkorlar jahannam olovida yonarkanlar, olov u qadar diqqatni oshirmay-di. Aksincha, har kimni isyon darajasida va gunohlari nisbatida yuragini ziq qiladi. Lekin shunisi borki, bu azob benihoya shiddatli bo‘ladi va eng yengil azob ko‘rayotganini ham, bu diqqatbozlikdan qutulish uchun, agar dunyo butun xazinalari bilan birga berilgan bo‘lsa, hammasini fidya (qutulish porasi) qilib bergan bo‘lardi. Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilarki: — Qiyomat kuni eng yengil azob ko‘radiganga olovdan ikki shippak kiygiziladi. Bu shippaklarning haroratidan miyasi qaynaydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:21:24
Azobning eng yengiliga qara! Azobning yengili shu bo‘lsa, eng og‘iri qanday bo‘larkin - o‘zin! endi bir chamalab ko‘r. Xar ne zamon jahannam azobining darajasini bilmoqchi bo‘lsang, barmog‘ingni olovga tekkiz va buni jahannam olovi bilan taqqosla. So‘ngra, unutmaki, taqkosing xatoli. Chunki dunyo olovi bilan jahannam olovi bir xil emas. Lekin, dunyoda odamni juda xit qilib yuboradigan narsa olovda kuyib qolish bo‘lgani uchun, buni jahannam azobiga qiyoslanadi. Hayhotki, jahannam ahli bu dunyodagi olovni u yerda topsaydilar, o‘zlarini kuydirayotgan olovdan qochib, itoat bilan unga kirardilar. Mana shuning uchun ham ba’zi xabarlarda shunday deyiladi:

—   Bu dunyo olovi — dunyo ahli unga chidasin uchun — yetmish rahmat suvi bilan yuvilgandir.

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) jahannam olovini ochiqchasiga tavsiflab aytdilarki:

-   Jahannam otashi Rabbimizga shikoyat qilib dediki: «Ey Rabbim, bir qismim ikkinchi qismimni yemokda!» Alloh unga ikki marta nafas olishga ruxsat berdi. Bir - qishda, bir - yozda. Yoz chillasida siz ko‘rgan shiddatli issiq uning haroratidandir. Qish chillasida siz ko‘rgan shiddatli ayoz uning sovug‘idandir.

Anas ibn Molik deydiki:

-   Qiyomat kuni dunyo ne’matlari bilan eng ko‘p ne’matlangan bir kofir keltirilib: «Buni bir marta olovga kirgizib chiqaring!» - deyiladi. Uni olovga tashlaydilar va so‘raydilar:
-   Hech ne’mat ko‘rdingmi? U deydiki:
-   Yo‘q!

Keyin dunyoda eng ko‘p diqqatga sazovor bo‘lgan iymonli olim keltirilib: «Buni bir marta jannatga kirgazib chiqaring!» -deyiladi. Uni jannatga kirgizadilar va so‘raydilar:

-   Hech diqqat bo‘ldingizmi? U deydiki:
-   Yo‘q!

Abu Hurayra aytadi:

-   Agar bir masjidda yuz ming yoki bundan ham ortiqroq kishi to‘plangan bo‘lsa-yu, so‘ngra jahannam ahlidan bir kishi ularning orasiga kirib bir marta nafas olsa, hammalari o‘lgan bo‘lardilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:24:10
Ba’zi olimlar: «Ularning yuzlarini o‘t kuydirib, tishlari ochilib qoladi!» (Mo‘minlar surasi, 104-oyat) maolidagi oyat haqida deydilarki:

-   Olov ularga shunday uriladiki, suyaklar ustida et qolmaydi, eti sidirilib tushib, to‘piqlariga yig‘ilib qoladi.
So‘ngra, butun vujudlarini qoplagan qonli yiring hidiga qara.

Abu Said Hudriy rivoyat qiladi: Rasululloh (s.a.v.) bildirdilar:

-   Agar jahannam ahli vujudidan oqqan qonli yiringning bir ko‘vasi dunyoga sepilgan bo‘lsaydi, butun dunyo ahlini sasitib yuborgan bo‘lardi.

Mana shu narsani esa ular ichadilar «Suv!» - deb imdod tilagan chog‘larida qonli-yiringli suv bilan siylanadilar. «U buni o‘zini zo‘rlab ichishga urinadi, lekin hech tomog‘idan o‘tkaza olmaydi, har tarafidan uning yoniga o‘lim keladi, holbuki o‘lolmaydi ham. Qarshisidan esa yattda og‘irroq bir azob kelib kutib turadi». «Ular suvsizlikdan faryod ko‘tarib, madad so‘rashganda qaynagan va qalin qaymoqqa o‘xshagan, hovuri yuzlarga uriladigan bir suyuqlik bilan imdodga keladilar. U nima bo‘lsa ham shu baloni ichadilar. Bu qaynoq suyuqlik bir iflos quyqumdan iborat bo‘ladi».

Keyin, mana bu yeydigan narsalariga qara: yeydiganlari ZAQQUM.

Alloh ogohlantiradi:

—   So‘ngra albatta sizlar, ey (qayta tirilishni) yolg‘on deguvchi gumrohlar, shak-shubhasiz (jahannamning o‘rtasida o‘sadigan) ZAQQUM daraxtidan yeguvchi, undan qorinlarin-gizni to‘ldirguvchidirsizlar. So‘ng uning ustiga qaynoq suvdan ichguvchi, (ichganda ham). Tashna-to‘ymas tuyalar kabi ichguvchidirsizlar! (Voqea surasi, 51-55-oyatlar)

—   Darhaqiqat, u (Zaqqum) do‘zax qarida o‘sadigan bir daraxtdir. Uning butoqlaridagi mevalari xunuklikda xuddi shaytonlarning boshlariga o‘xshar. Bas, ular (ya’ni do‘zaxilar) albatta undan yeb, qorinlarini to‘ldiruvchidirlar. So‘ngra albatta ular uchun uning (ZAQQUM mevalarining) ustiga qaynoq suvdan aralashtirilur (ya’ni ularga majburan qaynayotgan suv ichirilur). So‘ngra, ularning qaytadigan joylari yana albatta do‘zaxda bo‘lur. (Vas-saffot surasi, 64-68-oyatlar)

—   (Ular) qizigan do‘zaxga kirur, qaynab turgan buloqdan sug‘orilur. (G’oshiya surasi, 4-5-oyatlar)

—   Zero, Bizning dargohimizda kishanlar va olov-do‘zax bordir. Va (tomoqqa) tiqilguvchi (yiring va qon kabi) «taom» hamda alamli azob bordir. (Muzzamil surasi, 12-13-oyatlar)

Ibn Abbos rivoyat qiladi:

—   Alloh Rasuli (s.a.v.) aytdilar:

—   Agar ZAQQUMdan bir tomchisi dunyo dengizlariga tushsa, dunyo ahlining barcha ne’matlarini buzadi. Shunday bo‘lgach, biron kimsaning yeydigani shu bo‘lsa, uning holi nima bo‘ladi?
Anas ibn Molik rivoyat qiladi:

—   Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilar:

— Alloh sizni nimaga tashviq etgan bo‘lsa, o‘shanga rag‘bat eting. Azobu jahannam kabi iarsalardan qo‘rqitgan ekan, ulardan qo‘rqing va saqtaning, chunki siz yashayotgan dunyoda jannatning bir parchasi bo‘lsaydi, uni sizlar uchun yasatib qo‘yardi. Yana, siz yashayotgan dunyoda do‘zax olovidan bir parcha bo‘lsaydi, uni qamab qo‘yar edi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:29:15
Abu ad-Dardo rivoyat qiladi:

—   Alloh Rasuli (sa.v.) buyurdilar:

-   Jahannam ahliga shunday bir ochlik beriladiki, bu ochlikning alami chekayotgan azobiningalamiga teng bo‘ladi. Bir narsa yegilari kelsa, «doriy’» (hayvonlar ham yemaydigan zaharli tikan) keltiriladi. Uni yegan bilan nya qorin to‘yadi, na ochlik barham topadi. Yana bir narsa yegilari kelsa, odamni xafa qiladigan ovqat beriladi. Va shu asno dunyoda sharob ichib xafalikdan qutulganlarini xotirlab, sharob ichkilari keladi. Ularga esa temir qadahda qaynar suv uzatiladi. Og‘ziga olib kelganda yuzlarini kuydiradi. Qaynar suv qorniga yutilganda, u yerda nimaiki bor bo‘lsa hammasini alg‘ov-dalg‘ov qilib, yorib-uzib tashlaydi. Bu orada dunyoda mayxo‘rlik qilgan bu kimsalar:

-   Jahannam soqchilarini chaqiring, - deb baqiradilar.

Soqchilar kelganda ularga shunday deydilar:

-   Rabbingizga duo ayting, bir kun bo‘lsa ham, bizning azobimizni yengillatsin!

Soqchilar deydilar:

-   Nima, Payg‘ambaringiz ochiq mo‘‘jizalar keltirmaganmidi?

Ular derlar:

-   Ha, keltirgandi. Soqchilar derlar:

-   U holda o‘zingiz yolvoring. Holbuki, kofirlarning duosi havoga ketishdan boshqa narsaga yaramaydi.
   
Ular derlar:

-   Jahannam soqchilarining boshlig‘ini chaqiring!

Chaqiradilar...

-   Jahannam soqchilarining boshlig‘i, Rabbingga ayt, bizga beradigan hukmini bersin!

Soqchilar boshlig‘i javob qaytaradi:

-   Sizlar kutishga mahkum kishilarsiz.

(Otash deydiki: - Menga ma’lum bo‘lishicha, ularning soqchilar boshlig‘ini chaqirishlari bilan soqchi boshining ularga javob berishi orasida ming yil bordir).
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:31:31
Ularga shunday deyiladi:

—   Rabbingizga duo ayting, Rabbingizdan yaxshirog‘i yo‘q. Duo aytib, shunday deydilar:
—   Ey Rabbimiz, bizda badbaxtligimiz g‘alaba qilgandi. Biz to‘g‘ri yo‘ldan ozganlar jamoasi edik! Ey Rabbimiz, bizni bu yerdan chiqar. Agar yana kufrga aylanishsak, ortiq hech shubhasizki, biz zolimlarmiz.
Alloh ularga shunday javob beradi:

—   Yiqilib keting (jahannam) ichkarisiga. Menga bir narsa so‘ylamang!

Mana, shu so‘zni eshitganlari on har narsadan umidlarini uzadilar. Yana yig‘laydilar. «Afsus, voh, esiz!» - deydilar.
Abu Umoma Bohiliy rivoyat qiladi:

-Alloh Rasuli (s.a.v.): «...unga yiringli suvdan berilganida, uni yutmoqchi bo‘ladiyu, (tomog‘idan) o‘tkazolmaydi, unga har tomondan o‘lim keladiyu, u o‘lolmaydi. Uning ortida (bundan-da) og‘ir azob bordir!» (Ibrohim surasi, 16-17-oyatlar) - maolidagi oyat haqida aytadi:

—   Ichish uchun o‘z ixtiyori bilan yiringli suvga yaqinlashadi, lekin hazari kelib, jirkanadi. Unga yaqinlashtirilgan paytda yuzini dog‘ bosadi, boshining terisi sidirilib tugadi. Uni ichganda ichaklari uzilib-uzilib ketadi.
Alloh aytadi:

—   Bular (taqvo egalari) do‘zaxda mangu qoladigan va qaynoq suv bilan sug‘orilib, u (suv) ichaklarini bo‘lak-bo‘lak qilib tashlagan (kofir) kimsalar kabi bo‘lurmi?! (Muhammad surasi, 15-oyat)

—   Agar ular (tashnalik shiddatiga chidamay) suv so‘rasalar, eritilgan (dog‘langan) yog‘ kabi yuzlarni kuydiruvchi suv berilur. Naqadar yomon ichimlik u, naqadar yomon joy u. (Kahf surasi, 29-oyat)

Ochiqqanda va suvsaganda ular yeydigan va ichadigan narsalar mana shulardir.

Ana endi jahannam ilonlari va chayonlariga, ularning zaharli shiddatiga, kattaliklariga va ko‘rinishlarining Dahshatiga boq Bu ilonlar va chayonlar jahannam ahlining boshidan yog‘diriladi, ularning ustiga gijgijlanadi. Va ular do‘zaxilarni chaqishdan va tishlashdan hech qaytmaydilar.

Abu Hurayra rivoyat qiladi:

—   Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilar:

—   Kimki, Alloh unga mol bersa-yu, buning zakotini bermasa, qiyomat kuni bu mol naq ko‘zining ustida ikki o‘rkachi bo‘lgan kuchli bir ilon shakliga kiritiladi. Bu ilon mol egasining bo‘yniga o‘raladi, so‘ngra boshiga sirg‘alib chiqib shunday deydi: «Men sening molingman, men sening yig‘gan xazinangman!.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:33:00
So‘ngra Alloh Rasuli (s.a.v.) shu oyatni o‘qidilar:

-   Alloh fazlu karami bilan ato qilgan narsalarning (zakotini) berishga baxillik qilgan kimsalar hargiz bu qilmishlarini o‘zlari uchun yaxshilik deb hisoblamasinlar! Yo‘q, bu qilmishlari o‘zlari uchun yomonlikdir. Baxillik qilib bermagan nimarsalari qiyomat kunida bo‘yinlariga o‘ralajak! Osmonlaru Yer meros bo‘lib, Allohning o‘ziga qolur. Alloh qilayotgan amallaringizdan xabardordir. (Ol-i Imron surasi, 180-oyat)

 Payg‘ambarimiz (s.a.v.) yana bu mavzuda shunday deganlar: — Jahannamda shunday ilonlar borki, yo‘g‘onligi tuyaning bo‘yniday keladi. Chaqadi, zahrining shiddati qirq yil davom etadi. Yana jahannamda shunday chayonlar borki, egarlangan xachirday keladi. Shunday bir nish urib chaqadilarki, achchig‘i qirq yilga yetadi.

Qiyomat kuni bu ilonlar va chayonlar, dunyodaligida xasis va badfe’l bo‘lganlarning, insonlarga jabr-jafo qilganlarning ustlaridan yog‘diriladi. Kim dunyo hayotida bunday yomon fe’llardan o‘zini xoli tutib yashasa, oxiratda bu ilonlar va chayonlardan xoli bo‘ladi. Uning moli unga ilon va chayon shaklida ko‘rsatilmaydi.

So‘ngra, bulardan tashqari, yana jahannam ahlining vujudlari kattalashtirilishini mushohada qil. Zero, Alloh jahannam ahlining vujudlarini, ham bo‘yiga, ham eniga kattalashtiradi. Toki, shu tariqa, chekadigan azoblari ham ziyodalashgan bo‘lsin. Otashning yondirilishini, chayon va ilonlarning chaqishini, ketma-ket, butun a’zolari bilan bir paytning o‘zida his etsinlar.

Abu Hurayra rivoyat qiladi:

- Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilar:

-   Jahannamda kofirning tishi Uhud tog‘iday bo‘ladi. Terisining qalinligi ham uch odimdan kam bo‘lmaydi.
Yana Alloh Rasuli (s.a.v.) dedilar:

-   Jahannamda kofirning pastki labi qo‘ksiga osilib tushib turadi, ustki labi oldinga qarab cho‘chchaygan, yuzi qora bo‘ladi.

-   Qiyomat kuni jahannamda kofirning tili og‘zidan chiqib cho‘zilib yotadi, har kim uni bosib o‘tadi, jussalarining kattaligiga qaramay, otash uni qayta-qayta yondiradi, har yoqilishining oxirida terilari va etlari yangilanadi.
Hasan Basriy: «Terilari kuyib bitishi bilan haqiqiy azobni tortib ko‘rishlari uchun o‘rniga boshqa terilarni almashtiramiz!» (Niso surasi, 56-oyat)— maolidagi oyat haqida shunday deydi:

-   Otash ularni kuniga yetmish ming marta yeydi. Har ne zamon yesa, orqasidan ularga: «Avvalgi holingizga qayting!» - deya xitob etiladi. Ular darhol avvalgi holatlariga qaytadilar.

Endi, yana jahannam ahlining yig‘i-sig‘i, ingrashlari va oh-voh qilishlarini tasavvur et. Bu hol ularda ilk bora Jahannamga otilgan paytlarida yuz beradi.

Alloh Rasuli (s.a.v.) bildiradilar:

-   Qiyomat kuni jahannam yetmish ming tizginda va har tizginni yetmish ming malak tutgan holda keltiriladi.
Anas rivoyat qiladi:

-   Rasululloh (s.a.v.) buyurdilar:

-   Qiyomat kuni jahannam ahliga shunday bir yig‘i beriladiki, ko‘z yoshlari tugaguncha yig‘laydilar, undan so‘ng ko‘z yoshi o‘rniga qon yig‘laydilar. Qon yuzlarida yorilgan bir joyga, chuqurlikka o‘xshab ko‘rinadi. Shunday bir joyki, u yerda bir kema qoldirilsa, suzadigan darajada bo‘ladi. Ularga yig‘lab-siqtamoq, oh-voh qilmoquchun ruxsat berilgan muddat ichida yig‘lab-siqtaydilar. Bunda ular uchun bir yengil tortish bor. Lekin bir ozdan so‘ng yig‘lab-siqtash ham man’ etiladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:40:18
Muhammad ibn Ka’b aytadi:

-   Jahannam ahli besh marta Atlohni chaqiradi. Alloh ularning to‘rt chaqirig‘iga javob beradi. Gal beshinchiga kelganda va undan keyin ortiq abadiyan gaplasholmaydilar.

Ular derlar:

—   Parvardigoro, Sen bizlarni ikki bor o‘ldirding va ikki bor tiriltirding, Bas, bizlar gunohlarimizni e’tirof etdik, endi (bu do‘zax azobidan) chiqishning biron yo‘li bormi? (G’ofir surasi, 11-oyat)

Alloh ularga javoban buyuradi:

—   Bunga sabab, qachon (sizlarni) yolg‘iz Allohgagina (ibodat qilishga) da’vat qilinganida kofir bo‘lib — bo‘ysunmay, agar u zotga shirk keltirilsa (ya’ni turli but-sanamlarga sig‘inishga chorlaganda) iymon keltirishlaringizdir. Bas, barcha hukm yuksak va ulug‘ Allohnikidir. (G’ofir surasi, 12-oyat)

Ular derlar:

—   Parvardigoro, ko‘rdik va eshitdik, bas, bizlarni (hayotga) qaytargin, bizlar yaxshi amal qilaylik. Endi bizlar (qiyomat haq ekanligiga) shak-shubhasiz ishonguvchilarmiz. (Sajda surasi, 12-oyat)

Alloh javob beradi:

-   Ilgari (hayot paytlaringizda) hech qachon zavolga yuz tutmasligingiz haqida qasam ichmagan edingizlarmi? (Ibrohim surasi, 44-oyat)

Ular derlar:

-   Parvardigoro, bizlarni chiqargin, bizlar qilib o‘tgan amallarimizdan boshqa yaxshi (amallarni) qilurmiz. (Fotir surasi, 37-oyat)

Alloh javob berur:

-   Axir biz sizlarga eslatma oladigan kishi eslatma olgudek uzun umr bermaganmidik? Sizlarga ogoxlantiruvchi (Payg‘ambar) ham kelgan edi-ku! Bas, endi azoblaringizni tortaveringlar! Endi zolim kimsalar uchun biron yordamchi bo‘lmas. (Mo‘minlar surasi, 106-107-oyatlar)

Ular derlar:

-   Parvardigoro, badbaxtligimiz bizlardan g‘olib kelib, adashgan qavm bo‘lib qolgan ekanmiz. Parvardigoro, bizlarni chiqargin. Bas, agar yana (kufrga) qaytsak, u holda shak-shubhasiz (o‘z jonimizga) jabr qilguvchidirmiz.

Alloh javob beradi:

-   (Jahannamda) xor bo‘lingiz va Menga so‘z qotmangiz. Mana shu javobdan so‘ng endi abadiyan gapirolmaydilar. (Mo‘minlar surasi, 108-oyat)

Bu — azoblar ichra azobning eng og‘iridir.

Molik ibn Anas hikoya qiladi:

—   Zayd ibn Aslam (sahoba, Badr jangi g‘oziylaridan): «Endi dod-voy qilamizmi, sabr-qanoat qilamizmi, biz uchun barobardir - hech qanday najot yo‘qdir» (Ibrohim surasi, 21-oyat) — maolidagi oyat haqida shunday dedi:

—   Yuz yil sabr qiladilar, kutadilar; so‘ngra yuz yil yig‘lab-siqtaydilar. So‘ngra yana yuz yil sabr qiladilar va oxiri derlarki:

—   Endi dod-voy qilamizmi, sabr-qanoat qilamizmi -baribir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:46:34
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytdilarki:

—   Qiyomat kuni bo‘lganda o‘limni olib kelishadi. Xuddi semirgan qo‘chqorga o‘xshaydi. Jannat bilan jahannam o‘rtasida so‘yiladi va shunday deyiladi: «Ey jannat ahli, siz mangusiz, o‘lim nimaligini bilmayajaksiz. Ey jahannam ahli, siz ham mangusiz va o‘lim nimaligini bilmayajaksiz!»

Hasan Basriy shunday deydi:

—   Jahannamda bir yil qolib azob chekkandan keyin bir kishi chiqadi; koshki men o‘sha kishi bo‘lsaydim. Hasan Basriyni bir go‘shada o‘tirib yig‘layotgan holda ko‘rdilar va undan so‘radilar:

—   Nechun yig‘layapsan? Javob berdi:

—   Jahannamga otilganimda ham o‘z holimga qo‘yilmasligimdan qo‘rqyapman.

Shu yergacha yozganlarimiz jahannam azobining qisqacha turlaridir. Bu azobning bergan alamlari, ma’yusliklari, minnat va mashaqqatlari, hasratlari cheksiz-chegarasizdir. Ular uchun eng yomoni shunchalar omonsiz azob tortayotganlari yetmaganday, tag‘in jannat ne’matlaridan butunlay mahrumdirlar. Ular o‘sha ne’matlarni sog‘inadilar. Allohning jamolini ko‘rolmaslik, uning rizosiga yetisholmaslik ularni yomon qiynaydi. Va ichlarida barcha bu ne’matlarni dunyoda ahamiyatsiz narsalar evaziga sotganliklari haqida o‘ylaydilar: ular jannat ne’matlaridan, Allohning jamolini ko‘rishdan va boshqa narsalardan dunyoning besh kunlik qisqa hayotida shahvoniy orzulariga berilganliklari tufayli mahrum bo‘ldilar. Chindan ham, ko‘rinishda qisqa bir muddat uchun zavqlandilar, yeb-ichdilar. Lekin bu zavqlar nuqsonsiz emasdi, to‘la zavqlanish emasdi. Aksincha, notinchlik va xafalik hamda hazinliklar bilan aralashgan edi. Qiyomat kuni mahshar joyida derlarki:

— Voh, afsus! Voh, esiz! Qanday qilib Rabbimizga qarshi isyon etdik va o‘z-o‘zimizga zomin bo‘ldik! O’sha bir necha kunlik qisqa hayotimizda nechun sabrli bo‘lmadik va Alloh taqiqlagan ishlardan tiyilmadik? Agar sabr qilib Alloh harom qilgan narsalarni halol bilmasaydik, nojo‘ya ishlar qilmasaydik, u kunlar o‘tib ketardi va hozir biz uning xushnudligini ko‘rgan, ne’matlariga yetishgan bo‘lar edik, olamlarning Rabbiga qo‘shni bo‘lardik!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:51:44
Esiz, esiz bu kimsalarga: yo‘qotganlarini yo‘qotdilar, ko‘radiganini ko‘radigan bo‘ldilar! Dunyo ne’matlariyu zavqlaridan qo‘llarida biron narsa qolmadi!

Agar bu kimsalar jannat ne’matlarini mushohada etmasalar, ko‘rmasalar, hasrat va pushaymonliklari bu qadar katta bo‘lmas edi. Lekin jannat ne’matlari ularga butun dabdabasi bilan ko‘rsatiladi. Shuning uchun ham Alloh Rasuli (s.a.v.) bildiradilar:

—   Qiyomat kuni bir to‘da insonlar jahannamdan chiqarilib, jannatga boshlab kelinadi. Jannatga yaqinlashishlari bilanoq uning ajoyib hidlari dimog‘lariga keladi, jannat ko‘shklariga va Allohning jannat ahli uchun hozirlagan boshqa ne’matlariga nazarlari tushadi. Xuddi shu asnoda quloqlariga shunday sado eshitiladi:

—   Ularni u yerdan uzoqlashtiring. U yerda ularning nasibasi yo‘q!

Shunda ularning avvalgi va keyingi hasratlariga yana bir hasrat qo‘shilib, u yerdan uzoqlashadilar va derlarki:
—   Ey Rabbimiz, nima bo‘lardi, bizga bu voqealarni va do‘stlaringga hozirlangan boshqa ne’matlarni ko‘rsatmay, jahannamimizda tinch qo‘ysang... Ko‘rmasak, kuymasdik!..

Alloh ularga javoban buyuradi:

—   Buni Men istadim. Siz o‘zboshimchalik qilib, Mendan bo‘yin tovlardingiz, insonlar bilan uchrashganda kibrlanib, riyokorlik qilardingiz. Ichingiz bilan tashingiz bir bo‘lmasdi. Insonlardan qo‘rqar, ammo Mendan qo‘rqmas edingiz. Insonlarga ta’zim qilardingiz, lekin Menga ta’zim qilmasdingiz. Insonlardan qo‘rqqaningizdan bir narsani tark etardingiz, ammo Mening roziligim uchun tark etmasdingiz. Bugun sizlarni savobdan mahrum qilish bilan birga sizlarga achchiq azobning mazasini ko‘rsataman.
Ahmad ibn Harb (o‘rta asr islom tafsirchilaridan) deydiki:

- Biz, insonlardan ba’zi birlari soyani quyoshdan ustun qo‘yamiz, jannatdan jahannamni ustun qo‘yamiz.
Hz. Iso esa shunday deydi:

—   Qanchadan-qancha sog‘lom vujud, qanchadan-qancha go‘zal chehra va yana qanchadan-qancha latif so‘zlovchi tillar borki, ertaga jahannam tabaqalari orasida azob tortajak.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:53:02
Dovud alayhissalom Allohga shunday nido qiladi:

—   Ey Rabbim, men Sening quyoshingning issig‘iga chidolmaymanu, Jahannaming haroratiga qanday chidayman? Men Sening rahmating sadosini kutishga sabr qilolmaymanu, azobing sadosini kutishga qandoq sabr qilay?! Qara bu qo‘rqinchli hollarga, ey miskin!

Bilib qo‘yki, Alloh jahannamni butun dahshatlari ila birga yaratdi. U yerga kiradiganlarni ham yaratdi. U yerga kiradiganlar ortmaydi ham, kamaymaydi ham. Bu hukm qilingan, tugal bir narsadir. Alloh buyuradi:

-   (Ey Muhammad), siz ularni barcha ish bitirilib (ya’ni jannat ahli jannatga, do‘zaxilar do‘zaxga hukm qilinib), ular hasrat-nadomat qilib qoladigan KUNdan - Qiyomatdan qo‘rqiting (Bugun). Ular g‘aflatdadirlar (shu sababli), ular iymon keltirmaydilar. (Maryam surasi, 39-oyat)

Mening qanoatimcha, bu oyat bilan qiyomat kuni haqidagi hukm hatto azaliy hukm ekanligiga ishora qilingan. Lekin oldindan hukm qilingan narsa - qiyomat kuni bildirilmokda.

Odamni esankiratadigan narsa shudirki, sen kulasan, o‘ynaysan va dunyoning ahamiyatsiz zavqu safolari bilan ovora bo‘lib vaqtingni o‘tkazasanda, o‘tmishda sen haqingda qanday hukm chiqarilganini bilmay, o‘ylaysan, xayolga tolasan.

Agar: «Qaniydi, boradigan yo‘limni, oxir-oqibatda nima qilishimni va azalda men haqqimda chiqarilgan hukmni bilolsaydim!» - desang, sening uchun ba’zi mezonlar bordir. Ularni nazarga olib, tushadigan ahvolingni bilib olishing mumkin:

-   Ahvolingga va amallaringga qaraysan. Chunki har kim peshonasiga bitilganini qiladi. Agar senga xayrli yo‘lda bo‘lish nasib etsa omading kelgani! Jahannam otashidan uzoqsan. Yo‘q, agar har ne zamon yaxshi bir ishga tashabbus ko‘rsatganingda qarshingdan muqarrar bir to‘siq chiqsa va u yaxshi ishni qilishingga yo‘l bermasa va yana sen gunoh qilishni xohlamaganing holda, seni gunoh qilishga yetaklovchi, bunga majbur qiluvchi sabablar yuz bersa, bilki, sening ustingda hukm chiqarilgan, chunki bu ahvol natija qanday bo‘lajagini qo‘rsatib turadi, xuddi yomg‘ir o‘t-o‘lang mo‘l bo‘lishini, tutun olov yonayotganini ko‘rsatib turganiday. Alloh buyuradi:

Yaxshilar hech shubhasiz, NYe’MATLAR jannatida. Yomonlar hech shubhasiz, OLOVLAR do‘zaxidadirlar. (Infitor surasi, 13-14-oyatlar)

O’zingni bu ikki oyat bilan tarozi pallasida torta bil. Dunyo va oxirat hayotida o‘z o‘rningni bilgan kishilardan bo‘l. Har narsaning eng to‘g‘risini tag‘in Alloh biladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:55:03
OLLOHGA ITOATNING FAZILATI

Aziz birodarim, bilki, Allohga itoat har turli yaxshi-liklarni yig‘adi. Alloh bizga yuborgan kitobi Qur’onning bir qator oyatlarida itoatga tashviq etgan, payg‘ambarlarni ham, insonlar nafsning g‘ayriaxloqiy harakatlaridan uzoqlashsin, degan maqsad bilan yuborgandir. Taqvodorlar uchun ko‘z ko‘rib, quloq eshitmagan, hech bir kimsaning yetti uxlab tushiga kirmagan ne’matlar tayyorlab qo‘yilganligi ma’lum qilingan. Insonlar ana shu ne’matlar bilan zavqlanishlari kerak, chunki ular bekorga va maqsadsiz yaratilmaganlar. Aksincha, Allohning «Yomonlik qilganlarni qilmishiga yarasha jazolashi, go‘zal harakat qilganlarni esa, go‘zalroq nimarsalar bilan mukofotlashi» uchun yaratilgandirlar. Alloh insonlarning ibodatiga muhtoj emas. In-sonlarning isyon qilishi, ya’ni itoat qilmasligi Allohga zarar bermaydi, uning kamolini nuqsonli qilolmaydi. «Rabbiga yaqin bo‘lganlar, faqat uni kecha-kunduz tasbih etib charchamaganlargina kibrlansalar bo‘ladi». «Kim yaxshi amal va harakatda bo‘lsa o‘ziga foyda, kim yomonlik qilsa o‘ziga zarardir. Rabbing, bandalariga zarracha ham zulmkor emas!» «Alloh xolisdir, hech bir narsaga muhtoj emas. Sizlar esa ojizsizlar, muhtojsizlar!»

Naqadar g‘aroyibki, biz, insonlar, masalan, bir qul sotib olamiz. Bu qulning har turli xizmatlarda hech kamchilikka yo‘l qo‘ymasligini, arzon-garov badal berganimiz evaziga bizga hech shak-shubhasiz itoat etishini istaymiz. Qul arzimagan bir xatoga yo‘l qo‘ysa achchiqlanamiz, uni ozorlaymiz. Ba’;an och qo‘yamnz, quvib yuboramiz yoki sotamiz. Shunday ekin, nega biz o‘zimiz olamlarning Rabbi, demak bizning ham Rabbimiz bo‘lgan Allohga itoat etmaymiz? Itoat etsak kamayib qolamizmi?! Yemg‘ir tomchilariday beadad xatolarimiz, qusurlarimiz bo‘lgani holda u bizdan ne’matlarini darig‘ tutmaydi, madadlari bilan bizni yorlaqaydi-ku! Agar ne’matlarini darig‘ tutsa, bizga madad bermasa, biz yo‘q bo‘lib ketamiz-ku! Bor-yo‘g‘i shuki, u biz bir gunoh qilsak, shu gunohimiz vajidan bizga qattiq jazo berishga qodir. Lekin, ehtimolki, bizni jazolamas, yomon fe’l-atvorini tark etar, deb bizga muhlat berar. Balki, tavba qilsak qabul etib, gunohlarimizni afv etar, ayblarimizni yopib yuborar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:55:57
Aqlli odam kimga itoat etish kerakligini biladi, unga yuzlanadi va butun borlig‘i bilan unga taslim bo‘ladi. Har ne zamon bir kamchilikka yo‘l qo‘ysa, tavba qiladi, tazarru qiladi. Allohning rahmatidan umid uzmaydi, ne’matlariga shukr qilish yo‘li bilan uni o‘ziga do‘st etadi va butun turish-turmushini shu tarzda davom ettiradi. Shunday bo‘lgan taqdirda, Alloh uni o‘zining sevimli qullari daftariga qayd etadi, deb umid qilish mumkin. Shu holdaligida o‘lim kelsa, bu quvonarli holdir: U Rabbi bilan, Rabbi ham u bilan qovushish ishtiyoqida bo‘ladilar.

Abu ad-Dardo Ka’b Axborga — ikkovidan ham Alloh rozi bo‘lsin - deydiki:

-   Menga Tavrotning go‘zal oyatlaridan aytib ber! Ka’b aytadi:

-   Alloh buyuradiki: «Solih bandalarning menga qovushish ishtiyoqi ortdi. Men ham ular bilan qovushishga ko‘p ishtiyoqliman!» Tavrotdagi bu oyatning yonida shunday so‘zlar ham yozilgan: «Kim meni izlasa, topadi, kim mendan boshqasini izlasa, meni topolmaydi!»

Abu ad-Dardo Ka’bdan bularni eshitganda, unga dedi:

-   Shohid bo‘l! Men Rasululloh (s.a.v.) dan eshitganman, buni u ham aytardi.

Bir payt Alloh Dovud alayhissalomga vahiy yo‘li bilan shularni bildirdi:

—Ei Dovud, insonlarga bildirki, men meni sevganlarning do‘stiman, men bilan o‘tirishganlarning safdoshiman, meni zikr etish tarzi bilan menga sevgisini bildirgan-larni men ham sevaman. Men o‘rtaga qo‘ygan axloq asoslariga ega bo‘lganlarning egasiman. Meni ustun qo‘yganni ustun qo‘yaman, menga itoat etganga itoat etaman. Bir bandaning haqiqatan qalbdan meni sevganini bilsam, uning amallarini qabul qilaman, uni shunday sevamanki, huzurimdagi bironta bandam uning sevgisini ortda qoldirolmaydi. Kim meni chinakamiga izlasa topadi, kim mendan boshqasini izlasa meni yo‘qotadi. Ey insonlar ichingizdagi isyon holini tark eting, dunyo hayotiga mag‘rur bo‘lmang; mening qaramimga, mening suhbatimga, mening majlisimga keling. Men bilan aloqa qiling, men ham siz bilan aloqa qilaman, sizni sevishga shoshilaman. Men ahboblarimning siynatini (tabiatini) do‘stim IBROHIMning, sirdoshim MUSOning va pok bandam MUHAMMADning tiynatidan yaratdim. Menga mushtoq bo‘lganlarning qalbini o‘z nurimdan yaratdim va ularni jalolim ila ne’matlantirdim.

Salaflardan ba’zilarining bayon qilishicha, Alloh juda sodiq bandalaridan biriga shularni ilhom tarzida in’om etadi:

— Mening bandalarim ichida shundaylari borki, ular meni sevadilar, men ham ularni sevaman, Ular menga mushtoqdirlar, men ham ularga mushtoqman. Meni zikr etadilar, men ham ularni zikr etaman. Nazarlari menda, mening ham nazarim ularda. Agar ul«rning yo‘lida bardavom bo‘lsang, seni sevaman. Ularning yo‘lidan ayrilsang, sendan achchiqlanaman.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:57:14
Shunda u sodiq banda so‘radi:

—   Ey Rabbim, u bandalaringning nishonalari nima?

Alloh buyurdi:

—   Shafqatli cho‘pon qo‘ylarini quyoshning tig‘idan asragani, ehtiyot qilgani kabi, ular ham o‘zlarini kunduzning gunohidan asraydilar. Qush oqshom vaqti qanchalik iniga yetishiga ishtiyoqli bo‘lsa, ular ham quyosh botishiga shunchalik ishtiyoklidirlar. Kechaning qorong‘iliklari ularni bag‘riga olganda, ibodat uchun joynamozlar yozilganda va har oshiq sevgilisi bilan xoli qolgan paytda men uchun devonda (bu yerda: devon — Allohning idorasi — ibodatgoh ma’nosida) turadilar, yuzlarini menga qaratadilar. Mening kalomim bilan menga yolvoradilar. Ularga ato etgan in’omim vajidan kamtarona bosh egib turadilar. Nola qiladilar, yig‘laydilar, ohu zor bilan qiyomda turadilar, o‘tiradilar, ruku qiladilar, sajda etadilar. Men uchun mashaqqat chekkanlari, menga sevgilari tufayli ohu zor qilayotganlari e’tiborimdan chetda qolmaydi. Ularga dastavval beradigan narsam uchtadir:

1.   Qalblariga nurimdan bir nur beraman. Men ulardan qanday xabardor bo‘lsam, ular ham bu nur tufayli mendan xabardor bo‘ladilar.
2.   Yer, osmon va bularda bor narsalarning hammasi ular-ning savob daftarlarida bo‘lsa, hali oz deb bilaman.
3.   Ularga tavajjuh etaman.

Bilasanmi? Men (Alloh) bir bandamga tavajjuh etgan vaqtimda unga nimalar berishni o‘ylab qo‘yganimni hech kimsa bilmaydi.
Alloh vahiy yo‘li bilan Hz. Dovudga bildirdi:

-   Ey Dovud, jannatni necha marta surishtirding, lekin menga bo‘lgan ishtiyoq nimaligini hech so‘ramading!

Dovud alayhissalom so‘radi:

-   Ey Rabbim, kimlarni senga mushtoq deyish mumkin?

Alloh aytdi:

-   Men menga mushtoq bo‘lganlarni har turli g‘am-anduhlardan uzoq tutdim. Yomon fe’l-atvorlardan saqlanishlari uchun ularni ogohlantirib qo‘ydim. Qalblarida o‘zimga bir yo‘l ochdim, u yerdan menga qaraydilar. Men ularning qalblarini olib, yuksak-yuksak samoga qadar ko‘taraman. So‘ngra zotdor malaklarimni chaqiraman:

-   Men sizlarni bu yerga menga sajda qilishingiz uchun emas, menga oshiqbandalarimning qalblarini sizlarga ko‘rsatish uchun chaqirdim. Men sizlarga nisbatan oshiq qullarim bilan ko‘proqfaxrlanaman. Quyosh yer yuzidagalarga qanday yog‘du yog‘dirsa, menga mushtoq bandalarimning qalblari ham mening ko‘kdagi malaklarimga shunday yog‘du yog‘diradi.

Ey Dovud, men menga mushtoq qullarimning qalblarini o‘zimni o‘zim xursand qilish uchun yaratdim, ularni o‘z nurim bilan ne’matlantirdim. Ularni o‘z nafsim uchun yaratilganlardan deb bilaman. Badanlarini yer yuzida nazargo-him etib bichdim. Qalblarida menga qaray olishlari uchun yo‘l ochdim. Menga bo‘lgan ishtiyoqlari kundan-kunga ortib boradi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:58:15
Dovud, gap shu yerga kelganda, dediki:

— Ey Rabbim, seni sevgan bu qullaringni menga ko‘rsat.

Alloh buyurdi:

— Ey Dovud, Lubnon tog‘lariga bor. U yerda o‘n to‘rt kishi bor. Ba’zi birlari yosh, ba’zi birlari qari, ba’zilari esa o‘rta yashar! Borganda, ularga mendan salom ayt. Rabbingiz sizlarga salom aytdi, de. «Mendan biron tilagingiz bormi? Sizlar mening do‘stlarim, yorlarim va maqsadga yetgan bandalarimsiz. Sizning sevinchingiz-mening sevinchim. Siz-larning muhabbatingizga oshiqaman!» - deyapti, de.

Dovud alayhissalom Lubnon tog‘lariga keldi. O’sha bandalarni bir buloq boshida Allohning ulug‘vorligi haqida fikrlashayotgan holda topdi. Ular Dovudni ko‘rganda, undan qochmoqchi bo‘lib oyoqqa turdilar. Dovud ularga dediki:

—   Men Allohning elchisiman. Sizlarga Allohning xabarini bildirishga keldim!

Bu gapni eshitib, ular Dovud alayhissalomning yoniga keldilar. Unga quloq berdilar. Ko‘zlarini yerga tikdilar va tinglay boshladilar. Dovud maqsadini anglatdi:

-   Meni Alloh sizlarga elchi qilib yubordi. Rabbingiz salom aytdi va dediki: «Mendan tilaydigan tilagingiz bormi? Meni chaqirmoqchi emasmisiz? Men tovushingizni va so‘zlaringizni eshitaman. Sizlar mening ahboblarim, do‘stlarim va komil bandalarimsiz. Sevinchingiz bilan sevinaman, muhabbatingizga oshiqaman. Shafqatli va marhamatli ona o‘z farzandiga qanday qarasa, men ham sizlarga har mahal shunday qarayman».
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 13:59:07
Dovud bularni aytganda ularning ko‘zlaridan yonoqlariga yoshlar oqdi. Eng kattalari so‘z ochib, dediki:

—   Seningpokliging-benuqsonlingni ulug‘laymiz, Rabbim, seni tanzih etamiz! Biz sening bandalaringmiz va bandalaringning o‘g‘illarimiz. Umrimizning o‘tgan kunlarida qalbimizni seni zikr etishdan chalg‘itadigan narsalar bo‘ldi, shu vajdan bizni afv et!
So‘ngra navbati bilan hammasi gapirdi.

Ikkinchisi:
—   Sening pokliging-benuqsonligingni ulug‘laymiz. Rabbim, seni tanzih etamiz! Biz bandalaringmiz va bandalaringning o‘g‘illarimiz. O’z orang bilan bizning oramizga husni nazar etish (yaxshi nazar bilan boqish) tarzida bizga marhamat qil!

Uchinchisi:
—   Seni tanzih etamiz, Rabbim, seni tanzih etamiz! Biz sening qullaringmiz va qullaryngning o‘g‘illarimiz. Senga duo aytishga jur’at qila olarmidik? Holbuki, sen bilasan, bizning ishlarimizda biron ehtiyoj yo‘q. Sen bizning qalbimizda sendan fayz olish lavozimatini davom ettir va shuning bilan bizga bo‘lgan ne’matingni tamomla.

To‘rtinchisi:
—   Bizlar sening roziligingni izlashda qusurlimiz. Sening roziligingni izlash borasida bizga lutfing bilan yordam et.

Beshinchisi:
—   Bizni maniydan yaratding. Beqiyos qudrating haqida fikrlay olish ne’matini bizga ato etding. Sening ulug‘vorliging bilan mashg‘ul, jalolingni tafakkur qilayotgan biron kimsa so‘zlashga qanday jur’at etsin? Sen bizdan nuringga yaqinlashishni talab etding.

Oltinchisi:
—   Shoningning buyukligi, do‘stlaringga yaqinliging va seni sevganlarga lutfingning ko‘pligidan tillarimiz seni duo qilishdan charchadi.

Yettinchisi:
—   Sen seni zikr etish uchun qalblarimizni bizga hadya etding. Yolg‘iz sening-la mashg‘ul bo‘lishimiz uchun boshqa mashg‘ulotlardan qutqarding. Senga shukr eta olgan bo‘lsakda, shukrimiz qusurli bo‘ldi, qusurimizni afv et.

Sakkizinchisi:
—   Sen biz nimaga muhtojligimizni bilasan, biz faqatgina sening jamolingni ko‘rishga mushtoqmiz.

To‘qqizinchisi:
—   Qul xojasining yonida qanday jur’at qila olsin, Sen bizga, lutfingni xohlashimizni amr etding. Bizga bir nur hadya et, uning bilan zulumotdan qutulaylik.

O’ninchisi:
—   Bizga tavajjuh qilishingni istaymiz.

O’n birinchisi:
—   Bizga ato qilgan hadyalaring va mo‘l lutflaring hech tamom bo‘lmasligini istaymiz.

O’n ikkinchisi:
—   Bandalaring ichida hech bir narsaga zorligimiz yo‘q. Bizga jamolingni tomosha qilish ne’matini ber.

O’n uchinchisi:
—   Men ko‘zlarimni dunyoni va dunyo ahlini ko‘rmaydigan ko‘r qilishingni, qalbimni esa faqat sening bilan mashg‘ul bo‘ladigan holga keltirishingni tilayman.

O’n to‘rtinchisi:
—   Bilaman, sen, do‘stlaringni sevasan. Bizga qalbimizning yolg‘iz sen bilan mashg‘ul bo‘lib qolish ne’matini ber. Qalblarimiz sendan boshqa hech bir narsa bilan mashg‘ul bo‘lmasin.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 14:00:04
Shu tariqa hammasi bir-bir gapirib bo‘lganidan keyin Allohdan Dovud alayhissalomga shunday vahiy keldi:

-   Ey Dovud, ularga ayt: «So‘zlaringizni eshitdim. Istaklaringizni ijobat etdim, sevgan va orzu qilgan narsalaringizga qovushajaksiz. Bir-biringizdan ayriling. Har kim o‘ziga bir kulba, bir yerto‘la topsin. Men siz bilan oramdagi pardani olib tashlayman. Har biringiz mening nurimga va jamolimga boqajaksiz!»

Dovud alayhissalom so‘radi:

-   Ey Rabbim, bular qaysi amallari orqasida sening bu iltifotingga noil bo‘ldilar?

Alloh marhamat qildi:

-   Husni zan (ya’ni bir hodisaning yaxshiligi haqida yaxshi fikrda bo‘lib, yaxshi bo‘lajagi haqida o‘ylash) va dunyoda g‘ayriaxloqiy yashashni tark etishlari, men bilan yuzma-yuz qolishlari, menga munojot qilishlari va qalblariga mendan boshqasining sevgisini kiritmasliklari orqasida.

Mening jamolimni tomosha qilish shunday bir sharafdirki, bunga faqat meni zikr etishdan boshqa hech bir narsa bilan mashg‘ul bo‘lmaganlar va qalblarini men uchun boshqa narsalardan bo‘shatib qo‘yganlar, meni hamma narsadan ustun qo‘yganlar noil bo‘la oladilar. Ana shunday qilinganda, men shunday sifatlarga ega bo‘lgan kishiga atfi nazar (moyil ko‘z bilan qarash) qilaman, uning bilan oramdagi pardani olib tashlayman. So‘ng shunday bo‘ladiki, birov bir narsani o‘z ko‘zi bilan ko‘rganday, u ham meni ko‘radi. Har on unga karamimni ko‘rsataman. Uni nurimga o‘xshataman. Shafqatli ona bolasining kasali bilan kasallanganday, men ham shu bandamning kasali bilan kasallanaman. Chanqaganda chanqog‘ini qondiraman, meni zikr etishning mazasini tottiraman. Mana, ey Dovud, shu aytganlarimni berganimda, u dunyoni va dunyo ahlini ko‘rmaydigan ko‘r bo‘ladi. Men unga o‘zim ko‘rsatgan axloq asoslaridan boshqacha yashashni sevdirmayman. Meni zikr etishdan hech zerikmaydi. Sal oldinroq bo‘lsa-da, menga yetishishni istaydi. Men esa uning o‘limidan xursand bo‘lmayman. Chunki u bandalarim ichida mening nazargohimdir. U mendan boshqasini ko‘rmaydi, men ham undan boshqasini ko‘rmayman. Ey Dovud, ko‘rsang, mening bu turdagi bandamning nafsi o‘lgan, vujudi noziklashgan bo‘ladi, mening zikrimni eshitayotgan vaqtida qalbi xitraydi. Men malaklarim va osmon ahli oldida uning bilan faxrlanaman. Uning esa borgan sari mendan qo‘rquvi ortib boradi, vaqt o‘tgan sayin ko‘proq ibodat qiladi. Izzatim va jalolim uchun, ey Dovud, uni Jannatning Firdavs bog‘iga o‘tkazaman, jamolimni tomosha qilish baxtini beraman.

Yana Hz. Dovudga Allohning vahiy yo‘li bilan bildirganlaridan:

—   Ey Dovud, mening muhabbatimga tavajjuh etib kelayotgan bandalarimga aytki: «Men maxluqotim bilan orangizga parda tortgan, siz bilan oramdagi pardani esa olib tashlagan vaqtimda sizga hech bir narsa zarar berolmaydi. Siz bemalol menga qalb ko‘zi bilan nazar tashlay olasiz. Sizga dinimni kashf etgan vaqtimda siz erisholmagan dunyoliklar zarar bermaydi. Mening mamnuniyatimga yopishib olsangiz, maxluqotdan zarar kelmaydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 14:00:36
Yana shunga o‘xshash xabarlardan:

—   (Alloh, vahiy yo‘li bilan Dovud alayhissalomga aytadi): Menga sevging bor deb o‘ylaysanmi? Agar haqiqatan meni sevsang, qalbingdan dunyo sevgisini chiqarib ot. Chunki, menga bo‘lgan sevgi bilan dunyoga bo‘lgan sevgi bir qalbda yonma-yon turolmaydi. Ey Dovud, mening sevgili bandalarim bilan xolis do‘st bo‘l. Dunyo axli bilan zohiran muomala qil. Diningning asosini hayotga tatbiq et, taqlidchi bo‘lma. Mening do‘stlarim bilan sening orangda o‘xshash bir hol yuzaga kelsa, bunga yopishib ol. Shubhali bir vaziyat o‘rtada chiqib qolsa, eng to‘g‘ri deb bilganingni qil. Men seni haq qilib chiqarish choralarini ishga solaman; sening yetakching, sening daliling bo‘laman. Sen so‘ramasingdan burun senga keragini beraman. Mashaqqatlarga duchor bo‘lganingda senga yordam qilaman. Men, borlig‘im haqqi qasamki, qilgan ama-lida mening roziligimni murod etmagan bandamga badal bermayman. Va u mening madadimga muhtoj bo‘lmay qolmaydi. Agar sen ana shu tushuntirilgan sifatlarga ega bo‘lsang, sendan xorlikni va tanglikni olib tashlab, qalbingta boylik beraman. Borlig‘im haqqi qasamki, banda mening yo‘limda bo‘lsa nafsidan xavotirda bo‘ladi. Barcha ashyolarni menga havola et. Amallaringni bir-biriga zid holga keltirma, so‘ngra zahmat chekasan, mashaqqat tortasan, sen bilan yaqin kishilar sendan foydalanolmay qoladilar. Meni bilishga bir chegara topolmaysan, uning hech poyoni yo‘q. Qachonki men-dan bir narsa olmoqchi bo‘lsang, ko‘proq ista, darhol beraman. Men ortig‘i bilan beradigan narsalarning cheki yo‘q, sen ham cheklolmaysan. Isroil o‘g‘illariga bildirki, men bilan hech bir bandam orasida hech qanday nasab rishtasi yo‘q. Ularni menga qaytargilki, ko‘z ko‘rib, quloq eshitmagan va hech kimning xayoliga ham kelmagan ne’matlarni ularga muboh qilayin. Meni ikki ko‘zingning orasiga qo‘y. Menga qalb ko‘zing bilan qara. Aqllari kirlangan kishilarning aqllariga parda tutib qo‘yganimda va ularni savobimdan mahrum qilganimda, sen ularga aql ko‘zi bilan boqma. Men, qasamki, Izzatim va Jalolim haqqi, tadqiq qilish uchun Menpng yo‘limga kirganlarga savob eshiklarini ochmayman. Tavoze’li bo‘l. Haq oshiqlari qarshisida gerdayma. Agar meni sevganlar haq oshiqlarining mening nazarimdagi martabalarini bilsaydilar, haq oshmklari uchun o‘z ustilaridan yurishlariga tuproq bo‘lardilar. Ey Dovud, mening so‘zlarimga yopishib ol. Havoyi nafsni tark et. Bandalarimga rahmatimdan umid uzdirma. Men bilan orangga parda tushishiga sababchi bo‘lma. Pardalar yo‘l to‘ssa, menga yetisholmaysan. Ro‘za tutish orqali shahvoniy havaslarni tark etishga zamin hozirla!

Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 14:04:56
ShUKR

Bilki, Alloh Bizga yuborgan kitobi - Qur’onda: «Allohni zikr qilmoq (barcha narsadan) ulug‘roqdir» (Ankabut surasi, 45-oyat), - deb buyurgan va ayni chog‘da zikrga shukrni yaqinlashtirib, buyurganki:

—   Bas, Meni eslangiz (zikr etingiz), Men ham sizlarni eslayman va Menga shukr qilingiz va Meni inkor qilmangiz. (Baqara surasi, 152-oyat)

Alloh aytdi:

—   Shukr qilib, iymonli bo‘lsangizlar, Alloh sizlarni nega azoblasin? Alloh shukrning badalini berguvchi va (buni) bildirguvchi zot-ku! (Niso surasi, 147-oyat)

—   Va shukr qilguvchilarni munosib mukofotlaymiz. (Ol-i Imron surasi, 145-oyat)

Alloh la’nat tamg‘asi bosilgan Iblisdan xabar berib dedi:

—   U aytdi: «Qasamki, endi meni yo‘ldan ozdirganing sababli mudom Sening To‘g‘ri Yo‘ling ustida ularni (Odam bolalarini) (yo‘ldan ozdirish uchun) kutib o‘tirurman» (A’rof surasi, 16-oyat)

Bu yerdagi «to‘g‘ri yo‘l» kalimasi «shukr yo‘li» ma’nosini bildiradi, deyishadi. La’natlangan Iblis odamlarni qanday yo‘ldan urishini bildirib, deydiki:

—   So‘ngra ularga oldilaridan va ortlaridan, o‘ngu so‘llaridan kelib (to‘g‘ri yo‘ldan ozdirurman) va ularning ko‘plarini shukr qilayotgan hollarida topmaysan» (A’rof surasi, 17-oyat)

Yana Alloh aytdi:

—   Bandalarim orasida shukr qilguvchi ozdir. (Saba’ surasi, 13-oyat)

Alloh, hech shak-shubhasiz, shukr bilan rizqlarni orttirajagini bayon etdi:

—   Qasamki, agar bergan ne’matlarimga shukr qilsangiz, albatta (ularni yanada) ziyoda qilurman. Endi agar kufroni (ne’mat) qilsangizlar, albatta, azobim ham juda qattiqdir. (Ibrohim surasi, 7-oyat)
Besh narsani esa shartli tarzda zikr etdi:

1.   Boylikni:

—   Alloh xohlasa, o‘z fazlu karami bilan sizlarni boy-badavlat qilajak. (Tavba surasi, 28-oyat)

2.   Iltijoga ijobatni:

—   U (Alloh) agar xohlasa, sizlar duo-iltijo qilgan narsani (balo-musibatni) aritur. Allohga sherik deb biladigan butlaringizni esa unutib yuborursizlar. (An’om surasi, 41-oyat)

3.   Rizqni:

—   Alloh o‘zi xohlagan kishilarga behisob rizq berur. (Nur surasi, 38-oyat)

4.   Afvni:

—   Albatta Alloh o‘ziga sherik qilinishini afv etmas. Shundan boshqa gunohlarni o‘zi xohlagan bandalari uchun afv etar. (Niso surasi, 48-oyat)

5.   Tavbani qabul etishni:

—   Alloh o‘zi xohlagan kishilarning tavbalarini qabul qilur. (Tavba surasi, 15-oyat)


Shukr ilohiy axloqdan biridir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 14:06:08
Alloh marhamat qiladi:

—   Alloh shukrning badalini beruvchidir va halimdir (ya’ni ozgina yaxshi amal uchun ko‘p mukofot ato etguvchidir. (Tag‘obun surasi, 17-oyat)

—   Va bizlarga va’dasini rost qilgan va bizlarni bu (jannat) yeriga voris qilgan hamda jannatdan o‘zimiz xohlagan tarafda joy-o‘rin olishimizga (muvaffaq qilgan) Allohga hamdu sano bo‘lsin! — derlar. (Zumar surasi, 74-oyat)

—   Oxirgi duolari esa «Butun olamlar parvardigori — Allohga hamdu sano (shukr) bo‘lsin!» — demakdir. (Yunus surasi, 10-oyat)

Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ning bu mavzudagi hadislari va boshqa xabarlar:

Alloh Rasuli (s.a.v.) aytdilar:

—   Shukr qilib tanovul qilguvchi — sabr qilib ro‘za tutguvchi yanglig‘dir.

Oto hikoya qiladi:

—   Bir kuni Hz. Oyshadan: «Rasululloh(s.a.v.)ning hayotida sizning guvohligingizda ro‘y bergan, kishini lol qoldiruvchi biror voqeani bizga aytib bering!» - deb so‘radim.

Hz. Oysha yig‘ladi va dediki: «Uning qaysi holi kishini lol qoldirmasdi deysiz! Bir kecha keldi, Men bilan birga yotoqxonaga kirdi. Tanim taniga tegdi. So‘ngra dediki: «Ey, Abu Bakrning qizi, men yolg‘iz bo‘lishim kerak! Rabbimga ibodat qilaman!» Men dedimki: «Sizning yeningizda bo‘lishni sevaman, lekin sizning xohishingizni ado etish men uchun hamma narsadan ustun». Shundan so‘ng u kishiga ruxsat berdim. Turib suv idishni olgani chiqib ketdilar, tahorat oldilar. Suvni ko‘p to‘kib isrof etmadilar. So‘ngra namozga turdilar, yig‘ladilar, shunday yig‘ladilarki, ko‘z yoshlari ko‘ksilariga shashqator bo‘lib oqdi. So‘ngra rukuga ketdilar, yana yig‘ladilar. So‘ngra sajda qildilar, yana yig‘ladilar. Keyin sajdadan bosh ko‘tardilar. Bu yig‘ilar tongga qadar davom etdi. Bomdod namozi vaqtida Bilol keldi. Azon aytdi. Men shu vaqt dedimki: «Ey Allohning Rasuli, sizni yig‘latgan sabab nima?». Dedilarki: «Alloh mening qilgan va qilajak gunohtarimni afv etdi! Shukr qiluvchi bir banda bo‘lmayinmi, axir? Men ne uchun shukr qilmayin endi?!»
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 14:07:42
Holbuki, Alloh aytadi:

Osmonlar va Yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun dalil-alomatlar borliga shubhasizdir. Ular turganda ham, o‘tirganda ham, yotganda ham Allohni eslaydilar (unga shukr qiladilar) hamda osmonlar va Yerning yaralishi haqida tafakkur qilib (deydilar): «Parvardigoro, bularni behuda yaratganing yo‘q! Sen poku benuqsonsan! O’zing bizni jahannam azobidan asragil!» (Ol-i Imron surasi, 190-191-oyatlar)

Bu xabar yig‘iga chek qo‘yish kerakligining dalolatidir. Shuning uchun ham rivoyat qilingan boshqa bir xabar bu sirga ishora qiladi:

—   Roviylarning aytishicha, payg‘ambarlardan biri kichik bir tosh ko‘radi. Bu kichik toshdan mo‘l mikdorda suv oqib chiqayotgan edi. Payg‘ambar bundan hayratlanadi. Alloh toshni gapirtiradi:
Deydiki:

—   Men Allohning «odamlar va toshlar o‘tin bo‘ladigan, kofirlar uchun tayyorlab qo‘yilgan do‘zaxdan qo‘rqing» (Baqara surasi, 24-oyat) maolidagi oyatini eshitgandan beri Allohdan qo‘rqib yig‘layman!

Payg‘ambar bu toshni do‘zaxdan qutqarish uchun Allohga yolvoradi. Alloh ham uni do‘zaxdan xalos qilganini bildiradi.

Lekin bir muddatdan keyin yana shu yerdan o‘tgan payg‘ambar o‘sha tosh yana yig‘layotganini ko‘radi va:
—   Endi nega yig‘layapsan? - deb so‘raydi.

Tosh javob beradi:

—   Oldingisi qo‘rquv ko‘z yoshlari edi, bu esa sevinch va shukr ko‘z yoshlaridir.

Insonning qalbi tosh singaridir, hatto ba’zan toshdan ham qattiqva ma’yusdir. Bu ma’yuslikni faqat qo‘rquv, shukr va sevinch ko‘z yoshlari ketkiza oladi.

Payg‘ambarimizdan rivoyat qilinadi:

—   Qiyomat kuni: «Har koru holda Allohga shukr qilganlar oyoqqa tursin!» - degan buyruqo‘qiladi, shunda bir guruh insonlar o‘rinlaridan turadilar, Ular uchun bir bayroq ko‘tariladi va ular jannatga qarab ketadilar.
Yana Alloh Rasuli (s.a.v.) aytadilar:

Hamd (shukr) Allohning kiyadigan chakmonidir (ya’ni chakmon insonga qanchalik yoqimli bo‘lsa hamd ham Allohga shuncha yoqimlidir). Alloh Ayyub alayhissalomga (Qur’oni karimda nomi keltirilgan payg‘ambarlardan biri. Ishoq alayhissalomning o‘g‘li bo‘lgai Aysning avlodidan edi. Juda ko‘p mol-mulki bor edi. Alloh har bandasini, shu jumladan, payg‘ambarini ham sinaganday, uni ham imtihon qiddi. Butun mol-mulki qo‘lidan ketdi. Shunda ham u shukr qildi. Xasta bo‘ldi, yana shukr qildi, sabr etaverdi. Badani yaralarga to‘lib ketdi, yana sabr qiddi. Yaralari qurtladi, yoniga odam kelmas bo‘ldi, faqatgina xotini sadoqat bilan xizmatini qilaverdi. U hamon sabr qilar, ibodatida davom etardi. Rivoyatlarga ko‘ra, Alloh sabrni 10 ga bo‘lib, 9 qismini Ayyubga, faqat bir qismini yer yuzidagi barcha insonlarga bergan edi. Va Allohunga sog‘liq, ketidan bir necha farzand ato qildi. Shundan keyin u o‘ziga atalgan yurtda o‘z qavmiga yana yigirma yil payg‘ambarlik qildi) vahiy yo‘li bilan bildirdi:

—   Men komil bandalarimdan komilligi evaziga faqat shukr olishga rozi bo‘ldim.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 14:08:27
Yana Alloh sabrlilarning holini bayon etgan bir vahiyda marhamat qildi:

—   Ularning joyi jannatda dorussalom (jannatdagi bir bog‘dir). U yerga kirgan vaqtlarida shukrni ilhom qilajakman. Bu eng yaxshi so‘zdir. Shukr qilgan paytlarida ularni ma’mur etaman. Menga nazar solishlari bilan yanada ma’mur etaman.
Mol-mulk va boyliklar haqidagi oyatlar inzol bo‘lganda, Umar Payg‘ambarimiz(s.a.v.)dan so‘radi:

-   Qanday turdagi narsani mol qilay?

Rasul buyurdilar:

-   Sizlardan har biringiz Allohni zikr etuvchi tilni va unga shukr qiluvchi qalbni mol qilingiz!

Ko‘rinib turibdiki, Payg‘ambar (s.a.v.) Allohning ne’matlariga shukr qiluvchi qalbni moldan ustun qo‘yishni amr etganlar.
Ibn Mas’ud shunday deydi:

-   Shukr iymonning yarmisidir. Bilki, shukr:
1)   qalb bilan;
2)   til bilan;
3)   a’zolar bilan izhor etiladi.

Qalb bilan shukr qilish - bu, qalb bilan yaxshi narsalarni niyat qilmoq va barcha jonzotlar uchun qalbda yaxshi fikrlarni jb etmoq demakdir.

Til bilan shukr qilish — bu, shukrini dalillovchi so‘z va jumlalar bilan Allohga hamd ztmoqdir.

A’zolar bilan shukr qilish - bu, Allohning ne’matlarini ibodat, itoat va xayr yo‘llarida ishlatmoq, ularni Allohga isyon yo‘lida ishlatishdan tiyilmoqdir. Masalan, gap-so‘z bo‘lib turgay har turli gunoh va ayb narsalarga qarashdan ko‘zlarni olib qochmoq va yummoq - bu, ko‘zning shukridir. Mana shu «a’zo ila Allohning ne’matlariga shukr» jumlasidandir. Til bilan Allohning yozmishlariga roziligini ifodalamoq tilning shukridir. Zotan, tilga shu vazifa yuklangan. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bir kishidan so‘radilar:

—   Tonggacha tuning qanday o‘tdi? U kishi javob berdi:

—   Yaxshi. Rasul (s.a.v.) savolni takrorladilar: u kishi ham ayni
javobni berdi. Savol uchinchi marta takrorlanganda, u kishi:

—   Yaxshi! Alhamdulilloh, o‘ziga ming qatla shukr! - dedi.
Shunda Rasululloh (s.a.v.):

—   Mana, sendan tilagan javobim shu edi, - deb aytdilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 14:10:03
Keksa musulmonlar bir-birlariga diniy savollar berib, so‘zga oid munozara qilardilar. Maqsadlari shu bahonada Allohga shukr qilish edi. Riyo va ko‘z-ko‘z emas. Chunki savol so‘ragan ham, javob bergan ham sabrli bo‘lar, qarshisidagi kishini muteona tinglar edi. Ba’zida savol bergan kimsa yo shukr qilar, yo shikoyat etar va yo mum tishlab qolar edi.

Shukr — itoatdir, ibodatdir. Shikoyat esa gunohdir, din ahliga ko‘ra xunuk bir narsadir. Sultonlarning sultoni Allohning nazdida qanday ayb sanalmasin, hammasi Uning Qudrat qo‘lida. Har kim va har narsa uning bandasidir. Jonzotlar asos e’tibori ila ojizdir. Agar kishi balolarga va taqdiri ilohiyga sabr etmasa, shikoyat qilib, qo‘li yetmaydigan narsalarga osilaversa, o‘ziga-o‘zi jabr qiladi, asli-da, unga bu shikoyatini guvohsiz, Allohning o‘ziga aytish munosibdir. Chunki balolarni daf etish faqat Allohning qo‘lidan keladi. Bandasining o‘z holini Allohga to‘kib solishi olijanoblikdir. Allohdan boshqasiga shikoyat qilish esa tubanlikdir. Bandaning bandaga zorlanishi xorlikdir, xunukdir.

Alloh buyuradi:

Sizlar Allohni qo‘yib faqat butlarga ibodat qilmoqchisizlar va (ularni «xudolar» deb) yolg‘on to‘qimoqdasizlar. Aniqki, sizlar Allohni qo‘yib ibodat qilayotgan narsalar sizlarga rizqu ro‘z berishga qodir emaslar. Bas, sizlar rizqu ro‘zni Alloh dargohidan istanglar va Ungagina ibodat qilinglar, Ungagina shukr qilinglar (zotan), sizlar Ungagina qaytarilursizlar. (Ankabut surasi, 17-oyat)

—   Shubhasiz, Allohdan o‘zga, sizlar iltijo qilayotgan narsalar xuddi (sizning) o‘zlaringiz kabi bandalardir. Bas, agar rostgo‘y bo‘lsangiz, sizlar ularni chaqiringlar, ular sizlarga javob qilsinlar-chi? (A’rof surasi, 194-oyat)
Lison (til) bilan shukr qilish ham shukr jumlasidandir.

O’z vaqtida bir guruh yoshlar xalifa Umar ibn Abdulazizni ziyorat qilgani boradilar. Xalifaga borganlarida ichla-ridan biri oyoqqa turib so‘zlamoqchi bo‘ladi, shunda xalifa:

—   Kattalar gapirsin, kattalar! — deydi.

O’rnidan turgan yigit esa:

—   Ey mo‘minlarning xalifasi, — deydi, — agar gap yosh masalasida bo‘lsaydi, musulmonlarning ichida sizdan keksarog‘i ham bor (o‘sha xalifa bo‘lishi kerak edi). Shunda xalifa, yosh yigitga: «Gapir!» — deydi.
Yigit shu gaplarni aytadi:

-   Biz sizning huzuringizga ishtiyoqimiz yo qo‘rqqanimizdan kelmadik!.. Fazlingiz bizga ishtiyoqingizni yetkazdi. Adolatingiz esa bizdan qo‘rquvni olib tashladi. Biz faqatgina sizga tashakkur aytgani keldik. Lyson bilan tashakkur aytib qaytamiz.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 14:19:37
KIBR-HAVONING YOMONLIGI

Alloh, bizga yuborgan kitobi - Qur’onda kibr-havoni va har qanday mutakabbir kishini qoralaydi va ayblaydi:

—   Endi Yerda nohaq kibru havo qilib yuradigan, agar barcha oyat-mo‘‘jizalarni ko‘rsalar ham, ularga iymon keltirmaydigan, to‘g‘ri - Haq Yo‘lni ko‘rsalar ham uni (o‘zlari uchun) yo‘l qilib olmaydigan, agar zalolat — noto‘g‘ri yo‘lni ko‘rsalar, uni yo‘l qilib oladigan kimsalarni o‘z oyat-mo‘‘jizalarimdan burib yuborurman (ya’ni anglab yetmaydigan qilib qo‘yurman). Bunga sabab ular Bizning oyatlarimizni yolg‘on deganlari va u oyatlardan g‘ofil bo‘lib olganlaridir. (A’rof surasi, 146-oyat)

—   Allohning oyatlari haqida o‘zlariga kelgan biron hujjat - dalilsiz talashib-tortishadigan kimsalar Alloh nazdida ham, iymon keltirgan zotlar nazdida ham katta nafratga duchor bo‘ladilar. Alloh har bir mutakabbir va zo‘ravonning qalbini mana shunday muhrlab qo‘yur. (G’ofir surasi, 35-oyat)

—   (So‘ngra payg‘ambarlar Allohdan) madad tiladilar va barcha jabrkor-sarkash kimsalar baxtsizlikka duchor bo‘ldilar. (Ibrohim surasi, 15-oyat)

—   U zot (Alloh) mutakabbir kimsalarni sevmas. (Nahl surasi, 23-oyat)

—   Bizga ro‘baro‘ bo‘lishni umid qilmaydigan kimsalar: «Bizlarga farishtalar tushirilsa edi yoki Parvardigorimizni ko‘rsak edi» dedilar. Qasamki, ular o‘zlariga bino qo‘ydilar va juda katta ketdilar. (Furqon surasi, 21-oyat)

—   Albatta, menga ibodat etishdan KIBR-HAVO qilgan kimsalar yaqinda bo‘yinlarini eggan hollarida jahannamga kirurlar. (G’ofir surasi, 60-oyat)

Qur’onda KIBR-HAVO qoralangan oyatlar juda qo‘l. Hadislarda ham shu holni ko‘ramiz. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bildirdilar:

—   Qalbida xantal (gorchitsa) donasining bir dirham og‘irligi qadar kibr-havosi bo‘lgan kimsa jannatga kirmaydi. Qalbida xantal donasining bir dirhami qadar iymoni bo‘lgan kimsa esa jahannamga kirmaydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 14:30:48
Abu Hurayra rivoyat qiladi: Alloh Rasuli (s.a.v.) aytdilarki:

-   Alloh buyuradi: «BUYuKLIK mening chakmonimdir, ULUG’VORLIK esa ko‘ylagimdir. Kimda-kim bulardan biri xususida men bilan talashsa, uni jahannamga otaman, hech ham e’tibor bermayman».

Abu Salama ibn Abdurrahmon (bani Hoshim qabilasidan. Muhammad payg‘ambarimiz s.a.v. xonadonlarining yaqin kishilaridan. Vafoti m. 750 y.) hikoya qiladi:

-   Abdulloh ibn Amr (sahoba. Badr jangi g‘oziylaridan) bilan Abdulloh ibn Umar Safo tog‘ida uchrashib qolishdi, lekin ibn Amr salomlashmasdan o‘tib ketdi. Ibn Umar turgan yerida qotgancha turib qoldi va yig‘lay boshladi. Undan: «Nega yig‘layapsan, ey Abdurrahmonning otasi?» - deb so‘radilar. Ibn Umar dediki:

-   Rasululloh(s.a.v.)ning: «Kimning qalbida xantal donasining bir dirhami qadar kibr-havo bo‘lsa, Alloh uni xoru zor etib, jahannamda kabob qiladi!» - degannni eshitdim, degandi-ku?

Yana Alloh Rasuli dedilar:

-   Nafsining amri yo‘lida ketgan har bir kimsa mutakabbirlar daftariga yoziladi va ularga yetkazilgan azob bularga ham yetkaziladi.

-   Uch toifa kishi jannatga kirolmaydi:

1.   Xasis.
2.   Takabbur-zolim.
3.   Badfe’l.

-   Jannat ila jahannam bahslashib qolishdi. Jahannam dediki: «Men TAKABBURLARni va MUSTABID-ZOLIMLARni ustun ko‘raman!» Jannat esa dedIki: «men esa KAMTARLARNI, FAQIRU BYeNAVOLARNI va OJIZLARni ustun qo‘yaman!» Alloh jannatga ovoz berdi: «Sen mening rahmatimsan! Bandalarimdan istaganimni sen bilan RAHMATIMGA g‘arq etaman!» Jahannamga esa dediki: «Sen mening azobimsan! Istaganimni sen bilan azoblayman. Sizlarga tushganlar sizlarniki bo‘lajak!»

-   Qanday bir yomon kishi ekanki u zo‘ravonlik qildi, quturdi, eng buyuk qudrat sohibi (Alloh)ni unutdi. Qanday bir bo‘lmag‘ur kishi ekanki, u mustabidlik qildi, zolimlik qildi, kibrlandi, eng buyukni va eng ulug‘ni (Allohni) unutdi. Qanday bir nokas ekanki, u umrini g‘aflatda o‘tkazdi, xato qildi, qabrni va boshiga gushajak balolarni unutdi. Qanday bir yaramas kishi ekanki, u haddidan oshdi, avvalini va oxiratini unutdi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 14:34:55
Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ga bir kishining ustidan shikoyat qildilar:

—   Ey Allohning Rasuli, falon kishi shu qadar KIBR-HAVOLIKI!

Rasul dedilar:

—   Bu KIBR-HAVODAN keyin o‘lim yo‘q ekanmi?

Abdulloh ibn Amr hikoya qiladi: Rasululloh (s.a.v.) bildirdilarki:

—   Nuh alayhissalom o‘limi oldidan ikki o‘g‘lini chaqirib, shunday dedi: «Ikkovingizga ikki narsani buyuraman, ikki narsani taqiqlayman:

1.   Allohga sherik tanishni va kibr-havoga berilishni man’ etaman.

2.   La ilaha illalloh (koinotda ibodat qilinadigan yolg‘iz Allohdir), Subhanalloh va bihamdihi (Allohni nuqsoniy sifatlardan tanzih etaman, unga hamd aytaman) jumlalari ifodalagan haqiqatlarni tasdiqlashingizni buyuraman, chunki osmonlar, Yer va ularda neki bor bo‘lsa — hammasini tarozining bir pallasiga, «La ilaha illalloh» jumlasini (bu jumla ifodalagan haqiqatni) boshqa pallasiga qo‘yilsa, hech shak-shubhasizki, «la ilaha illalloh» og‘ir keladi. Agar osmonlar va Yer tep-tekis, yagona bir maydon bo‘lsa-yu, «la ilaha illalloh» uning ustiga qo‘yilsa, hech shak-shubhasiz, uni cho‘ktirib yuboradi. «Subhanalloh va bihamdihi» esa barcha bandalarning duosidir. Butun bandalar shu duo bilan rizqlanadi.

Hz. Iso shunday deydi:

— Alloh qay kimsaga o‘z kitobini o‘rgatsa va u kimsa to o‘lguncha ZO’RLIK-ZO’RAVONLIK qilmagan bo‘lsa, undan baxtiyorroq kishi bo‘lmaydi.

Janob Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytdilar:

—   Jahannam ahli: zolimlar, takabburlar va mol-mulk yig‘ib ham atrofdagilarga foydasi tegmagan xasislardir. Jannat ahli esa: kamtarin-kamsuqumlar va mol-mulkini jamiyatning xayri uchun sarflaganlardir.

—   Qiyomat kuni bizning eng sevimli kishilarimiz va bizga eng yaqin bo‘lganlaringiz eng yaxshi axloqli bo‘lganlaringizdir. Bizning eng sevmagan kiptilarimiz va bizga uzoq bo‘lganlaringiz safsataboz, bema’ni, vaysaqilaringiz va TAKABBURLARINGIZDIR.
-   TAKABBURLAR qiyomat kuni urug‘ donalariday bir joyga yig‘iladilar. Odamlar ularni odamsifat urug‘lar deb o‘ylab, bexos toptab o‘tadilar. Eng kichik narsa ham ularning ustiga chiqadi. So‘ngra jahannamda BULAS degan bir zindonga tashlanadilar. Olov ularni o‘sha yerda chirmaydi. Ular chanqoqlarini qonli yiring bilan bosadilar.

Muhammad ibn Vose’ hikoya qiladi:

—   Bilol ibn Abi Burdanikiga borganimda: «Ey Bilol, - dedim, — sening otang o‘z otasining Rasululloh(s.a.v.)dan bir gap eshitganini aytgandi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytgan ekanlarki:

«Jahannamda HAPHAP degan bir DARA bor. Alloh TAKABBUR-ZOLIMLARNI o‘sha daraga joylaydi». Ehtiyot bo‘l, ey Bilol, u yerning odamlaridan biri bo‘lib qolma.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 14:37:54
Alloh Rasuli (s.a.v.) dedilar:

-   Jahannamda bir bino bor. TAKABBURLAR bilan to‘ldirilib, usti bekitib tashlanadi.
-   Allohim, KIBRU HAVO va KATTALIKNING hididan ham asra!

-   Kimningki ruhi jasadidan ayrilgan vaqtda unda uch narsa bo‘lmasa, u jannatga kiradi:

1.   Kibru havo.
2.   Qarz.
3.   Hiyonat.

Ba’zi buyuklarning so‘zlari:

Abu Bakr:

—   Hech bir musulmon o‘zidan boshqa musulmonni haqir va kichik deb bilmasin, chunki kichik ko‘ringan musulmon Allohning nazarida kattadir.

Vahob:

- Alloh ADN JANNATINI (jannatning eng maqbul yerini) yaratdi, unga qarab: «Sen jamiki TAKABBURLARga xaromsan!» - dedi.
Ahnaf ibn Qays (to‘liq ismi Abu Bahr Zahhok ibn Qays. Tobeinlardan. Vafoti m. 675 y) Mus’ab ibn Zubayr (to‘liq ismi Mus’ab ibn Zubayr ibn Avvomdir. Zubayr ibn Avvom (shahid bo‘lgan yili h. 34) 12 yoshida islomga kirgan, islom yo‘lila birinchi bo‘lib qilich yalang‘ochlagan sahobalardan bo‘lib, Mus’ab uning o‘g‘lidir) bilan birga uning xonadonida turardi. Bir kun Ahnaf keldi, Mus’ab oyoqlarini uzatgancha o‘tirardi. Ahnaf kelganda oyog‘ini yig‘madi. Ahnaf o‘tirdi, lekin bezovtalanar, o‘zini erkin his qilolmasdi. Mus’ab buni uning yuzidan o‘qidi va shunday dedi:

—   Kibrlangan, o‘zini katta olgan odam o‘zining qanchalik g‘aribligini bilmaydi, holbuki u ikki marta siydik yo‘lidan chiqqan, xolos.

Hasan Basriy:

—   Odamzot naqadar g‘arib!.. Kuniga bir marta yoki ikki marta axlatini aritadi (oqizadi), keyin esa osmonlarning sohibi Allohga qarshi chiqadi.

Muhammad ibn Husayn:

—   Insonning qalbiga kirgan KIBR qancha bo‘lsa, aqli ham shuncha kamchilikka ega bo‘ladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 14:40:18
Sulaymon Havvosdan (o‘rta asr islom mufassirlaridan) so‘radilar:

—   Odamda yomon xislatning qay biri bo‘lgan vaqgda u qilgan yaxshiliqdan foyda chiqmaydi?

Javob berdi:

—   KIBR!

No‘‘mon ibn Bashir (sahoba, amir. To‘liq ismlari Nu’mon ibn Bashir ibn Sa’laba ibi Sa’d al-Ansoriy al-Hazrajiy. Onalari — Abdulloh ibn Ruvohaning singlisi bo‘lmish Amra binti Ruvoha. Ko‘plab hadislar rivoyat qilganlar. O’limi 64/682 y) minbardan shunday degan edi:

—   Shaytonning bir talay tuzoqlari bor. Allohning ne’matlari bilan GYeRDAYMOQ, Allohning berganlari bilan MAQTANMOQ, Allohning bandalariga KIBR-HAVO qilmoq, Allohning axloq asoslaridan chiqib, havoyi nafsga berilmoq shunday tuzoqlar jumlasidandir. Dunyo va oxiratda Allohdan lutf-karam aylab afv etishini, omonlik va ofiyat berishini tilaymiz.
Alloh Rasuli (s.a.v.) aytadilar:

-   Alloh, KIBR tufayli libosini dog‘ qilgan kimsaga nazar qilmaydi (yoki: KIBR tufayli libosiga dog‘ tushirgan kimsani nazariga ilmaydi).

-   Bir vaqt bir odam katak ko‘ylak kiyib sollana-sollana borardi, ko‘ylagidan g‘ururlangan edi. Alloh uni yerga tikdi. Endi u to qiyomatgacha o‘sha yerda tipirchilab yotadi.

-   Kim KIBRLANIB libosini uzun qilsa, Allohqiyomat kuni unga qaramaydi.
Zayd ibn Aslam hikoya qiladi:

-   Ibn Umarnikiga borgandim. Abdulloh ibn Vohid ham uning huzurida ekan, egnida yangi bir libos bor edi. Ibn Umar shunday deganini eshitdim:

-   Ey o‘g‘il, libosingni yechib, taxlab ol. Men Rasululloh (s.a.v.)dan eshitganman, shunday der edilar: «Libos kiyib, shundan KIBRLANGAN kimsaga Alloh nazar tashlamaydi».

Bir kun Atloh Rasuli (s.a.v.) kaftiga tufladilar. Tupugining ustiga barmog‘ini qo‘yib dedilarki: «Alloh aytadi:
-   Ey Odamzod, meni ojiz deb o‘ylayapsanmi? Holbuki, men seni mana shuni kabi narsa (maniy)dan yaratdim. Seni qiyomga keltirdim. Benuqson qildim. Mana, liboslaring ichida yura olasan. Yerdan senga shunday ovoz kelajak: «Mol-mulk to‘plading, hammasini changallading, boshqa xilqatlar ham foydalansin uchun xarjlamading. Jon bo‘g‘zingga kelganda: «Sadaqa qilaman!» - deding. Sadaqa qiladigan payting qachon keladi?»
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 14:44:45
-   Ummatim sollana-sollana, KIBRLANIB yuradigan bo‘lib qoldi, forslar va rumlar ularga xizmat qila boshladi, ammo hali Alloh kimni kimning boshiga balo qilishi ma’lum emas.

- Kim o‘zida buyuklik ko‘rsa va yurganda KIBRLANSA, Allohga yetishgan vaqtida Uni g‘azablangan holda topadi:
Abu Bakr Huddali (hijriy II asrda yashagan tobeinlardan) hikoya qiladi:

—   Bir vaqt Hasan Basriy bilan o‘tirgandik. Ibn Adham yonimizdan o‘tib qoddi. Jome’ning sultonlarga oid qismiga kirish niyatida edi. Ustida dengiz qo‘yi junidan (terisidan) bir libos bor edi, gerdaygancha sollana-sollana borardi. Hasan Basriy uni ko‘rganda:

—   O’h, o‘h!.. Kibrni qarang, burun naqosmonda! Qovoqlar soliq, sollanib yurishlar bo‘lakcha, o‘ngu so‘lga viqor bilan boqishlar!.. - dedi. So‘ngra qo‘shimcha qildi:

—   Ey ahmoq, sen yelkalaringdagi Allohga shukr qilmay, Uni esga olmay, Uning qonunlariga amal qilmay topgan va shukri ado etilmagan ne’matlaring ila kerilmoqdasan. Alloh ato etgan a’zolaringning har biri Uning bir ne’matidir. Allohga ont ichib aytamanki, har qanday insonning tabiiy holda, qimtinib, o‘zini bir oz noqulay his qilib yurishi bunday gerdayib yurishidan xayrliroqdir.

Ibn Adham bu so‘zlarni eshitdi. Orqasiga qaytib keldi, Hasan Basriydan uzr so‘ramoqchi bo‘ldi. Lekin bu shunday dedi:
—   Mendan uzr so‘rama, Allohga tavba qil. Alloh nima deb buyurganini eshitmaganmisan:

—   Yer yuzida kibr-havo bilan yurmagin! Chunki sen (oyoqlaring bilan) hargiz Yerni yorolmaysan, bo‘y-bastda tog‘larga yetolmaysan. Bularning bari Parvardigoringiz nazdida makruh bo‘lgan gunohlardir. (Al-Isro surasi, 37-38-oyatlar)

Bir yigit Hasan Basriyning yonidan o‘tib ketayotgan edi. Ustida yaxshi gazmoldan tikilgan libos bor edi. Hasan Basriy uni chaqirib, shunday dedi:

—Ey odamzod, yoshligingga mag‘rursan, ko‘rinishlaring va xatti-harakatlaring o‘zingga yoqadi. Go‘yo allaqachon qabrga kirib yotib chiqqanday va go‘yo amallaring qay ahvolda ekanligini bilganday yuribsan. Uyat senga! Esiz senga! Qalbingni shifolab ol. Uni go‘zal tuyg‘ular bilan naqshla, zero Allohning bandalaridan kutgani qalblarini isloh qilishlaridir.

Muhammad ibn Vose’ o‘g‘lining kibr-havoli bo‘lib qolganini payqadi, uni chaqirib, dedi:

-   Sen kim bo‘lganingni bilasanmi? Onangga kelsak, uni yuz dirhamga sotib olganman (mahr). Otangga kelsak, Alloh musulmonlar orasida uning kabilarni aslo ko‘paytirmasin! (Sen nimangga gerdayasan?)

Ibn Umar bir kishining libosi tufayli kibrlanayotganini ko‘rdi va dediki:

-   Yer yuzida ham shaytonning tug‘ishganlari ko‘p! Shayton KIBRGA berilib, Odamni mensimagani uchun Allohning rahmatidan mahrum etilgandi)...

Ibn Umar bu so‘zni ikki yoki uch marta takrorladi.

Mutarrif ibn Abdulloh (hijriy I asrda yashagan sahobalardan) Muhallabni (hijriy 1 asrda yashagan sahobalardan) ko‘rdi. Yangi va go‘zal xirqa kiyib, gerdaygancha ketayotgan edi. Mutarrif unga qarab dedi:

-   Ey Allohning bandasi, bu qanaqa yurish? Bunday yurishdan Alloh ham, uning Rasuli (s.a.v.) ham g‘azablanadiku?!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 14:45:20
Muhallab:

-   Meni tanimayapsanmi? — deganda, Mugarrif shu javobni berdi:

-   Ha, taniyman. Eng oldin iflos bir maniy eding, keyin yanada iflosroq axlat yig‘indisi bo‘lding! Endi bu ikkisining orasida axlat tashuvchi bir hammolsan, boshqa narsa emassan!

Muhallab bu so‘zlardan keyin indamay o‘tib ketdi, lekin bundan so‘ng yurganda gerdaymaydigan bo‘ldi, kibru havoni tark etdi.
Bu mavzudagi ba’zi go‘zal misralar:

Bichimidan kibrlangan kimsalarga hayronman:
Bilmasmilar bo‘lganlarin maniy degan ayrondan?
Bugun ular ko‘rkamdirlar, go‘zaldirlar albatta.
Erta yana murda bo‘lib yotmasmilar lahadda?!
Bir do‘stim bor amalga o‘ch, keriladi qishu yoz,
Gunohlari olam-olam, savoblari juda oz.
O’ta qaysar, parvonaday o‘zin har yon uradi,
Kimni ko‘rsa, salom bermay, gerdaygancha turadi.
«Tengim yo‘q!» deb gerdaygandi, unga dedimki:
«Oshna, Ko‘tarilgan joylaringda odob saqla ozgana!»
Ey, takabbur, gerdaymagil, buyuklik xos Allohga!
Biz loydanmiz, unutmagil, ko‘pda botma gunohga!

Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 14:56:15
TAFAKKUR (FIKRLASh)

Alloh bizga yuborgan kitobi — Qur’onda qayta-qayta tafakkurdan bahs etadi va fikrlash kerak, deb buyuradi. Mana, Allohning buyruqlari:

-   Osmonlar va Yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun ibratli dalillar borligi shubhasizdir. (Ol-i Imron surasi, 190-oyat)

-   U (Alloh) fikrlab, ibrat olmoqchi bo‘lgan yoki shukr qilmoqchi bo‘lgan kishilar uchun kecha va kunduzni (bir-birining) o‘rnini bosuvchi qilib qo‘ygan zotdir. (Furqon surasi, 62-oyat)

Oto deydiki:

-   Oyatdagi «Kecha va kunduzni bir-birining o‘rnini bosuvchi qilib»dan murod - yorug‘lik va qorong‘ilikning ketma-ket kelishi, kunlardagi va tunlardagi uzayish va qisqarishlardir.

Bir shoirning go‘zal satrlaridan namunalar:

Ey, oqshomdan huzur ichra uxlagan inson,
Hodisalar savayotir tonglarni, uyg‘on!
 Tunlar boshi soz bo‘ldi deb, quvonma darrov,
Ne-ne tunlar oxirida keltirar olov!
Bu kechalar insonlarning mehmonlaridir,
Unda bitar va boshlanar sanoqsiz umr.
Qisqa bo‘lsa hamki, uzun NOLON KYeChALAR,
Uzun bo‘lsa hamki, qisqa ShODON KYeChALAR.


Alloh mutafakkirlarni maqtab, marhamat qildiki:

— Ular (mutafakkirlar) turganda ham, o‘tirganda ham, yotganda ham Allohni eslaydilar hamda osmonlar va Yerning yaralishi haqida tafakkur qilib deydilar): «Parvardigoro, bu (borliq)ni behuda yaratganing yo‘q! Sen (behuda biron ish qilish aybidan) poksan! O’zing bizni jahannam azobidan asragil!» (Ol-i Imron surasi, 191-oyat)
Ibn Abbos - Alloh undan rozi bo‘lsin — hikoya qiladi:

Bir to‘da insonlar Alloh haqida fikrlab o‘tirishardi. Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilarki: «Allohning yaratganlari to‘g‘risida fikrlang, Alloh haqida fikrlamang. Chunki sizlar Uning buyukligini chinakamiga baholay olmaysizlar».

Bir kuni Alloh Rasuli (s.a.v.) bir jamoaga uchradilar. Ular o‘yga cho‘mgan edilar. Rasul (s.a.v.) so‘radilar:
-   Nega gaplashmay o‘tiribsiz? Dedilar:

-   Allohning yaratganlarini o‘ylaylikmi? Rasul (s.a.v.) buyurdilar:

-   Shunday bo‘lsin! Allohning yaratganlari haqida fikrlang, lekin Alloh haqida fikrlamang. Mana shu g‘arb tarafingizda bir oq kenglik bor, undan taraluvchi nur oqish, bezagi ham ana shu nuridir. Bu kenglik Quyoshgacha qirq kunlik masofadir. U yerda Allohga zarracha ham isyonlari bo‘lmagan bandalar yashaydilar.

Dedilar:

-   Shayton qaerda? Ularni bezovta qilmaydimi? Rasul (s.a.v.) javob berdilar:
-   Shayton yaratildimi, yaratilmadimi, - bilmaydilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:01:09
Oto hikoya qiladi:

-   Bir kun Ubayd ikkimiz Hz. Oyshani ziyorat qildik. Biz bilan suhbatlashdi. Lekin uning bilan bizning oramizda bir parda bor edi. Oysha dediki: «Ey Ubayd, meni ziyorat qilishingga nima to‘sqinlik qiladi?» Ubayd Alloh Rasuli(s.a.v.)ning: «Ziyoratlaring tanaffusli bo‘lsin, sevging (sog‘inching) ortib borsin!» degan so‘zlari to‘sqinlik qiladi!» - deb javob berdi. So‘ngra Ubayd dediki: «Ey Oysha, Alloh Rasuli(s.a.v.)ning hayotida sodir bo‘lgan, o‘zing ko‘rgan, odamni hayratga soladigan biror hodisani xabar qil!» Hz. Oysha yig‘ladi va dediki:

-   Ularning har bir harakati favqulodda va hayratlanarli edi. Menga atalgan tunda bir mahal yonimga keldilar. Tanini tanimga tekkizdilar. So‘ngra: «Menga ruxsat ber, Rabbimga ibodat qilay!» - dedilar . Men ruxsat berdim. Turdilar, obdastani oldilar. Tahorat qiddilar. Keyin namozga turdilar. Yum-yum yig‘lar edilar. Soqollari (ko‘z yoshdan) ho‘l bo‘ldi. So‘ngra sajdaga ketdilar, ko‘z yoshlaridan joynamoz ho‘l bo‘ldi. Namozdan keyin yonboshlab yotdilar. Shu asno muazzin Bilol bomdod azonini aytib keldi. «Ey Allohning Rasuli, - dedi u, - Sizni nima yig‘latdi, axir, Alloh sizning qilgan va qiladigan gunohlaringizni afv etgan-ku?!»

—   Ustingga Allohning marhamati yog‘ilsin, ey Bilol! Meni yig‘lashdan nima ham qaytara olardi? Alloh bu kecha menga shunday so‘zlarni inzol etdi va buyurdiki:

-   Osmonlar va Yerning yaralishida hamda kecha va kunduzning almashinib turishida aql egalari uchun ibratli dalillar borligi shubhasizdir.

So‘ngra Rasululloh (s.a.v.) dedilar:

-   Bu oyatni o‘qib, u ifoda qilayotgan ma’no ustida o‘ylamaydigan kimsalarga achinaman.

Muhammad ibn Vose’ hikoya qiladi:

—   Basralik bir kishi Abu Zar o‘lgandan keyin Ummu Zarga uylangandi. Undan Abu Zar qanday ibodat qilardi, deb so‘radi. Ummu Zar shu javobni berdi:

-   Butun kun bo‘yi uyning bir burchagida TAFAKKUR qilardi.

Hasan Basriy derki:

—   Bir soatlik TAFAKKUR bir kecha davomida qilingan ibodatdan xayrliroqdir.

Fuzayl esa shunday deydi:


-   FIKRLAMOK bir oynadir, senga yaxshi va yomon amallaringni ko‘rsatadi.

Ibrohim ibn Adhamga: «Sen uzun o‘ylarga tolasan», -dedilar. U shu javobni berdi:

—   O’ylamoq (TAFAKKUR) aqlning iligidir!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:04:08
Sufyon ibn Ubayna (mashhur hadischi. Tug‘ilishi h. 107, o‘limi 198 y) bu borada ko‘pincha shu baytni aytardi:

«Odamzodda bo‘lsa qachonki FIKR,
Har narsadan ibrat aylagay zikr».

Tovus (to‘liq ismi Tovus ibn Kayson. Tobein, faqih) hikoya qiladi:

Bir kun havoriylar Hz. Isoga dedilarki:

—   Bugun yer yuzida Sizning bir monandingiz bormi?

Hz. Iso shu javobni berdi:

—   Ha, kimningki mantiqi ZIKR, sukuti FIKR, qarashi IBRAT bo‘lsa, ana o‘sha mening monandimdir.

Hasan Basriy shunday deydi:

—   Kimningki so‘zi hikmatsiz bo‘lsa, u so‘z botildir. Kimningki sukuti tafakkursiz bo‘lsa, u sukutda xatolik bor. Kimningki qarashi ibrat olish uchun bo‘lmasa, u bir xursandchilikdir.

—   Endi Yerda nohaq kibru havo qilib yuradigan, agar barcha oyat-mo‘‘jizalarni ko‘rsalar ham, ularga iymon keltirmaydigan, To‘g‘ri-Haq Yo‘lni ko‘rsalar uni (o‘zlari uchun) yo‘l qilib olmaydigan, agar zalolat — noto‘g‘ri yo‘lni ko‘rsalar, uni yo‘l qilib oladigan kimsalarni o‘z oyat-mo‘‘jizalarimdan burib yuborurman. Bunga sabab ular Bizning oyatlarimizni yolg‘on deganlari va u oyatlardan g‘ofil bo‘lib olganlaridir. (A’rof surasi, 146-oyat)

Hasan Basriy «Oyat-mo‘‘jizalarimdan burib yuborurman» jumlasini shunday tafsir qiladi:

—   Mening yaratganlarim to‘g‘risida o‘ylaganda qalblarini anglab yetmaydigan qilib qo‘yaman (Mening yaratganlarim haqida o‘ylab tagiga yetishni qalblariga taqiqlab qo‘yaman).

Abu Said Hudriy rivoyat qiladi: Rasululloh (s.a.v.) buyurdilarki:

—   Ko‘zlaringizning ibodatdan nasibasini beringiz!

So‘radilar:

—   Ey Allohning Rasuli, ko‘zlarning ibodatdan nasibasi nima? Dedilar:
—   Qur’onga boqmoq (o‘qimoq), u haqda fikrlamoq va ta’sir kuchidan o‘git olmoq, ibrat olmoqdir.

Luqmon uzun muddat yolg‘iz o‘tirar, odamlarga aralashmas edi. Qo‘shnisi unga uchradi va:

—   Ey Luqmon, sen yolg‘iz o‘tirishni cho‘zib yuboryapsan, agar odamlar bilan o‘tirsang, sening bilan do‘st bo‘luvchi kishi topilib qolardi, - dedi. Luqmon shunday javob bergan edi:

—   Uzun muddat yolg‘iz qolish — fikrga komillik beradi, komil fikr esa jannatga boshlab boruvchi yo‘lko‘rsatkichdir.
Ba’zi buyuklarimizning so‘zlari: Vahob ibn Munabbih:

—   Kishining tafakkuri uzaysa — biladi, bilsa — amal qiladi.
Umar ibn Abdulaziz:

—   Allohning ne’matlari borasida o‘ylamoq ibodatning eng fazilatlilaridandir.

Abdulloh ibn Muborak Sahl ibn Alini (hijriy II asrda yashagan zohidlardan) qattiq o‘yga cho‘mgan holda ko‘rib: «Qaergacha yetding?» - deb so‘raydi. Sahl shu javobni beradi:
—   Sirotgacha.

Bishr:

—   Agar insonlar Allohning ulug‘ligi haqida fikrlagan bo‘lsaydilar, Unga isyon qilmasdilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:06:41
Ibn Abbos:

— Tafakkur bilan va bajonidil o‘qilgan ikki rak’at namoz butun tun bo‘yi istar-istamas o‘qilgan namozdan xayrliroqdir.
Bir vaqtlar Abu Shurayh (hijriy II asrda yashagan zohidlardan) yo‘lda ketar ekan, o‘tirdi. Chakmoniga o‘randi, yig‘lay boshladi.
Undan:

—   Nega yig‘laysan? — deb so‘radilar.

Dediki:

—   Umrim tugayotganiga, amalim ozligiga, ajalim yaqinlashib kelayotganiga yig‘layapman.

Hotam Asom:

—   Ibrat ilmni orttiradi, zikr Alloh sevgisini orttiradi, tafakkur Alloh oldidagi qo‘rquvni orttiradi.

Ibn Abbos:

—   Yaxshi mavzudagi TAFAKKUR o‘sha yaxshilikni qilishga undaydi. Yomonlikdan afsus-nadomat qilmoq o‘shanday yomonlikdan qochishga undaydi.

Ba’zi muqaddas kitoblarda qayd etiladi:

—   (Alloh buyuradi): Men har bir hikmat sohibining ham so‘zini qabul qilavermayman. U kimsaning ichidagi o‘ylariga va g‘ayrat-shijoatiga qarayman. Agar niyati va g‘ayrat-shijoati mening uchun bo‘lsa, sukutini tafakkur, gapirmasa ham, so‘zini shukr o‘rnida qabul qilaman.

Hasan Basriy:

—   Oqillar zikrdan tafakkurga, tafakkurdan zikrga o‘tadilar. Qalblarining gapirishini talab qiladilar. Va nihoyat, qalblari hikmatli so‘zlarni ayta boshlaydi.

Ishoq ibn Holaf (hijriy Sh-1U asrlarda yashagan hadis olimi) hikoya qiladi: Dovud Toiy Oydin bir kechada bir tom ustida bo‘ladi va Osmonlarning va Yerning sirlari to‘g‘risida o‘ylaydi, bu orada Samoga qaraydi va yum-yum yig‘lay boshlaydi. Bir mahalda qo‘shnisining uyiga tushadi. Uy egasi uni o‘g‘ri deb o‘ylaydi. O’rnidan turib, qo‘liga qilichini oladi-da, uning ustiga qarab yuradi. Lekin uning Dovud Toiy ekanligini ko‘rganda orqasiga qaytadi, qilichini joyiga tashlab keladi, keyin Dovud Toiydan so‘raydi:
—   Seni tomdan bu yerga kim otdi?

Uning bergan javobi shu bo‘ldi:

-   Bilmadim, buning farqiga borganim yo‘q!
Junayd Bag‘dodiy:

— Majlislarning eng sharaflisi va eng oliysi tavhid sohasida o‘ylanib (tafakkur etib) o‘tirmoq, ma’rifat shamoli bilan yelpinmoq, muhabbat kosasida do‘stlik daryosidan ichmoq va Allohga husni zan (yaxshi xayol bilan) nazar aylamoqdir. Ey majlislarning eng ulug‘i, ey sharbatlarning eng shirini! Siz nasib qilgan kishilar naqadar baxtiyordirlar!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:09:43
Imom Shofe’iy:

—Sukut saqlagan holda gaplashmoqqa, tafakkur bilan masala hal qilmoqqa yordam talab qilingiz.

—   Hodisalarga sog‘lom nazar bilan qarash g‘ururdan qutulishdir. Qudratli fikr xatodan va nadomatdan xolidir. Kuzatish va fikrlash farosatni ochib yuboradi. Hikmat ahli bilan gaplashmoq nafsga sabot beradi, ko‘ruvchanlikni kuchaytiradi. Bir qarorga kelishdan oldin o‘yla, hujumga o‘tishdan oldin tadbir ol, har narsaning avvalida bir kengash et.

-   Fazilatlar to‘rttadir:

1.   HIKMAT Bu, tafakkur ila yetiladi.

2.   IFFAT. Bu, shahvoniy mayllarni bosib olish bilan yetiladi.

3.   KUCh. Bu, g‘azab tufayli mavjud bo‘ladi.

4.   ADOLAT. Bu nafsoniy kuchlarning muvozanati tufayli mavjud bo‘ladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:11:32
                                                                           IKKINChI QISM

                                                                        QILMIShIGA YaRAShA

Payg‘ambarimiz — ul zotga Allohning salomi bo‘lsin — bandaning dunyo bilan vidolashuv chog‘idagi holati haqida shunday bildirdilar:

—   Banda alamini va sarxushligini yengillashtirmoqqa harakat qiladi. Bu onda mushaklaridan ba’zisi boshqasiga: «Xayr! Omon bo‘l! Mendan ayrilding. Men ham qiyomat kunigacha sendan ayrildim!» - deydi.

Har bandai mo‘minning boshida uch hasrati bo‘ladi:

1.   Ruhning badandan ayrilish chog‘idagi hasrat.
2.   O’lim farishtasi, ya’ni Azroil sharpasi ko‘ringanda shu tufayli qalbda tug‘ilgan hasrat.
3.   Mayyit, o‘lim farishtasining gunohkor kishi ruhini olgan chog‘idagi suvratini ko‘rganda o‘z gunohlarini eslab, boshidan kechirgan hasratlari.

Abu Hurayra Payg‘ambarimiz(s.a.v.)dan rivoyat qiladi:

—   Dovud alayhissalom rashkchi edi. Uydan chiqqanda eshiklarni qulflardi. Bir kun yana eshiklarni qulfladi va chiqib ketdi. Lekin bir ozdan keyin xotini uyda bir erkak borligini ko‘rdi va: «Bu odam qay go‘rdan paydo bo‘ldi? Dovud kelib qolsa ish yomon bo‘ladi», - dedi. Bir ozdan so‘ng Dovud alayhissalom keldi. U odamni ko‘rdi va: «Sen kimsan?» - deb so‘radi. U shaxs: «Men shunday bir kimsamanki, maliklardan qo‘rqmayman va maliklar o‘zlarini mendan parda bilan yashirolmaydilar» - dedi. Shunda Hz. Dovud: «Qasamki, unday bo‘lsa, sen o‘lim farishtasisan!» - dedi va joyiga borib, kiyim-boshlariga o‘randi.

Iso alayhissalom bir joydan o‘tayotganda bir bosh suyagini ko‘rdi. Uni oyog‘i bilan turtib:

—Allohning izni bilan gapir! — dedi.

Bosh suyagi, Alloh til ato etib, gapirdi va shularni aytdi:

—   Ey Iso, men shu zamonning shunday-shunday hukmdori edim. Bir vaqt boshimda tojim, atrofimda posbonlarim, yaqinimda xizmatchilarim bilan mulkimning saroyida o‘tirgan edim. Birdan o‘lim farishtasi keldi. Har a’zoyim mendan ayrilib, uning yonida to‘xtadi. So‘ngra jonim chiqib unga ketdi. Koshki barcha askarlar, xizmatchilar va taxtim mendan uzoq bo‘lsaydi. Koshki ularning menga bo‘lgan yaqinligi o‘lim farishtasiga vahshat sololsaydi. Bu shunday bir musbatdirki, gunohkorlar bari bir unga duchor bo‘ladilar. Itoatkor bo‘lganlarga esa bu ibrat darsi bo‘ladi, xolos. Payg‘ambarlar faqatgina o‘lim onidagi hasrat va sarxushlikni anglatdilar. Vale, o‘lim farishtasini mushohada etgan kimsaning u onda his qiladigan qo‘rquvini anglatmadilar. Agar kishi uni bu suvratda tushida ko‘rsa ham bundan keyingi umri g‘am-anduh bilan to‘la bo‘lar edi. O’layotgan odam ko‘rsa holi ne bo‘ladi?
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:12:47
Allohga itoat qilganlarga kelsak, ular o‘lim farishtasini go‘zal suvratda ko‘radilar.

Ikrima ibn Abbos (Ibn Abbosning (106-izohga qarang) ozod qilgan quli. Saroyda tarbiya-olgan va olim bo‘lib yetishgan. O’limi h. 107 y) hikoya qiladi:

—   Ibrohim alayhissalom rashkchi inson edi. Bir uyi bor edi. O’sha yerda ibodat qilardi. Tashqari chiqkan chog‘ida albatta uni mahkam berkitib ketardi. Bir qun uyiga qaytganida u yerda bir odam borligini ko‘rdi. So‘radi:
—   Seni mening uyimga kim kiritdi? Noma’lum shaxs:

—   Egasi kiritdi! — dedi.

Ibrohim alayhissalom: «Egasi menman!» - deyishi bilan, begona zot:

—   Bu uyning sendan va mendan ham ziyodaroq egasi bo‘lgan kiritdi! — javobini berdi.

Hz. Ibrohim uning farishta ekanligini angladi va so‘radi: «Sen farishtalarning qay birisan?»

Begona zot: «Men o‘lim farishtasiman!» - dedi. Ibrohim alayhissalom yana so‘radi:

—   Mo‘minlarning jonini olayotgan chog‘ingdagi suvrating va shaklingni menga ko‘rsata olasanmi?
Bu istakka javoban o‘lim farishtasi: «Ha, faqat naryoqqa o‘girilib tur!» - dedi.

Hz. Ibrohim yuzini ters o‘girdi. Bir ozdan keyin qaytib qaraganda g‘oyat o‘ktam bir yigitni ko‘rdi. Ibrohim alayhissalom uning vujudi, liboslari benihoya go‘zalligi va undan xushbo‘y hidlar kelayotganligini aytdi va:

— Ey o‘lim farishtasi, mo‘min inson o‘limi chog‘ida hech bir narsaga yuzma-yuz kelmasa, faqatgina shu suvratingni ko‘rsa, uning uchun shuning o‘zi yetarlidir! — dedi.

O’lim onida QI4 en mubtalo bo‘ladigan hasratlardan biri esa, gunohlarni va savoblarni yozib borgan ikki farishtaning mushohadasidir.

Bayon etiladi:

-   Biron o‘lik yo‘qki, o‘layotgan paytida amallarini yozib borgan ikki farishta unga ko‘rsatilmasa. Agar ul kimsa Allohga itoat etganlardan bo‘lsa, yozuvchi farishtalar shunday deydidar:

-   Alloh senga ko‘pdan-ko‘p xayrlar bersin. Bizni qanchadan-qancha ilm-irfon, to‘g‘rilik va yaxshilik majlislarida ishtirok etkazding. Bizga ko‘pdan-ko‘p solih amallar hozirlading!

Agar o‘lgan kishi Allohni tanimagan osiy bandalardan bo‘lsa, farishtalar unga derlarki:

-   Alloh senga xayrlar bermasin. Bizni ko‘p yomon majlislarda qatnashtirding. Nuqul yomon amallar yozdirding. Quloqlarimizga nuqul yomon so‘zlar eshittirding. Sen to‘g‘ringda tuzukroq bir guvohligimiz yo‘q!

Alloh Rasuli — Unga Allohning salomi bo‘lsin — shunday buyurdilar:

-   Sizning hech qaysingiz boradigan joyingiz qaerligini bilmasdan, jannat yo jahannamdagi joyingizni ko‘rmasdan bu dunyodan ketmaysiz.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:13:30
                                                        QABR VA QABRDAGI SAVOL-JAVOBLAR

Rasululloh - Unga Allohning salomi bo‘lsin — buyurdilar:

-   Ulik qabrga qo‘yilganda qabr unga shunday deydi: «Ey Odamzod, esiz senga! Nega mag‘rurlik qilib, meni o‘ylamading? Men fitna uyi, zulmat uyi, yolg‘izlik uyi va ma’yuslik uyi ekanligimni bilmasmiding? Nega mendan g‘ofil bo‘lding? Hayotlik chog‘ing yo‘ling men tomonga tushganda oyoqlaring tezroq keta qolish payida bo‘lardi».

Agar ul zot solihlardan va yaxshi kishilardan bo‘lsa, o‘lik aytishga haqli bo‘lgan so‘zlarni yor-birodarlaridan biri qabrga xitob qilib deydiki:

«Bilmaysanmi? U odamlarni yaxshilikka undar, yomonlikdan qaytarardi!»

Shunda qabr bunday deydi:

«Unday bo‘lsa, men unga bir yashillik bo‘laman (ya’ni yumshoq maysa bo‘laman) va o‘likning jasadi nurga o‘raladi, so‘ng Allohga yuksaladi.

Ubayd ibn Umayr Laysiy (h. P-Sh asrlarda yashagan tobein kiborlaridan) aytadi:
- Hech bir o‘lik zoti yo‘qki, ko‘milganda lahad unga shunday deb xitob qilmasin:

- Men zulmat va yolg‘izlik uyiman. Agar tirikligingda Allohga itoat bilan yashagan bo‘lsang, bugun sening ustingda bir rahmat bo‘laman. Yo‘q, agar Allohni tanimay osiylik bilan kun kechirgan bo‘lsang, bugun senga bir jazo bo‘laman. Men shunday makondirmanki, Allohga itoatkor bo‘lgan zot menga kirsa, mendan sevinch bilan chiqadi; Allohga osiy o‘laroq menga kirgan odam mendan ziyonga uchragan holda chiqadi.

Muhammad ibn Solih (H. [II asrda yashagan hadischilardan) aytadi:

—   Kishi qabrga qo‘yilib, bir oz azobga duchor bo‘lgan vaqtda qabristondagi boshqa o‘lik qo‘shnilar unga shunday sado beradilar:

-   Ey bizday qo‘shnilardan va qardoshlaridan orqada, dunyoda qolgan kishi! Bizdan ibrat olmadingmi? Biz, oldin ketganlar, senda hech bir fikr-xayol uyg‘otmadikmi? Hoyu-havaslarimiz bizdan ayrilib qolib ketganini ko‘rmadingmi? Sening hali vaqing bor edi. Biz, birodarlaring qilib ulgurmagan solih amallarni sen ham qilmadingmi?

Undan tashqari, u kishiga mustahkam va dabdabali uylari nido etib derlarki:

— Ey dunyoning ko‘rinishiga aldangan odam! Sendan oldin ham dunyo hayotiga mag‘rurlangan, ammo sendan oldin qora tuproqqa kirib g‘oyib bo‘lgan yaqinlaringdan ibrat olmadingmi? Ularku dunyo hayotiga aldandilar. So‘ngra ajal keldi, ularni qabrlarga olib ketdi. Sen esa bu ahvolni o‘z ko‘zing bilan ko‘rgan eding. Ularni kiftingda ko‘tarib qabrga olib borgan eding!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:14:20
Yazid Raqqoshiy (h. P-Sh asrlarda yashagan shayxlardan, Qur’on suralari va Payg‘ambarimiz s.a.v.ning hadislarini tafsir qilardi) aytadi:

-   O’lik qabrlar qo‘yilgan paytda amallari bu holdan qo‘rqib, titray boshlaydilar, Shunda Alloh amallarni gapirtiradi. Derlarki:
—   Ey chuqurda yolg‘iz qolgan inson! Do‘stlaring va oila a’zolaring sendan ayrilishdi. Bugun bizning yonimizda boshqa biron do‘sting yo‘q!

Ka’b aytadi:

— Solih kishi o‘lib, qabrga qo‘yilgan vaqtda uning namoz, ro‘za, haj, jihod, sadaqa kabi amallari undan ayrilganlaridan qo‘rqib titray boshlaydilar. Azob farishtalari u kishining oyoq tomonidan keladilar. Shu asno NAMOZ tilga kirib deydiki:

-   Undan uzoklashing! Sizning u bilan qiladigan ishingiz yo‘q! U, mana shu oyoqlarida Alloh uchun tik turdi. Meni ado etdi!
Azob farishtalari bu safar o‘likning bosh tomonidan keladilar. RO’ZA tilga kirib, deydiki:

-   Sizning u bilan qiladigan ishingiz yo‘q! U dunyoda Alloh uchun och yurdi, suvsiz yurdi (ya’ni ro‘za tutdi).
Farishtalar bu safar yon tomondan keladilar. Lekin tilgan kirgan HAJ derki:

-   U jonini o‘rtaga qo‘ydi, tanini zahmat-mashaqqatdan ayamadi. Shu tufayli sabr-toqat nimaligini bildi, haj qildi, sizning u bilan qiladigan oldi-berdingiz yo‘q!

Oxiri azob farishtalari marhum qo‘lining uchi tomondan keladilar. Bu safar esa SADAQA tilga kiradi va deydiki:
-   Yaqinlashmang mening egamga. U bu ko‘rib turganingiz ikki qo‘l bilan Alloh rizosi uchun qancha-qancha sadaqalar bergan, qancha-qancha ezgu ishlar qilgan, shuning uchun Allohning huzuriga chiqishga munosib. Sizning u bilan qiladigan oldi-berdingiz yo‘q!

Shunda u kimsaga shunday bir nido keladi:

-   Xushxabar! Sen hayotdaligingda qanday go‘zal, qanday yaxshi bo‘lgan ekansan! Hozir ham o‘liklar ichida eng go‘zal o‘liksan!

Shundan keyin rahmat farishtalari keladi. Uning uchun jannatdan bir to‘shak, bir choyshab keltiradilar. Qabr ko‘z qamray olmaydigan darajada kengaytiriladi. Yana jannatdan keltirilgan bir qandil bilan qabr yop-yorug‘ qilinadi. U qiyomat kuni Alloh qabrdan turg‘izguncha shunday yoritib turadi.

Ubaydulloh ibn Ubayd (13 jildlik «Islom entsiklopediyasi»da ham, 16 jildlik «Buyuk islom tarixi» kitoblarida ham, «Hadis tarixi» kitobida va boshqa muhim manbalarda ham Ubayiulloh ibn Ubayd ismini uchratmadik, ammo Ubayd ibn abi Ubayd va Ubaydulloh ibn Umayr ismlari bor. Bu ikkalasi ham sahobalardandir. Balki G’azzoliy kitobining kotiblari sahvga yo‘l qo‘ygandir) hikoya qiladi:

-   O’lik qabrga qo‘yilganda, o‘tiradi. Ustida kezib yurganlarning oyoq tovushlarini eshitadi. Lekin qabrdan boshqa hech bir zot uning bilan gaplashmaydi.

Qabr deydiki:

-   Ey Odamzod, esiz senga. Mendan, mening torligimdan, mening badbo‘yligimdan, mendan keladigan tashvishlardan qo‘rqmadingmi, ularningoldini olmadingmi? Menga nima tayyorlading?
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:15:38
Barro ibn Ozib (sahoba, islom lashkarboshlaridan. Payg‘ambarimizga oid bir qancha hadislar rivoyat qilgan. Uhud jangidan boshlab 15 urushda qatnashgan. Vafoti h. 72, y., Kufa) hikoya qiladi:

— Allohning Rasuli - Allohning unga salomi bo‘lsin —Ya bilan birga ansorlardan birining janozasiga borgandik. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) boshini egib, u kishining qabri oldida o‘tirdilar. Keyin uch marta: «Allohim, qabr azobi-dan o‘zing panohingda asra!» — dedilar. Keyinroq shularni so‘yladilar:

— Mo‘minning umri tugab, oxirat yo‘lchiligini boshlayotgan paytida Alloh, uning oldiga yuzlari quyoshday porloq, muattar hidlar taratib turgan bir guruh farishtalarni yuboradi. Bular yonida kafan keladilar-da, o‘layotgan kimsaning oldida o‘tiradilar. Joni chiqqanda, Osmonlarda:

Yerda va Osmonlaru Yer orasida bo‘lgan barcha farishtalar unga salom beradilar. Osmon eshiklari ochiladi. Osmonlarda qanchaki eshik bo‘lsa, ularning har biri u mo‘minning joni o‘zidan o‘tishini istaydi! Uning joni osmonlarga ko‘tarilganda farishtalar tomonidan shunday sadolar eshitiladi:

—   Yo Rabb, sening falon bandang kelayotir!

Alloh esa buyuradi:

—   Olib keling uni. Men uning uchun tayyorlagan sharaflarni ko‘rsating. Men unga va’da berganman:
«Biz sizlarni (tuproqdan) yaratdik, yana unga qaytarurmiz va (qiyomat kunida) sizlarni yana bir bor undan chiqarurmiz».
(Toha surasi, 55-oyat)

Dafn etuvchilar o‘likni qabrga qo‘yib, orqalariga qaytib ketisharkan, u ularning oyoq tovushlarini eshitib yotadi. Shu asno unga shunday deyiladi:

—   Hoy kishi! Rabbing kim? Dining nima? Payg‘ambaring kim?
U javob beradi:

-   Rabbim Alloh! Dinim Islom! Payg‘ambarim Muhammad alayhissalomdir.

Shu tariqa ikki tergovchi farishta uni og‘ir so‘roqqa tutadi. Bu o‘likning qarshisiga qo‘yilgan so‘nggi qiyinchilik, so‘nggi tashvishdir. Bu so‘roqlarga yuqoridagi javoblarni berganda bir nidochi (jarchi) unga shunday nido qiladi: — To‘g‘ri aytding!

Mana shu Allohning mazkur oyatining ma’nosi hisoblanadi:

«Alloh iymon keltirgan kishilarni hayoti dunyoda ham, oxiratda ham ustuvor So‘z (iymon kalimasi) bilan sobitqadam qilur. Zolimlarni esa Alloh (haq) yo‘ldan ozdirur, Alloh o‘zi xohlagan ishni qilur». (Ibrohim suraei, 27-oyat)

Shundan keyin uning qoshiga go‘zal yuzli, muattar hidli va ko‘rkam libosli bir zot kelib, shunday deydi:

—   Seni Rabbingning rahmati bilan va hech tugamaydigan qilib ne’matlangan jannatlari bilan tabriklayman.
—   Alloh senga ham ko‘pdan-ko‘p xayrlar ato qilsin! Sen kim bo‘lasan!

Ul go‘zal yuzli zot derki:

—   Men sening solih amallaringman! Allohga qasamki, sen Allohga itoat bobida bardavom va g‘ayratli eding. Gunoh yo‘llarga ketmas eding. Alloh senga mukofotlar bersin!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:16:52
Keyinroq bir nidochi nido etadi:
—   Unga jannat to‘shaklaridan bir to‘shak yozing, Qabridan jannatga bir eshik oching!..

Jannat to‘shaklaridan bir to‘shak to‘shaladi, qabridan jannatga bir eshik ochiladi. Shunda o‘lik bir duo o‘qiydi:
—   Allohim, qiyomating voqeasini tezlashtirki, bir lahza bo‘lsa ham oldinroq bola-chaqalarim bilan qovushay!

Kofirga kelsak:

Dunyodagi hayoti poyoniga yetib, oxirat yo‘lchiligiga chiqayotgan paytida uning oldiga semiz, qo‘rs tabiatli, qo‘llarida qatrondan qilingan liboslar va ko‘ylaklar bo‘lgan farishtalar keladi. Unga yot bo‘lib ko‘rinadilar. Joni chiqqan vaqtda Yeru Osmonlar orasida va osmonlarda qancha farishta bo‘lsa, hammasi unga la’nat o‘qiydi. Butun osmon eshiklari yopiladi. Zero bu ruhning kirishidan hamma eshiklar jirkanadi! Ruhi osmonga ko‘tarilganda e’lon qilinib aytiladiki:

—   Yo Rabb! Sening falon bandang kelayotir. Uni na Yeru, na Osmonlar qabul qilgisi keladi!..

Shunda Alloh buyuradi:

—   Eltib tashlang uni qabriga. Kanday gunohlar tayyorlab kelganini o‘ziga ko‘rsating. Men unga va’da bergandim:
«Biz sizlarni (tuproqdan) yaratdik, yana unga qaytarurmiz va (qiyomat kunida) sizlarni yana bir bor undan chiqarurmiz».
Bu orada, dafn etuvchilar uni qabrga qo‘yib, orqalariga qaytib ketisharkan, u (mayyit) ularning oyoq tovushlarini eshitib yotadi. Shu asno unga shunday deyiladi:

—   Hoy sen! Menga qara! Rabbing kim? Payg‘ambaring kim? Dining nima?

U «bilmayman» deydi. Unga deyiladiki:

—   Ha, bilmaysanmi?

So‘ngra xunuk yuzli, badbo‘y, beo‘xshov libosli bir zot keladi. Deydiki:

—   Senga Allohning g‘azabini, alamnok va bardavom azobini hadya etaman!

O’lik dag‘dag‘a qiladi:

—   Alloh baloni bersin! Kimsan sen?

Xunuk nusxa javob beradi:

—   Men sening yomon amallaringman! Allohga qasamki, sen Allohni tanimay osiylikka oshiqqan eding. Lekin Unga itoat yo‘lida istar-istamas qadam bosar, imirsilar eding. Alloh baloyingni bersin!

O’lik derki:

—   Alloh sening ham baloingni bersin!

Shundan keyin, kar, soqov, ko‘r va yonida temir to‘qmog‘i bo‘lgan bir zot paydo bo‘lib, uni yoqasidan olib, sudrab ketadi. To‘qmog‘i esa shu qadar og‘irki, butun insonlaru jinlar to‘planib uni ko‘tarmoqchi bo‘lsalar ko‘tarolmaydilar; uning bilan bir tog‘ urilsa, tog‘ chilparchin, yer bilan bitta bo‘ladi. Mana shu to‘qmoq bilan uning boshiga uriladi. U, bu urishlarning oxirida tuproq bo‘ladi. So‘ngra unga ruh yana gavda beradi.Yana bir uriladiki, yer yuzidagi insonlaru jinlardan boshqa barcha jonivorlar ham bu zarbani eshitadilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:18:50
Shundan keyinroq bir nidochi sado berib aytadiki:

-   Uning uchun olovdan ikki yotoq hozirlang. Qabridan jahannamga bir eshik oching!

Uning uchun olovdan yotoqlar yoziladi va qabridan jahannamga eshik ochiladi.

Muhammad ibn Ali (Hz. Husaynning (105-izohga qarang) nevarasi Alining o‘g‘li bo‘lib, taxallusi Abu Ja’fardir. Taniqli hadis olimlaridan. Vafoti 114/732 y) aytadi:

—   O’lgan biron kimsa yo‘qki, o‘lgandan keyin yaxshi va yomon amallari o‘ziga ko‘rsatilmasa.

Abu Hurayra hikoya qiladi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilarki:

—   Mo‘min odamning o‘limi yaqinlashgan bir muddatda uning oldiga bir xil farishtalar keladi, qo‘llarida bir ipak parchasi, parcha ichidan mushk va rayhon hidlari taralib turadi. Bu farishtalar mo‘minning ruhini xamirdan qil sug‘urganday osonlik bilan tanasidan ayiradilar. Bu asnoda unga deyiladiki:

—   Ey yomon fe’l-atvorlardan poklanib, yaxshi fe’l-atvorlar bilan bezangan ruh! Bor, sen Rabbingdan, Rabbing ham sendan xushnud holda, Rabbingning rahmatiga va lutfu karamiga shoshil!

Joni chiqqanda darhol unga mushku rayhonlar sochilib, ipak matoga o‘raladi. Illiyyin (jannatning eng yuksak tabaqasi) degan maqomga ko‘tariladi.

Kofirga kelsak: u o‘lishga yaqinlashgan asnoda ichiga qo‘r solingan dag‘al bir gazlama bilan farishtalar keladi. Ruhini tanidan shiddat bilan tortib, yulib oladilar. Va unga shunday deyiladi:

—   Ey iflos ruh! Ma, Rabbingning g‘azabini ustingga o‘rab olda, Allohning azobiga shoshil!

Hozirgina tandan chiqqan ruh shu cho‘g‘ parchalari ustiga tashlanadi. Gazlama ichidagi bu cho‘g‘ parchalari qaynayotgan narsalarning biqirlashiga o‘xshash biqirlaydi. Osiy shu gazlamaga o‘raladi va shu ahvolda Sijjiyn (jahannamdagi bir jarlikning oti) degan joyga keltiriladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:19:48
Ka’b o‘g‘li Muhammad: «Toki qachon ulardan biriga o‘lim kelganda: «Parvardigor, meni (yana hayotga) qaytaringlar, shoyad, men qolgan umrimda yaxshi amal qilsam» (Mo‘minlar surasi, 99-oyat va 100-oyatning boshlanish qismi) deb qolur» mazmunidagi oyatlarni o‘qib o‘tirardi, bir payt dediki:

—   Kishining ruhidan: «Nima istaysan? Nimaga havasing ketgan? Mol-mulk to‘plashgami, bog‘-rog‘ yaratishgami, binolar qurishgami — nima uchun dunyoga qaytishni istaysan?! — deb so‘raladi.

U esa derki:

—   Balki zoe qilgan umrim evaziga yaxshi amal va harakatlarda bo‘larman.

Shunda Alloh buyuradi:

—   Yo‘q! Aslida bu (har bir jon berayotgan kofir) aytadigan so‘zdir. (Mo‘minlar surasi, 100-oyatning ikkinchi jumlasi)

Abu Hurayra hikoya qiladi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) aytdilarki:

- Mo‘min qabrida yam-yashil bog‘ ichida bo‘ladi. Qabri yetmish qadam kengaytiriladi. Ichi Oyning o‘n to‘rtinchi kechasi kabi yorug‘ qilinadi. Bilasizmi, «Kim mening eslatmamdan yuz o‘girsa, bas, albatta, uning uchun tang—baxtsiz hayot bo‘lur» (Toha surasi, 124-oyat) oyati kimni nazarda tutib nozil bo‘lgan?

Sahobalar:

—   Buni faqat Alloh va uning Rasuli biladi!..

Payg‘ambar (s.a.v.):

—   Bu oyat kofirning qabrida ko‘radigan azobiga oiddir. U kofirni to‘qson to‘qqiz tinnin bezovta qiladi. Tinnin nima, bilasizlarmi?

Sahobalar:

—   Yo‘q!

Payg‘ambar (s.a.v.):

—   U - har biri yetti boshli to‘qson to‘qqiz ilondir. Qabrlaridan turg‘aziladigan paytgacha kofirlarni chaqadilar, zaharlaydilar va shishiradilar.

Bu sanoqning to‘qson to‘qqiz bo‘lishiga va har bir ilonning yetti boshi bo‘lishiga hayratlanmaslik kerak. Chunki bu ilonlar va chayonlarning sanog‘i kibr, riyo, hasad, gina, dushmanlik... singari yomon fe’l-atvorlarning sanog‘icha keladi. Yomon fe’l-atvorlarning asl bo‘lganlari bilan bir qatorda yana keyin paydo bo‘lgan va shoxlaganlari ham bor. Bu shoxlagan fe’l-atvorlar yana takroran o‘zaro mayda shoxchalarga bo‘linib ketadilar. Xoh kibr, riyo, hasad, kin-adovat... kabi asosiy yomon fe’l-atvorlar bo‘lsin, xohbulardan tug‘ilgan boshqa yomon fe’llar bo‘lsin — barcha-barchasi bir xil tarzda yaxshilikni o‘ldiruvchi, shaxsning va jamiyatning ruhini, undagi insonlik tuyg‘ularini mahv etuvchi xastaliklardir. Mana shu yomon va g‘ayriinsoniy fe’l-atvorlar aynan ilonlar va chayonlar holiga keladilar. Bu ilon va chayonlarning eng kuchlilari hayotni tinnin kabi zaharlaydilar. Ya’ni yetti boshli ilon zaharlaganda vujudga qanday achchiq azob bersa, bu yomon fe’l-atvorlardan biri bir kimsada bo‘lsa, u shu fe’l-atvori bilan boshqalarning ruhiga va insoniy tuyg‘ulariga shunday ziyon beradi. Bu ilon va chayonlarning eng zaifi esa kishini chayon chaqqanchalik bezovta qiladi. Ya’ni kishini bir chayon chaqqanda vujudida qanchalik buzilishni yuzaga chiqarsa, kichkinagina bir yomon fe’l-atvor ham inson ruhida, insoniy fe’l va tuyg‘ularda shunchalik buzilishni yuzaga chiqaradi. Eng katta ilonlar va chayonlar bilan eng kichik ilonlar va chayonlar orasidagi boshqa ilon va chayonlar esa chaqqan vaqtlarida har qanday ilon chaqqanda beradigan og‘riq va azobni, o‘sha achchiqning o‘zini beradilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:20:04
Uzoqni va teranni ko‘ruvchi kishilar - basirat sohiblari - o‘z ko‘ruvchanliklari bilan bu asosiy yomon fe’llar va bulardan tarqagan boshqa kichik yomon fe’llar to‘g‘risida mushohada qiladilar. Bu yomon fe’llarning to‘la sanog‘ini faqat nubuvvat nuriga ega bo‘lganlar, ya’ni payg‘ambarlar biladilar, Bu tur hadislarning tushunarli bo‘lgan zohiriy ma’nolari, hech shak-shubhasiz, sahihdir. Bundan tashqari bu hadislarning ma’naviy va yashirin sirlari ham bor. Lekin bu sirlar faqat basirat sohiblariga ayon va ravshandir. Bu tur hadislarning sirlari va haqiqatiga yetib bormagan, uning tagiga yetolmagan kishilarning bu hadislarning zohirlarini inkor etishlari to‘g‘ri emasdir. Iymon darajalarining eng kichigi-tasdiq etmoq va taslim bo‘lmokdir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:21:35
ILMAL-YaQIN, AYNAL-YaQIN

Alloh buyurdi:

-   Kalla lav ta’lamuna ilmal-yaqin. Ya’ni: «Yo‘q!! (Bu yo‘ldin qaytinglar! Baxt mol-dunyo, mansabda emas) Agar sizlar (buni) ilmal-yaqin (ilmiy asosda yaqindan, ya’ni haqiqatga binoan) bilganlaringizda edi... (Takosur surasi, 5-oyat)

Bu oyatni shunday tafsirlaydilar:

—   Agar qiyomat ahvolini yaqindan bilsaydingiz, o‘zingizdagi mol, bola-chaqa va mo‘lchilik bilan gerdaymagan bo‘lardingiz; sizga foydali bo‘lgan narsalarni qilar va foydali bo‘lmagan narsalarni tark etar edingiz.
Oyatni bunday izohlash ham mumkin:

-   Agar mol-mulk va dunyoda yetishish mumkin bo‘lgan narsalar bilan g‘ururlanish qiyomat kuni hech qanday foyda bermasligini Payg‘ambarlar kabi yaqindan bilsaydingiz, mol va dunyoingiz bilan g‘ururlanmas edingiz!

—   Latarovvunnal jahiym. Ya’ni: Albatta jahannamni ko‘rasizlar. (Takosur surasi, 6-oyat)

Rabb ont ichmoqda va: «Qiyomat kuni siz jahannamni va jahannamning shiddatini mutlaqo aynan ko‘rajaksiz!» deb buyurmoqda.

-   Summa latarovvunnahaa aynal-yaqin. Ya’ni: Qasamki, uni aynal-yaqin (sizning ishonch ko‘zingiz bilan, yaqindan) ham ko‘rmay qolmaysizlar. (Takosur surasi, 7-oyat)

Oyatning tafsiri quyidagichadir:

-   Siz jahannamni shak-shubhasiz oddiy ko‘zda ham ko‘rasiz.

Savol: Ilmal-yaqin bilan aynal-yaqin orasidagi farq nima?

Javob: Bu savolga bir necha tarzda javob qaytarish mumkin:

1. Ilmal-yaqin, payg‘ambarliklari sababli, payg‘ambarga oiddir. Aynal-yaqin esa farishtalarga oiddir. Chunki ular Jannatni, Jahannamni, Lavhi Mahfuzni, Qalamni, Arshni va Kursini aynan ko‘radilar va mushohada etadilar (kuzatadilar).

2.   Ilmal-yaqin, tiriklar uchun, aynal-yaqin esa o‘liklar uchundir. Chunki tiriklar insonlarning o‘lganini va o‘liklarning ham qabrlarda ekanliklarini biladilar. Lekin qabrda nima ahvolda ekanliklarini bilmaydilar. Holbuki, o‘liklar qabrlarni aynan biladilar va mushohada etadilar: yo jannat bog‘laridan bir bog‘, yo jahannam chuqurlaridan bir chuqurdir.

3.   Ilmal-yaqin qiyomatni bilmoqdir. Aynal-yaqin esa qiyomatni va qiyomatning dahshatini aynan ko‘rmoq va mushohada etmoqdir.

4.   Ilmal-yaqin jannat va jahannamni bilmakdir. Aynal-yaqin esa bularni aynan ko‘rmak va mushohada etmakdir.

-   So‘ngra ana o‘sha KUNDA, albatta, (hayoti dunyoda sizlarga ato etilgan barcha) ne’matlar to‘g‘risida mas’ul bo‘lursizlar (ya’ni jazoga tortilasizlar). (Takosur surasi, 8-oyat)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:24:58
Tafsiri:

-   Qiyomat kuni dunyo ne’matlaridan — vujud sog‘ligi tufayli olingan zavqlardan, eshitilganlardan, ko‘rilganlardan, ko‘rilgan foydalar qaerga sarflanganidan, yeyilgan va ichilgan lazzatli narsalardan mutlaqo so‘roq qilinasiz. Ajabo, u ne’matlarning sohibiga shukrini ado qildingizmi va ne’mat sohibini tanidingizmi, yo‘qsa nonko‘rlik qildingizmi? Nima qildingiz?

Ibn Abu Xotam (to‘liq ismi Abdurrahmon ibn Abu Xotam, tafsir olimi. Tug‘ilishi h. 240, vafoti 327 y) Aslam o‘g‘li Zayddan, u esa otasidan naql qilib aytadi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) «Takosur» surasini o‘qidi va shunday izohladi:

—   Sizni ma’murlikdan kibrlanish chalg‘itdi (Allohga itoat etishingizda xalaqit berdi).

—   Obdan qabrlarni ziyorat qildingiz (Bu, to chalg‘ish holiga kelguncha davom etdi).

—   O’zingizni tiying. Kelgusida bilajaksiz (Qabrga kirgan chog‘ingizda).

—   Yana tiyiling. Kelgusida bilajaksiz (Qabrlaringizdan chiqib mahshar joyiga borganingizda).

—   Tiyiling. Agar ILMAL-YaQIN bilsaydingiz (agar amallaringiz bilan Rabbingiz huzuriga chaqirilgan bo‘lsaydingiz)!

—   Qasamki, siz u lovullagan olovni mutlaqo ko‘rajaksiz (Chunki sirot (ko‘prik) jahannam ustiga quriladi).

—   Va yana qasamki, u kun albatta va albatta ne’matlar yuzasidan so‘roqqa chaqirilasiz (Yeganlaringiz, ichganlaringiz, maskanlaringiz yuzasidan va mu’tadil axloqdan, uyqu lazzati yuzasidan).

Hz. Ali — Alloh undan rozi bo‘lsin - shunday deydi: —Ne’matdan murod sog‘likdir. Yana rivoyatga ko‘ra Hz. Ali deydiki:

—   Bir kimsa bug‘doy non yesa, Furotning chuchuk suvini ichsa va shu bilan bo‘ldi deb uyida o‘tirsa, bilingki, bular ul kishining so‘roqqa tutilishiga sabab bo‘ladigan narsalardir.
Akrimadan naql qilinadi:

—   «U kun albatta va albatta ne’matlar yuzasidan so‘roqqa chaqirilasiz!» - mazmunidagi oyat nozil bo‘lgan vaqtda sahoba dediki:

—   Ey Allohning Rasuli! Biz qaysi ne’matga ko‘mildikki, undan so‘roqka chaqirilsak! Bizning me’dalarimizga faqatgina arpa nondan boshqasi tushayotgani yo‘q-ku!.. Shunda Alloh vahiy yo‘li bilan Payg‘ambariga (s.a.v.) bildirdi:

—   Ularga so‘yla: «Nolin (yog‘och sandal) kiymaysizmi, chuchuk suv ichmaysizmi? Bular ham ne’mat turlari, axir».
Abu Hurayra rivoyat qiladi: Rasululloh (s.a.v.) buyurdilarki:

—   Qiyomat kuni har insonga qaratilgan ilk savol «dunyoda u qo‘lga kiritgan ne’mat»ga oid bo‘lajakdir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:27:01
Unga deyilajakki:

—   Senga tani sog‘lik bermadikmi? Seni sovuq suv bilan qondirmadikmi?

Muslim va boshqalarning hadis kitoblarida Abu Hurayradan nakd keltiradilar. Abu Hurayra hikoya qiladi:

—   Alloh Rasuli (s.a.v.) uyidan tashqariga chiqqandi. Abu Bakr va Umarga duch keldi. So‘radi:
—   Bu soatda uyingizdan chiqishingizga nima sabab bo‘ldi:

Dedilar:

—   Ochlik, ey Allohning Rasuli!..

Rasul (s.a.v.) aytdi:

—   Borlig‘im qudrat qo‘lida bo‘lgan Alloh nomiga qasam ichib aytamanki, meni tashqariga chiqargan ham sizni chiqargan narsadir (OChLIK). Keling!

Ular Rasululloh (s.a.v.) bilan birga yurdilar. Ansorlardan birining uyiga keldilar. Lekin uyning erkagi uyda yo‘qedi. Xonadon sohibasi ularni ko‘rganda: «Marhabolar!» - dedi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.): «Falonchi qaerda?» - deya uy egasini so‘radilar. Xotin: «Bizga ichimlik suv keltirgani tashqari chiqdi!» - dedi. Xuddi shu onda uy egasi keldi. Rasulullohga va ikki safdoshiga qarab «Alhamdulilloh! Bugun qanday sharafli mehmonlarim bor!» - dedi. Borib bir butoqdan xurmo terib keldi. «Olinglar bundan!» dedi. Pichoqni oldi. Rasululloh suv istadilar. Uy egasi qo‘y so‘ydi. Qo‘y etidan va xurmodan yedilar. Qorinlari to‘yib, ketib borisharkan, Alloh Rasuli (s.a.v.) Abu Bakr va Umarga - Alloh ulardan rozi bo‘lsin — shunday dedilar:

— Borlig‘im qudrat qo‘lida bo‘lgan Alloh nomiga qasamki, qiyomat kuni bu ne’matdan so‘roqqa chaqirilamiz!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:29:11
OLLOHNI ZIKR ETIShNING FAZILATI

Alloh buyuradi:

—   Bas, meni eslangiz. Men ham sizlarni eslayman. (Baqara surasi, 152-oyat)

Sobit Bannoniy (hijriy P-Sh asrlarda yashagan valiylardan)— unga Allohning rahmati bo‘lsin — dediki:

—   Men Rabbimning qay vaqtda meni esga olishini bilaman!

Yonidagilar uning bu so‘zidan seskanib ketishdi va:

—   Qaerdan bilasan buni? — deya so‘radilar. Bannoniy dediki:
—   Men uni esladimmi, u meni eslaydi!

Alloh buyuradi:

—   Ey mo‘minlar, Allohni ko‘p ZIKR qilinglar! (Ahzob surasi, 41-oyat)

—   Arafotdan tushganingizdan keyin Mash’ar-ul-haromda Allohni ZIKR qiling! U zot sizlarni haq yo‘lga hidoyat qilgani yanglig‘ sizlar ham u zotni ESLANG - zikr qiling! (Baqara surasi, 198-oyat)

—   Endi, marosimlaringizni ado qilib bo‘lgach, Allohni ajdodlaringizni eslagandek, hatto undanda qattiqroq ESLANG. (Baqara surasi, 200-oyat)

—   Ular turganda ham, o‘tirganda ham, yotganda ham Allohni eslaydilar. (Ol-i Imron surasi, 191-oyat)

—   Namozni ado qilib bo‘lganingizdan keyin ham tur-gan, o‘tirgan va yonboshlagan paytlaringizda doim Allohni YoD ETINGIZ. (Niso surasi, 103-oyat)

Ibn Abbos bu oyatni tafsirlab deydiki:

—   Kunduzi ham, tunda ham, qora yerda — suvda ham, safarda ham, uyda ham, faqirlik-boylikda ham, kasallik-sog‘likda ham xoh ochiqchasiga, xoh ichingizda Allohni YoD ETING! — deganidir bu.

Alloh munofiqlarni yomonlab, bildiradiki:

—   (Munofiklar) Allohni kamdan-kam yodga oladilar. (Niso surasi, 142-oyat).

Yana Alloh buyurdi:

—   Parvardigoringizni ichingizda yolvorib, qo‘rqib, dildan ertayu kech YoD QILING va g‘ofil kimsalardan bo‘lmang! (A’rof surasi, 205-oyat)

—   Aniqki, Allohni ZIKR qilmoq (barcha narsadan) ulug‘roqdir. (Ankabut surasi, 45-oyat)

Ibn Abbos bu oyatni ikki shaklda tafsirlaydi:

1   - Allohning sizni ESLAShI, sizningUni eslashingizdan ulug‘rokdir.
2   — Allohni ESLASh (ZIKR) boshqa har turli ibodatdan ulug‘dir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:30:23
Payg‘ambarimiz - Unga Allohning salomi bo‘lsin — buyurdilarki:

—   G’ofillar orasida Allohni ESLAYDIGAN KIMSAning holi qurigan o‘tlar orasida yam-yashil bir daraxtning holiga o‘xshaydi.

- G’ofillar orasida OLLOHNI ESLAYDIGAN KIShIning holi urush maydonidan qochgan askarlar qo‘shilmasining maydondan qochmay jang qilishda davom etayotgan askari holiga o‘xshaydi.

Qudsiy (muqaddas) hadis:

-   (Alloh buyuradi): meni YoDGA OLGAN va lablari mening nomim bilan harakat qilgan daqiqalarda men bandam bilan birgaman.

-   Odamzot o‘zini Allohning azobidan qutqarishda ZIKRdan ustunroq bir amal topmadi.

Bir sahoba so‘radi:

-   Alloh yo‘lida jihoddan hammi, ey Allohning Rasuli?

Rasul (s.a.v.) aytdi:

-   Ha, Alloh yo‘lida jihoddan ham!.. Qilichni sug‘urasan, bor-yo‘g‘i singuncha urushasan; so‘ngra yana sug‘urasan, yana singuncha urushasan; so‘ngra yana sug‘urasan, yana singuncha urushasan. Shu jihatdan u bundan ustundir.
-   Kim jannat bog‘larining ne’matlariga sazovor bo‘lishni istasa, Allohni ko‘p ZIKR etsin.

Bir kuni Payg‘ambarimiz(s.a.v.)dan: «Qaysi amal fazilatliroq?» deb so‘rashdi. Dedilarki:

-   Tilingda Allohni ZIKR etib o‘lishing.

-   Erta bilan tilingda Allohni ZIKR etib turganing, kechqurun tilingda Allohni ZIKR etib yotganing... Agar shunday qilsang, kecha-kunduzing savobda o‘tadi, gunoh qilmaysan.

-   Kecha-kunduz Allohni ESLAMOQ jihod qilib Alloh yo‘lida qilich o‘ynatganingdan va molingni sadaqa qilib ulashganingdan fazilatliroqdir.

Qudsiy hadis:

-   (Alloh buyuradiki): Bandam meni o‘z ko‘nglida ESGA OLSA, men ham uni o‘z ko‘nglimda ESGA OLAMAN. Jamoat ichida esga olsa, men ham uni uning jamoatidan xayrliroq bir jamoat ichida ESGA OLAMAN. U menga bir QARICh yaqinlashsa, men unga bir QADAM yaqinlashaman. U menga bir QADAM yaqinlashsa, men unga bir QULOCh yaqinlashaman. Mening yo‘limga kirsa, men uning tilaklarini tez ijobat etaman.

-   Alloh hech bir soya bo‘lmaydigan va faqat o‘z Arshining soyasi bo‘ladigan qiyomat kunida yetti toifa kishilarni o‘z Arshining soyasida soyalantiradi. Bulardan bir toifasi tanholikda Allohni ZIKR etganlar va Allohdan qo‘rqqani sababli ko‘z yosh to‘kkanlardir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:31:41
Abu ad-Dardo naql etadi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) marhamat qildilar:

-   Ey ummatim va ashobim! Sizlarga amallaringizning eng yaxshisini, Alloh nazdida amallaringizning eng tozasini, darajalaringizning (martabalaringizning) eng yuksagini, oltin va kumush sadaqa berishdan ham dushmanlaringiz bilan yuzma-yuz bo‘lib, siz ularning BO’YNINI, ular sizning bo‘yningizni urishlaridan (jihoddan) ham xayrliroq bo‘lganini aytib beraymi?

Bir sahoba so‘radi:

-   Nima u, ey Allohning Rasuli? Rasul (s.a.v.) javob berdi:

-   Uzluksiz Allohni ZIKR etmoqdir.

Qudsiy hadis:

-   (Alloh buyuradi): Kim mening ZIKRIM bilan mashg‘ul bo‘lsa va bu mashg‘ulligi tufayli mendan biron narsa so‘rashga vaqt topolmasa, men unga buni istaganlarga berganimdan fazilatlirog‘ini beraman.

Fuzayl ibn Iyoz aytadi:

-   Bizga yetib kelgan xabarlarga qaraganda Alloh shunday buyuradi: «Ey bandam, ertalab bir on, peshinda bir on meni ZIKR ET. Bularning orasidagi vaqtlarda men senga kifoya qilarli bo‘laman!»

Bir olim aytadi:

Alloh buyuradiki: «Qaysi bandamning qalbi meni zikr etishda har narsadan g‘olib kelayotganidan xabar topsam, uning ishini men idora qilaman. Uning majlisida qatnashib, uning do‘sti bo‘laman.

Hasan Basriy aytadi:

- ZIKR ikki xil bo‘ladi:

1 — Tanholikda, Alloh bilan bandaning o‘z oralarida voqe’ bo‘lgan ZIKR.
2 — Birinchi zikrdan ham go‘zalroq, mukofoti undan kattaroq va fazilatliroq bo‘lgan va Alloh harom qilgan narsaga yaqinlashgan (harom bo‘lgani uchun, xohlamay tashlab ketgan) ondagi ZIKR.

Rivoyat qilinadiki:

-   Har nafs o‘layotganda dunyodan yorilar darajada chanqoq holda ayriladi; lekin Allohni ZIKR etgan nafs bundan mustasnodir.

Muoz ibn Jabal aytadi:

-   Jannat ahli dunyoda Allohni zikrsiz o‘tkazgan bir soatiga ham shu qadar achinadilarki, boshqa biron narsaga shunchalik afsuslanishlarini tasavvur ham qilib bo‘lmaydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:32:20
Payg‘ambarimiz - unga Allohning salomi yog‘ilsin — buyurdilar:

-   Bir majlisda o‘tirib Allohni ZIKR etayotgan biron jamoat yo‘qki, ularni farishtalar ziyorat qilmasin, Alloh yonidagilarga ulardan bahs etmasin va ularga rahmat yog‘dirmasin!..

-   To‘planib, yolg‘iz Alloh rizosi uchun ZIKR qilayotgan biron jamoat yo‘qki, ularga Osmondan bir NIDOChI tushib: «Turing, Allohning afviga yetishdingiz! Yomon amallaringiz yaxshi amallarga aylantirildi!» - deya nido etmasin!..

-   Biron jamoat yo‘qki, bir majlisda o‘tirib Allohni ZIKR etgan holda, mening go‘zal axloqimga ergashmasalar va menga Allohning salotu salomini yo‘llamasalar, qiyomat kuni afsus qilib qolmasinlar.

Dovud alayhissalom deydiki:

-   Ilohim! Meni ZOKIRLAR majlisini tashlab, G’OFILLAR majlisiga ketgan holda ko‘rsang oyoqlarimni sindir. Chunki zokirlar bir ne’matdir. Sening menga ular bilan birga bo‘lishni nasib etganing menga in’om berganingdir.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shunday biddirdilar: — Mo‘minning bitta xayrli majlisi son-sanoqsiz yomonning majlisini qoplaydi.

Abu Hurayra - Alloh undan rozi bo‘lsin - aytadi:

—   Osmondagi yulduzlar bizga kechasi qanday chaqnab ko‘rinsa, osmon ahliga yer yuzidagi ichida ZIKR qilinayotgan uylar ham shunday ko‘rinadi:

Yana hikoya qilinishicha, bir kun Abu Hurayra bozorga boradi va:

—   Sizlarni bu yerda ko‘rmokdaman. Holbuki, masjidda Rasululloh(s.a.v.)ning merosi taqsim qilinmoqda! — deydi bozorchilarga.

Shunda xalq bozordagi ishini tashlab, zudlik bilan masjidga yuguradi, lekin u yerda hech narsa bo‘lmaganini ko‘rib, Abu Hurayraga:

—   Biz masjidda taqsim etilgan merosni ko‘rmadik, - deydilar.

Abu Hurayra:

—   Nima ko‘rdingiz? — deb so‘raydi odamlardan. Ular:
—   Allohni ZIKR etayotgan bir jamoatni ko‘rdik, - deydilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 26 Yanvar 2009, 15:33:08
Shunda Abu Hurayra:
— Rasululloh(s.a.v.)ning merosi mana shudir! — deb javob beradi...

Omash (hadischilardan. To‘liq ismi Sulaymon ibn Mixrondir. Hijriy 61-148 yillarda yashagan) Abu Solihdan (tobeinlardan, h. 1-11 asrlarda yashagan), Abu Solih esa Abu Hurayra va Abu Said Xudriydan rivoyat qiladi: Alloh Rasuli (s.a.v.) dedilar:

—   Allohning yer yuzida kezib yuruvchi farishtalari bor. Allohni ZIKR etayotgan bir jamoatni ko‘rdilarmi, bir-birlarini chaqiradilar. To‘planadilar. Ularni ziyorat qiladilar. So‘ngra Osmonga parvoz etadilar. Alloh ulardan so‘raydi:

—   Bandalarim nima qilayotganlarida ularni tashlab keldingiz?

Ular javob beradilar:
—   Senga hamd aytib, seni tasbih va tanzih qilayotganlarida qoldirib keldik.

Alloh so‘raydi:
—   Meni ko‘ribdilarmi? Farishtalar javob beradi:

—   Io‘q! Alloh so‘raydi:
—   Ko‘rsalar nima bo‘lardi! Farishtalar javob beradi:
- Seni ko‘rsaydilar, yanada qattiqroq hamd aytar, tasbih va tanzih qilardilar. Alloh so‘raydi:

—   Menga qay masalada sig‘inayotgan edilar?

Ular javob beradi:
—   Otashdan (jahannam olovidan asra!) deb. Alloh so‘raydi:
—   Uni (jahannamni) ko‘ribdilarmi? Farishtalar javob beradi:
—   Io‘q! Alloh so‘raydi:
—   Ko‘rsalar nima bo‘lardi? Farishtalar javob beradi:
—   Yomon fe’l-atvordan yanada ko‘proq saqlanishgan bo‘lardilar!

Alloh so‘raydi:
—   Nimani istashayotgan ekan Ular javob beradi:
—   Jannatni! Alloh so‘raydi:
—   Uni ko‘rishibdimi? Farishtalar javob beradi:
—   Io‘q! Alloh so‘raydi:
—   Ko‘rsalar nima bo‘lardi? Ular javob beradi:
—   Ko‘rsalar, ko‘proq go‘zal fe’l-atvorli bo‘lar va ko‘proq yaxshi amallar qilgan bo‘lardilar.

Alloh buyuradi:
—   Sizlar guvoh bo‘ling, men ularni afv etdim.

Farishtalar derlarki:
—   Ularning ichida bittasi bor edi. Bir hojatini chiqarish uchun kelgandi. Maqsadi ular bilan birga zikr qilish emasdi!

Alloh buyuradi:
—   Ular bir yerdagi bir jamoadirlar. Ichlaridan bir shaxsni ayirib afvdan chetda qoldirilmaydi.

Payg‘ambarimiz - unga Allohning salomi bo‘lsin — dedilar:

—   Mening va mendan oldin o‘tgan payg‘ambarlarning aytgan eng fazilatli so‘zlari: «Allohdan boshqa iloh yo‘qdir, Alloh birdir, sherigi yo‘qdir!» jumlalaridir.

—   Kimki har kun yuz marta: «Allohdan boshqa iloh yo‘qdir, u birdir, sherigi yo‘qdir, mulk unikidir, hamdu sano faqat unga oiddir!» - desa o‘n nafar qulni ozod etganchalik savob oladi. Undan tashqari amal daftariga yuz savob yoziladi, yuz gunohi afv etiladi va u kun kechgacha shaytonning yomon yo‘lga boshlashidan himoya qilinadi. Uning yoniga faqat o‘zidan ham fazilatliroq amal qilayotgan kishigina kela oladi.

—   Kimda-kim yaxshilab tahorat olib, so‘ngra boshini ko‘kka ko‘targancha: «Shahodat qilamanki, Allohdan boshqa iloh yo‘q, u toqdir, sherigi yo‘qdir: Shahodat qilamanki, Muhammad Alayhissalom uning bandasi va Rasuli (Elchisi)dir!» deb aytsa, uning uchun jannat eshiklari tilaganiday shaklda ochiladi!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 29 Yanvar 2009, 14:37:14
NAMOZNING FAZILATLARI

Alloh buyuradi:

—   Bas, qachon xotirjam bo‘lgach, namozni to‘kis ado etingiz. Albatta, NAMOZ mo‘minlarga tayinlangan vaqtlarda FARZ qilindi. (Niso surasi)

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) buyurdi:

—   Besh vaqt namoz, ha, Alloh shu besh vaqt namozni bandalariga FARZ qildi. Kim bu besh vaqt namozni arzimagan narsa deb hisoblamay, benuqson, kulmasdan, chinakamiga ado etsa Allohda uning jannatga kirishiga oid AXD bor. Vale, besh vaqt namozni o‘qimagan kimsalar uchun Allohda axd yo‘q. Xohlasa ularni malaklari orqali jazolatadi, xohlasa jannatga qo‘ydiradi.

—   Besh vaqt namoz eshigingiz tagidan oqib turgan chuchuk va mo‘l suvli daryoga o‘xshaydi. Nima deb o‘ylaysiz, kuniga besh mahal shu daryoda cho‘milib turuvchi kishining vujudida kirga o‘xshagan biron narsa bo‘lishi mumkinmi?

Sahoba:

—   Yo‘q, biron narsa bo‘lmaydi!

Rasululloh (s.a.v.):

—   Mana shu suv vujuddagi kirni ketgazgani kabi namozlar ham gunohlarni (yomon fe’llarni) ketkazadi.

—   Katta gunohlardan qochilsa, namozlar bu vaqt ichida boshqa gunohlarni yuvib turadi.

Alloh marhamat qiladi:

—   Yaxshi amallar yomonlik-gunohlarni ketkazur. (Hud surasi, 114-oyatning ikkinchi jumlasidan)

«Gunohlarni ketkazadi» degani «Ularni yuvib tashlaydi» deganidir. Ya’ni inson avvalgi gunohini qilmaganday bo‘lib qoladi.

Buxoriy, Muslim va boshqa muhaddislarning kitoblarida ibn Mas’uddan rivoyat keltiriladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 29 Yanvar 2009, 14:38:18
— Bir odam nikohida bo‘lmagan bir xotinni o‘pgandi. Payg‘ambarimizga keldi. Masalani aytib berdi. Buni aytish bilan go‘yo qilgan gunohining kafforatini (qilgan gunohini yuvish uchun evaziga nima qaytarishi mumkinligini) so‘radi. Shu mahalda: «Kunduzning har ikki tarafida, kechaning bir bo‘lagida namozni to‘kis ado qiling! Albatta, yaxshi amallar yomonlik — gunohlarni ketkazur. Bu quloq tutguvchilar uchun eslatmadir,» (Hud surasidan, 114-oyat) - mazmunidagi oyat nozil bo‘ldi. Shunda u odam: «Mening savolimga javob shu oyatmi, ey Allohning Rasuli?» - Deb so‘radi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.): «bu oyat, shunga amal qiluvchi ummatlarim uchundir», - deb buyurdilar.

Imom Ahmad (Imom Ahmad ibn Hanbal, to‘rt haq mazhabdan biri - hanbaliya asrschisi. Bir million hadisni yod bilardi. Uning «Musnad»ida 30 ming hadis bor. Yashagan yillari h. 164-241), Muslim va boshqa muhaddislarning kitoblarida Abu Umomadan (to‘liq ismi Abu Umoma Boxiliy (224-izohga qarang)) rivoyat qilinadi:

- Bir odam Payg‘ambarimiz (s.a.v.) huzuriga keldi. Bir-ikki marta: <-Ey Allohning Rasuli, Allohning qonunini menga tatbiq etib ko‘rsating!»- dedi. Payg‘ambarimiz indamay u yerdan uzoqlashdilar. Keyin namoz o‘qildi. Namozdan keyin Payg‘ambarimiz (s.a.v.): «Qani anavi odam?» deb so‘radilar. U: «Manaman, bu yerdaman!» - dedi. Rasululloh (s.a.v.): «Bundan sal oldinroq yaxshilab tahorat olib biz bilan birga namoz o‘qidingmi?» deb so‘radilar. Odam: «Ha!» deb javob berdi. Shunda Payg‘ambarimiz (s.a.v.): «Sen shu onda onadan yangi tug‘ilganday gunohsizsan. Alloh shu onda Rasuliga vahiy keldi: «Kunduzninghar ikki tarafida, kechaning bir bo‘lagida namozni to‘kis aDo qiling! Albatta, yaxshi amallar yomonlik — gunohlarni ketkazur. Bu, quloq tutguvchilar uchun eslatmadir».

Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ning bu mavzudagi boshqa hadislari:

—   Biz bilan munofiqlarning orasida yaqqol ko‘rinib turgan farqlar bor: xufton va bomdod ibodat vaqglari. Ularning bu ikkisiga kuchlari yetmaydi.

—   Kimki namoz o‘qimagan holda Alloh huzuriga ketsa (ya’ni o‘lsa), Alloh uning boshqa yaxshi amallarining hech biriga katta ahamiyat bermaydi.

—   Namoz dinning ustunidir. Kim namozni tark etsa, dinni yiqitgan bo‘ladi.
Alloh Rasuli (s.a.v.)dan so‘raldi:

—   Amallarning qaysinisi ko‘proq fazilatga ega? Javob berdilarki:

—   Vaqtida o‘qilgan namoz!

—   Kimki yaxshilab tahorat olib besh vaqt namozini vaqtida o‘qisa, qiyomat kuni u namoz uning uchun bir nur va qo‘lida bir hujjat bo‘ladi.

Kimki namoz o‘qimasa yoki namoz o‘qishni tashlab yuborsa, qiyomat kuni Fir’avn va Homon bilan birga so‘roq qilinadi.

—   Jannatning kaliti namozdir.

—   Allohning bandalariga farz qilgan narsalari ichida eng ko‘p yaxshi ko‘rgani — tavhiddan keyin namozdir. Agar namozdan ham ko‘proq yaxshi ko‘rgan biron ibodati bo‘lsaydi, turgan gapki, farishtalar Allohga o‘sha ibodatni qilishardi. Holbuki farishtalardan biri doimo rukuda, ikkinchisi doimo sajdada, uchinchisi doimo qiyomda (ya’ni tik oyokda) va quudda (tiz ustida o‘tirgan holda)dir.

—   Kim qasddan namozni tark etsa, kufrga ketadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 29 Yanvar 2009, 14:39:17
Bu hadisning ma’nosi shu:

—   Kim qasddan namozni tark etsa, iymon ustuni yiqilgani va ishdan chiqqani tufayli iymondan chiqishga yaqinlashib qoladi. Axir, shaharga yaqinlashgan kimsa to‘g‘risida hech kim «shaharga bordi» yo «shaharga kirdi» demaydiku!

—   Kim qasddan namozni tark etsa, Muhammadning — Unga salom bo‘lsin - himoyasidan uzokdir.

Abu Hurayra derki:

—   Kim yaxshilab tahorat olib, namoz o‘qish niyatida jome’ga qarab yo‘l olsa, u namozni niyat qilgan vaqtidan boshlab namrzda hisoblanadi. Unga har ikki odimidan biri muqobilida savob yoziladi, ikkinchi odimi muqobilida gunohi yuviladi. Har biringiz shuni yaxshi bilingki, azonni eshitgandan keyin namozga kechikishingiz to‘g‘ri bo‘lmaydi. Darhol namozga qarab yo‘l olmoq lozim. Chunki uyi jomedan eng uzokda bo‘lganlar eng ko‘p savob oluvchilardir.

Abu Hurayradan: «Nega?» - deb so‘raganlarida, «Odimlar ko‘p bo‘lgani uchun», - deya javob bergandi.

-   Sir tutilgan sajdadan fazilatliroq narsa yo‘q. Chunki bu bandaning Allohga yaqinlashishiga sabab bo‘ladi.

—   Alloh uchun sajda qilgan hech bir musulmon yo‘qki, Alloh uni bir daraja yuksaltirib, gunohlaridan birini kechirmagan bo‘lsin.

Bir kishi Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ga: «Allohga duo qiling. Meni Sizning shafoatingizga noil bo‘lganlardan va jannatda siz bilan birga turuvchilardan aylasin!» dedi. Payg‘ambarimiz:

-   Menga sajdalarning ko‘pligi bilan yordam ber! — deb buyurdilar.

Va deydilarki:

-   Bandasining Allohga eng yaqin bo‘lgan chog‘i, bu uning sajda qilayotgan chog‘idir.
Atlohning «Sajda qilib, yaqin bo‘ling!» (Alaq surasi, 19-oyat) oyatining ma’nosi mana shudir.

Yana Alloh marhamat qildi:

-   Ularning yuzlarida sajda izidan (qolgan) belgi-alomatlari bordir. (Fath surasi, 29-oyat)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 29 Yanvar 2009, 14:43:52
Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilar:

-   Odamzot sajda oyatini o‘qib sajdaga berilgan chog‘ida shayton uzoqlashadi va: «Afsus!.. Sajda qilish buyurildiyu, bu odam shu zahoti sajdaga berildi; uning uchun jannat bor. Men bo‘lsam sajda qilish buyurilganda, amrga qarshi chiqdim, men uchun jahannam bor!..» - deydi.

Rivoyatga ko‘ra Umar ibn Abdulaziz quruq yerda sajda qilardi.

Yusuf ibn Asbot (h. I asrda yashagan shayxlardan. Uning sahoba Huzayfaga yozgan maktubi ma’lum) shunday degandi:

- Yoshlar! Xasta bo‘lishdan va qarib chol bo‘lishdan oldin Allohning qarshisidagi vazifalaringizni ado eting. Mening endiliqda ruku va sajdalarini benuqson ado etuvchilardan boshqa hasadim yo‘q. Endi men qarilik va xastalik tufayli bularni to‘kis ado etolmaydigan holdaman.

Boshqa ba’zi buyuklarning so‘zlari: Said ibn Jubayr(tobeinlardan. Yashagan yillari h. 46-95):
— Dunyoda sajdadan bo‘lak hech narsaga ko‘nglim sust ketmaydi.

Uqba ibn Muslim (h. I asrda yashagan roviylardan):

—   Allohning nazdida bandasida bo‘lgan xislatlarning eng sevimlisi bandasining «Allohga yetishishni sevish» xislatidir. Bandasining Allohga eng yaqin bo‘lgan chog‘i sajda qilayotgan chog‘idir.

Abu Hurayra:

—   Bandaning Allohga eng yaqin bo‘lgan chog‘i sajda qilayotgan chog‘idir. Sajda paytida ko‘p duo o‘qing.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 29 Yanvar 2009, 14:44:57
NAMOZ O’QIMAGANNING JAZOSI

Alloh jahannam ahlidan xabar berib aytdiki:

—   (Ular do‘zax ahliga): «Sizlarni nima Saqorga kiritdi?» (deganlarida), ular ayturlar: «Bizlar namoz o‘qiguvchilardan bo‘lmadik, miskin-bechoraga taom beruvchi ham bo‘lmadik. Bizlar (botil-behuda so‘zlarga) sho‘ng‘iguvchi kimsalar bilan birga sho‘ng‘ir edik (ya’ni Qur’on va payg‘ambar xususida tuhmat-yolg‘onlar to‘qir edik). (Muddassir surasi, 42-45 oyatlar)

Imom Ahmad qayd etadi:

—   Mo‘min bilan iymonsiz orasida «namozni tark etish» bor.

Muslim qayd etadi:

—   Mo‘minlik bilan kufr yoki shirk orasida «namozni tark etish» bor.
Abu Dovud va Nasoiy (to‘laroq aytilishi Hofiz Abu Nasoiy, «Sunan» («Mujtabo» ham deyiladi) nomli hadis kitobining muallifi, «Kutubi sitta»ning oltinchisi. Vafoti h. 303 y) qayd etadilar:

—   Bandasi bilan kofirlik orasida faqatgina «namozni tark etish» bor.

Termiziy va boshqa hadischilar rivoyat qiladilar: Rasululloh (s.a.v.) aytdilarki:

—   Men bilan ularni bir bitimga keltiradigan narsa namozdir. Kim namozni tark etsa, kofirlik sari yuz burgan bo‘ladi.

Islomning uch dasturi bor, Dinning tamoyili shular ustiga qurilgan. Kim shu asoslardan tashqari chiqsa, bu bilan u kofirlikka qarab ketgan bo‘ladi:

1   - Qonni (odam o‘ldirishni) halol hisoblasa;
2   - Allohdan boshqa iloh yo‘qligiga guvohlik (shahodat) bermasa;
3   - Farz bo‘lgan namozni va ro‘zani inkor etsa.

Tobaroniy va boshqa muhaddislar qayd etadilar va Uboda ibn Sobitdan (sahoba hadischilardan. Ko‘p rivoyatlarga aniqlik kiritgani naql qilinadi) — Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qiladilar:

— Payg‘ambar do‘stim (s.a.v.) menga yetti narsani o‘gitladi:

1- Kesilsangiz, yoqilsangiz, osilsangiz ham Allohga hech bir narsani sherik qilib ko‘shmang.

2   - Qasddan namozni tark etmang. Kim qasddan namozni. tark etsa, «Islom ummati»dan chiqadi.

3   - Ma’siyatga (gunoh ishlarga) yaqin yo‘lamang. Ma’siyat Allohning g‘azabiga sabab bo‘ladi.

4   - Mayxo‘rlik qilmang. Zero ichkilik har yomonlikning boshidir.

5   - Ota-onangizga qarshi bormang. Hatto oilangizdan, mol-mulkingizdan voz kechishni buyursalar ham...

6   - Jang maydonidan qochmang, butun o‘rdu qirilib, yolg‘iz boshingiz bilan qolsangiz ham...

7   - Oila a’zolaringizni izzat-ikrom qiling. Yeganlaringizdan yediring. Ularga qo‘l ko‘tarmang. Ularni Allohdan qo‘rqiting.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 29 Yanvar 2009, 14:45:55
Tobaroniy qayd etadi:

— Omonatga rioyat qilmaganning iymoni yo‘qdir. Nopok kishining namozi qabul bo‘lmaydi. Namozi yo‘qning dini yo‘q. Dinda namozning o‘rni vujudda boshning o‘rni kabidir.

Bazzor, boshqa muhaddislar va olimlar qayd etadilar va ibn Abbosdan - Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qiladilar:

Ibn Abbos deydiki:

—   Ko‘z og‘rig‘i bo‘lib qoldim. Menga: «Seni davolaymiz. Bir necha kun namozni tark etasan!» deyishdi. Men: «Yo‘q!» dedim. Chunki Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilarki:

—   Kim namozni tark etsa, Alloh huzuriga borganda, Uni g‘azablangan holda ko‘radi.
Abu Nu’aym (to‘liq ismi Abu Nu’aym Isfaxoniy, Hadis olimlaridan. «Al-Mavzuot al-Kubro» asarining muallifi. Yashagan yillari h. 336-430) derki:

—   Kim qasddan namozni tark etsa, Alloh uning nomini jahannamliklar qatorida jahannamning eshigiga yozib qo‘ygan bo‘ladi.

Tobaroniy va Bayhaqiy qayd etadilar:

—   Kim namozni tark etsa, oila a’zolariga va moliga yetishmovchilik keltiradi.
Imom Ahmad qayd etadi:

-   Alloh Islomiyatda to‘rt narsani farz qildi. Kim bu xo‘rtdan uchtasini ado etsa, unga hech bir foyda tegmaydi. Hatto hammasini ado etsa ham, unga foydasi tegishi dargumon. Bular: namoz, zakot, ramazon ro‘zasi va haj.

Alloh buyurdiki:

-   So‘ng ularning ortidan namozni zoe qiladigan va shahvatlarga beriladigan kimsalar o‘rinbosar bo‘ldilar. Endi u (o‘rinbosar)lar albatta yomonlikka (ya’ni yomon jazoga) yo‘liqurlar. (Maryam surasi, 59-60-oyatlar)

Magar iymon keltirib, yaxshi amallar qilgan zotlargina (azobga duchor qilinmaslar). Bas, ular jannatga kirurlar va ularga biron zulm qilinmas.

Ibn Mas’ud deydiki:

-   Oyatdagi «zoe qiladigan» kalimasi faqatgina «tark qiladigan» ma’nosida emas. Ayni zamonda «kechiktirish, namozni vaqtida o‘qimaslik» ma’nosida ham keladi...
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 29 Yanvar 2009, 14:48:03
Ilg‘or tobeinlardan Said ibn Musayyab deydiki:

—   Oyatdagi «zoe qiladigan» kalimasining tafsiri shundaydir:

Peshin namozini vaqtida o‘qimay asr paytigacha orqaga surish; Asr namozini vaqtida o‘qimay shom namozi vaqtigacha orqaga surish; Shom namozini xuftongacha, xuftonni bomdod namozi vaqtigacha surish! Kim namozlarini uzluksiz ravishda shunday orqaga surishlarda davom etsa va bu xatosini tuzatmasdan burun o‘lib qolsa, Alloh uni «g‘oyya» bilan jazolaydi. G’oyya — jahannamning beshinchi tabaqasidagi juda qo‘rqinchli chuqurning oti. Ichiga tushgan kishining undan qutulib chiqishi oson emas.
Yana Alloh buyurdi:

—   Ey mo‘minlar, na mol-dunyolaringiz va na bola-chaqalaringiz sizlarni Allohning zikridan (ya’ni Allohga ibodat qilishdan) yuz o‘girtirib qo‘ymasin (chalg‘itmasin)! Kimki shunday qilsa, bas, ana o‘shalar ziyon ko‘rguvchi kimsalardir! (Munofiqun surasi, 9-oyat)
Bir guruh mufassirlar derlarki:

—   Oyatdagi «Allohning zikri»dan kuzatilgan maqsad besh vaqt namozdir. Kim namoz vaqtida molining sotilishi, Qilayotgan ishi yoki bola-chaqasi bilan o‘ralashsa, u ziyon ko‘ruvchilardan biri bo‘lib qoladi. Shuninguchun payg‘ambarimiz — unga Allohning salomi bo‘lsin - bildirdilarki:

-   Qiyomat kuni bandasi birinchi bo‘lib namozga oid amali yuzasidan so‘roq qilinadi. Agar namozi to‘la-to‘kis va qusursiz chiqsa ziyondan qutuladi. Yo‘q. Namozi chalakam-chatti va qusurli chiqsa ziyonga uchraydi.

Alloh buyurdi:

-   Bas, namozlarini «unutib» qo‘yadigan kimsalar bo‘lgan «namozxon»larga halokat bo‘lgay. (Mo’uvn surasi, 4-5-oyat)

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bu oyatning tafsiri borasida aytdilar.

-   Ular namoz vaqtini orqaga surganlardir.

Imom Ahmad Tobaroniy va ibn Hibbonning qayd etishlaricha, Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bir kun namozdan so‘z yuritib aytdiki:
-   Kim namozni to‘g‘ri-durust va to‘la-to‘kis ado etsa, qiyomat kunida bu namoz uning uchun bir nur, hujjat va bir najot bo‘ladi. Kim namoz o‘qimasa, uning nuri bo‘lmaydi, uning hujjati bo‘lmaydi va unga najot ham bo‘lmaydi, Qiyomat kuni Qorun (payg‘ambar Muso alayhissalom davrida yashagan va mol- dunyosi bilan mag‘rurlanib ketib haddidan oshgan. Haq taoloning zakot berishga oid amrini tinglamagandan keyin Hz. Muso duosi bilan yer yutgan boylardan), Fir’avn (Misrda Hz. Muso davrida Allohga isyon etib, ilohlik da’vosida bo‘lgan, Muso payg‘ambarga ishonmagan hukmdor), Homon(Fir’avnning vaziri) va Abu ibn Xolaf (islomga qarshi kurashgan johillardan) bilan birga bo‘ladilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 29 Yanvar 2009, 14:48:39
Ba’zi olimlar derlarki:   

Namozini ado etmagan kishilar yuqorida nomlari sanalgan kishilar bilan birga hashr qilinadilar.
Chunki:

1.   Moli bilan mashg‘ul bo‘lgan odam namozini ado etmasa, Qorunga (Muso alayhissalom davrida yashagan va mol-dunyosi bilan mag‘rur bo‘lib, haddidan oshgan, Haq taoloning zakot amriga quloq solmagan va Muso alayhissalomning duosidan keyin moli bilan birga halokatga uchragan boylardan biriga) o‘xshaydi va u bilan birga hashr qilinadi (tiriltiriladi).
2.   Mulki bilan mashg‘ul bo‘lib namozini ado etmasa, Fir’avn (Muso alayhissalom davrida Allohga isyon qilib, ilohlikni da’vo qilgan, Muso payg‘ambarga ishonmagan Misrlik shoh)ga o‘xshaydi va u bilan birga hashr qilinadi.
3.   Amali-mansabi bilan mashg‘ul bo‘lib namozini ado etmasa, Homon (Fir’avnning vaziri)ga o‘xshaydi va u bilan birga hashr qilinadi.
4.   Tijorati bilan mashg‘ul bo‘lib namozini ado etmasa, Makka kofirlarining boy tijoratchisi Abu ibn Xolafga o‘xshaydi va u bilan birga hashr qilinadi.
Sa’d ibn Abu Vaqqosdan (sahoba faqihlardan) rivoyat qilinadi:

—   Payg‘ambar alayhissalomdan: «Namozlarini «unutib» qo‘yadigan «namozxonlar» oyati to‘g‘risida so‘radim. Bildirdilarki:

—   Ular namoz vaqtlarini suradigan kimsalardir.

Hokim qayd etadi:

—   Kim uzrsiz holda ikki ayri-ayri vaqtning namozini bir orada ado etsa, katta gunohlarning eshiklaridan bir eshikka kelgan bo‘ladi.

Buxoriy, Muslim va boshqalarning hadis kitoblarida qayd etilishicha:

—   Asrni qazo qilib qo‘ygan odamning oila a’zolari va mol-dunyosiga zarar yetganday bo‘ladi. Muslim va Nasoiy qayd etadilar:

—   Bu asr namozi sizlardan oldingilarga ham farz qilingandi, lekin ular asr namozini ado qilishni o‘rniga qo‘yolmadilar. Bugun sizlardan kimingiz uni hech tark etmay, to‘la-to‘kis (chinakamiga) ado etsa, unga ikki ajr-mukofot bordir.

Imom Ahmad, Buxoriy va Nasoiy qayd etadilar:

-   Kim asr namozini tark etsa, amali zoe ketadi.

Tobaroniy va Imom Ahmad qayd etadilar:

-   Kim asr namozini quyosh g‘urubigacha (botish boshlanishigacha) kechiktirsa, go‘yo oila a’zolarini va molini yo‘qotganday zarar ko‘rgan bo‘ladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 29 Yanvar 2009, 14:49:41
Buxoriy qayd etadi va Samura ibn Jundabdan (sahoba, roviylardan. O’limi h. 60 y) naql qiladi:
—   Payg‘ambarimiz — Unga Allohning salomi bo‘lsin! —tez-tez suhbatdoshlaridan: «Tush ko‘rganlar bormi orangizda?» - deya so‘rar va Allohning anglatilishini tilagan qissasini bizga tushuntirar edi. Bir kun yana bomdod namozidan keyin: «Tush ko‘rganlar bormi?» dedi. Biz: «Yo‘q!» — dedik. U Zot (s.a.v.) dediki:

—   Bu kecha men tush ko‘rdim, tushimda ikki kishi keldi. Meni qo‘limdan olib: «Yur!» - deyishdi. Ular bilan yurib ketdim. Yo‘lda ikki odamga duch keldik. Biri yonboshlab yotardi. Ikkinchisi oyokda turar va qo‘liga kattakon tosh ko‘tarib olgan edi. Bu toshni u chirpirak qilib aylantirib, yotganning boshiga urib yorar, keyin yana toshni aylantira boshlar edi. yorilgan bosh to avvalgi holiga kelguncha, tosh chir-chir aylanaverar, keyin yana boshga kelib urilib, uni qaytadan yorardi. Bu ish shu tariqa davom etar edi. Men meni olib kelganlarga:

—   Subhanalloh, bu nima? — dedim. Ular menga:

—   Yur, ketdik! — deyishdi. Yurib ketdik. Bir yerda ikki odamga duch keldik. Biri o‘tiribdi, ikkinchisi tik turibdi, turganning qo‘lida temir changagi bor edi. U changakni o‘tirganning og‘ziga tiqib, bo‘ynidan chiqarar, so‘ng og‘iz-burnini tilka-pora qilib, changakni sug‘urib olardi. So‘ngra u changagini o‘tirganning goh qulog‘iga, goh ko‘ziga tiqardi. Bu asnoda og‘iz-burun eski holiga kelar va tik turgan kishi temir changagini yana o‘tirgan kishining og‘ziga tiqib sug‘urishda davom etar edi. Men meni olib kelganlarga:

—   Subhanalloh, bu nima?! — dedim. Ular menga:

-   Yur, yur, ketdik! — deyishdi. Bir joyga yetganda, biz og‘zi tor, tubi keng, tandirsiymon chuqurlik ustidan chiqdik. Uning ichida olov yonardi. U alangalanganda, chuqurda o‘tinga o‘xshab yonayotgan bir to‘da odam chuqurning og‘zigacha uchib chiqar, olov pasayganda, yana chuqur tagiga tushib ketar edi. Bular yalang‘och erkak va xotinlar edi. Men kuzatuvchilarimdan:

—-Bular kimlar? - deb so‘radim. Ular menga:

— Yur, yur, ketdik!.. — deyishdi. Yurib ketdik. Bir qon daryosi bo‘yiga borib qoldik. Daryoda bir odam turibdi, qirg‘og‘ida boshqa bir odam: uning atrofiga bir to‘p tosh yig‘ilgan... Daryodagi odam qirg‘oqqa chiqaman desa, qirg‘oqdagisi uning og‘ziga tosh bilan urib, daryoga qaytarib tushirib yuborardi. U yana chiqaman desa, tag‘in urib tushirib yuborardi. Va shu tariqa azoblash davom etardi. Men meni olib kelganlarga:

—   Bu nima? — dedim. Ular menga:

-   Yur, yur, ketdik.. - deyishdi. Yurib ketdik. Biz bu gal yam-yashil bir bog‘ oldidan chiqib qoldik. Bog‘dagi katta bir daraxt tagida bir chol va bir to‘da bolalar o‘tirishar edi. Undan tashqari bir o‘zi o‘t yoqib o‘tirgan yana bir kishi ham bor edi. Men:

—   Bu nima? Kim bular? — dedim. Ular menga:

—   Yur, yur, ketdik!.. — deyishdi. Yurib ketdik. Yanada azamat bir daraxt oldidan chikdik. Bu qadar mahobatli, bu qadar go‘zal daraxtni umrimda ko‘rmagandim. Menga:

—   Daraxtga chiq! — deyishdi. Birga daraxtga chiqdik. U yerda, oltin va kumush g‘ishtlardan qurilgan bir uy bor edi. Eshigini taqillatdik. Eshik ochildi, kirdik. Bizni bir to‘da kishilar kutib olishdi. Badanlarining yarmi men ko‘rgan go‘zal narsalarning eng go‘zali singari edi, qolgan yarmi men ko‘rgan xunuk narsalarning eng xunugi singari edi. Meni olib kelganlar ularga dedilarki:

—   Boringlar. Anov daryoga sakranglar!

Mundoq qarasam, qarshimda suvi tiniq bir daryo oqmoqda. Odamlar yugurib ketdilar va daryoga sakrab tushib, cho‘mildilar, so‘ngra yana bizning yonimizga qaytib keldilar. Endi ularning yarim xunukliklari qolmagan, butunlay go‘zal va komil qiyofaga qaytgandilar. Meni olib kelganlar menga dedilarki:

—   Bu — ADN JANNATIDIR. Bu esa Sizning maqomingizdir.

Boshimni ko‘tarib osmonga qaradim. Yuqorida oppoq bulutga o‘xshash bir ko‘shk ko‘rindi. Meni keltirganlar:
—   Mana shu sizning maqomingiz! - deyishdi. Men:
—   Alloh sizlarga barakot bersin, meni o‘z holimga qoldiring. U yerga kirib ko‘ray! — dedim.

Dedilar:

—   Endi bo‘lmaydi. Keyin kirasiz! Men dedim:
—   Men shomdan buyon ko‘p g‘aroyib narsalar ko‘rdim. Nima edi u ko‘rganlarim?
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 29 Yanvar 2009, 14:50:25
Ular:

—   Aytib beramiz! — deyishdi. Keyin hammasini sharhlab berishdi:
1.   Boshiga tosh urilayotgan birinchi ko‘rgan odamingiz Qur’on o‘qigan bo‘lsa ham unga amal qilmagan va farz bo‘lgan namozdan g‘ofil qolgan bir kishi edi.
2.   Og‘ziga temir changak tiqilayotgan odam g‘irt yolg‘onchi bo‘lib, uyidan chiqqan zahoti yolg‘on so‘zlaydigan va bu yolg‘onni to‘rt tarafga yoyib yuboradigan kishi edi.
3.   Tandirsimon chuqurda ko‘rganingiz yalang‘och erkaklar va xotinlar zinogar buzuqlar edi.
4.   Daraxtga yaqin joyda olov yoqib o‘tirgan yot kishi: «Jahannam» soqchilarining boshlig‘i edi.
5.   Azim daraxt tagida o‘tirgan chol Ibrohim alayhissalom edi. Yonidagi bolalar esa, odamlarning norasida yoshda vafot etgan bolalari edi.

(Shu yerga kelganda ba’zi musulmonlar so‘rashdi):

—   Ey Allohning Rasuli! Butparastlarning bolalarimi? Rasululloh (s.a.v.):

—   Ha, butparastlarning bolalari! — dedi.

6.   Qon daryosidagi odam - foiz bilan xalqning qonini so‘rib yotgan kishi edi (ya’ni sudxo‘r).
7.   Badanlarining bir qismi bag‘oyat go‘zal, qolgan qismi bag‘oyat xunuk bo‘lganlar esa, ba’zan yaxshi amal, ba’zan yomon amal qilgan yushsalardir. Alloh ularga yomon amallari uchun jazo berdirishdan voz kechdi.

Bu hadisning davomi sifatida Bazzorda shu parcha keltirilgan:

-   So‘ngra Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bir to‘da kishilarga duch keldi. Ularning boshlarini ham toshlar bilan urib parchalayotgan edilar, Payg‘ambarimiz (s.a.v.) savol berganlarida shunday javob olganlar:

-   Ular kadga aqllari bilan namozni og‘ir deb topgan kishilar edi!

Ibn Moja qayd etadi!

-   (Alloh buyurdi): Sening ummatingga (Ey Muhammad) besh vaqt namezni farz qildim va va’da etdimki, kim bu besh vaqt namozni o‘z vaqtida to‘la-to‘kis ado etsa. uni jannatga qo‘yaman. Kim bu besh vaqt namozni o‘z vaqtida ado etmasa, unga hech bir va’dam, hech bir ta’minotim yo‘q.
Imom Ahmad va Hakim qayd etadilar:

-   Kim zimmasida namozning haq va vojibligini bilsa hamda uni qusursiz holda ado etsa, jannatga kiradi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 29 Yanvar 2009, 14:51:02
Termiziy, Nasoiy va ibn Moja qayd etadilar:

-   Qiyomat kuni kishining so‘roqqa tutiladigan ilk amali namozdir. Agar namozga oid hisoboti to‘la-to‘kis va qusursiz bo‘lsa, najot topadi. Yo‘q, agar namozga oid hisoboti chala-chulpa va qusurli chiqsa, ziyonga uchraydi (ziyon ko‘radi). Farz namozlari chala va qusurli chiqqan taqdirda Alloh buyuradi:

—   Tekshirib ko‘ringlar-chi, bandamning nafila ibodatlari bormi? Bor bo‘lsa, bu kamchiliklarning o‘rnini qoplanglar!

Namoz masalasi shu tariqa hal etilgandan keyin ayni usulda boshqa amallariga o‘tiladi.

Nasoiy qayd etadi:

—   Qiyomat kuni insonlar dastavval namoz masalasida so‘roq qilinadi. Undan keyingi birinchi hukm esa sadaqalar, muhtojlarga berilgan in’omlar xususida bo‘ladi.

Imom Ahmad, Abu Dovud, Nasoiy, ibn Moja va Hakim qayd etadilar:

—   Qiyomat kuni kishi eng oldin amallardan namoz masalasida hisob beradi. Agar namozi to‘la-to‘kis bo‘lsa, bu to‘la-to‘kis deb yozib qo‘yiladi. Agar namozi to‘la-to‘kis ado etilmagan bo‘lsa, Alloh farishtalariga derki:

—   Qaranglar! Bandamning nafila ibodatlari ichida namozni qoplasa bo‘ladiganlari bormi? Bor bo‘lsa, o‘shalar bilan to‘latinglar.

Keyin zakotga o‘tadilar. Ana undan keyin navbati bilan barcha amallarini shunday muomala bilan ko‘rib chiqadilar.

Tayolisiy (to‘liq ismi Abu Dovud at-Tayolisiy, «Musnad» yozgani ma’lum. Vafoti - h. 204 y) va Tobaroniy qayd etadilar: Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytdilar:

—   Jabroil Allohtomonidan mening oldimga keldi. Dediki:
—   Ey Muhammad, Alloh buyurdiki: «Ummatingga besh vaqt namozni farz qildim...»
Bayhaqiy qayd etadi:

—   Namozning mezoni bor. Chinakamiga ado etgan kishi chinakamiga ajr-mukofotini oladi.
Daylamiy («Musnad ul-Firdavs» nomli hadis kitobini yozgani ma’lum, ammo ko‘p hadislarining sanadlari zaif) derki:

—   Namoz shaytonning yuzini qora qiladi, sadaqa belini sindiradi. Alloh uchun sevishmak va Alloh uchun ilmga berilmak shaytonning o‘qini zoe ketkazadi. Mana shularni qilsangiz, u sizdan"— quyosh chiqqan joyidan uzoqlashgani kabi uzoqlashadi.

Termiziy, ibn Habbon va Hakim qayd etadilar:

—   Allohdan qo‘rqing. Besh vaqt namozni ado eting. Ramazon ro‘zasini tuting. Molingizning zakotini bering. Amirlaringizga itoat eting (Shunday qilsangiz). Rabbingizning jannatiga kirasiz.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 29 Yanvar 2009, 14:52:02
Buxoriy, Muslim, Imom Ahmad, Abu Dovud va Nasoiy qayd etadilar:

—   Menimcha, amallarning eng go‘zali vaqtida o‘qilgan namoz, keyin ona-otaga yaxshilik, so‘ng Alloh yo‘lida jihoddir.

Bayhaqiy qayd etadi va Hz. Umardan rivoyat qiladi:

—   Payg‘ambarimizga (s.a.v.) bir odam keldi va: «Ey Allohning Rasuli, islomiyatda Allohning nazdida qaysi amal sevimliroq?» - dedi.

Rasululloh (s.a.v.) buyurdilar:

—   Vaqtida o‘qilgan namoz!.. Kim namozni tark etsa, uning dini yo‘q. Namoz dinning ustunidir.
Mana shuning uchun ham Hz. Umarga suiqasd qilinganda, u o‘ziga:

—   Namoz! Ey mo‘minlarning xalifasi, namoz! - deb xitob qildi va:

—   Naqadar go‘zal narsa namoz! Namozni ado qilmaganning islomiyatda nasibi yo‘q! — deb namoz o‘qiy boshladi. Va yarasidan qon oqayotganiga qaramay, namozini oxiriga yetkazdi.
Zahabiy (to‘liq ismi Shamsiddin Muhammad ibn Ahmad ibn Usmon az-Zahabiy. Taniqli hadis tafsirchilaridan. Vafoti - h. 748 y. G’azzoliy 450-505 yillarda yashagan, bu paytda Zahabiy hali tugilmagan ham edi. G’azzoliy o‘z kitobida Zahabiydan parcha keltira olmas edi. Yuqoridagi iqtibos keyingi kotiblar tomonidan «Mukoshafat-ul Qulub»ga qo‘shilgan bo‘lishi kerak) rivoyat qiladi:
Alloh Rasuli (s.a.v.) marhamat qildilar:

—   Kishi namozini vaqtida birinchi bo‘lib boshlaganda, u namoz Osmoni falakka chiqadi. Uning bir nuri bo‘ladi. Bu namoz Arshgacha yuksaladi va u yerda qiyomatgacha egasi uchun istig‘for qiladi va deydi:

—   Sen meni o‘z vaqtida ado etib qanday muhofaza qilgan bo‘lsang, Alloh ham seni shunday muhofaza etsin!

Agar kishi namozni kechiktirib o‘qisa, u namoz ham ko‘kka chiqadi. Lekin unda bir qorong‘ilik bo‘ladi. Samoning so‘ngiga borar-bormas eski va chuvrindi libosdan butunlay yaroqsiz holga keladi. Shunisi bilan egasining yuziga uriladi.

Abu Dovud qayd etgan bir hadisga ko‘ra, Payg‘ambarimiz (s.a.v.): «Alloh uch kishining ibodatini qabul etmas», deb buyurdilar va: «Vaqti o‘tgandan keyin o‘qilgan namoz»ni shular orasida zikr etdilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 29 Yanvar 2009, 14:52:34
Yana rivoyat qilingan bir hadisda shunday buyurilgan:
Kim besh vaqt namozni to‘la-to‘kis va qusursiz o‘qisa, Alloh unga besh xil in’om ato etadi:
1.   Alloh undan tirikchilik tashvishini olib tashlaydi.
2.   Qabr azobini olibtashlaydi.
3.   Amal daftarini o‘ng tarafdan berdirtiradi.
4.   Sirot ko‘prigidan qo‘rqmay, jadallab o‘tadigan qiladi.
5.   Savol-javobsiz jannatga o‘ta oladi.

Kimki namozni mensimasa va ado etmasa, uni o‘n besh narsa bilan jazolantiradi. Bulardan beshtasi dunyoda, uchtasi o‘lim chog‘ida, uchi qabrda, uchi qabrdan turayotganda amalga oshiriladi.
Dunyoda ko‘radigan jazolari:

1.   Umrining barakasi bo‘lmaydi.
2.   Yuzidan nuroniylik siymosy olib tashlanadi.
3.   Alloh qilgan amallarining ajrini bermaydi.
4.   O’qigan duosi qabul bo‘lmaydi.
5.   Solihlarning duosiday duo unga nasib bo‘lmaydi. O’lim onida oladigan jazolari:
1.   Xor bo‘lib o‘ladi.
2.   Ocho‘ladi.
3.   Tashnalikda o‘ladi. Butun dunyo dengizlarining suvi ichirilsa ham chanqog‘i qonmaydi.

Qabrda ko‘rinadigan musibatlari:

1.   K,abr unga torlik qiladi. Qovurg‘a suyaklari siqiladi.
2.   Qabrida olov yoqiladi va olovning cho‘g‘lari toshga aylanadi.
3.   Qabrida ShUJO degan vishillagan shiddatli bir ilon unga xuruj qiladi. Bu ilonning ko‘zlari olovdan, tirnoqlari temirdandir. Har tirnog‘ining uzunligi bir kunlik masofaday keladi. O’lik bilan gaplashadi. Deydiki:

-   Men QUDRATLI ShUJOman (Ovozi qo‘rqinchli, qaldiroqqa o‘xshaydi). Yana deydiki:
—   Rabbim menga sen o‘qimagan bomdod namozining jazosi sifatida to quyosh chiqquncha seni urishim kerakligini buyurdi. Sen o‘qimagan peshin namozining jazosi sifatida seni peshindan asr vaqtigacha, sen o‘qimagan asr namozining jazosi sifatida asrdan shomgacha, sen o‘qimagan shom namozining jazosi sifatida shomdan xuftongacha, sen o‘qimagan xufton namozining jazosi sifatida xuftondan tonggacha urishim kerakligini buyurdi.

Ilon har gal urganida uni yetmish yerning ichiga kiritib yuboradi. Bu azob qiyomatgacha shunday davom etadi.

Qabrdan turg‘izilayotganda u duchor bo‘ladigan azob-uqubatlar:

1.   So‘roq qattiq bo‘ladi.
2.   Allohni qahrli holda ko‘radi.
3.   Jahannamga kiradi. Boshqa bir rivoyatga ko‘ra, namozni mensimay, uni ado etmagan kishi qiyomat mahshariga manglayida uch satr yozuv bilan keladi.

Birinchi satrda shunday yozilgan bo‘ladi:

—   Ey, Allohning haqqini zoe etgan! Ikkinchi satrda shunday yozuv bo‘ladi:
—   Ey, Allohning g‘azabiga uchragan! Uchinchi satrda esa shunday bo‘ladi:
—   Sen dunyoda Allohning haqqini qanday zoe etgan bo‘lsang, bugun uning rahmatidan shunday mahrumsan!

Hadisda zikr etilgan sanoq o‘n beshga yetmadi, o‘n to‘rtda qoldi. Ehtimol, hadisni rivoyat qilgan kishi birini unutgandir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 31 Yanvar 2009, 12:00:22
Ibn Abbosdan naql etiladi:

—   Qiyomat kuni bo‘lganda bir odam keltiriladi. Allohning huzurida turg‘iziladi. Alloh uni jahannamga otishlarini amr etadi. U kishi so‘raydi:

—   Nechun, yo Rabb? Alloh aytadi:
—   Namozni orqaga tashlaganing uchun!

Bir rivoyatga ko‘ra, Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bir kun hamsuhbatlariga shunday dedi:

—   Yo Allohim, bizlarni qaroqchi - mahrum sifatida chaqirma! — deb duo o‘qinglar.

So‘ngra Rasululloh (s.a.v.):

—   Bilasizlarmi, qaroqchi — mahrum kim? — deb so‘radi. Sahobalar:
—   Kim u, ey Allohning Rasuli? — dedilar. Rasululloh (s.a.v.) javob berdi:
—   Namozni tark etgan odam!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 31 Yanvar 2009, 12:01:13
JAHANNAM VA JAHANNAM AZOBI

Alloh bildirdi:

—   Uning yetti darvozasi bo‘lib, har bir darvozadan ularning bir to‘dasi kirur. (Hijr surasi, 44-oyat) Ibn Jurayx (Makkada hadis ishlarini tartibli yo‘lga qo‘ygan, ayniqsa, hadisdagi so‘zlarga aniqlik kiritishda katta xizmati bo‘lgan va o‘zi ham hadislar rivoyat qilgan odamlardan. Ibn Jurayh kitob ham yozgan. Vafoti h. 150 y) deydi:

—   Jahannamning yetti qavati bor. Bular: Jahannam, Lazzo, Xutoma, Sayir, Saqar, Johim va Hoviyadir.

Oyatning tafsiri shunday:

—   Alloh shaytonga va havoyi nafsiga ergashganlarni yetti guruhga ajratadi. Har bir guruhni jahannamning bir qavatiga joylaydi. Insonlarni bunday guruh-guruhlarga bo‘lishining sababi shu:

—   Kufr va gunohlar darajalariga ko‘ra xilma-xildir. Kufr va gunohlar mana shunday turli darajalarga bo‘lingani kabi kofirlar va gunohkorlarning jahannamdagi darajalari ham turlichadir.

Insonning ko‘z, quloq, til, me’da, jinsiy a’zo, qo‘l va oyoqdan iborat yetti a’zosi bo‘lganiday, jahannamning yetti darvozasi borligi to‘g‘risida ham fikrlar aytilgan. Chunki butun gunoxlar shu yetti a’zo tomonidan yuzaga keltiriladi.

Hz. Ali — Alloh undan rozi bo‘lsin - shunday deydi:

—   Jahannamning qavatlari yettita va ustma-ust. Oldin birinchisi to‘ldiriladi, keyin ikkinchisi, so‘ngra uchinchisi...

Buxoriy, undan tashqari, Termiziy ham, hadisning tarixini qayd etgan holda ibn Umardan rivoyat qiladilar: Alloh Rasuli (s.a.v.) aytdilarki:

—   Jahannamning yetti eshigi bor. Bulardan biri — ummatimga qilich urganlar uchundir.

Tobaroniy «Avsat»da qayd etadi:

—   Bir kun Jabroil alayhissalom avvalroq tashrif buyurib, zamon va makondan tashqarida Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ga duch keldi. Payg‘ambarimiz(s.a.v.) oyoqqa turdilar va:

—   Ey Jabroil! — dedilar: — Menga nima bo‘layotir, seni ranging o‘zgargan holda ko‘rmokdaman!

Jabroil javob berdi:

—   Alloh jahannam qo‘ruqlariga (puflagichlariga) buyruq bermaganida kelmasdim.
Rasul (s.a.v.) dedi:

—   Ey Jabroil, menga jahannam nimaligini tushuntir!

Jabroil tushuntirdi:

-   Alloh olov yoqilishini buyurdi. Ming yil yoqilib jahannam bo‘ldi. Ya’ni shundayki, olov oppoq holga keldi. So‘ngra yana buyurdi, yana ming yil yoqildi, olov qip-qizil bo‘ldi. So‘ngra tag‘in buyurdi, ming yil yana yoqiddi, qop-qora bo‘ldi. U endi tim qorong‘ilikdir. Endi yolqinlardan nur taralmaydi, ayni chog‘da olovlari ham aslo o‘chmaydi. Seni payg‘ambar qilib yuborganga qasamki, jahannamdan bir igna teshigichalik tuynuk ochilsaydi, butun yer yuzidagilar muqarrar o‘lardi. Seni haq-payg‘ambar qilib yuborganga qasamki, agar jahannam soqchilaridan bir nafari dunyodagilarga ko‘rinsaydi, butun yer yuzidagilar uning badbashara qiyofati va sassiq hidi tufayli o‘lardilar. Seni haq-payg‘ambar qilib yuborganga qasamki, agar jahannam ahlining kishanlaridan bir dona halqasi - bular qandayligi Allohning kitobi Qur’onda tavsiflangan - dunyo tog‘lari ustiga qo‘yilsa, ularni yer ostiga cho‘ktirib yuborardi. Tog‘lar uning og‘irligini aslo ko‘tara olmasdi. Gap shu yerga kelganda Payg‘ambarimiz (s.a.v.) dedilarki: —"Yetar, ey Jabroil! Yana gapirsang yuragim yorilib o‘laman!

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) Jabroil alayhissalomga qaradilar. U yig‘lar edi. Shunda Rasululloh (s.a.v.) dedilar:

—   Sen ham yig‘laysanmi, ey Jabroil! Holbuki, sen Allohning makonidasan, o‘sha yerda istiqomat qilasan!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 31 Yanvar 2009, 12:01:49
Jabroil alayhissalom javob berdi:

—   Mening nimam borki, yig‘lamay!.. Men ko‘proq yig‘lashga loyiqman; Allohning nazdida shu hozirgi holimdagidan boshqacha bo‘lishi ham mumkin. Oxir-oqibatda Iblisning kuni mening ham boshimga tushmasmikin, degan xavotir ta’qib etadi; axir, u farishtalar toifasidan edi-ku. Horut va Morut mubtalo bo‘lgan musibatga men ham mubtalo bo‘lmayman, deb aytolmayman. Bilmayman, kelajakda boshimga nimalar tushadi...

Bu asnoda, endi Rasul alayhissalom yig‘ladilar. Jabroil ham yig‘ladi. Bu yig‘lashlari hadeganda hech tinadiganga o‘xshamasdi.

Bu orada bir ovoz eshitildi:

— Ey Jabroil! Ey Muhammad! Alloh sizlarni gunoh qilishdan saqlaydigan bo‘ldi!..
Shu ovoz eshitilganda Jabroil alayhissalom g‘oyib bo‘lib ketdi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ham zamon va makonga qaytdilar. Bir guruh ansorlarga duch keldilar. Ular kulib o‘ynashayotgan edi.
Payg‘ambar alayhissalom:

—   Kulyapsizlarmi? Holbuki orqangizda jahannam bor! - dedilar. So‘ng ilova qildilar:
—   Agar mening bilganimni bilsaydingiz, oz kulib, ko‘p yig‘lar edingiz. Yegan-ichganlaringiz ichingizga tushmas edi. Tog‘larga chiqib Allohga yolvorardingiz.

Bu asnoda yana bir ovoz eshitildi:

—   Ey Muhammad, bandalarimni umidsizlantirma! Men seni xushxabarchi qilib jo‘natdim. Mushkullantiruvchi qilib jo‘natmadim!

Shunda Payg‘ambarimiz — alayhissalom - buyurdilarki:

—   To‘g‘rilikka o‘raling, ifrot va tafritdan (haddan oshish va sustlikdan) saqlaning.
Imom Ahmad qayd etadi:

Rasul alayhissalom Jabroilga dediki:

—   Menga nima bo‘lyapti, Mikoilni hech kulayotgan holda ko‘rmayman?

Jabroil javob berdi:

—   U jahannam yaratilgandan beri biron marta ham kulmadi!

Muslim qayd etadi: Rasululloh (s.a.v.) bildirdilar:

—   Qiyomat kuni jahannam yetmish ming tizginda keltiriladi. Har tizginni yetmish ming farishta ushlab tortadi.

Abu Dovud, Nasoiy va Termiziy qayd etadilar:

—   Alloh jannat va jahannamni yaratgan vaqtda Jabroil alayhissalomni jannatga yubordi va:
—   Jannatni va jannat ahli uchun tayyorlaganlarimni ko‘r! - dedi.

Jabroil keldi, jannatni va jannat ahli uchun tayyorlangan narsalarni ko‘rdi va orqasiga qaytib borib:
—   Izzating haqqi aytamanki, uni eshitgan har qanday kimsaning u yerga kirgisi keladi! - dedi.
Alloh jannatga amr berdi. Jannat ko‘ngilni aynituvchi narsalar bilan o‘raldi. So‘ngra Alloh Jabroil alayhissalomga:

-   Yana bor. Jannat ahli uchun tayyorlaganlarimni ko‘r! —dedi.

Jabroil ketdi. Ko‘rsaki, jannat ko‘ngilni aynituvchi narsalar bilan bezatilgan. Qaytib keldi va:
-   Izzating haqqi aytamanki, u yerga hech bir kimsa kirmasa kerak, degan andishadaman! — dedi.
So‘ngra Alloh Jabroilga buyurdi:

-   Jahannamga bor. Uki va jahannam ahli uchun tayyorlaganlarimni ko‘rib kel!
Jabroil alayhissalom ketdi. Jahannamni ko‘rdi. Qarasaki, jahannamda to‘lqin-to‘lqin olovlar yonayotir. Qaytib keldi va:

-   Izzating haqqi aytamanki, uni eshitgach hech bir kimsa u yerga kirmaydi! — dedi.
Alloh jahannamga amr berdi. U shahvoniy manzaralar bilan bezatildi, so‘ngra Alloh Jabroilga:
-   Yana bor! — dedi. Jabroil bordi. Ko‘rdi. Qaytdi va:

-   Izzating haqqi aytamanki, u yerga kirgisi kelmagan biron kimsa qolmas-ov, deb qo‘rqdim! — dedi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 31 Yanvar 2009, 12:02:20
Bayhaqiy qayd etadi va ibn Abbosdan rivoyat qiladi:

-   Ibn Abbos, «Darvoqe, u (jahannam har tomonga har biri) qasrdek, xuddi sariq tuyalarga o‘xshagan uchqunlarni otib turur!» (Mursalot surasi, 32-oyat) maolidagi oyatni tafsirlab deydiki:
-   Men yog‘och kabi demayman (Bu uchqunlar). «Qal’alar va shaharlar» kabi deyman.
Imom Ahmad, ibn Moja, ibn Hibbon va Hakim qayd etadilar:
-   Vayl jahannamdagi bir chuqur daradir. Kofir u yerning tubiga tushguncha qirq yil o‘tadi.
Termiziy qayd etadi:

-   Vayl ikki tog‘ orasidagi bir daradir. Kofir bu darada uning tubigacha yetmish yilda tushib boradi.
Ibn Moja va Termiziy qayd etadilar (matn ibn Mojadan):

Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilar:

-   Allohga, HAZINLIK QUDUG’IDAN asra, deb sig‘ininglar!
Sahoba so‘radi:

-   Ey Allohning Rasuli, hazinlik qudug‘i nima?

Rasul (s.a.v.) javob berdilar:

-   Jahannamda bir DARAdir. Jahannamning o‘zi kunda to‘rt yuz marta shu qudukdan qo‘rqqanidan Allohga sig‘inadi!..

So‘radilar:

-   Ey Allohning Rasuli, u yerga kimlar kiradi?

Aytdilarki:

-   Amallari bilan IKKIYuZLAMAChILIK qilgan qori-yu qurrolar uchun tayyorlangan joydir. Allohning eng qattiq g‘azabini keltirgan kishilar - bu, zolim davlat boshliqlarini ziyorat qilib borgan QORIlardir.
Tobaroniy qayd etadi:

-   Jahannamda bir dara bor. Jahannam har kun bu dara qo‘rquvidan to‘rt yuz marta Allohga iltijo qiladi. Bu dara Muhammad ummatining MUNOFIQlari uchun tayyorlangandir.

Buxoriy yozilgan yo aytilgan yili noma’lum bo‘lgan bir hujjatni keltirib, qayd etadi:

-   Jahannamda yetmish ming dara bordir. Har daraning yetmish ming tarmog‘i bordir. Har tarmoqda yetmish ming uy bordir. Har uyning yetmish ming xonasi bordir. Har xonada yetmish ming quduqbordir. Har quduqda yetmish ming bahaybat ilon bordir. Har ilonning og‘iz bo‘shlig‘ida yetmish ming chayon bordir. Hech bir kofir, hech bir munofiq bu yerlarga tushmay qolmaydi.
Hz. Umar — Alloh undan rozi bo‘lsin - shunday der edi:

-   Jahannamni ko‘p yodga olinglar. Chunki chindan ham uning harorati shiddatli, tubi chuqurdir. To‘qmoqlari esa temirdandir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 31 Yanvar 2009, 12:02:44
Bazzor, Abu Yo’lo, ibn Hibbon (to‘liq ismi Muhammad ibn Hibbon ibn Ahmad at-Tamimiy al-Bustiydir. «As-Siqot» nomli uch jildlik kitobning, shuningdek, «Ma’rifatul-Majruhin minal-Muhaddisin» nomli asarning muallifi. Vafoti h. 354 y) va Bayhaqiy qayd etadilar:

-   Agar bir tosh jahannamga (jahannamdagi daraga) otilsa, tubiga borib tushguncha yetmish ming yil o‘tadi.

Muslim qayd etadi va Abu Hurayradan rivoyat qiladi:

-   Biz Payg‘ambar (s.a.v.) bilan birga edik. Og‘ir bir narsaning yerga tushganda chiqaradigan ovoziga o‘xshash bir ovoz eshitdik. Alloh Rasuli (s.a.v.): «Bilasizlarmi, bu nimaning ovozi?» - deb so‘radilar. Biz; «Alloh va Rasuli biladi!» - dedik. Aytdilarki:

—   Bu, bir toshdir. Alloh uni jahannamga yuborgandi. Yetmish ming yildan beri tushayotgan edi. Faqat hozir tubiga borib yetdi.

Tobaroniy qayd etadi va Abu Said Xudriydan rivoyat qiladi:

—   Rasul alayhissalom bir ovoz eshitdi. Bu ovoz uni qo‘rqitdi. Shu asnoda Jabroil keldi. Alloh Rasuli: «Bu nimaning ovozi, ey Jabroil?» - deb so‘radi.

Jabroil alayhissalom dediki:

—   Bu yettish ming yildan beri jahannamning tubiga tushib borayotgan bir toshning ovozi. Faqat hozirgina jahannamning tubiga borib tushdi. Alloh uning ovozini senga eshittirdi.
Tobaroniy, ibn Hibbon va Hakim qayd etadilar:

—   Jahannamda yo‘g‘onligi tuyaning bo‘yniday keladigan ilonlar bor. Bittasi chaqsa, og‘rig‘i yetmish yil zirqiratib turadi. Yana jahannamda xachirday-xachirday chayonlar bor. Bittasi chaqsa, og‘rig‘i qirq yil davom etadi.

Termiziy, ibn Hibbon va Hakim qayd etadilar:

—   Payg‘ambarimiz (s.a.v.): «Ular suv so‘rasalar, eritilgan (dog‘langan) yog‘ kabi yuzlarni kuydirguvchi suv berilur» - maolidagi oyat to‘g‘risida buyurdilarki:

—   (Ichiriladitan bu suv) zaytun yog‘ining quyqumi kabidir. Og‘zingga yaqinlashtirgan vaqtingda yuzlaring erib, uning ichiga osilib tushadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 31 Yanvar 2009, 12:03:39
Termiziy qayd etadi:

—   Ularning boshlariga kuydiradigan qaynoq suv to‘kiladi. Azobi butun vujudning hujayralarigacha yoyiladi. Terilari oyoqlariga qadar shilinib tushadi. So‘ng yana eski holiga qaytariladi. Bu qaynoq suv Allohning shu oyatida ham zikr etilgandir:

—   (Taqvo egalari) do‘zaxda mangu qoladigan va (u joyda) qaynoq suv bilan sug‘orilib, u (suv) ichaklarini bo‘lak- bo‘lak qilib tashlagan (kofir) kimsalar kabi bo‘lurmi? (Muhammad surasi, 15-oyat)

Imom Ahmad, Termiziy va Hakim qayd etadilar. Termiziy bu keltirilayotgan hadisni «Nochor hadis» deb baholaydi, Hakim esa Muslim keltirgan shart-sharoitga asoslanib «Sahih hadis» deydi.

-   Paytambarimiz (s.a.v.): «Uning (ya’ni har bir kofir bo‘ltan kimsaning) oldida jahannam bordir. (Jahannamda) unga yiringli suvdan berilganida, uni yutmoqchi bo‘ladi-yu, (tomog‘idan) o‘tkazolmaydi, unga har tomondan o‘lim keladi-yu, u o‘lolmaydi» (Ibrohim surasi, 16-17-oyatlar), mazmunidagi oyat haqida aytdilarki:

-   Ichish uchun unga og‘zini yaqinlashtiradi, lekin jirkanadi. Yaqinlashganda yuzi kuyib ketadi. Boshining terisi oqib tushadi. Ichganda, to orqasidan chiqib ketguncha ichaklari bo‘lak-bo‘lak bo‘lib ketadi.

Alloh buyuradi: «(Taqvo egalari) do‘zaxda mangu qoladigan va (u joyda) qaynoq suv bilan sug‘orilib, u (suv) ichaklarini bo‘lak-bo‘lak qilib tashlagan (kofir) kimsalar kabi bo‘lurmi?» «Agar ular (tashnalik shiddatiga chidamay) suv so‘rasalar, eritilgan (dog‘langan) yog‘ kabi yuzlarni kuydirguvchi suv berilur. Naqadar yomon ichimlik u». (Kahf surasi, 29-oyat)

Imom Ahmad va Hakim qayd etadilar va Hakim bu hadisning sahih ekanligi to‘g‘risida to‘xtalgan:

-   Agar jahannam yiringidan bir ko‘vasi dunyoga to‘kilsa, butun dunyoni sasitib yuborgan bo‘lardi. Bu yerda «yiring» deganda, «Mana bu qaynoq suv yiringdir! Bas, ular o‘shani totib ko‘rsinlar» (Sod surasi, 29-oyat) va «faqat qaynoq suv va yiringni (toturlar)» (Naba’ surasi, 25 oyat) oyatlaridagi «yiring» nazarda tutilgan.

Termiziy qayd etadi:

-   Payg‘ambarimiz (s.a.v.): «Ey mo‘minlar! Allohdan haq-rost qo‘rqish bilan qo‘rqinglar va faqat musulmon bo‘lgan hollaringda dunyodan o‘tinglar!» (Ol-i Imron surasi, 102-oyat) mazmunidagi oyatni o‘qidi va dediki:

-   Agar zaqqumdan bir parcha yer yuziga tushsa, dunyodagilarning barcha yeydigan narsalarini buzadi va iflos qiladi. Xo‘sh, yeydigan birdan-bir narsasi zaqqum bo‘lsa, ul kimsaning holi nima kechadi?

Imom Ahmad, Tobaroniy va Termiziy qayd etadilar: —Kofirning tili bir-ikki farsah cho‘ziladi; insonlarni uni toptab o‘tadilar.

Bayhaqiy va boshqalar qayd etadilar:

-   Jahannam ahli jahannamda ulkanlashtiriladi. Chunonchi, ulardan birining quloq solinchog‘i bilan bo‘yni-orasidagi masofa yetti yuz yillik masofagacha yetadi. Terisining qalinligi yetmish qadamcha keladi. Oldingi tishining bittasi Uhud tog‘iday keladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 31 Yanvar 2009, 12:04:16
GUNOHDAN QO’RQIShNING FAZILATI

Odamni gunohdan tiyiltiruvchi eng muhim omil, bu -qo‘rquv, shubhasizki, Allohdan qo‘rqishdir; Allohning intiqomidan va qudratidan vahimaga kelish; berajak azobidan, g‘azabidan va ayovsizligidan saqlanmoqdir. «Allohning amriga qarshilik qiluvchilar o‘zlariga bir balo orttirishdan, boshlariga achchiq kulfat tushishidan qo‘rqsinlar!»
Payg‘ambar alayhissalom o‘lim to‘shagida yotgan bir yosh yigitni ko‘rgani kirgan edi. Undan: «O’zingni qanday his qilyapsan?» - deb so‘radi. Yigit: «Ey Allohning Rasuli, Allohdan panoh so‘rayapman va ayni chog‘da qilgan gunohlarimdan qo‘rqyapman!» - dedi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.): «Bir bandaning bunday andishali qalbida ikki narsa birga bo‘lmaydi, shubhasiz, Allohungatilaganini beradi, qo‘rqqani uchun esa, ko‘nglini ishonch bilan to‘latadi!» deb buyurdi.

Vird(o‘rta asr islom tafsirchilaridan)ta’kidlaydi:

Hz. Iso - Unga va payg‘ambarimizga va boshqa payg‘ambarlarga Allohning salomi bo‘lsin! — der ediki:

—   Jannatni sevish va jahannamdan qo‘rqish musibatlarga sabr va chidam imkonini yaratadi; kishini dunyoning shahvoniy istaklari va gunohlaridan uzoqlashtiradi.
Hasan Basriy ham shunday deydi:

-   Bu dunyoga shunday insonlar kelib ketdiki, ulardan ba’zilari shag‘al toshlariday butun-butun oltinlarini sadaqa qilib yuborgan bo‘lsalar ham, nafsidagi gunohlar ko‘pligi tufayli, hali qutula olmagan bo‘lsam kerak, deb qo‘rqardilar.

Buxoriy va Muslim qayd etadilar:

«O’zingizning yaqin qarindoshlaringizni ogohlantiring!» (Shuaro surasi, 214-oyat) mazmunidagi oyat nozil bo‘lgan paytlarda Alloh Rasuli (s.a.v.) shunday buyurgandilar:

—   Ey Qurayshlilar! Nafslaringizni Allohning azobidan qutqaringlar! Men oxiratda sizlar uchun Alloh taolodan yengillik so‘rab berolmayman! Ey Abdu Manof (Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning otalari - Abdulloh, Ablullohning otasi - Abdulmuttalib, uning otasi - Hoshim, uning otasi - Abdu Manofdir. Bu xitobotyaarida Payg‘ambarimiz (s.a.v.) o‘z qon-qarindoshlarmga murojaat qilib, bu dunyoda ham, u dunyoda ham men qarindosh-urug‘chilik qilolmayman, boshqalar ham qilmasin, har kim gunohlardan, birovning haqini yeyishdan, zulmdan, ziiodan, o‘g‘rilik, qalloblik va boshqa g‘ayriqonuniy ishlardan tiyilib yursin, demoqchi bo‘ladilar) o‘g‘illari! Men sizlarga yengillik so‘rab berolmayman! Ey payg‘ambarning bo‘lasi Abbos ibn Abdulmutallib! Senga ham Allohdan yengillik so‘rab berolmayman! Ey Rasulullohning ammasi Safiyya! Sizga ham yengillik so‘rab berolmayman! Ey Muhammadning qizi Fotima! Molimdan istaganingcha so‘ra, ammo Allohdan senga yengillik so‘rab berolmayman!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 31 Yanvar 2009, 12:05:12
Hz.Oysha «Rabbining huzuriga qaytguvchi ekanliklaridan yuraklari qo‘rqib turgan holda sadaqalarini beradigan kishilar» (Mo‘minlar surasi, 60-oyat) mazmunidagi oyatni o‘qib murojaat qildi:

—   Ey Allohning Rasuli! Bular zinogar, o‘tri va mayxo‘r bo‘lgani uchun Allohdan qo‘rquvchi kishilarmi?

Rasululloh (s.a.v.) javob berdi:

—   Yo‘q, ey Abu Bakrning qizi! Bular namoz o‘qigan, ro‘za tutgan, sadaqa bergan, ayni chog‘da qilgan bu ibodatlari qabul qilinmay qolishidan qo‘rqadigan kishilardir.
Hasan Basriydan so‘radilar:

—   Ey Abu Said, ba’zi kishilar Allohning rahmatidan shunday ajoyib bahs yuritadilarki, bunday davralarda bo‘lganimizda qalblarimiz parvoz qiladi. Bunday hollarda o‘zimizni qanday tutsak to‘g‘ri bo‘ladi? Hasan Basriy shunday javob berdi:

—   Allohga qasamki, sizlar uchun Allohdan qo‘rqish to‘g‘risida bahs yuritib qalblaringizga ishonch beruvchi kishilar bilan suhbatda bo‘lishingiz tinmay Allohning rahmatidan bahs yuritib, qalblaringizni parvoz qildiruvchilarning suhbatida bo‘lishingizdan xayrliroqdir.

Hz. Alining nevarasi Zaynalobidin — Alloh ulardan rozi bo‘lsin — tahorat qilishni boshlaganda va tahorati bitganda qalt-qalt titray boshlardi, undan buning sababini so‘rashganda, shunday javob berardi:

—   Voh sizga! Bilmaysizmi: men kimning oldida qiyomga turaman, kimga munojot qilmoqchiman?
Ahmad ibn Hanbal shunday deydi:

—   Allohni o‘ylab qo‘rquv bosganda ishtaham bo‘g‘iladi, hech narsa yegim ham, ichgim ham kelmaydi.

Buxoriy va Muslim qayd etadilar:

- Payg‘ambarimiz - alayhissalom, yolg‘izlikda Allohning azobini xotirlab, qilgan gunohlari yuzasidan ko‘z yosh to‘kkan kishilar qiyomat quni, ya’ni biron joyda soya bo‘lmaydigan kunda, Allohning Arshdan tushiradigan soyasida turishga musharraf bo‘ladigan yetti xil kishi ichida bo‘lajaklarini daraklaganlar.
Ibn Abbos rivoyat qiladi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) marhamat qildilarki:

-   Jahannam otashi tegmaydigan ikki tur ko‘z bor:
1.   Kechalari Allohdan qo‘rqib yig‘lagan ko‘z.
2.   Alloh yo‘lida dushmanga poyloqchilik qilgan (hushyor) ko‘z.

Abu Hurayra rivoyat qiladi:

—   Qiyomat quni yig‘lamagan ko‘z qolmaydi. Faqat:
1.   Alloh harom qilgan narsalarga yumilgan ko‘z.
2.   Alloh yo‘lida uyg‘oq turgan ko‘z.
3.   Allohdan qo‘rqqani sababli pashshaning boshiday yosh to‘kkan ko‘z yig‘lamaydi!
Termiziy qayd etadi va Abu Hurayradan - Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qiladi:
Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilarki:

—   Alloh qo‘rquvidan yig‘lagan kimsa ona siynasidan chiqqan sut qayta siynaga kirmaguncha jahannamga kirmaydi!.. Alloh yo‘lida jang qilayotganda ko‘tarilgan chang-to‘zon hech vaqt do‘zaxning tutuni bilan bir oraga kelmaydi (ya’ni Alloh yo‘lida jang qilgan jamoa jahannamga tushmaydi).

Abdulloh ibn Umar va ibn Os shunday der edilar:

—   Allohdan qo‘rqib to‘kkan bir tomchi ko‘z yoshim ming dinor sadaqa berganimdan xayrliroqdir.

Avn ibn Abdulloh (to‘la ismi Avn ibn Abdulloh ibn Utba,tobeinlardan) esa shunday derdi:
—   Eshitishimcha, kishining Alloh qo‘rquvidan oqizgan ko‘z yoshlari vujudining qay yeriga tekkan bo‘lsa, Alloh o‘sha yerlarini jahannam uchun harom qiladi.

Kindiy (to‘la ismi Abu Umar Muhammad ibn Yusuf al-Kindiy,tafsir olimlaridan. Misr tarixi, valiylar tarixi, qozilar tarixiga oid kitoblar ham yozgani ma’lum. Tug‘ilishi - 283/897; o‘limi — 350/961 y Bundan oldin ham Kindiy taxallusli bir siymo yashab o‘tgan. Kunyasi Abu Umayya edi. «Qozi Shurayx» ham yaeyilardi. Hz. Umar uni Kufa qoziligiga tayin etgandi. Kir muncha vaqt Basra qozisi ham bo‘lgandi. Uning ham tafsirlari, fiqralari (parcha asarlari) ma’lum Vafoti - h. 78 y. G’azzoliy keltirgan iqtibos (ko‘chirma) qay birlariga mansubligini aniqlashga muvaffaq bo‘lmadik) aytadi:

—   Allohdan qo‘rqib yig‘lash natijasida to‘kilgan bir tomchi ko‘z yosh daryo-daryo jahannam otashini so‘ndiradi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 31 Yanvar 2009, 12:05:43
Tobeinlardan biri - Ibn Sammoq nafsini qiynab, tunday derdi:

-   To‘rt kishiga boshliq bo‘lgan musulmonlarning gaplarini aytasan, ammo o‘zing munofiqlarning ishini qilasan. Tag‘in jannatga kirishni ham xohlaysan. Hayhot, hayhot!.. Jannatda senga o‘xshamagan kishilar bor. Ularning amallari esa bizning amallarimizdan butunlay boshqacha!..
Sufyon Savriy hikoya qiladi:

-   Ja’far Sodiq (mugasavvif Abu Muxlimi Imom Ja’far Sodiq -shialarning 12 imomidan oltinchisidir «Taqvodan ham kuchliroq oziq, sukutdan ham azizroq borliq, jaholatdan ham zararliroq yov, yolg‘ondan ham yomonroq o‘ldiruvchi kasallik yo‘q» hikmati ul zotga oiddir. Ulimi 148/765 y) nikiga borgandim. Unga:

-   Ey Alloh Rasulining nevarasi, menga bir o‘git ber! -dedim.
Dedi:
-   Ey Sufyon, yolg‘onchida odamgarchilik yo‘q, hasadchida tinchlik yo‘q, zaifning do‘sti yo‘q, yomon fe’lli odam ulug‘ inson bo‘lolmaydi.

Dedim:

-   To‘ymadim, yana ayt, ey Alloh Rasulining nevarasi!

Dedi:

-Ey Sufyon, Alloh harom qilgan narsalardan qo‘lingni tort - OBID bo‘lursan. Allohning yozmishiga rozi bo‘l — MUSLIM bo‘lursan. Kimlar bilan suhbatlashishni istasang, o‘shalar bilan suhbatlash — MO’MIN bo‘lursan. FOJIR bilan hamsuhbat bo‘lma, fisq-fujurdan senga ham yuqib qoladi (Qozonga yaqin yursang qorasi yuqar, yomonga yaqin yursang balosi yuqar!) Ish yuritganda, Allohdan qo‘rquvchilar bilan kengash.

Dedim:

-   Ey Alloh Rasulining nevarasi, yana ayt!
Dedi:

-   Kim qabilasiz, urug‘-aymoqsiz izzat va sharaf egasi bo‘lishni, kuch yig‘may turib, haybatli bo‘lishni, zo‘r bo‘lishni istasa, oldin Allohga isyon etish zalolatidan chiqsin, itoat yo‘liga kirsin.
Dedim:

-   Ey Alloh Rasulining nevarasi, yana ayt! Dedi:

-   Bobom menga uch narsani o‘gitlagan edi. Degandiki:

1.   Ey o‘g‘lim, yomon axloqlilar bilan do‘stlik qilgan odam omon qololmaydi.
2.   Yomon yo‘lga kirgan odam bir kun so‘roq berishi turgan gap.
3.Tilini tiyolmagan pushaymon bo‘lur. Ibn Muborak hikoya qiladi: Vahob ibn Virddan so‘radim:
—   Allohga isyon qilgan odam ibodatdan zavqlana oladimi?

Dedi:
—   Yo‘q! Allohga isyon qilmoqchi bo‘lgan odam ibodatdan zavq ololmaydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 31 Yanvar 2009, 12:06:31
Ibn Javziy (hadis olimlaridan. «Al-Mavzuotal-Kubro» asarining muallifi. Tug‘shshshi h. 507; o‘limi h. 597 yil) deydiki:

—   Alloh qo‘rquvi havoyi va shahvoniy istaklarni mahv etuvchi bir olovdir. Demak, Allohdan qo‘rqishning fazilati havoyi xatti-harakatlarni yoqib yo‘q qilishida, gunohlardan saqlashida va itoatli bo‘lishga tashviq etishida ko‘rinadi. Allohdan qo‘rqish shunday bir fazilatki, u tufayli kishida iffat, taqvo; nafs va yomon fe’l-atvorlar bilan olishuv kabi xislatlar, Allohga yaqinlashishga vosita bo‘ladigan fozil amallar qilish imkoni hosil bo‘ladi. Oyat va hadislarda bu xususlar shunday anglatilgandir:

—   Unda (lavhalarda): «Parvardigoridan QO’RQADIGAN kishilar uchun hidoyat va rahmat bo‘lur», deb bitilgan edi. (A’rof surasi, 154-oyat)

—   Alloh ulardan rozi bo‘ldi, ular (Allohdan) rozi bo‘ldilar. Bu (mukofot) Parvardigoridan QO’RQQAN kishilar uchundir. (Bayyina surasi, 8-oyat)

—   Parvardigori huzurida turishidan QO’RQQANLAR uchun ikki jannat bordir. (Rahmon surasi, 46-oyat)

—   Bas, agar mo‘min bo‘lsangizlar, ulardan QO’RQMANGIZ, mendan QO’RQINGIZ. (Ol-i Imron surasi, 175-oyat)

Allohdan QO’RQADIGAN kishi pand-nasihat olajak. (A’lo surasi, 10-oyat.)

—   Bandalar ichida faqat olim-bilimdonlargina Allohdan (keragiday) QO’RQADILAR. (Fotir surasi, 28-oyat)

Ilmning fazilati haqida shahodat beruvchi barcha oyat va hadislar, Allohdan qo‘rqishning fazilati haqida ham shahodat beradilar. Chunki Allohdan qo‘rqish ilmning mevasidir.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) dedilarki:   

—   Bandasining Alloh qo‘rquvidan jismi hurpayib ketgan paytlarda, qurigan daraxtlardan xazon to‘kilganday yo‘l qo‘ygan xatolari to‘kila boshlaydi.

—   (Alloh buyurdiki): Izzatim haqqi uchun aytamanki, men bandamda IKKI QO’RQUVNI jamlamayman, IKKI O’ZIGA IShONChNI ham jamlamayman. Dunyoda mendan qo‘rqmasa, mendan ko‘ra o‘ziga ko‘proq ishonsa, oxiratda uni qo‘rqitaman. Dunyoda mendan qo‘rqsa, oxiratga unga o‘ziga ishonch beraman (Oxiratda uning uchun qo‘rquv bo‘lmaydi).

Abu Sulaymon Doroniy shunday deydi:

-   Alloxdan qo‘rqmagan har qanday qalb oxiri xarob bo‘lg‘usidir.
Alloh buyurdiki:

-   Faqat ziyon ko‘rguvchi qavmgina Allohning «makri»dan xotirjam bo‘lur. (A’rof surasi 33-oyatdan)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 31 Yanvar 2009, 12:07:14
TAVBANING FAZILATI

Tavba (gunohlardan qaytish)ning fazilati haqida bir qancha oyatlar bor:

—   Barchalaringiz Allohga tavba qilinglar, ey mo‘minlar! Shoyadki (shunda) najot topsangizlar. (Nur surasi, 31-oyat)

—   Ular Alloh bilan birga boshqa biron ilohga iltijo qilmaslar va Alloh (o‘ldirishni harom qilgan) biron jonni nohaq o‘ldirmaslar hamda zino qilmaslar. Kim mana shu (gunohlardan birontasini) qilsa, uqubatga duchor bo‘lur. Qiyomat kunida uning uchun azob bir necha barobar qilinur va bu azoblar qo‘ynida xorlangan holida mangu qolur. Magar kim tavba qilsa va iymon keltirib yaxshi amallar qilsa, bas, Alloh ana o‘shalarning yomonlik-gunohlarini yaxshilik-savoblarga aylantirib qo‘yur. Alloh mag‘firatli, mehribon bo‘lgan zotdir. Kim tavba qilib yaxshi (amallar) qilsa, bas, albatta, u Allohning rizo-mag‘firatiga qaytgan bo‘lur. (Furqon surasi, 68-71-oyatlar)

Tavbaning fazilati mavzuida hadislar ham juda ko‘pdir: Muslim qayd etadi:

-   Alloh bir kecha-kunduz gunoh qilgan kishining tavba qilishini kutadi. Keyin yana quyosh botguncha kun bo‘yi kecha gunoh qilganning tavba qilishini kutadi.

 Termiziy qayd etadi va keltirgan hadisi sahihligini aytadi:

—   G’arb tarafda qirq yillik yoki yetmish yillik masofa kengligada bir eshik bor. Alloh bu eshikni Osmonlarni va Yerni yaratgan paytida ochib qo‘ygan. Quyosh u yerdan chiqquncha uni hech yopmaydi.

Yana Muslim qayd etadi va keltirgan hadisi sahihligini aytadi:

—   Alloh g‘arbda tavba uchun kengligi yetmish yillik masofa darajasida bo‘lgan bir eshik yaratdi. Quyosh o‘shal eshik tarafdan chiqmaguncha uni bekitmaydi.

Bu hadisga mavzu bo‘lgan masala Allohning shu oyatida zikr etilgandir:

—   Parvardigorining ayrim oyatlari keladigan kunda esa, ilgari iymon keltirmagan yoki iymonida yaxshilik kasb qilmagan biron jonga (endi keltirgan) iymoni foyda bermas. (An’om surasi, 158-oyat)

Tobaroniy qayd etadi:

-   Jannatning sakkiz eshigi bor. Yettisi yopiq. Bir donasi tavba uchun ochiqdir. Quyosh shu yerdan chiqquncha ochiq qoladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 31 Yanvar 2009, 12:07:40
Ibn Moja qayd etadi:

-   Xato qilsangiz-u bu xatoingiz osmongacha chiqsa, keyin tavba qilib ortiq bunday qilmasangiz, Alloh tavbangizni qabul qiladi.

Hakim qayd etadi va keltirgan hadisi sahihligini aytadi:

—   Agar kishining umri uzayib Alloh unga pushaymonlik ato etsa, bu uning saodati jumlasidandir.

Termiziy, ibn Moja va Hakim qayd etadilar: - Har inson xato qiladi. Xato qilganlarning eng yaxshisi tavba qilganlardir.

Buxoriy va Muslim qayd etadilar:

-   Bir bandai mo‘min gunoh ish qilib qo‘ysa va: «Ey Rabbim, men bir gunoh qilib qo‘ydim. Gunohimni afv et!» -desa, Alloh ham: «Bandam o‘zining gunohlarini afv eta oladigan va gunohkorning jazosini berishi mumkin bo‘lgan bir Rabbi borligini idrok etdi», - deydi va uni afv etadi. Oradan Alloh tilaganicha vaqt o‘tadi. So‘ngra bandasi yana bir gunoh qilib qo‘yadi va: «Ey, Rabbim, men gunoh qilib qo‘ydim. Gunohimni afv et! - deydi. Alloh ham: «Bandam o‘zining gunohlarini afv eta oladigan va gunohkorning jazosini berishi mumkin bo‘lgan bir Rabbi borligini idrok etdi», - deydi va uni afv etadi. Oradan Alloh tilaganicha vaqt o‘tadi. So‘ngra bandasi yana bir marta gunoh qilib qo‘yadi va: «Ey Rabbim, men bir gunoh qilib qo‘ydim. Gunohimni afv et! — deydi. Alloh ham: «Bandam o‘zining gunohlarini afv eta oladigan va gunohkorni jazolay oladigan bir Rab-bi borligini idrok etdi. Bandamni afv etdim. Bandam har ne vaqt xato ish qilib qo‘ysa, men uni afv eta oladigan darajada qudratga egaman!» - deydi.

Imom Ahmad, Termiziy, Nasoiy, ibn Moja, ibn Hibbon, Hakim va Bayhaqiy qayd etadilar:
-   Mo‘min kishi gunoh qilib qo‘igan vaqtda qalbida qora bir dog‘ paydo bo‘ladi. Agar tavba-istig‘for qilib, bu gunohni boshqa takrorlamaslik yo‘liga kirsa, qora dog‘ yuvilib, yo‘q bo‘lib ketadi. Agar tavba qilmasa, yana gunoh qilsa, qora dog‘ yiriklashadi, ko‘payadi, hatto, bu hol qalbi butunlay qora dog‘ bilan qoplanguncha davom etadi. Allohning kitobida zikr etilgan: «Yo‘q, aksincha, ularning qalblarini o‘zlari kasb qilib olgan gunohlari qoplab olgandir!» (Mutaffifun surasi, 14-oyat) oyatida keltirilgan «qoplab olish» iborasi mazkur dog‘ni anglatadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 31 Yanvar 2009, 12:07:57
Termiziy qayd etadi:

-   Alloh bandasining tavbasini to uning joni halqumiga kelmaguncha qabul qiladi.
Tobaroniy va Bayhaqiy qayd etadilar va Muoz (Yahyo ibn Muoz (34-izohga qarang) dan rivoyat qiladilar: Muoz aytadi:

-   Rasululloh, - unga Allohning salomi bo‘lsin - qo‘limdan tutib, men bilan bir-ikki chaqirim yo‘l yurdi. Yo‘lda dediki:

-   Ey Muoz, senga beradigan o‘gitim shulki, taqvoli bo‘l, Allohdan qo‘rq, to‘g‘ri so‘zli bo‘l, ahdingga vafo qil, omonatni tegishli joyiga topshir, xiyonat qilma, yetimga marhamatli bo‘l, qo‘shnilik haqqiga rioya et, g‘azabingni yut, muloyim so‘zli bo‘l, har kimga omonlik tila, davlat boshlig‘ining ehtiyojlariga yara, Qur’on asoslarini o‘rgan, oxiratni sev, savol-javob kunidan qo‘rqib yasha, hoyu-havasga berilma, yaxshi amallar yo‘ldoshing bo‘lsin. Men senga musulmonni so‘kishni yoki yolg‘onchini tasdiqlashni, to‘g‘rilikni inkor etishni va yoxud odil davlat odamlariga qarshi chiqishni va yer yuzida tartibsizlik chiqarishni man’ etaman. Ey Muoz! Har bir daraxtni yo toshni ko‘rganingda Allohni yodga ol! Har bir qilgan gunohing uchun bir tavba qil! Yashirin gunohingga yashirincha, ochiq gunohingga ochiqcha tavba qil!

Isfahoniy (Abu Nu’aym Isfaxoniy, Isbaxoniy deb ham yoziladi (392-izohga qarang)) qayd etadi:
— Kishi gunohlariga tavba qilib, boshqa bunday qilmaslikka ahd qilgan chog‘ida Alloh uning gunohlarini HAFAZA FARIShTALARIGA (gunohlarni yozuvchi farishtalarga) unuttiradi. Yana Alloh bu gunohlarni u kishining a’zolariga va yer yuzidagi boshqa guvohlarga ham unuttiradiki, bul banda qiyomat kuni Allohga yetishayotgan chog‘ida uning gunohlariga shohidlik beruvchi bironta ham guvoh topilmaydi.

Yana Isfahoniy qayd etadi:

— Kamchiliklaridan AFSUSLANUVChI kishi, Allohdan RAHMAT kutsin. O’ziga MAG’RUR BO’LUVChI kishi esa Allohdan G’AZAB kugsin. Ey Allohning bandalari, bilib qo‘yingki, kimning amali qanday bo‘lsa, unga shunday amal bilan javob qaytariladi, u bu dunyodan yaxshi va yomon har turli amallarining javobini ko‘rmaguncha ketmaydi. U bu dunyoda o‘z amallariga yarasha muomala ko‘radi. Kecha bilan kunduz bir ulov misolidir. Ey insonlar, bu ulovlar ustida oxirat yo‘lchiligini chiroyli qilib ado eting. Cheksiz orzu-havaslardan saqlaning. Zero, o‘lim qutilmaganda bir ondayoq kelishi mumkin. Hech biringiz Alloh bergan muhlatga aldanib, o‘limni unuga ko‘rmang. Chunki otash sizga oyoq kiyimingiz bog‘ichidan ham yaqinroqligi shak-shubhasizdir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 31 Yanvar 2009, 12:11:09
Shundan so‘ng Alloh Rasuli (s.a.v.) mana bu oyatni o‘qidilar:

—   Bas, kim (dunyolik paytida) zarra misolichalik yaxshilik qilgan bo‘lsa (Qiyomat paytida) o‘shani ko‘rur. Kim zarra misolichalik yomonlik qilgan bo‘lsa, uni ham ko‘rur! (Zalzala surasi, 7-8-oyatlar)

Tobaroniy qayd etadi:

—   Gunohidan tavba qilib, uni takrorlamaslik yo‘liga kirgan odam, gunohsiz kimsa kabidir.

Ayni shuhadisni Bayhaqiy ham boshqa yo‘sinda qayd etadi va undan tashqari, shu qismni ham ilova qiladi:

—   Tavba-istig‘for qilgani holda shunday gunoh qilishda yana davom etgan kimsa Rabbi bilan hazillashgan kimsa kabidir.

Ibn Hibbon va Hakim qayd etadilar: - NADOMAT-tavbadir.

Shubhasizki, bu nadomat qilingan amalning gunohligini, xunukligini his qilishdan va buning azobidan qo‘rqishdan yuzaga kelgan bo‘lsa maqbuldir. Gunoh ish qilganda va shu tufayli mol-dunyo zoe bo‘lishidan qo‘rqilgani uchun va yo shunga o‘xshash sabab tufayli his qilingan nadomat maqbul emasdir.

Hakim qayd etadi:

-   Alloh bandasining bir gunohi tufayli nadomat his qilayotganini ko‘rganda, ul bandasi o‘z gunohi yuzasidan tavba-istig‘for qilishni bitirmasdanoq uni afv etadi.

Muslim qayd etadi:

-   Juhayna qabilasidan bir xotin Rasululloh, - unga Allohning salomi bo‘lsin - huzuriga keldi. G’ayriqonuniy munosabatdan homilador edi. Dediki:

-   Ey Allohning Rasuli (s.a.v.), men gunoh qildim. Allohning jazosini tatbiq qiling!
Alloh Rasuli - Unga salom bo‘lsin! — xotinning homiysini chaqirdi va:

-   Unga yaxshi qara, izzat-ikrom qil. Bolasini tug‘ib olgandan keyin menga olib kel! — dedi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 31 Yanvar 2009, 12:11:33
Xotinning homiysi shunday qildi. Bolasini tug‘ib olgandan keiin xotinni olib keldi, Alloh Rasuli (s.a.v.)ga topshirdi. Rasululloh(s.a.v.)ning amri bilan xotinning ko‘ylaklari siqib ustiga bog‘landi. So‘ngra yana Alloh Rasuli (s.a.v.)ning amri bilan rajm qilindi. Keyin Payg‘ambarimiz (s.a.v.) uning namozini o‘qidilar.

Hz. Umar dediki:

-   Ey Allohning Rasuli, uning namozini o‘qiyapsanmi? Holbuki, u zino qilgandi!..

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shu javobni berdilar:

-   Shunday tavba qildiki, tavbasi, agar Madina ahlidan yetmish kishi orasida taqsimlansa, hammasiga yetib ortardi. Sen o‘z oyog‘i bilan shosha-pisha kelib, Allohning xukmi tatbiq etilishini talab qilgan bundan fazilatliroq boshqa biron xotinni ko‘rganmisan?

Termiziy, Ibn Habbon va Hakim qayd etadilar va Ibn Umardan rivoyat keltiradilar:

Ibn Umar deydiki:

Alloh Rasuli(s.a.v.)dan bir xabarni ko‘p karra eshitgan edim. Der ediki:

— Eski qavmlardan bir odam bor edi. Hech gunoh qilishdan toymas edi. Bir kun uning yoniga bir xotin keldi. U odam kelgan bu xotin bilan aloqada bo‘lish uchun unga oltmish dinor pul berdi. Endi unga yaqinlik qilishni boshlayotganda xotin titrab yig‘lay boshladi. Odam: «Nega yig‘laysan, mendan jirkanyapsanmi?» - deb so‘radi. Xotin: «Yo‘q, men bugungacha hech qilmagan yomon bir amalni qilyapman. Meni bunga moddiy qiyinchilik majbur qilyapti!» - dedi. Shunda u odam: «Demak, sen bundan oldin hech bunday ish qilmagansan, endi qilayotirsan, shundaymi? Bor, ketaver, unday bo‘lsa. Bergan oltin pullarim seniki!» dedi va qo‘shimcha qildi:

—   Yo‘q! Qasamyod etamanki, men endi abadiyan, to o‘lgunimcha Allohga qarshi isyon qilmayman!..

U odam shu kecha o‘ldi. Ertalab uning eshigiga shunday lavha yozilgandi:

—   Alloh uni afv etdi!..

Ibn Mas’uddan rivoyat keltiriladi:

—   Ikki qishloq bor edi. Birining xalqi solih kishilar, boshqasining xalqi esa buzuq kishilar edi. Xalqi buzuq kishilardan tashkil topgan qishloqdan bir odam chiqdi. Maqsadi — Xolqi sof kishilar bo‘lgan qishloqqa ketish edi. Faqat yo‘dda ajali yetib, ko‘ngli tilagan qishloqqa yetisholmay o‘ldi. Farishta bilan shayton uning boshida bahslashib ketishdi.

Shayton der ediki:

—   Qasamki, bu kishi aslo menga isyon etmadi!..

Farishta esa shunday derdi:

—   U tavba qilish va ortiq takrorlamaslik uchun gunohlardan qaytish yo‘liga chiqqan edi!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 31 Yanvar 2009, 12:11:57
Alloh buyurdiki:

-   Qaysi qishloqqa yaqinroq ekanligiga qarang!. Qaradilar. Xalqi solih kishilardan iborat qishloqqa yaqinroq ekan. Shu tariqa Alloh uni afv etdi.

Buxoriy va Muslim qayd etadilar:

-   Sizdan oldingi qavmlardan bir odam bor edi. U to‘qson to‘qqiz jonga zomin bo‘lgan edi. Mintaqaning eng olim odamini surishtirdi. Uni bir rohibning oddiga yubordilar. U o‘zining to‘qson to‘qqiz odamni o‘ldirganini, tavba qilsa tavbasi qabul bo‘lish-bo‘lmasligini so‘radi. Rohib: «Yo‘q, sening tavbang qabul bo‘lmaydi!» - dedi. U odam rohibni ham o‘ldirdi. So‘ngra yana mintaqaning eng donishmand oda-mini surishtirdi. Uni bir olimga yubordilar. Odam olimning huzuriga kirib bordi. Yuz kishini o‘ldirganligini, endi o‘zi uchun tavba eshigining ochiq-ochiqmasligini so‘radi. Olim: «Ha, ochiq!» dedi. «Falon yerga bor. U yerda Allohga ibodat qilguvchi insonlar bor. Sen ham ular bilan birga Allohga oid vazifalaringni ado et. Avvalgi joyingga qaytma. Zero, u yer yomon bir joydir».
Odam u yerni topib borsin uchun, yo‘lga solib yuborildi, lekin yarim yo‘lga kelganda o‘lim uning yoqasidan oldi. Uning o‘ligi tepasida rahmat farishtalari bilan azob farishtalari bahslashib qoldilar. Rahmat farishtalari shunday deyishardi:

—   U tavba qilib, qalbi bilan Allohga yuz tutgan edi!.. Azob farishtalari esa bunday deyishardi:
—   U umrida aslo yaxshilik qilmadi!..

Ularga — oralarida hakamlik qilish uchun - bir farishta keldi.

Oralariga kirib dediki:

—   Ikki yer - o‘z yurti bilan ketayotgan yurti — orasini o‘lchangiz. Qay tomonga yaqin bo‘lsa, u o‘sha tomonga oiddir.

Ikki yer orasini o‘lchadilar. Ketayotgan joyiga yaqinroq ekanligini ko‘rdilar. Shu tariqa uni rahmat farishtalariga qoldirish kerakligi ma’lum bo‘ldi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 10:56:00
ZULMNING YOMONLIGI

Alloh bildirdi:

—   Zolim kimsalar yaqinda qanday oqibatga qarab ketayotganlarini bilib qolurlar. (Shuaro surasi, 227-oyatning so‘nggi jumlasi)

Payg‘ambarimiz - Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin — buyurdi:

—   Zulm qiyomat kuni QORONG’ILIKLARDIR.
—   Kim zulm bilan bir qarich tuproqni tortib olsa, Alloh qiyomat kuni yetmish arsa (bir arsa — bir imoratlik joy) yerni uning bo‘yniga o‘tkazadi.

Ba’zi kitoblarda yozilishicha, Alloh aytdi:

—   Mendan boshqa yordamchisi bo‘lmagan kimsaga zulm qilgan kishi ayovsiz g‘azabimga giriftor bo‘lg‘usidir.

Shoir naqadar yaxshi aytgan:

Kuchliman, deb zulm qilma hech qachon,
Zulm oqibati faqat — pushaymon.
Sen uxlarsan, mazlum senga tilar dor,
Mazlum bedor ekan, Alloh ham bedor.
Zolim zulm qilsa kezib yurtma-yurt,   
Yomonlig‘i ortsa hudmi yo behud,
Sen havola qil vaqtga, u topgay jazo,
Hech kutmagan yerida yuz bergay balo.


Salaflardan ba’zilari derki:

— Zaiflarga zulm etma! Kuchlilar ichida eng gunoxlisi bo‘lursan.   

Abu Hurayra - Alloh undan rozi bo‘lsin - shunday deydi:

—   Zolimning zulmidan ezilgan va qo‘rquv bosgan tuvaloq inida yotgan joyida jon berar.

Tavrotda shunday yozilgandir:

—   Qiyomat kuni Sirot ko‘prigining ortidan bir nidochi nido berib derki:
—   Ey, barbar (yovvoyi, varvar) zolimlar! Ey, talonchi-lar! Alloh — azza va jalla (qudrati va buyukligi haqqi) -qasam etdiki, bugun bu ko‘prikdan hech bir zolimning zul-mi o‘tolmaydi...
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 10:56:31
Jobir — Alloh undan rozi bo‘lsin! - hikoya qiladi:

—   Habashistonga borgan muhojirlar qaytgan chog‘larida Payg‘ambarimiz — Allohning salomi uning ustiga yog‘sin! — dediki:

—   Habashistonda eng ko‘p diqqatingizni oshirgan hodisani menga aytib berolmaysizmi?

Qutayba (to‘liq ismi Qugayba ibn Said. Hz. Payg‘ambar s.a.v.ning ashobi kiromlaridan) hikoya qildi:

—   Ey Allohning Rasuli, biz bir kun bir yerda o‘tirgan edik. Yoshi o‘tibroq qolgan xotin yonimizdan o‘tib ketdi. Boshida suv to‘la katta bir ko‘zasi bor edi. Ketayotib bir yosh yigit bilan yuzma-yuz keldi. Yigit bir qo‘lini uning kiftiga qo‘ydi-da, uni itarib yubordi. Xotin cho‘kkalab qoldi. Ko‘zasi sindi. Bir zumda o‘rnidan turdi. Yigitga qarab shunday dedi:

—   Ko‘rasan hali, ey zolim. Alloh kursi (Arsh)ni qurib, barcha insonlarni yig‘gan, qo‘llaring va oyoqlaring gapiradigan va egasining qilgan ishlari haqida guvohlik beradigan zamon keladi! Ko‘rasan, ertaga (qiyomat kuni) sening va mening holimiz qanday bo‘lishini!..
Shunda Payg‘ambarimiz (s.a.v.) dedilarki:

—   Kuchlilardan zaiflarning haqqini olib bermaydigan millatni Alloh hech qachon aziz qilmagay!..
Yana Alloh Rasuli (s.a.v.) boshqa bir hadislarida shunday bildirdilar:

Besh kishiga Alloh — azza va jalla - g‘azab qiladi. Xohlasa bu g‘azabini dunyoda ko‘rsatadi. Xohlasa oxiratda ularni jahannamga otadi. Bular:

1.   Qo‘l ostidagilardan o‘z haqqini olgani holda o‘zi ularga nisbatan odil bo‘lmagan va yo qo‘l ostidagilar zulmga duchor bo‘lganda zulmni ulardan daf’ etmagan davlat boshlig‘i.
2.   Xalq o‘ziga itoat etgani holda, kuchlilar va zaiflar orasida odil muomala qila olmagan behuda va luzumsiz gaplar bilan vaqt o‘tkazib yurgan davlat kattalari.
3.   Oila a’zolariga (xotini, bolalariga) Allohga itoat etishlarini amr etmagan va ularga diniy burchlarini o‘rgatmagan oila boshlig‘i.
4.   Maosh berish to‘g‘risida bitishib odam ishlatgan va ishchining haqqi bo‘lmish maoshini o‘tamagan kishilar.
5.   Mahrini bermay, xotiniga zulm qilgan erkak.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 10:57:03
Abdulloh ibn Salom (Hz. Muhammad s.a.v.ning sahobalaridan, ilohiy ishoratga muyassar bo‘lgan va jannat bilan mujdalangan zot edi)- Alloh undan rozi bo‘lsin!.. deydiki:

—   Alloh maxluqotni yaratdi. Yaratiqlar oyoqqa turgan chog‘larida boshlarini ko‘tarib, Allohga yuzlandilar va:

—   Ey Rabbimiz, Sen kimlar bilan birgasan? - deb so‘radilar.

Alloh buyurdi:

—   Haqqi to‘langunga qadar mazlumlar bilan birgaman.

Vahob ibn Munabbih hikoya qiladi:

—   Zolimlar ichra bir zolim o‘ziga ko‘shk qurdirdi. Ko‘shk go‘zal qilib bezatilgan edi. Shu orada yoshi o‘tibroq qolgan bir xotin keldi va ko‘shk yaqinida zolimning zulmidan qutulish niyatida bir namozgoh kulba qurdi. Bir kun ko‘shk egasi bo‘lmish zolim otiga mindi. Ko‘shkining atrofida aylana boshladi. Yoshi o‘tib qolgan xotinning kulbasini ko‘rib:

—   Kimniki bu? — deb so‘radi.
—   Kambag‘al bir xotinniki, shu yerga kirib-chiqib yuradi, - deyishdi.
Zolim uni buzib tashlashlarini buyurdi va kulba buzib tashlandi. Bir ozdan keyin xotin keldi. Kulbasining yiqitilganini ko‘rib:

—   Kim buzdi buni? — deb so‘radi.
—   Ko‘shk sohibi ko‘rib buzdirdi!.. — dedilar. Xotin buni eshitganda boshini ko‘kka ko‘tardi va:
—   Ey Rabbim, maskanimni buzishganda men yo‘q edim, ammo sen qaerda eding? - dedi.

Bu ohni eshitgan Alloh Jabroil alayhissalomga u ko‘shkni ichida yotganlar ustiga yiqitishni amr etdi. Jabroil esa buyruqni o‘rniga qo‘yib ado etdi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 10:57:33
Barmak o‘g‘illari qamoqqa olingan paytda (Barmak o‘g‘illari aslan balxlik olijanob turk oilasi edi. Abbosiy islom saltanatining qurilishida bu oilaning‘ kapa xizmati bo‘lgan edi. Usha paytlarda darhol musulmonlikni qabul qilgan barcha gurklar kabi bular ham Islom Davlatining harbiy, iqtisodiy-siyosiy, ilmiy-texnikaviy sohalari yuksalishi uchun bor kuchlari bilan ishlagan edilar. Xalifa Horun ar-Rashid oldiniga bu oila a’zolariga davlat idorasidan munosib vazifalarni bergan, o‘.ziga o‘qituvchilik qilgan Barmak o‘g‘li Xolidning o‘g‘liga (Yahyoga) vazirlik, keyin Yahyoning o‘g‘illariga ham boshqa katta lavozimlarni topshirgan. Lekin keyinchalik - hozirgacha aniqlanmagan ayrim sabablarga ko‘ra - bu oila a’zolaridan achchiqlanib, ba’zilarini qatl ettirgan, ba’zilarini zindong‘a tashlattirgan, boyliklarini musooara qildirgan) bir o‘g‘il otasiga shunday dedi:

—   Ey otajonim, shuncha olijanoblikdan keyin kishanga urildik, qamoqqa tushdik!.. Bu qanaqasi?
Otasi shu javobni berdi:

—   Ey o‘g‘lim, bir mazlumning ohi kechalari yurib chiqadi. Menimcha, biz bundan g‘ofil qolganmiz. Holbuki, Alloh undan g‘ofil qolmadi.

Abu Umoma - Alloh undan rozi bo‘lsin!.. — deydiki:

—   Qiyomat kuni zolim Sirot ko‘prigiga kelganida mazlum u bilan yuzlashadi. Mazlum zolimga o‘tkazgan zulmlarini eslatadi. Mazlumlar zolimlarning qo‘llaridagi yaxshi amallarini olmaguncha ulardan qutula olmaydilar. Agar zolimlarning yaxshi amallari yo‘q bo‘lsa, mazlumlarning gunohlari zolimlarga yuklanadi. Ana shundan keyin ularni jahannamning eng pastki tabaqasiga irg‘itadilar.
Abdulloh ibn Anis (Payg‘ambarimiz s.a.v.iing sahobalaridan)- Alloh undan rozi bo‘lsin!.. - hikoya qiladi:

—   Payg‘ambarimizning - Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin — gaplarini ko‘p eshitganman.

Derdilarki:

—   Qiyomat kuni insonlar yalangoyoq, yalang‘och, sunnatsiz va bo‘m-bo‘sh (nima qilishni bilmagan) holda tiriltiriladilar. Bir nidochi uzoqdagilar ham, yaqindagilar ham birday eshitadigan yangroq ovozda nido qiladi. Deydiki:

—   Men hokimi mutlaqman! Biron zotga bir chertki bilan ham zulm etgan kishi na jannatga darhol jannatilar qatoriga, na jahannamga darhol jahannam ahli qatoriga kiradi!.. Jannatlik o‘ziga o‘tkazilgan zulmning badalini jahannamlikdan; jahannamlik ham o‘ziga o‘tkazilgan zulmning badalini jannatlikdan oladi; Rabbingiz hech bir kimsaga zulm qilmaydi. Biz dedikki:

—   Bu haq olish-berishlar qanday amalga oshiriladi, ey Rasululloh? Biz yalangoyoq, qip-yalang‘och, sunnatsiz va yonimizda hech narsa bo‘lmagan holda tiriltirilgan bo‘lsak?!..

Rasululloh (s.a.v.) javob berdilar:

—   Hisoblashish savoblar va gunohlarni bir-biriga o‘tkazish orqali amalga oshiriladi. Rabbingiz hech kimsaga zulm qilmaydi!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 10:57:47
Yana Alloh Rasuli (s.a.v.) shunday buyurgandilar:

—   Kimda-kim zulm qilib birovni kaltak bilan ursa, qiyomat kuni buning qasosi olinadi!
Eskilarning hikoya qilishicha:

—   Bir hukmdor bo‘lgan edi. Bolasini ulg‘aytirish va tarbiyalash uchun bir lolo (erkak tarbiyachi) olgandi. Bola fazilat va adabda kamolga yetganda Lolo uni bir kuni tutib olib, sababsiz-aybsiz urdi, yaxshigina jonini achitdi. Bola shu tufayli lolosiga kek saqladi. Otasi o‘lib, o‘zi taxtga o‘tirganda loloni chaqirdi va:

—   Falon paytda, falon joyda sababsizdan sababsiz meni urib jonimni achitganingga sabab nima edi? — dedi.

Lolo shu javobni berdi:

—   Ey hukmdor! Sening fazilat va adabda kamolga yetganingni ko‘rganda, otangning o‘limidan keyin taxtga o‘tirishga tayyor bo‘lganingni ko‘rdim. Senga tayog‘imning totini (mazasini) va zulmning alamini tottirib qo‘ymoqchi bo‘ldim. Toki, taxtga o‘tirganingda hech kimga zulm etmagaysan!
Bu javobni eshitgan hukmdor lolosiga: «Alloh senga xayrlar bersin!» - dedi. Unga sovg‘a-salomlar berdi, ehsonlar kildi va uyiga kuzatib qo‘ydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 10:58:25
YeTIMGA ZULM O’TKAZIShDAN SAQLANISh

Alloh jalla jalaluhu aytdi:

—   Yetimlarning mollarini zulm yo‘li bilan yeydigan kimsalar hech shak-shubhasiz qorinlariga olov yegan bo‘lurlar. Va, albatta, do‘zaxga kirajaklar. (Niso surasi, 10-oyat)
Qatoda deydiki:

—   Oyat Gotofan qabilasidagi bir odam haqida nozil bo‘lgan. Bu odam akasining yetim qolgan kichik bolasiga otach lik qilgan va uning tegishini yeb qo‘ygan edi. Oyatda «zulch yo‘li bilan yemoq» ta’kidlanganiga ko‘ra, fiqh kitoblarida aytilgan shartlar doirasidan tashqarida homiy yetimning molini yeyishi mumkin.
Bu orada Alloh shunday buyurdi:

—   (Yetimni otaliqqa olgan kishi) agar boy bo‘lsa (etimning molidan), parhez qilsin. Bordiyu kambag‘al bo‘lsa, yaxshilik bilan (ya’ni qilgan xizmatiga yarasha) olib yesin. Mol-mulklarini o‘zlariga qaytarganingizda esa guvoh keltiringlar. Allohning o‘zi yetarli hisob-kitob qilguvchidir. (Niso surasi, 6-oyat)

Oyatdan anglashinishicha, homiy yetimning molidan faqat muhtoj qolganda, ehtiyojiga yarasha, yoki qarz olish yo‘li bilan va yoxud qilgan xizmatining badali tarzida juda muz-tar qolgan chog‘i yeyishi mumkin. Agar imkoni bo‘lsa, kelgusida yegani miqdorini uzadi. Imkoni bo‘lmasa, yegani haloldir. Alloh yuqoridagi oyatdan oldin kelgan oyatda yetimlarning haqqiga juda qattiq rioya qilish kerakligini tanbeh qilib aytib qo‘ygan:

-   Kishilarning o‘zlari ojiz-notavon farzandlarini qoldirib ketganlari takdirda ulardan xavotir olganlari kabi (o‘zgalarning yetimlari haqidan ham) qo‘rqsinlar. Bas, Allohdan qo‘rqib, (o‘lim oldidagi kishiga) haq so‘zni aytsinlar! (Niso surasi, 9-oyat)
Alloh bir vahiyida Dovud alayhissalomga shularni tayinlagandi.

—   Ey Dovud, yetimga nisbatan mehribon ota singari bo‘l! Beva qolgan kambag‘al xotinlarga nisbatan marhamatli er singari bo‘l! Bilib qo‘yki, sen nima eksang, shuni olasan, ya’ni sen boshqalarga qanday muomala qilsang, senga ham shunday muomala qilinadi. Chunki sen ham, hech shak-shubhasiz, o‘lasan. Bolalaring yetim, xotining beva qoladi!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 10:58:56
Haqsiz bo‘la turib, yetimlarning mollarini yeyish va ularga zulm o‘tkazishning oqibatlari haqida oyatlarga muvofiq holda ta’kidlangan bir qator hadislar ham bor. Yetimlarga zulm o‘tkazganlarni og‘ir jazolar kutayotgani haqida oyatlar qanday ogohlantirgan bo‘lsa hadislar ham shunday ogohlantirgan. Ularning hammasi, insonlarga yetimlarning molini yeyish va ularga zulm o‘tkazishdan saqlanishni buyuradi.

Muslim va boshqa muhaddislarning kitoblarida qayd etilgan:

Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilar:
—   Ey Abu Zarr, sen menga zaif ko‘rinasan. Men o‘z nafsimdan nima istasam, senga ham shuni tilayman. Onang bilan otangta qarshi borma. Yetimning molini ishlatishda saxiy bo‘lma.

Buxoriy, Muslim va boshqalar ham qayd etadilar:
—   Halok qiladigan yetti narsadan qoching!

Sahoba:   
-   Nedir ular, ey Allohning Rasuli?

Rasululloh sallallohu ahayhi va sallam:

1.   Allohga sherik tanimoq.
2.   Nohaq bo‘la turib, tirik jonni o‘ldirmoq.
3.   Sehrbozlik qilmoq.
4.   Foiz (protsent) olmoq.
5.   Yetimning molini yemoq.
6.      Alloh yo‘lida olib borilayotgan jihodda jang maydonidan qochmoq.
7.     Ona bilan otaga qarshi bormoq.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 10:59:31
Hakim qayd etadi:

Alloh to‘rt toifa kishini jannatga kiritmaydi, ularga jannat ne’matlarini tatitmaydi:
1.   Sarxush qiluvchi ichkilik ichganlarni.
2.   Foiz olganlarni.
3.   Yetimning molini yeganlarni.
4.   Ona bilan otaga qarshy borganlarni.

Ibn Hibbon sahihida qayd etadi:

Payg‘ambarimiz — Allohning salomi boshlaridan yog‘ilsin — Amr ibn Hazm (to‘liq ismi Amr ibn Hazm al-Ansoriy. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) tomonidan Yamanga islom asoslarini o‘rgatish uchui yuborilgan sahobalardan) bilan Yamanga yo‘llagan bir maktublarida shunday deb yozgan edilar:

-   Qiyomat kuni Allohning nazdida katta gunohlarning eng kattasi quyidagilardir:
1.   Allohga sherik tanimoq.
2.   Nohaq bo‘la turib, mo‘min odamning joniga tajovuz qilmoq!
3.   Alloh uchun olib borilayotgan jihodda jang maydonidan qochmoq.
4.   Onaga va otaga qarshi bormoq.
5.   Iffatli xotinga tuhmat qilmoq.
6.   Sehrbozlik qilmoq.
7.   Foiz olmoq.
8.   Yetimning molini yemoq.

Abu Yo’lo qayd etadi:

—   Qiyomat kuni bir qism insonlar qabrlaridan turganlarida og‘izlaridan olov sochadilar.

Sahoba:

—   Kimlar ular, ey Allohning Rasuli?

Rasululloh (s.a.v.):

—   Yetimlarning mollarini zulm yo‘li bilan yegan kimsalar, hech shak-shubhasiz, qorinlariga olov yegan bo‘lurlar. Va albagga do‘zaxga kirajaklar. (Niso surasi, 10-oyat)

Muslim qayd etgan «Me’roj» hadisidan bir parcha:

—   Bir payt bir to‘da insonlar bilan yuzma-yuz kelib qoldim. Ularning boshlariga boshqa kishilar o‘tirib olgan edi. Bu — boshlarga o‘tirgan kishilar - ularning soqollarini yulardilar, shunda qo‘llarida olov toshlar ko‘targan boshqa bir qism kishilar kelib, bu olov toshlarni soqollari yulingan kishilarning og‘izlariga tiqib orqa tarafidan chiqara boshladilar. Jabroildan: «Kim bular?» - deb so‘radim.

Dediki:

—   Yetimlarning mollarini zulm yo‘li bilan yeganlar. Ular qorinlariga faqat olov yegandirlar.

Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:00:09
                                                   KIBRNING YoMONLIGI

Kibr mash’um fe’l-atvor bo‘lgani va yomon oqibatga olib kelishi muqarrar bo‘lgani uchun bu yerda takror esga olib, sharhlashga qaror qildik. (Birinchi qismdagi «Kibrning yomonligi» sarlavhali bobga qarang) Kibr Iblis tomonidan qilingan birinchi gunohdir. Shu fe’li uchun Allohuni la’natlagan va Osmonlar va Yerning kengligiday keladigan Jannatdan haydab, jahannam azobiga otgandir.

Muqaddas hadisda Alloh j.j. shunday buyuradi: - BUYuKLIK - ULUG’LIK mening ko‘ylagim, BIQOR esa chakmonimdir. Kimda-kim bulardan biri xususida men bilan talashadigan bo‘lsa, uni halok qilaman. Hech qo‘ymayman.

Yana bir xabarga ko‘ra:
—   KIBRLILAR urug‘ donalari kabi inson shaklida tiriltiriladilar. Ular hartarafdan ZILLAT (xorlik, sharmandalik) ichida qoladilar. Ularga jahannam ahlining
qusuqlari ichiriladi.

Payg‘ambarimiz — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin - bildirdi:

—   Qiyomat kuni Allohuch toifa bilan gaplashmaydi, ularga aslo nazar tashlamaydi. Ular uchun alamli azob bor:

1.   Zino qilgan oqsoqol.
2.   Zolim davlat boshlig‘i.
3.   KIBRLI KIShI.

Bir odam ovqatni chap qo‘li bilan yeyayotgan edi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) unga:
—   O’ng qo‘ling bilan ye! — deb buyurdi. U odam:

—   O’ng qo‘lim bilan yeyolmayman! — dedi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.):

—   Yeyolmaysan!.. — dedi va ilova qildi: - Bu kishi kibri tufayli o‘ng qo‘li bilan taom yemaydi.
Bu hodisadan keyin u odamning qo‘li falaj bo‘ldi, keyin qo‘lini butunlay ko‘tarolmay qoldi.
Sobib Ibn Qays (ansorlarning imom xatibi va hozrajiylarning bayroqdori bo‘lgan. Paygambarimiz (s.a.v.)ning ashoblarilan. Yamoma degan qasabada (Toif yaqinida) bo‘lgan jangla hijratning 12-yili halok bo‘lgan) Payg‘ambarimiz(s.a.v.) dan so‘radi:

—   Ey Allohning Rasuli, men chiroyli va yoqimtoy odamlarni yaxshi ko‘radigan kishilardanman. Bu KIBRdanmi, nima deb buyurasiz?

Alloh Rasuli javob berdi:

—   Yo‘q. KIBR haqni inkor etishdan va insonlarni haqir ko‘rishdan bo‘ladi. KIBRLI odam boshqa insonlarni o‘zidan past ko‘radi. Holbuki, ular ham uning kabi insondir. Hatto, balki, Allohning nazdida, undan ham yaxshiroqdirlar.

Vahob ibn Munabbih hikoya qiladi:

—   Muso alayhissalom Fir’avnga: «Iymonga kel! Mol-mulking va saltanating o‘zingniki», - deganida, Fir’avn: «Bo‘lmasa men borib Homon bilan kengashib kelay». — dedi. Borganda Homon dediki:

—   Sen o‘zingga hamma topinadigan bir Rabb bo‘lganing holda endi iymon keltirsang, boshqa birovga ibodat qiluvchi qul bo‘lasan!

Bu kengashdan keyin Fir’avn Allohga ibodat qilishdan va Musoga tobe’ bo‘lishdan bo‘yin tovladi, Alloh ham uni dengizga cho‘ktirdi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:00:52
Allohning Quraysh kofirlaridan bergan xabariga ko‘ra, ular dedilarki:

—   Bu Qur’on ikki shaharning biridan (bo‘lgan) bir ulug‘ odamga nozil qilinishi kerakmasmidi? (Zuxruf surasn, 31-oyat)

Qatoda derki:

—   «Ikki shaharning ulug‘lari» deganda Valid ibn Mug‘ira (quraysh qabilasi raislaridan. Hijratdan oldin Hz. Muhammad s.a.v. bir qator mukarram zotlar qatori bu kishi bilan ham uchrashgan va islomga da’vat qilgandilar) bilan Abu Mas’ud Saqafiy (Quraysh boylaridan. Paygambarimiz bu kishini ham islomga da’vat qilgandilar) nazarda tutilgan. Maqom va rutbalariga ko‘ra payg‘ambarimizdan yuksakroq va boyroq edilar. Ular (kofirlar):

—   Bir yetim bola!.. Alloh uni bizga payg‘ambar sifatida qanday jo‘natadi?!.. — der edilar.

Alloh esa ularning bu fikrlariga javoban shunday dedi:

—   Parvardigoringizning rahmati bo‘lmish payg‘ambarlikni o‘shalar taqsimlaydilarmi?! Dunyo hayotida ularning maishatlarini ham o‘rtalarida Biz taqsimlaganmiz. Ba’zilari boshqalarini qo‘l ostiga olib ishlatishlari uchun ayrimlarini ayrimlaridan baland martabalarga ko‘tarib qo‘yganmiz. Parvardigoringizning rahmati — payg‘ambarlik esa ular to‘plagan narsalaridan yaxshiroqdir. (Zuxruf surasi, 32-oyat)

So‘ngra Alloh KIBRLIlarga jahannamga tushganlarida qanday hayratda qolishlari to‘g‘risida ham xabar berdi. Chunki ular jahannamda dunyo hayotida haqir ko‘rib masxara qilgan kishilarini topmay, shunday deyajaklar:

—   Nega bizlar yomonlardan deb hisoblab o‘tgan kishilarni ko‘rmayapmiz? (Sod surasi, 62-oyat)
Vahob - Alloh undan rozi bo‘lsin - deydiki:

—   ILM ko‘kdan yog‘gan chuchuk va sof yomg‘irga o‘xshaydi. Daraxtlar ildizlari va tomirlari orqali uni emadi. Ammo mazasi qanday bo‘lsa ham, uni o‘ziga moslab o‘zgartirib oladi. Mevasining mazasi achchiq bo‘lganining achchiqligi ortadi, shirin bo‘lganining-shirinligi!.. ILM ham mana shundaydir. Insonlar uni g‘ayrat va himmatlariga yarasha o‘rganib yod oladilar. Lekin oxir-oqibatda KIBRLI kishida KIBR ortadi, ADABLI kishi yanada ADABLIROQ bo‘ladi. Buning sababi shudir:

—   KIBRga moyil va unga ko‘ngli sust ketgan kimsa johildir. U ozgina ilm o‘rgandimi, bas, KIBRLANADIGAN narsasini topdi, deyavering. Kibri ortadi. Kishi johil bo‘lsayu, Allohdan qo‘rqsa — ilmi ortadi. Ayni chog‘da bu ilmi orqasidan ko‘p dalillarni qo‘lga kiritadi. Allohdan qo‘rqish orqali kishi shafqatli va adabli bo‘lishda kamol topadi. Shuning uchun ham Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ibn Abbos rivoyat qilgan bir hadisda, shunday buyurganlar:

—   Bir talay insonlar Qur’on o‘qiydilar, lekin bu o‘qishlari ularning bo‘g‘izlaridan nariga o‘tmaydi. Keyin yana: «Biz Qur’on o‘qidik. Kim bizdan ko‘proq Qur’on o‘qiydi, kim bizdan yaxshiroq biladi?» - deydilar.

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shu so‘zlarni aytganlaridan keyin ashoblariga o‘girilib:
—   Bundaylar sizning orangizdan chiqqan, ey ummatim! Bular, mana shular jahannam o‘tinlaridir!.. — deb bildirdilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:01:22
Hz. Umar — Alloh undan rozi bo‘lsin - deydiki:

—   Ey olimlar, kibrli bo‘lmanglar. Chunki hech bir vaqt ilmingiz jahlingizga bas kelolmaydi.

Yana shunday hikoya qiladilar:

—   Eski qavmlardan birida bir odam bor edi. Bu odam qavmning eng yomon kishisi edi. Yana boshqa bir odam ham bor edi. U esa qavmning eng ko‘p ibodat qiladigan, eng yaxshi kishisi edi. Bir kuni qavmning eng yomon odami qavmning eng yaxshi odamiga duch keldi. Ichida dediki:
—   Bu qavmimizning eng yaxshi kishisi... Men esa eng yomoniman. Agar uning yonida o‘tirsam, Alloh menga marhamat qilishi mumkin va men yomon inson bo‘lishdan qutulaman. Va keldi. Uning yoniga o‘tirdi. Bunisi esa shunday deb o‘yladi.

—   Men qavmning eng ko‘p ibodat qiladigan, eng yaxshi kishisiman. Bu esa qavmning eng yomon kishisi. Nega mening yonimda o‘tirishi kerak?!..

Va uning yonida o‘tirishdan orlandi. «Tur, mening yonimdan ket!» - dedi.

Achloh zamon payg‘ambariga vahiy ila bildirdi va buyurdi:

—   Ul ikki kishining oldiga bor va ayt. Men yomon odamni afv etdim. Yaxshi odamning o‘tmishda qilgan barcha ibodat va ezgu amallarini bekor qildim!..

Bu hodisadan ko‘rinadiki, Alloh j.j. bandalarining qalblariga nazar soladi.

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) huzurida bir odamning yaxshiligidan bahs yuritayotgan edilar. Bir kuni bu odam majlisga keldi, so‘zladi. Sahobalar: «Yo Rasululloh, sizga aytgan odamimiz mana shu kishi edi», - dedilar. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) unga shunday bir nazar tashladilar, so‘ngra: «Men uning yuzida shaytoniy bir alomat ko‘rayotirman», - dedilar. U odam davraga kelib salom berdi. Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ning oldida to‘xtadi. Alloh Rasuli (s.a.v.) unga:

—   Alloh uchun bir narsa so‘rayman. Nafsing senga insonlarning eng yaxshisi ekanligingni aytadimi? — dedilar.

U odam:
—   Ha, Allohning Rasuli! — deb javob berdi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) payg‘ambarlik nuri bilan shu shaxsning qalbidagi shaytoniy takabburlikni — o‘ziga bino qo‘yish, o‘zini hammadan bilimdon hisoblash kasaliga mubtalo bo‘lganligini — yuzida ko‘rgan edilar.

Alloh Rasuli(s.a.v.)ning do‘sti Hars ibn Zubaydiy deydiki:

-   QORIYu QURROning kulgili holi meni ko‘p o‘ylatadi. Sen uni sevinch-quvonch, ochiq yuz bilan kutib olasan, u seni qovog‘i soliq, dimog‘-firoq bilan kutib oladi. Ilmi bilan sendan ustunlik da’vosida bo‘ladi. Iloho, jamiyatda bundaylar ko‘paymasin!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:01:37
Abu Zar rivoyat qiladi:

—   Rasululloh(s.a.v.)ning yonida bir odam bilan bahslashib, unga: «Hoy, qora xotinning o‘g‘li!» - deb yuborgandim. Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilarki:

-   Zulm qilding, ey Abu Zar, zulm qilding! Birovning haqini yeding. Oq xotinning bolasida qora xotinning bolasidan hech qanday ustunlik yo‘q.

Rasululloh(s.a.v.)ning bu so‘zidan yo‘l qo‘ygan xatoyimni tushunib oldim. U odamning oyog‘iga yiqilib: «O’rningdan tur, yuzimni topta!» - dedim.

Hz. Ali — Alloh uning yuzini karomatli qilsin — deydiki:

-   Kimda-kim jahannamga tushadigan biron kishini ko‘rmoqchi bo‘lsa, ta’zim qilib tik turgan bir qancha insonlar qarshisida o‘tirgan kishini ko‘z oldiga keltirsin.

Anas ibn Molik shunday deydi:

—   Rasululloh(s.a.v.)ning sahobalari ichida eng sevimli kishi Rasulullohning o‘zi edi. Shunday bo‘lsa ham ular Rasulullohni ko‘rgan chog‘larida oyoqqa turishmas edi. Chunki Alloh Rasuli (s.a.v.) bunday harakatni karih (xunuk, bemaza, noxush) deb bilardi. Yana Alloh Rasuli (s.a.v.) ba’zi vaqtlar sahobalar bilan birga yurganida, ularga, iltimos, mendan oldinroqda yuringlar, derdi. O’zi oddiy bir inson singari ularning orasida yurardi. Boshqalarga o‘rgatish uchun shunday qilarmidi va yo shaytonning kibru havoga yetaklashi ehtimol bo‘lgan vasvasalarini daf qilmoqchi bo‘larmidi, har qalay, doim shunday qilardi. Yana bir marta shunday sabablar tufayli (ya’ni ular orasida o‘zi farqlanmasligi uchun) namoz paytida egnidagi yangi libosini yechib, o‘rniga eskisini kiygan edi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:02:06
                                 TAVOZU (KAMTARLIK, ODOB) VA QANOATNING FAZILATI

Payg‘ambarimiz — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin bildirdilarki:
-   Kim biron odamni afv etsa, Allohuni boshliq qiladi, kim Alloh uchun tavozu ko‘rsatsa, Alloh uning darajasini yuksaltiradi.

-   Hech bir kishi yo‘kdirki, uning bilan ikki farishta birga bo‘lmasa va u farishtalar qo‘lida u kishini tortib turadigan tizginli suvluq bo‘lmasa... Agar u kishi kibrlansa, farishtalar suvluqni tortadilar va keyin: «Allohim, buni pasaytir!» - deydilar. Agar tavozu ko‘rsatsa: «Allohim, buni yuksaltir!» - deydilar.

—   Notavon bo‘lmasdan burun tavozu ko‘rsatganlar, gunohkor bo‘lmasdan burun halolidan topib muhtojlarga yordam berganlar, yo‘qsullarga va holi zabunlarga ko‘maklashganlar naqadar baxtlidirlar!.. Naqadar baxtlidirlar fiqh va hikmat ahli bilan yoronlik qilganlar!..
Payg‘ambarimiz — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin —   bir jamoa bilan sahobalaridan birining uyida bo‘lgan va hammalari birga ovqatlanib o‘girishgan edi. Eshikka bir tilanchi keldi. Unda kishini jirkantiruvchi bir falajlik bor edi. Uyga kirishiga ruxsat berildi. Kirganda Alloh Rasuli uni tizzasiga o‘tqazdi. So‘ngra taomga imo qilib: «Ye!» -dedi. Shu davrada o‘tirgan qurayshliklardan biri u falaj odamdan jirkanib, yuz o‘girdi. Bu hammani noqulay ahvolga soldi. Keyinchalik bu odamning o‘zi falaj bo‘ldi va o‘zi past nazar bilan qaragan kishi kabi to o‘lguncha falajligicha qoldi. Yana Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bildirdilar:

—   Rabbim QUL-RASUL (oddiy banda va elchi) bo‘lasanmi yoki HUKMDOR-NABI (hukmdor va payg‘ambar)mi, deb so‘rab, menga ikkovidan birini tanlash ixtiyorini berdi. Men qay birini ustun ko‘rishni bilolmay dovdirab qoldim. Farishtalar orasida pok do‘stim Jabroil bor edi. Boshimni ko‘tarib unga qaradim. Menga: «Rabbingning qarshisida kamtarin bo‘l!» - dedi. Men ham QUL-RASUL bo‘lishni qabul etdim.

Alloh vahiy orqali Hz. Musoga buyurdiki:
—   Men ulug‘vorligim qarshisida tavozu ko‘rsatib, yaratgan bandalarimga nisbatan kibrlanmagan va yuragida mendan qo‘rqadigan kimsaning namozini qabul qilaman.

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shunday marhamat qildi:
—   Taqvo — karam. Tavozu — sharaf. Sog‘lom va qatiy ishonch - qalb boyligi.

Iso alayhissalom deydiki:

—   Naqadar baxtlidirlar dunyoda namoz o‘qiganlar, chunki ular qiyomat kuni YuKSAK MAQOM egasi bo‘ladilar. Naqadar baxtlidirdar dunyoda insonlar orasida ISLOHChILIK qilganlar, chunkp ular qiyomat kuni FIRDAVS-JANNATNING vorislari bo‘ladilar. Naqadar baxtlidirlar dunyoda qalblarini yomon fe’l-atvorlardan poklaganlar, chunki ular oxiratda Allohning jamoliga nazar tashlaydilar.Ba’zilar deydilarki:

—   Bizga kelgan xabarlarga ko‘ra, Rasul alayhissalom shunday deb buyurganlar:
—   Alloh bandasini hidoyatga yetkazganda, ko‘rinishini go‘zallashtirib, uning maqsudi bo‘lmagan darajaga yuksaltirganda va shuning bilan birga unga tavozu ham bergan paytda, bilingki, bu hol Allohning lutfidir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:02:25
Yana Payg‘ambarimiz s.a.v. buyuradi:

—   To‘rt narsa borki, Alloh ularni faqat sevgan bandalariga beradi:
1.   O’rinsiz va yomon so‘z gapirmaslik. Bu birinchi ibodatdir.
2.   Allohga tavakkul.
3.   TAVOZU
4. Yemonliklardan qo‘lini tortish.

Bir vaqt Payg‘ambarimiz (s.a.v.) tamaddi qilayotgan edilar. Terisida allaqanday kasallik tufayli shishlar paydo bo‘lgan va yaralari kesilgan bir qora odam kirib keldi. Hech kimsaning yoniga o‘tirmay, Rasululloh(s.a.v.)ning yonida tikka-tik turaverdi, Payg‘ambarimiz (s.a.v.) uni yonlariga o‘tqazdilar va:
—   Odamlarning oila mushkulini yengillashtiruvchi, lekin kibrni daf etishga yordamlashuvchi bir narsani qo‘llarida olib yurishlarini yaxshi ko‘raman, - dedilar.

Bir kuni Payg‘ambarimiz (s.a.v.) sahobalariga dedilarki:
—   Menga nima bo‘ldi, bilmayman, sizlarda ibodatning shirinligini ko‘rmayapman...
Sahoba so‘radi:
—   Ibodatning shirinligi nima, ey Allohning Rasuli? Rasul (s.a.v.) marhamat qildilar:
—   TAVOZU!..

Yana Payg‘ambarimiz shunday buyurdilar:
—   Ummatimning mutavozelarini ko‘rgan paytingizda siz ham ularga tavozu ko‘rsating. KIBRLILARNI ko‘rganingizda siz ham ularga kibrlaning. Mana shu narsa ularni (KIBRLILARNI) xor qiladi va zabun etadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:02:57
Bu mavzuda she’riy yo‘lda aytilgan go‘zal fikrlardan biri mana shudir:

Mutavoze bo‘lki — yulduz bo‘lursan,
Yulduz samolarda - yuksakda.
Ammo pastga boqsang — yana ko‘rursan:
 Aksi suv yuzida titrakda.
Tutun kabi bo‘lma fazoga ketgan,
 Tutun o‘z makonin fazo deb bilar.
 Ammo fahmi borlar fahmlab yetgan:
Tutun pastda, jarda yerga qorilar.


QANOATLI bo‘lishning fazilatiga kelsak: Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilarki:

—   Mo‘minning olijanobligi ko‘ngil to‘kdigida va Allohdan boshqa hech kimsaning minnatiga qolmasligidadir. QANOATLI bo‘lishda - hurlik va o‘ziga-o‘zi beklik bor. Shuning uchun ham el og‘zida shunday gaplar yuradi:

-   Kimning minnatini olmasang, unga teng bo‘lursan. Istagan kishingga muhtoj bo‘l — uning asiri bo‘lursan. Xohlagan kishingga ehson et — amiri bo‘lursan. Kifoyat mikdori oz narsa, lekin u seni yo‘ldan ozdiruvchi ko‘p narsadan yaxshiroqdir.
Ba’zilar shunday deydilar:

-   QANOATDAY fazilatli boylikni, TA’MADAY ezgich qashshoqlikni ko‘rmadik.
—   Qanoat menga olijanoblik libosi bo‘lib ko‘rinadi. Qanoatdan ham azizroq boylik bormi? Qanoatni o‘zingizga temir boshli mol qilib oling. Undan keyin esa TAQVONI sarmoya qiling. Shunday qilsangiz ikki tarafdan daromad orttirgan bo‘lasiz:
1.   Allohdan boshqa kimsaning minnati bo‘yningizda bo‘lmaydi.
2.   Bir onlik sabr tufayli jannatlarda ne’matlanasiz.

— Nafsingni kifoyat miqdoriga ko‘niktir. Aks holda, u o‘ziga keragidan ortiqrog‘ini istaydi. Sen butun yashagan va yashaydigan umring davomida faqatgina o‘zingga tegishli zamon ichida yashaysan.

Rizq sendan qochgan paytlarda qiyinchilikka chida. Qo‘lingda boriga qanoat qil. «Ulsam ham, tirilsam ham, qo‘lga kiritaman» - deb mashaqkatga botma. Agar nasib bo‘lsa, qo‘lga kiradi.

Xasislarning xasisligi seni suvsatsa, to‘yish va chanqoqni qondirish jihatidan senga QANOATLI bo‘lish kifoyadir. Shunday bir inson bo‘lginki, oyog‘ing yerda, g‘ayrat va shijoating yulduzlarda bo‘lsin.

— Ey osonlik bilan topiladigan rizqqa bor vujudi bilan talabgor bo‘lgan kishi! Hayhotki, sen botilga (behuda ishga) oshiqsan. Kap-katta ilon katta kuchi bilan cho‘llardagi chirindi bilan qorin to‘yg‘azadi. Qora pashsha esa arzimas kuchi bilan bol yeydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:03:21
Payg‘ambarimiz s.a.v. ro‘zg‘orda yetishmovchilik ortib ketgan paytlarda oila a’zolariga shunday derdilar:

-   Turinglar, namoz o‘qinglar!

Keyin yana shunday deb qo‘shimcha qilardilar:
-   Menga shunday buyurildi.

Undan so‘ng shu oyatni o‘qirdilar:

-   Ahli ummatingizni namoz o‘qishga buyuring va o‘zingiz ham (namoz o‘qishda) chidamli bo‘ling! Biz sizdan rizq so‘ramaymiz (bil’aks), O’zimiz sizga rizq berurmiz. Chiroyli oqibat-jannat ahli taqvonikidir. (Toha surasi, 132-oyat)

-   Tubanlikdan qoch, boylikning ko‘pligi va shiddatli hirs seni aldab qo‘ymasin. Allohning berganiga qanoat qil va uning taqsimotiga rozi bo‘l. Chunki qanoat shunday bir boylikdirki, hech qachon tugamaydi. Xudo xayringni bersin, axir ozgina bo‘lsa ham bir fikrlagin, ortiqcha yegan narsang foydasiz ekanligini ko‘rasan.

-   Qo‘lga kirita olgan rizqingga qanoat qil. Rabbimiz chumolini ham unutadiganlardan emas. Agar senga mo‘l-ko‘l rizq kelsa, shukur qilib kutib ol. Rizq sendan qochsa, xotirjam bo‘l, tashvishlanma.

Hikmat ahllari derlarki:

-   Olijanoblik - bashang kiyinish bilan bo‘lmaydi. Chunki aslida bashang kiyim bilan ne’matlanish va chiroyli pardoz-andoz bilan naqshlanish kishini ko‘p band qiladi. Hattoki, dunyoga mayl tufayli diniy hukmlarni ado etolmaydi. Ohangjamali kiyim-kechaklar ko‘pincha kishini kibr va g‘urur ko‘chasiga yetaklaydi.

Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:04:04
DUNYoGA MAG’RUR BO’LMOQ

Dunyoning ahvoli shundayki, undaga hamma narsalar yomonlikka va sevinchga sabab bo‘ladigan hodisalarga sarflanadi. Butun dunyo ahliga bunday hayotda yashash oson emas. Dunyo hayoti - Allohning hikmati taqozosiga muvofiq — g‘oyat murakkabdir. Shuning uchun Alloh o‘z Qur’onida buyuradi: — Agar Rabbingiz xohlaganida, barcha odamlarni bir dinga ergashuvchi yagona millat qilgan bo‘lur edi. Lekin u Zot bunday bo‘lishini istamadi. Shuning uchun odamlar mudom ixtilof qilurlar, faqat Rabbingiz rahm qilgan kishilargina haq yo‘lda ittifoq bo‘lib yasharlar. (Hud surasi, 118-119-oyatlar)

Agar bir kimsaning dunyoviy ahvoli yaxshi bo‘lsa, ya’ni kuni osonlik bilan o‘tsa, Alloh dunyoni unga xizmat qildirsa, u kimsa buni shukr bilan qarshi olishi va go‘zal amallar ila Allohga yuzlanishi va dunyoga mag‘rur bo‘lmasligi vojibdir. Go‘zal amallar bilan mashg‘ul bo‘lish degani, bu — yomon kurash maydonlaridan tiyilish deganidir. Bu xususda rag‘batlanish uchun Allohning shu oyati kifoya qiladi:

—   Ey insonlar, albatta Allohning (qayta tiriltirish va bu dunyoda qilib o‘tilgan yaxshi-yomon amallarning mukofotu jazosini berish to‘g‘risidagi) va’dasi haq (va’dadir). Bas, hargiz sizlarni dunyo hayoti aldab qo‘ymasin! Va hargiz sizlarni Alloh (barcha gunohlarni kechib yuboraveradi), deb aldaguvchi (shayton) aldab qo‘ymasin. (Fotir surasi, 5-oyat)

Lekin sizlar (munofiqlik bilan) o‘zlaringizni fitnaga duchor qildinglar va (bizlarga balo-ofatlar yetishiga) ko‘z tutdinglar hamda (Islomning haq din ekanligi to‘g‘risida) shubhalandinglar... Sizlarni xomxayollar aldadi... Sizlarni Alloh haqida (u Zotning karami keng, hech qachon O’zi yaratgan bandalarini azobga giriftor qilmaydi, deb) aldaguvchi (shayton) aldab qo‘ydi. Keyin Allohning amri keldi. (Hadid surasi, 14-oyat)

Payg‘ambarimiz — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin — buyurdilarki:

— Aqlli kishilarning uyqulari va iftorlari naqadar go‘zaldir. Ikkiyuzlilar va ahmoqlarning ro‘zalari va ibodat yo‘lidagi g‘ayrat-shijoatlarini hech kim ikki chaqaga ham olmaydi. Ixlosli va taqvodor kishining eng kichkina ibodati ham ikkiyuzlilarning va ibodatiga mag‘rur bo‘lganlarning bir dunyo ibodatlaridan fazilatliroqdir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:04:40
— Nafsini kichraytira olgan va o‘limdan keyingi hayot uchun, ya’ni u dunyo uchun amallar qilgan kimsalargina haqiqiy oqil kishilardir. Havoyi nafsiga ergashgani holda Alloxdan umid qilgan va behuda tilaklar tilagan kimsalar esa, ahmoq odamlardir.
Bu mavzudagi she’rlardan ayrim parchalar:

Kimni dunyo aysh-ishratga garq aylasa,
Shu bois u bu dunyoni madh aylasa,
Arzimagan narsa uchun xuddi shunday,
Hech shubhasiz, bu dunyoni qoralagay.
Kimningki ustidan kulmasa falak.
Murodi ushalmay qiynalar yurak.
Kim agar yashasa juda baxtiyor
Axiyri gam uni aylar toru mor.

***
Bizlarga butunlay qolsa bu dunyo,
Va dunyo rizqlari bo‘lsa bir dunyo.
Hur inson, qasamki, kechgaydir undan —
Rizq uchun hech qachon kechmas erkindan.
Hurlarga qaramlik yarashmas aslo:
Rizq degani - zavol ko‘rguzchi MATO.

***
Uff, bezdim dunyodan, bezdim kunlardan
Bunyod bo‘lgan ular g‘am-huzunlardan.
Bulardan bir chetda qolar na bir shoh,
Na oddiy fuqaro, na qul, na dralloh.
Dog‘man dunyosiga: yovdir beomon,
Inson esa unga oshiqdir hamon.

***
Kunlarini so‘ra, Kisrodan so‘ra,
Kunlarini so‘ra, Qaysardan so‘ra
Qayda qoldi saroy, orom bog‘lari
Madad beroldimi o‘lim chog‘lari
Na halim-salimi qoldi dunyoda,
Na yovuz-zolimi qoldi dunyoda...


Yana bu mavzuda dunyo donishmandlarining ba’zi fikrlari:

— A’robiylardan biri chodirli bir qabilaga mehmon bo‘ladi. Uni izzat-ikrom qilib, yediradilar, ichiradilar va chodirda yotqizadilar. A’robiy teran bir uyquga toladi. Qabila esa, saharlab yo‘lga chiqishi kerak edi, ketarkan, Mehmon yotgan chodirni ham so‘kib, yig‘ishtirib ketadi. Quyoshning issig‘i kuydirib uyg‘ongan a’robiy shunday deydi:
—   Dunyo hayoti qurgan chodiringning soyasiga o‘xshaydi! Bir kun kelib, shubhasiz, sening soyang ham zoil bo‘lishi turgan gap.
—   Dunyo hayoti bir yerdan oldi-sotdi qilib yo‘lga chiqqan va yo‘lda tush chog‘i dam olgan kimsaning dam olishi kabi bir narsadir.

Ibn Mas’ud derki:
—   Ilmda Alloh qo‘rqinchi kifoyadir. Jaholatda Allohning mulkida Unga qarshi g‘ururlanmoq kifoyadir.

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) dedilarki:
—   Kim dunyoni sevsa va uning bilan sururlansa, qalbidagi oxirat qo‘rquvi ketadi.

Ba’zilar derki:

—   Kishilar amalga oshirolmagan ishlari tufayli qayg‘ursalar, buning uchun hisob beradilar. Amalga oshirgan ishlari tufayli sevinsalar, buning uchun ham hisob beradilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:04:59
Qadimgi haqiqiy musulmonlar o‘zlariga halol bo‘lgan narsalardan ham, sizlar harom narsalardan tiyilganingizdan ko‘proq tiyilardilar. Sizningcha, zararsiz deb qabul qilingan ko‘p narsalar, ularningcha, halok qiluvchi yomonliklar qatorida sanalardi.

Xalifa Umar ibn Abdulaziz, Qidom o‘g‘li Mis’or(qadimgi arab shoiri)ga tegishli bo‘lgan mana bu baytlarni tez-tez takrorlab turardi:

Tunu kun uxlaysan, bosgancha g‘aflat,
Ey mag‘rur, bilmaysan: g‘aflat — falokat.
 Bo‘m-bo‘sh amallarga sevinma — aldar,
Mag‘rurlar tushdan ham mag‘rurlanarlar.
Nafrat uig‘otmasmi senda bu hayot.
Bunday hayot uchun bor-ku hayvonot?!

Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:05:37
DUNYoNING YoMONLIGI VA UNDAY TIYILISh

Abu Umoma Boxiliydan rivoyat qilinadi:

-   Xotib o‘g‘li Solaba, Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ga: «Ey Allohning Rasuli, menga ko‘p mol va boylik berishi uchun Allohga duo qil!» - dedi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytdiki:
-   Ey Solaba, shukrini qilsa bo‘ladigan ozroq davlat mas’uliyat yuki bosib qo‘yadigan katta davlatdan yaxshiroqku!..

Solaba takrorladi:
-   Ey Allohning Rasuli, Allohga duo qil: menga ko‘p mol va boylik bersin!..
Alloh Rasuli (s.a.v.) javob berdi:
-   Ey Solaba, mendan o‘rnak olsang arziydigan narsa topmadingmi? Allohning payg‘ambariday go‘zal axloqli bo‘lishga rozi emasmisan? Borlig‘im qudrat qo‘lida bo‘lgan Allohga qasamki, agar men, tog‘larning oltin-kumush bo‘lib ketimdan yurishlarini tilasaydim, hech shubhasiz, shunday bo‘lardi. Solaba dedi:
-   Seni haq payg‘ambar qilib jo‘natganga qasam ichib aytamanki, agar menga ko‘p mol berishi uchun Atlohga duo qilsang, haq sohibiga haqqini beraman. Haqiqatan ham beraman, chindan ham beraman!..

Rasul (s.a.v.) iltijo qildi:
-   Allohim, Solabaga ko‘p mol ber!..

Solaba bir qo‘y oldi. Qo‘y urchib, ko‘paya boshladi. Shunday ko‘paydi, shunday ko‘paydiki, shahardagi joyi torlik qila boshladi. Shunda shahar yaqinidagi bir vodiyga chekildi. Va endi jamoat bilan namozga ham kelolmay qoddi. Faqatgina peshin va asr namozlariga arang yetib kelardi, boshqa vaqtlar kelishni tark etdi. Qo‘ylar ko‘payishda davom etar, borgan sari ishi ortib borardi. Bu orada Solaba peshin va asr namozlarini ham tark etdi. Faqatgina juma namoziga keladigan bo‘ldi. Lekin bora-bora unga ham kelmay qo‘ydi. Kelolmas edi. Juma kunlari shaharga borib kelganlarni kutib olar, shaharda bo‘layotgan hodisalarni ulardan so‘rab bilib olardi. Kunlardan bir kun Rasululloh (s.a.v.) uni surishtirdi:
-   Xotib o‘g‘li Solaba nima qilayotir, u qaerda?
—   Qo‘ylari ko‘payib ketdi. Shahar torlik qilib, shahardan tashqariga chiqib ketgan! - deyishdi va voqeani butun tafsiloti bilan so‘ylab berishdi.

Alloh Rasuli (s.a.v.):
-   Voh Solabaga, voh Solabaga, voh Solabaga!.. - deb qoldilar.
Shu asnoda Alloh quyidagi oyatni yo‘lladi:

—   (Ey Muhammad), siz ularning mollaridan bir qismini o‘zlarini poklab tozalaydigan sadaqa sifatida oling va ularning haqlariga duo qiling. Albatta, sizning duongiz ular uchun orom-osoyishtalik bo‘lur. Alloh eshitguvchi, bilguvchidir. (Tavba surasi, 103-oyat)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:05:51
Alloh zakotning farzligini bildiruvchi oyatlarni inzol qilishni iroda qildi. Oyatlar inzol bo‘lganda, Payg‘ambarimiz (s.a.v.) Juhayna qabilasi bilan Sulaym o‘g‘illari qabilasidan bittadan odam tanladi. Zakot ma’muri (zakotchi) ekanliklarini biddiruvchi bir varaq hujjat yozdi-rib, qo‘llariga berdi. Yurt oralab boy musulmonlardan zakotlar to‘plashlarini buyurdi. Va:

-   Xotib o‘g‘li Solaba va Sulaym o‘g‘illaridan falon-falon kishilarga uchrab zakotlarini oling! — dedi.
Ma’murlar yo‘lga chiqishdi. Solabaning oldiga borishdi. Alloh Rasulining zakot haqidagi nizomini o‘qib, Solabadan molining zakotini berishini talab qilishdi. Solaba ularga shu javobni berdi:
—   Bu - jizya (musulmon bo‘lmaganlardan olinadigan soliq), bu — jizyadan boshqa narsa emas. Bu — jizyaning bir ko‘rinishi. Boring, ketinglar. Boshqa ishlaringizni qilinglar. Masalani aniqlab, takror kelinglar!..

Zakotchilar chiqib ketishdi. Sulaym o‘g‘lining huzuriga borishdi. Sulaym o‘g‘li ularni ko‘rishi bilan o‘rnidan turib peshvoz keldi. Tuyalarningeng yaxshilaridan ayirdi. Molimni zakot o‘rnida ko‘ringlar, deb ma’murlarni ochiq yuz bilan qarshi oldi. Ma’murlar zakot uchun molining eng yaxshilari tanlanganini ko‘rib: «Bunday qilish senga vojib emas. Biz buni olmaymiz!» - yeyishdi. (Zakot qilib molining na eng yaxshisi va na eng yomoni, faqatgina o‘rta holi olinadi).

Sulaym o‘g‘li: «Oling. Men bularni mehr bilan, joni-tanim bilan berayotirman. Molimning zakoti shular va siz-lar olib ketishingiz uchun ataylab ajratib oldim!» - deb olib ketishlarini iltimos qildi. Ma’murlar mollarni olib ketarkan, yo‘lakay takroran Solabaga uchradilar. Za-kotini so‘radilar. Solaba ularga: «Qani qo‘lingizdagi hujjatingiz? Menga ko‘rsatinglar!» - dedi. Ko‘rsatdilar. Qarab turdi-turdi-da: «Bu, bu bir navi jizya! Ketaveringlar. Men yana bir karra o‘ylab olay!» - dedi. Ma’murlar jo‘nab ketishdi. Rasululloh(s.a.v.)ning yoniga kelishdi. Alloh Rasuli (s.a.v.) ularni ko‘rganda, hali ular bilan savol-javob qilmasdan turib: «Voy, essizgina Solaba! O’ziga-o‘zi jabr qilibdi!» - deb buyurdi, Sulaym o‘g‘lini esa duo qildi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:06:20
Ma’murlar Solaba va Sulaym o‘g‘li o‘zlariga qanday muomala qilganini so‘zlab berishdi! Shu asnoda Alloh Solaba to‘g‘risida shu oyatlarni inzol qildi:

—   Ularning orasida: «Qasamki, agar (Alloh) bizga o‘z fazlu karamidan (mol-davlat) ato qilsa, albatta, biz kambag‘allarga sadaqalar qilurmiz va solih bandalardan bo‘lurmiz», — deb Allohga ahd-paymon beradigan kimsalar ham bordir.

— Endi qachonki (Alloh) ularga o‘z fazlu karamidan (mol-davlat) ato qilganda, unga baxillik qilurlar va yuz o‘girgan holda keturlar.


—   Bas, (sadaqotlar berurmiz), deb Allohga bergan va’dalariga xilof qilganlari va (iymon keltirganmiz) deb yolg‘on gapiruvchi bo‘lganlari sababli (Alloh) ularga to Uning o‘ziga ro‘para bo‘ladigan Kungacha dillarida nifoq bo‘lishini oqibat qilib qo‘ydi. (Tavba surasi, 75-77-oyatlar)

Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ning yonida Solabaning ulfatlaridan biri bor edi. Solaba borasida Alloh inzol qilgan oyatni eshitdi. Davradan chiqib ketib, Solabaning yoniga bordi va:
—   Holing parishon, ey Solaba! Alloh sening to‘g‘ringda shunday-shunday oyatlarni inzol qildi! — dedi.

Solaba sakrab turib ketdi. Rasululloh(s.a.v.)ning yoniga bordi. Va zakotining qabul qilinishini istadi. Lekin Alloh Rasuli (s.a.v.) aytdilarki:
—   Alloh menga sening zakotingni qabul qilishni taqiqladi.

Solaba boshiga tuproqlar sochardi. Payg‘ambarimiz unga shunday deb bildirdi:
—   Bu — sening amalingdir. Men senga aytgan edim. Lekin menga itoat qilmading.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.), uning zakotini sira qabul qilmagandan keyin o‘rnidan turdi, uyiga ketdi. Rasululloh (s.a.v.)ning vafotidan so‘ng, xalifa Hz. Abu Bakrga - Alloh undan rozi bo‘lsin — keldi. Zakotining qabul qilinishini so‘radi. Lekin xalifa uni rad etdi. Keyinroq Umar - Alloh undan rozi bo‘lsin — xalifa bo‘lganda, unga keldi. U ham qabul qilmadi. Rahmatli Hz. Usmonning — Alloh undan rozi bo‘lsin - xalifaligidan keyin armon bilan o‘lib ketdi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:06:53
Bir odam Iso alayhissalom bilan do‘stlashdi va unga: «Sen bilan birga bo‘lsam... suhbatlashsak...» - dedi. Hz. Iso qabul qildi. Birgalikda yo‘lga chyqdilar. Bir daryo bo‘yiga keldilar, tamaddi qilishga o‘tirdilar. Yonlarida yeyishga uchta yupqa non (lochira) bor edi. Ikkitasini yedilar, uchinchisi qoldi. Iso alayhissalom suv ichishga daryo labiga ketdi. Suv ichib keldi. Lekin qolgan bir dona lochira g‘oyib bo‘lganini ko‘rdi. Odamdan: «Lochirani kim oldi?» deb so‘radi. Odam «Bilmayman?» dedi. Turdilar. Birgalikda yo‘lga tushdilar. Bir oz yurgandan so‘ng Hz. Iso, yonida ikki bolasi bo‘lgan bir kiyikni ko‘rdi. Bolalaridan birini chaqirdi. Kiyik bola keldi. Iso alayhissalom uni so‘ydi. O’zi va yonidagi odam yeyishdi. So‘ngra Hz. Iso o‘zlari yegan kiyik bolasining qoldiqlariga qarab: «Allohning izni bilan tiril, o‘rningdan tur!» - dedi. Kiyik bola tirilib, o‘rnidan turdi va irg‘ishlab jo‘nab qoldi. Iso odamga dediki:
—   Senga shu mo‘‘jizani ko‘rsatgan zotning haqqi uchun so‘rayman: lochirani kim oldi?

Odam:
—   Bilmayman! — dedi.

Yo‘dda davom etdilar. Bir daryoga bordilar. Hz. Iso odamning qo‘lidan ushlab oldi, suv ustidan yurib narigi qirg‘oqqa o‘tib ketdilar. Daryodan o‘tganda Iso alayhissalom so‘radi:
-   Senga shu mo‘jizani ko‘rsatgan zot haqqi so‘rayman, ayt lochirani kim yedi?

Odam:
-   Bilmayman!.. - dedi.

Yo‘lda davom etdilar. Bir qumloq yerga keldilar. O’tirdilar. Iso alayhissalom qumlarni to‘plab bir tepa holiga keltirdi. So‘ngra: «Allohning izni bilan oltin bo‘l!» - dedi. Qum tepa shu ondayoq oltin bo‘ldi. Hz. Iso buni uchga taqsim etdi va:

-   Biri meniki, biri seniki. Uchinchi hissa esa lochirani yeganniki! - dedi.
Shunday deyishi bilan u odam qichqirib yubordi:
-   Lochirani men yegandim!..

Hz. Iso: «Hammasi seniki bo‘lsin!» dedi va undan ajralib, qoldirdi-ketdi. U odam oltinlarning boshida o‘tirganda, bir ozdan so‘ng ikki kishi keldi. Ular oltinlarni ko‘rdilar. Uni o‘ldirib, boylikka egalik qilmoqchi bo‘ldi-lar. U dediki:

-   Oltinlar uchovimizniki. O’rtada bo‘lishib olaylik. Lekin avval uchalamizdan birimiz shaharga ketib, yegulik keltirsin. Yaxshilab qornimizni to‘yg‘azib olaylik. Undan keyin oltinlarni bo‘lishib olib, tarqalishimiz! Shartni qabul qildilar va bu uch kishidan biri shaharga yegulik keltirgani ketdi. Lekin yo‘lda shunday shaytoniy xayolga bordi:

-   Nega bu oltinlarni uchga bo‘lish kerak? Shahardan oladigan yeguligimning ularga tegishli qismiga zahar qo‘shaman. Ular uni yeganda o‘lishadi. Shu tariqa men bir o‘zim oltinlarga ega bo‘laman!

Va shunday qildi. Ularga tegishli yegulikka zahar qo‘shib keltirdi. Lekin u shaharga ketganida qolgan ikkisi shunday o‘yga kelishgandi:

-   Oltinlarni nega uchga bo‘lish kerak? Ikkiga bo‘lsak, ko‘prokdan tegadi. U shahardan kelganda bir bahona bilan uni o‘ldiraylik. Keltirgan yeguligini maza qilib yeylik. So‘ngra oltinlarni o‘z oramizda bo‘lishib olamiz!..

Va shunday bo‘ldi. Shaharga ketgan sherik qaytganda bir bahona bilan uni o‘ldirdilar. Keyin esa zaharli yegulikni yedilar va birozdan keyin oltinlarning yonida tipirchilay-tipirchilay, jon berdilar. Oltin uyumi o‘rtada va uning yonida uch o‘lik...

Bir ozdan so‘ng Hz. Iso havoriylari bilan birgalikda bu manzara ustiga keldilar. Hz. Iso shunday dedi:
—   Mana shu — dunyo degani. Undan tiyiling!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:07:50
Yana bir ibratli hikoyat:

—   Zulqarnayn bir sayohatida bir qavmga duch keldi. Qarasa, bu yerdagi xalqning qo‘lida yeydigan biron narsa yo‘q. Insonlar erta bilan turadilar, qazigan qabrlari yoniga boradilar. O’larga qaraydilar, supuradilar, tozalaydilar va qorinlari ochganda hayvonlarga o‘xshab o‘t yeydilar. Zulqarnayn, bu qavmning hukmdoriga bir odam jo‘natdi. Odam borib, Zulqarnaynning da’vatini hukmdorga bildirdi. Lekin hukmdor: «Mening unga muhtojligim yo‘q. Agar uning biron narsaga muhtojligi bo‘lsa, mening yonimga kelsin!» -dedi. Odam qaytib keladi. Ahvolni tushuntiradi.

Zulqarnayn: «To‘g‘ri aytibdi!» - deydi va hukmdorning oldiga ketadi. Borganda:
—   Menga borishingiz uchun xabar yo‘lladim, bormadingiz. Mana, o‘zim keldim! — deydi.
Hukmdor: «Agar senga ehtiyojim bo‘lsaydi, borardim!» -deya javob beradi.
So‘ngra o‘rtalarida shunday savol-javob bo‘lib o‘tadi:

Zulqarnayn:
—   Sizni shunday bir holda va shunday tarzda ko‘rayotirmanki, bu holni hech bir qavmda ko‘rmadim!..

Hukmdor:
—   Qanday hol ekan bizning holimiz?

Zurqarnayn:
—   Na molingiz bor, na mulkingiz!.. Kumush va oltin topsangiz bo‘lmaydimi, undan foydalanardingiz?!..

Hukmdor:
—   Biz oltin va kumushdan nafratlanamiz. Kimda oltin va kumush bo‘lsa, nafsini qiyinchilikka tashlaydi.

Zulqarnayn:
—   Bu qabrlar nima bo‘ladi? Qazib qo‘yibsizlar. Erta bilan turgandan boshlab ularga qaraysizlar, tozalaysizlar va yonida namoz ham o‘qiysizlar!..

Hukmdor:
—   Biz buni dunyoda cheksiz orzu-havaslarga ko‘milib ketmaylik va yomonlik qilmaylik, deb ado etamiz.

Zulqarnayn:
—   Qarab tursam, giyohdan va sabzavotdan boshqa yeydigan narsalaringiz yo‘q. Jonli hayvon boqsangiz bo‘lmaydimi, loaqal sutidan foydalansangiz, minib foydalanardingiz!..

Hukmdor:
—   Biz qorinlarimizni hayvonot mozori qilishdan nafratlanamiz. O’t va sabzavot biz uchun kifoya. Ozgina yegulik odamzodga yetarli bo‘ladi!..

So‘ngra hukmdor qo‘lini Zulqarnaynning yelkasiga qo‘yib, unga bir kalla suyagini uzatadi. Hukmdor:
—   Bilasanmi, kim bu? Zulqarnayn:
—   Io‘q!.. Kim ekan? Hukmdor:
—   Yer yuziga hukmron bo‘lgan bir hukmdor edi. Alloh unga quvvat, qudrat va saltanat bergandi. Lekin u fuqarosiga va jonzotlarga zulm o‘tkazib jondan bezor qildi. Alloh o‘lim bilan uni vujudidan ayirdi. Endi yerdagi oddiy bir tosh nima bo‘lsa, bu ham shu. Allohuning amallarini qayd qilib qo‘ygan. Qiyomat kuni hisobini so‘rab, jazosini beradi!..

Hukmdor shundan keyin boshqa bir chirigan kalla suyagini uzatdi va yana so‘radi:
—   Ey Zulqarnayn, bilasanmi, kim bu? Zulqarnayn:
—   Yo‘q! Kim ekan! Hukmdor:
—   Bu ham hozirgi aytganimdan keyin hukm surgan xukmdor. O’zidan oldingi hukmdornyng o‘z fuqarosiga va jonzotlarga zulm o‘tkazganini ko‘rgan. U bunday zulmdan jirkangan. Allohga nisbatan mutavoze bo‘lgan. O’lkasida adolat bilan ish olib borgan. Kimsaga zulm qilmagan. Keyin esa shu ko‘rib turganingday holga kelgan. Alloh oxiratda mukofotlamoq uchun uning amallarini ham yozdirib qo‘ygan!..

Hukmdor shunday keyin Zulqarnaynning kallasiga ishora qilib:
—   Bu kalla ham shu ikki kalladan biri singari bo‘ladi. Diqqat qil, ey Zulqarnayn, nima ishlar qilayotganingga!.. -deydi.

Shunda Zulqarnayn, hukmdorga:
—   Men bilan doimiy hamsuhbat bo‘lishni istamaysanmi? Ikkalamiz aka-uka tutinamiz, seni vazir qilib olaman, Alloh menga neniki ravo ko‘rsa, sen bilan teppa-teng bo‘lishib, baham ko‘ramiz! — deydi.

Hukmdor: «Mening va sening bir yerda bo‘lishimiz yaxshi emas!» - deya javob beradi.
Zulqarnayn bu hodisadan hayratga tushib va o‘zi ham o‘git olib, u bilan vidolashadi.

-   Ey dunyo va dunyo ne’matlaridan zavqlangan va ko‘zlarini dunyo zavqu safosidan hech uzmagan kishi! Sen nafsingni o‘zing idrok etolmaydigan narsalar bilan mashg‘ul qilib qo‘yding. Ertaga Allohning huzuriga borganingda nima deb javob berasan?..

—   Uyg‘on! Har bir inson ustida har doim dunyoning musibatlari bor. Dunyoning iqboli ochilsa ham, yopilsa ham —shu!.. Agar baxtingochilganini ko‘rsang, doimo shukur qilib kutib ol. Baxting hamrohing bo‘lmasa matonat ko‘rsat, chida!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:08:32
SADAQANING FAZILATI

Payg‘ambarimiz — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin — buyurdilarki:

— Kimki halol kasb qilib, Alloh rizosi uchun bir dona xurmochalik sadaqa bersa, - Alloh halol kasbdan topilgan boylikdan qilingan sadaqanigina qabul etishini bildirgan, - Alloh uni albatta qabul etadi. So‘ngra, sizlar bir otni qandoq boqib ko‘paytirsangiz, Haq taolo ham bergan sadaqangizni tog‘ barobarinda shundoq ko‘paytirib qaytaradi.

Boshqa bir rivoyatda esa «Sizlar otni qandoq boqib ko‘paytirsangiz» jumlasi o‘rnida «Sizlar bir luqma sadaqa qilsangiz, uni Uhud tog‘iday qilib qaytaradi». — deyilgan.

Qur’onda bu hadislarni tasdiqlovchi shunday oyatlar bor:

—   Ular (gunohkorlar) Allohning o‘zi bandalari tomonidan bo‘lgan tavbani qabul etishini, sadaqalarni ham (o‘z dargohida) qabul qilishini va haqiqiy tavbalarni qabul etuvchi va mehribon zot Allohning o‘zi ekanini bilmadilarmi? (Tavba surasi, 104-oyat)

—   Alloh sudxo‘rlikning (foydasini) yo‘q qiladi va sadaqalarning (foydasini) ziyoda qiladi. (Baqara surasi, 276-oyat)

-   Sadaqa (zakot) molni kamaytirmaydi. Kim biron odamni afv etsa, Alloh uni boshliq qiladi. Kim Alloh uchun tavozu ko‘rsatsa, Alloh uning darajasini baland qiladi.Suv olovni o‘chirgani kabi, sadaqa (zakot) ham xatolarni o‘chiradi. Qiyomat kunida insonlararo hukmlar oxiriga yetguncha har kim o‘z sadaqasining soyasida bo‘ladi.

Alloh Rasuli (s.a.v.) bir zamon bildirdilarki:
—   Bir tilla sadaqa yuz tilla sadaqadan o‘tadi?.. Bir kishi so‘radi:
—   Bu qanday bo‘ldi, ey Allohning Rasuli? Rasul (s.a.v.) aytdilar:
—   Bir odamning ko‘p davlati bo‘ladi. Bir chetidan ming tilla olib, uni sadaqaga beradi. Boshqa bir odamning ikki tillasi bo‘ladi, shundan bittasini sadaqaga beradi.
—   Sendan bir narsa tilaganni quruq qaytarma. Tirnoq qadar bo‘lsa ham, biron narsa ber!..

—   Alloh Arshining soyasidan bo‘lak hech qanday soya bo‘lmaydigan kunda Alloh yetti toifa kishiga o‘z soyasidan joy beradi. Ulardan bir toifasi biron narsa sadaqa qilib, buni hech kimga bildirmagan; ya’ni o‘ng qo‘lining berganini chap qo‘li bilmagan kishilardan iborat.

—   Yaxshiliklar yomonliklarni o‘nglab yuboradi. Yashirincha berilgan sadaqalar Allohning g‘azabini so‘ndiradi. Qon-qarindoshlararo rahm-oqibat va mehribonlik umrni uzaytiradi. Har bir yaxshilik — sadaqadir. Bu dunyodagi yaxshilik ahllari oxiratda ham yaxshilik ahllari bo‘lib qoladilar. Bu dunyodagi yomonlik ahllari oxiratda ham yomonlik ahllari bo‘lib qoladilar. Jannatga birinchi bo‘lib kiruvchilar yaxshilik ahllaridan bo‘lgan kishilardir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:09:28
Payg‘ambarimiz(s.a.v.)dan so‘radilar:

—   Sadaqa nima, ey Allohning Rasuli?
Rasul (s.a.v.) javob berdi:

—   Qavatlamadir. Allohning nazdida oshig‘i bilan qaytarilishi kerak bo‘lgan narsadir.
Alloh Rasuli (s.a.v.) bu gapdan keyin mazkur oyatni o‘qidi:

—   Allohga qarzi hasana (ixtiyoriy qarz) beradigan kim borki, (Alloh) unga bir necha barobar qilib qaytaradi! (Baqara surasi, 245-oyat)

Yana Payg‘ambarimiz(s.a.v.)dan so‘radilar:
—   Ey Allohning Rasuli, qaysi sadaqada fazilat ko‘proq?

Rasululloh (s.a.v.) aytdilarki:
—   Kambag‘alga yashirincha berilgan sadaqada, shuningdek, kambag‘allashib qolishdan qo‘rqib, ishlab topganidan bergan sadaqada fazilat ko‘proqdir".
So‘ngra Alloh Rasuli (s.a.v.) shu oyatni o‘qidilar:

—   Agar sadaqalarni oshkora holda bersangiz, juda yaxshi. Va agar maxfiy qilib, faqir-kambag‘allarga bersangiz — bu o‘zingiz uchun yanada yaxshiroqdir. Va qilgan gunohlaringizga kafforat bo‘ladi! Alloh qilayotgan amallaringizdan xabardordir. (Baqara surasi, 271-oyat)

—   Qaysi bir musulmon boshqa bir musulmonni kiyintirsa, Allohuni jannat yaxshiliklari bilan kiyintiradi. Qaysi bir musulmon och qolgan bir musulmonni yedirsa, Alloh unga jannat mevalaridan yediradi. Kim chanqagan bir musulmonni qondirsa, Alloh uni asalday toza sut bilan qondiradi.

Alloh Rasuli(s.a.v.)dan so‘radilar:
—   Qaysi sadaqaning fazilati ulug‘roq?

Javob berdilarki:
—   Ichida senga yashirincha adovat (dushmanlik) saqlayotgan yaqin tanishlarga berilgan sadaqa!..

Rasululloh(s.a.v.)ga yana shunday savol berdilar:

—   Musulmonning qaysi harakatlari yaxshiroq?
Dedilarki:
—   Yo‘qsullarni yedirishing, tanigan-tanimagan har kishiga Allohdan omonlik tilashingdir.
—   Allohga nisbatan bandalik vazifalaringizni ado etingiz. Yo‘qsullarni yediringiz. Har kimga Allohdan omonlik tilang. Jannatga kirasiz!..
—   Yo‘qsul musulmonlarni to‘ydirish Allohning rahmatini jalb etuvchi sabablardandir.
—   Kim bir musulmon birodarini qorni to‘yguncha yedirsa, chanqog‘i qonguncha ichirsa, Alloh uni jahannamdan yetti xandaq nariga uzoqlashtiradi va har bir xandaqning orasida besh yuz yillik masofa bo‘ladi. Qiyomat kuni bo‘lganda Alloh aytdiki:
—   Ey, Odam o‘g‘li, men xastalandim, ko‘rgani kelmading ham!..

Bandasi so‘raydi:
—   Seni qanday ko‘rgani boray? Sen butun olamning egasisan?!

Alloh aytadi:
—   Ko‘rmadingmi: falon bandam xastalandi. Ko‘rgani bormading. Ko‘rgani borsang, men uning yonida bo‘lishimni bilmasmiding!..

Yana Alloh aytadi:
—   Ey Odam o‘g‘li, senga qanchadan-qancha ne’matlar berdim. Seni yedirdim. Sen menga hech narsa yedirmading...

Bandasi so‘raydi:
—   Seni qanday yediray, ey Rabbim? Sen olamlarning Rabbisan. Yemak-ichmakdan munazzahsan (poksan, xolisan)!

Alloh aytadi:
—   Bilmaysanmi, falon bandam seni yedirdi, sen unga yedirmading. Agar bir yo‘qsulni to‘ydirgan bo‘lsayding, uning yonida meni topar eding...

Alloh yana aytadi:
—   Ey Odam o‘g‘li, men senga suv berdim. Sen menga hech suv bermading!..

Bandasi so‘raydi:
—   Sen odamlarning Rabbisan, Senga qanday suv beraman?!

Alloh aytadi:
—   Falon bandam chanqog‘ingni qondirdik. Sen yo‘qsulning chanqog‘ini bosmading. Agar yo‘qsulni qondirsayding, hozir uni mening yonimdan osongina toparding!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:10:05
MUSULMON BIRODARING EHTIYoJINI QONDIRMOQ

Alloh j.j. buyuradi:

—   Yaxshilik va taqvo yo‘lida hamkorlik qilingiz, gunoh va haddan oshish yo‘lida hamkorlik qilmangiz! (Moida surasi, 2-oyat)

Payg‘ambarimiz — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin — buyurdilar:
—   Kimda-kim musulmon birodariga yordam berish, unga biron foyda keltirish uchun yo‘lga chiqsa, unga Alloh yo‘lida jihod qilganlar savobi tegadi.

—   Allohning insonlar ehtiyojini ta’minlash uchun yaratgan shunday bandalari borki, ularni hech qachon jahannam azobi bilan jazolamaslikka qasamyod qilgandir. Qiyomat kuni bo‘lganda ular uchun nurdan minbarlar quriladi. Boshqa insonlarning boshlari hisob berishdan chiqmayotgan bir vaqtda ular bu nur minbarlarda Alloh bilan suhbatlashib o‘tirishadi.

—   Kimda-kim bir musulmon do‘stining ehtiyojini ta’minlashga harakat qilsa - uni ehtiyojdan chiqargan yo chiqarolmaganligidan qat’i nazar — Alloh avvalgi yo kelgusida qilishi mumkin bo‘lgan gunohlarini afv etadi. Bundan tashqari, unga ikki bag‘ot (mukofot yorlig‘i) beradi. Biri uni jahannam otashidan, boshqasi nifoqdan himoya qiladi.

—   Kimki bir musulmon do‘stining qayg‘usini aritsa, men qiyomat kuni amallari tortilayotgan chog‘da uning tarozisi yonida turaman. Agar savoblari og‘ir kelsa, nur ustiga nur!.. Gunohlari og‘ir kelsa, unga shafoat qilaman.

Anasdan - Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qilinadi: Alloh Rasuli (s.a.v.) marhamat qildilarki:
—   Kimki bir musulmon birodarining ehtiyojini ta’minlash dardida yursa, Alloh uning har odimiga yetmish savob yozib, yetmish gunohini yo‘q qiladi. Agar o‘z qo‘li bilan shaxsan ehtiyojini ta’min etsa, onasidan tug‘ilgan kundagiday gunohlaridan tozalanadi. Agar shu asnoda o‘ziga o‘lim kelsa, hisob bermasdan jannatga kiradi.
Ibn Abbosdan — Alloh undan rozi bo‘lsin - rivoyat qilinadi:

Rasululloh (s.a.v.) buyurdilarki:
— Kimki bir musulmon qardoshi bilan uning ehtiyojini ta’minlash maqsadida yursa va unga nasihat qilsa, Alloh u bilan jahannam orasiga yetti xandaq qo‘yadi va bu xandaqlararo masofa Yer bilan Osmon orasidagi masofaga teng keladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:10:32
Ibn Umardan rivoyat qilinadi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilarki:
—   Allohning qavmlarga atalgan bir talay ne’matlari bor. Qavmlar bir-birlarining ehtiyojlarini ta’min etgan va bir-birlarining dardlarini aritgan va aritayotgan vaqtlarida bu ne’matlarni ularga berishda davom etadi. Bir-birlarini sevmay, bir-birlarini chalib yiqitishga o‘ta boshlagan vaqtlarida ularga berayotgan ne’matlarini to‘xtatib, boshqa ahil qavmlarga beradi.

Abu Hurayradan — Alloh undan rozi bo‘lsin - rivoyat qilinadi:

Alloh Rasuli (s.a.v.)so‘radilar:
—   Bilasizlarmi, arslon o‘kirgan paytda nima deydi? Dedilar:
—   Alloh va Rasuli eng to‘g‘risini biladi!.. Aytdilar:
—   Allohim, yaxshilik qilayotganlarning boshiga meni balo qilma, - deydi.

Hz. Alidan - Allohundan rozi bo‘lsin - naql qilinadi:

—   Orangizda kimda-kim hojattalab bo‘lsa, payshanba kuni sahardan tilagi bajo bo‘lishini tilay boshlasin. Uyidan chiqarkan «Oli Imron» surasining so‘nggi oyatini, «Oyat al-Kursiy»ni, «Qadr» va «Fotiha» suralarini o‘qisin. Chunki, haqiqatan ham dunyo va oxirat hojatlari shulardadir.
Abdulloh ibn Hasan (Payg‘ambarimiz s.a.v.ga evara, Hz. Ali va Hz.Fotimaga nevara bo‘lgan bir zotki, Hz. Hasanning o‘g‘lidir. Xalifa Umar ibn Abdulaziz hukmronlik qilgan h. 99-101 yillarda hali omonlikda edi)— Alloh undan rozi bo‘lsin - hikoya qiladi:

—   Bir hojat yuzasidan xalifa Umar ibn Abdulaziz huzuriga borgandim. Menga dediki:
—   Bir ehtiyojing bo‘lgan vaqtda menga bir odam yubor yoki bir xat yoz. Chunki seni ostonamda ko‘rsam, Allohdan xijolat bo‘laman.

Hz. Ali — Allohundan rozi bo‘lsin - deydiki:
—   Kim bir qalbga bir sevinch bersa, Alloh bu sevinchdan bir lutf yaratadi. Vaqti kelib bu insonning boshiga bir musibat tushsa, mana shu lutf bir suv kabi ul kimsaning qalbiga oqib kiradi va u yerdan qayg‘uni haydab chiqaradi.

—   Kimningki hojati chiqmasa, sababini o‘zi qachondir birovning hojatini chiqarmaganidan qidirgani to‘g‘riroq bo‘ladi.

— Hojat uchun hadeb musulmon do‘stingning yoniga chopa-verma. Zero, buzoq onasini emishda haddidan oshsa, sigir uni suzadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:10:59
Shoirning mana bu so‘zlari qanday go‘zal:

Jonkuyarlik odatingni hech kimsadan ayama,
Kunlar o‘tib ketdi endi bo‘ldi endi, bas, dema.
 Imkon qadar yaxshilik qil, yaxshilikning yo‘li keng,
Birov uchun bo‘lgin yoqa, birov uchun, mayli, yeng.
Allohning ham senga fazli bo‘lar, yurgil unutmay.
Alloh fazli insonlarga seni muhtoj etmagay.
Kuching yetsa hojat chiqar, dindoshingga mador bo‘l,
Dardini ol, gamdan qutqar, g‘am yo‘liga devor bo‘l.
Kenglik-zo‘rlik paytlaringla yaxshilik qil, ey shunqor!
Sening ham bir kuning kelar bir hojatga intizor.


Payg‘ambarimiz (s.a.v.) dedilarki:

Mujdalar bo‘lsin qo‘lidan ezgulik kelgan kishiga!..
 La’natlar bo‘lsin qo‘lidan yovuzlik kelgan kishiga!..


Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:11:35
                                                     TAHORATNING FAZILATI

Payg‘ambarimiz - Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin — buyurdilarki:

—   Kim yaxshilab tahorat olsa, ikki rak’at namoz o‘qib, bu asnoda qalbi dunyoviy hech bir narsa bilan mashg‘ul bo‘lmasa, onadan yangi tug‘ilganday gunohlaridan forig‘ bo‘ladi.

—   Sizlarga Aploh nimalar qilsangiz gunohlaringizni afv etishini va martabangizni kjsaltirishini bildiraymi? Jirkanch ishlardan so‘ng chiroyli bir tahorat olish, oyoqlarning jomega qarab odimlashi va namozdan keyin namozni kutish (ya’ni navbatdagi namozni qachon o‘qiyman, deb o‘ylab yurish). Mana, najot shudir (Rasululloh (s.a.v.) bu so‘nggi jumlani uch marta takrorladilar).

—   Payg‘ambarimiz (s.a.v.) yuvilishi lozim bo‘lgan a’zolarini bir marta yuvib tahorat oldi va: «Bu tahoratdir. Alloh namozni faqat shu bilan qabul qiladi!» - deb buyurdi. Keyin o‘sha a’zolarini ikkinchi marta yuvib tahorat oldi va: «Kim a’zolarini ikki marta yuvib, tahorat olsa, Alloh unga ajrini ikki karra beradi!» - dedi. Undan so‘ng a’zolarini uchinchi marta yuvib tahorat oldi va: «Bu — mening, mendan oldingi payg‘ambarlarning va Allohning do‘sti Ibrohim alayhissalomning tahoratidir!» - dedi.
—   Kimki tahorat olayotganda Allohni zikr etsa, Alloh uning butun vujudini poklaydi. Kimki Allohni zikr etmasa, uning faqatgina suv tekkan a’zolarini poklaydi.

—   Kim tahorat ustiga tahorat olsa, Alloh buning uchun unga o‘n savob yozadi.
—   Tahorat ustiga tahorat — nur ustiga nurdir.

Bu hadislarning bari tahoratni yangilashga tashvikdan iborat.

—   Musulmon tahorat olib, og‘ziga suv bergan chog‘ida butun gunohlari og‘zidan to‘kiladi. Burniga suv bergan chog‘ida burnidan gunohlar to‘kiladi. Yuzini yuvgan chog‘ida yuzidan gunohlar to‘kiladi. Bu gunohlar qaboqlarining yonidan sizib chiqadi. Qo‘llarini yuvgan chog‘ida gunohlar to‘kiladi, bu gunohlar tirnokdarining tagidan chiqadi. Boshiga mash tortgan chog‘ida boshidan gunohlar to‘kiladi, bu gunohlar quloq taglaridan chiqadi. Oyoqlarini yuvgan chog‘ida oyoqlaridagi gunohlar to‘kiladi, bu gunohlar oyoq tirnoqlari tagidan chiqadi. Shundan keyin jome’ga ketishi va namozi foydaliroq bo‘ladi.

—   Kim yaxshilab tahorat olib, so‘ngra boshi bilan ko‘kka yuzlangancha: «Allohdan boshqa iloh yo‘qligiga guvohlik (shahodat) beraman, Alloh tokdir, sherigi yo‘qdir. Va yana guvohlik berib aytamanki, Muhammad uning bandasi va Elchisidir (Rasulidir)», desa, unga jannatning sakkiz eshigi ochiladi. Istaganidan kiraveradi.

Hz. Umar — Alloh undan rozi bo‘lsin - deydiki:

—   Toza va pok tahorat sendan shaytonni uzoqlashtiradi.

Mujohid esa shunday deydi:
—   Kimning tahorat olib, Allohni zikr etib va tavba-istig‘for qilib yotishga kuchi yetsa, shunday qilsin. Chunki ruh qaerdan olib ketilsa, o‘sha yerda tiriltiriladi.

Hikoya qiladilarki:
—   Hz. Umar — Allohundan rozi bo‘lsin — Ka’baning ustini yoptirish uchun Payg‘ambar(s.a.v.)ning sahobasidan birini Misrga jo‘natgan edi. Bu sahoba yo‘lchilik asnosida bir ravvin (yahudiy ruhoniysi)ning yaqinida bir joyga qo‘ngan edi. Hz. Umarning elchisi (ya’ni sahoba), uning yaqinida qo‘nganidan ko‘nglida mamnuniyat his qildi. Zero ravvinni ko‘rib ilmining darajasini anglabetgisi keldi. Ravvinning uyiga bordi. Eshigini taqillatdi. Lekin ancha vaqtgacha unga eshik ochilmadi. Uzun muddatdan so‘ng eshikni ochdilar, ichkari kirdi. Birinchi gapi uzoq muddat kuttirishganidan shikoyat qilish bo‘ldi. Ravvin unga dediki:

-   Sen biznikiga kelish uchun bu tarafga qarab burilgan chog‘ingda biz seni hukmdor haybatida ko‘rdik. Senga bir muddat eshikni ochmadik. Shuning uchunki, Alloh Hz. Musoga shunday deb buyurgandi:

-   Bir hukmdordan qo‘rqqan chog‘ingda tahorat ol. Oila a’zolaringga ham tahorat olishni buyur!..
Xullas, tahorat olgan odam qo‘rqayotgan kishisiga nisbatan Alloh kafolati ostida bo‘ladi. Biz senga bir muddat eshikni ochmadik. Bu asnoda men va butun uydagilar tahorat oldik. Namoz o‘qidik. Sendan qo‘rqqanimizdan Allohning kafolati ostiga kirdik. Keyin senga eshikni ochdik!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:12:32
NAMOZNING FAZILATI

Namoz, ibodatlarning eng fazilatlisi bo‘lganidan — Allohning kitobiga ergashib (Allohning kitobi - Qur’onda bir necha surada namoz haqida oyatlar bor. G’azzoliy shunga rioya qilayotganini ta’kidlab, kitobxondan mavzuga yana qaytgani uchun uzrini qabul qilishni so‘ramoqda)— unga ko‘maklashish maqsadi bilan bu yerda takroran bu bahsni tilga oddik.(Bu mavzu ilgari qanday hal qilinganini eslab olish uchun, birinchi qismdagi «Namozni tavozu va xushu bilan ado etish» sarlavhali bobga bir ko‘z yugurtirib oling) Ammo bu gal birinchi kitobda aytilmagan jihatlar zikr etiladi.

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bildirdilarki:
-   Kishiga o‘zi tomonidan aytilgan azondan so‘ng ikki rak’at namoz o‘qishdan ham yaxshiroq narsa berilmadi.

Muhammad ibn Sirin shunday deydi:
-   Agar ikki rak’at namoz bilan jannatdan birini tanlash ixtiyori menda bo‘lsaydi, men shak-shubhasiz ikki rak’at namozni jannatdan ustun qo‘yardim. Chunki ikki rak’at namozda Allohning rizosi bor. Jannatda esa mening xushnudligim bordir.

Naql qiladilarki:

-   Alloh yetti qavat osmonni yaratgan chog‘ida ularni farishtalar bilan to‘ldirdi. Ular hech orqaga surmay Allohga ibodat qiladilar, namoz o‘qiydilar. Alloh har bir osmon ahli uchun bir ibodat turini tayinladi!.. Bir osmon ahli sur puflangunga qadar qiyomda turadi. Bir osmon ahli rukuda, bir osmon ahli sajdada, bir osmon ahli Allohning mahobati va qudratidan titraydi, katta-katta farishtalar va Arsh ahli Arshning atrofini tavof qilib, Rabbilarini madh va tasbih qiladi va Yer ahli uchun istig‘forda bo‘ladi. Alloh mo‘minlarga karomat tarzida bu asoslarning hammasini namozda jamlagandir va mo‘minlar osmon ahlining ibodatidan o‘zlari uchun quvonch-lazzat oladilar. Undan tashqari Alloh mo‘minlarga Qur’onni ham bergan, uni namozda o‘qiydilar. Atloh o‘z bandalaridan, bergan ne’matlari uchun shukur qilishni talab etadi. Namozni butun shartlari va rukulari bilan to‘la-to‘kis ado etishlari ularning shukridir. Alloh j.j. buyurdi:

-   (Haq ekanligiga) hech qanday shak-shubha bo‘lmagan ushbu Kitob g‘oyibga ishonadigan, namozni to‘kis ado etadigan va Biz rizq qilib bergan narsalardan infoq-ehson qiladigan taqvoli kishilar uchun rahbar-yo‘lboshchidir. (Baqara surasi, 2-3-oyat)

-   Namozni to‘kis ado qiling, zakotni bering va ruku qilguvchilar bilan birga ruku qiling. (Al-Isro surasi, 78-oyat)

-   ... namozni to‘kis ado qiling. (Niso surasi. 162-oyat)

-   Lekin ularning orasidan ilmda mustahkam bo‘lgan zotlar hamda sizga nozil qilingan narsaga va sizdan ilgari nozil qilingan nimarsalarga iymon keltiradigan mo‘minlar, xususan, namozni to‘kis ado etuvchilar, zakotni beruvchilar, Allohga va oxirat kuniga iymon keltiruvchilar — ana o‘shalarga ulug‘ mukofot ato etajakmiz. (Mo’uvn surasi, 4-5-oyatlar)

Qur’onda qaerdaki namoz zikr qilingan bo‘lsa, o‘sha yerda shak-shubhasiz uning «ado etilishi» ham zikr qilinganini ko‘rasiz. Munofiqlardan so‘z ochilganda Alloh aytdiki:

-   Bas, namozlarini «unutib» qo‘yadigan kimsalar bo‘lgan «namozxon»larga halokat bo‘lgay. (A’rof surasi, 31-oyat)

Alloh munofiqlarni faqat «namozxon» deydi, mo‘minlarni esa, «namozlarini to‘kis ado etuvchilar», «namozlarida bo‘yin eguvchi kishilar» deydi. Bunga sabab-namoz o‘quvchilar — ko‘pchilik, ammo namozi qabul bo‘luvchilar ozchilik bo‘lganidir. G’aflat ahllari xalq orasida ikkiyuzlamachilik qilib o‘zlariga e’tibor qaratish uchun ibodat qiladilar; yaxshi amallari ham shu maqsadda bo‘ladi. Ado etilgan ibodat yoki yaxshi ish Allohga atalgandagina qabul bo‘lishini, shunda ham qabul bo‘lish-bo‘lmasligi gumonligini bilmaydilar, bu haqda o‘ylamaydilar ham.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:12:55
Rivoyat qilingan bir hadisda Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shunday bildiradi:

—   Orangizda ba’zi birlaringiz namoz o‘qiysiz-u, ammo bu namozlarning faqatgina uchdan biri, yoki to‘rtdan biri va yo beshdan biri yoxud oltidan biri... hatto balki o‘ndan biri amal daftariga yoziladi.

Yana Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bildirdilarki:
—   Kim, qalban Allohga yuzlanib ikki rak’at namoz o‘qisa, onadan yangi tug‘ilganday gunohlaridan forig‘ bo‘ladi.

Kishi tomonidan o‘qilgan namozning qiymati uning Allohga yuzlanishi darajasiga bog‘liq bo‘ladi. Agar u namoz o‘qiyotganda bor vujudi bilan tamoman Allohga yuzlanmasa, ko‘ngli vasvasalar bilan mashg‘ul bo‘lsa, ushbu misoldagi odamning holiga tushadi: bu odam gunoh qilib qo‘ygan va uzr so‘rashga hukmdorning ostonasiga bosh urib borgan edi. Eshikda to‘xtadi. Hukmdor uni qarshilab olgani chiqdi. Lekin u bu onda goh o‘ngiga, goh so‘liga alanglab, u yon-bu yon borib-kelar edi. Hukmdorga keragicha hurmat bajo etmadi. Hukmdor ham uning uzrini bee’tibor qoldirdi. Hojatini chiqarmadi. Faqatgina, uning salomiga yarasha alik olib, o‘ziga ko‘rsatgan hurmati darajasida muomala qildi.

Mana, namoz ham shundaydir. Kishi namoz o‘qiyotib, bema’ni o‘ylar bilan band bo‘lsa, takallufsizlik qilsa, namozi qabul bo‘lmaydi.

Namoz hukmdor o‘tkazayotgan to‘y-hashamga o‘xshaydi. Hukmdor to‘yga keluvchi mehmonlar uchun rango-rang va turli-tuman taomlar va ichimliklar hozirlaydi. Har tusdagi turli taom va ichimlikning o‘zgacha bir toti, o‘zgacha bir lazzati va o‘zgacha bir foydali tomoni bor. Bu ne’matlarni hozirlagan hukmdor taballarini (o‘ziga tobe’ kishilarni) u yerga taklif qiladi.

Mana, namoz ham shundaydir. Alloh bandalarini taklif qiladi. Ular uchun namozda xilma-xil xatti-harakatlar, turli-tuman zikrlar hozirlaydi. Bandalarning bu xilma-xil xatti-harakatlari va turli-tuman zikrlar bilan ibodat qilishlari Allohning ularni shu ibodat bilan zavqlantirishi uchundir. Masalan, ibodat chog‘idagi xatti-harakatlar yuqoridagi dasturxon misolida, taomlar o‘rnidadir. Zikrlar esa ichimliklar singaridir. Deydilarki:

— Namozda o‘n ikki ming xislat bor. Lekin bu o‘n ikki ming xislat, keyinchalik o‘n ikki xislatda jam bo‘lgandir.

Kim namoz o‘qishni niyat qilsa, namozi mukammal va to‘kis bo‘lishi uchun bu o‘n ikki xislatga erishishni bo‘yniga olishi kerak. Bulardan oltitasi namozni boshlamasdan oldindir. Boshqa oltitasi esa namoz jarayonidadir. Bu o‘n ikki xislatdan:

Birinchisi: Bilimdir. Chunki Payg‘ambarimiz (s.a.v.):
-   Bilib qilingan oz amal bilmay qilingan ko‘p amaldan yaxshiroqdir! — deb buyurganlar.

Ikkinchisi: Tahoratdir. Chunki payg‘ambarimiz:
-   Namoz faqat tahorat bilandir! — deb buyurganlar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:14:24
Uchinchisi: toza libosdir. Chunki Alloh buyuradi:

-   Ey Odam bolalari, har bir sajda chog‘ida ziynatlaningiz. «Ziynatlaningiz» degani «toza libosda bo‘lingiz» (Niso surasi, 103-oyat) deganidir.

To‘rtinchisi: Namozni vaqtida ado etishdir. Chunki Alloh buyuradi:

-   Namoz mo‘minlarga (vaqti) tayinlangan farz bo‘ldi. (Baqara surasi, 144-oyat)

Beshinchisi: Qiblaga yuzlanmokdir. Chunki Alloh buyuradi:

-   Namozda yuzingizni Masjid-al-Harom (Makkadagi Ka’ba) tomonga buring! (Baqara surasi, 238-oyat)

Oltinchisi: Niyatdir. Chunki Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bildiradi:

-   Amallarning qiymati niyatlarga bog‘liqdir, har kishining niyati nima bo‘lsa, o‘sha amalga oshadi.

Yettinchisi: Takbirdir. Chunki Payg‘ambarimiz (s.a.v.) buyuradi:

-   Namozda takbir aytilgach, har narsa harom bo‘ladi, salomdan so‘ng bu hol yo‘q bo‘ladi. (Ya’ni namoz paytida dunyo ishlarini unutmoq kerak).

Sakkizinchi: Qiyomdir. Chunki Alloh buyuradi:

-   Allohga bo‘ysungan holda turing (Hushu bilan qiyomda turing)! (Muzzammil surasi, 20-oyat)

To‘qqizinchisi: «Fotiha» surasini o‘qimoqdir. Chunki Alloh buyuradi:

-   Endi Qur’ondan muyassar bo‘lgan mikdorda o‘qiyveringlar. (Baqara surasi, 43-oyat)

O’ninchisi: Rukudir. Chunki Alloh buyuradi:

-   Namozni to‘kis ado qiling, zakotni bering va ruku qilguvchilar bilan birga ruku qiling. (Haj surasi, 77-oyat)

O’n birinchisi: Sajdadir. Chunki Alloh buyuradi:

-   Ey mo‘minlar, ruku qilingiz, sajda qilingiz va Parvardigoringizga ibodatda bo‘lib, yaxshilik qilingiz. (Zumar surasi, 14-oyat)

O’n ikkinchisi: Namozda quud (o‘tirmoq)dir. Chunki Payg‘ambarimiz (s.a.v.) buyuradi:
- Kishi oxirgi sajdadan boshini ko‘targandan keyin, to «Attahiyot»ni o‘qib bo‘lguncha o‘tirgan vaqti davomida namozi tamom bo‘ladi.

Namozda shu o‘n ikki narsa mavjud bo‘lsa - bular uzil-kesil yakun topishi uchun — kishida yana ixlosga ehtiyoji bo‘ladi. Chunki Alloh buyuradi:

Ayting: «Men yolg‘iz Allohga, u zot uchun dinimni xolis qilgan holda ibodat qilurman!». (An’om surasi, 160-oyat)

(Ya’ni: Ey mo‘minlar, Allohning dinida ixlosli va samimiy kishilar bo‘lib ibodat qiling!)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:15:29
BILIM: Namozda bilish kerak bo‘lgan uch narsa bor:
1.   Farz nima, sunnat nima — bilish kerak.
2.   Tahoratda farz va sunnat bo‘lgan narsalarni bilish kerak. Chunki bular namozning yaxlitligini ta’minlovchi narsalardir.
3.   Shaytonning namozdagi vasvasalarini va hiylalarini bilish kerak. Shunda ular bilan jahd ila kurashish mum-kin bo‘ladi.

TAHORAT: Uch narsa tahoratning to‘la bo‘lishini ta’minlaydi:
1.   Qalbni yashirin adovat, yomon niyatdan va hasaddan tozalamoq.
2.   Vujudni gunohlardan tozalamoq.
3.   Suvni isrof qilmay, chiroyli tahorat olib, a’zolarni yuvmoq.

TOZA LIBOS: Libosning namozga muvofiqligi uch narsada bilinadi:
1.   Libos halol mehnat bilan, halol yo‘l bilan topilgan bo‘lishi kerak.
2.   Iflos narsalar yuqmagan bo‘lishi kerak.
3.   Libosning tashqi ko‘rinishi sunnatga uyg‘un: ya’ni kamtarona bo‘lishi kerak; kibrlanish, ko‘z-ko‘z qilish va maqtanish uchun kiyilmagan bo‘lmog‘i lozim.

VAQT: Uch narsada komil bo‘ladi:
1.   Insonning ko‘zi va zehni vaqtni bildiruvchi narsalarda (Quyosh, oy, yulduzlar, soat va hokazolarda) bo‘lishi kerak.
2.   Quloq azonda bo‘lmog‘i kerak.
3.   Qalb vaqtni his qilib turishi kerak.

QIBLAGA YUZLANMOQ: Buning ham to‘kisligi uch yo‘sinda bo‘ladi:
1. Yuz bilan qiblaga yo‘nalmoq.
2.   Qalb bilan Allohga yuzlanmoq.
3.   Qalb sukutda va itoatda (xushuda) bo‘lmog‘i lozim.

NIYAT: Uch narsa orqali komil bo‘ladi:
1.   Qaysi namozni o‘qiyotganini bilish.
2.   Allohning huzurida turganligini, Uning o‘zini ko‘rayotganini bilish va Uning huzurida qo‘rquv bilan turish.
3.   Allohning qalbdagi har bir hodisadan xabardorligini bilish va qalbni dunyoviy mashg‘ulotlardan tozalashdir.

TAKBIR: Takbirning to‘kisligini ham uch narsa ta’minlaydi:
1. Azmu jazm ila takbir olmoq.
2.Takbir olganda boshmaldoqni quloq solinchagiga tekkizib, qolgan barmoqlarni quloq ortida tikka tutmoq
3. Qalbni hozirlab, ta’zim ila takbir olmoq.

QIYOM: Qiyom ham uch narsa bilan to‘kis bo‘ladi:
1.   Ko‘zni sajda qilinadigan joyda tutmoq.
2.   Qalbni Allohga bog‘lamoq.
3.   O’ngu so‘lga tebranmaslik.

QIROAT (Qur’ondan o‘qish): Uch narsadan iboratdir:
1.   Kuyga solmay, o‘z usuliga rioya qilib, yanglishsiz «Fotiha» surasini o‘qimoq.
2.   Fikrga berilib va ma’nosini tushunib o‘qimoq.
3.   O’qiyotgani bilan omil bo‘lmoq.

RUKU: Buning ham to‘kisligini uch narsa ta’minlaydi:
1.   Rukuga egilganda gavda sirtini tekis tutmoq, bukri tutmaslik.
2.   Ruku chog‘i qo‘llarni tizzalarga qo‘ymoq va barmoqlar orasini ochiq tutmoq.
3.   Rukuni butunlay sukunat ichida ado etmoq. tasbihotni ta’zim va viqor bilan aytmoqdir.

SAJDA: Uch narsa orqali komil qilinadi:
1.   Sajda qilayotganda qo‘llarni quloqlar darajada tutmoq.
2.   Sajda chog‘ida qo‘lning barmoqlari bilan tirsak orasidagi qismini yerga qo‘ymaslik.
3.   To‘la sukunat ichida sajda qilmoq, tasbihotni ta’zim va viqor ila aytmoqdir.

QUUD (o‘tirmoq): Buning ham sharti uchtadir:
1.   So‘l oyoqning tovon qismini yotqizib, ustiga o‘tirmoq, o‘ng oyoqning tovonini tik tutib o‘tirmoq.
2.   Ta’zim bilan «Attahiyot»ni o‘qimoq, o‘zi uchun va boshqa mo‘minlar uchun duo qilmoq.
3. «Attahiyot» va duolarni o‘qigandan keyin salom bermoq.

SALOM BERISh esa, qalbdan sidq bilan niyat qilish orqali to‘la kamolga yetkaziladi. Namozni bitirib salom bergan kishi bilishi kerakki, bu salom o‘ngu so‘lida o‘tirgan jamoat va muhofiz farishtalar uchundir. Undan tashqari, salom berganda ko‘zlarni yelkadan narigi yoqlarga qaratmaslik ham kerakdir.

NAMOZDAGI IXLOSga kelsak, bu ham uch narsada ko‘rinadi:
1.   O’qilgan namoz bilan faqatgina Allohning rizosini talab etish, insonlarning xushnudligini o‘ylamaslikda.
2.   O’qilgan namozning Alloh rizosiga uyg‘un kelishini Allohdan kutishda.
3.   Qabulga muvaffaq bo‘ladigan tarzda hech fursat o‘tkazmay davomli o‘qishdadir. Toki kishi bu namozi bilan qiyomatga ochiq yuzli bo‘lib bora bilsin. Chunki Alloh «Kim yaxshi bir amal bilan kelsa!» (Qur’onning o‘zbekcha tarjimasida bu parcha «Kim biron chiroyli amal qilsa» deb olinib, shu nozik farq nazardan qochirilgan)— deydi. «Kim yaxshi bir amal qilsa» demaydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:16:02
                                           QIYoMATNING QO’RQINChLARI

Hz. Oysha - Alloh uidan rozi bo‘lsin - hikoya qiladi: Alloh Rasuli(s.a.v.)dan so‘radim:

—   Ey Allohning Rasuli, qiyomat kuni sevgan sevgilisini xotirlaydimi?

Javob berdi:
—   Uch joyda xotirlamaydi:

1.   Amallari tortilayotgan, savoblari yengil keladimi yo og‘ir keladimi, deb bilishga urinayotgan chog‘da.
2.   Amal daftarlari berilayotganda, ya’ni daftarlar o‘ngadan beriladimi yo so‘lidanmi, deb bilmoqchi bo‘layotgan chog‘da.
3.   Jahannamdan bir bo‘yin cho‘zilib chiqib, insonlarning ustiga yotayotgan chog‘da.
Bu bo‘yin shunday deydi:
— Menga uch toifa odamlarni bosib yotish vazifasi yuklangan:

1.   Allohga esh-o‘rtoq qo‘shganlarni;
2.   Qaysar zolimlarni;
3.   Qiyomat kuniga ishonmaganlarni.
Bu bo‘yin shundaylarning ustida yotadi. Va ularni birma-bir yoqasidan olib jahannamning eng tig‘iz joylariga uloqtiradi.

Jahannam ustida qildan ingichka qilichdan o‘tkir bir ko‘prik (Sirot ko‘prigi) bor. Ustiga temir tikonlar va temir mixlar urilgan. Alloh rizosiga yetishgan bandalar shu ko‘prikdan chaqmoqday, shamolday o‘tadilar.

Abu Hurayradan - Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qilinadi:

Alloh Rasuli - Allohning salomi ustiga yog‘ilsin — buyurdilar:
-   Alloh Osmonlarni va Yerni yaratgandan keyin Surni yaratdi va uni Isrofilga berdi. Isrofil surni og‘ziga olgancha, ko‘zlarini Arshga tikkan holda, qachon buyruq bo‘lishini kutayotir!..

Men so‘radim:
-   Ey Adlohning Rasuli, Sur nimasi? Rasul (s.a.v.) bildirdilar:
-   Nurdan bir muguz (burg‘u)dir. Men so‘radim:
-   Ey Allohning Rasuli, uning ko‘rinishi, sifatlari qanday?

Rasul (s.a.v.) dedilar:
-   Doira shaklida, keng og‘zi bor. Meni Haq-Payg‘ambar qilib jo‘natganning nomiga qasam ichib aytamanki. Uning og‘zining kengligi Osmonlar va Yer qadardir. Unga uch puf puflanadi. Birinchi puf butun maxlukrtni qo‘rqitish uchundir. Ikkinchi puf jonlilarni o‘ldirish uchundir. Uchinchi puf jonlilarni takror tiriltiriii uchundir. Uchinchi pufdan keyin ruxlar ari kabi g‘ujg‘on o‘ynab o‘rtaga chiqadilar. Yer bilan Osmon orasini to‘ldiradilar. Har ruh burundan (nafas yo‘lidan) jasadga kiradi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:16:34
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) keyinroq bildirdilarki:

-   Men yer ilk bor yorilganda chiqadigan insonman!.. Boshqa bir rivoyat bundaydir:
-   Alloh avval Jabroil, Mikoil va Isrofilni tiriltiradi. Ular Buroq (samoviy ot) va Jannat liboslarini olib, AllohRasuli(s.a.v.)ning qabriga keladilar. Yer yoriladi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) Jabroilga qaraydi va: «Ey Jabroil, bugun nima kun?» - deydi. Jabroil: «Bugun — qiyomat kuni!» -javobini beradi. Rasululloh (s.a.v.) so‘raydi:

—   Ey Jabroil, Alloh ummatimga nima qildi?

Jabroil javob beradi:
—   Keyin xabar beraman, sen yerdan chiqqan ilk insonsan.

Abu Hurayra rivoyat qiladi: Payg‘ambar alayhissalom buyurdilarki:

—   Alloh qiyomat kuni insonlar va jinlarga buyuradi: «Ey, insonlar va jinlar! Men sizlarga o‘z vaqtida nasihat qilganman. Amal daftaringizdagi yozuvlar siz o‘zlaringiz qilgan ishlardir. Kimning ishi yaxshilik bilan tugasa, Allohga hamd etsin. Kimning ishi yomonlik bilan tugasa o‘zidan ko‘rsin, boshqadan ayb qidirmasin». Muoz Yahyo ibn Roziy (hijriy I asrda yashagan imom-xatib, mudarris va mufassirlardan) dan hikoya qiladi: Yahyo bir kun dars ketayotganda: «Biz taqvodor zotlarni Rahmon dargohiga uning mehmonlari sifatida to‘playdigan va jinoyatchi-kofirlarni jahannamga tushishlari uchun haydaydigan kunni (eslang)!» (Maryam surasi, 85-86-oyatlar) maolidagi oyatlarni o‘qigandan keyin dediki:

— Ey insonlar, ko‘zingizni oching, ko‘zingizni oching... Ertaga bir yerda hashr bo‘linasiz (to‘planasiz). Atrofdan bo‘linma-bo‘linma holida kelasizlar. Allohning huzurida takror-takror tikka turg‘izilib, qilgan amallaringiz yuzasidan harfma-harf so‘roq qilinasiz. Allohning komil bandalari Rabblarining qoshiga mingi mingan holda keltiriladi. Osiylar esa yayov va tashna holda jahannamga olib boriladi va u yerga bo‘lim-bo‘lim bo‘lib kiradilar. Ey birodarlarim, qarshingizda siz bilgan kunlarga nisbatan, uzunligi ellik ming yil bo‘ladigan kun bor. U kun olamlarning Rabbi Allohning hukmi bilan insonlar qabrlaridan turadigan kun. U kun chayqalish kuni. U kun yaqinlashayotgan kun. U kun hasrat kuni. U kun nadomat kuni. U kun munoqasha (janjal, tortishuv) kuni. U kun hisob berish kuni. U kun so‘roq kuni. U kun baqiriq va faryodlar kuni. U kun sodir bo‘lajagi shak-shubhasiz kun. U kun qalblarni dahshati bi-lan savalaydigan kun. U kun tirilish kuni. U kun har bir odam dunyoda qilgan ishlarini ko‘radigan kuni. U kun aldanish kunidir. U kun ba’zi yuzlar oppoq, ba’zi yuzlar qop-qora bo‘ladigan kun. U kun na mol-dunyo, na-da bola-chaqa foyda bera oladigan, faqatgina SALIM QALB foyda beradigan kun. U kun zolimlarning uzr-ma’zurlari qabul etilmaydigan, ularga faqat la’nat aytiladigan, oqibatlari yomon bo‘ladigan kun!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:16:48
Muqotil ibn Sulaymon (dastlabki islom mufassirlaridan. «Umdatul-Qoriy» asarining muallifi) shunday deydi:
-   Qiyomat kuni maxluqot gaplashmasdan, yuz yil oyoqda tik turadi. Yuz yil dong qotgancha qorong‘ilikda qoladi. Yuz yil Rabblarning huzurida muhokama qilinadi, bu orada bir-birlari bilan turtinib-surtinishadi. Qiyomat kunining uzunligi biz bilgan yillar bilan hisoblanganda ellik ming yildir.

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bildiradilarki:
—   Bandasi to‘rt narsadan so‘roqqa tutilmaguncha qutulmaydi:
1.   Umrini qaerda tugatganidan;
2.   Vujudini qaerda adoyi tamom qilganidan;
3.   Ilmiga amal qilgan-qilmaganligidan;
4.   Molini qaerdan topib, qaerga sarflaganidan.

Ibn Mas’uddan — Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qilinadi: Rasululloh (s.a.v.) marhamat qildilarki:
-   Har bir payg‘ambarning - bironta payg‘ambar ham bundan mustasno emas — mutlaqo qabul qilinadigan bir duosi bor va hamma payg‘ambar mutlaqo qabul qilinadigan bu duosini dunyoda ado etgandir. Men mutlaqo qabul bo‘ladigan duoyimni qiyomat kuni ummatim uchun shafoat qilishga saqladim.

Allohim, Uni qiyomat kuni maqomingda, o‘z yoningda bizga shafoatchi qil!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:17:24
JAHANNAM —TAROZI

Bu mavzu ilgariroq bir qadar tadqiq qilingan bo‘lsa ham, uni muxtasar qilib tugallash umidida takroran tilga olishga ehtiyoj sezdik, ma’zur ko‘rgaysiz (Birinchi qismdagi «Dunyo so‘ngining kelishi va insonlarningqabrdan turishi» sarlavhali bobga qarang). Nasihatlarning takrori g‘ofil va fosid (buzuq) qalblarga foyda beradi, degan xayoldamiz. Alloh kitobi Qur’onning talay oyatlari-da jahannam dahshati va qiyomatdagi hollar bayon etilgan. Bu bizga shuni ko‘rsatadiki, jahannamning dahshati va qiyomatning ahvolidan boshqa hamma qo‘rqinchli voqealar mayda, ahamiyatsiz va oson narsalardir. Oxirat esa yaxshiroqdir, ayni zamonda abadiydir.

JAHANNAMNING HOLI: Alloh lutfu karami bilan bizni jahannamdan va uning azobidan asrasin. Jahannam haqida hujjat hisoblangan bir hadis shundaydir:
—   Jahannam zimiston va qop-qorong‘ilikdir. Hech nuri va shu’lasi yo‘q. Yetti eshigi bor. Har eshigining ustida yetmish ming tog‘, har tog‘ning yetmish ming olov tepasi bor. Har tepaning yetmish ming olovli mintaqasi, har mintaqada yetmish ming olov dara, har darada oltmish ming gurullab turgan ko‘shk, har ko‘shkda yetmish ming doira, har doirada yetmish ming ilon va yetmish ming chayon bor, har chayonning yetmish ming quyrug‘i, har quyrug‘ining yetmish ming bo‘g‘imi mavjud. Har bo‘g‘imda yetmish ming katta tog‘ora to‘la zahar bor. Qiyomat kuni bo‘lganda jahannamning pardalari ochiladi. Insonlarni va jinlarni o‘ngu so‘lidan, oldi-orqasidan va ustlaridan jahannamning olov devorlari o‘rab olgay. Ular bularni ko‘rganda tizzalari qaltiraydi (tiz cho‘kib qoladilar) va har biri «Allohim, qutqar!» deb fig‘on qiladi!..

Muslim qayd etgan bir hadis shundaydir:

- Qiyomat kuni jahannam yetmish ming no‘xta bilan keltiriladi. Har bir no‘xtani tortib turadigan yetmish ming malak bordir.

Yana Payg‘ambarimiz (s.a.v.), «U (do‘zax) ustida qattiq dil va qattiqqo‘l, Alloh o‘zlariga buyurgan narsaga itoatsizlik qilmaydigan, faqat o‘zlariga buyurilgan narsani qiladigan farishtalar turur» (Tahrim surasi, 6-oyat) maolidagi oyatda ko‘rsatilgan jahannam soqchilari haqida deydilarki:

—   Har farishtaning ikki yelka orasi bir yillik masofadir. Har birining shunday kuchi borki, agar qo‘lidagi to‘qmoq bilan bir toqqa zarb tushirsa, tog‘ kukunga aylanib ketadi. -Har bir urishida yetmish ming kishini jahannam chuquriga tushiradi.

—   U (jahannamning) ustida o‘n to‘qqiz (farishta qo‘riqchilik — egalik qilur) (Muddassir surasi, 30-oyat) — maolidagi oyatda aytilgan «O’n to‘qqiz farishta» boshqa farishtalarning raislaridir. Aslida ham jahannam farishtalarining sanog‘ini Allohdan boshqa kimsa bilmaydi. Shuning uchun ham Alloh aytadi:

—   Parvardigoringizning qo‘shinlarini yolg‘iz Uning O’zigina bilur. (Muddassir surasi, 31-oyat)

Ibn Abbosdan — Alloh undan rozi bo‘lsin — jahannnamning kengligini so‘raganlarida, shu javobni berdi:
—   Xudo haqqi, jahannamning kengligi qandayligini bilmayman. Faqat bizga kelgan xabarlarga ko‘ra, zaboniylar (jahannam qo‘riqchilari)dan'birining quloq solinchagi bilan bo‘yni orasidagi masofa yetmish yillikdir. U yerda qon va yiring daryolari oqadi.

Muslim qayd etadi:
-   Jahannamning olov devorlaridan bir devorning qalinligi qirq yillik masofadir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:17:58
Yana Muslim qayd etadi:
-   Bu dunyodagi olovingiz jahannam olovi issiqligining yetmishdan biridir.

Dedilarki:
-   Eh, jahannam oloviday bo‘lsaydi! Rasul (s.a.v.) bildirdilar:
-   Jahannamning ustiga har birining harorati yer olovining haroraticha keladigan oltmish to‘qqiz parcha ko‘milgandir.

Yana Alloh Rasuli (s.a.v.) dedilar:
-   Agar jahannam ahlidan biri jahannamdan bir qo‘lini dunyoga uzatsa, dunyo uning xaroratidan yonardi. Agar jahannam qo‘riqchilaridan biri dunyoga chiqarilsa-yu, dunyoliklar uni ko‘rishsa, shu onda hech shak-shubhasiz, Allohning uning ustida ko‘ringan g‘azabidan o‘lardilar.

-   Bir kun Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ashobi bilan birga o‘tirgandi. Qattiqbir jismning yerga tushganiga o‘xshash bir ovoz eshitildi. Alloh Rasuli (s.a.v.) so‘radilarki:
-   Bu nimaligini bilasizlarmi? Bir sahoba dedi:
-   Alloh va Rasuli yaxshiroq biladi! Rasululloh (s.a.v.) dedilarki:
-   Bu bir tosh. Jahannamga otilgandi. Yetmish yildan beri tushayotgan edi. Faqat hozir tubiga yetib bordi. Bu ovoz uning jahannam chuquriga tushganida chiqqan ovozdir.

Hz. Umar shunday derdi:
-   Jahannamni ko‘p yodga oling. Chunki uning harorati shiddatli, tubi teran, to‘qmoqlari esa temirdandir.

Ibn Abbos ham shunday derdi:
-   Qush don axtarib axlat titganday, jahannam ham jahannamliklarni titadi.

Ibn Abbosdan: «(Do‘zax) ularni uzoq joydan ko‘rgan vaqtidayoq uning hayqiriq va bo‘kirigini eshiturlar!» (Furqon surasi, 12-oyat) maolidagi oyat to‘g‘risida so‘rashganida, jumladan, «Jahannamning ko‘zlari bormi?» deyishganda, Ibn Abbos shu javobni bergan edi:

-   Ha! Rasululloh(s.a.v.)ning mana bu so‘zini eshitmaganmisiz: «Kim qasddan men to‘g‘rimda yolgon so‘z tarqatsa, jahannamning ikki ko‘zi orasida joyini hozirlasin!..» O’shanda Rasululloh(s.a.v.)dan so‘rashdi:

—   Ey Allohning Rasuli, jahannamning ko‘zi bormi? Rasululloh (s.a.v.) dedilarki:
—   Allohning shu oyatini eshitmadingizmi? «(Do‘zax) ularni uzoq joydan KO’RGAN vaqtidayoq uning hayqiriq va bo‘kirigini eshiturlar».
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:18:16
Mana bu hadis esa mazkur javobni yana bir karra tasdiqlaydi.

—   Jahannamdan bir dolg‘a chiqadi, uning ko‘radigan ko‘zlari va gapiradigan tili bor. Dolg‘a deydiki:

—   Menga bugun Allohga esh-o‘rtoq taniganlarni tutish buyurildi.

U ularni ko‘radi va qush yem to‘plaganday to‘playdi. MYeZON (TAROZI): hadisda shunday bildiriladi:
—   Savoblar va yaxshi amallarning pallasi nurdan, gunohlar va yomon amallarning pallasi esa zulmatdandir.

—   Jannat Arshning o‘ng tomoniga qo‘yiladi, do‘zax esa so‘l tomoniga!.. Jannat yaxshi amallarning badali, do‘zax esa yomon amallarning badalidir.

Ibn Abbos — Alloh undan rozi bo‘lsin — shunday deydi:

—   Yaxshi va yomon amallar — ikki pallasi va bir ko‘rsatkichi bo‘lgan bir tarozida tortiladi.
—   Alloh bandalarining amallarini torttirmoqchi bo‘lgan chog‘ida ularni modda va jism holiga keltiradi. Keyin ularni torttiradi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:19:05
KIBR-HAVO

Ey do‘stim, Alloh seni va meni irshod etsin! Dunyoviy va uxroviy xayrlarga yetishaylik. Bilki, kibr-havo fazilatlarni yo‘q qiladi, razolatlarni yetaklab keladi. Kibr-havo, kishining nasihat tinglashiga va odob o‘rganishpga monelik qiladi, bu — sening razillashishing uchun kifoyadir, shuning uchun derlarki:

—   Ilm hayo bilan kibr orasida yo‘q bo‘lib ketadi. Payg‘ambarimiz — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin — buyurdilar:

—   Qalbida zarracha kibr bo‘lgan kishi jannatga kirmaydi.
—   Kim libosi tufayli kibrlansa, Alloh unga nazar solmaydi.
Hikmat ahli derki:

—   Kibr ila mulk doim bo‘lmas.
Alloh o‘z kitobida kibrni fasod bilan yonma-yon zikr etib, buyurdi:

—   Biz oxirat diyorini Yer yuzida kibr va fasod orzusiga tushmaydigan kishilarga beramiz. (Bu oyat Qur’oni karimning o‘zbekcha tarjimasida «Biz o‘sha oxirat diyorini yer yuzida zulmu-zo‘ravonlik va buzg‘unchilik qilishni istamaydigan kishilar uchun qilurmiz» deb olingan). (Qasas surasi, 83-oyat)

—   Endi Yerda nohaq kibru havo qilib yuradigan, agar barcha oyat — mo‘‘jizalarni ko‘rsalar ham, ularga iymon keltirmaydigan, To‘g‘ri—Haq Yo‘lni ko‘rsalar uni (o‘zlari uchun) yo‘l qilib olmaydigan, agar zalolat-noto‘g‘ri yo‘lni ko‘rsalar, uni io‘l qilib oladigan kimsalarni o‘z oyat-mo‘‘jizalarimdan burib yuborurman (ya’ni anglab yetmaydigan qilib qo‘yurman). Bunga sabab ular Bizning oyatlarimizni yolg‘on deganlari va u oyatlardan g‘ofil bo‘lib olganlaridir». (A’rof surasi, 146-oyat)

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bildirdilarki: Uch narsa o‘ldirish xususiyatiga ega:

1.   Xasislik.
2.   Havoyi nafsga beriluvchanlik.
3.   Kishining o‘z nafsi bilan gerdayishi.

Amr o‘g‘li Abdulloh rivoyat qiladi: Alloh Rasuli (s.a.v.) aytdilarki:

—   Nuh alayhissalom o‘limi oldidan ikki o‘g‘lini chaqirib dediki:
—   Sizga ikki narsani amr etib, ikki narsani taqiqlayman.
1.   Kibrlanishni va Allohga esh-o‘rtoq tanishni taqiqlayman.
2.   La ilaha illalloh - Allohdan boshqa iloh yo‘q - jumlasini aytishingizni va buni qalban tasdiqlashingizni amr etaman. Chunki butun Osmonlar, Yer va ularda mavjud bo‘lganlar tarozining bir pallasiga qo‘yilsa, bu jumla esa boshqa pallasiga qo‘yilsa, hech shak-shubhasiz, bu jumla bo‘lgan palla og‘ir keladi. Agar Osmonlar va Yer birga bo‘lsa ham, «La ilaha illalloh» ularning ustiga qo‘yilsa, shak-shubhasiz, ularni sindiradi.
Yana sizga «Subhanalloh va bihamdihi» deyishni amr etaman. Chunki bu har narsaning namozidir va har narsa uning bilan rizqlanadi.

Iso alayhissalom derki:

- Alloh kitobini o‘rganib, bu dunyoda QUTURMAY yashab o‘tganlar (ya’ni gerdaymay, boshqalarga zulm o‘tkazmay yashagan va o‘lganlar) naqadar baxtiyor kimsalardir!
Ablulloh ibn Salom »- Alloh undan rozi bo‘lsin - o‘tin orqalab olib, rastadan o‘tib ketayotgan edi. Undan — bunga ehtiyoji bo‘lmagani holda, nechun o‘tin orqalab yurganini so‘rashganida, shu javobni bergan edi:

' - O’zimdan KIBRni yo‘qotmoqchiman (ko‘tarib otmoqchi-man)!..

Qurtubiy tafsirida, «Yana yashirgan zeb-ziynatlari bilinsin uchun oyoqlarini (erga) urmasinlar!» (Nur surasi, 31-oyat) mazmunidagi oyat uzra to‘xtalib deyiladiki:
—   Xotinlarning erkaklar diqqatini tortish uchun sollanib yurishlari, erkaklarning ham kibr va havo ila oyoqlarini taq-tuq yerga urib yurishlari haromdir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:19:38
                                    YeTIMGA YaXShILIK QILISh VA ZULMDAN TIYILISh

Buxoriy qayd etadi:

Payg‘ambarimiz — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin — buyurdilar:
-   Men va yetimni kafillikka olgan kimsa, manavi iqkisi kabi (ko‘rsatkich va o‘rta barmoqlarini ko‘tarib ko‘rsatdilar) jannatda yonma-yon bo‘lamiz.

Bazzor qayd etadi:
-   Qarindoshmi, qarindosh emasmi - qat’i nazar, kim yetimga kafil bo‘lsa, u va men mana shular kabi (ikki barmog‘ini bir-biriga bog‘lab ko‘rsatdi) jannatda bo‘lamiz. Kim uch yetim qizga kafil bo‘lsa, ular uchun xizmat qilsa, u jannatdadir. Unga ro‘za tutgan, namoz o‘qigan, Alloh yo‘lida jihod qilganlarning ajr-mukofoti bordir.

Ibn Moja qayd etadi:
—   Kim uch yetimni bola qilib boqib olsa, u, kechalari namozli, kunduzlari ro‘zali va qilichi yalang‘och holda Alloh yo‘lida jihod qilgan kimsa kabidir. Men u bilan jannatda aka-uka tutinaman. Bamisoli bular (ko‘rsatkich barmog‘i bilan o‘rta barmog‘ini bir-biriga qovushtirib ko‘rsatdi) aka-uka bo‘lganiday!..

Termiziy qayd etadi:
—   Kim bir musulmon yetimni yedirib-ichirishga olsa, Alloh uni albatta jannatga qo‘yadi. Lekin ularga nisbatan bir gunoh ish qilsa, bu aybi kechirilmaydi.

- Ibn Moja qayd etadi:
—   Musulmon uylarning eng xayrlisi shunday uydirki, u yerda yetim bo‘ladi va bu yetimga izzat-ikromda bo‘linadi. Musulmon uylarining eng yomoni shunday uydirki, u yerda yetim bo‘ladi-yu, ammo unga ko‘pol muomala qilinadi.

Abu Yo’lo qayd etadi:
—   Jannatning eshigini birinchi bo‘lib men ochaman. Xabaringiz bo‘lsin, o‘sha paytda men to‘g‘ri menga qarab kelayotgan bir xotinni ko‘raman, «Senga nima bo‘ldi? Sen kimsan?» deb so‘rayman. U derki:
—   Men yetimlarimga nima bo‘ldiykin, deb titrab turgan xotinman!..

Tobaroniy qayd etadi:
—   Meni haq-payg‘ambar qilib jo‘natganning nomiga qasam ichib aytamanki, Alloh qiyomat kuni yetimga marhamat qilib, muloyim so‘zlaganni, ojiz va zaiflarga marhamatli bo‘lganni va Allohning bergan ne’mati bilan qo‘shnisiga gerdaymaganni azoblamaydi.

Imom Ahmad va boshqalar qayd etadilar:

—   Kim Alloh uchun bir yetimning boshini silasa (bu yerda yetimga qarash, unyng ehtiyojlarini qondirish va uni sevintirishga ishora qilinyapti), qo‘lidagi har bir tuk uchun unga bir savob bo‘ladi.
Buxoriy — Muslim qayd etadilar va Abu Hurayradan — Alloh ulardan rozi bo‘lsin — rivoyat qiladilar:
—   Bevalar va yo‘qsullar uchun xizmat qilganlar Alloh yo‘lida jihod qilganlarga tengdirlar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:20:06
Ibn Moja qayd etadi:

-   Beva va yo‘qsul uchun ishlaganlar Alloh yo‘lida jihod qilgan va tunda namoz o‘qib, kunduz ro‘za tutgan kishi singaridir. Salaflardan biri hikoya qiladi:

-   Men bir mayxo‘r-mayparast edim. Gunoh qilishdan qo‘rqmasdim. Bir kun bir yetimni ko‘rdim. Uni o‘z bolamday, hatto undan ham ortiqroq siyladim, izzat-ikrom qildim. Shu kecha yotganda tushimda jahannam zaboniylarini ko‘rdim. Meni jahd bilan yoqamdan olib, jahannamga sudray boshlashdi. Shu payt u yetim bola paydo bo‘ddi. Meni olib ketayotganlarga e’tiroz bildirdi. Zaboniylarga: «To‘xtang! Men Rabbimga murojaat etay», dedi. Ular to‘xtadilar. Bir ozdan keyin bir ovoz eshitildi. Shunday der edi:
- O’z holiga qo‘y uni! U bir yetimga ehson qilgan, uni sevintirgandi!..

Bir ozdan so‘ng uyg‘ondim. Va shundan keyin gunoh ishlar qilishni to‘xtatdim. Yetimlarga ko‘p yaxshilik qila boshladim.

Bir necha qizi bo‘lgan bir xotin bor edi. Eri o‘lgan bu xotin bolalari bilan o‘zi yolg‘iz qolgan va ko‘p yo‘qsul ahvolga tushgan edi. U o‘zining qashshoqligidan orlanib qizlari bilan o‘zga bir diyorga ko‘chib ketdi. Bular borgan joylarida namoz o‘qilmaydigan bir masjidga qo‘ndilar. Xotin bolalarini u yerda qoldirib, yegulik topib kelish maqsadida tashqariga chiqib ketdi.

Qasabaning oldi boylaridan birining uyiga bordi. Eshikni taqillatdi. Uy egasi musulmon edi. Xotin unga holini bayon etdi. Lekin uy sohibi: «Haqiqatan kambag‘alligangni bildiruvchi bir qog‘oz (ma’lumotnoma) olib kel!» - dedi. Xotin: «Men bu yerliklar uchun begonaman!» - dedi va ozorlanib uzoqlashdi. So‘ngra boshqa bir eshikni taqillatib ko‘rdi. Bu uyning egasi majusiy edi. Unga holini bayon etdi. Majusiy uni eshitgandan keyin xotinini chaqirib, tilanib kelgan ayolning yetim qizlarini olib kelish uchun masjidga yubordi. Xotini ularni olib keldi. Er-xotin ularni yaxshilab to‘yg‘azishdi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:20:27
Shu kecha, tul xotinni eshigidan qaytargan musulmon kishi tush ko‘rdi. Tushida go‘yo qiyomat-qoyim ekan, boshi uzra «Livoul-hamd» ko‘tarilgan holda Payg‘ambarimiz (s.a.v.) churgan emishlar. («livo» - «bayroq» demakdir, - «livoul-hamd» - «sharaf bayrog‘i» degan ma’noni bildiradi va u Paygambarimiz (s.a.v.) bayrog‘ndir. Unga inonganlar qiyomatdan keyin shu bayroq ostida to‘nlanadilar)Yakinlarida esa katta bir ko‘shkbor emish. musulmon kishi so‘radi:

—   Ey Allohning Rasuli, bu ko‘shk kimga tegishli? Rasululloh (s.a.v.) dedilar:
—   Bir musulmonga tegishli. Kishi dediki:
—   Men musulmonman. Allohning birligiga shahodat qilaman.

Rasululloh (s.a.v.) buyurdilar:
—   Haqiqatan musulmonligangai biddiruvchi qogoz olib kel. Kishi hayratlandi. Payg‘ambarimiz unga kunduzgi voqeani eslatdilar.

Kishi qo‘rqib va ma’yus tortib, uyqudan uyg‘ondi. Chunki xotindan «kambag‘alligi haqida ma’lumotnoma» so‘ragani rost, qog‘ozi yo‘qligi uchun uni quruq qaytargan edi. Tura solib yugurdi. Xotin va uning bolalari masjiddan ketganlarini va bir majusiyninguyida ekanliklarini surishtirib bildi. Borib eshikni taqillatdi va mehmonlarni o‘ziga topshirishni iltimos qildi. Lekin majusiy rad etdi va: «Ular menga rahmat va barakot keltirdi!» - dedi. Kishi pul taklif qilib, mehmonlarni o‘ziga topshirishni o‘tinib so‘radi, majusiy esa kulimsirab, unga shu gaplarni aytdi:

—   Sen mendan olmoqchi bo‘lgan narsaga men ham loyiqman. Sen tushingda ko‘rgan u ko‘shkni Alloh menga hozirlatib qo‘ydi. Musulmon bo‘lganing uchun mendan ustunlik da’vo qilyapsanmi?
Allohga qasamki, biz butun oila a’zolarimiz bilan bir xil tush ko‘rdik va uyimizdagi shu beva xotin va yetimlar tufayli haq din bo‘lgan musulmonlikni tanladik. Musulmon bo‘ldik. Xobimda Alloh Rasuli mendan so‘radi:

—   Beva xotin va yetimlar yoningdami? Men javob berdim:
—   Ha, ey Allohning Rasuli!.. Rasululloh (s.a.v.) marhamat qildilar:
—   Manov ko‘shk sen va oila a’zolaringniki.

Bu gaplarni eshitgan musulmon kishi ma’yuslanib, afsus-nadomat ichida majusiyning uyidan uzoqlashdi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:21:29
HAROM YeYISh

Alloh j.j.buyurdi:

Ey mo‘minlar, bir-biringizningmollaringizni harom yo‘llar bilan yemang («Cho‘lpon» nashriyoti nashrida bu oyat: «Ey, mo‘minlar, mollaringizni o‘rtalaringizda nohaq yo‘llar bilan yemangiz» - deb olingan). Balki o‘zaro rizolik bilan bo‘lgan savdo-sotiq orqali mol-dunyo kasb qilingiz. (Niso surasi, 29-oyat)

Oyatdagi «harom yemoq» iborasining ma’nosi juda keng: foiz undirish, qimor, o‘g‘rilik, xiyonat, yolg‘on guvohlik, yolg‘on ont ichib oldi-berdi qilish, haddan ortiq yuqori baho bilan mol sotish... yo‘llari bilan topilgan mol va davlat ma’nolari birinchi o‘rinda keladi.
Allohning bu buyrug‘i umuman haqsiz o‘laroq olingan har narsani qamrab oladi. Xohi zulm bilan olingan bo‘lsin (kuch ishlatib xoinona undirish va bosqinchilik-o‘g‘irlik yo‘llari bilan olish); xohi zavq va o‘yin yo‘li bilan olinsin (qimor va shunga o‘xshash narsalar bilan bo‘lganiday); xoh hiyla va nayrang yo‘llari bilan olinsin (tovlamachilik va aldamchilik, tarozidan urish kabi); o‘z moli va boyligini harom yerlarda, harom ishlarga (ichkilikbozlik, qimor, fohishabozlik) xarjlasin - hammasi harom yeyishga kiradi.

Oyatning «o‘zaro rizolik bilan bo‘lgan savdo-sotiq orqali» degan qismi esa, qonuniy va ikki tarafning (oluvchi-sotuvchi) roziligi bilan topilgan molu davlat botil va harom boyliklardan sanalmasligini ko‘rsatadi.

Bu mavzuda hujjat bo‘la oluvchi hadislar juda ko‘p. Biz, jumladan, bir qanchasini qayd etish bilan kifoyalanamiz.

Muslim va boshqa muhaddislar. qayd etadilar va Abu Hurayradan - Alloh undan rozi bo‘lsin - rivoyat qiladilar:

Alloh Rasuli (s.a.v.) aytdilarki:

—   Alloh pokdir, faqat pok (halol) narsani qabul etadi. Alloh Rasulullohga amr etgan narsani mo‘minlarga ham buyurgan.

—   Ey payg‘ambarlar, halol-pok taomlardan yenglar va yaxshi amallar qilinglar! Albatta, Men qilayotgan amallaringizni bilguvchidirman. (Mo‘minlar surasi, 51-oyat)

-   Ey mo‘minlar, sizlarga rizq qilib berganimiz — pokiza narsalardan yenglar va agar Allohning O’zigagina ibodat qilguvchi bo‘lsangizlar, U zotga shukur qilingiz! (Baqara surasi, 172-oyat)

Keyincha Rasululloh (s.a.v.) dedilarki:

-   Bir odam uzoqvaqt safarda bo‘ladi. Usti-boshi betartib va chang-to‘zonga botgan edi. Bir payt qo‘llarini ko‘tarib: «Ey Rabbim!» - deya Allohga yolboradi. Holbuki, yegani harom, ichgani harom, kiygani harom edi. O’zi harom luqma bilan ulg‘aygandi. Buning duosi qanday qabul qilinsin endi?
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:21:49
Tobaroniy qayd etadi:

-   Rizqning halolini izlash har musulmonga vojibdir. Yana Tobaroniy va Bayhaqiy qayd etadilar:
-   Halol rizq izlash farz ibodatlardan keyin keladigan farz.

Termiziy va Hakim qayd etadilar:
-   Kim halolidan yesa, sunnat ahli yo‘liga amal qilsa va insonlarga undan gunoh yuqmasa, jannatga kiradi.

Imom Ahmad va boshqalar qayd etadilar:
-   To‘rt narsa senda bo‘lsa baxtiyorsan:
1.   Omonatni ehtiyot qilgan bo‘lsang.
2.   So‘zingga yolg‘on qo‘shmagan bo‘lsang.
3.   Go‘zal axloqli bo‘lsang.
4.   Yeganingni halol yo‘l bilan topgan bo‘lsang!..

Tobaroniy qayd etadi:
-   Halolidan topgan, ichi toza, tashqi tomoni ham mo‘‘jizaviy bo‘lgan hamda insonlarga ziyoni tegmagan kishilarga xushxabar yetajak!.. Ilmiga amal qilgan, molidan yo‘qsullarga yedirgan va tili bilan bema’ni so‘zlarga vaqt sarflamagan kishilarga xushxabar yetajak!..

Yana Tobaroniy qayd etadi: Sahobadan biriga xitoban:
-   Ey, Sa’d, halolidan topib ye; duosi maqbul bo‘lganlardan bo‘lasan. Muhammadning — Allohning salomi ustiga yog‘ilsin — borlig‘i qudrat qo‘lida bo‘lgan Allohga qasam bilan aytamanki, bandasi qorniga bir luqma haromni yutgan chog‘idan boshlab qirq kun duosi qabul bo‘lmaydi. Kay kishining vujudi harom luqmadan bunyod bo‘lgan bo‘lsa, u vujud jahannam otashida yonmoqqa loyiqdir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:22:14
Bazzor aytilgan-aytilmaganligi isbotlanmagan bir hadisni qayd etadi:

— Omonatga rioyat qilmaganning dini yo‘qdir. HAROM DAROMADDAN ko‘ylak olib kiygan kimsaning — bu ko‘ylak egnida bo‘lgan muddat ichida — namozi qabul bo‘lmaydi. Alloh egnida harom daromaddan topilgan ko‘ylakli kishininghar qanday yaxshi amalini va yo namozini qabul qilishdan yuksakroqdadir.
Imom Ahmad qayd etadi va Hz. Umarning o‘g‘lidan rivoyat qiladi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) dedilarki:
— Kim o‘n dinorga bir libos sotib olsa, lekin bu o‘n dinorning bir dinori harom pul bo‘lsa, bu libos egnida bo‘lgan muddat davomida Alloh uning namozini qabul qilmaydi.

Bayhaqiy qayd etadi:
-   Kim o‘g‘irlangan molni - o‘g‘irlanganini bilgan holda sotib olsa, o‘g‘rining aybu gunohiga ishtirok etgan bo‘ladi.

Imom Ahmad qayd etadi:
—   Sizdan biringizning arqon olib, toqqa chiqib, o‘tin kesib, orqalab keltirishi va shu bilan tirikchilik qilishi uning uchun Alloh harom qilgan luqmani og‘ziga olishidan yaxshiroq.

Ibn Huzayma, Ibn Hibbon va Hakim qayd etadilar:
—   Kim harom daromad bilan davlat orttirsa, so‘ngra buni sadaqa qilib bersa, bunda uning uchun savob yo‘q. Gunohi o‘z ustida qolaveradi.

Imom Ahmad va boshqalar qayd etadilar:
-   Alloh sizlarning o‘rtangizda rizqlaringizni taqsim etgani kabi axloqingizni ham taqsim etgan. Alloh sevgan bandalariga ham, sevmaganlariga ham dunyolik beradi. Dinni esa yolg‘iz sevganlariga beradi. Alloh kimga din bergan bo‘lsa, uni sevganidir. Borlig‘im qudrat qo‘lida bo‘lganga qasamyod qilib aytamanki, kishi qalbi va tili salim (sog‘lom) bo‘lmaguncha, haqiqiy musulmon sanalmaydi; qo‘shnisi uning dushmanlik qilmasligiga amin bo‘lmaguncha mo‘min sanalmaydi!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:22:46
Bir sahoba so‘radi:

-   Dushmanlik qilishi nimada ko‘rinadi? Rasul (s.a.v.) javob berdilar:
-   Qo‘shnisiga qilgan hiyla va zulmda!..
-   Hech bir kishining harom daromaddan qilgan sadaqasi qabul bo‘lmagay!.. Hech bir bandaning harom daromaddan yo‘qsulga ehson qilishi uning uchun muborak bo‘lmagay!.. Hech bir bandaning harom daromad to‘plab, merosga qoldirishi uni jahannamdan olib qololmagay, aksincha, jahannamlik bo‘lishini orttirgaydir!.. Alloh gunohni gunoh bilan yuvmaydi. Lekin gunohni yaxshi amal evaziga kechiradi. Harom haromni haromlikdan chiqarolmas!..

Termiziy qayd etadi:
-   Payg‘ambarimizdan — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin — umuman insonlarning jahannamga tushishlariga sabab bo‘ladigan narsa nimaligi so‘raldi. Javob berildiki:

-   Og‘iz va jinsiy a’zo (harom luqma va g‘ayri mashru’ aloqalar).
Aksar hollarda insonlarning jannatga kirishlariga sabab bo‘ladigan narsa nimaligi so‘ralganda esa, shu javobni berdilar:
-   Taqvo va go‘zal axloq!..

Termiziy qayd etadi:
-   Qiyomat kuni kishi to‘rt narsadan so‘roq qilinmaguncha hech qutulmaydi:

1.   Umrini qaerda tugatganidan;
2.   Yoshligini qaysi mayllar bilan tamom qilganidan;
3.   Molini qaerdan va qay yo‘llar bilan topganidan;
4.   Ilmiga amal qilgan-qilmaganidan.

Bayhaqiy qayd etadi:
-   Dunyo nafs mayl qo‘ygan bir yashilliqdir. Kim unda halolidan daromad orttirsa va yo‘qsulga yedirsa, Allohunga savobini beradi va jannatiga kiritadi. Kim harom daromad orttirsa va sarf etsa, Alloh uni jahannamiga tushiradi. Allohning va Rasulining molini talagan qanchadan-qancha kishilar borki, qiyomat kuni ular uchun olov tappa-tayyordir. Alloh aytadi:

-   Alloh kimni hidoyat qilsa, bas, o‘sha hidoyat topgusidir. U zot kimni yo‘ldan ozdirsa, bas, ular uchun Undan o‘zga do‘st-madadkorlarni topa olmassiz, ularni qiyomat kunida yuztuban hollarida, ko‘r, soqov, kar qilib tiriltirurmiz. Ularning borar joylari jahannamdir. Har qachon (jahannam o‘ti) susaysa, BIZ ULARGA OLOVNI LOVULLATIB YuBORURMIZ. (Al-Isro surasi, 97-oyat)

Ibn Hibbon qayd etadi:
-   Harom luqmadan tug‘ilgan et parchasi va qon jannatga kirmaydi. Unga otash loyiqroqdir.

Termiziy qayd etadi:
-   Harom luqmadan yuzaga kelgan hech bir et parchasi yo‘qki, jahannam otashiga loyiq topilmasa!..

Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:23:25
                                                                   FOIZ

Foiz (Qarzga berilgan pul uchun olingan, shar’an harom bo‘lgan daromad, foyda (Protsent.) Hiyla bilan biron narsa undirish ham foiedir)ni taqiqlagan (protsent olishni, ya’ni sudxo‘rlikni man etgan) oyatlar juda ko‘p (misol uchun: «Baqara» surasining275, 276, 278-oyatlariga qarang). Hadislarga kelsak:

Buxoriy va Abu Dovud qayd etadilar:
-   Alloh Rasuli,vujudiga naqsh chizdirgan (tatuirovka kildirgan) va naqsh chizganlarni. FOIZ OLGANNI va FOIZ BYeRGANNI la’natladi. It sotib va zino qilib pul topishni taqiqladi, suvrat solganlarni la’natladi. Imom Ahmad, Abu Yo’lo, Ibn Huzayma va Ibn Hibbon qayd etadilar va Ibn Mas’uddan rivoyat qiladilar:
— FOIZNI olgan ham, bergan ham, foiz olish-berishida guvohlik va yo kotiblik qilgan ham — agar foizligi ni bilgan bo‘lsa; go‘zal ko‘rinish uchun vujudiga naqsh qildirgan va yo o‘zi naqsh qilgan ham; zakot berishdan qochgan ham; a’robiy misol hijratdan keyin dindan qaytgan ham — bularning hammasi Muhammad alayhissalom tilida la’natlanar edi.   

Hakim qayd etadi:
— To‘rt toifa borki, ularni jannatga qo‘ymaslik Alloh nazdida haq bo‘lgandir:
1.   Sarxush etuvchi ichimlik ichganlar;
2.   Foiz yeganlar (sudxo‘rlik qilganlar);
3.   Haqqi bo‘lmagani holda yetim molini yeganlar;
4. Ota-onasiga qarshi borganlar.

Yana Hakim qayd etadi:
-   Foizning yetmish uch darajasi bordir. Eng yengili odam o‘z onasini nikohlaganga o‘xshash bir gapdir.Bazzor qayd etadi:
-   FOIZning yetmish uchga yetadigan bo‘limi bor. Shirk ham shunday.

Tobaroniy qayd etadi va Abdulloh ibn Salomdan — Alloh ulardan rozi bo‘lsin — rivoyat qiladi:
-   Kishining FOIZ sifatida olgan bir chaqasi Allohning nazdida o‘ttiz uch marta zino qilganidan ham yomonroqdir.

Imom Ahmad va Tobaroniy qayd etadilar: Rasululloh (s.a.v.) bildirdilarki:
-   Bila turib bir chaqa foiz yegan kimsa o‘ttiz olti marta zino qilgan xotindan ham yomonroqdir.
Bayhaqiy qayd etadi:

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bir xutbasida foiz masalasidan va foizning yomonligidan so‘z ochib, shunday dedi:
-   Allohning nazdida kishining bir chaqa bo‘lsa-da, FOIZ olishi, o‘ttiz olti marta zino qilgan gunohidan ham yomonroqdir. Foizning eng yomon tomoni shundaki, musulmon bir kishining nomusi va hurmatiga tajovuz qiladi.

Tobaroniy qayd etadi:
-   Kimki haqiqatni pardalash maqsadida bir zolimga yordam bersa, u Allohning va Rasulining himoyasidan yiroqda bo‘ladi. Kim bir chaqa FOIZ yesa, u o‘ttiz uch karra zino qilgan xotin singaridir. Kimki harom tomoq bilan semirgan bo‘lsa, uning eti jahannam o‘tiga loyiqroqdir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:23:55
Yana Tobaroniy qayd etadi:
-   FOIZNING yetmish ikki eshigi bor. Gunohligi jihatidan eng yengili ham kishining o‘z onasi bilan aloqa qilgani kabidir. Holbuki, chinakam foizning eng og‘iri kishining o‘z musulmon birodarining iffati va nomusiga tegishidir.

 Ibn Moja va Bayhaqiy qayd etadilar va Abu Hurayradan — Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qiladilar:

—   FOIZ - gunohlik nuqtai nazardan — yetmish turlidir.Eng yengili kishining o‘z onasini nikohlashidir.Hakim qayd etadi va Ibn Abbosdan rivoyat qiladi:

—   Alloh Rasuli (s.a.v.) hali daraxt shoxida turgan va katta bo‘lmagan mevaning sotib olinishini taqiqladi.
—   Bir mamlakatda ZINO va FOIZ oldinga chiqdimi, demak, u mamlakat ahli o‘ziga Allohning azobini halol qilgan bo‘ladi.

Imom Ahmad qayd etadi:
—   Qaysi jamiyatda FOIZ olish-berishi keng tarqalsa, u millat yetishmovchilikka mubtalo bo‘ladi. Qaysi jamiyatda poraxo‘rlik keng tarqalsa, u jamiyatda qo‘rquv va huzursizlik hukm suradi.
Imom Ahmad, Ibn Moja va Isbixoniy qayd etadilar: Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilarki:

—   Me’roj kechasi yettinchi qavat samoning eng oxiriga borganimizda tepamga qaradim. Yuqorida shiddatli chaqmoqlar, yashinlar va momaqaldiroqlar avjga mingandi. Bu orada bir to‘da odamlarni ko‘rdim. Qorinlari uylarday bahaybat edi va bu qorinlarda tashqaridagilar ham ko‘rsa bo‘ladigan ilonlar bor edi. Dedim:

—   Ey Jabroil, kim bular? Dedi:
—   Bular FOIZ yegan sudxo‘rlar!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:24:33
Isbixoniy qayd etadi va Abu Said Hudriydan — Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qiladi: Rasululloh (s.a.v.) aytdilarki:

—   Me’roj kechasi ko‘kka chiqqan chog‘imda osmonning birinchi qavatiga qaradim va bir to‘da insonlarni ko‘rdim.Qorinlari bir tomoni bosib qolgan katta uylarga o‘xshardi. Ular Fir’avn xonadoni tashlangan joyga ustma-ust qalashtirib otilgandilar. Har oqshomdan tonggacha otash ustida turg‘izilar edilar.
—   Allohim, qiyomatingni abadiyan bo‘ddirma, - deb yolvorardilar.
Men dedim:
—   Ey Jabroil, kim bular?
Dediki:
—   Bular, sening ummatingning FOIZ yegan sudxo‘rlaridir. Ular qabrlaridan jin urganday bir holda turadilar!..

Tobaroniy qayd etadi:
-   Ehtiyot bo‘ling, kechirilmaydigan gunohlardan ehtiyot bo‘ling.
Bular:
1.   Xiyonat qilmoq va o‘g‘irlamoq.
2.   FOIZ yemokdir.
Kim birovning haqiga xiyonat qilgan yo o‘g‘irlagan bo‘lsa, qiyomat kuni — u o‘g‘irlagan narsasi bilan keladi.
Kim FOIZ yegan bo‘lsa, qiyomat kuni telbalarcha, jin urganday bir ahvolda keladi.

Alloh Rasuli (s.a.v.) keyinroq shu oyatni o‘qidi:

-   Sudxo‘r bo‘lgan kimsalar turmaydilar, magar jin chalgan majnun kabi turadilar. Bunga sabab ularning: «Bay’ (oldi-sotdi) ham sudxo‘rlikning o‘zi-ku?» - deganlaridir. Holbuki, Alloh bay’ni halol, sudxo‘rlikni harom qilgan. (Baqara surasi, 275-oyat)

Ibn Moja va Hakim qayd etadilar:
-   Ko‘p FOIZ yegan va sudxo‘rlik qilgandan keyin oxir oqibatda davlati ozaymagan hech bir kimsa yo‘q.

Imom Ahmad va Bayhaqiy qayd etadilar:

—Bu ummatdan bir talay insonlar yeydilar-ichadilar, chaladilar-o‘ynaydilar, yotadilar!.. Ertalab maymun va to‘ng‘iz suratida turadilar. Shak-shubhasiz, ularning ustiga yerdan va Osmondan musibat yog‘ajakdir. Va ertalab turilganda insonlar ular haqida shunday deyajaklar:

-   Bu kecha falon-falon kishilarni yer yutibdi, bu kecha falon-falon kishilarning uylari yerga ko‘milib ketibdi!.. Lut alayhissalom kavmidan ba’zi kabilalar sarxush kiluvchi ichimliklar ichgani, FOIZ YeGANLARI, qon-qarindoshlik rishtalarini uzganlari tufayli, ularning ustiga tosh yog‘gani kabi, bularning boshiga ham ko‘kdan balo toshi yuborilibdi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:24:58
                                             BANDALIK HAQQI (BURChI)

Sening har bir musulmonga kafillik vazifalaring, ya’ni uning sening zimmangda haqlari bor; ulardan ba’zi-lari quyidagilardir:

1.   Yuzma-yuz kelgan paytingda salom berishing, Allohdan unga sog‘lik tilashing.
2.   Da’vat qilsa rozi bo‘lishing. (Ya’ni chaqirsa borishing).
3.   Aksirganda Allohdan unga rahmat tilashing.
4.   Kasal bo‘lganda ko‘rgani borishing.
5.   Sendan oddin vafot etsa, janozasida hozir bo‘lishing.
6.   Sendan maslahat so‘raganda to‘g‘ri yo‘l ko‘rsatishing.
7.   Yig‘in aro u yo‘q bo‘lsa, u haqda g‘iybat qiddirmasliging.
8.   O’zing erishishni istagan narsangga uham erishishini istashing; senga qilingan biron muomalani noxush qarshi olsang, unga ham bunday muomala qilinganida uni ham noxush qarshi olishing kerak.Anas - Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qiladi: Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilarki: -

To‘rt narsa musulmonlarning sening zimmangdagi haqlari jumlasidandir:
1.   Yaxshilik qilganlarga yordam berishing.
2.   Gunohkorlari uchun istig‘for qilishing.
3.   Shariat ahkomlaridan yuz o‘girganlarni bu yo‘ldan qaytarishing.
4.   Yomon yo‘l (gunoh ishlar)dan qaytganlarni sevishing kerak.

Ibn Abbos «mo‘minlar o‘z oralarida rahm-shafqatlidirlar» (Fath surasi, 29-oyat) mazmunidagi oyatning tafsiri haqida deydiki:

— Mo‘minlarning solih (go‘zal axloqli) bo‘lgani solih bo‘lmaganini da’vat qiladi. Solih bo‘lmagan (go‘zal axloqli bo‘lmagan) ham solih bo‘lganni da’vat qiladi. Solih bo‘lmagan solih bo‘lganga qarab derki:   

—   Allohim, unga bergan xayrli va go‘zal xislatlaringni muborak qil. Uni bu go‘zal axloqda sobit ayla. Bu go‘zal ax loqdan bizga ham nasib et!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:25:53
Solih bo‘lgan ham soliq bo‘lmagan haqida derki:

—   Allohim, unga to‘g‘ri yo‘lni ko‘rsat. Uni gunohlardan qaytar va afv et!..
HAR BANDAI MO’MINNING HAKDARIDAN BIRI O’ZI ISTAGAN VA SYeVGAN NARSANI BOShQALAR UChUN HAM ISTAShI VA SYeVIShIDIR.

No‘‘mon ibn Bashir aytadi:

Rasululloh(s.a.v.)dan eshitganman. Shunday der edi: — Mo‘minlar bir-birlarini sevishda va bir-birlariga marhamat ko‘rsatishda bir tan-bir jonga o‘xshaydilar. Tanning bir a’zosi xastalangan paytda boshqa a’zolar uni davolashga harakat qiladi.

Abu Muso rivoyat qiladi: Alloh Rasuli (s.a.v.) dedilarki:

—   Mo‘min mo‘min uchun bir binodagi, biri boshqasini tutib turgan tosh kabidir.
YaNA BANDAI MO’MINNING HAKDARIDAN BIRI - AMALDA HAM, SO’ZDA HAM HYeCh BIR MUSULMONGA AZOB BYeRMASLIKDIR.

Alloh Rasuly (s.a.v.) marhamat qildi:

—   Musulmon shunday kimsadirki, boshqa musulmonlar uning qo‘lidan va tilidan ziyon ko‘rmaydilar.

Alloh Rasuli (s.a.v.) so‘radi:
—   Bilasizmi, musulmon kim? Sahoba:
—   Alloh va Rasuli yaxshiroq biladi. Rasululloh (s.a.v.):
—   Musulmon deb, boshqa musulmonlar uning qo‘lidan va tilidan ziyon ko‘rmaydigan kishilarga aytiladi.

Sahoba:
—   Mo‘min-chi?

Rasululloh (s.a.v.):
—   Mo‘min shunday kimsaki, boshqa mo‘minlar unga hayotlarini ham, mollarini ham ishonadilar.

Sahoba:
—   Muhojir-chi, muhojir kim?

Rasululloh (s.a.v.):
—   Yomonlikdan voz kechgan va yomonlikdan qochganni muhojir deymiz.

Bu orada yana bir odam so‘radi:
—   Ey Allohning Rasuli, islom nima?

Rasululloh (s.a.v.) javob berdilar:
—   Qalbingning Allohga topshirilishi, musulmonlarning sening tilingdan va qo‘lingdan ziyon ko‘rmasligi — islomdir.

Mujohid deydiki:
—   Jahannam ahliga obdon qashintiradigan bir qichima kasali yopishadi. Ular jonjahdlari bilan vujudlarini qashiydilar. Bu qashishdan suyaklari ochilib qoladi. Bu orada birisidan so‘raladi:
—   Juda qiynab yubordimi?
U javob beradi:
-Ha!
Unga shunday deyiladi:
-   Bu sening dunyoda musulmonlarga bergan azobingning javobi.

Abu Hurayra — Alloh unday rozi bo‘lsin — dediki:
-   Ey Allohning Rasuli (s.a.v.), menga foydalansam bo‘ladigan bir narsa o‘rgat!

Rasul (s.a.v.) buyurdi:
-   Musulmonlar o‘tadigan joylardan ularga qiyinchilik tug‘diradigan narsalarni yo‘qot!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:26:20
Yana Alloh Rasuli (s.a.v.) marhamat qildilar:

-   Kim yo‘ldan musulmonga azob beradigan bir narsani daf qilsa, Alloh unga savob yozadi. Alloh o‘zi bir kishiga savob yozsa, bu savob tufayli u kishiga jannat vojib bo‘ladi.
-   Bir musulmonning boshqa bir musulmonni — uni bezovta qiladigan tarzda — ko‘z bilan imo qilib ko‘rsatishi halol bo‘lmaydi.
-   Bir musulmonning boshqa bir musulmonni qo‘rqiti-shi halol emas.
-   Alloh mo‘minlarga azob beradigan bandasidan jirkanadi.

HAR MUSULMONGA NISBATAN KAMTARIN BO’LISh VA KIBRLANMASLIK HAM BIR MUSULMONNING BOShQA MUSULMON OLDIDAGI HAKLARI (BURChLA-RI, QARZLARI) JUMLASIDANDIR. ChUNKI HAQI-QATDA OLLOH HAR QANDAY KIBRLI MUSTABIDNI SYeVMAYDI.

Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilar:
- Alloh menga KAMTARIN BO’LINGIZ, birov birovga gerdaymasin, agar kimda-kim boshqa kimsa oldida gerdaysa, bunisi uning gerdayishiga chidasin, sabr qilsin, deb buyurdi.
Alloh, o‘z Rasuliga xitoban buyurdiki:

—   (Ey Muhammad). Marhamatli bo‘ling, yaxshilikka buyuring va johillardan yuz o‘giring. (A’rof surasi, 199-oyat)

Ibn Abu Avfo (to‘liq ismi Abdulloh ibn Abu Avfo — yo so‘nggi sahobalardan, yo tobeinlardan. Vafoti h. 88 y.) derki:

—   Alloh Rasuli (s.a.v.) har musulmon qarshisida kamtarin edi. Hech burun ko‘targanini ko‘rmaganmiz. Yo‘qsullar bilan birga bo‘lishdan or qilmasdi. Ularning ehtiyojlarini ta’min etaverardi.
BIR QISM INSONLARNING BOShQA BIR QISM INSONLAR HAQIDA TARQATAYoTGAN MISh-MIShLARINI TINGLAMASLIK VA BIRIDAN EShITGANINI BOShQASIGA YeTKAZMASLIK HAM BIR MUSULMONNING BOShQA MUSULMON OLDIDAGI HAQLARI (BURChLARI) JUMLASIDANDIR.
Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilar: - FITNAChI (GALAMIS) jannatga kirolmaydi.

Xalil ibn Ahmad (h. II asrda yashagan imomlardan. Hammod ibn Salama (vafoti 167 yil)ga zamondoshdir) derki:

—   Birovni sening yoningda yomonlagan odam seni ham birovning yonida yomonlaydi. Boshqa birov haqida senga gap keltirgan odam sen haqingda ham kimgadir gap yetkazadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:26:47
MUSULMON BIRODARIDAN UCh KUNDAN ORTIQ ARAZ HOLIDA TURMASLIK HAM BIR MUSULMONNING BOShQA MUSULMON OLDIDAGI HAQLARI (BURChLARI) JUMLASIDANDIR.

Abu Ayyub Ansoriydan rivoyat qilinadi: Alloh Rasuli (s.a.v.) aytdilarki:

—   Bir musulmonning boshqa bir musulmon birodaridan uch kundan ortiq gaplashmay ketishi, u bilan uch kundan ortiq araz bo‘lishi joiz emas. Va yana bir-birlari bilan uchrashib qolganda, biri yuzini u tarafga, ikkinchisi yuzini bu tarafga o‘girgancha o‘tib ketishi ham joiz emas. Ulardan qay biri yaxshiroq bo‘lsa, ikkinchisiga birinchi bo‘lib salom beradi va so‘z boshlaydi.

Rivoyat qilinishiga qaraganda, Alloh vahiy yo‘li bilan Hz. Yusufga shunday deb buyurdi:
—   Aka-ukalaringni kechirganing uchun dunyoda va oxiratda sening martabangni va shoningni ulug‘roq qildim.

Hz. Oysha — Alloh undan rozi bo‘lsin — shunday deydi:
—   Alloh Rasuli (s.a.v.), o‘z nafsi uchun hech qachon hech kimdan qasos olmadi. Faqat Achlohning bir amri toptalganidagina Alloh uchun qasos oldi.

Ibn Abbos - Alloh undan rozi bo‘lsin — shunday deydi:
—   Birovning kamchiligini kechirgan hech bir kimsa yo‘qki, Achlohuning martabasini yuksaltirmagan bo‘lsin...

Allohning Rasuli — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin — dedilarki:
—   Zakot bergan bilan mol kamaymaydi. Alloh bir kimsani afv etsa, uning martabasini orttirishdan boshqa narsa qilmaydi. Alloh uchun tavozu ko‘rsatgan biron kishi yo‘qki, Allohuning darajasini yuksaltirmagan bo‘lsin!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:27:40
HAVOYI NAFSGA BYeRILIShNING YoMONLIGI VA NAFSNING ORZULARIDAN VOZ KYeChISh

Alloh j.j. buyurdi:

(Ey Muhammad). Havoyi nafsini o‘ziga «iloh» qilib olgan va Alloh uni bilgan holida yo‘ldan ozdirib, quloq va ko‘nglini muhrlab, ko‘z oldiga parda tortib qo‘ygan kimsani ko‘rganmisiz? Bas, uni Alloh (yo‘ldan ozdirgani)dan so‘ng kim hidoyat qila olur?! Axir eslatma-ibrat olmaysizlarmi?! (Josiya surasi, 23-oyat)   

Ibn Abbos derki:

-   Oyatda mavzuga bahs bo‘layotgan kimsa, bu - Allohdan hech bir hidoyat va hukm olmay, o‘z nafsini din qilib olgan iymonsiz kishidir. Oyatning tafsiri mana bunday:
-   U havoyi nafsiga juda itoatkor, havoyi nafsi uni nimaga da’vat etsa, o‘shanga ergashadi. Allohning kitobi Qur’on bo‘yicha ish qilmaydi. Bamisoli u, shu turishda havoyi nafsiga ibodat qilayotganday bir gapdir.

Yana Alloh buyurdi:

—   Ularning havoyi nafslariga ergashmang. (Sho‘ro surasi, 15-oyat)

—   Bas, (sen) nafs xohishiga ergashib ketmagin! Aks holda, u seni Allohning yo‘lidan ozdirur! Albatta, Alloh yo‘lidan ozadigan kimsalar uchun hisob-kitob KUNni (ya’ni Qiyomatni) unutib qo‘yganlari sababli qattiq azob bordir. (Sod surasi, 26-oyat)
Mana shuning uchun ham Alloh Rasuli (s.a.v.) Allohga sig‘inib, duo qildiki:

-   Allohim, havoyi nafsga berilishdan va ochko‘zlikdan saqla!

Yana Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilarki:

—   Uch narsa halokatli, yomon xislatdir.
1.   HAVOYI NAFSGA BYeRILISh;
2.   Ochko‘zlik;
3.   Kishining o‘zini-o‘zi yoktirishi. HAVOYI NAFS halokatli, yomon xislatdir. Chunki barcha sarkashliklar havoyi nafsga ergashish oqibatida yuzaga keladi. Havoyi nafs kishini jahannamning otashiga sudraydi. Allohj.j. bundan asrasin, omin!

Irfonli ba’zi kishilar derlarki:
— Bir masalada ikki xil fikr o‘rtaga chiqsa-yu, qay biri to‘g‘riligini aniq bilolmasang, e’tibor ber: havoyi nafsing qay biriga ko‘proq mayl etsa, sen uning teskarisini qil.

Bu mavzuda Imom Shofe’iy shunday deydi:
—   Agar ikki fikr o‘rtasiga tushib qolsang-u, qay biri to‘g‘ri, qay biri yanglish ekanini aniq bilolmasang, havoyi nafsing mayl etgan tomonga qarshilik qil. Zero, havoyi nafs insonlarni doimo qoralanadigan qilg‘iliklar sari yetaklaydi.

Ibn Abbos derki:
—   Ikki fikr orasida ikkilanib qolgan paytingda, sen o‘zingga yoqimliroq ko‘ringanidan voz kech, yoqmay turganiga ko‘proq yopish!

Bu so‘zni shunday izohlash mumkin:
—   Yengilroq narsalar (ishlar) nafs uchun oson tuyuladi, zahmatsiz bo‘ladi. Shu tufayli nafs ularni ko‘proqxohlaganday ko‘rinadi. Jiddiy narsalar esa nafsga qiyin ko‘rinadi, zahmatli bo‘ladi. Shu tufayli nafs ularni bajarishda tanballik qiladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:28:07
Hz. Umar — Alloh undan rozi bo‘lsin - derki:

—   Shu nafs degan baloning ovozini o‘chiring, tizginlab oling. Chunki nafslar, hech shubhasiz, sizlarni gunoh qilish ga sudrovchi josusdir. Albatta, bu og‘ir va achchiq haqiqat.Botil (havoyi, behuda) narsalar esa yengil va shirin. Gunoh qilmaslik, gunoh qilib keyin tavba-tazarru’ bilan uni o‘chirtirish uchun urinib yurgandan yaxshiroq va qulayroqdir. Ko‘pincha, bir boqish — kishi qalbiga shahvat urug‘ini sochadi. Bir onlik zavq esa uzoq davom etadigan g‘am-g‘ussalarga sabab bo‘ladi.
Luqmon o‘z o‘g‘liga so‘ylaydi:

—   Ey o‘g‘lim, seni ilk bor nafsingdan extiyot qildim. Chunki har nafsning bir havosi, bir nafsoniy istagi bor. Agar nafsga nafsoniy istagini bersang, u yo‘ldan ozadi va yana boshqa narsalarni istaydi. Chaqmoqtoshda olov uchquni yashirin bo‘lganiday, nafs (qalb)da ham nafsoniy orzulari yashirinib yotadi. Bir-biriga urilsa, chaqmoqchaqadi va yarqiraydi, o‘z holiga tashlab qo‘yilsa, yashirincha qolaveradi.Nafs va nafsoniy orzular borasida aytilgan ba’zi so‘zlar:
—   Sen havoyi nafsga qarshi bormasang, u seni tutib, harom ishga olib boradi.

—   Havoyi nafsga qarshi bormasang, u seni shunday nar-salarga yetaklaydiki, keyin har biridan alohida-alohida so‘roqqa tortilasan.

-   Bilib qo‘yki, sen havoyi nafsga berilgan davringda, haqiqatga yetisholmaysan va to‘g‘ri yo‘lni ko‘rolmaysan.

-   Agar barcha go‘zal fe’l — atvorlarga ega bo‘lishni va Ollohdan umid qilganing — rahmatiga sazovor bo‘lishni istasang, gunohlar uyasi bo‘lmish havoyi nafsingga qarshi chiq. Havoyi nafs eng qo‘rqinch dushman, eng tuban bir borliqdir. Butun fitnalarning eng kattasi undadir. Agar aqling bor bo‘lsa, havoyi nafsingga qarshilik qil, uning orzusiga xilof bo‘lgan narsalarga itoat et.

-   Havoyi nafsga berilish bilan aql qandili xiralashadi, havoyi nafsga qarshi borish bilan aql qandili yorug‘lashadi.

-   Ba’zan zamon johillarni yuksakka ko‘taradi. Ba’zan havoyi nafs aqlli kishini mahv etadi. Ba’zan insonlar bir jo‘mardni jo‘mardligi tufayli madh etadilar, holbuki u havoyi nafsiga berilgani uchun xatolar ichida yuradi. Ba’zan kishi qilgan ehsoni tufayli ahvoli og‘irlashadi, holbuki u to‘g‘ri yo‘ldadir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:28:42
Olloh Rasuli buyurdilar:

-   Olloh aqlni yaratdi va unga: "œMenga qara!" — deya xitob etdi. Aql qaradi. So‘ngra Olloh unga: "œOrqaga o‘giril!" — dedi. Aql o‘girildi. Olloh buyurdiki:

-   Izzatim va jalolim haqqi, men seni eng sevimli bandamning boshiga joylayman. So‘ngra Olloh axmoqlikni yaratdi: "œMenga qara!" — dedi. Qaradi. "œO’giril!" — dedi. Axmoqlik o‘girildi. Olloh shunday deb buyurdi:
-   Izzatim va jalolim haqqi, men seni eng ko‘p eng ko‘p g‘azabimni keltirgan bandamning boshiga joylayman.

Shu so‘zni aytganning amali Olloh uchun bo‘lsin:
-   Har masalada aql bilan harakat qilganning fikri albatta, to‘g‘ri bilan topishadi. Qachonki havoyi nafsga ergashsa, nafs uni yomon oqibatlarga va azoblarga yetaklaydi.

-   Murodingga yetib quvonging kelsa, nafsoniy orzularning so‘ziga kiradigan nafsga yordam berma! U istagan nafsoniy orzularga qarshilik qil. Nafsoniy orzularning asiri bo‘lgan kishilar bilan birga bo‘lishdan ham saqlan. Nafsdan va nafs seni chorlayotgan narsalardan voz kech. Zero, u har kimga doimo yomonlikni buyuradi. Nafsga berilmaslikda va ichaklarni tilka-pora qiluvchi, terilarni quritib yondiruvchi jahannam olovidan qutulishda senga muvafaqqiyatlar tilayman.

Havoyi nafs aybli bir eshakdir, seni fitnalarning qorong‘u burchaklariga eltadi. Havoyi nafs chidash qiyin bo‘lgan bir yaratiqdir, seni badbaxt joylarga jalb etadi. Nafsoniy orzular seni aybli eshaklarga mindirmasin, badbaxt va badniyat joylarga o‘tqazmasin.

Dunyo - uyqudagi holdir, oxirat — uyg‘oqlik holi. Bu ikkisining orasida o‘lim bor. Biz yolg‘onchi tushlar ichidamiz. Kim hayotga havoyi nafs ko‘zi bilan boqsa, vujudi olovlarda yotajak. Kim cheksiz orzu-havaslarga cho‘msa, mo‘ljaliga yetisholmas. Orzu-havaslarga cho‘mgan kishining boradigan marrasi io‘qdir.

Hikmat ahlidan bir kishi bir odamga o‘git berib, shunday deydi:
—   Senga havoyi nafsing bilan olishishni amr etaman.Chunki havoyi nafs yomonliklarning kaliti, yaxshiliklarning yovidir. Barcha havoyi orzularing senga dushmandir.Havoyi orzular senga gunoh bo‘lgan narsalarni savob suratida ko‘rsatadi. Sen havoyi nafsing yetaklaganda unga ergashib qilgan yomon amallaring bilan yaxshi amallaringni bir-biridan ajratishing uchun faqat loqaydlikka yot bir dunyoqarashga, yolg‘onning qorasi tegmagan bir to‘g‘rilikka, ermak va o‘yinqaroqlikdan chetda turuvchi hayotga, shikoyatsiz, nolasiz sabrga, azmu qarori qat’iy niyatga ega bo‘lishing kerak. Allohim, aqllarimizni havoyi nafslarimiz ustidan golib qil. Bizni zararga yo‘liqtirma. Razil qilma. Bizni besamar dunyoviy ishlar bilan o‘ralashgan bandalardan etma. Rasuling Muhammad alaihissalom hurmati, bizni Seni unutmaganlardan va Sening ne’matingga shukur qilganlardan ayla. Bizni ne’matlantirgan Allohga hamd bo‘lsin!

Alloh Rasuli — ustlariga Allohning salomi yog‘ilsin — bildirdilar:
—   Dilingizning eng yaxshi tomoni iffatdir (nafsoniy orzulardan saqlanmoqdir).
—   Amallarning eng kattasi iffatdir (nafsning havoyi orzulardan saqlanishi).
—   IFFAT sohibi bo‘l (nafsingning havoyi orzularidan voz kech), insonlarning Allohga eng itoatlisi bo‘lasan.
—   Qanoatli bo‘l, insonlarning Alloh ne’matiga eng ko‘p shukr qiluvchisi bo‘lasan.
—   Kimki tanho paytlarida Allohga isyon etishdan o‘zini tiya oluvchi bir IFFATga ega bo‘lmasa (ya’ni tanho paytlarida havoyi orzulariga bo‘yin egmaslikning uddasidan chiqolmasa), Alloh uning ilmiga ahamiyat bermaydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:29:03
Ibrohim ibn Adham shunday deydi: - ZUHD (dunyoga ragbat etmaslik, nafsoniy zavq va orzudan o‘zini tortib, ibodatga berilmoq)- IFFAT uch darajadir:
1.   Farz bo‘lgan: bu haromlardan saqlanishdir.
2.   Sog‘liqni saqlovchi: bu - harom bo‘lishi ehtimol bo‘lgan ] narsalardan saqlanmoqdir.
3.   Fozil bo‘lmoq: bu - halol bo‘lgan narsalarda mo‘‘tadil . harakat qilmoqdir.
Ibrohim ibn Adhamning bu izohi go‘zal izohdir.

Ibn Muborak esa bunday deydi:
—   Zuhd -iffat, zuhdni yashirmakdir. Agar zuhd sohibi (zohid) insonlardan qochsa, uni izla. Agar insonlar zuhd sohibi atrofida o‘ralashib yurgan bo‘lsalar, undan qoch.

Aytgan odam mana bu gapni ham chiroyli qilib aytgan:
-   IFFATning yonyda doim pul bo‘ladi. Agar unga ega bo‘lgan chog‘ingda iffat sohibi bo‘lib qola olsang (ya’ni topish-tutishing zo‘r bo‘lgan paytda nafsoniy orzularingni pisand qilmasang, havoyi nafslarga berilmasang), bilki, sening bu TAQVO va IFFATING haqiqiy musulmonning TAQVO va IFFATidir.

Haqiqatan ham, yo‘qlik va imkonsizlikda nafsing havoyi orzularga berilmasligi IFFAT hisoblanmaydi. Haqiqiy IFFAT kishi har turli imkon va boyliklarga ega bo‘lgani holda nafsining havoyi orzulariga qarshi borolgandagina bo‘ladi.

Hikmat ahlidan ba’zilari deydiki:
—   Bizga nima bo‘lganki, dunyoda nafsoniy orzularni tark etmaymiz? Holbuki, dunyo xayotining umri qisqa; xayri xayrsizlik; nash’asi g‘am-g‘ussa va tinchligi tahlikadir. Kulsa qayg‘uga botiradi, yuz o‘girsa tuproqqa qoradi.

Yana deydilarki:
—   Uyat, o‘tkinchi dunyoga tolib bo‘lganga! Go‘yo dunyoning tarzi hech o‘zgarmay mangu turadiganday... Holbuki, uning safosi—qayg‘u, sevinchi—zarar, huzuri—tahlika, nuri—zulmat, yoshligi-qarilik, rohati—xastalik, zavqi—nadomat va borlig‘i—yo‘qliqdir. Dunyoga tolib bo‘lgan Eram bog‘lariga ega bo‘lganda ham, qayg‘udan xoli bo‘lolmaydi. O’z ko‘nglingni dunyodan o‘gir, uning zavqlariga ko‘milma! Zero, nafsoniy orzularga berilib, zavqlarga cho‘msang, bilki, buning azobi bordir. Ulish va qarish bo‘lmaydigan abadiy hayot uchun ishla.

Yahyo ibn Muozning hikmatli so‘zlaridan:
—   E’tibor nuqtai nazaridan ko‘zing dunyoda bo‘lsin. Vale ichingdagi samimiy istaging nafsoniy orzulardan voz kechmoq bo‘lsin. Dunyoda mehnating bechoralikni daf etish uchun bo‘lsin. Oxirat uchun ishlaganda esa tezkor bo‘l!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:29:21
                                      JANNAT VA JANNAT AHLINING DARAJALARI

Bu dunyo olami otashday kuydiruvchi g‘am-qayg‘ular bilan to‘la ekanligini bilding. Endi bilki, bunga muqobil boshqa olam ham bor. U olamning ne’matlari va ato etadigan sevinchlari to‘g‘risida fikr qil. Shubhasiz, bu ikki olamning biridan uzoq bo‘lgan kishi boshqasida bo‘ladi. Jahannam dahshatlarini uzoq-uzoq o‘ylayver, qalbingni QO’RQUV egallasin. Jannat ahliga va’da etilgan abadiy ne’matlarni ham uzoq-uzoq o‘ylaginki, toki ko‘ngildan UMID joy olsin. Nafsingni qo‘rquv qamchisi bilan savalab va umid tizgini bilan shoshiltirib, SIROTI MUSTAQIMGA olib bor. Mana shu yo‘l bilai buyuk saltanatdan joy topa-san, achchiq azoblardan omon qolasan. Jannat ahlini o‘yla! Axir, sening yuzingda ham jannat bog‘ining go‘zalligi bor. Ularga muhrli, xolis (daxlsiz) bir suvdan ichiriladi. Ichida yashil yuksak to‘shaklari bo‘lgan, oq inju chodirlarda, yoqut minbarlarda, suvlari asalday daryolarning qirg‘og‘idagi taxtlarda o‘tiradilar. Atroflari g‘ilmonlar bilan o‘ralgan, shahlo ko‘zli go‘zal hurlar bilan bezatilgan. Ular xuddi qandaydir yoqutgami, marjongami o‘xshaydilar. Bu hurlarga shu kungacha na bir inson, na bir jin tegingan. Jannat bog‘larida kezadilar. Ularning qaysi biri bo‘lmasin, bu bog‘larda yurganda sal o‘zini baland tutsa, kibrlansa, yetmish ming g‘ilmonning ipakday mayin ta’nali boqishlari unga qada-ladi. Hurlarning boshlarida inju va marjonlar bilan naqshlangan tojlar bo‘ladi. Ularning har biri muattar bir gunchadir. Ular uchun qarish ham yo‘q, kuchdan qolish ham. Jan-nat bog‘larining o‘rtalarida yoqutdan qilingan ko‘shklarda ko‘z qorachig‘iday asraladilar. Tirnoq ham tegmagan bo‘ladi ularga. Lochin ko‘zlidirlar (ya’ni jasurdirlar). Mangu poklikka mazhar etilgan g‘ilmonlar, qurimas buloqdan suv to‘ldirilgan ko‘zalar, ko‘vachalar bilan bordoqlar, qadahlar ko‘targancha xizmat qilib, ularning atrofida aylanadilar. Buloqning suvi shaffof, ichganlarga lazzat baxsh etadi. Jannat ahli dunyoda ado etgan yaxshi amallariga mukofot sifatida asralgan inju namunalari kabi xizmatchilar va g‘ilmonlarga ega bo‘ladilar. Jannatliklar bexavf-bexatar bir xil martabada jannat bog‘larida bulog‘u daryo bo‘ylarida, Haq majlisida va qudrat sohibi, mulki benihoya oliy bo‘lgan Allohning yonidadirlar. U yerda izzat-ikromi hadsiz bo‘lgan Allohning jamoliga boqadilar. O’zlarining yuzla rida ham jannatning go‘zalliklari porlaydi. Na torlik ko‘radilar, na xorlik. Ko‘rganlari faqat izzat-ikrom, cho‘mganlari hurmat-ehtirom bo‘ladi. Qadam sayin Rabbilarining armug‘onlari hayratga soladi. Jonlari neki tusasa, aytmaslaridanoq muhayyo bo‘ladi. Qo‘rquv ko‘rmaydilar, hazinlik ko‘rmaydilar. O’rtada o‘lim andishasi ham yo‘q. Jannat taomlaridan totib, daryolaridan sut. bol, ta’mi va rangi o‘zgarmaydigan suv... ichadilar. Jannatning yeri kumushdan, toshlari marjondan, tuprog‘i mushkdan va o‘simliklari za’faron (shafran)dir. Bulutdan yomg‘ir yog‘adi, bu yomg‘irning suviga chechak suvi aralashgan. Inju, yoqut va marjon bilan naqshlangan qumush ko‘zalar ko‘tarib keladilar. Birida Salsabil (jannat bulog‘ining nomi)dan olingan tiniq suv, ikkinchisida boshqa bir buloqning suvi, ko‘zalar esa shu qadar shaffof moddadanki, ichidagi suv ko‘rinib turadi. Faqat shunday suv idish ishlab chiqarish uchun bir xizmatchi tayinlanganki, yuzining porloqligi quyosh singaridir. Undan tashqari, quyoshda bo‘lmagan halovat va go‘zallik unda bor. Ana endi o‘zingiz o‘ylang, shunday sifatlarga ega bo‘lgan bir olamga iymon keltirib, u olamning o‘limsizligini, u yerdagilarning armonsizligini, ularning hayoti shu tarzda g‘amsiz-tashvishsiz abadiyai davom etishini bila turib, bu o‘tkinchi dunyo olamida nechun Atlohga karshi isyon etsin?! Bunday bir kemtik hayotga nechuk osilsin?! Alloh haqqi uchun, yuqorida bir talay sifatlarini tavsiflaganimiz u olam-da hech bir narsa bo‘lmasa-yu, faqatgina tanisoglik, xotirjamlik, mangu tiriklik bo‘lsa va ochlik, tashnalik va boshqa ehtiyojlar qo‘rquvi bo‘lmasa, shuning o‘zi ham bu o‘tkinchi dunyoda Allohning amrlarini to‘la ado etmoq uchun yetarlidir. Holbuki, bu yerda qanchadan-qancha afzalliklar sanalmadi. Jannat ahlining hech narsadan g‘am-tashvishi yo‘qligi, turli-tuman quvonchlarga ko‘milishi, joni istagan narsaga noil bo‘lishi, har kim o‘zini sultonday, hukmronday his qilishi, har kun Arsh etagida bo‘la olishlari, Allohning jamolini tomosha qilishlari, bu bilan jannat ne’matlarida bo‘lmaydigan zavqlarning eng kattasiga muyassar bo‘lishlari, jannat ne’matlarining davomliligi, bir kunmas-bir kun bulardan mahrum bo‘lish xavfi yo‘qligi, ya’ni yuraklarda hech qanday xavotir va qo‘rquvning bo‘lmasligi bir yoqqa qo‘yildi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:30:11
Abu Hurayra — Alloh undan rozi bo‘lsin - rivoyat qiladi:

Rasululloh (s.a.v.) marhamat qildilarki:

—   Jannat ahliga bir ovoz nido qiladi va deydiki: «Ey,jannat ahli! Sog‘lik-salomatlik sizlar uchundir, abadiyan xastalik ko‘rmayajaksiz! Yashamoq sizlar uchundir, abadiysizlar, o‘lmayajaksiz! Yoshlik sizlar uchundir, abadiyan yosh qolajaksiz, hech qachon qarimaysiz! Zavqlanmoq sizlar uchundir, abadiyan tashvish chekmayajaksiz!»

Allohning mana bu kalomi shu xususni ifoda etadi:

—   Ularga (jannat ahliga): «Qilib o‘tgan (yaxshi) amallaringiz sababli sizlarga meros qilib berilgan jannat mana shudir», - deb nido qilinur. (A’rof surasi, 43-oyat)

Har qachon sen jannatda hayot qandayligini bilmoqchi bo‘lsang, Qur’onni o‘qi. Allohning izohlashidan ortiqroq izohni boshqa hech qaerdan topolmaysan. «Parvardigori huzurida turishidan qo‘rqqan kishi uchun ikki jannat bordir» oyatidan e’tiboran «Rahmon» surasini oxirigacha o‘qi. «Voqea» surasini va jannatning go‘zalliklaridan bahs yurituvchi boshqa suralarni o‘qi. (O’quvchiga qulaylik yaratish uchun ilovada shu oyatlarni keltirishni lozim topdik)(Quyida keltirilayotgan oyatlarda Allohning jannat haqidagi xabarlari insonlarga, berilayotgan savol esa jinlarga qaratilgandir).

«Rabbining maqomidan qo‘rqqanlar uchun ikki jannat bordir. U holda Rabbingizning qaysi ne’magini yolg‘on deya olasiz? U zotlar navnihollarning egasidirlar. U holda Rabbingi shing qaysi ne’matini yolg‘on deya olasiz? Ikki oqar buloq bordir. U holda Rabbingizning qaysi ne’matini yolg‘on deya olasiz? Har mevadan ikki navi bordir. U holda Rabbingizning qaysi ne’matini yolg‘on deya olasiz? (Rabbiga hisob berishdan qo‘rqqanlar) shoyi astarli ko‘rpachalarda yastanadilar. Har ikki jannat mevalari srga yaqin, terish osondir. U holda Rabbish izning qaysi ne’matini yolg‘on deya olasiz? U yerda ko‘zlari tiyiqli, insu jin tegmagan (qiz)lar bor. U holda Rabbingizning qaysi ne’matini yolg‘on deya olasiz? Bamisli yoqut va marjonlirlar. U holda Rabbingizning qaysi ne’matini yolg‘on deya olasiz? Quynroqda yana ikki jannat bordir. U holda Rabbingizning qaysi ne’matini yolg‘on deya olasiz? To‘q yashildir. U holda Rabbingizning qaysi ne’matini yolg‘on deya olasiz? Tinmay pishqirib turgan ikki bulog‘i bordir. U hodda Rabbingizningqaisi ne’matini yelg‘on deya olasiz? Turli mevalari, xurmolari, anorlari bordir. U holda Rabbingizning qaysi ne’matini yolg‘on deya olasiz? Xushxulq, chiroyli qizlari bordir. U holda Rabbingizning qaysi ne’matini yolg‘on deya olasiz? Chodirlarda asralgan hurlar bor. U holda Rabbingizning qaysi ne’matini yolg‘on deya olasiz? Ularga na bir inson, na bir jin tegingandir. U holda Rabbingizning qaysi ne’matini yolg‘on deya olasiz? (Jannatga tushganlar) Yashil yostiqtarga, hayratlanarli go‘zal gilamlarga yastanadilar. U holda Rabbingizying qaysi ne’matini yolg‘on deya olasiz? Buyuklik va karam sohibi bo‘lgan Rabbingizning ismi barakotlidir». (Rahmon surasi, 46-78-oyatlar).
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:30:56
(Biz yana muhtaram o‘quvchilarimizga Qur’oni Karimning Voqea surasidan 15-38-oyatlarni, Va-t Tur surasidan 18-25-oyatlarni, Duxon surasidan 51-56-oyatlarni, Iison surasidan 12-22-oyatlarni ham ko‘zdan kechirishni maslahat beramiz)

Biz yuqorida jannatning go‘zalliklarini qisqacha tavsifladik. Yanada kengroq, tafsiloti bilan jannatning qandayligini bilmoqchi bo‘lsang, marhamat... Mana, avval jannatdagilarning qanchaligini tasavvur qil. Alloh Rasuli (s.a.v.) «Parvardigori huzurida turishidan qo‘rqqan kishilar uchun ikki jannat bor» maolidagi oyat ustida to‘xtalib dedilarki:

—   Ikki jannatning ko‘zalari va har narsasi kumushdandir. Ikki jannatning ko‘zalari va har narsasi oltindandir. Jannat ahli ADN JANNATIda Rabblarining jamolini tomosha qilayotgan chog‘larida Alloh bilan oralarida faqatgina bir KIBRIYo PARDASI bo‘ladi.

Yana sen jannatning eshiklariga e’tibor ber. Jannatning eshiklari ko‘p. Bular dunyoda Allohga bo‘lgan itoatlar nisbatidadir. Ayni chog‘da jahannamning eshiklari ham ko‘p va ular qilingan gunohlarning hisobiga qarab ochiladi.

Abu Hurayra hikoya qiladi:

Aaloh Rasuli (s.a. v.) buyurdilarki:

—   Kim molidan Alloh yo‘lida ikkitasini infoq-ehson etgan bo‘lsa, u barcha jannat eshiklaridan taklif etiladi. Jannatning sakkiz eshigi bor. Kim namozini to‘kis ado etganlardan bo‘lsa, namoz eshigidan chaqiriladi. Kim ro‘za tutganlardan bo‘lsa, ro‘za zshigidan chaqiriladi. Kim sadaqa berganlardan bo‘lsa, sadaqa eshigidan chaqiriladi. Kim jihod qilganlardan bo‘lsa, jihod eshigidan chaqiriladi.

Abu Bakr — Alloh undan rozi bo‘lsin — deydiki:

—   Alloh uchun kishining eshiklardan chaqirilishiga zarurat yo‘q. Bir kishi ularning har biridan birdan chaqiriladimi?

Rasululloh (s.a.v.) javob berdilarki:

—   Ha, kishi ularning har biridan birdan chaqirilishi mumkin. Sizning ham shunday kishilardan bo‘lishingizni tilayman.

Osim ibn Samura (sahoba. To‘rtinchi xalifa Hz. Alining tarbiyasini olgan tafsirchi olimlardan) Hz. Alidan — Alloh uning yuzini mukarram qilsin - hikoya qiladi:

Hz. Ali jahannamdan so‘z ochib, uning dahshatlarini aytib berdi. So‘ngra jannatdan va jannat ahlidan so‘z boshlab dediki:

—   Rabbilaridan qo‘rqqanlar (Taqvo sohiblari) bo‘linma-bo‘linma holida jannatga yuborilishlari va jannat eshiklaridan biriga yaqinlashishlari bilan u yerda tanasidan ikki suv pishqirib oqayotgan bir daraxtga duch keladilar. O’zlariga berilgan amrga binoan avval biriga yaqinlashib suvidan ichadilar. Shunda ichlaridagi har turli og‘riq, sanchiq azob, g‘am-qayg‘u... hammasidan forig‘ bo‘ladilar. Keyin ikkinchi suvga boradilar va yuvinadilar. Bu safar ularga jannat go‘zalliklari ato etiladi. Bundan keyin endi sochlari o‘zgarmaydi, kirlanib to‘z bosmaydi. Bamisoli yog‘ bilan moylanganday bo‘ladi. Endi eshikka yetib kelib, kirayotgan chog‘larida jannat soqchilari ularni kutib oladi va deydiki:

—   Assalomu alaykum! Oh, qanday go‘zalsiz, bu yerda abadiy qolajaksiz!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:31:39
So‘ngra ularni gilmonlar kutib oladn. Dunyodalik chog‘larida tashqaridan kelganda sevikli bolalari qanday quvonch bilan atrofini o‘rab olishgan bo‘lsa, xuddi o‘shanday tarzda bular ham jannatga kirgan kishilarning atrofini o‘rashadi. Ularga sovg‘a-salomlar tutishadi. «Alloh sizga shunday-shunday ne’matlar hozirladi», - deydilar. Shundan keyin bir gurux g‘ilmonlar ketadilar, bu jannati erkaklarga tegishli hurlarga xabar beradilar. «Dunyoda falon ot bilan chaqirilgan kishi keldi» deydilar. Hur so‘raydi:
—   Sen uni ko‘rdingmi? G’ilmon javob beradi:
—   Ha, ko‘rdim. Shundoq oldimda turgandi.

Shunda hur sevinib ketadi. U jannati turgan eshikka keladi. Ayni shu onda jannati kishi ham uyining yaqiniga kelgan bo‘ladi. Bino qurilishiga boqadi. Yumaloq inju donalari ustida qizil, yashil va sariq ranglardan tashkil topgan bir saroyni ko‘radi. So‘ng bosh ko‘tarib, uyning shi-piga qaraydi. Ko‘zlari qamashadi. Agar shunda Alloh kuch bermasaydi, kim biladi ko‘zi ko‘r bo‘lib qolarmidi... So‘ng ko‘zini oladi. Qarasaki, boshqa tomonda baland taxtlar, oldilarida ko‘zalar qo‘yilgan. Xontaxtalar yonida qavat-qavat yostiqlar, oyoqostida shokilador gilamlar. Shunda jannati kishi binoning devoriga suyanadi va:
—   Hamd bo‘lsin Allohga, bizni to‘g‘ri yo‘lga sazovor etdi. Agar Allohning hidoyati bo‘lmasaydi, biz to‘g‘ri yo‘lni topolmas edik! — deydi.

Shundan keyin bir nidochi nido aylab, deydiki:
—Shu yerda yashaysiz. Sizga abadiyan o‘lim bo‘lmaydi! Joylashavering, abadiyan sizni hech kim bezovta qilmaydi. Sog‘siz, hech qachon kasal bo‘lmaysiz!

Payg‘ambarimiz — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin bildirdilarki:
—   Qiyomat kuni jannat eshigiga kelaman. Eshik ochilishini so‘rayman.
—   Kimsan sen? — deb so‘raydi qorovul farishta. Men javob beraman:
—   Muhammad (alayhissalom)man! Korovul farishta deydi:
—   Menga sendan oldin hech bir kimsaga jannat eshigini ochmaslik buyurilgandi.

Endi yana jannat pillapoyalari va jannat darajalarining xilma-xilligini mulohaza qil. Zero, haqiqatan ham oxirat daraja va fazilat jihatidan ham benazirdir. Insonlar dunyodagi hayotlarida zohiriy ibodatlarda va axloq go‘zalligida qanday farqli bo‘lgan esalar, ayni tarzda bu amallar va axloq go‘zalliklari badaliga oladigan mukofotlari va jazolari ham farqli bo‘ladi. Ey inson, agar oxiratda darajalarning eng yuqorisiga talabgor bo‘lsang, bu dunyoda shunday harakat qilginki, hech bir kimsa ibodatda va axloq go‘zalligida senga yetolmasin. Alloh senga shunday buyurgan:

—   Parvardigoringiz tomonidan bo‘ladigan mag‘firatga hamda Alloh va uning payg‘ambarlariga iymon keltirgan zotlar uchun tayyorlab qo‘yilgan, kengligi Osmon va Yerning kengligi kabi bo‘lgan jannatga shoshilingiz! Bu Allohning fazlu marhamati bo‘lib, uni O’zi xohlagan kishilarga ato qilur. Alloh ulug‘ fazlu marhamat sohibidir. (Hadid surasi, 21-oyat)

—   Ular (jannatda) muhrlangan maydan sug‘orilurlarki,u (may)ning muhri mushk bo‘lur. Bas, bahslashguvchi kishilar (mana shunday mangu ne’matga yetish yo‘lida) bahslashsinlar. (Mutaffifun surasi, 25-26-oyatlar)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:32:17
Shunisi qiziqki, masalan, tengdoshlaringdan yoki qo‘shnilaringdan biri puldor bo‘lib ketsa va yo uyini yaxshi qilib olib, sendan ustun bo‘lsa, bu senga og‘irlik qiladi. Yuraging siqilib, hasad olovida yonasan. Holbuki, sen uchun eng go‘zal hol Allohga itoat qilish va go‘zal axloqli bo‘lish — shu yo‘l bilan jannatga tushishga erishishdir. Sendan go‘zalroq axloqli bo‘lib, u yerda sendan o‘tib ketadiganlar bo‘lishi mumkin. Bu dunyodagi hamma go‘zal narsalarni yig‘ganda ham, u dunyodagi ne’matlarga va darajalarga teng kelolmaydi-ku, axir!

Abu Said Hudriy rivoyat qiladi: Alloh Rasuli (s.a.v.) aytdilar:

—   Jannat ahli orasida shunday yuksak taxt egalari borki, ular fazilatlari alohida farqlanib turgani tufayli sizlarga sharqdan g‘arbdagi yulduzlarday uzoq yuksaklarda bo‘lib ko‘rinadilar.
Dedilarki:
—   Ey Allohning Rasuli, bular payg‘ambarlarning darajasimi? U darajalarga boshqa insonlar ko‘tarila olmaydimi?

Rasul (s.a.v.) javob berdi:
-   Ha. Borlig‘im qudrat qo‘lida bo‘lganning nomiga qasamd, Allohga iymon keltirib, Rasullarini tastsiq etganlar ham ko‘tariladi! Shubhasiz. yuksak daraja egalari —
siz osmon ufqlarining bir tomonida tug‘ilgan yulduzni ko‘rib turganingiz kabi — taxtlaridan ularni ko‘rib turajaklar. Va yana shubhasizki. Abu Bakr va Umar ularning ichida bo‘ladilar, ular shunday ne’matni qozongandirlar.Jobir hikoya qiladi:

Rasululloh (s.a.v.) bizga dedilarki:
-   Sizlarga jannatning yuksak taxtlaridan xabar beraymi?
-   Ha, ey Allohning Rasuli, - dedim men.

Dedilarki:
-   Jannatda tamoman javohirotdan qurilgan balandtaxtlar bor. Ichkaridan tashqarisi, tashqaridan ichkarisi ko‘rinadi. Bu taxtlar ichida hech ko‘z ko‘rmagan, quloqeshitmagan,
hech bir insonning xayoliga ham kelmagan ne’matlar, lazzatlar va sevinchlar bo‘ladi.
-   Ey Alloh Rasuli, kim uchun bu taxtlar? — deb so‘radim men?

Bildirdilar:
-   Hammaga omonlik tilab, omonlikdan bahs yuritgan, yedirib-ichirgan, ro‘za tutgan, kechalari hamma uxlayotganida ibodat qilganlarga!

Biz dedik:
-   Ey Allohning Rasuli, bularga odamning toqati yetadimi?

Marhamat qildilar:
-   Ummatimning toqati yetadi. Tushuntirib beray: kim musulmon do‘sti bilan uchrashganda unga salom bersa, unga omonlik tilagan bo‘ladi. Kim oilasini halol topgani bilan boqsa, halol yedirib-ichirgan bo‘ladi. Kim Ramazon ro‘zasini tutsa va undan tashqari har oydan uch kunini ro‘za tutib o‘tkazsa, ro‘za ibodatini ado etgan bo‘ladi. Kim xufton va bomdod namozlarini jamoat bilan birga o‘qisa, boshqalar — yahudiylar, nasroniylar, butparastlar — uxlab yotganda Allohga ibodat bilan mashg‘ul bo‘lgan bo‘ladi.

Payg‘ambarimizga: «U, sizlarning gunohlaringizni mag‘firat qilur hamda sizlarni ostidan daryolar oqib turadigan jannatlarga va abadiy jannatlardagi pokiza maskan-larga kiritur» (Saf surasi, 12-oyat) maolidagi oyatdan savol berdilar. Shunday javob qaytardilar:

-   Inju qo‘shklar. Har qo‘shkda qizil yoqutdan yetmish doira bor. Har doirada yashil zumraddan yetmish xona. Har xonada bir taxt, har bir taxtda har rangdan yetmish to‘shak va har to‘shakda ohu ko‘zli bir hur bor. Undan tashqari, har xonada yetmish dasturxon, har birida yetmish xil taom. Har xonada yetmish xizmatchi. Mo‘min har tong o‘ziga har turli quvvat oladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:33:16
SABR - RIZO — QANOAT

Rizoning fazilatiga dalolat qilgan oyatlar:

-   Alloh ulardan rozi bo‘ldi. Ular ham Allohdan rozi bo‘ldilar. (Bayyina surasi. 8-oyat)

-   Yaxshilikning mukofoti faqat yaxshilikdir. (Rahmon surasi, 60-oyat)

Yaxshilikning so‘nggi hududi esa, Allohning bandasidan rozi bo‘lishidir. Allohning bandasidan rozi bo‘lishi bandaning Allohdan rozi bo‘lganining savobidir, mukofotidir.

-   Alloh mo‘min, mo‘minalarga ostidan daryolar oqib turadigan, ular abadiy qoladigan jannatlar va jannat bog‘laridagi pokiza maskanlarni va’da qildi. Allohning roziligi esa hamma narsadan ulugroqdir. (Tavba surasi, 72-oyat)

Alloh rozilikni ADN JANNATI (jannatning eng yaxshi joyi)dan ham ustun qo‘ydi. Shuning uchun ham O’Z ZIKRINI namozdan yuqoriroq qo‘ydi.

- (Ey, Muhammad), siz o‘zingizga vahiy qilingan Kitob - Qur’onni o‘qing va namozni to‘kis ado qiling! Albatta, namoz buzuqlik va yomonlikdan to‘sur. Aniqki, OLLOHNI ZIKR QILMOQ ULUG’ROQDIR. Alloh-qilayotgan ishlaringizni bilib turur. (Ankabut surasi, 45-oyat)

Ibodatlik nuqtai nazaridan namozda zikr etiluvchini mushohada qilish namozdan ustunroq bo‘lganiday, jannatning egasi bo‘lgan Allohning roziligi ham dilga orom berishi jihatidan jannatdan yuqoriroqdir. Hatto jannatdagi kishilarning eng so‘nggi va oxirgi orzulari ham o‘zla-ridan Allohning xushnud va rozi bo‘lishi bo‘ladi. Hadisda ham shunday aytilgan:

— Alloh mo‘minlarga tajalli etib ko‘ringanda shunday deydi:
- Mendan tilangiz! Ular derlar:
— Bizdan xushnud bo‘lishingni tilaymiz!

Ularning Allohning jamolini ko‘rgandan keyin yana xushnudligini tilashlari — Allohning roziligi so‘nggi orzulari ekanligini ko‘rsatadi.

Bandaning Allohdan rozi bo‘lishi masalasini quyiroqda zikr etamiz. Allohning bandasidan rozi bo‘lishi esa farqlidir. Allohning bandasini sevishi mavzuida aytganlarimizga yaqindir. Umuman olganda, insonlarning idroki bu jihatni qamrashdan ojizdir. Kuchli aql sohiblarigina buni anglay oladilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:34:05
Bu borada qisqacha shunday deya olamiz:

-   Allohning jamolini ko‘rishdan ham ustun turadigan daraja yo‘q. Yuqoridagi hadisda aytilganiday, Allohning «Mendan tilangiz» degan buyrug‘iga javoban, jannat ahlining «Xushnudligingni tilaymiz» - deyishlari shuning uchundir.

-   Allohning xushnudligi - uning jamolini uzluksiz ko‘rishga sababdir. Bamisoli ular Allohning jamolini tomosha qilish bilan maqsadlari va so‘nggi tilaklari amalga oshganini ko‘rgan bo‘ladilar. Lekin ularga «tilangiz!» deyilganda «xushnudligingni tilaymiz!» javobini berish bilan «jamolingni tomosha qilnsh ne’matining davomini istaymiz» degan bo‘ladilar. Chunki biladilarki, Allohning ulardan xushnud bo‘lishi pardaning uzluksiz ochiq qolishining sababidir.

Alloh marhamat qiladiki:

-   Ular uchun u joyda xohlagan narsalari bordir. Va yana bizning dargohimizda QO’ShIMChA (IZZAT-IKROM)LAR ham bordir. (Qof surasi, 35-oyat)

Ba’zi mufassirlar shunday deydi:

-   Jannat ahliga Rabblari tomonidan QO’ShIMChA uch hadya keladi:

BIRINChISI: Allohdan shunday bir hadyadirki, jannat ahli nazarida uning tengi yo o‘xshashi yo‘qdir. Mana bu oyat shunga dalolat beradi:

-   Bas, ularning qilib o‘tgan amallariga mukofot qilib ular uchun berkitib qo‘iilgan ko‘zlar quvonchini (ya’ni oxirat ne’matlarini) biron jon bilmas. (Sajda surasi, 17-oyat)

IKKINChISI: Rabblaridan ularga salomdir. Bu, bir lutf sifatida birinchi hadya bilan birga beriladi. Mana shu oyat fikrimizning dalilidir:

-   (Ularga) Mehribon Parvardigor tomonidan SALOM aytilur. (Yosin surasi, 58-oyat)

UChINChISI: Alloh buyuradiki:

-   Men sizlardan ROZIman.

Bu birinchi va ikkinchi hadyalardan ham muhimroqtsir. Mana bu oyat shunga dalillik qiladi:
—   Allohning ROZILIGI esa hamma narsadan ulug‘roqdir. (Baqara surasi, 157-oyat)

Oyatning tafsiri shunday:
—   Allohning roziligi jannatdagi ne’matlarning hammasidan ustundir. Bu esa banda rizoligining samarasidir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:34:45
RIZOning (xushnudlikning) fazilatini ko‘rsatuvchi hadislar:

Alloh Rasuli (s.a.v.) ashobidan bir jamiyatga savol berdi:
—   Sizlar kimsizlar? Ular javob berishdi:
—   Mo‘minlarmiz. Rasul (s.a.v.) so‘radi:
—   Iymoningizning alomati nimada ko‘rinadi? Ashob javob berdi:

—   Balolarga sabr, ne’matlarga shukr qilamiz, boshimizga har neki tushmasin, RIZO ko‘rsatamiz!
Rasul (s.a.v.) marhamat qildi:

—   Sizlar chindan ham mo‘minlarsiz va Ka’ba sohiblarisiz!

Yana hujjat bo‘la oladigan bir xabar shundaydir:

—   Naqadar baxtiyordir islom hidoyatiga muyassar bo‘lib,taqdirga rozi bo‘lganlar!

Boshqa hadislar:

—   Kim Allohning halolidan bergan oz rizqiga rozi bo‘lsa, Alloh ham uning oz amalidan rozi bo‘ladi.

—   Alloh bir bandasini sevdimi, uni baloga olib borib uradi. Agar sabr qilsa, uni boshqalardan ortiq qo‘yadi. Rozi bo‘lsa, uni siylangan bandalaridan qiladi.

—   Qiyomat kuni bo‘lganda Alloh bandalarining bir qismi uchun qanotlar yaratadi. Qabrlaridan jannatlarga uchadilar. U yerda xohlaganlaricha xursandchilik qiladilar, ne’mat-lardan bahramand bo‘ladilar. Farishtalar ularga derki:

—   Hisob berdingizmi? Ular:
—   Biz hisob nimaligini bilmadik. Farishtalar:
—   Sirotdan o‘tdingizmi? Ular:   
—   Biz sirot degan narsani ko‘rmadik. Farishtalar:
—   Jahannamni ko‘rdingizmi?

Ular:
Biz hech narsa ko‘rmadik.

Farishtalar:

-   Sizlar qaysi payg‘ambarning ummatidansiz?
Ular:
-   Muhammad alayhissalom ummatidanmiz.

Farishtalar:
-   Hudo haqqi uchun talab qilamiz: dunyoda qanday amallar qilardingiz, bizlarga aytib bersangiz.

Ular:
-   Bizning ikki xislatimiz bor. Bu martabaga Allohning lutfi ila erishdik. Farishtalar:
-   Qanday xislatlar ekan ular?

Ular:
-   BIZ TANHOLIKDA HAM OLLOHGA ISYoN ETIShDAN QO’RQARDIK VA OLLOHNING BIZGA BYeRGAN QISMATIGA ROZI BO’LARDIK!..

Farishtalar:
-   U holda siz bunga loyiqsiz!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:35:14
Yana Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilarki:

-   Ey faqirlar guruhi, Allohdan qismatingizga tushganiga qalban rozi bo‘lingiz. Chunki buning savobi bilan golib bo‘lajaksiz. Agar Allohdan qismatingizga tushganiga rozi bo‘lmasangiz, hech qachon g‘olib bo‘lolmaysiz.

SABRNING FAZILATI: Alloh Qur’onning sal kam to‘qson joyida sabrni zikr etgan, bir qancha darajalarni va yaxshiliklarni sabrga bog‘lagan, ma’naviy yuksaklik va xayrlarni sabrning samarasi qilgan va sabrlilar uchun hech bir kimsaga hozirlamagan ne’matlarini tayyorlab qo‘ygan. Shuning uchun ham buyuradi:

Ana o‘shalarga (musibatlarga duchor bo‘lganda sabrli bo‘lganlarga) Parvardigorlari tomonidan mag‘firat va rahmat bordir. Ana o‘shalar haq yo‘lni topguvchilardir. (Nahl surasi, 96-oyat)

Oyatga ko‘ra, HIDOYaT, RAHMAT va MAG’FIRATLAR hammasi birvarakay sabrlilar uchundir. Bu yerda mavzu ila aloqador barcha oyatlarni yozishga va sharhlashga kirishsak, so‘z cho‘zilib ketadi. Faqatgina bir necha hadisni qayd etish bilan kifoyalanamiz.
Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilar:

- Sabr iymonning yarmisidir.   

—   Sizlarga berilgan eng oz narsalardan yana ShAK-ShUBHASIZLIK va SABRDA IRODA (ya’ni sabrda taqvo bilan amad qilish, yanata batafsil aytadigan bo‘lsak: Allohning amrlarini, takliflarini, diniy vazifalarini hech bir uzr-puzrni ilgari surmay, barcha yo‘riq va qoidalariga bo‘ysunib, to‘la va mukammal tarzda ado etmoq) ham bor. Kim ShUBHASIZLIK va IRODADAN sabr huzurini olsa, tungi namozini (xuftonni) va qunduzgi ro‘zasini boy bermaydi. Siz biron holatga tushib qolganingizda duchor bo‘lgan narsangizga sabr qilsangiz, bu, mening nazdimda, sizning har biringizning, sizning hammangizning amallaringizdan sevimlirokdir. Lekin ko‘rqamanki, mendan keyin dunyo ne’matlari jihatidan baxtingiz ochilib, ba’zi birlaringiz ba’zilaringizni rad va tark etasiz, shu vajga ko‘ra, Osmon ahti ham sizni tark etadi. Kim sabr qilsa, yaxishlixka yo‘llab, yomonlikdan qaytarsa, savobining kamoli bilan zafar topajakdir.Shundan keyin Alloh Rasuli (s.a.v.) shu oyatni o‘qidilar:

-   Sizlarning huzurlaringizdagi narsalar yo‘q bo‘lur.Alloh dargohidagi nimarsalar esa boqiydir. Biz, albatta, sabr-qanoat etgan zotlarni o‘zlari kilib o‘tgan amallaridan chiroyliroq ajr-savoblar bilan mukofotlaymiz.

Jobir — Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qiladi: Rasululloh(s.a.v.)ga iymon borasida savol berildi. Dedilarki:

-   Iymon SABR VA JO’MARDLIKDIR.
-   Sabr jannat xazinalaridan bir xazinadir. Yana bir safar so‘raldi:
-   Iymon nima? Dedilarki:
-   Sabr!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:35:34
Yana Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilar:

-   Amallarning eng fazilatlisi nafslar jirkangan narsani ijro etishdir.

Alloh Dovud alayhissalomga shunday vahiy yubordi:
-   Mening axloqim bilan axloqlan. Mening axloqim jumlasidan biri shuki, qaytarib aytaman, men; shak-shubhasiz, sabrliman!

Ibn Abbosdan rivoyat qilinadi:
-   Bir kun Rasululloh (s.a.v.) bir guruh ansorlar ustiga kelib qoldi va: «Sizlar mo‘minmisizlar?» deb so‘radi. Ular qarmadilar. Hz. Umar: «Ha, ey Allohning Rasuli!» -deya javob berdi. Rasululloh (s.a.v.): «Iymoningizning alomati nimada?! («Qay alomatdan iymoningizni bilsa bo‘ladI?») dedi. Dedilarki: «Mo‘llik, to‘kin-sochinlik paytida shukr qilamiz. Balolarga sabrlimiz. Qazoga rizo ko‘rsatamiz». Rasululloh (s.a.v.) marhamat qildilar:

-   Ha, sizlar mo‘minlarsiz va Ka’baning egalarisiz!
Yana Rasululloh (s.a.v.) aytdilar:

 - Jirkangan narsangga sabr qilishing juda xayrlidir. Iso alayhissalom shunday dedi:
-   Sizlar faqat o‘zingizni jirkantirgan narsalarga sabr qilish yo‘li bilangina sevganingizni (ya’ni Allohni) idrok qila olasiz.

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bildirdilar:
-   Agar sabr bir inson bo‘lsaydi, albatta, juda ko‘p go‘zal xislatli kimsa bo‘lar edi. Alloh sabrlilarni sevadi.

Bumavzuda hadislar va afsonalar ko‘p. Rasululloh (s.a.v.) aytdilarki:

-   QANOAT qilgan AZIZ bo‘ladi, TAMA’ qilgan ZALIL (xor) bo‘ladi.
-   Qanoat bitmas-tuganmas xazinadir. Qanoat borasida yuqorida ham ko‘p gaplar aytilgan.

Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:36:18
                                             TAVAKKULNING FAZILATI

Tavakkulning fazilatini bildiruvchi oyatlardan biri:

—   Albatta, Alloh o‘ziga suyanib (ish qilguvchilarni) sevadi. (Ol-i Imron surasi, 159-oyatning so‘nggi jumlasi)

 Bu qanday maqom, bu qanday darajadirki, unga ega bo‘lganlarga Allohning muhabbati borligi bildirilmoqda, Achlohning qoniqishini o‘z ichiga olgani (Allohning qoniqishiga sazovor bo‘lishi) ma’lum etilmoqda, u holda bundan kattaroq biror maqom bo‘lishi mumkinmi? Bilib ko‘'ying, bu maqom TAVAKKUL MAQOMIDIR. Kimki Alloh uning uchun yetarli ekanligini, Alloh uni sevishini va O’z panohida asrashini aytib yursa, albatta, katga bir najotga erishishi hakdir. Zero, sevilgan kishi jazolanmaydi, surgun kilinmaydi, qamoqqa olinmaydi.

Bu mavzudagi hadislardan ba’zilari:

Ibn Mas’ud — Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qiladi: Alloh Rasuli — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin buyurdilarki:

-   Haj mavsumida ummatlarni ko‘rdim. O’z ummatimni ham ko‘rdim. Tog‘laru daralarni to‘ldirib yuborishgandi. Ularning ko‘pligi va hay’ati taajjubga soldi meni.

Mendan:

—Mamnun bo‘ldingizmi? — deb so‘radilar.

-   Ha, - dedim.
Dedilarki:

-   Bular bilan birga yetmish ming kishi savolsiz-so‘rovsiz to‘g‘ri jannatga kiradi!
Sahoba so‘radi:

- Ular kimlar, ey Allohning Rasuli?

Rasul (s.a.v.) bildirdi:

-   O’zidan mamnun bo‘lib kerilmaganlar, arzimagan bir qiyinchilik, arzimagan bir kulfatni baxtsizlik-omadsizlik deb atamaganlar, o‘g‘rilik qilmaganlar va Rabbilariga tavakkul qilganlar!..
Shu payt Ukkosha (to‘liq ismi Ukkosha ibn al-Mihson al-Asdiy — fozil sahobalardan va qahramonlardan biri) o‘rnidan turib dediki:

-   Ey Allohning Rasuli, Allohga duo qil, meni ham o‘shalardan aylasin!

Alloh Rasuli (s.a.v.): «Allohim, Ukkoshani o‘shalardan ayla!» - dedi.

Boshqa biri ham turib: «Ey Allohning Rasuli, Allohga duo qil, meni ham o‘shalardan aylasin!» dedi.
Rasululloh (s.a.v.) aytdilarki:

—   Ukkosha sendan o‘tdi!..
—   Agar Allohga chindan ham tavakkul etib suyansaydingiz, U tongda och turib, oqshom to‘q yotgan qushlarday sizni rizqlantirar edi.

—   Kim Allohga tavakkul etib suyansa, Alloh har qanday tanglik holida unga yetarli bo‘ladi, umid qilmagan joyidan unga rizq eshiklarini ochadi. Kim dunyosiga ishonsa, Alloh uni dunyoga vakil qilib tayin etadi (ya’ni pul to-pib keladigan va sarflovchi vazifasini ado etuvchi).

— Kim insonlarning eng badavlati bo‘lishni istasa, buning uchun, qo‘lidagiga emas, Allohdagiga ko‘proq ishonsin.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:37:01
Rivoyat qilishlaricha, Payg‘ambarimiz (s.a.v.), uydagi biron ehtiyoj tufayli qandaydir siqilishlar yuz bersa, bunday paytlarda oila a’zolariga shunday derdi:

—   Namozga turinglar! Rabbim menga shunday buyruq berdi:

Alloh buyurdiki:

—   [/b]Ahli-ummatingizni namoz o‘qishga buyuring va o‘zin-giz ham (namoz o‘qishda) chidamli bo‘ling! [/b](Toha surasi, 132-oyat)

—   Bir tarafdan bandalik qilib, ikkinchi tarafdan o‘zini madh etgan kimsa tavakkul qilgan bo‘lmaydi.
Rivoyat qilinadiki:

—   Ibrohim alayhissalomni manjaniqbilan olovga otayotganlarida Jabroil alayhissalom uning yoniga keldi. «Biron ehtiyojing bormi?» - deya so‘radi. Hz. Ibrohim ilgarigi: «Menga Alloh kifoyadir. U naqadar go‘zal vakildir!» deb aytgan so‘ziga sodiq qolish uchun Jabroilga shu javobni berdi:
—   Bor, ehtiyojim bor, lekin senga emas!

Ibrohim alayhissalomni olovga otish uchun qo‘lga tushirishgan paytda: «Menga Alloh kifoyadir. U naqadar go‘zal vakildir!» - degandi. Manjaniq bilan olovga otilayotganda shu so‘ziga, ya’ni Allohga bo‘lgan tavakkuliga sodiq qoldi va o‘zini faqat Rabbi qutqarishini kutdi.

Alloh shu oyatni inzol qildi:

—   Ahdiga vafodor zot bo‘lgan Ibrohim... (Najm surasi, 37-oyatning bir qismi)
Alloh Dovud alayhissalomga vahiy orqali bildirdi:

—   Ey Dovud, hech bir banda mening maxluqotimga tayanib-suyanmasin, faqatgina menga tayanib-suyansin, chunki unga butun Yeru osmon urush e’lon qilsa ham, men, agar istasam, uning uchun qutulish yo‘lini topmay qo‘ymayman!

Haram ibn Hayyoon (Uvays Qoroniyga muridlikka kelib, undan bir necha nasihatlar olish bilan kifoyalangan oshiklardan) Uvays Qoroniy (Vaysal Qoroniy ham deyiladi. Hz. Payg‘ambar (s.a.v.) davrida yashagan bo‘lishiga qaramay, Rasuli Akram s.a.v. bilan uchrasholmagan yegakchi zohidlardan biridir. «Uvaysiylik» va «Uvaysiy» ta’birlari shu zohidning yashash tarzi bilan bog‘liqholda yuzaga kelgandir. Siffin jangida 164/780 yili Hz. Alining tarafdori sifatida shahid bo‘lganlar)dan so‘radi:

—   Qaerda istiqomat qilishimni tavsiya etasiz?
—   Shomda! - dedi Uvays. Haram:
—   U yerda tirikchilik qalay? Uvays:
—   Uff, bunday tavakkulsiz qalblarga o‘git foyda bermaydi!

Bir kishi shunday deydi:
—   Allohning vakolatiga rozi bo‘lsang, har yaxshilikkayo‘l topasan.
Allohdan go‘zal va yaxshi odoblilik tilaylik.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:37:37
MASJID VA JOMYe’LARNING FAZILATI

Alloh buyurdi:

—   Allohning masjidlarini faqat Allohga va oxirat kuniga iymon keltirgan, namozni to‘kis ado etgan, zakotni (haqdorlarga) ato qilgan va yolg‘iz Allohdangina qo‘rqadigan zotlar obod qilurlar. Ana o‘shalar hidoyat topguvchi zotlar bo‘lsalar, ajabmas. (Tavba surasi, 18-oyat)

Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdi:

—   Kim Alloh uchun bir masjid qursa — u bir qush uyasichalik bo‘lsa-da - Alloh ham uning uchun jannatda bir ko‘shk qurdiradi.

—   Kim masjidga hamjihatlik qilsa, Alloh ham unga hamjihatlik qiladi.
—   Qay biringiz masjidga kirsangiz, o‘tirishdan oldin ikki rak’at namoz o‘qing.
—   Masjidga yaqin joyda turgan kishi namozini doim masjidda o‘qisin.

—   Qay biringiz namoz o‘qiladigan joyga ketayotgan bo‘lsangiz, butun yo‘l davomida farishtalar salotu salom aytib boradilar, derlarki: «Allohim, unga omonlik ber-Allohim, unga marhamat qil. Allohim, tahorati buzilmasdan (yoxud masjiddan chiqmasdan) uni afv et!»

—   Oxir zamonda ummatimdan bir qism insonlar paydo bo‘ladi. Masjidlarga keladilar. U yerlarda doira-doira, guruh-guruh bo‘lib o‘tiradilar. Butun fikr-zikrlari dunyo va
dunyo sevgisi bo‘ladi. Ular bilan o‘tirmang. Allohning ularga ehtiyoji yo‘q.

—   Alloh j.j. muqaddas kitoblarda buyuradiki:

- — Men yaratgan kurradagi mening uylarim MASJIDLARdir. Ziyoratgohlarim, amirliklarim yo‘qsullar to‘yg‘aziladigan yemakxonalardir. Mening uyimda poklanuvchilar (masjidlarda namoz o‘qib, nafsoniy fe’llardan poklanuvchilar), keyin mening uyimda meni ziyorat qiluvchilar (ya’ni yemakxonalarda yo‘qsullarni to‘yg‘azishga yordam ko‘rsatuvchilar) naqadar baxtiyordirlar. Ziyoratga kelganni siylash va izzat-ikrom qilish uy egasiga vojibdir.

— Bir kimsaning doim masjidlarga kelib turganini ko‘rsangiz, uning uchun iymonli ekanligiga doir guvohlik qiling.

Saib ibn Musayyib (— sahoba, Vafoti h. 94 y) deydiki:
—   Masjidda o‘tirish Rabbi bilan o‘tirish demakdir.Shunday bo‘lgach, u yerga kirgan odam faqat yaxshi narsalardan so‘zlamog‘i kerak.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 09 Fevral 2009, 11:38:36
Yana aytadilarki:

—   Masjidda aytilgan dunyoviy so‘zlar — hayvonlar yam-yashil o‘tlarni yegani kabi, hasanotni (go‘zalliklar, yaxshi amallarni) yeydi.

Nahoiy (tafsirchilardan, kunyasi Sharik ibn Abdulloh ibn Abi Shariqdir. Buxoroda h. 95 yilda tug‘ilgan, Kufada h. 177 yilda vafot etgan) derki:

—   Qadimgilar tun qorong‘isida masjidga qarab ketishni jannatga tushishga sabab bo‘ladigan voqealardan, deb ishonardilar.

Anas ibn Malik esa shunday deydi:
—   Kim bir masjidga bir qandil yoqsa, bu qandilning yorug‘i masjidni qancha vaqt yoritib tursa, farishtalar va Arshga yuksalganlar uning uchun shuncha vaqt istig‘for qiladilar.
Bu mavzuda boshqa so‘zlar: Hz. Ali:

—   Kishi o‘lganda, Yer yuzida u namoz o‘qigan joy hamda Osmonda amali yig‘ilgan joy uning uchun yig‘laydi.

Hz. Ali shunday degandan keyin mana shu oyatni o‘qidi:

—   Bas, ularga (Fir’avn va qavmiga) Osmon ham, Yer ham (aza tutib) yig‘lagani yo‘q va ularga (tavba-tazarru’ uchun) muhlat ham berilmadi! (Duxon surasi, 29 oyat)

Ibn Abbos:
—   Mo‘min kishi o‘lganda qirq kun davomida Yer yuzi aza tutadi. .

Oto Xurosoniy:
—   Yer yuzining bir parchasida Alloh uchun sajda qilgan hech bir kishi yo‘qki, o‘sha yer parchasi uning uchun qiyomatda guvohlik bermasin va o‘lgan kuni aza tutmasin!..

Anas ibn Malik:

—   Namoz bilan, zikr bilan Alloh esga olinayotgan paytda bosib turilgan har tuproq parchasi, atrofidagi boshqa tuproq parchalariga yuzlanib, bu bilan iftixor qiladi. Buni yetti iqlimdagi tuproq parchalariga eshittiradi. Biroq yerda biron kimsa namoz o‘qish uchun qaddini rostlar ekan, u yer u kimsa uchun, albatta bezanadi!

Deydilarki:
-   Yer yuzida biron yer parchasi yo‘qki, u yerga bir qism insonlar kelgandan so‘ng, u yer ularga yo salotu salom, yo la’-nat o‘qimasa!

Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 14:34:58
KAROMAT AHLINING FAZILATLARI VA RIYOZAT

Bilki, Alloh bir bandasiga xayr ato etmoqchi bo‘lsa, unga o‘z nafsining qusur va ayblarini ko‘ra oladigan basirat beradi. Kimningki basirati o‘tkir bo‘lsa, qusur va ayblari o‘ziga ko‘rinmay qolmaydi. Kishi o‘z ayblarini bilganda esa, ularni davolash imkoniga ega bo‘ladi. Lekin insonlarning ko‘pchiligi o‘z qusur va ayblarini ko‘rmaydi. Ahvol shundayki, ba’zan kishi bir mo‘min do‘stining ko‘zidagi tariqday kirni ko‘radi-yu, ammo o‘z ko‘zidagi yong‘oqday dog‘ni ko‘rmaydi. Kimki o‘z nafsining ayblarini ko‘rmoqchi bo‘lsa, buning to‘rt yo‘li bor:
BIRINChI YO’L: nafsning ayb va qusurlarini ko‘ra oladigan, yana nafs sababchi bo‘lishi mumkin bo‘lgan yashirin ofatlardan boxabar biron pir bilan bog‘lanib, uni o‘z nafsiga hakam etmoq va nafs bilan mujodalada uning ir-shod va tanbehlariga rioya qilmoqdir. Murid bilan shayxning, talaba bilan ustozning holi mana shudir. Ustoz (o‘qituvchi, muallim) talabasiga, shayx esa muridiga nafsning ayb va qusurlarini ta’riflab tushuntiradi, davo yo‘llarini ko‘rsatadi. Bu zamonda ushbu birinchi yo‘lga rioya qiluvchilar juda oz.

IKKINChI YO’L: benihoya to‘g‘ri, basiratli va dindor bir kishi bilan do‘st tutinmoq va uni o‘z nafsiga nazoratchi qilmoqdirki, bu do‘st uning ahvolini, harakat va atvorlarini ko‘z ostida tutsin, zohiriy va yo botiniy bir fe’lini ko‘rsa, unga tanbeh bersin. Eskidan din va davlatning zakovatli va basiratli kattalari shunday qilishardi.

Hz. Umar — Alloh undan rozi bo‘lsin - shunday derdi:
—   Menga ayblarimni ko‘rsatuvchi kimsaga Alloh xayr bersin!

Ko‘pincha u Salmon Forsiydan o‘z ayblarini so‘rardi. Bir kun yana Salmon kelganda:

—   Seningcha, mening ayb va qusurlarim nima? — dedi.
Salmon Forsiy Hz. Umardan afv so‘rab shunday dedi:
-   Eshitishimcha, dasturxonda ikki turli ziravor qo‘ydirarmishsiz. Biri kunduzi, biri kechasi kiyadigan maxsus ikki shimingiz bor emish!

Hz. Umar: «Bulardan boshqa bormi?» dedi. Salmon: «Yo‘q!» deganda, u shunday dedi:

-   Shu ikkovi menga yetarli!..

Yana Hz. Umar Huzayfadan ham tez-tez o‘z qusur va ayblarini so‘rardi. Bir kun unga shunday dedi:

-   Sen munofiqlar masalasida Alloh Rasulining sirdoshi eding. Menda munofiqlik alomatlaridan biron belgi ko‘rasanmi?
Hz. Umar qadr-qimmati buncha balandligiga va martabasi buncha yuksakligiga qaramay, o‘z nafsini ana shunday shubha ostida tutardi. Odam qanchalik aqlli va daraja jihatidan qanchalik yuksak bo‘lsa, kibr va havo jihatidan shu daraja kichik bo‘ladi. Nafsini eng katta shubha ostida tutadigan inson ham shudir. Lekin, ochig‘ini aytganda, bunday xislatlarning bahosi oshib ketdi. Juda oz kishilar bunday fe’l-atvorga egadirlar. Do‘stu ulfat, oshna-og‘aynilar orasida bir-biriga laganbardorlik qilmaydiganlar, birining ayb va qusurlarini yoymaydiganlar, hasad qilmaydiganlar juda ozayib ketdi. Do‘st-ulfat, oshna-og‘aynilar ichida, hech shak-shubhasiz, hasadgo‘ylar, g‘arazgo‘ylik bilan ish yuritib, ayb va qusur bo‘lmagan bir harakatingni ayb va qusur deb gap tarqatuvchilar, yoxud tabiiy laganbardorligi tufayli qusur va ayblaringni yuzingga aytmaydiganlar bor. Mana shunday sabablarga ko‘ra Dovud Toi insonlardan ajrashib ketgandi-. O’zidan «Nega insonlar bilan osh-qatiq bo‘lmaysan!» - deb so‘ralganda shunday javob bergandi:

-   Menga ayb va qusurlarimni aytmaydigan insonlar bilan osh-qatiq bo‘lib nima qilaman? Dindor kishilar uchun eng sevimli narsa - boshqalarning tanbehi bilan o‘z qusur va ayblaridan voqif bo‘lmoqdir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 14:37:00
Mana, buyuklarimizning holi!.. Afsuski, bizning zamonamizda ish tersiga qarab ketdi. Ahvol shu darajaga yetdiki, endi, bizningcha, insonlarning eng yomoni bizga nasihat qiladigan, bizga,ayb va qusurlarimizni aytadigan kishilar bo‘lib qoldi. Bu, iymonimiz zaiflashganining alomatidir. Chunki yomon fe’l-atvorlar — chaqong‘ich ilonlar va chayonlardir. Agar libosimiz etagida bir chayon chaqay deb turganda, bizga birov bundan xabar bersa, albatta, unga minnatdorchilik aytamiz, sevinamiz va chayonni chertib tashlab, o‘ldirishga chog‘lanamiz. Holbuki, bu chayonning zarari badaningdadir, beradigan azobi esa bir kun, yarim kun davom etadi. Yomon axloqning qalb sofligiga beradigan zarari esa qo‘rqinchliroqdir, o‘limdan keyin abadiyan va yo minglarcha yil davom etadigan azobdan qo‘rqqulikdir. So‘ngra, biz, birov bizga qusur va ayblarimizni aytsa, bundan sevinmaymiz, bu qusur va ayblarni yo‘qotish bilan mashg‘ul bo‘lmaymiz. Aksincha, biz ham u kimsaga nasihat qilishga kirishamiz va shunday deymiz:

— Sen ham shunday-shunday qilasan. Sening ham shu qusurlaring bor.

Shu tariqa uning nasihatidan foydalanmaymiz, teskarisini qilib, u yerda adovat tug‘ilishiga sababchi bo‘lamiz. Bu hol gunohlar ko‘pligi sabab bo‘lgan qalb qashshoqligi-dandir. Aslida esa, bularning bari iymonning zaifligiga asoslanadi.
Biz Allohdan, bizni to‘g‘ri yo‘lga soluvchi ilhom ato et, deb tilanamiz. Iloyo, ayblarimizni ko‘rsatadigan basirat bersin. Bu ayblarni davolash bilan mashg‘ul bo‘lish baxtini ehson etsin. Lutfu karami bilan bizni ayb va qusurlarimizdan voqif etuvchi kishiga tashakkur etish ulug‘ligini nasib etsin!..

UChINChI YO’L. Nafsinyng qusur va ayblarini dushmanlarining tilidan o‘rganishdir. Zero, g‘azabli ko‘z qusurlarni yuzaga chiqaradi. Ehtimol, inson qusurlarini ochib tashlagan g‘arazli dushmanidan foydalanganchalik — xushomadgo‘y, uni yuziga maqtab, ayb va kamchiliklarini yashiradigan do‘stu birodaridan foydalana olmas. Holbuki, inson tabiatan va xilqatan dushmanini yolg‘onchilikda ayblashga va uning aytganlarini hasadga yo‘yishga moyildir. Lekin basiratli kishi dushmanlarining o‘zi haqidagi so‘zlaridan foydanishdan qochmaydi. Chunki, shak-shubhasiz, uning ayb va kamchiliklari dushmanlarining tiliga tushgan bo‘ladi.
TO’RTINChI YO’L. Insonlar bilan ko‘proq osh-qatiq bo‘lish, xalq orasida ko‘rgan va qoralanadigan har narsani o‘zidagi xulq atvorlar bilan solishtirishdir. Zero, mo‘min mo‘minning oynasidir. Shu tariqa boshqalarning ayb va kamchiliklari orqali o‘z ayb va kamchiliklarini ko‘rgan bo‘ladi va biladiki, inson tabiati havoyi nafsga ergashishga moyil bo‘ladi. Birovdagi qoralanadigan fe’l-atvorni ko‘rgan ikkinchi kishi o‘zini o‘zi tadqiq qilishi kerak, boshqalarda ko‘rgan bu qoralanadigan fe’l-atvor o‘zida ham bor bo‘lsa, undan poklanishi kerak. O’git ta’sir qiladigan odamga shuning o‘zi kifoyadir. Agar har inson boshqalarda ko‘rgan va o‘zini jirkantirgan yomon fe’l-atvorlarni va yomon xatti-harakatlarni tark etgan bo‘lsaydi, uning uchun tarbiyachi va nasihatchining keragi ham bo‘lmas edi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 14:38:47
Iso alayhissalomdan so‘radilar:

-   Sizni kim tarbiya qildi?

Javob berdilarki:

-   Meni hech kimsa tarbiya qilmadi. Johilning jaholatini, axloqsizning axloqsizligini qusur va ayb sifatida ko‘rdim, jaholat va axloqsizliqdan qochdim.

Bularninghammasi orif, zakiy, nafsning ayb va qusurlarini ko‘ra oladigan, shafqatli, diniy o‘git berish qo‘lidan keladigan, o‘z nafsini yomon fe’l-atvorlardan xalos etgan va Allohning bandalarining axloqini tuzatish bilan mashg‘ul bir murshidi bo‘lmaganlar uchundir. Agar kimda-kim shunday sifatlarga ega bo‘lgan bir murshid topa ol-gan bo‘lsa, u tabibini topibdi. U bu murshidga qattiqyopishsin. Murshid uni ma’naviy xastaliklar bo‘lgan yomon axlokdan qutqaradi. Falokatlar qurish ovidan sog‘-salomat olib chiqadi.

Agar aytganlarimdan ibrat olish niyating bo‘lsa, shu haqda o‘ylayotgan bo‘lsang, basirating ochiladi. Qalbning illat va xastaliklari (yomon qiliq va harakatlar) va ularni davolash yo‘llari ILM va ShUBHASIZLIK (juda aniq va qatiy suratda bilmoq) nuri bilan senga kashf bo‘ladi. Agar bunday qilishdan ojiz bo‘lsang, loaqal qabul etganingni taqlidiy yo‘l bilan tasdiq etishing va bunga iymon keltirishni orqaga surmasliging kerak. Chunki ilmning darajasi bo‘lgani kabi, iymonning ham darajasi bor. Ilm iymondan keyin hosil bo‘ladi. Ilm iymonning orqasidadir. Alloh ham buyuradiki:

Alloh sizlardan iymon keltirgan va ilm ato etilgan zotlarning daraja-martabalarini ko‘tarur. (Mujodala surasi, 11-oyat)

Kimki «Allohga olib boruvchi yo‘l — nafsoniy orzular bilan kurash olib borish» ekanligini tasdiq etsa-yu, faqat buning sababi va sirlaridan voqif bo‘lolmasa, u oyatda ma’lum qilinganlarning faqatgina «iymon keltirgan»lar qismidadir. Kimki agar nafsoniy orzularning biz ko‘rsatgan haybarakallachiligidan voqif bo‘lsa, ya’ni nafsning hiylalaridan xabardor bo‘lsa, u oyatda ma’lum qilinganlarning «ilm ato etilgan zotlar» jumlasidandir. Alloh har ikki zumraga ham jannat va’da etgan. Qur’onda, hadisda va olimlarning so‘zlarida bu borada shu taxlit iymon keltirishni zarur qilib qo‘ygan dalillar son-sanoqsizdir. Alloh marhamat qiladi:

-   Endi kim Parvardigorining (huzurida) turishidan qo‘rqqan va nafsini havoyi xohishlardan qaytargan bo‘lsa, u holda faqat jannatgina (uning uchun) joy bo‘lur. (Noziot surasi, 40-41-oyatlar)

-   Albatta, Allohning Payg‘ambari (s.a.v.) huzurida ovozlarini past qilgan zotlar - ana o‘shalar Alloh dillarini taqvo uchun imtihon qylgan zotlardir. Ular uchun mag‘firat va ulug‘ ajr-mukofot bor. (Hujurot surasi, 3-oyat)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 14:40:05
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bildiradi:

-   Mo‘min besh balo orasidadir:
1.   Mo‘minlar unga hasad qiladi;
2.   Munofiq yovlik qiladi;
3.   Kofir hayotiga qasd etadi;
4.   Shayton yo‘ldan ozdirishga harakat qiladi;
5.   Nafs u bilan tortishadi. Rivoyatga ko‘ra, Alloh vahiy yo‘li bilan Dovud alayhissalomga shunday deb buyurdi:

— Ey Dovud, ashobingni nafsoniy orzularga ergashishdan ehtiyot qil, nafsoniy orzulardan qochsinlar. Zero, nafsoniy orzularning asiri bo‘lgan qalblarning aqllari meni ko‘ra olmaydi, aqllarini pardalab qo‘yaman.

Iso alayhissalom shunday dedi:

— O’zi ko‘rmasa ham voqe’ bo‘lishi muqarrar bo‘lgan istiqboldagi narigi dunyo uchun bu dunyoda nafsoniy orzularidan voz kechgan insonlar naqadar baxtiyor bo‘lajaklar!

Payg‘ambarimiz — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin - dushman bilan jangdan so‘ng qaytib kelayotgan bir guruh sahobalarga buyurdilar.

—   Marhabo sizlarga! Kichik jihoddan katta jihodga keldingiz!
Ulardan biri radi:

—   Ey Allohning Rasuli, katta jihod nima?
Rasul (s.a.v.) bildirdi:

-   NAFS bilan olishish!..

Yana Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilar:

-   Mujohid - bu, Allohga itoat yo‘lida nafsi bilan jihod qilgan odamdir.

-   Nafsingdan kelayotgan azobni tashlab yubor. Allohga isyon borasida nafsingga quloq solma. Qiyomat kuni nafs senga dushmanlik qilganda, ba’zi bir a’zolaring ba’zilariga la’nat aytadi. Faqat Alloh afv etsa va himoyasiga olsa, hech vaqo sodir bo‘lmaydi.

Ba’zi buyuklarning so‘zlari: Sufyon Savriy:

-   Hech bir narsamni davolash nafsimni tarbiyalash va uni davolashchalik menga og‘ir kelmadi. Chunki u goh men taraf bo‘lar, goh menga qarshi chiqardi.

Abu Abbos Musuliy (hijriy P-Sh asrlarda yashagan mutasavvif olimlardan) o‘z nafsiga shunday derdi:

-   Ey nafs, na dunyoda hukmdorlar bilan birga ne’matlanib, kayfu safo sura olding, na-da oxirat uchun Allohning obid bandalari bilan birga jihod qila bilding! Bu ahvolda, deyman, men sen bilan jannat-jahannam orasida mahbus bo‘lsam keragov... uyalmaysanmi, ey nafsim!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 14:42:29
Hasan Basriy:

-   Eng quturgan hayvon ham pishiq qarmoq bilan ilintirishga nafsingchalik loyiq emas.

Yahyo ibn Muoz:

-   Riyozat qilichlarini sug‘urib nafsing bilan mujodala qil.
Riyozat to‘rt yo‘l bilan bo‘ladi:

1.   Oz yemoq;
2.   Oz uxlamoq;
3.   Oz gaplashmoq (luzumsiz gaplashmaslik);
4. Barcha jonlilardan keladigan iztiroblarga chidamoq. Oz yemoq nafsoniy havas va orzularni susaytiradi. Oz uxlashdan yorqin bir iroda tug‘iladi. Oz gaplashmoq, ya’ni bema’ni suhbatga vaqt sarflamaslik bilan ofat va musibatlardan omon chiqiladi.

Jonlilardan keladigan iztiroblarga chidash bilan kuzatilgan maqsad va mo‘ljallarga yetiladi. Odamzod uchun jabru jafoga duchor bo‘lgan chog‘ida halim-salim bo‘lishdek va iztiroblarga uchraganda sabr qilishdek og‘ir bir narsa yo‘q.

Nafsing havoyi istak va orzularni ishga solganda va bema’ni suhbatlardan zavq ola boshlagan paytlarda, sen ham oz yeyish, oz uxlash, unga (nafsga) tuhmat qilib beobro‘ etish va oz gaplashish qilichlarini qinidan sug‘urki, u (nafs), zulm va intiqomdan voz kechsin, Alloh o‘rtaga qo‘ygan axloq asoslarini toptamasin. Sen ham boshqa borliqlar orasida uning razilliklaridan bexatar bo‘lasan. Nafsning havoyi orzulari natijasida yuzaga kelgan zulmatni bartaraf etib, u keltirgan ofatlarning tashvishlaridan qutu-lasan. Shunday qilsang, yomon fe’l-atvorlardan poklanib, yaxshi fe’l-atvorlar bilan nurlanasan. Yuzlaringda, usti-boshingda bir nazokat, bir ruhoniyat bo‘ladi. Endi barcha yaxshiliklar sen yashagan maydonlarda aylanishadi; yo‘lboshchi ot kabi keng dalalarda toza havo olishga chiqqan hukmdor kabi bog‘u bo‘stonlarda sayr etasan, javlon urasan. Yana Yahyo ibn Muoz aytadi: — Insonning dushmani uchtadir:

1.   Dunyosi;
2.   Shaytoni;
3.   Nafsi. Nafsoniy zavqu orzudan o‘zingni tiyib DUNYodan, kurashib-kurashib ShAYTONdan, havoyi istaklarni tark etib NAFSdan saklan. Hikmat ahlidan biri:
— Nafs, kimni yengib olsa, u nafsoniy orzularining asiri bo‘ladi. Kibru havo (kerilish) o‘z zindonida mahbus qiladi. Jilovi nafsning qo‘lida bo‘lib, obdon tinkasi , quriydi..Nafsi istagan tomonga tortadi. Qalbining yaxshi a’mollarni idrok qilishiga mone’ bo‘ladi.

Ja’far ibn Homid (hijriy I-Sh asrlarda yashagan mutasavvif olimlardan):

—   Barcha olimlar va hikmat ahllari NAIM (NYe’MAT) JANNATIGA faqat nafsoniy orzu-havaslarini tark etish bilan yetajaklari to‘g‘risida fikrdosh bo‘lganlar.

Abu Yahyo Varoq (hijriy P-Sh asrlarda yashagan mutasavvif olimlardan):

—   Kim a’zolarining nafsoniy orzulariga bo‘yin egib, ularni shod etgan bo‘lsa, bu - qalbiga nadomat niholini o‘tqazgan, deganidir.

Vahob:

—   Quruq nondan nariga o‘tgan - nafsoniy orzularni hozirlagandir.

—   Dunyoda nafsoniy orzularini sevgan — xorlikka hozirlansin.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 14:46:17
IMON-INFOQ

Bilki, «Allohning birligini va payg‘ambarlarning Alloh tomonidan yuborilganligini tasdiq etishdan iborat bo‘lg‘an iymonning kamoli yaxshi amallaringning ko‘pligi bilan bog‘liq. Alloh buyuradi:

—   Haqiqiy mo‘minlar faqat Alloh va Uning payg‘ambariga iymon keltirib, so‘ngra shak-shubha qilmagan va Alloh yo‘lida molu jonlari bilan kurashgan zotlardir. Ana o‘shalargina (o‘e iymonlarida) sodiq bo‘lgan zotlardir. (Hujurot surasi, 15-oyat)

—   (Yaxshi kishilar) Allohga, oxirat kunyga, farishtalarga, Kitoblarga, payg‘ambarlarga iymon keltirgan, molini — Allohni yaxshi ko‘rgan holda qarindosh-urug‘lariga, yetim-esirlarga, miskin-bechoralarga, yo‘lovchi-musofirlarga, tilanchi-gadolarga va qullarini ozod qilishga beradigan, namozni to‘kis ado qilib, zakotni beradigan, ahdlariga vafo qiladigan va, xususan, og‘ir-engil kunlarda, jangu jadal paytlarida sabr-toqat qiladigan kimsalardir. (Baqara surasi, 177-oyatning asosiy qismi)

Alloh bu yerda ahdga vafo, musibatlarga sabr qilish... kabi yigirma xislatni shart qilib o‘rtaga qo‘ygandir. So‘ng esa bildirdi:

—   Ana o‘shalar chin iymonli kishilardir. (Baqara surasi, 177-oyatning xulosa qismi) Yana Alloh j.j. marhamat qildi:

—   Alloh sizlardan iymon keltirgan va ilm ato etilgan zotlarni (baland) daraja-martabalarga ko‘tarur. (Mujodala surasi, 11-oyat)

—   Nega sizlar Alloh yo‘lida infoq-ehson qilmayapsizlar?! Holbuki, Osmonlar va Yerning vorisligi yolg‘iz Allohniki-ku! Sizlardan (Makka) fath bo‘lishidan ilgari Alloh yo‘lida infoq-ehson qilgan va urushgan kishilar (Makka fathidan keyin infoq-ehson qilgan) boshqa kishilar bilan barobar bo‘lmas. Ular keyin infoq-ehson qilgan va urushgan kishilardan ulug‘roq martabadadirlar. Ayni chog‘da Alloh barchalariga go‘zal (oqibat-jannat) va’da qilgandir. Alloh qilayotgan amallaringizdan xabardordir. (Hadid surasi, 10-oyat)

—   Ular Allohning huzurida har xil daraja-manzilatlarda bo‘lurlar. (Ol-i Imron surasi, 163-oyat)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 14:47:47
Payg‘ambarimiz - Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin — bildirdilar:

—Iymon yalang‘ochdir. Libosi taqvodir.
- Iymonning yetmishdan ortiq darvozasi bordir. Eng kichkinasi yo‘lda musulmonlarga azob beradigan narsalarni olib tashlamoqdir.

Bu hadislar iymonning kamoli yaxshi amallar bilan juda yaqin aloqada ekanligini ko‘rsatadi. Iymonning kamoli uchun kishi nifoqdan (ikkiyuzlamachilik, dinda riyokorlikdan) va xofiy (yashirin) shirkdan uzoqda bo‘lishi kerakligi masalasiga kelsak, bu borada Alloh Rasuli (s.a.v.) aytdilar:

— To‘rt narsa kimda bo‘lsa, u haqiqiy munofiqdir. Hatto u ro‘za tutayotgan, namoz o‘qiyotgan va o‘zini mo‘min hisoblayotgan bo‘lsa-da!

1.   So‘ziga yolg‘on aralashtirsa;
2.   So‘z berib so‘zida turmasa;
3.   Omonatga xiyonat qilsa;
4.   Urushib qolgan kishisining ayblarini o‘rtaga to‘kib solsa.
Abu Said Xudriy rivoyat qilgan bir hadis shundaydir: - Qalblar to‘rt turlidir:

1.   Begidir-to‘g‘ri qalb(gidirsiz qalb). Bunday qalbda kishi ko‘nglini yorituvchi bir qandil bordir. Bu qalb mo‘minning qalbidir.
2.   Maylli qalb. Bunda iymon ham bor, nifoqham!.. Bundagi iymon bir niholga o‘xshaydi: chuchuk suv uni o‘stirishi ham mumkin, quritishi ham. Nifoq esa bir chipqonga o‘xshaydi: qonli yiring bu chipqonni tuzatishi ham mumkin, battar qilishi ham. Bu maylli qalbga moddalardan (chuchuk suv, qonli yiring) qaysinisi o‘tsa, shunga qarab hukm chiqarish mumkin.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 14:50:20
Alloh Rasuli (s.a.v.) shunday dedilar:

—   Bu ummatdagi munofiqlarning aksariyati qoriyu qurrolardir.

Yana bir hadisda shunday buyuriladi:

—   Mening ummatimda shirk Safo tog‘ida yurgan chumolining harakatidan ham yashirinroq - bilinmasdir.
Huzayfa - Alloh undan rozi bo‘lsin — shunday deydi:.

—   Rasululloh (s.a.v.) zamonida bir kishi bir dona so‘z aytgani sababli o‘lguncha munofiq sanalardi. Men u so‘zni sizlarning har biringizdan kunda o‘n marta eshitaman.
Bir olim shunday deydi:

-   Munofiqlikka eng yaqin kimsa o‘zining nifoqdan (ikkiyuzlamalik, dinda riyodan) uzoqdaligini aytib yuruvchi kimsadir.

Huzayfa deydiki:

—   Bugun munofiklar, Payg‘ambar (s.a.v.) zamonidagidan ko‘prokdir. Burungilar nifoqlarini ichda saqlashardi. Bugungilar ochiqdan-ochiq nifoq qilishadi. Yashirin nifoq iymonning samimiyligi va kamoliga to‘sqinlik qiladi. Munofiqlikdan qo‘rqqan odam munofiqlikdan uzoq bo‘ladi,o‘zining nifoqdan uzoqdaligini aytib yuruvchi kimsa esa munofiklikka yaqin turadi.

Hasan Basriy dedi:

—   Agar munofiqlarning gunohlari yer yuzidagi o‘simliklar singari bo‘lsaydi, oyoq bosishga joy topolmasdik.

Bir odam Hajjoj zolim(asl ismi Hajjoj ibn Yusuf as-Saqafiydir. Milodiy 661-714 yillarda yashagan, ya’ni 54 yil umr ko‘rgan. Hz. Umar zamonida amaviy valiysi, qozi va xatib bo‘lgan. Keyinchalik — xalifa Abdulmalik ibn Marvon va xalifa Valid ibn Abdulmalik davrlarida yigirma yil Iroq valiysi bo‘lgan.
Tarixchilarning bildirishicha, u bu davrda 120 ming odamni o‘limga hukm qilgan va necha yuz minglab odamlarni, shu jumladan, ayollarni ham zindonga tashlatgirgan. Shuning uchun ham Hajjoj Zolim laqabini olgandi. «Keskin irodali hukumatning juda oz kishiga zarari tegadi, lekin zaif hukumatning zarari hammaga tegadi» der edi u. Ayni chog‘da u katgagina olim, ma’rifatparvar shaxs, nafsi kamsuqum inson bo‘lganlipch ham ma’lum. Hajjojning tashabbusi bilan amalga oshirilgan muhim ishlardan biri Qur’on matnining harakatlantirilgani va o‘qilishi osonlashtirilganidir. U vafot etganda, undan birgina Qur’oni Karim, shaxsiy qurol-aslahasi va bir-ikki yuz dirham pulidan boshqa hech nima qolmaganligi bilingan)ni yomonlay boshlagandi, Hz. Umarning o‘g‘li — Alloh ulardan rozi bo‘lsin, - uning gapini eshitib bo‘lib, shunday dedi:

-   Agar Hajjoj bu yerda gaplaringni eshitib turgan bo‘lsa ham shu aytganlaringni aytaverarmiding?

-   Io‘q! - dedi u odam.

Hz. Umarning o‘g‘li:

—   Biz Rasululloh (s.a.v.) zamonida bunday holni munofiqlik deb baholardik, - dedi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 14:52:36
Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilarki:

-   Kim dunyoda ikki xil so‘zlagan bo‘lsa, Alloh oxiratda uning tilini ikkita qiladi.

—   Insonlar ichida eng ko‘p gunohga botgani — birovga bir xil, boshqa birovga ikkinchi xil so‘zlab yurgan munofiklardir.

Hasan Basriydan: «Ba’zi bir insonlar, biz nifoqdan qo‘rqmaymiz, deyishadi. Siz shunga qanday qaraysiz?» - deb so‘radilar. U shunday deb javob berdi:

-   Allohga qasamki, nifokdan chetda ekanligimga aminligim — men uchun tarnovdan yerga oltin tushishidan afzalroqdir.

Yana Hasan Basriy shunday deydi:

—   Suhbatlarda va qalblarda, sir tutishlar va oshkoralik o‘rtasida farqlar nifoqdandir. (So‘zlashganda gapning hammasini aytmaslik, yurakda sir saqlash, samimiyat va; oshkoralikdagi farqlar nifoqdan kelib chiqadi).
Bir odam Alloh rozi bo‘lgur Huzayfaga:

—   Men munofiq bo‘lishdan qo‘rqaman, - dedi.
Huzayfa javob berdi:

—   Agar sen munofiq bo‘lsang, nifoqdan qo‘rqmasding. Munofiq o‘zida nifoq yo‘qligiga ishonadi.

Ibn Abi Mulayka (so‘nggi sahobalardan. To‘liq ismi Abdulloh ibn Ubaydulloh ibn Abi Mulakadir. Vafoti h. 117 y) deydiki:

—   Men sahobalardan yuz o‘ttiz kishi bilan tanishishga muyassar bo‘ldim. Ularning hammasi ham nifoqdan qo‘rqardilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 14:54:03
Bir kuni Payg‘ambarimiz (s.a.v.) sahobalar jamoatida o‘tirardilar. Ular bir odamdan bahs ochdilar va uni ko‘p maqtadilar. Shu asnoda u odam kirib keldi, endigina tahorat olgandi. Yuzidan tahorat suviningtomchilari tomib turardi. Yog‘och shippaklarini qo‘lida ko‘tarib kelardi. Ikki ko‘zi orasida (manglayida) sajda izi bor edi. Sahobalar: «Biz Sizga ana shu kishi haqida gapirgandik, ey Allohning Rasuli!» dedilar. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) esa shunday deb biddirdilar:

-   Men uning yuzida shaytonlik alomatini ko‘ryapman!
U odam Rasululloh(s.a.v.)ga yaqin keldi, salom berdi.

Jamoatga qo‘shilib o‘tirdi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) unga dediki:

-   Alloh uchun sendan bir narsa so‘rayman. Iltimos, to‘g‘risini ayt: bu yerga kelayotganda: «Bularning ichida mendan yaxshisi yo‘q!» deb ko‘nglingdan o‘tkazdingmi, o‘tkazmadingmi?

U odam javob berdi:

-   Shunday gap ko‘nglimdan o‘tdi, Allohim!

Bir kuni Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shunday duo o‘qidi:

-   Allohim! Bilgan va bilmagan narsalarim uchun mag‘firat qil!

Undan so‘radilarki:

-   Siz ham qo‘rqasizmi, ey Allohning Rasuli?

Javob berdilarki:

-   Qalblar qudratli Allohning ikki barmog‘i orasida bo‘lgach, meni qanday kuch xavfsizlikda saqlab qola oladi? U, qalblarimizni istagan ko‘yiga solib o‘ynatishi mumkin.

Alloh buyurdiki:

—   U kunda (qiyomat kuni) ularga Alloh tomonidan ular o‘ylab ham ko‘rmagan narsalar — azoblar ko‘rindi. (Zumar surasi, 47-oyat)

Saqotiy (Junayd Bag‘dodiy (25-izohga qarang)ning shayxi. To‘liq ismi Sariy Saqotiy (Sirri Saqotiy deb ham yozishadi). Vafoti 257/870 y) derki:

—   Agar bir inson bir boqqa kirganda, bu bog‘da turlituman daraxt va har turli qushlar bo‘lsa-yu, bu qushlarning bari bir tilda: «Assalomu alaykum, ey Allohning avliyosi!» - desa, uning nafsi bundan mamnun bo‘lsa, u qushlarning qo‘lida asir bo‘ladi.

Bu misolda bo‘lgani kabi, yuqorida ham nifoq (ikkiyuzlilik) va yashirin shirk haqidagi so‘zlarni qayd etib kelayotirmiz. Bular har xil davrda yashagan va turli toifa kishilarning so‘zlari bo‘lishiga qaramay, hammalari bir tilda ayni bir narsani — nifoq va yashirin shirk benihoya no-zik va xatarli ekanligini, ulardan saqlanish nihoyatda qiyin ekanligini ma’lum qilganlar. Ko‘rdingiz: hatto Hz. Umarday odam ham o‘zida munofiqlik alomati bor-yo‘qligini bilish uchun Huzayfadan so‘rardi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 14:54:55
Abu Sulaymon Doroniy deydiki:

—   Men ayrim qo‘mondonlardan bir narsalar eshitdim. Bunitanqid qilmoqchi bo‘ldim. Lekin meni o‘ldirishga buyruq berishlaridan qo‘rqib tanqid qilishdan voz kechdim. Bunday qilganda o‘limdan emas, qalbimga munofiqlik kelishidan, ya’ni odamlar: «Haqiqatni himoya qilaman deb o‘ldi!» - deyishadi degan mulohaza ko‘nglimdan o‘tishi ehtimolidan qo‘rqdim. Shuning uchun tanqid qilishdan voz kechdim.

Bu xil fikrlar iymon haqiqatiga, samimiyatiga, kamolotiga va pokligiga ziddir. Mohiyatiga zid emas.

Nifoq ikki turli bo‘ladi:

Birinchisi. Dindan chiqaradi. Kofirlikka olib boradi. Abadiy jahannamliklar zumrasi (to‘dasi) yo‘liga kiritadi.

Ikkinchisi. Kishining uzoq vaqt jahannamda qolishiga, jannatga o‘tganda esa darajasi past bo‘lishiga va siddiqlar martabasidan tushishiga sabab bo‘ladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 14:56:49
G’IYBAT - ChAQIMChILIK (GAP TAShISh)

G’IYBAT: Alloh kitobi Qur’onda g‘iybat keskin ravishda qoralangan va g‘iybatchi «o‘lik etini yegan»ga o‘xshatilgan. Alloh buyuradi:

Ey mo‘minlar, ko‘p gumon(lar)dan chetlaninglar! Chunki ayrim gumon(lar) gunohdir. (O’zgalarning ayblari ortidan) josuslik qilib yurmanglar va ayrimlaringiz ayrimlarni g‘iybat qilmasin! Sizlardan biron kishi o‘zining o‘lgan birodarining go‘shtini yeyishni yaxshi ko‘rurmi! Ana, yomon ko‘rdingizmi?! Allohdan qo‘rqingiz. (Hujurot surasi, 12-oyat)
Allohning Rasuli — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin — buyurdilar:

— Musulmonga musulmonning qoni, moli va nomusi haromdir, ya’ni: musulmon uchun musulmonning qonini to‘kish yoki molini o‘zlashtirish harom bo‘lganiday, uning nomusiga tegish ham haromdir.

G’iybat nomusni ham o‘z ichiga oladi. Alloh Rasuli (s.a.v.) hadisda nomus, mol va qon (jonga qasd qilish)ni yonma-yon zikr etdilar.

Yana rivoyat qilingan hadislardan birida Rasululloh (s.a.v.) buyurdilarki:

— Bir-biringizga hasad qilmang. Bir-biringizning payingizni qirqmang. Mol olmoqchi bo‘lmasangiz, mol egasini bezovta qilmang: narx-navoni qizitmang (tabiiy narx-navoni oshirishga yo tushirishga harakat qilmang). Bir-biringizni orqadan g‘iybat qilmang. Allohning birodar bandalari bo‘ling.
Jobir va Abu Said rivoyat qiladilar:

Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilar:

— G’iybatdan tiyiling. G’iybat haqiqatan zinodan ham yomondir. Zero, kishi zino qiladi, so‘ngra tavba qilsa, Alloh tavbasini qabul qilishi mumkin. Holbuki, g‘iybat qilingan kishi g‘iybat qilgan kishini kechirmasa, Alloh ham afv etmaydi.
Anas - Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qiladi: Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilar:

—   Me’roj kechasi bir to‘da kishilarga duch keldim. Tirnoqlari bilan yuzlarini timdalardilar. «Ey Jabroil, kimlar bular?» dedim.

—   Bular - insonlarni g‘iybat qilganlar, insonlarning or-nomuslariga til tekkizganlar! — dedi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 14:58:26
Sulaymon ibn Jobir (sahobalardan) rivoyat qiladi:

Rasululloh(s.a.v.)ning oldilariga bordim. «Menga foydalansam bo‘ladigan yaxshi narsalar o‘rgating!» - dedim. Dedilarki:

—   Yaxshi istakning hech birini past ko‘rma, terslik bilan qarshi olma. Chashmadan olib kelayotgan bir kosa suvingni chanqab kelayotgan biron kimsaga berishga majbur bo‘lsang ham,bu musulmon birodaringni ochiq yuz bilan qarshi ol. Sendan uzoqlashgandan so‘ng uni GAP QILMA.

Barro rivoyat qiladi:

Rasululloh (s.a.v.) bizga bir xitoba qildilar. Uni uydagi xotinlar ham eshitsin deb, balandroq ovozda so‘zladilar. Dedilarki:

—   Ey tili bilan iymon keltirib, qalbi bilan inonganlar! Musulmonlarni g‘iybat qilmanglar. Ularning ayb va qusurlari haqida gaplashmanglar. Kim, musulmon birodarining aybini kavlashtirsa, Alloh ham uning aybini sinchiklab tadqiq qiladi. Alloh kimning aybini tadqiq etsa, uni uyining o‘rtasida rasvoi balo qiladi.

Naql qilinishicha, Alloh Muso alayhissalomga shunday vahiy yubordi

—   Kim G’IYBATdan tavba qilgan holda o‘lsa, u jannatga kiruvchilarning eng oxirida bo‘ladi. Kimki G’IYBATdan tavba qilmay o‘lsa, u jahannamga kiruvchilarning eng birinchisi bo‘ladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 14:59:11
Anas - Alloh undan rozi bulsin - rivoyat qiladi:

—   Rasululloh (s.a.v.), hammaga bir kun ro‘za tutishni buyurgan va: «Hech kim mendan ruxsat so‘ramay ro‘zasini ochmasin!» degandi. O’sha kuni hamma ro‘za tutdi. Shom bo‘lganda bir kishi kelib: «Ey Allohning Rasuli, kunim ro‘za bilan o‘tdi. Ruxsat bering, endi iftor qilay!» - dedi. Rasululloh (s.a.v.) unga izn berdi. Undan keyin yana biri keldi, so‘ngra boshqasi keldi. Shu asno tag‘in bir odam kelib, dediki:

—   Yo Rasululloh, uyimda oila a’zolaridan ikki yigit bor. Kunni ro‘za og‘iz bilan kech qildilar. Majburiyatingizdan ijozat olgani huzuringizga kelolmadilar. Izn bersangiz, ular ham ro‘zalarini ochsalar! Rasululloh(s.a.v.) unga izn bermadi. Bu kishi iltimosini yana takrorladi. Rasululloh(s.a.v.)ning ruxsat berishga yana hushi bo‘lmadi. U kishi uchinchi marta izn so‘raganda, Rasululloh (s.a.v.) bildirdilarki:

—   Ular ro‘za tutmadilar. Kunduzi insonlarning go‘shtini yeyish bilan (ya’ni g‘iybat qilish bilan) vaqt o‘tkazgan kimsa ro‘za tutgan hisoblanmaydi. Bor oldilariga. Agar ro‘zali bo‘lsalar, «Endi qusinglar!» - deb ayt.

U odam ketdi. Rasululloh(s.a.v.)ning buyrug‘ini ularga aytdi. Qusdilar. Har ikkisining ichidan quyulib laxta-laxta bo‘lib qolgan qon tushdi. U odam Rasululloh(s.a.v.)ning oldiga qaytib bordi. Bo‘lgan voqeani aytib berdi. Rasululloh (s.a.v.) buyurdilarki:

— Borlig‘im qudrat qo‘lida bo‘lgan Allohga qasam ichib aytamanki, agar ichlarida yana shunday qon krlgan bo‘lsa, ularni jahannam olovi yeyajak.

Anasning boshqa bir rivoyatida shunday deyiladi:
Rasululloh (s.a.v.) bir xitobasida foizdan va foizning yomonligidan so‘z ochdi va dediki:

-   Kishining foiz sifatida olgan birgina tangasi -gunohligi jihatdan — Alloh nazdida kishining o‘ttiz uch marta zino qilganidan ham battarroqdir, foizning eng yomoni esa, musulmon kishining nomusi va sharafini yulqilashdir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 15:01:13
ChAQIMChILIK - GAP TAShISh

Chaqimchilik, gap tashish hech kim xush ko‘rmaydigan, ayb Hisoblanadigan bir xususiyatdir. Alloh buyuradi:

-   ... g‘iybatchi-yu, gap tashuvchi, yaxshilikni man qilguvchi — baxil, tajovuzkor, gunohga botgan, qo‘pol va bulardan tashqari benasab-haromi kimsaga itoat etmang. (Qalam surasi, 11 -13-oyatlar)

- Barcha bo‘htonchi-g‘iybatchiga halokat bo‘lg‘ay (Humaza surasi, 1-oyat)

- ...xotini alangali do‘zaxga kirajak! (Masad surasi, 4-5-oyatlar)

Tarix kitoblarida aytilishicha, Abu Lahab Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ning amakisi bo‘liig‘iga qaramay, Rasululloh (s.a.v.)ga aziyat berish uchun ko‘p harakat qilgan, uning xotini esa, odamlar o‘rtasida gap tarqatib, ularni Muhammad alayhissalomga qarshi gijgijlagan.

- Alloh kofir bo‘lgan kimsalar haqida Nuhning ayoli va Lutning ayolini misol keltirdi. U ikkisi Bizning bandala-rimizdan ikki solih banda qo‘l ostida edilar. Bas, ular xiyonat qilgan edilar, (Nuh va Lut) Alloh(ning azobi)dan biron narsani u ikkisidan daf’ qila olmadilar. Va (ularga) «Kirguvchilar bilan birga do‘zaxga kiringlar!» deyildi. (Tahrim surasi, 10-oyat)
Aytishlaricha:

— Nuh alayhissalomning xotini qavmiga: «Nuh jinni!» deb gap tarqatardi. Lut alayhissalomning xotini esa, uyiga kelgan mehmonlar va o‘rtadagi gap-so‘zlar to‘g‘risida qavmiga xabar berardi.

Payg‘ambarimiz — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin - bildirdilar:

— Gap tashuvchi jannatga kirolmaydi.

Abu Hurayra rivoyat qiladi: Rasululloh (s.a.v.) aytdilarki:

-   Orangizdagi axloqi eng yaxshi kishilarni, oilasiga nisbatan o‘z vazifasini o‘rinlatib ado qiluvchilarni, ulfat orttirgan va o‘zi ham ko‘pchilikka ulfat bo‘la olgan kishilarni Alloh yaxshi ko‘radi. Undan bunga gap tashuvchi, odamlar orasini buzuvchi va to‘g‘ri kishilarning aybini qidiruvchi kimsalarni esa, Alloh yaxshi ko‘rmaydi.

Yana bir kuni Rasululloh (s.a.v.) odamlardan so‘radilar:
-   Sizlarga eng yaramas kishilarni aytaymi? Sahoba dedi:
-   Ha, ayting!

Rasuli akram (s.a.v.) dedilar:

-   Undan bunga gap tashish uchun yo‘l bosganlar, ora buzuvchilik qilganlar va to‘g‘ri kishilarning ayblarini kavlashtirganlar.

Abu Zar rivoyat qiladi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilar:

-   Kim bir musulmonni yomon otliq qilish maqsadi bilan unga qarshi nohaq gap tarqatsa, Alloh shu qilig‘iga yarasha qiyomat kuni uni do‘zaxga ottiradi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 15:04:36
Abu ad-Dardo rivoyat qiladi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) ogohlantirdilar:

~ Qaysi bir kishi boshqa kishini yomon otliq qilish maqsadida bu dunyoda, unga yo‘q qusur va aybni taqib, u haqda gap tarqatsa, qiyomat kuni u kimsani o‘zi aytgan kalom bilan do‘zaxga ottirish Allohning haq va’dasidir.

Abu Hurayra rivoyat qiladi: Alloh Rasuli (s.a.v.) dedilar:

-   Kim bir musulmonga qarshi yolg‘on guvohlik bersa, jahannamda joyi tayyorligini bilib qo‘ysin.

Aytadilarki:

-   Qabr azobining uchdan biri tuhmatchilikdan keladi.
Ibn Umar rivoyat qiladi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilar:

-   Alloh jannatni yaratganda, unga «gapir!» dedi.
Jannat dediki:

—   Menga kirgan xursand bo‘lsin!
Alloh buyurdi:

-   Izzatim va jalolim haqqi aytamanki, sakkiz zumra senda istiqomat qilmaydi:

1.Sarxush qiluvchi ichimlik ichgan mayxo‘rlar.
2.   Noshar’iy munosabatda bo‘lishni talab qiluvchi zinogarlar.
3.   Tuhmatchi — gap tashuvchilar.
4.   O’z nikohidagi xotinini boshqasiga peshkash qiluvchilar.
5.   Zabtiya (mirshablik idorasi)ning zulmkor ma’murlari.
6.   Xotinlashgan erkaklar.
7.   Silai rahim (qon-qarindoshlar aro oqibat) qilmaganlar.
8.   Alloh haqiga so‘z berib, so‘zining ustidan chiqmaganlar.

Ka’b Axbor hikoya qiladi:

—   Hz. Musoning qavmi qahatchilikka uchragandi. Muso alayhissalom Allohga yolvorib (s.a.v.) yomg‘ir yog‘shpini tiladi. Lekin yomg‘ir yog‘madi. Alloh vahiy yo‘li bilan Muso alayhissalomga bildirdiki:

—   Sizlarning qavmingiz ichida tuhmatchi-g‘iybatchilar ko‘p. Ular bir-birlari to‘g‘risida gap tarqatishni bas qilmas ekanlar, duolaringiz ijobatga o‘tmagay!

Muso alayhissalom so‘radi:

—   Ey Rabbim, qavmimda gap tarqatish bilan mashg‘ul bo‘lganlar kim? Menga bildir, uni oramizdan chiqaraylik!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 15:06:31
Alloh buyurdi:

—   Men sizlarga chaqimchilikni man etaman. U kishilarning nomlarini aytib, endi men o‘zim chaqimchilik qilaymi?
Shunda Muso alayhissalomning qavmi yig‘ilib, tavba qildi. Tavbalari qabul etildi va Allohning rahmatiga takror noil bo‘ldilar.

Naql qiladilarki:

— Bir odam hikmat ahlidan bir kishining yetti masala yuzasidan fikrini olish uchun yetti yuz farsah yurdi. Shuncha masofadan yetib kelgach, hikmat ahlidan bo‘lgan zot maqsadini surishtirganda, u odam dediki:

- Men - huzuringizga — shuning uchun keldim: Alloh sizga ilm bergan, endi menga aytingchi:

1.   Osmonlardan kattaroq va og‘irroq narsa bormi, bo‘lsa nima u?
2.   Yerdan kengroq narsa bormi, bo‘lsa nima u?
3.   Toshdan qattiqroq narsa bormi, bo‘lsa nima u?
4.   Olovdan qizg‘inroq narsa bormi, bo‘lsa nima u?
5.   Zamharir (qahraton qish)dan sovuqroq narsa bormi, bo‘lsa nima u?
6.   Dengizdan ham g‘aniy (boy)roq narsa bormi, bo‘lsa
nima u?
7.   Yetimdan ham xorroq zot bormi, bo‘lsa kim u?

Donishmand javob berdi:

1.   Or-nomusli kishiga tuhmat qilmoq osmondan ham katta va og‘irroq.
2.   Haqiqat yerdan ham kengroq.
3.   Iymonsizning qalbi toshdan ham qattiqroq.
4.   Hirs ila hasad olovdan ham qizg‘inroq.
5.   Nochor qolib qon-qarindoshga bosh urib bormoq -zamharirdan ham sovuqroq.
6.   Qanoatli qalb dengizdan ham boyroq.
7.   Tuhmatchi, chaqimchilar fosh bo‘lganda, yetimdan ham xorroq bo‘ladilar.

-   Kim insonlar orasida o‘ch do‘stiga qarshi gap tarqagsa, bilingki, uning ichida ilonlari va chayonlari bor. U tarqatgan gaplar kechasi bosgan sel kabi, qaerdan kelnb, qaerga ketganini bilib bo‘lmaydi. U so‘zida ham turmaydi. Axdini ham qayta-qayta buzaveradi. Do‘stligiga ham ishonib bo‘lmaydi. Uni istagan chog‘i buzadi.

-   Sening foydangga ishlagan odam ziddingga ham ishla-shi mumkin. Ikki yuzli hiylagarning o‘yinlaridan hech qachon xotirjam bo‘lma.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 15:09:35
ShAYTONNING DUShMANLIGI

Payg‘ambarimiz — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin — buyurdilar:

-   Qalbda ikki xil turtilish (ko‘zg‘alish, ilhom) bo‘ladi. Birini malaklar ko‘zg‘aydi — yaxshilikka va haqiqatlarni tasdiqlashga da’vat etadi. Kim buni (turtilishni) his etsa, bilsinki, u Allohdandir. Allohga hamd o‘qisin. Ikkinchisini dushman ko‘zg‘aydi — yomonlikka boshlaydi, haqiqatlarni inkor etadi va yaxshi ish qilishga yo‘l bermaydi. Kim bunday turtilishni his etsa, shaytonning zulmidan Allohga sishnsin.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bularni aytgandan keyin mana bu oyatni o‘qidilar:

-   Shayton sizlarni kambag‘al bo‘lib qolishingizdan qo‘rqitadi va fahsh ishlarga buyuradi. Alloh sizlarga O’z tarafidan mag‘firat va karam va’da qiladi. Alloh (fazlu karami) keng va bilguvchidir. (Baqara surasi, 268-oyat)
Hadisdagi «turtilish»larni sharhlagan Hasan Basriy deydiki:

-   Ular qalbda kezuvchi ikki turtilishdir. Biri Allohdan, boshqasi dushman (shayton)dandir. Kalbi turtilgan pallada unga diqqat qilib, Allohdan bo‘lganini olib, shaytondan bo‘lganiga qarshi jihod qilgan kishilar ustiga Allohning rahmati yog‘ilsin.

Jobir ibn Ubayda nakl qiladi: Ibn Zayod (hijriy I-II asrlarda yashagan tasavvuf olimlaridan)ga dedimki:

—   Men qalbimda hech vasvasa his qilmayman!

U menga shunday javob berdi:

—   Kalb o‘g‘rilar kirgan uyga o‘xshaydi. Unda bir narsa topishsa - titib tashlashadi. Topishmasa - tashlab, chiqib ketishadi.

Bundan shunday ma’no chiqarish mumkin:

—   Havoyi nafsdan xoli bo‘lgan qalbga shayton vasvasa sololmaydi. Mana shuning uchun Alloh buyuradiki:

(Ey shayton), mening bandalarim ustida sen uchun hech qanday saltanat - hukmronlik yo‘qdir. (Hijr surasi, 42-oyat)

Havoyi nafsiga ergashgan odam Allohning bandasi emas, havoyi nafsining bandasidir. Shuning uchun Alloh uni shaytonning xurujlaridan himoya qilmaydi.

(Ey Muhammad), havoyi nafsini o‘ziga «iloh» qilib olgan va Alloh uni bilgan holida yo‘ldan ozdirib, quloq va ko‘nglini muhrlab, ko‘z oldiga parda tortib qo‘ygan kimsani ko‘rmaganmisiz? Bas, uni Alloh (yo‘ldan ozdirgani)dan so‘ng kim hidoyat qila olur?! Axir eslatma-ibrat olmaysizlarmi?! (Josiya surasi. 23-oyat)

Bu oyat havoyi nafsiga topingan kimsa Allohning emas, havoyi nafsining bandasi ekanligini ochiq-oydin aytib turibdi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 15:10:51
Shuning uchun ham Amr ibn Os Payg‘ambarimiz(s.a.v.)ga shunday degandi:

—   Ey Allohning Rasuli, shayton men bilan namozimning va namozdagi qiroatimning orasiga kirdi!

Rasul (s.a.v.) bildirdilar:

—   Buni shayton deb qo‘yipti! Uni bekorga «cho‘chqa» demaydilar. Uni his etgan chog‘ingda Allohga sig‘in. So‘l tarafingga uch bora tupur!

Amr ibn Os deydiki:

—   Men keyin shunday qildim. Allohuni mendan ketkazdi.
Yana shunday dedilar:

—   Tahorat asnosida vasvasa beradigan bir shayton bor. Otini «Valaxon» deydilar. Undan Allohga sig‘ining.
Shaytonning vasvasasini faqat u vasvasa bergan narsadan boshqa bir narsani zikr etish orqali daf’ qilish mumkin. Chunki qalbga bir fikr kirganda, undan oldin qalbda bo‘lgan fikr chiqib ketadi, uning o‘rnini bu yangi kelgani egallab oladi. Shayton Allohdan va Allohga taalluqli bo‘lgan narsalardan boshqa har balo bilan qalbga vasvasa sola oladi. Faqat Alloh nomi va Allohga tegishli narsalar zikr qilinayotgan joyda shayton vasvasa berolmaydi. Har narsa uning ziddi bilan davolanadi. Shayton vasvasalarining ziddi esa Allohni zikr etish, unga sig‘inish va uning madadiga suyanishdir. Bu istakni «A’uzu billahi minash shaytonir rajiym va laa havla va laa quvvata illaa billahil ‘aliyy-il-’aziym» jumlalari ifodalaydi. Ya’ni shu jumlalarni aytgan kimsa shaytonning vasvasasidan Allohga sig‘inmoqchi bo‘layotganini ifodalaydi. Bunga esa faqat Allohning zikrini o‘zlariga shior qilib olgan taqvodorlargina erisha oladilar. Dovdirash-esankirash va tanglik-qiyinchilik onlarida shayton yo‘ldan ozdirish niyati bilan ularning atrofida aylanishadi. Shuning uchun ham Alloh buyuradi:
Taqvodorlarni shayton vasvasasiga uchsalar, Allohni yodga oladilar, keyin (to‘g‘ri yo‘lni) ko‘ra boshlaydilar. (A’rof surasi, 201-oyat)

Mujohid, «vasvasachi shaytonning yomonligidan» (An-Nos surasi, 4-oyat) mazmunidagi oyat ustida to‘xtalib, deydiki:

— Shayton vasvasaga solish uchun qalbda hoziru nozirdir. Alloh zikr etilganda, u sinadi. Qalb g‘ofillikda qolgan chog‘ida unga vasvasa soladi. Allohni zikr etish bilan shayton vasvasasining qalbdagi ahvolini zulmat ila nur, kecha ila kunduz ahvoliga o‘xshatish mumkin. Bu ikkovi bir-biriga zid bo‘lgani uchun Alloh buyuradi:

Ularni shayton egallab olib, ularga Allohni eslashni unuttirdi. Ana o‘shalar shayton hizbi-guruhidirlar. Ogoh bo‘lingizkim, albatta shayton hizbi (bo‘lgan kimsalargina) ziyon ko‘rguvchilardir. (Mujodala surasi, 19-oyat)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 15:15:16
Anas ibn Malik - Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qiladi:
Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilar:

-   Shaytonning burni odamzodning qalbi ustidadir. Agar kishi Allohni zikr etsa, shayton sinadi. Agar Allohni unutsa, shayton uning qalbini, albatta, qo‘lga oladi.

—   Shayton odamzodning qon aylanadigan tomir yo‘llarida kezib yuradi. U kezib yuradigan yo‘llarni ochlik qilish orqali tiqib-to‘sib tashlash mumkin.

Hadisning sharhi quyidagicha:

—   Ochlik nafsoniy orzularni sindiradi. Shaytonning yo‘llari esa nafsoniy istak va orzulardir. Nafsoniy orzular qalb atrofini o‘rab olishi — bu yerda shayton ish ko‘rayotganini bildiradi. Shuni nazarda tutib, Alloh bildirdiki:
-   U (Iblis) aygdi: «Qasamki, endi meni yo‘ldan ozdirganing sababli mudom Sening to‘g‘ri yo‘ling ustida ularni (Odam bolalarini) kutib o‘tirurman. So‘ngra ularga oldilaridan va ortlaridan, o‘ngu so‘llaridan kelib (To‘g‘ri Yo‘ldan ozdirurman) va (oqibatda) ularning ko‘plarini (bergan ne’matlaringga) shukr qilgan hollarida topmaysan» (A’rof surasi, 16-17-oyatlar)

Alloh Rasuli (s.a.v.) shunday dedilar:

—   Shayton ko‘p jihatdan odamzodga qarshi chiqadi:
Boshqa dindan Islomga o‘tayotganda ichiga g‘ulg‘ula solib deydiki:

—   Eski diningni va ota-bobolaring e’tiqodini tark etib musulmon bo‘layotirsanmi?

U shaytonga quloq solmay, musulmon bo‘ladi.   

So‘ngra shayton hijrat yo‘lida qarshisidan chiqib, deydiki:

—   Yering-yurtingni tashlab, hijratga ketasanmi? U yana shaytonga quloq solmaydi. Hijratga ketadi. So‘ngra jihod yo‘lida qarshisidan chiqib, derki:

—   Jihod qilyapsanmi? Bu sendan molingni va joningni talab qiladi. Sen boshqalarni o‘ldirasan, boshqalar seni o‘ldirishadi. So‘ng boshqalar xotiningni oladi. Molingni taqsim qilishadi.

Lekin musulmon bunga ham o‘zini oldirmaydi, jihod qiladi.
Alloh Rasuli keyinroq buyurdilarki:

—   Kim bu bosqichlarning hammasidan o‘tsa, Alloh uni jannatga qo‘yishi muhaqqaqdir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 15:17:04
MUHABBAT BILAN NAFSNING HISOB-KITOBI

Sufyon Savriy shunday deydi:

—   Muhabbat — Allohning Rasuli(s.a.v.)ga ergashmoqdir.
Muhabbatni ta’riflovchi boshqa ba’zi so‘zlar:

—   Muhabbat — Allohni doim yodda tutishdir (yoki: Allohni xech qachon unutmaslikdir).

—   Muhabbat — Allohga bo‘lgan sevgini hammasidan afzal bilmokdir.

Bu ta’riflarning barchasi muhabbatning samarasiga ishoradir. Vale muhabbatning ta’rifi emas.

Junayd Bag‘dodiy deydiki:

—   Alloh yomonlikni ko‘zlagan kishiga muhabbatni harom qildi.

—   Har muhabbat bir narsaning javobidir. U narsa zoil qilinganda muhabbat ham zoil bo‘ladi.

Ey ulug‘ va karam sohibi bo‘lgan Alloh! Senga bo‘lgan muhabbatimiz qalbimizning to‘rida, Ey qaboqlarimdan uyquni qochirgan Alloh! Sen mening boshimga kelgan har narsadan boxabarsan.

Robia-i Adviyya bir kun shunday dedi:

—   Bizni sevgilimizga kim yetkazadi?

Cho‘risi unga shu javobni berdi:

—   Sevgilimiz o‘zimiz bilan birga. Lekin dunyo bizni undan ayirdi.

Ibn Jalo (hijriy I va III asrlar orasida o‘tgan mutasavvif olimlardan) derki:

Alloh Muso alayhissalomga shunday vahiy qildi:

-   Men bandaning qalbiga qarayman. Agar uni hech qanday sevgi bilan to‘lmagan holda topsam, o‘z sevgim bilan to‘ldiraman va uni ehtiyotlab, o‘zimga do‘st qilib olaman.
Ibrohim ibn Adham shunday duo o‘qir edi:

-   Ey Rabbim, menga ikrom yuzasidan ato etgan muhabbating, zikring bilan menga ko‘rsatgan yaqinliging, beqiyos buyukligingni anglay olishim uchun bergan fursatingni jannat bilan qiyos qilsam, jannating mening oldimda bir oddiy pashsha qanotichalik ham qimmatga ega emas.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 15:19:53
Sirriy (Sirriy Saqotiy (550-izohga qarang).) deydiki:

— Allohni sevgan yashaydi. Dunyoni sevgan mo‘ljalga yetolmaydi. Ahmoq hayotini bekor o‘tkazadi. Oqil esa, o‘z ayb va nuqsonlarini topgan yo topmaganligini tadqiq etadi.
NAFSNING HISOB-KITOBI: Alloh insonga nafs hisob-kitobini (o‘z-o‘ziga hisob berishni) amr etgandir.

Alloh buyuradi:
Ey mo‘minlar, Achlohdan qo‘rqinglar va (har bir) jon erta (qiyomat quni) uchun nimani taqdim etganiga qarasin! Allohdan qo‘rqinglar! Albatta, Alloh qilayotgan amallaringizdan xabardordir. (Hashr surasi, 18-oyat)

Bu oyat nafsning qilgan amallari uchun hisob-kitobga tortilajagiga ishora qilayotir. Shuning uchun ham Hazrat Umar deydiki:

— Hisob-kitobga tortilmasdan oldin o‘zingiz nafsingiz bilan hisoblashing. Amallaringiz taroziga solinmasdan burun ularni o‘zingiz tortib ko‘ring.

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) huzuriga bir odam keldi va: «Ey Allohning Rasuli, menga nasihat qiling!» - dedi. Rasululloh (s.a.v.): «Nasihat istaysanmi?» - dedilar. U odam: «Ha!» - dedi. Rasul (s.a.v.) buyurdilarki:

—   Qilayotgan ishingning yakuni haqida o‘yla. Agar foydali bo‘lsa, davom ettir. Oxiri qandayligi qorong‘i bo‘lsa, tark et.
Aytadilarki:

—   Kishi kuniga bir mahal o‘z nafsini tergab qo‘yishi kerak.
Alloh shunday buyurdi:

—   Barchalaringiz Allohga tavba qiling, ey mo‘minlar!Shoyadki (shunda) najot topsangizlar. (Nur surasi, 31-oyat)

Tavba «yomon fe’l-atvor bilan qilingan ishdan afsus-nadomat qilmoq» demaqdir, Payg‘ambarimiz (s.a.v.) marhamat qildilarki:

—   Men kunda yuz marta Allohga tavba va istig‘for qilaman.

Alloh buyurdi:
—   Taqvo qilguvchi zotlarni qachon shayton tomonidan biron vasvasa ushlasa, (Allohni) eslaydilar, bas (To‘g‘ri Yo‘lni) ko‘ra boshlaydilar. (A’rof surasi, 201-oyat)
Ba’zi buyuklarning so‘zlari:

—Hz. Umar kech bo‘lganda oyoqlarini yerga urar va nafsiga: «Bugun nima qilding?» der edi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 15:28:30
Maymun ibn Mihron (mashhur tobein. Tasavvuf olimlaridan; to‘liq ismi Abu Ayyub Maymun ibn Mihrondir. Kufada tug‘ilgan. Al-Jazirada yashagan. Vafoti h. 117 y. (80 yoshida)):

—   Kishi sherikchilik bilan ish qilayotganda sherigini tergaganga nisbatan o‘z nafsini qattiqroq tergamaguncha taqvodorlar qatorida bo‘lolmaydi.

Hasan Basriy:

—   Mo‘min degan o‘z nafsining hokimi bo‘lmog‘i kerak. U nafsini Alloh uchun hisob berdiradi. Dunyoda nafs bilan hisob-kitob qilganlarning oxiratdagi hisob-kitobi osonroq o‘tadi. Nafs bilan hisob-kitob qilmay, umrini tugatganlar qiyomat kuni hisob berganda mushkul ahvolda bo‘ladilar.Hasan Basriy nafs hisob-kitobini shunday izohlaydi:
1.   Yomon amal qilishdan oldin: Mo‘min o‘zi bexabar, kutilmaganda, noxush bir ish bilan yuzma-yuz kelib qolganda, shunday fikr qiladi:
—   Bu ish mendagi sog‘lom aqlga to‘g‘ri kelmayapti. Voqea ta’sirida shu ishni qilishga ehtiyoj sezyapman. Lekin noma’qul va noshar’iy bu amalni qilmayman.
2.   Yomon amal qilib qo‘ygandan keyin: Mo‘min qanday tarzda yuz berganligidan qat’i nazar, gunoh bir ish qilib qo‘ysa, nafsiga murojaat qilib, shunday deydi:

— Nima niyat bilan shu ishni qilding? Qasam ichib aytamanki, shu amal tufayli men aslo ma’zur tutilmayman. Alloh haqqi uchun, xudo xohlasa, endi bunday gunoh ish qilmayman.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 15:33:15
Anas ibn Molik — Alloh undan rozi bo‘lsin — hikoya qiladi:   

-   Bir kun Hz. Umar tashqari chiqqan ekanlar, men ham chiqqandim. U kishi bir hovliga kirdilar. Oramizda bir devor bor edi. Xalifa Umar u yerda o‘z-o‘ziga shunday dedilar:

-   Xattob o‘g‘li Umar!.. Mo‘minlarning amiri!.. Yaxshi, yaxshi!.. Allohga qasam ichib aytamanki yo sen Allohdan qo‘rq, yo seni Alloh jazolagay!..

—   «Men malomatgo‘y nafsga qasam ichurmanki, (hech shak-shubhasiz, qayta tirilib, hisob-kitob qilinursizlar)» (Qiyomat surasi, 2-oyat) mazmunidagi oyat uzra to‘xtalib, Hasan Basriy derki: —Mo‘min har doim o‘z yeganlari, ichganlari va so‘zlaganlari borasida nafsi bilan hisob-kitob qilib boradi, bu ishni hech orqaga tashlamaydi. Fojir (buzuq, gunoh qilishdan toymaydigan kishi) esa, umri tugab bitsa ham, biron marta bo‘lsin, nafsi bilan hisob-kitob qilmaydi.
Molik ibn Dinor:

—   Allohning rahmati nasib aylasin shunday kishilargaki, ular o‘z nafslariga shunday derlar:

—   Sen shunday yomon fe’lli, yomon amalli emasding-ku?! Shunday degandan so‘ng nafslarini tizginlab, yuzini o‘girib olib, uni Allohning kitobi - Qur’onning axloq asoslariga boglaydilar. Shu tariqa, Qur’onning axloq asoslari ular uchun «qanoatlanarli» bo‘ladi.

Ibrohim Tamimiy hikoya qiladi:

-   Jannatda nafsim mening vakilim qilindi. Jannat mevalaridan yeb, darryolaridan suv ichib, boshqa ne’matlaridan bahramand bo‘lib zavqlanardim. So‘ngra, birdan nafsim jahannamda vakilim qilindi! Zaqqumlaridan yeb, yiringli suvlaridan ichib, zanjiru kishanlarda jazoyimni olayotgan edim. Nafsimdan: «Qalaysan endi? Biron xohishing bormi yana?» deb so‘radim. «Qani endi, dunyoga takror qaytarilsamu, solih amallar qilayotgan bo‘lsam!» - dedi. Men esa unga: «Seni panohiga oluvchi bor, modomiki yaxshi xayolda ekansan, noumid bo‘lib yotma, darhol solih amalga kirish!» - dedim.

Molik ibn Dinor hikoya qiladi:

Hajjoj Zolimni eshitdim, xutba o‘qiyotganda shunday dedi:
-   Hisob-kitobi boshqalar qo‘liga o‘tib ketmasdan burun o‘zi nafsi bilan hisob-kitob qilganlarga Allohning rahmati nasib etsin. Allohning rahmati nasib etsin yana u kimsagaki, amallarining tizginini qo‘lga olib, kimni xursand qilish uchun ishlayotganini nazorat qilsa... Tosh-tarozini kuzatib turgan kishilarga Allohning rahmati nasib etsin.

Hajjoj shunday davom etardi. Uning so‘zlari meni yig‘latdi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 15:35:25
HAQ BILAN BOTILNI ARALAShTIRMOQ
(To‘g‘ri bilan buzuqni, harom bilan halolni farqlamaslik)

Ibn Yasor (akobir yetti tobeindan biri, to‘liq ismi Abu Ayyub Sulaymon ibn Yasor al-Hiloliydir. Vafoti h. 104 y) rivoyat qiladi: Alloh Rasuli (s.a.v.) aytdilar:

-   Insonlar shunday zamonlarga yetib boradilarki, u paytlarda badanlarni yopib turadigan liboslar qanday eskirib, chirigani singari insonlar qalbida ham Qur’on shu tarzda eskirib, chiriydi. Allohdan qo‘rqmaydigan bu insonlarning butun xatti-harakatlari birgina narsa — tama’ga qaratilgan bo‘ladi. Bir odam bir yaxshilik qilib qolsa: «Bu yaxshilikni men qildim, bu —maqbul bo‘lishi turgan gap!» deb keriladi. Yomonlik qilsa (gunoh ish qilsa), «Alloh meni afv etadi!» - deyaveradi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bu hadisda, insonlar Qur’onning qo‘rqituvchi oyatlarini va undagi boshqa jihatlarni bilmaganlari uchun, qalblarini Alloh qo‘rquvi o‘rniga tama’ egallashini xabar qilganlar. Bu fikr nasroniylar to‘g‘risida Qur’onda shunday xabar qilingandir:

 — Ulardan so‘ng Kitobga (Tavrotga) merosxo‘r bo‘lgan bir avlod keladiki (ya’ni nasroniylar keladiki), ular bu tuban dunyo narsalarini (halol, haromligiga qaramay) oladilar va: «Albatta bizlar mag‘firat qilinurmiz», - deydilar. Holbuki, agar yana o‘shanga o‘xshagan narsa kelib qolsa, uni ham olaveradilar. Axir ulardan oldingi kitobda (Tavrotda) Alloh sha’niga faqat haqni aytishlari borasida ahd-paymon olinmaganmidi? Undagi oyatlarni o‘qib o‘rgangan edilarku! (A’rof surasi, 169-oyat)

—   Parvardigori (huzurida) turishidan qo‘rqqan kishi uchun ikki jannat bordir. (Rahmon surasi, 46-oyat)

—   Bu mening huzurimda turishdan qo‘rquvchi va Mening va’damdan xavf qilguvchi kishilar uchundir. (Ibrohim surasi, 14-oyat)

Qur’on boshidan oxirigacha ana shunday hushyorlikka chaqiruvchi va qo‘rqituvchi oyatlar bilan to‘la. Qur’onga iymon keltirgan va undagi oyatlarning mag‘zini chaqqan biron bir mutafakkir yo‘qki, uzundan-uzoq xayollarga tolib, ma’yus tortmagan bo‘lsa, beadad dahshatga tushmagan bo‘lsa... Insonlar Qur’on borasida har xil bo‘lar-bo‘lmas gaplarni aytadilar. Qur’on o‘qirkan, harflarni (tovushlarni) maxrajlaridan (og‘iz bilan bo‘g‘izning turli joylaridan) chiqarishga alohida e’tibor beradilar. Ustun (zabar)ga, asra’ga o‘tra’ga ko‘proq diqqat qiladilar. U muhtaram bechoralar go‘yo arab she’riyatining eng go‘zal bir namunasini o‘qiyotganday o‘qiydilar. Ma’nosini o‘ylash, unga amal qilish masalasi go‘yo ularga hech aloqasiz bir gapday. Dunyoda bundan ham ortiq chalg‘ish bo‘ladimi?
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 15:36:34
Ularning ichida o‘zgaruvchan yana bir toifa bor. Bu toifa ibodat ham qiladi, gunoh ham qilaveradi!.. Faqat gunohlari ibodatlaridan ko‘proq. Lekin ular mag‘firatni kutadilar va yaxshi amallari ustunroq deb topilishiga ishonadilar. Holbuki, tarozining gunoxlar pallasidagi yuklari ko‘proq. Bunday tarozining gunohlar pallasidagi yuklari ko‘proq bo‘lgani hodda, mag‘firat kutib, yaxshi amallar (savoblar) pallasining og‘ir bosishiga ishonmoq jaholatning so‘ngti parda-sidir. Masalan, bu toifa insonlardan birini olaylik. Bu kishi halol va harom foydalarining yig‘indisida bunyod bo‘lgan davlatidan bir necha chaqasini, boring ana, tangasi yo dinorini sadaqaga berib, savob istaydi. Holbuki, boshqa tomondan, uning musulmonlardan qo‘lga kiritgan foydalari va shubhali boyliklari, bergan ana shu chaqalaridan benihoya ortiq. Ehtimolki, sadaqa tarzida bergan ana shu pullari butunlay boshqalarning haqidir, ya’ni g‘ayriqonuniy boylikdir. U sadaqa qilib bergan shu bir necha chaqasiga ishonadi va haromdan topilgan minglab dinorga javoban, harom va halol foydadan o‘n dinor bersa, bu o‘n dinorlik sadaqa ming dinorlik harom foydaning gunohini yuvib yuboradi, deb hisoblaydi. Bu tarozining bir pallasiga o‘n misqol, boshqa pallasiga esa yuz misqol yuk qo‘yib, og‘ir pallani yengil palla darajasiga keltirmoqchi bo‘lgan kishiningholiga o‘xshaydi. Bu hol u kimsa jaholatning eng baland cho‘qqisida ekanligini ko‘rsatadi, xolos.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 15:39:17
Haq bilan botilni aralashtirgan ba’zi bir guruhlar savoblari gunohlaridan ko‘proq deb o‘ylaydilar. Bular nafs bilan hisob-kitob qilmaydigan kimsalardir. Ular gunoh-larini nazorat ostida tutmaydilar. Ammo biron savob ish qilsalar bormi, buni daftarlariga hech o‘chmaydigan qilib yozib qo‘yadilar. Lekin qilgan gunohlari hech daftarga tushirilmaydi. Masalan, tili bilan Allohga istig‘for qiladi yoxud kunda yuz karra Allohni tasbih etadi, shundan keyin esa musulmonlar to‘g‘risida g‘iybat qiladi. Tili bilan ularning or-nomuslarini parchalaydi (or-nomuslariga dog‘ tushiradi). Butun kun bo‘yi hech uyalmay-qo‘rqmay Alloh rozi bo‘lmaydigan bema’ni so‘zlarni ishlatadi. Ishlatsa ishlatibdi, xo‘sh, nima bo‘pti? «Astag‘firulloh»ni unutgani yo‘q-ku?! Kunda yuz marta takrorlasa, qutulib ketishiga ishonadi. Holbuki, kun bo‘yi bema’ni so‘zlarni undan ham ko‘proq ishlatganidan xabari ham yo‘q. Agar bu bema’ni so‘zlari ham yozilib borgan bo‘lsaydi, aytgan tasbihlari va qilgan istig‘forlari yuzta bo‘lsa, bular mingtaligini ko‘rardi. Vaholanki, uning barcha bema’ni so‘zlarini «Yozuvchi farishtalar» qayd qilib qo‘yishgan. Alloh esa har kufr kalimaga javoban bir jazo va’da qilgan. Mana uning buyurgani:

U biron so‘zni talaffuz qilmas, magar (talaffuz qilsa) uning oldida hoziru nozir bo‘lgan bir kuzatuvchi (farishta) u so‘zni yozib olur. (Qof surasi, 18-oyat)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 15:44:07
Lekin u Allohga qilgan «Tasbih va tahlil»larining fazilatlari va savoblarini hech qachon xayolidan qochirmaydi. G’iybatchilarga, yolg‘onchilarga, tuhmatchilarga, ikki yuzli munofiqlarga... beriladigan jazolarga hech e’tibor bermaydi. Bu hol, to‘la aldanishdir. Agar u kishining kufr so‘zlarini yozib boruvchi malaklar o‘z kotiblik vazifalarining maoshini undan so‘rashsaydi, turgan gapki, u kishi tilini bun-day kufr so‘zlardan tiyib yurgan bo‘lardi. Hattoki, kotiblik xarji ko‘payib ketmasin deb, bir qancha muhim majlislardan ham voz kechar, majburiy majlislarda bekorchi gaplarni eshitib, siqilib ketardi. Shunaqa, u bechoralar kotiblik xarajatlari oshib ketmasin, deb bunday zaruriy majlislarda siqilib ketsalar ham Alloh taqiqtagan kufr so‘zlardan qochmaydilar. Firdavs jannatini va ne’matlarini qo‘ldan chiqarmaslik uchun kundalik hayotda va suhbat-larda tilga ehtiyot bo‘lib so‘zlashga harakat qilmaydilar. Bu hol, tushunganlar nazarida, aslida katta bir baxtsizlikdir. Bu hol bizni shunday hukm chiqarishga boshlaydi:
— Agar Qur’onga shubhamiz bo‘lsa, iymonsizlardanmiz. Yo‘q, tasdiq eta turib shunday qilayotgan bo‘lsak, ahmoq mag‘rurlardan. Va har ikki holda ham, qilayotgan ishimiz Qur’on hukmlarini tasdiq va qabul qilgan odamlarning ishi emas.

Yo Alloh, bizni iymonsizlar safida bo‘lishdan o‘zing asra!..

Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 15:46:02
JAMOAT BILAN BIRGA NAMOZ O’QIShNING FAZILATI

Payg‘ambarimiz — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin — buyurdilar:
—   Jamoat bilan o‘qilgan namoz, yolg‘iz o‘qilgan namozdan yigirma yetti baravar fazilatliroqdir.

Abu Hurayra rivoyat qiladi:

—   Bir daf’a talaygina kishilar jamoat bilan o‘qiladigan namozga kelmagan edilar. Rasululloh (s.a.v.) dedilarki:
—   Bir ora - namoz o‘qitishni biron kishiga qoldirsam-u, borib namozga kelmaganlarning uylarini boshlariga yiqsammikin deb o‘yladim.

Hz. Usmon — Alloh undan rozi bo‘lsin — aytadi:

—   Kim xufton namozini jamoat bilan o‘qisa, u kechaning yarmini ibodat bilan o‘tkazgan bo‘ladi. Kim bomdod namozini jamoat bilan o‘qisa, u butun tun bo‘yi ibodat qilgan bo‘ladi.
Rasululloh (s.a.v.) marhamat qildilar:

—   Kim namozni jamoat bilan o‘qisa, ko‘ksini ibodatga to‘ldirganidir.

Ba’zi buyuklarimizning tarzlari va so‘zlari: Hasan Basriy:
—   Olimlar bilan hamdard bo‘lmagan kishining orqasida namoz o‘qimayman.

Nahoyi:
—   Yetarli ilmi bo‘lmagani holda odamlarga imomlik qilgan kimsaning holi dengizda girdobga tushgan kishining holiga o‘xshaydi va qay biri ustunu qay biri tubanligini ayirish qiyin.

Ibn Abbos (Alloh undan rozi bo‘lsin):

—   Kim azonni eshitib turib, ijobat qilmasa, demak, u yaxshilikni murod qilmaydi va yaxshilik ham unga yaqin yo‘lamaydi.

Abu Hurayra (Alloh undan rozi bo‘lsin):

—   Odamzodning qulog‘iga eritilgan qalay quyilgani —azonni eshitib unga ijobat qilmaganidan yaxshiroqdir.

Maymun ibn Mahron jamoat bilan namoz o‘qish uchun jomega borgan edi. Unga har kim har xil maqsad bilan tar-qalib ketganini aytishdi. Maymun shunday dedi:

—   Biz Alloh uchunmiz va Allohga qaytamiz. Jamoat bilan o‘qilgan namoz men uchun Iroq viloyatiga borib kelishdan ham yoqimliroq.

Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilarki:

—   Kim, takbir boshlanishiga ham yetib borib qirq kun jamoat bilan birga namoz o‘qisa, Alloh uning uchun ikki bedaxllik yozadi: bir bedaxllik nifoqdan, ikkinchisi jahannamdandir.

Derlarki:

—   Qiyomat kuni bo‘lganda bir guruh insonlar yuzlari porloq yulduzday hodda hashr etiladilar (to‘planadilar).

Malaklar ulardan:

—   Dunyoda qanday amallar qilgandinglar? - deb so‘raydi.
Ular javob beradilar:

—   Biz azonni eshitgan zahoti tahorat olardik. Bu paytda boshqa biron mashg‘ulotimiz bo‘lmas edi.
So‘ngra, yuzlari to‘lin oyday yorug‘ bo‘lgan bir guruh insonlar ham keladilar. Malaklar so‘rashadi:

—   Amallaringiz nimalar edi?

—   Vaqt kirmasdan oldin tahorat olardik! — deb javob beradi ular.

Keyin yana bir guruh insonlar keladi. Yuzlari quyoshday porlaydi.

—   Amallaringiz nimalar edi? — Malaklar yana o‘sha savolni beradi.

Ular javob beradilar:   

—   Azonni jomeda eshitardik!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 15:47:55
TUNGI NAMOZNING FAZILATI

Oyatlar:

(Ey Muhammad), albatta Parvardigoringiz siz va siz bilan birga bo‘lgan kishilardan iborat toifa (ya’ni sahobalaringiz) goho kechaning uchdan ikkisidan ozrog‘ida, (goho) uning yarmida va (goho) uchdan birida (bedor bo‘lib, namozda) turishlaringizni bilur. Kecha va kunduz (soatlari)ni Alloh belgilar. U zot (fasllar o‘zgarishi bilan kechalar ham uzun-qisqa bo‘lib turishi sababli sizlar u kechalarda bedor bo‘lishlaringiz lozim bo‘lgan soatlarning) sanog‘iga yeta olmasliklaringizni bilib, sizlarga qayta yengillik berdi. —Endi (kechalari namozlaringizda) Qur’ondan muyassar bo‘lgan miqdorda o‘qiyveringlar. U zot sizlarning orangizda (kechalari bedor bo‘lishga quvvati yetmaydigan) bemorlar bo‘lishini, boshqalar Allohning fazl — marhamatidan (rizq-ro‘z) istab Yer yuzida (ya’ni uning turli tomonlariga) safar qilishlarini va yana boshqalar esa Alloh yo‘lida jangga chiqib ketishlarini biladi. Bas, (o‘zlaringizni qiynamay Qur’ondan) muyassar bo‘lgan miqdorda o‘qiyveringlar. Va namozni to‘kis ado etinglar va (bechora-miskinlarga xayru saxovat qilish bilan) Allohga qarzi hasana beringlar! O’zlaringiz uchun taqdim qiladigan har bir yaxshilikni (qiyomat kuni) Allohning huzurida yanada yaxshiroq va ulug‘roq ajr-mukofot holida topursizlar. Allohdan mag‘firat so‘ranglar! Albatta Alloh mag‘firatli, mehribondir. (Muzzammil surasi, 20-oyat)

- Albatta kechasi (ibodat uchun bedor bo‘lib) turish (tun uyqu-orom vaqti bo‘lgani sababli) juda og‘ir yukdir va (lekin u paytda kunduzgi bezovtaliklar bo‘lmagani uchun) eng to‘g‘riso‘zdir. (Muzzammil surasi, 6-oyat).

—   Ularning yonboshlari o‘rin-joylaridan yiroq bo‘lur (ya’ni tunlarini ibodat bilan o‘tkazishib, oz uxlaydilar). Ular Parvardigorlariga qo‘rquv va umidvorlik bilan duo-iltijo qilurlar va Biz ularga rizq qilib bergan narsalardan infoq-ehson qilurlar. (Sajda surasi, 16-oyat)

—   Yoki kechalari sajda qilgan va qiyomtik turgan holda toat-ibodat qilguvchi, oxiratdan qo‘rqadigan va Parvardigorining rahmat-marhamatidan umid qiladigan kishi bilan kufru isyonga g‘arq bo‘lgan kimsa barobar bo‘lurmi?! Ayting: «Biladigan zotlar bilan bilmaydigan kimsalar barobar bo‘lurmi?!» Darhaqiqat, faqat aql egalarigina pand-nasihat olurlar. (Zumar surasi, 9-oyat)

—   Ular kechalarni Parvardigorga sajda qilib va (joynamoz ustida) tik turib — bedor o‘tkazadigan kishilardir. (Furqon surasi, 64-oyat)

—   Ey mo‘minlar, sabr qilish va namoz o‘qish bilan (Mendan) madad so‘ranglar! Albatta Alloh sabr qilguvchilar bilan birgadir. (Baqara surasi, 153-oyat)

So‘nggi oyatda aytilgan «namoz» kalimasida tungi namoz nazarda tutilgan deyishadi. Hadislar:

—   Odam uxlab qolganda, shayton uning tepasiga kelib, boshining orqa tomonini uch tugun bilan tugib qo‘yadi. Har tugunni tugayotganda «Kechang uzun bo‘lsin!» - deydi va bir urib, uyqusini toshday qilib qo‘yadi. Agar kishi uygonib qolsa, darhol Allohni zikr etsin, shunda tugunlardan biri yechiladi. Agar o‘rnidan turib, tahorat olsa, ikkinchi tugun ham yechiladi. Namoz o‘qisa so‘nggi tugun ham yechiladi; tongni mamnun-masrur va pok-pokiza bo‘lib kutib oladi. Agar bularni qilmasa, tongda jirkanch bir tanballik bilan uyg‘onadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 10 Mart 2009, 15:49:50
Rivoyat qilinishicha, bir kun Payg‘ambarimiz (s.a.v.) huzurida butun tun bo‘yi tonggacha uxlagan odam to‘g‘risida bahs ochilib qoladi. Rasululloh (s.a.v.) aytdilarki:

- U shunday odamki, shayton uning qulog‘iga bavl qilib ketgan.

Jobir - Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qiladi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) dedilar:

—Biron kishi kechasi turib, ikki rak’at namoz o‘qisa, bu uning uchun dunyo va dunyodagi boshqa narsalardan xayrliroqdir. Agar menda, ummatimni qiynab qo‘yaman, degan andisha bo‘lmasaydi, bu ikki rak’atni ularga farz qilardim.

-Tunning shunday ajoyib bir bo‘lagi bor. Qaysi bir bandai mo‘min tunning shu soatiga duch kelib qolsa va Allohdan bir xayr tilasa, Alloh tilaganini, albatta, beradi.

Mug‘ira ibn Sho‘‘ba (sahobalardan. Xususan, h. 9 (mil. 630) yilda yuz bergan Tabuk jangida Rasululloh s.a.v. bilan birga edi) rivoyat qiladi:

—   Alloh Rasuli (s.a.v.) tun bo‘yi shu qadar ko‘p namoz o‘qigandilarki, tizzalari chaqa bo‘lib ketgan edi. Ul muborak zotdan: «Alloh o‘tmishdagi va kelajakda qilishingiz mumkin bo‘lgan gunohlaringizni afv etmadimi?» deb so‘radik. Shunda javob berdilar :

—   Rabbimga shukr qiladigan banda bo‘lmaymi?
Hadisning ma’nosidan sezilib turibdiki, bu yerda yuqori rutbadagi kishilarga kinoya ham bor. Chunki shukr aksar hollarda ziyodalikdan keyin aytiladigan kalimadir. Alloh shunday buyurgan:

—   Yana Parvardigoringiz bildirgan (bu so‘zlarni) eslangiz: «Qasamki, agar bergan ne’matlarimga ShUKR qilsangizlar, albatta (ularni yanada) ziyoda qilurman. Endi agar kufroni (ne’mat) qilsangizlar, albatta azobim ham juda qattiqdir. (Ibrohim surasi, 7-oyat)

Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilar:

—   Ey Abu Hurayra! Hayotda ekansan, o‘lganingda, qabrda ekansan, tiriltirilib qabrdan turg‘azilgan paytingda Allohning rahmati ustingga yog‘ilishini istaysanmi? Unday bo‘lsa, kechasi o‘rningdan tur. Rabbingni rozi qilish uchun namoz o‘qi. Ey Abu Hurayra, uyingning go‘shalarida shunday ko‘p namoz o‘qiginki, dunyo ahlining nazarida uyingning nuri yudduzlar nuriday ko‘klarda bo‘lsin!..

-   Tunda namoz o‘qing. Chunki tungi namoz sizdan oldin o‘tgan solihlarning odatidir. Tungi namoz, bu Allohga yaqinlashishdir, gunohlarga kafforatdir, vujuddan yomon fe’l-xo‘ylarni haydaydi, gunohlarga mone’ bo‘ladi.

—   Har bir kimsa tunda namoz o‘qiganda — namozdan keyin uni uyqu bosadi, lekin shuni unutmangki, uning namoziga savob yozilgandan tashqari, uyqusi ham sadaqa deb sanaladi!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:34:20
YoMON OLIMLARNING JAZOSI

«Yomon olimlar» deganda, «dunyo ne’matlaridan zavqlanish, dunyo ahli yonida kattaroq martaba, mansabga o‘tirish» maqsadida ilm olgan kishilarni nazarda tutganmiz.

Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilar:
—   Qiyomat kuni eng qattiq jazo oladigan kimsa shunday olimki, Alloh uni ilmidan foydalantirmaydi.
—   Ilmiga amal qilmagan kishi olim bo‘lolmaydi.

Ikki ilm bor:
1.   Tildagi ilm. Bu — Allohning mavjudotlarga yuklagan
hujjati, dalilidir.
2.   Qalbdagi ilm —-foydali ilm mana shudir.
—   Oxir zamonda johil obidlar (ibodat qiluvchilar) va fosiq (fisq-fujur bilan shug‘ullanuvchi) olimlar bo‘ladi.
—   Olimlar qarshisida maqtanish (g‘ururlanish) va johillar bilan bahslashish va insonlarning obro‘-e’tiborida bo‘lish uchun ilm olmang. Kim shunday niyatda tahsil olsa, uning joyi jahannamdadir.
—   Kim ilmini yashirsa (boshqalarga o‘rgatmasa) Alloh uni olov tizgin bilan tizginlaydi. Ey ummatim va ashobim, men sizning boshingizga keladigan dajjoldan boshqa bir narsadan qo‘rqaman va undan dajjolga nisbatan ko‘proq qo‘rqaman!
—   Nima ekan u, dajjoldan boshqa narsa? — deb so‘rashdi yig‘ilganlar.
—   Dedilar:
—   To‘g‘ri yo‘ldan ozdiruvchi yo‘lboshchilar!..
—   Kimning ilmi ortsa-yu, hidoyati ortmasa, uning faqat Allohdan uzoqligi ortadi.

Hz. Iso derki:
—   Tun qorong‘iligida o‘zingiz ham yo‘lni aniq ko‘rmayotgan bo‘lsangiz, ketayotganlarga uni qanday ta’riflaysiz?
Bu va bunga o‘xshash xabarlar ilmdan keladigan tahlika (ya’ni ilmning mas’uliyati) kattaligini ko‘rsatadi. Chunki olim yo abadiy falokatga, yo abadiy saodatga uriladi. Ya’ni ilmi bilan yo abadiy saodatga erishadi yo abadiy falokat ostida qoladi. Agar olim ilmni chuqur egallash bilan saodatga erisholmasa, u o‘ziga o‘zi tani sog‘liq-xotirjamlikni harom qilgan bo‘ladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:35:17
Hz. Umar shunday deydi:

—   Men hammasidan ham bu ummatning boshiga munofiq-olim kelishidan ko‘proq qo‘rqaman.
Yig‘ilganlar so‘rashadi:
—   Munofiq olim qanday bo‘ladi? Javob beradi:
—   Tili olim, qalbi johil; ilmiga amal qilmaydi!
Bu mavzuda ba’zi olimlarning so‘zlari:   

Hasan Basriy:
—   Olimlarning ilmini, faylasuflarning nazariyalarini to‘plab, amalda nodonlar darajasida ish ko‘ruvchilardan bo‘lma!

Bir kishi Alloh rozi bo‘lgur Abu Hurayraga shunday dedi:
—   Men ilm o‘rganmoqchiman, lekin uni zoe qilishdan qo‘rqayotirman!

Abu Hurayra shu javobni berdi:
—   Ilmni tashlab ketish bilan uni zoe etishning bir-biridan farqi ozdir (ya’ni ilmni o‘rganmaslik ham, o‘rgangan ilmni zoe etish ham bir xil darajada aybdir).

Ibrohim ibn Ubayda (hijriy II-III asrlarda yashagan shayxlardan)dan so‘radilar:
—   Eng ko‘p pushmonlik his qiladigan inson kim? (Insonlarning eng ko‘p pushaymon bo‘ladigani kim?)

Javob berdi:
—   Bu dunyoda: ilmiga amal qilmagan olimlar.

Xalil Ibn Ahmad(hijriy II asrda yashagan mudarris va olimlardan. Ulug‘ arab imomi Sibovayh uning muridlaridan biri. Hammod ibn Salama (vafoti h. 167 y.)ning zamondoshi):

Insonlar to‘rtga bo‘linadi:

Birinchisi: Biladi. Bilishini ham biladi. Bu — olim. Unga ergashing.
Ikkinchisi: Biladi. Lekin bilishini bilmaydi, bilganidan xabari yo‘q. Bu uyquda. Uni uyg‘oting.
Uchinchisi: Bilmaydi. Lekin bilmasligini biladi. Bilmasligini farqlaydi. Bu — irshodga muhtoj. Uni irshod qiling.
To‘rtinchisi: Bshtmaydi. Bilmasligini ham bilmaydi (johili murakkab). O’zini alloma hisoblaydi. Bu — johil. Undan qoching.

Sufyon Savriy:
-   Ilm amalni chaqiradi. Agar ijobat etsa, ilm qoladi. Ijobat etmasa, ilm ketib qoladi.

Ibn Muborak:
-   Kishi ilm o‘rganishda davom etayotgan pallada olimdir. Olim bo‘ldim, endi bas, deb xulosa chiqargan chog‘idan boshlab johildir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:36:24
Fuzayl ibn I’yoz:

Kishilar orasida uch xiliga ko‘proq achinaman:
1.   — Oldin xalqining yo‘lboshchisi bo‘lib, keyin xor bo‘lgan kishiga.
2.   — Oldin boy, keyin faqir bo‘lgan kishiga.
3.   — Dunyo o‘yinchoq qilib o‘ynagan olimga.

Hasan Basriy:
-   Olimlarning jazosi — qalblarining o‘lganidir. Qalbning o‘lishi esa, ilmi va uxroviy amallari bo‘la turib, dunyoviy niyatlar ketida yurganidir.
-   Hayronman, xato yo‘lga hidoyatni sotganlarga! Dini bo‘la turib dunyosini sotib olgan kishilarga yanada hayronman. Bu ikkisidan ham beshbattar hayron qiladigani esa dinini ham, dunyosini ham sotganlardir...

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bildirdilar:
-   Olimga qanchalik ko‘p azob berilsa ham, jahannam ahli . bu azoblar shiddatini orttirish uchun yana uning atrofida aylanishadi.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bu yerda fojir-fosiq olimni nazarda tutganlar.

Usoma ibn Zayd rivoyat qiladi:

Rasululloh (s.a.v.)dan eshitganman, shunday degandilar:
-   Qiyomat kuni olimni olib kelib, do‘zaxga uloqtiradilar. Ichaklari tashqariga pirillab chkqapt». Mushuk o‘z dumining ketidan quvib aylanganday, olim ichaklari ketidan aylanadi. Jahannam ahli uning atrofiga to‘planadi. Undan so‘raydilar:
—   Senga nima bo‘ldi?
U javob beradi:
—   Dunyoda men yaxshi ishlar qilishni amr etardim, ammo o‘zim yaxshi ish qilmasdim. Gunohdan ham qaytarardim-u, lekin o‘zim gunoh qilaverardim.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:37:41
Olim azobining ustma-ustligiga sabab — haqni bila turib, Allohga isyon qilganligi, Uning amrlariga qarshi chiqqanligidir. Shuning uchun ham Alloh aytadi:
—   Albatta, munofiqlar do‘zaxning eng tuban joyida bo‘lurlar. Va ular uchun biron madadkor topa olmaysiz. (Niso surasi, 145-oyat)

Chunki munofiklar bilganlari holda inkor etadilar. Alloh buyuradi:
—   Biz kitob ato etgan kimsalar (yahudiy va nasroniylar) Uni (Muhammad payg‘ambarni) o‘z farzandlarini tanigan kabi taniydirlar. (Ya’ni o‘zlarining ilohiy Kitoblarida u haqda o‘qiganlar). Va albatta ulardan bir guruhi bilganlari holda haqiqatni berkitadilar. (Baqara surasi, 146-oyat)

—   ... bas, qachonki ularga o‘zlari bilgan narsa (Qur’on) kelganda unga kofir bo‘ldilar. Kofirlarga Allohning la’nati bo‘lg‘ay. (Baqara surasi, 89-oyat)

Yana Alloh Bal’om bin Boura qissasida buyurdi:
—   (Ey, Muhammad), ularga (yahudiylarga) bir kimsaning xabarini tilovat qiling - u kimsaga oyatlarimizni bildirgan edik. Bas, u o‘sha oyatlarimizdan chetlangach (ya’ni ularga amal qilmagach) uni shayton ergashtirib ketib, yo‘ldan ozguvchilardan bo‘lib qoldi. (A’rof surasi, 175-oyat)

Nihoyat Alloh u haqda bildirdi:
—   Bas, uning misoli xuddi bir itga o‘xshaydiki, uni haydasang ham tilini osiltirib turaveradi, yoki (o‘z holiga) qo‘ysang ham tilini osiltirib turaveradi. (A’rof surasi, 176-oyat)

Fojir-fosiq olim ham shunday. Chunki Bal’om Allohning kitobini yaxshi bilardi. Olim edi. Shunday bo‘la turib nafsoniy orzulariga ergashdi. Shunda kalb (it)ga o‘xshatildi. Oyatning aniq sharhi shunday:
—   U Allohning kitobini bilgan bo‘lsa-da, bilmagan bo‘lsa-da, ahamiyati yo‘q. U nafsoniy orzularga ergashaveradi.

Iso alayhissalom shunday deydi:
—   Yemon olim daryo og‘ziga turib qolgan va uning yo‘lini to‘sib qo‘ygan qoyaga o‘xshaydy. Na o‘zi ichadi, na ekin-tikin sug‘organi suvni qo‘yib yuboradi!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:39:07
GO’ZAL AXLOQ

Alloh, o‘zining Elchisi va sevikli bandasi Hazrati Muhammad sallallohu alayhi vasallamga sano aytib, unga ato etgan yuksak ne’matini qayd etib, aytdiki:
- Albatta, siz Ulug‘ Xulq ustidadirsiz. (Qalam surasi, 4-oyat)

Hazrati Oysha — Alloh undan rozi bo‘lsin — shunday deganlar:
—   Alloh Rasuli (s.a.v.)ning axloqi Qur’on axloqi edi.
Bir odam Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan: «GO’ZAL AXLOQ»ni so‘radi.
Rasululloh:
«(Ey Muhammad), marhamatli bo‘ling, yaxshilikka buyuring va johillardan yuz o‘giring! (A’rof surasi, 199-oyat) mazmunidagi oyatni o‘qib, so‘ng marhamat qildilar:
—   GO’ZAL AXLOQ — sen bilan qarindoshlik rishtalarini uzganlarga kengroq va rahm-shafqatliroq bo‘lishing, sendan yaxshilikni ayaganlarga yaxshilik qilishing va senga zulm o‘tkazganlarni afv etishingdir!
Yana Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilar:
—   Men - AXLOQNING ENG GO’ZALINI POYoNIGA YeTKAZISh UChUN (ya’ni eng go‘zal axloq qanday bo‘lishini amalda ko‘rsatish uchun) yuborildim.
—   Qiyomat kuni amallar tarozida tortilganda, eng og‘ir tosh bosadigani Allohdan qo‘rquv va go‘zal axloqdir.

Bir payt Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ga old tarafdan bir odam keldi. «Ey Alloxning Rasuli, din nima?» deb so‘radi. Rasululloh (s.a.v.): «GO’ZAL AXLOQ!» deb javob berdilar. So‘ngra o‘ng taraflariga o‘tib so‘radi: «Ey Allohning Rasuli, din nima?» Rasululloh: «GO’ZAL AXLOQ!» deb javob berdilar. U odam Rasulullohning so‘l tarafiga o‘tib, yana: «Ey Allohning Rasuli, din nima?» dedi. Rasululloh: «G’azablanmaslik. Tushundingmi?» deb aytdilar.

Alloh Rasuli (s.a.v.)dan so‘radilar:
—   Ey Allohning Rasuli, tolesizlik nima?
Javob berdilar:
- YoMON AXLOQDIR.
   
Bir odam Payg‘ambarimiz (s.a.v.) huzuriga kelib: Ey Allohning Rasuli, menga o‘git bergin! — dedi. Rasul (s.a.v.) buyurdi:
-   Qaerda bo‘lsang ham, Allohdan qo‘rq!
-   Yana ayting! — dedi u odam. Rasul (s.a.v.) buyurdi:
-   Yomonlikdan keyin shunday bir yaxshilik qilki, bu yaxshilik yomonlikning izini yuvib ketsin.
-   Yana ayting! — dedi u odam. Rasul (s.a.v.) buyurdi:
-   Odamlarga chiroyli muomala qil.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:40:04
Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan so‘radilar:

-   Amallarning qay birida fazilat ko‘proq? Javob berdilarki:
-   GO’ZAL AXLOQDA! Yana Rasululloh (s.a.v.) bildirdilar:
-   Allohning go‘zal axloqli qilib yaratgan hech bir bandasi jahannamga yem bo‘lmaydi.

Fuzayl ibn I’yoz hikoya qiladi:

Rasululloh (s.a.v.)ga bir kun shunday xabar berdilar:
—   Falon xotin kunduzi ro‘za tutadi, kechasi namoz o‘qiydi. Shunday bo‘lgani holda, uning axloqi yomon: qo‘shnilariga tilgi bilan azob beradi (qo‘shnilarini qarg‘ab, ko‘p xafa qiladi).

Rasululloh (s.a.v.) bildirdilarki:
—   Bu ishda xayr yo‘q, u jahannam ahlidan bo‘ladi.

Abu ad-Dardo rivoyat qiladi:

Alloh Rasuli (s.a.v.)dan eshitganman, shunday degandilar:
—   Qiyomat kuni amallar tortilganda taroziga birinchi qo‘yiladigan narsa GO’ZAL AXLOQ va JO’MARDLIKDIR.
—   Alloh iymonni yaratganda, u shunday degandi: «Allohim, meni quvvat bilan ta’minla!» Shunda Alloh uni GO’ZAL AXLOQ va JO’MARDLIK bilan ta’minlagandi.

Alloh KUFRni yaratganda, u shunday degandi: «Allohim, meni quvvat bilan ta’minla!» Shunda Alloh uni YoMON AXLOQ va XASISLIK bilan ta’minlagandi.

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shunday buyurdilar:
—   Alloh islomni o‘ziga xos din qildi. Sizning diningizga jo‘mardlik va go‘zal axlokdan boshqasi yarashmaydi. Ko‘zingazni oching. Dilingazni shu ikki xislat bilan go‘zallashtiring.

GO’ZAL AXLOQ Allohning eng buyuk ne’matidir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:41:09
Rasululloh (s.a.v.)dan so‘radilar:

—   Ey Allohning Rasuli, iymon nuqtai nazaridan mo‘minlarning qaysinisi fazilatga boyroq?

Dedilarki:
—   AXLOQAN ENG GO’ZAL BO’LGANLARI!

Yana Rasululloh (s.a.v.) buyurdilar:
—   Siz mollaringiz bilan (mol-dunyoingiz bilan) insonlarni huzur-halovatga yetkaza olmaysiz. Ularni ochiq chehra, kular yuz va GO’ZAL AXLOQ bilan huzur-halovatga yetkazasiz.

—   Sirka asalni buzganiday, YoMON AXLOQ ham amallarni buzadi.
Jarir ibn Abdulloh (sahobalardan. To‘liq ismi Jarir ibn Abdulloh al-Bajaliydir. Hz. Abu Bakr zamonida Najron valiysi edi. Hijriy 14 yilda lashkarboshi edi. Hijriy 36 yilda Hz. Alining Muoviya huzuriga Shomga yuborgan elchisi edi) rivoyat qiladi: Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilar:
—   Sen insonsan, Alloh seni go‘zal qilib yaratdi. Sen ham AXLOQINGNI GO’ZALLAShTIR!

Barro bin Ozib aytadi:

—   Rasululloh (s.a.v.) insonlarning eng go‘zal yuzlisi va eng GO’ZAL AXLOQLISI EDI.

Abu Said Badriy (sahobalardan) hikoya qiladi:

Rasululloh (s.a.v.) duo o‘qiganda shunday derdilar:
—   Allohim, meni go‘zal qilib yaratganing kabi fe’lu atvorimni ham go‘zal qil.

Abdulloh ibn Umar - Alloh undan rozi bo‘lsin — naql qiladi:
Rasululloh (s.a.v.) tez-tez duo o‘qir va shunday der edilar:
—   Allohim, men sendan tani sog‘liq, xotirjamlik va GO’ZAL AXLOQ tilayman!

Abu Hurayra — Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qiladi:
Alloh Rasuli (s.a.v.) marhamat qildilar:
—   Mo‘minning JUMARDLIGI (saxovati), bu — dini, unga yetarli bo‘lgan narsasi - GO’ZAL AXLOQI, muruvvati va aqlidir.

Usoma ibn Shurayq (sahobalardan) rivoyat qiladi:
—   A’robiylarni ko‘rdim. Rasulullohdan: «Bandasiga ato etilgan eng yaxshi xususiyat nima?» deb so‘rashayotgan ekan.

Rasul (s.a.v.):
—   GUZAL AXLOQ! — deb javob berdilar.

Yana Rasululloh (s.a.v.) marhamat qildilar:
—   Sizlarning orangizda men ko‘proq yaxshi ko‘radigan kishilarim va qiyomat quni davramga eng yaqin bo‘lajak odamlarim axloqan eng go‘zal bo‘lgan kimsalardir.

Ibn Abbos rivoyat qiladi: Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilarki: — Uch narsa yoki uch narsadan biri kimda bo‘lmasa, siz uning amallariga ahamiyat bermang:
1.   Allohga isyon qilishdan saqlaydigan TAQVO.
2.   Aqlsizlik bilan ish ko‘rayotganlarning aqlini to‘g‘ri yo‘lga sola oladigan VIQOR- SALOBAT.
3.   Insonlar bilan yaxshi chiqisha oladigan GO’ZAL AXLOQ.
Alloh Rasuli (s.a.v.) namoz boshlashidan oldin ko‘pincha shunday duo o‘qirdi:

-   Allohim, MYeNGA AXLOQNING ENG GO’ZALINI BYeR! Axloqning eng go‘zaliga faqat sen yetishtira olasan. Men mubtalo bo‘lgan narsani sen o‘zing bartaraf etmasang, hech kimsa bartaraf etolmaydi. Hammasini sen o‘zing o‘ngla, Allohim...
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:42:30
KULMOQ, YIG’LAMOQ, LIBOS

Alloh buyurdi:

Hali sizlar mana shu so‘zdan (Qur’ondan) ajablanursizlarmi? Yig‘lamasdan, g‘ofil bo‘lgan hollaringizda kulursizlarmi?! (Najm surasi, 59-61 -oyatlar)

Mufassirlar bu oyatlarni shunday sharhlaydilar: —Siz Qur’onni yolg‘on hisoblab, undan taajjublanasiz. U Allohning kitobi bo‘lgani holda, uni mazax qilasiz, undan kulasiz. U xabar bergan azoblardan qo‘rqib, qilgan gunoxlaringizga yig‘lamaysiz. Sizni g‘aflat bosgan. Qur’on sizdan nima istayotganidan xabaringiz yo‘q.

Mufassirlarning qayd etishicha, bu oyat inzol bo‘lgandan keyin Payg‘ambarimiz (s.a.v.) hech kulmaydigan bo‘ldilar, faqatgina yengil jilmayar edilar.

Ibn Umar rivoyat qiladi:

— Bir kun Rasululloh (s.a.v.) masjiddan chiqib kelayotgan edi. Chaqchaqlashib-kulishib o‘tirgan bir guruh odamlarga duch keldi. To‘xtadi. Ularga salom berdi, keyin dediki:
—   Xursandchilik, zavq va kayf-safoni chetga surib qo‘yadiganni (o‘limni) ko‘proq eslab turinglar.

Yana bir kun xuddi shunday masjiddan chiqib ketayotganlarida kulishib o‘tirgan bir jamoani ko‘rdilar. Buyurdilarki:
—   Borlig‘im qudrat qo‘lida bo‘lgan Allohga qasamki, agar men bilganlarimni bilsaydingiz, oz kulib, ko‘p yig‘lardingiz?

Xizr alayhissalom Hz. Musodan ajrashib ketayotganlarida, Muso alayhissalom ul zoti benazirga yolbordilar:
—   Menga nasihat qiling!

Xizr alayhissalom shularni aytdilar:
—   Ey Muso, xusumatda qaysarlik qilma. Zarurat bo‘lmasa, biron joyga borma. Haqiqatan taajjubli bo‘lmagan narsaga kulma.

Yanglishganlarni xatolari uchun ayblama. O’z xatolaringga yig‘la.

Payg‘ambarimiz — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin — buyurdilar:
—   Ko‘p kulma — qalbni o‘ldiradi.
—   Yoshligida kulgan — qariganda yig‘lar.
—   Boyligida kulgan — faqirligida yig‘lar.
—   Bu dunyoda kulgan — u dunyoda yig‘lar.
—   Qur’onni o‘qing va yig‘lang. Agar yig‘lamasangiz — yig‘latilasiz.

Hasan Basriy shunday deydi:

—   Hayronman u kulgan kimsalarga, bilmaslarmiki, orqalarida jahannam otashi bor! Hayronman u masrur kimsalarga, bilmaslarmiki, orqalarida o‘lim bor!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:43:35
Bir kun Hasan Basriy qahqahlab kulayotgan bir yigitga duch keldi. Unga dediki:
—   Hey o‘g‘il, Sirot ko‘prigidan o‘tdingmi, deyman?
Yigit:
-   Yo‘q! - dedi.
Hasan Basriy:
-   Jannatga kirasan deb birov qo‘lingga hujjat berdimi?
Yigit:
-   Yo‘q! Hasan Basriy:
-   Bo‘lmasa nega kulasan, iching teringga sig‘may?!
Bu hodisadan keyin bu yigitning ortiqcha kulganini ko‘rmadilar.

Ibn Abbos shunday deydi:

-   Gunohlari ko‘p bo‘la turib, kulgan odam, yig‘lab jahannamga kiradi.

Alloh yig‘lay biladigan kishilarni ulug‘lab, buyurdiki:

-   Ular yig‘lagan ko‘yi yuzlarini yerga qo‘yib sajda qilurlar va bu ularning ko‘pchiligidagi ehtiromni orttirur. (Al-Isro surasi, 109-oyat)

-   Nomai a’moli o‘rtaga qo‘yilur. Bas, gunohkorlar undagi narsalardan dahshatga tushib: «Bizlarga halokat bo‘lg‘ay, bu qandoq kitobki, na kichik va na katta (gunohni) qoldirmay, barchasini hisoblab bitib qo‘yibdi», deyishlarini ko‘rursiz. Ular qilib o‘tgan barcha amallarini hoziru nozir holda topurlar. Parvardigoringiz hech kimga zulm qilmas. (Kahf surasi, 49-oyat)

Avzoiy, bu oyatdagi «kichik, katta» so‘zlari «tabassum va qahqaha»ni bildiradi, deydi.

Rasululloh (s.a.v.) bildirdilarki: — Qiyomat kuni har bir ko‘zning yig‘lashi muqarrardir, bulardan faqatgina uch ko‘z mustasno. Bular:
1   - Allohdan qo‘rqib yig‘lagan ko‘z,
2   - Alloh harom qilgan narsalarni ko‘rganda yumilgan ko‘z,
3   - Alloh yo‘lida, Alloh uchun uxlamay, ochiq yotgan ko‘z.
Deydilarki:

Uch narsa qalbni g‘am-g‘ussa bilan to‘ldiradi:
1   - Taajjubli bo‘lmagan narsadan kulmoq,
2   - Ochiqmasdan ovqat yemoq,
3   - Keraksiz yerda so‘z sarflamoq.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.) duch kelgan libosini kiyib ketaverar, hech qachon kiyimlari ichidan a’losini izlab o‘tirmasdilar. Yashil rangdan xushlanardilar. Aksariyat kiygan liboslari oq bo‘lardi. Bu borada o‘zlari shunday der edilar.
-   Tiriklarga oq libos kiydiringiz. O’liklarni esa oq kafan bilan kafanlangiz.

Rasul alayhissalomning bir ipak choponlari bor edi. O’shani kiyardilar. Har engil (ya’ni kiyim) kiyganda o‘ng tarafdan kiyinishni boshlar va shunday duo o‘qirdilar.
-   Shu kiyim bilan avrat joylarimni o‘radim va insonlar orasida go‘zallashdim, libosni menga kiygazgan Allohga hamd bo‘lsin!

Engilni yechishda so‘l tarafdan yecha boshlardilar. Yangi bir kiyim olsalar, avvalgi kiyimlarini biror yo‘qsulga berar, so‘ngra shunday derdilar:
-   Agar bir musulmon avvalgi kiyimi bilan Alloh rizosi uchun bir musulmonni kiyintirsa, ul kimsa hayotligida ham, o‘lgandan keyin ham Allohning hifzi-himoyasida bo‘lmay qolmaydi.

Rasululloh (s.a.v.) bir bo‘yra ustida yotardilar. Ostlarida boshqa bir narsa bo‘lmas edi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:44:25
QUR’ONNING, ILMNING VA OLIMLARNING FAZILATI

Qur’onning fazilati:

Payg‘ambarimiz — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin - dedilar:
-   Kim QUR’ON TILOVAT QILSA-Yu, so‘ngra o‘zi noil bo‘lgan narsadan fazilatliroq bir narsaga kimdir birov noil bo‘ldi, deb o‘ylasa, u Allohning qudratini kamsitgan bo‘ladi.
-   Alloh nazdida — daraja jihatidan - QUR’ONDAN yaxshiroq shafoatchi yo‘q.
-   Ummatimning eng yaxshi ibodati QUR’ON O’QIMOQ (uning asoslariga amal qilmoq)dir.
-   Sizlarning orangizda QUR’ONNI O’RGANUVChI VA O’RGATUVChILAR eng yaxshi kishilardir.
-   Temir zanglagani kabi qalblar ham zanglaydi!
So‘radilar:
-   Ey Allohning Rasuli, qalblarning zangini ketkazuvchi narsa nima?
Javob berdilar:
-   QUR’ONNI O’QIMOQ va o‘limni xotirlamoq.


Fuzayl ibn I’yoz deydiki:
-   Qur’on hofizi (qori) islomning bayroqdoridir. Uning Qur’oniing haqqiga hurmat yuzasidan — o‘ynaganlar bilan o‘ynashi, g‘ofillar qatorida g‘ofil bo‘lishi va hamma surbetlarday surbet bo‘lishi to‘g‘ri emas.
-   Kim erta bilan «HAShR» SURAsining so‘nggi qismlarini o‘qisa va shu kuni vafot etsa, uning o‘limi «ShAHIDLAR MUHRI» bilan muhrlanadi. Kim kechqurun yotish oldidan bu suraning so‘nggi qismlarini o‘qisa va shu kecha vafot etsa, uning o‘limi «ShAHIDLAR MUHRI» bilan muhrlanadi.
ILMNING va OLIMLARNING FAZILATI:
—   Bu mavzuda aytilgan hadislar juda ko‘p. Jumladan, bir nechasini qayd etaylik.

Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilar:
—   Alloh kimga xayr tilasa, uni dinning faqihi qiladi va unga komillik ato etadi.
—   Olimlar payg‘ambarlarning vorislaridir. Har birimizga ma’lumki, payg‘ambarlyak rutbasidan ustun rutba va bu rutbaga voris bo‘lish sharafidan ustun sharaf yo‘q
—   Insonlarning eng fazilatlisi OLIMLARDIR. Ular jamiyatda biron narsaga ehtiyoj tug‘ilsa, bularni qondirishda foyda keltiradilar, ehtiyoj bo‘lmaganda ham ruhingizni boyitadilar.
—   Payg‘ambarlik darajasiga eng yaqin bo‘lgan insonlar OLIMLAR va MUJOHIDLARDIR. Olimlar payg‘ambarlar xabar qilgan diniy asoslarni insonlarga o‘rgatish borasida yo‘lboshchilik qiladilar. Mujohidlar payg‘ambarlar xabar qilgan diniy ruknlarni asrash uchun qilichlari bilan jihod qiladilar.
—   Butun bir qavmning o‘limi bir olimning o‘limidan kichikroq narsadir.
-   Qiyomat kuni OLIMLARNING SIYoHI shahidlarning qoni bilan tortiladi.
—   Olim oxiri jannati bo‘lmaguncha (to jannatga borib tushmaguncha) ilmga to‘ymaydi.

-   Ummatim ikki narsadan halok bo‘lishi mumkin:
1. ILMNI TARK ETIShDAN.
2. MOL YIG’IShDAN.
-   Yo OLIM BO’L, yo ilm o‘rganuvchi, yo tinglovchi, yo ilmni sevuvchi! Beshinchisi bo‘lma — mahv bo‘lursan!..
-   Ilmning ofati KIBR va MANMANLIKdir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:45:10
Hikmat ahllaridan biri deydiki:
-   Kim, BOSh BO’LISh uchun (rahbar bo‘lish uchun) ilm o‘rgansa, tavfiqni, dunyo va oxirat saodatiga erishish ne’matini qo‘ldan boy beradi. Alloh buyuradi:
-   Endi Yerda nohaq kibru havo qilib yuradigan, agar barcha oyat-mo‘jizalarni ko‘rsalar ham, ularga iymon keltirmaydigan, To‘g‘ri-Haq Io‘lni ko‘rsalar, uni yo‘l qilib olmaydigan, agar zalolati noto‘g‘ri yo‘lni ko‘rsalar, uni yo‘l qilib oladigan kimsalarni O’z oyat-mo‘‘jizalarimdan burib yuborurman (ya’ni anglab yetmaydigan qilib qo‘yurman). Bunga sabab ular Bizning oyatlarimizni yolg‘on deganlari va u oyatlardan g‘ofil bo‘lib olganlaridir. (A’rof surasi, 146-oyat)

Imom Shofe’iy shunday deydi:
-   Kim Qur’onni o‘rgansa, qadri ortadi. Kim fiqh o‘rgansa, hurmati oshadi. Kim hadis o‘rgansa, hujjati kuchli bo‘ladi. Kim hisob o‘rgansa, fikri yorqinlashadi. Kim, ajoyib narsalarni o‘rgansa, yumshoq tabiatli bo‘ladi. Kim, nafsini taqvodor qilolmasa, ilmi unga foyda bermaydi.

Hz.Hasan (Hz. Muhammad s.a.v.ning sevikli nabiralari, Hz. Ali va Hz. Fotimaning to‘ng‘ich o‘g‘li. Shialarning 12 imomidan ikkinchisidir. Hijriy 3-49 yillarda yashagan) ham shunday deydi:

-   Kimki olimlar bilan birga yurib, birga o‘tirsa, tili biyronlashadi, zehni ochiladi, zehniga o‘rnashgan narsalardan benihoya sururlanadi, bilganlaridan foydalanishda kuchli bo‘ladi, bilganlarini boshqalarga ifodalab bera oladi.

Payg‘ambarimiz bildirdilar:
-   Alloh, agar xohlasa, bandasining.zehnini ilm bilan to‘ldiradi.
-   Jaholatdan achinarliroq qashshoqlik yo‘q.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:46:26
NAMOZ VA ZAKOTNING FAZILATI

Bilib qo‘yki, Alloh zakotni Islomning poydevorlaridan biri hisoblagan va uni eng oliy ibodat bo‘lmish namozdan keyin zikr qilgan. Mana, Uning amri:
-   Namozni to‘kis ado qiling, ZAKOTNI BYeRING va ruku qilguvchilar bilan birga ruku qiling. (Baqara surasi, 43-oyat)

Rasululloh aytadi:

— Islomiyat besh asos ustiga qurilgan:
1.   Allohdan boshqa iloh yo‘qligi va Muhammad (alayhissalom) uning elchisi ekanligiga shahodat bermoq.
2.   Namoz o‘qimoq.
3.   ZAKOT BERMOQ.
4.   Ramazon ro‘zasini tutmoq.
5.   Kuchi bo‘lganda hajga ketmoq.

Benamoz va zakot bermagan gunohkorlarga jazo qattiq. Alloh buyuradi:
Bas, namozlarini «unutib» qo‘yadigan kimsalar bo‘lgan «namozxon»larga halokat bo‘lgayki, ular riyokorlik qiladigan va ro‘zg‘or buyumlarini ham (kishilardan) man qiladigan (ya’ni biron kishiga foydalari tegmaydigan) kimsalardir! (Mo’uvn surasi, 4-7-oyatlar)

Namoz mavzuida yuqorida yetarli darajada so‘zlar aytilgan. Bu yerda ko‘p tafsilotlarga berilmaymiz. Faqat shu oyatni yodlariga solamiz:

- Oltin-kumushni bosib, uni OLLOH YO’LIDA INFOQ-EHSON QILMAYDIGAN kimsalarga alamli azob «xushxabar»ini yetkazing!
U kunda (qiyomatda) o‘sha (oltin-kumushni) jahannam o‘tida qizitilib, o‘sha bilan ularning peshonalari, yonlari va ketlariga tamg‘a bosilib: «Maia bu o‘zlaringiz uchun to‘plagan narsalaringizdir. Endi to‘plab-bosgan narsalaringiz-ning mazasini totib ko‘ringlar, deyilur».
(Tavba surasi, 34-35-oyatlar)

Alloh yo‘lida infoq-ehson qilmoq - molning zakotini bermoqdir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:47:09
Zakot bermoqchi bo‘lgan vaqtda taqvodor kishilar kambag‘allarni qidirishi lozim bo‘ladi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) buyuradi:

-   Sen faqat taqvodorlarning ovqatini yegin. Sening ovqatingni ham taqvodorlar yesin.

Buning sababi shu:
—   Taqvodor yegan ovqati, olgan zakoti va sadaqa bilan taqvodorligini davom ettiradi. Shu tariqa sen ham unga qilgan ionang (hadyang) tufayli uning ibodatiga sherik bo‘lasan.

Ibn Muborak zakotning ilm ahli (olimlar)ga berili-shini xohlardi. Undan buning sababini so‘raganlarida, shunday der edi:

-   Men, payg‘ambarlik martabasidan keyin olimlar martabasi kelishini bilaman, lekin olimlar martabasidan fazilatliroq martabani bilmayman. Agar ulardan ayrimlarining qalbi tirikchilik dardi bilan mashg‘ul bo‘lsa, ilmini oshirishga vaqg topolmaydi, o‘rgatuvchilik vazifasini ham qoyillatib ado etolmaydi. Ularning vaqtlarini faqat ilmga ajratishlari uchun sharoit yaratmoq - eng katga fazilatdir.

Falokatga uchraganlar, xususan qarindosh-urug‘ va yaqin tanish-bilishlar — agar zakot oladigan darajada muhtoj bo‘lsalar - zakot berilishi lozim bo‘lgan kimsalarning birinchisi hisoblanadilar. Chunki qarindosh-urug‘ va yaqin kishilarga berilgan zakot ham sadaqa bo‘ladi, ham silai rahim!.. Silai rahimda esa, yuqorida, bu mavzu bilan aloqador bahsda yozganimizday, sanoqsiz ajr-mukofotlar bor.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:47:46
Undan tashqari, amalga riyo aralashsa, buning o‘zi bir baxtsizlikdir. Shu sababli bundan omon qolish uchun va zakot olayotgan kishini xijil holga tushirmaslik uchun zakotni yashirincha berish kerak. Alloh Rasuli buyuradilarki:
-   Yashirincha berilgan sadaqa (zakot) Allohning g‘azabini so‘ndiradi.

Hech qanday soya bo‘lmaydigan, yolg‘iz Alloh Arshining soyasigina bo‘ladigan qiyomat kunida Alloh bu soyadan yetti toifadagi kishilarni bahramand etishi bayon etilgan hadisda «o‘ng qo‘lining berganini so‘l qo‘li ko‘rmaydigan qilib yashirincha sadaqa bergan kishi» ham zikr kilingandir.
Agar sadaqani (zakotni) oshkora berishda foyda bo‘lsa — masalan o‘rnak bo‘lish kabi — u holda oshkora sadaqa berish kamchilik hisoblanmaydi. Bu yerda gap riyodan saqlanish ustida borayotir, xolos.

Berilgan sadaqani minnat qilishdan ham qochish kerak.

Shuning uchun ham Alloh buyuradi:

-   Ey mo‘minlar, molini odamlarga ko‘rsatish uchun beradigan, Allohga va oxirat kuniga ishonmaydigan kimsaga o‘xshab, bergan sadaqalaringizni minnat va ozor bilan yo‘qqa chiqarmang! (Baqara surasi, 264-oyat)

Minnat yaxshilikning ofatidir. Yaxshilik qilgan kishi, bu yaxshiligini yashirishi va unutishi kerak. Birovlar o‘ziga yaxshilik qilganda esa, bu yaxshilikni gapirib yurishi va yaxshilik qilganga tashakkur aytishi kerak. Shuning uchun ham hadisda shunday buyurilgan:

—   Insonlarga tashakkur aytmagan Allohga shukroni ne’matda bo‘lolmaydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:48:16
OTA-ONAGA YaXShILIK VA FARZANDLIK BURChI

Qon-qarindoshlarning bir-birlarida haqlari borligi to‘g‘risida avval gapirilgan edi. Qarindoshlar orasida eng yaqini ota-ona va farzandlar bo‘lganligi uchun boshqa qon-qarindoshlarga nisbatan bularning haqlari va burchlariga oid fikrlar ko‘proqdir.

Alloh Rasuli (s.a.v.) marhamat qildilarki:
—   Farzand otasining qarzini hech qanaqasiga uzolmaydi. Faqat uni qullikka tushgan holda topsa va sotib olib ozod qilsagina uning haqqini uzgan bo‘ladi.
—   Ota-onaga ehson bermoq va izzat-ikrom qilmoq, namoz o‘qish, zakot berish, ro‘za tutish, hajga-umraga borish va Alloh yo‘lida jihod qilishdan fazilatliroqdir.
—   Kimki ota-onasini mamnun etgan holda erta bilan o‘rnidan tursa, unga jannatning ikki eshigi ochiladi. Kimki, ota-onasini mamnun qilgan holda shomga kirsa ham shunday bo‘ladi. Agar birini mamnun etsa jannatning bir eshigi ochiladi. Aslo ota-onaga qarshi bormang — zulm o‘tkazgan bo‘lsalar ham, o‘tkazmagan bo‘lsalar ham... Kimki ota-onasini ranjitgan holda tong ottirsa, uning uchun jahannamning ikki eshiga ochiladi. Kimki ota-onasini ranjitgan holda kunini kech qilsa ham, shunday bo‘ladi. Agar birini ranjitsa do‘zaxning bir eshigi ochiladi. Aslo ularga qarshi bormang — zulm o‘tkazgan bo‘lsalar ham, o‘tkazmagan bo‘lsalar ham...
—   Jannatning hidi besh yuz yillik masofadan seziladi. OTA-ONASINI RANJITGAN VA SILAI RAHIM QILMAGAN (Ya’NI bir-birlari bilan qon-qarindoshlik aloqalarini uzgan) kimsa uning hidini sezmaydi.
—   Onangga, otangga, opangga, singlingga, akangga, ukangga, so‘ngra boshqa yaqin qarindoshlaringning hammasiga yaxshilik qil.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:48:52
Rivoyatga ko‘ra, Alloh Muso alayhissalomga shunday buyurdi:

—   Ey Muso, kim ota-onasiga yaxshilik qilsa, menga osiy bo‘lsa-da, uni yaxshilar zumrasiga yozaman. Kim menga itoat etsa-yu, ammo ota-onasini ranjitsa, uni osiylar zumrasida qayd etaman.

Alloh Rasuli (s.a.v.) shunday buyurdilar:
—   Bir kimsa biron narsani tasadduq qilmoqchi bo‘lgan chog‘ida, buni ota-onam uchun niyat qildim, deyishi o‘rinsizdir. Agar ota-onasi musulmonlar bo‘lsa, bergan sadaqasining ajri-mukofoti ularga ham tegadi, ayni chog‘da, ularga qancha ajr berilgan bo‘lsa, shuncha ajr hech kamaytirilmagan holda o‘ziga ham beriladi.

Molik ibn Robia (sahobalardan) hikoya qiladi:
—   Kunlardan bir kun biz Rasululloh (s.a.v.)ning yonida edik, Salama o‘g‘illari qabilasidan bir kishi keldi va: «Ey Allohning Rasuli, ota-onam o‘lgandan keyin ularga qilishim mumkin bo‘lgan biron yaxshilik bormi?» dedi. Rasululloh (s.a.v.): «Ha!» deb javob berdilar. «Ular uchun duo va istig‘for etmoq, vasiyatlarini o‘rniga qo‘ymoq, do‘stlariga izzat-ikrom ko‘rsatmoq va qarindoshlar bilan qarindoshlik rishtalarini uzmaslik».
—   Kishining otasi o‘lgandan keyin, uning do‘stlari va sevganlariga yaxshilik qilishi ham otasiga yaxshilik qilmoq jumlasidandir.
—   Farzandda onaning haqqi otaga nisbatan ikki baravar ko‘proq.
—   Onaning duosi tezroq qabul bo‘ladi. Shu gaplardan keyin, odamlar:
—   Nechun, ey Allohning Rasuli? — deb so‘radilar. Rasul (s.a.v.) dedilarki:
—   Chunki ona otaga qaraganda farzandga yaqinroq. Yaqin bo‘lganning duosi oldinroq qabul bo‘ladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:49:25
Bir kishi so‘radi:
—   Ey Allohning Rasuli, men kimga yaxshilik qilay? Rasul (s.a.v.) buyurdilar:
—   Ota-onangga yaxshilik qil. U kishi dedi:
—   Mening ota-onam yo‘q. Rasul (s.a.v.) buyurdilar:
—   Bolasiga yaxshilik qil. Sen ota-onang oldida burchli bo‘lganing kabi, bolasining oldida ham burchlisan.
—   Farzandiga yaxshilik yo‘lida yordam bergan kishiga, ya’ni unga yomon muomala qilmay, osiylikka (isyonchilikka) bosh urib ketishiga sababchi bo‘lmagan kishiga Alloh rahmat yog‘dir-sin.
—   Bolalaringizga qo‘sha-qo‘sha ehson qiling, ikki baravar ko‘proq siylang.

Anas — Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qiladi: Rasululloh (s.a.v.) buyurdilar:
—   O’g‘il bola tug‘ilganda, yettinchi kuni aqiqa qilib, qurbonlik so‘yiladi, ism qo‘yiladi, yuvib pok-pokiza qilinadi. Olti yoshiga kelganda tarbiyasiga e’tibor kuchaytiriladi. To‘qqiz yoshida yotog‘i bo‘lak qilinadi. O’n uch yoshida namozni unutsa, savalanadi. O’n olti yoshida otasi uni uylantiradi. So‘ngra qo‘lidan tutib, deydiki:
—   Seni tarbiya qildim. O’qitdim. Uylantirdim. «Dunyoda g‘am ko‘rma, oxiratda azob tortma», deb duo qilib, panohida asrashini tilab Allohga yolvoradi.
—   Otaning farzandni yaxshi tarbiya qilishi va unga yaxshi ot qo‘yishi ham farzandning ota zimmasidagi haqqi hisob-lanadi.
—   Har bir o‘g‘lon «aqiqa qurbonligi» evaziga berilgan garovdir. U tug‘ilganiga yetti kun bo‘lganda qurbonlik so‘yiladi va sochi olinadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:50:09
Abdulloh ibn Muborak huzuriga bir odam keldi. Bolasining itoatsizligidan shikoyat qildi. Ibn Muborak undan so‘radi:
—   Uni badduo qilibmiding?
—   Ha! — dedi u odam.

Ibn Muborak:
 — Uni sen yo‘ldan chiqaribsan! Bolaga mehr bilan, yumshoq muomala qilish kerak.

Aqro’ ibn Habis(a’robiy sahobalardan. Bani Tamim qabilasining 70 kishilik hay’ati raislaridan biri edi. Rasululloh s.a.v.ga uchrashgani kslgandilar. Bir qancha hadislarni rivoyat qilgan), Payg‘ambarimiz (s.a.v.) nevarasi Hz. Hasanni o‘payotganini ko‘rib, dediki:
—   Mening o‘n bolam bor. Hech birini o‘pgan emasdim. Rasululloh (s.a.v.) dedilar:
—   Marhamat qilmagan - marhamat ko‘rmaydi. Hz. Oysha — Alloh undan rozi bo‘lsin - hikoya qiladi: —Rasululloh (s.a.v.) bir kun menga: «Usomaning yuzini yuv!» dedi. Men yuva boshladim. Lekin jirkanayotgan edim. Rasululloh (s.a.v.) buni sezib, qo‘limga urdi. Usomani mendan olib, o‘zi yuvdi. So‘ngra uni sevdi. Keyinroq dediki:
—   Yaxshiyam bola (farzand) ko‘rmagan ekansan...
 (Hz. Oysha farzand ko‘rmagan edilar).

Abdullohibn Shaddod(sahobalardan. Uning nomi Ibn Abbos (106-izohga qarang) sanagan sanadlar qatorida keladi) hikoya qiladi:

—   Bir kuni Rasululloh (s.a.v.) jamoat bilan namoz o‘qiyotgan edilar. Husayn — Alloh undan rozi bo‘lsin — keldi. Rasululloh (s.a.v.) sajda qilib turganda bo‘yniga mindi. Rasululloh sajdani uzaytirdi. Uning orqasidan namoz o‘qiyotganlar, bir narsa bo‘ldi, deb o‘yladilar. Namoz bitganda: «Ey Allohning Rasuli, sajdani cho‘zdingiz. Biz bir balo bo‘ldi-yov, deb o‘yladik!» dedilar. Rasululloh (s.a.v.) shu javobni berdilar:
—   Nevaram (Husayn) meni minib oldi. Uning zavqi buzilmasin deb, sajdadan turishga shoshmadim.

Rasululloh (s.a.v.)ning bu harakatida ba’zi ibratli jihatlar bor:
1.   - Allohga yaqinlik (Chunki kishining Allohga eng yaqin bo‘lgan payti sajdada bo‘lgan chog‘idir).
2.   Bolaga shafqat va yaxshilik.
3.   Ummatiga shafqat va marhamatni o‘rgatish.

Rasululloh (s.a.v.) yana shunday buyurdi:
—   Bolaning hidi jannatning hididandir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:51:06
QO’ShNIChILIK HAQQI VA YO’QSULLARGA YoRDAM

Bilki, Islom birodarligi dunyosida qo‘shnichilik huquqi alohida o‘rin egallaydi. Musulmon qo‘shnining Islom birodarligidan tashqari, yana qo‘shnichilik haqqi ham bor. Shuning uchun ham Alloh Rasuli (s.a.v.) buyuradilar:

Qo‘shnilar uchga bo‘linadi:
1.   Bir haqqi bo‘lgan qo‘shni.
2.   Ikki haqqi bo‘lgan qo‘shni.
3.   Uch haqqi bo‘lgan qo‘shni.

Uch haqqi bo‘lgan qo‘shni musulmon va qarindosh bo‘lgan qo‘shnidir; bir - qo‘shnilik haqqi, ikki - Islom birodarligi haqqi, uch — qarindoshlik haqqi.
Ikki haqqi bo‘lgani - qarindosh bo‘lmagan musulmon qo‘shnidir. Bunisining qo‘shnilik haqqi bilan Islom birodarligi haqqi bor.

Bir haqqi bo‘lgan qo‘shni butparast qo‘shnidir. Buning faqatgina qo‘shnilik haqqi bor, xolos.

Ko‘rinib turibdiki, Rasululloh (s.a.v.), bor-yo‘g‘i qo‘shni bo‘lgani uchun, musulmon bo‘lmagan qo‘shnining haqqini ham taniganlar.

Yana Payg‘ambarimiz (s.a.v.) buyurdilar:
—   Qo‘shniga yaxshilik qil, tinch-salomat bo‘lasan.
—   Jabroil menga qo‘shnichilikka oid shu qadar ko‘p tavsiyalar berardiki, men qo‘shnini voris qilsa kerak, deb o‘ylardim.
—   Kimning Allohga va qiyomat kuniga iymoni bo‘lsa, qo‘shnisiga nisbatan izzat-ikromda bo‘lsin!
—   U qo‘shni bu qo‘shnining begunohligiga amin bo‘lmasa, bu qo‘shnining iymoni shubha ostida bo‘ladi.
—   Qiyomat kuni birinchi bo‘lib yovlashib qolgan qo‘shnilar muhokamaga qo‘yiladi.
—   Qo‘shnining itini ranjitgan bo‘lsang, qo‘shnini azoblagan bo‘lasan.
Alloh rozi bo‘lgur ibn Mas’udning huzuriga bir odam kelib dediki:
—   Mening bir qo‘shnim bor. Menga azob beradi, so‘kadi, meni behalovat qiladi:

Ibn Mas’ud shu javobni berdi:
—   Ket. Agar u sen tufayli Allohga osiylik qilayotgan bo‘lsa, sen u tufayli Atlohga itoat et.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:52:01
Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ga dedilarki:

—   Falon xotin kunduzi ro‘za tutadi, kechasi namoz o‘qiydi, ayni paytda qo‘shnilariga azob beradi.

Rasululloh (s.a.v.) bildirdilar:
—   U jahannamga tushadi.
Payg‘ambarimiz huzuriga bir odam keldi. Qo‘shnisidan shikoyat qildi.

Rasululloh (s.a.v.) unga:
—   Sabr qil! — dedilar. Yana uchinchi, to‘rtinchi marta kelganida:
—   Ashyolaringni yo‘lga chiqarib tashla! — deb buyurdilar. U odam shunday qildi. Kelib-ketuvchilar: «Senga nima bo‘ldi?» deb so‘rashar, u: «Qo‘shnim sig‘dirmay azob beryapti!» der edi, shunda ular: «Qo‘shning Allohning la’natiga uchrasin!» deya boshladilar. Bu ahvoldan noqulay bo‘lgan qo‘shni uning oldiga kirdi va: «Ashyolaringni yig‘ib ol. Allohga qasamki, endi notinch qilmayman!» dedi.

Zahariy (sahobalardan) rivoyat qiladi:
—   Payg‘ambarimiz (s.a.v.) oldiga bir odam keldi. Qo‘shnisidan shikoyat qildi. Rasululloh (s.a.v.) jarchi chaqirtirib, jome’ darvozasidan «Qirq uy qo‘shnidir! Qirq uy qo‘shnidir!» deb jar solishni amr etdi.

Zahariy derki:
—   Qirq uy qo‘shni, qirq uy qo‘shni, qirq uy qo‘shni, qirq uy qo‘shni! — deb to‘rt tomonga ishora qildilar.

Rasululloh (s.a.v.) bildirdilar:
-   Barakat va barakasizlik XOTINDA, MASKANDA va OTDA bo‘ladi. Xotinning barakati mahrining yengilligi, nikohining osonligi va axloqining go‘zalligidir (Mahriga og‘ir narsa talab qilmaydi, nikohda kelajakni o‘ylab, ishning oson ko‘chishiga qulaylik yaratadi, yana buning ustiga-ustak axloqi ham go‘zal bo‘lsa, xotin uyga qut-baraka keltiradi). Xotinning baxtsizligi aksar hollarda mahrining og‘irligi, nikohining qiyinligi va axloqining yomonligi bilan bog‘liq bo‘ladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:53:28
Maskanning barakati turar joyining kengligi va qo‘shnilarining yaxshi insonlar bo‘lishidir. Bebarakaligi turar joyining torligi va qo‘shnilarining yomon fe’l-at-vorli insonlar bo‘lishi bilan bog‘liq.

Otning barakati uning yumshoq va yaxshi gabiatli bo‘lishidir. Asov va yomon tabiatli otlar ishning barakasini qochiradi.

Qo‘shnichilik burchi faqatgina qo‘shniga azob bermaslikdan iborat emas. Qo‘shni uchun qandaydir qiyinchilikni zimmaga olish ham kerak bo‘ladi. Chunki qo‘shniga azob bermaslikning o‘zi, hali burch o‘taldi, degani emas. Buning uchun hatto ma’lum bir qiyinchilik yo noqulay ahvolga chidash ham kamlik qiladi. Chunki shu bilan birgalikda qo‘shniga yaxshi (mehr bilan) va muloyim muomala qilish, unga xayr-sadaqa qo‘lini uzatish ham kerakdir. Aytadilarki:

—   Qiyomat kuni kambag‘al qo‘shni boy qo‘shnining yoqasiga yopishadi va deydiki:
-   Ey Rabbim, o‘zing so‘ra bundan! Nechun shariatga ko‘ra menga berishi lozim bo‘lgan narsani bermadi, menga eshigini yopdi?

Bir odam uyida sichqon ko‘payganidan shikoyat qiladi. Unga: «Bir mushuk topsang bo‘larkan!» deyishadi. U o‘ziga bunday deganlarga shu javobni beradi:
-   Sichqonlar mushuk kelganini sezib qo‘shnimizning uyiga qochishlaridan va shu tariqa o‘zim xohlamagan narsani qo‘shnimga xohlaganday bir ahvolga tushib qolarmikanman, degan andishadaman.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:54:06
Quyidagilar qo‘shnichilik burchlari jumlasiga kiradi: Qo‘shni bilan uchrashganda salom bilan so‘z boshlamoq, gaplashganda gapni cho‘zmaslik, ko‘p savol bermaslik, kasal bo‘lganda ko‘rgani borish, boshiga musibat tushganda ta’ziyasida bo‘lish, uning bilan birga sabrli bo‘lish, sevinchli onlarida qutlash, uning sevinchi bilan sevinish, xatolarini ko‘rmaslikka olish, uyini josuslarcha kuzatmaslik, devoriga bir narsalar qo‘yib yoki osib g‘ashini keltirmaslik, unga tegishli joydan suv olmaslik, uyining oldiga axlat va supurindi to‘kmaslik, haqroha (o‘tish yo‘llari)ni toraytirmaslik, biron bahona bilan uyiga qaramaslik, quloqqa chalingan oilaviy sirlarini yoymaslik, keragida uning mardligiga so‘z tekkizayotganlarning so‘zini bo‘lish, o‘zi yo‘qligida uyini qo‘riqlash, unga qarshi aytilgan so‘?ga quloq solmaslik, mahramiga oid xususlarda ko‘z yummoq, xizmatchisiga qaramaslik, bolasiga shirin so‘zlar aytish, diniy va dunyoviy masalalarda bilmaganlarini irshod qilish.

Rasul alayhissalom buyurdilar:

— Bilasizmi, qo‘shnininghaqqi nima? Iona istasa iona berasiz. Yordam so‘rasa yordam berasiz Qarz so‘rasa qarz berasiz. Kambag‘allashsa ro‘zg‘origa madad berib turasiz. Xastalansa ziyoratiga borasiz. Vafot etsa janozasiga qo‘shilasiz.

Omad kulib boqsa, uni qutlang. Boshiga musibat gushsa ta’ziyasida birga bo‘ling. Undan ruxsat bo‘lmasa uyingizni uning uyidan baland qilib qurmang. Chunki uyingizni baland qilib qursangiz uning nimasigadio to‘sqinlik qilgan bo‘lasiz. Unga azob bermang. Biron meva olgan paytingizda unga ham bering. Agar bermoqchi bo‘lmasangiz, uyga olib kelganingizni ko‘rmasin. Bolangizning qo‘liga biron meva berib tashqariga chiqarib yubormangki, qo‘shnining bolasi shunday narsaga ega bo‘lmaguncha bundan o‘pkalanib yurmasin. Qozoningizda qaynatgan et hidi bilan ularni notinch qilmang. Agar keltirgan etingizdan bir parchasini unga kesib bergan bo‘lsangiz, et hidi taralashining aybi yo‘q.

Bilasizmi, qo‘shnining haqqi nima? Borlig‘im qudrat qo‘lida bo‘lgan Allohga qasamki, qo‘shni haqqini faqat Allohning marhamatiga noil bo‘lgan kimsalargina o‘tay oladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:54:49
Mujohid hikoya qiladi:

-   Bir kuni Hz. Umarning o‘g‘li Abdullohning yonida edim. o‘g‘li ham bor edi. U qo‘y so‘yib, terisini shilayotgan edi. Otasi dediki:
-   Qo‘yni so‘yib bo‘lganingdan keyin, qo‘shnilarga berishni yonimizdagi yahudiy qo‘shnidan boshla!

Abdulloh bu so‘zni o‘g‘liga bir necha marta takrorladi. Oxiri o‘g‘li: «Necha marta aytasiz, ota?» dedi. Shunda Abdulloh dediki:
-   Rasululloh (s.a.v.) ko‘shnichilik haqqida shu qadar ko‘p o‘git berardilarki, biz qo‘shnini qo‘shniga voris qiladilar, shekilli, deb o‘ylardik!
Hishom (atoqli tobeinlardan, Hasan Basriy (52-izohga qarang)ning zamondoshi, demak, II asrda yashagan) deydiki:

-   Hasan Basriy qurbonlik etidan yahudiy va nasroniylarga berilishini xatarli deb bilmasdi.

Abu Zar — Alloh undan rozi bo‘lsin - hikoya qiladp: Do‘stim Rasululloh (s.a.v.) menga vasiyat qilib, dediki:
-   Qozon qaynatgan naytingda suvini ko‘p qil, keyin ko‘shni uydagilarga qara. Ularning sanog‘iga qarab, bir miqdor ular uchun ajrat.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:55:38
MAYXO’RLIKNING KASOFATI

Alloh may haqida uch oyat inzol qildi: Birinchisi shudir:

-   Sizdan araq (ichkilik) va qimor haqida so‘raydilar. Ayting: «Bularda katta gunoh va odamlar uchun foydalar bor. Bularning gunohi foydasidan kattaroqdir». Va Sizdan nimalarni ehson qilishni so‘raydilar. «O’zingizdan ortganini», deb javob qiling! Shunday qilib, dunyo va oxirat haqida tafakkur qilishingiz uchun Alloh sizlarga O’z oyatlarini bayon etadi. (Baqara surasi, 219-oyat)

Bu oyat kelgandan keyin musulmonlarning bir qismi ichkilik ichishda davom etdi. Bir qismi esa ichishni tark etgandi. Nihoyat ba’zi birovlar mast holda ham namoz o‘qidi. Bu hol, Allohning yana bir oyatni nozil qilishiga sabab bo‘ldi:
-   Ey mo‘minlar, toki gapirayotgan gaplaringizni bilishingiz uchun mast holingizda namozga yaqin kelmanglar. Va yana safarda bo‘lmasangiz, to cho‘milmaguningizcha junub holingizda (namozga yaqin kelmang). Agar betob yo safarda bo‘lsangizlar, yoki birontangiz hojatxonadan chiqqan bo‘lsangiz, yoxud xotinlaringiz bilan yaqinlashgan bo‘lsangiz va suv topa olmasangiz pokiza tuproq bilan tayammum qilib, yuz va qo‘llaringizga surtinglar. Albatta, Alloh afv etuvchi va mag‘firatli bo‘lgan zotdir (Niso surasi, 43-oyat).
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:56:43
Bu oyat kelgandan keyin musulmonlarning yana bir qismi ichkilikni tark etdi. Lekin hanuz ichuvchilar bor edi. Bir kun Hz. Umar ham bo‘lgan bir ziyofatda ichkiliklar ichildi. Ko‘pchilik sarxush bo‘ldi. Bu mayxo‘rlik sababli yuzaga kelgan janjalda Hz. Umar Abdurrahmon ibn Afvning boshini yordi. Bu xabar Rasululloh (s.a.v.)ga kelganda juda qattiq o‘pkalandi. Shu ondayoq sakrab turib, ziyofat bo‘lgan uyga keldi. Qo‘lida bir narsa bor edi. Ko‘tarib turib, Hz. Umarga otdi. Hz. Umar: «Allohning va Rasulining g‘azabidan Allohga sig‘inaman!» dedi. Shundan keyin Alloh mana bu oyatlarni inzol qildi:

Ey mo‘minlar, aroq, qimor, butlar (ya’ni ularga sig‘inish) va cho‘plar (ya’ni cho‘plar bilan folbinlik qilish) shayton amalidan bo‘lgan harom ishdir. Bas, najot topishingiz uchun ularning har biridan uzoq bo‘lingiz!

Ichkilik, qimor sababli shayton o‘rtalaringizga bug‘zu adovat solishni hamda sizlarni Allohni zikr qilishdan va namoz o‘qishdan to‘sishni istaydi, xolos! Endi to‘xtarsizlar!?

Allohga itoat qilingiz, Payg‘ambar (s.a.v.)ga bo‘yinsuningiz va (haromdan) ehtiyot bo‘lingiz! Agar (itoatdan) bosh tortsangiz, bilingizki, Payg‘ambarimiz (s.a.v.) zimmasida faqat (bizning hukmlarimizni (ochiq-ravshan) qilib yetkazish bor, xolos. (Moida surasi, 90-92-oyatlar)

Shundan keyin Hz. Umar:
—   Nukta qo‘ydik, nuqta qo‘ydik, tamom!.. — dedi.
Sarxush qiluvchi ichimliklarning zararligiga doir hadis: Payg‘ambarimiz (s.a.v.) aytdilar:

—   Rabbim menga shirkni ta’qiqlagandan keyin, yana dastlab man’ etgan narsasi —  erkaklarning ichkilik ichib, janjal ko‘tarishidir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:58:10
Ibn Abid-dunyo (to‘liq ismi Abdulloh ibn Abid-Dunyo,muhaddislardan. Yashagan yillari h. 208-281) hikoya qiladi:

—   Bir mayxo‘rni ko‘rdim, kichik tahorat olayotganday, qo‘lini may bilan yuvib, shunday der edi:

—   Hamd bo‘lsin Allohgaki, Islomiyatni nur qildi, suvni tozalovchi modda qildi.

Islomiyatdan avval, Abbos ibn Mirdos(musulmonlikni qiyinlik bilan qabul qilgan ansorlardan. O’zi xalqmuhabbatini qozongan shoirlardan edi. Keyinchalik nafaqat islomni qabul qilgan, shuningdsk, islomning kuchli tashviqotchisiga aylangandi)dan so‘raganlar:
—   Nechun ichkilik ichmaysan?

U shunday javob bergan:

—   Men aqlimni nazoratdan chiqaruvchi narsani o‘z qo‘lim bilan olib, ichimni bulg‘amayman. Ertalab qabilamning muhtaram bir xojasi bo‘lib turib, kechqurun ahmoq bir qabiladosh bo‘lib yotishni istamayman.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 14:59:56
Bayhaqiy qayd etadi va Hz. Umarning o‘g‘lidan rivoyat qiladi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilarki:

—   Yomonliklarning onasidan (mast qiluvchi ichkilikdan) qochingiz. Sizdan avvalgi qavmlar ichida bir odam bor edi. Hech kimga qo‘shilmay o‘z go‘shasida Allohga ibodat qilardi. Bir xotin unga azob berish maqsadida ketiga tushdi. Bir xizmatchisini yuborib, «Bizga sizning guvohligingiz kerak!» degan bahona bilan uni chaqirtirdi. U kelib xotinning uyiga kirishi bilan, xotin eshikni qulflab oldi. Yonida bir o‘g‘il bola hamda bir tovoq ichkilik bor edi. Xotin dediki:

—   Biz seni bu yerga guvohlik uchun chaqirmadik, shu bolani o‘ldirib, men bilan aloqa qilishing yoki shu ichkilikdan ichishing uchun chaqirdik. Agar shu shartlardan birini qabul qilmasang, senga bo‘hton yog‘diraman!..

O’ odam o‘ylab qoldi. Qutulishning yo‘lini topolmadi. «Menga sopol kosadagi ichkilikni bera qoling!» - dedi. Xotin berdi. Keyin yana bir kosa istadi. Va nihoyat, ichkilikning ta’siri bilan xotin ila aloqada bo‘ldi. Keyin bolani ham o‘ldirdi.   

Ey ummatim va ashoblarim! Ichkilikdan tiyiling. Allohga qasamki, bir insonning qalbida ichkilik va iymon kurashadi. Biri ikkinchisini, albatta, siqib chiqaradi.

Imom Ahmad va ibn Hibbon o‘z sahihlarida qayd qilib, ibn Umardan rivoyat qiladilar:

Ibn Umar eshitganiga ko‘ra, Rasululloh (s.a.v.) shunday degan ekanlar:

Odam alayhissalom Yer yuziga otilgan paytlarida malaklar dedi:

-   Ey Rabbimiz, u yerga (Yer yuziga) fasod qiladigan va qon to‘kadigan bir zotni qo‘yasanmi? Seni tasbih va taqdis etganlar bir edik-ku?!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:00:47
Alloh buyurdi:
-   Men sizning bilmaganingizni bilaman!
Malaklar dedi:

-   Ey Rabbimiz, biz senga odamzoddan ko‘ra ko‘proq itoatlimiz!
Alloh malaklarga dedi:

-   Ikki malakni keltiring. Qanday amal qilishlarini ko‘raylik!
Malaklar Horut va Morut degan malaklarni tanladilar. Alloh ularga amr etdi:
-   Yer yuziga ining!
Indilar.

Allohning qudrati bilan bir gul ularga eng go‘zal bir xotin suratida ko‘rsatildi. Ular u xotin yoniga keldilar. O’zlariga taslim bo‘lishinn so‘radilar. Xotin rad etdi. Faqat Allohga sherik qo‘shishni bildiradigan bir so‘z aytsalar taslim bo‘lajagini aytdi. Malaklar buni qabul etmadilar va: «Biz aslo Allohga sherik qo‘shmaymiz!» dedilar. Xotin chiqdi-ketdi. Keyin yana keldi. Yonida yetaklab olgan bir bolasi ham bor edi. Ular xotinni ko‘rganda takroran o‘sha xohishlarini aytishdi. Xotin faqat shu bolani qatl etganlari taqdirda aytganlari bo‘lishi mumkinligini bildirdi. Ular: «Biz aslo bunday ish qilolmaymiz!» deyishdi. Xotin yana ketdi. So‘ngra yana qaytib keldi. Bu safar qo‘lida bir chamchak (tutqichli yog‘och ko‘zacha) ichkilik bor edi. Ular o‘sha istakni takrorlashganida: «Manavini ichsangiz, bir gap bo‘lar!» dedi. Ular uni ichdilar. Keyin esa xotin bilan aloqa ham qildular, bolani ham o‘ldirdilar. Nihoyat xayrlashayotgan chog‘larida xotin ularga shunday dedi:

—Men ilgari aytganimda qilmagan ishlaringizning hammasini ichkilik ichgandan keyin qildingiz!

Horut bilan Morut bu qilg‘iliklarining jazosini bu dunyoda yo oxiratda tortishlari mumkinligini, bulardan birini tanlash ixtiyori ulardaligini aytishganida, ular jazoni shu dunyoda tortishni ixtiyor qildilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:02:12
PAYG’AMBARIMIZNING ME’ROJI

Buxoriy qayd etadi va Molik ibn So’so’ (sahoba. Payg‘ambarimiz s.a.v. bu zotni Haybarga g‘ayrimuslimlardan soliqyig‘uvchi qilibtayinlagandilar. Imom Buxoriy o‘z «Sahih»larida bu kishining Payg‘ambarimiz (s.a.v.) haqidagi ikki hadisini keltirganlar) rivoyat qiladi:

Rasululloh - Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin —me’rojdan xabar berdilar:
— Bir vaqt men Ka’bada uxlab yotgandim. Birov (Jabroil) keldi.

Ko‘kragimni tomog‘imga qadar yordi. Qalbimni chiqardi. Iymon to‘la oltin jom keltirdi. Qalbimni yuvib top-toza kildi. Iymonu hikmat bilan to‘ldirdi. Keyin ko‘kragim yopildi va shu ondayoq tuzaldi. Keyin xachirdan kichik, eshakdan katta oppoq bir hayvon (buroq) olib kelishdi. Ko‘ziga ko‘ringan joyga bir sakrashda yetar edi. Unga mindim. Keyin Jabroil meni bu dunyo osmoniga (osmonlarning birinchi qavatiga) olib chiqdi. Darvozasini taqillatdi. Darvoza poyloqchisi: «Kim bu?» dedi. Jabroil: «Menman» dedi. Poyloqchi: «Yoningdagi kim?» deb so‘radi. Jabroil: «Yonimdagi Muhammad!» dedi. U: «Me’rojga chiqishga keldinglarmi?» deya so‘rdi. Jabroil: «Ha!» deya javob berdi. Poyloqchi: «Marhabo, ey aziz mehmon! Xush kelibsiz, qadamingizga hasanot!» deb darvozani ochdi. Osmonning birinchi qavatida Odam alayhissalomni ko‘rdim. Jabroil menga: «Bul zot sening bobokaloning Odam alayhissalom bo‘ladi. Salom ber!» dedi. Men salom berdim. Odam alayhissalom ham: «Marhabo, ey yaxshi o‘g‘il, yaxshi payg‘ambar!» deb javob qaytardi.

Keyin Jabroil meni osmonning ikkinchi qavatiga olib chiqdi. Darvozani taqillatdi. Poyloqchi: «Kim u?» - deb so‘radi. Jabroil: «Jabroilman!» dedi. «Yoningdagi kim?» deb so‘radi. «Muhammad!» dedi.

Poyloqchi «Me’rojga chiqishga buyruq olganmi?» dedi. Jabroil: «Ha!» degandan so‘ng, u ham darvozani ochib, «Marhabb! Xush kelibsiz!» dedi. Ichkari kirishimiz bilan ikki xolavachcha - Yahyo bilan Isoga duch keldik. Jabroil: «Bular Yahyo bilan Iso! Salom ber!» dedi menga. Salom berdim. Ular ham alik olib: «Marhabo, ey yaxshi birodar, qutli payg‘ambar!» deyishdi. Keyin Jabroil meni Osmonning uchinchi qavatiga olib chiqib, darvozasini taqillatdi. Poyloqchi: «Kim u?» deganida «Jabroilman!» dedi. «Yoningizdagi kim?» deganda, «Muhammad!» dedi. «Me’rojga chiqishga amr bo‘lganmi?» deganda, «Ha!» deb javob berdi. Poyloqchi darvozani ochib: «Marhabo! Xush kelibsiz!» dedi. Bu yerda Yusufni ko‘rdim. Jabroil ham: «Bu Yusuf bo‘ladi! Salom ber!» dedi. Salom berdim.

Alik olib: «Marhabo, ey yaxshi payg‘ambar!» dedi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:03:19
Jabroil bilan to‘rtinchi osmonning darvozasiga keldik.

Poyloqchi: — Kim u? Jabroil: - Jabroilman. Poyloqchi: — Yeningizdagi kim? Jabroil: - Muhammad!

Poyloqchi: — Me’rojga chiqishiga amr bo‘lganmi? Jabroil: — Ha!
Poyloqchi: — Xush kelibsiz! Marhabo! Ichkarida bir zotga duch keldik. Jabroil: «Bu, Idris! Salom ber!» dedi. Salom berdim. Idris alik oldi va: «Marhabo, ey birodar, marhabo, ey yaxshi payg‘ambar!» dedi.
Jabroil meni beshinchi osmonga olib chiqib, darvozasini taqillatdi. Bu yerda ham xuddi o‘sha savol-javoblar bo‘lib o‘tgandan keyin darvoza ochildi. Bu yerda Horunni ko‘rdik, Jabroil, «Bu, Horun! Salom ber!» dedi. Salom berdim. Horun alik olib: «Marhabo, ey birodar, marhabo, ey yaxshi payg‘ambar!» dedi.

Keyin xuddi shu tarzda oltinchi osmonga kirdik. Jabroil: «Bu Muso! Salom ber!» dedi. Salom berdim. Alik oldi va: «Marhabo, ey birodar! Marhabo, ey go‘zal payg‘ambar!» dedi. Men ketayotganimda esa, yig‘lay boshladi. «Nega yig‘laysiz?» deyilganda: «Mendan keyin kelgan payg‘ambarning ummatidan jannatga ko‘proq kishi kiradi, men o‘z ummatimga achinyapman!» deya javob berdi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:03:59
Jabroil meni yettinchi osmonga olib chiqib, darvozasini taqillatdi. Poyloqchining: «Kim u?» degan savoliga «Jabroilman» deb javob bergandan keyin, mening Muhammadligimni va me’rojga chiqish uchun menga amr borligini aytdi. Darvoza poyloqchisi: «Marhabo! Xush kelibsiz» dedi. Ichkari kirdik. Jabroil: «Bu Ibrohim! Salom ber!» deb bir kishini menga ko‘rsatdi. Men salom berdim. Alik oldi va: «Marhabo, ey go‘zal o‘g‘lon, yaxshi payg‘ambar!» dedi. So‘ngra Alloh taolodan o‘zga zot nomini ham bilmaydigan bundan ham balandroq osmonga ko‘tarildik va Sidrat ul-Muntaho degan joyga yetib bordik. U yerlar menga ko‘rsatildi. Sidra (arab gilosi) degan daraxtning Nabik degan mevalari Hajar (Ajar) o‘lkasining xurmachalariga o‘xshardi. Yaproqlari fil qulog‘iday kelardi. Jabroil: «Bu yer Sidra!» dedi. Sidrada ikkitasi maxfiy, ikkitasi ochiq holda bo‘lgan to‘rt daryo oqib yotardi. Jabroildan: «Bular qanday daryolar!» deb so‘radim. «Maxfiy, ya’ni yer ostida oqayotgan ikki daryo jannatga oiddir. Tashqarida oqib yotgan mana bu ikki daryo esa, Nil va Firot daryolarining boshidir!» dedi. Keyin menga Bayti Ma’mur ko‘rsatildi. Har kun yetmish ming malak (farishta) bu yerni ziyorat qilib kezib yurar ekan. Bu orada sharbat, sut, bol kosalari keltirildi. Men darrov sutni oldim. Jabroil:

— To‘g‘ri qilding, - dedi. — Sen va ummating yaratilganda loyingiz sutga qorilgan. Sutni olganing to‘g‘ri bo‘ldi. Agar sharbatni olganingda, ummating yo‘ldan adashardi!

Alloh menga va ummatimga bir kecha-kunduz uchun ellik vaqg namoz o‘qishni farz qildi. Men qaytishda Muso alayhissalomning oldilariga bordim. «Rabbingiz qanday vazifa yukladi?» deb so‘radi. «Bir kecha-kunduzda ellik vaqt namoz o‘qimoqni buyurdi» dedim. «Ummating bunga chidamaydi. Men insonlarni o‘rganganman. Yahudiylarning axloqsizlik-larini bartaraf qilish uchun ko‘p harakat qilganman. Insonlarda chidam yo‘q. Rabbingga qaytib bor. Bul vazifani kamaytirishini iltimos qil! Qaytdim. Vazifani yengillatishini so‘rab duo qildim. Alloh o‘n vaqt namozni kamaytirdi. Musoga kelib voqeani aytib berdim. U yana qaytib borishimni va yana kamaytirishni so‘rashimni aytdi. Shunday qildim. Yana o‘n vaqt kamaytirildi. Yana bor, dedi. Bor-dim. Yana o‘nta kamaytirildi. Yana bordim. Yana o‘nta tushirildi. O’n vaqt qoldi. Musoga kelsam, U, yana bormasam bo‘lmasligini aytdi. Yana bordim. Besh vaqt tag‘in tushirildi. Musoga kelib uchraganimda, u, «Men yahudiylardan bila-man, odamlar besh vaqt namozga ham chidamaydi. Tag‘in kamaytirishni so‘ra!» dedi. Men: «Rabbimdan uyalaman. Besh vaqt namozga roziman. Qabul etdim!» dedim.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:06:42
Men asta-sekin yo‘lga tusharkanman, shunday bir nido keldi:

- Ey Muhammad, men, besh vaqt namozning farzlarini ayirib, qayd qilib qo‘ydim. Bandalarimning yukini yengillatdim. Bu besh vaqt namoz uchun ellik vaqt namozning savobini beraman!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:07:32
JUMANING FAZILATLARI

Juma ulug‘ kundir. Alloh shu kun bilan Islomiyatga mahobat ato etgan, musulmonlarga alohida ajr ajratib qo‘ygan. Alloh buyuradi:
- Ey mo‘minlar, qachon juma kunidagi namozga chorlansa (ya’ni azon aytilsa), darhol Allohning zikriga boringlar va oldi-sotdini tark qilinglar! Agar bilsangiz, bu o‘zingiz uchun yaxshiroqdir. (Juma surasi, 9-oyat)

Alloh bu oyati bilan juma kuni namoz uchun azon aytilgan ondan e’tiboran dunyoviy ishlar bilan mashg‘ul bo‘lishni va juma namoziga borishga xalaqit beradigan har narsani harom qildi.

Rasululloh - Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin — buyurdilar:
—   Shubhasiz, Alloh shu bugun shu joyda sizga jumani farz qildi.
—   Kim uzrsiz uch jumaga bormasa, Alloh uning qalbini muhrlay boshlaydi.

—   Juma kuni qadimgi zamonda kitob ahliga (yahudiylar, nasroniylarga) berilgan edi. Lekin ular u vaqt ixtilofiga tushdilar. Shunda ulardan bu kun qaytarib olindi. Alloh uni bizga hadya etdi. Alloh uni bizning ummat uchun saqladi va bizga bayram qilib berdi. Va biz insonlarning eng a’losi bo‘ldik. Kitob ahli bizga tobe bo‘ldi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:08:10
Anas ibn Molik - Alloh undan rozi bo‘lsin - rivoyat qiladi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilar:

—   Mening oldimga Jabroil alayhissalom keldi. Qo‘lida oppoq bir oyna bor edi. «Bu — juma. Rabbing uni — senga va ummatingga bayram bo‘lsin deb — senga farz qildi!» dedi. «Bizga undan nima foyda chiqadi!» dedim. Dediki:

—   Jumada siz uchun xayrli bir soat bor, kim u soatda xayrli bir narsa istasa, Alloh uni albatta beradi. Yoki bir gunohdan saqlanish uchun Allohga sig‘insa, Alloh uni saqlaydi. Bizningcha, u — qunlarning eng ulug‘idir. Biz oxiratda yavmul-mazid deymiz uni. (yavmul-mazid — ortig‘i bilan quvonch berilgan kun, demakdir).

— Tepasida quyosh tug‘ilgan eng xayrli kun juma kunidir. Odam alayhissalom shu kunda yaratilgan. Shu kunda jannatga qo‘yilgan. Shu kunda yer yuziga indirilgan. Shu kunda tavbasi qabul bo‘lgan. Shu kunda vafot etgan. Qiyomat kuni ham shu kunda sodir bo‘ladi. Allohning nazdida bu kun yavmul-maziddir. Ko‘kdaga farishtalar ham bu kunni shu nom bilan aytadilar. Allohning jamoli tomosha qilinadigan kun ham shu kundir.

—   Alloh juma kuni olti yuz ming kishini jahannamdan ozod qiladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:09:07
Anas ibn Molik — Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qiladi:

Aaloh Rasuli (s.a.v.) dedilar:
—   Juma omon bo‘lsa, boshqa kunlar omon bo‘ladi.

Yana Rasululloh (s.a.v.) buyurdilar:
—   Jahannamning olovi har kun zavoldan oldin istivo vaqtida (kun-tunning o‘rtasida, barobarlik onida) bir gurillatiladi. Juma namozidan tashqarida bu paytda namoz o‘qimang. Chunki juma kunining boshdan-oyog‘i batamom namozdir. Jahannam olovi juma kunida gurillatilmaydi.

Kab deydiki:
—   Alloh shaharlardan Makkani, oylardan Ramazonni, kunlardan jumani, kechalardan Laylat-ul-Qadrni ko‘proq fazilatli qildi.

Deydilarki:
—   Juma kuni qushlar ham, hasharot ham bir-birlari bilan uchrashganda salomlashib shunday deyisharmish:
—   Salom, salom, solih kun!

Rasululloh (s.a.v.) shunday buyurdilar:

—   Juma kuni kechasi o‘lgan kishiga (mo‘minga) Alloh shahid savobini yozadi. Uni qabr mojarosidan asraydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:10:04
XOTINNING ERIDAGI HAQQI

Xotinlarning erlarida haqlari juda ko‘p. Erkaklar ularga nisbatan g‘oyat yaxshi fe’l-atvorli bo‘lishlari; xotinlarning yaratilish jihatidan erkaklarga nisbatan zaifroqligini nazarda tutib, marhamat qilib, ularning bergan azoblariga chidashlari shunday haqlar jumlasidandir. Alloh buyuradi:

Ey mo‘minlar, xotinlarga zo‘rlik bilan voris bo‘lishingiz halol emas. Agar ochiq buzuqlik qilgan bo‘lmasalar bergan mahrlaringizning bir qismini qo‘lga kiritish uchun ularni ezmang. ULARGA YaXShI MUOMALA QILINGLAR. Agar ularni yomon ko‘rsangiz ham, sabr qiling, sizlar yomon ko‘rgan narsada Alloh ko‘p yaxshiliklarni qilib qo‘ygan bo‘lishi mumkin. (Niso surasi, 19-oyat)

Yana Alloh ularning haqini hurmat qilish to‘g‘risida buyurdi:

-   Birga yashaganingiz va ular sizdan halol ta’minot olganlaridan keyin qanday qilib uni (ya’ni mahrni) qaytarib olasiz?! (Niso surasi, 21-oyat)

-   Allohga bandalik qilinglar va Unga hech narsani sherik qilmanglar. Ota-onangizga hamda qarindosh-urug‘, yetim va miskinlarga, yaqin qo‘shniga va uzoq qo‘shniga YoNINGIZDAGI HAMROHINGIZGA, yo‘lovchi musofirga va qo‘llaringizdagi qullaringizga YaXShILIK QILINGIZ! Alloh mutakabbir va maqganchoq bo‘lgan kimsalarni sevmaydi. (Niso surasi, 36-oyat)

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) vido xutbalarida uch narsadan bahs etdilar. So‘zlab turib yig‘lar, yig‘labturib so‘zlar ekanlar, tillari titrab, ovozlari bo‘g‘ildi. O’shanda shunday dedilar:

— Namoz, namoz, namozingizga diqqat qiling, hech beparvolik qilmang!..
O’z qo‘lingiz ostidagilarga (qullar, xizmatchilar,-ishchilarga) kuchlari yetmaydigan vazifalarni yuklamang.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:10:44
XOTINLARning haqlarini hurmat qilinglar, men bu xususda Allohdan qo‘rqishinglarni tavsiya etaman. Xotinlarning haqqi masalasida Allohdan qo‘rqinglar! Zero, ular sizning yordamchilaringiz va sizning madadingizga muhtojdirlar. Ular SIZGA OLLOHNING OMONATIDIRLAR. Allohning roziligi bilan ularning har narsasi sizlarga halod qilindi.

Yana Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilar:

—   Qaysi erkak xotinining qiliqlariga chidasa va sabr qilsa, Alloh unga, Ayyub alayhissalomning balolarga sabri natijasida bergan ajrini ato etadi.

—   Qaysi xotin erining injiqliklariga chidasa va sabr qilsa, Alloh unga Fir’avnning xotini Osiyoga bergan savobidan ato etadi.
Xotin bilan yaxshi yashash, faqatgina unga azob bermas-likdan iborat emas. Undan keladigan har qanaqa azoblarga chidash, u achchiqlanganda unga muloyim muomala qilishi ham lozim. Masalan, Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning xotinlari ba’zan gap qaytarib, unga qo‘pol muomalada bo‘lishardi. Rasululloh (s.a.v.) bunday paytlarda ularga o‘zlarini bosib, yaxshi so‘zlar aytib muloyim muomala qilardilar. Bir kun Hz. Umarning xotini gap qaytarib, yomon muomala qilganda, Hz. Umar unga: «Menga gap qaytarib, qo‘pollik qilishga uyalmaysanmi?» dedi. Xotini: «Rasululloh (s.a.v.) sendan yaxshiroq bo‘lgani holda, uning xotinlari (bizning qizimiz Hafsa ham) unga bemalol gap qaytarishadi!» deya javob berdi. Hz. Umar esa shunday dedi:

-   Agar Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ga gap qaytarayotgan bo‘lsa, Hafsa xato qilibdi.

Keyinchalik Hz. Umar Payg‘ambar (s.a.v.)ga gap qaytarayotgani uchun qizi Hafsaga tanbeh berib, shunday degandi:

—   Sen Abu Bakrning qizi (Oysha)ga qarab, unga taqlid qilib, Payg‘ambarga gap qaytarma. U Rasululloh (s.a.v.)ning sevgilisi, bildingmi?
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:11:24
Bir martasida Rasululloh (s.a.v.) bilan zavjai muhtaramalari Hz. Oysha o‘rtasida gap qochdi. Nizoni bir yoqlik qilish uchun qozilikka Hz. Abu Bakrni chaqirib kelishdi. U nima gapligini so‘raganda, Payg‘ambarimiz (s.a.v.), Hz. Oyshaga: «Gapir, yo men gapiraymi?!» dedilar. Hz. Oysha esa: «Siz gapiring, lekin to‘g‘risini ayting!» dedi. Shu so‘zni aytishi bilan Hz. Abu Bakr qiziga bir shapaloqurib, og‘zi-burnini qonatdi.
~ Hoy tiling kesilgur! Birda-yarim yolg‘on gapiribdimi? — dedi unga.
Hz. Oysha, Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning orqasiga qochib o‘tirdi.

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) qaynotasi Abu Bakrga tashbeh berib dediki:
—   Biz bunday qilishingizni istamasdik!

Anas ibn Molik — Alloh undan rozi bo‘lsin — deydiki:
-   Alloh Rasuli (s.a.v.) xotinlaru bolalarga eng rahm-shafqatli inson edi.

Xotin kishi eridan o‘zi bilan hazillashib-kulishib o‘tirishini talab qilishi ham, uning haqlari jumlasidandir. Zero, xotinlarning bunday narsadan ko‘ngli ko‘tariladi. Rasul alayhissalom, xotinlarining aqli va madaniy saviyasiga tushib, ular bilan hazillashar, o‘ynashib-kulishar edi. Hatto, bir rivoyatga ko‘ra, Hz. Oysha bilan yugurishda musobaqa o‘ynar, goh unisi bunisini, goh bunisi unisini quvib o‘tib ketardi.

Xotinlarga izzat-ikrom ko‘rsatishda Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan o‘tadigan kishi yo‘q edi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:12:06
Hz. Oysha hikoya qiladi:

— Bir marta muharram oyining Ashuro kuni tashqaridan suron ovozlari eshitildi. Habashlar va boshqa insonlar guruh-guruh bo‘lib shovqin ko‘tarib o‘ynashayotgan edi. Rasululloh (s.a.v.) menga: «Ularning o‘yinlarini tomosha qilging kelyaptimi?» dedilar. «Ha!» dedim. Rasululloh (s.a.v.) eshik oldiga kelib to‘xtadilar. Bir qo‘llarini kesakiga tiradilar. Boshqa qo‘llari bilan meni tortdilar. Men iyagimni qo‘llari ustiga qo‘ydim. Habashlar o‘ynar, men Rasululloh (s.a.v.)ning qo‘llariga iyagimni qo‘ygancha, eshikdan o‘yinni tomosha qilardim. Bir muncha vaqt shu holda tomosha qilib turganimizdan keyin, «Yetar endi!» dedilar. Men «Yana bir oz ko‘raylik!» dedim. «Yetadi, ey Oysha!» dedilar. «Ha, mayli!» dedim men. Rasululloh (s.a.v.) o‘yinchilarga imo qildilar. Ular -ham o‘yinni bas qilib, uzoqlashdilar. Shu kuni Rasululloh (s.a.v.) shunday deb buyurdilar:

—   Iymon jihatidan mo‘minlarning eng komili oila a’zolariga eng ko‘p chiroyli muomala qiluvchi kishilar bo‘ladi.

Yana bir safar Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilar:
—   Eng yaxshi odamlar xotiniga yaxshi munosabatda bo‘ladi. Sizlarning orangizda men ham xotiniga yaxshilardan biriman.

Hz. Umar — tabiatan qo‘polroq muomalali bo‘lsalar ham - derdilarki:
—   Kishi oilasi bilan boladay muomala qilishi kerak. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bir tul xotinga uylangan Jobirga dediki:

—   Bokira qizga uylansayding... u bilan hazillashib, o‘ynashib o‘tirarding, u ham sen bilan o‘ynagisi kelaverardi!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:12:37
Erkak xotinga muloyim va chiroyli xulqlar bilan muomala qilishda salobatli bo‘lishi va obro‘yini yo‘qotmasligi ham xotinning erdan talab qilishi mumkin bo‘lgan haqlari jumlasiga kiradi. Chunki er xotini oldida obro‘yini yo‘qotsa, xotin havoyi nafsiga berila boshlaydi. Shu tariqa xotinning axloqi izdan chiqadi. Erni mensimay qo‘yadi. Ana shuning uchun ham erkak xotiniga nisbatan xushmuomalada muvozanatni yo‘qotmasligi, uning oldida o‘z g‘ururi va savlatini saqlab turishi kerak. Xotinining har bir g‘ayriaxloqiy qadamini darhol tergovga olishi, xatti-harakatlari va fe’l-atvoridagi nuqsonlarni tez bartaraf etib, uni to‘g‘ri yo‘lga burib yuborishi, shariatga va insoniylikka zid holni ko‘rsa, hech ikkilanmay, unga qarshi qat’iy kurashishi kerak.

Hasan Basriy deydiki:
—   Xotinining nafsoniy orzulariga bo‘ysungan har bir erkakni Alloh jahannam otashiga otmay qo‘ymaydi.

Hz. Umar esa shunday deydi:
—   Xotinlarga itoat etmang. Ularga qarshilik qilib turmasangiz uydan baraka ketadi.

Rasul alayhissalom buyurdilar:
—   Xotinga qul bo‘lganni yuztuban sudrash ham oz!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:13:37
Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning bunday buyurganlarining sababi quyidagicha:

—   Xotinining nafsoniy orzulariga itoat etgan erkak uning quli demakdir. Chindan ham bunday erkak la’natga loyikdir. Chunki Alloh uni xotinga hokim qilib yaratgan. Va hokim qilgan. U esa xotinining nafsoniy orzulariga itoat etib, uning amriga kirish bilan Allohning hukmiga ters borgan, shu tariqa shaytonga itoat etgan bo‘ladi. Shuning uchun Alloh shaytondan hikoya qila turib, shunday deb buyuradi:

—   Alloh uni (shaytonni) la’natladi. (Shunda) u dedi: «Qasamki, bandalarning orasidan o‘zimga tegishli nasibani, albatta, olaman. Va ularni yo‘ldan ozdiraman, xom-xayollarga mubtalo qilaman, buyursam ular chorvalarining quloqlarini kesadilar, buyursam Alloh yaratgan narsalarni o‘zgartirib-buzadilar». Kimki Allohni qo‘yib, shaytonni do‘st tutsa, bas, u ochiqdan-ochiq ziyon qilibdi. (Niso surasi, 118-119-oyatlar)

Erkakning haqi Allohga tobe bo‘lmoqdan iborat. Uning xotinga tobe bo‘lishi taqiqlangan. Alloh, «Erkaklar xotinlari ustida rahbardirlar!» (Yusuf surasi) deb buyurgan.

Yana Alloh erkakni xotinga xoja, deb nomladi. Mana, U buyuradi:
Eshik oldida xotinning xojasiga yo‘liqib qolishdi. (Yusuf surasi, 25-oyat)

Modomiki ahvol shunday ekan, xotiniga itoat etgan, uning nafsoniy orzulariga bo‘yin eggan erkak, aslida, Allohning ne’matini inkor etgan va uning hukmining teskarisini qilgan bo‘ladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:14:09
Xotinning nafsi ham sening nafsingga o‘xshaydi. Uning tizginini birozgina qo‘yib yuborsang, sen istamagan uzoq va taqiqlangan mintaqalarga tortib ketadi. Agar jilovini bir qarich bo‘shatsang, u seni bir quloch nariga sudraydi. Agar mahkam va zabt bilan ushlab olsang, u holda molik va xoja bo‘la olasan.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:15:03
ERNING XOTINIDAGI HAQQI
Erning xotinidagi haqqi mavzuida hammaga yoqadigan gap shuki:
—   Nikoh, qaysidir bir jihatdan bandalikdir, demak, xotin erining oldida bandalikni ado etishi shartdir.

Bu boradagi qatiy hukm shundan iboratdir:
—   Xotin gunoh bo‘lmaydigan har qanday masalada erining xohishlariga so‘zsiz itoat qilishi kerak.

Xotin erining huquqlarini hurmat qilishi kerakligi to‘g‘risida bir qator hadislar bizga meros (hujjat) bo‘lib qolgan. Alloh Rasuli (s.a.v.) buyuradilar:

—   Qaysi xotinning eri undan mamnun holda vafot etsa, o‘sha xotin, albatta, jennatga kiradi.

Yana Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bildirdilar:

—   Xotin besh vaqt namoz o‘qib, Ramazon ro‘zasini tutib, nomusini yot kishilardan asrab, eriga itoat qilsa, jannatga kiradi.
Ko‘rinib turibdiki, Alloh Rasuli (s.a.v.) Islomning shartlari bo‘lgan namoz va ro‘za qatoriga erga itoat qilishni ham qo‘shganlar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:15:55
Rasululloh (s.a.v.) bir kuni xotinlardan bahs ochib, shunday dedilar:

— Homilali va emizikli xotinlar, onalar, bolalariga rahm-shafqatli bo‘lgan juvonlar, agar erlariga itoatsizlik qilmay, namoz o‘qishsaydi, jannatga kirishardi.
—   Jahannamdan xabardor bo‘ldim. Jahannam ahlining ko‘pchiligi xotinlar ekanligini ko‘rdim.
—   Nega bunday, ey Allohning Rasuli? — dedilar.
Rasul (s.a.v.) javob berdilar:
—   Chunki ko‘p la’nat oladilar, erlariga nonko‘rlik qiladilar.

Boshqa bir hadis mana bundaydir:
—   Jannatga uchradim. Jannat ahlining ozchiligi xotinlardan tashkil topgan ekan. «Xotinlar qaerda?» dedim. «Ular oltin, kumush va boshqa ziynat ashyolari bilan ovora!» deyishdi.

Hz. Oysha hikoya qiladi:
—   Rasululloh (s.a.v.)ning oldiga yosh va kuchli (baquvvat) bir xotin keldi. «Ey Allohning Rasuli, men yosh va baquvvat ayolman. Erga tegmoqchiman. Lekin qo‘rqib turibman. Erning, xotinda qanday huquqlari bo‘ladi?» dedi. Rasululloh (s.a.v.) buyurdilarki:
—   Agar ering qon-yiringga botib yotgan bo‘lsa-yu, uning erlik xohishiga ko‘nmasang, sen uni sochidan tirnog‘igacha tozalasang ham, hamon uning haqini o‘tagan bo‘lmaysan.
Xotin dedi:
—   Erga tegaveraymi, ey Allohning Rasuli?
Rasululloh (s.a.v.) dedilar:
—   Ha, oila qurish xayrli narsa.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:17:06
Boshqa safar yana bir xotin kelib: «Men ersiz xotinman. Oila qurmoqchiman. Erning, hotinda qanday huquqlari bor?» dedi:
Rasululloh (s.a.v.) bildirdilar:
—   Xotin tuyaning ustida safarga otlanib turgan bo‘lsayu, shu payt erkak xohlab qolsa, uning nafsini qondirish ham erning xotindagi haqlari jumlasidandir.

Erdan beruxsat uydan bir narsa bermaslik, erdan beruxsat nafila ro‘za tutmaslik ham erning xotindagi huquqi jumlasidandir. Agar eriga bildirmay uning mulkidan birovga bir narsa bersa — xotinga gunoh, berilgan sadaqaning savobi esa erga yoziladi. Eridan ijozat olmay ro‘za tutsa qabul bo‘lmaydi. Oddiy ochlik va chanqoqlik bo‘ladi.

Xotin eridan izn olmay uyidan chiqsa, uyiga qaytib kelguncha va tavba qilgunga qadar farishtalar unga la’nat o‘qiydilar.

Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilar:
—   Agar men biron kimsaning boshqa bir kimsaga sajda qilishini buyurmoqchi bo‘lsaydim, erning xotinda haqi ko‘pligi tufayli, xotin eriga sajda qilsin, deb buyurardim.
—   Xotinning Rabbiga eng yaqin bo‘lgan payti uyda bo‘lgan paytidir. Yana, xotinning uydagi namozi masjiddagi (jomedagi) namozidan fazilatliroqdir. Uyining bir go‘shasida o‘qigan namozi, uyining o‘rtasida o‘qigan namozidan savobliroqdir. Hujra ichidagi (eng ko‘zga tashlanmas go‘shada) o‘qigan namozi, hamma dabdabali joylarda o‘qigan namozidan afzalroqdir.

Bularning bari ko‘zga tashlanavermaslik uchundir. Shuning uchun ayol kishi o‘zini ko‘z-ko‘z qilavermasligi kerak.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:18:15
Erning xotinda haqlari ko‘p. Eng muhimlari quyidagi ikki narsadir:

1   - Xotinning o‘ralib yurishi, oila sirlarini saqlashi, or-nomusi va sha’nini pok tutishi.
2   — Eridan nozarur narsani talab qilmasligi, erining harom topish-tutishiga sabab bo‘lmasligi.

Qadimdan soliha musulmon xonimlar shunday edilar. Erkak tijorat maqsadi bilan yo‘lga chiqqan chog‘ida xotini shunday derdi:

— Otasi, harom topish-tutishdan saqlaning! Biz ochlikka ham, boshqa yetishmovchilikka ham chidaymiz. Lekin qiyomat kuni jahannam otashiga chidolmaymiz!..

Qizlari ham otalariga shu so‘zlarni aytishardi. Shom (Suriya)lik Robia Xotun Ahmad ibn Abdulhavoriy(shayxlardan. Abu Sulaymon Doroniy (221-izohga qarang)ning muridi bo‘lgan. Junayd Bag‘dodiy (25-izohga qarang) U haqda: «Ahmad - Shom rayhonidir» degan edi. Hijriy III asrda yashagan)ga tegmoqchi edi. Lekin Ahmad, ko‘p vaqti ibodat bilan mashg‘ul bo‘lgani uchun, bunga hech ham rozi bo‘lmagan va unga shunday degandi:

-   Men o‘z holimcha yashayotgan, o‘zi bilan o‘zi ovora bir odamman. Xotinlar bilan ko‘pda ishim yo‘q.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:19:36
Robia esa unga shu javobni berdi:

—   Men, sizdan-da ko‘proq o‘z holi bilan ovora odamman. Menda jinsiy-nafsoniy orzu yo‘q. Faqatgina, erimdan ozgina davlat qoldi. Siz solih kishilarni yaxshiroq bilasiz. Menga qolgan bu davlatni — bu boylikni ularga ulashsangiz, deyman. Shu niyatda sizni men bilan nikohlanishga taklif qilyapman. Shunday qilsam, Allohga yaqinroq bo‘lardim.

Shunda Abulhavoriy uylanish masalasida Abu Sulaymon Doroniyga maslahat soldi. Doroniy Abulhavoriyga uylanishni man etdi va shunday dedi:
—   Bizning odamlarimizdan kimki uylangan bo‘lsa, hammasi o‘zgardi, buzildi. Uylansang sen ham buzilasan.

Lekin Robianing yuqoridagi so‘zlari unga batafsil aytilganda, «U (Robia), Allohning avliyo bandasi ekan, darhol uylan!» dedi.

Shunda Ahmad ibn Abulhavoriy unga uylandi. Sekin-sekin butun boylikni kambag‘allarga va solihlarga tarqatdilar.

Bu Shomlik Robia Basralik Robiaga (Robia-i Adviyyaga) o‘xshaydi.

Erning moli va boyligini isrof qilmaslik, ularni yaxshi asrash ham xotin uchun vojibdir. Shuning uchun ham Alloh Rasuli (s.a.v.) buyuradilar:

—   Erining ruxsatisiz uning molini har kimga berish xotin uchun halol emas. Faqat buzilib qolishi mumkin bo‘lgan ovqatni berishi mumkin. Agar erining ruxsati bilan biron kimsaga biron narsa yedirsa, u ham eri bilan teppa-teng ajr-mukofot oladi. Agar erining ijozatisiz bersa, gunohi unga, savobi esa eriga bo‘ladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:21:55
Uzatiladigan qizning ota-onasiga tushadigan vazifalar ham bor. Ular qizlariga erga, tekkandan keyin eri bilan yaxshi yashash, unga go‘zal axloq bilan muomala qilish yo‘llarini o‘rgatishlari lozim. Chunonchi, Fazoriy qizi Asmo(taxminan hijriy II-III asrlarda yashagan taqvodor ayollardan biri), qizini erga uzatarkan, unga shunday o‘gitlar bergan ekan:

—   Qizim, shu kungacha yashagan uyangdan chiqib, notanish bir uyaga, bilmagan-tanimagan, hech qachon hamsuhbat bo‘lmagan bir odam bilan birga yashashga ketyapsan. Sen u odamga do‘st bo‘l, Yer (tuproq) bo‘l, u odam senga Osmon bo‘lsin, seni himoyasiga olsin. Sen unga to‘shak bo‘l, u senga suyanchiq (ustun) bo‘lsin. Sen unga cho‘ri bo‘l, u senga sulton bo‘lsin. Uni hech qachon xafa qilmaki, u ham seni xafa qilmagay. Undan uzoqlashmaki, seni unutmasin. Agar senga yaqinlashmoqchi bo‘lsa, sen ham unga yaqinlash. Agar sendan uzoq turishni istasa (yaqinlashishni istamasa), sen ham uzoq tur. Uning burnini, qulog‘ini va ko‘zini hurmat qilib asra. Sendan doimo muattar hidlar anqib tursin. Og‘zi burningdan yoqimsiz hidlar kelmasin. Sendan doimo shirin va go‘zal so‘zlar eshitsin, qulog‘iga iflos so‘zlar kirmasin. Seni doimo go‘zal ko‘rsin. Sendan sovimasin, jirkanmasin!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:23:00
JIHODNING FAZILATI

Alloh j.j. bildiradi:

Haqiqiy mo‘minlar faqat Alloh va Uning payg‘ambariga iymon keltirib, so‘ngra (hech qanday) shak-shubha qilmagan va molu jonlari bilan Alloh yo‘lida kurashgan (jihod etgan) zotlardir. Ana o‘shalargina (o‘z iymonlarida) sodiq bo‘lgan zotlardir. (Hujurot surasi, 15-oyat)

Nu’mon ibn Bashir hikoya qiladi:

- Men Rasululloh (s.a.v.)ning minbari yonida edim. Birov: «Men Islomdan keyin eng fazilatli amal sifatida hajga borganlarga suv tarqatishni qabul qilaman!» dedi. Boshqa biri: «Men Islomdan keyin eng fazilatli amal — Masjid-al Haramni ta’mirlash deb bilaman!» dedi. Uchinchi bir kishi: «Jihod — aytganlaringizning hammasidan fazilatli!» deb qarshi chiqdi. Bu orada Hz. Umar ularning bahsiga chek qo‘yib: «Rasululloh (s.a.v.)ning minbari yonida shovqin solmanglar! Bugun juma. Namozdan keyin borib, ixtilof qilayotgan narsangizni Alloh Rasulidan so‘ranglar!» dedi. Shu kuni Alloh shu oyatni inzol qilgandi:

Sizlar hojilarga suv berishni va Masjid-al Haramni obod qilishni Allohga va oxirat kuniga iymon keltirgan hamda Alloh yo‘lida kurashgan (jihod etgan) zotlarning amallariga teng deb bildingizmi?! Bular Alloh nazdida teng emaslar. Alloh zolim qavmni hidoyat qilmas. (Tavba surasi, 19-oyat) Abdulloh ibn Salom hikoya qiladi:

—   Biz, Rasululloh (s.a.v.)ning ashobidan bir necha kishi, yig‘ilishib o‘tirgandik. O’z-o‘zimizga: «Koshki Alloh va Rasulining nazdida qaysi amal yaxshiroqligini bilsaydik, o‘shanga amal qilib yashardik!» dedik.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:24:32
ShAYTONNING HIYLASI

Bir odam Hasan Basriydan:
—   Shayton uxlaydimi? - deb so‘radi.

Hasan Basriy bu gapga kuldi va shunday deb javob berdi:
—   Qaniydi uxlasa, biz ham tinchir edik!
Modomiki shunday ekan, mo‘min uchun undan qutulish yo‘q.
Faqatgina uni daf qilish va hiylasini ta’sirsiz holga keltirish bor.

Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilar:
—   Sizlar safarda tuyangizni qanday niqtalasangiz, shaytonni ham shunday niqtalashingiz kerak, shunda mo‘minligingiz bilinadi.

Ibn Mas’ud — Alloh undan rozi bo‘lsin — shunday deydi:   
—   Mo‘minning shaytoni — daf qilingandir.

Qiys ibn Hajjoj (hijriy II-III asrlarda yashagan, tasavvufiy kitoblar muallifi) hikoya qiladi:
—   Shayton ichimga vasvasa solib: «Men sening oldingga quturgan tuya singari kirgan edim, hozir chumchukdayman!» dedi.
—   Nega? — dedim.
—   Gunohlar yo‘liga kiritish uchun senga har gal vasvasa solganimda, sen Allohni xotirlab, ko‘rsatgan yo‘limdan voz kechasan. Shunday qila-qila meni adoyi tamom qilding.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:25:39
Taqvo ahliga shaytonning vasvasa eshiklarini yopish va o‘zini himoya qilish qiyin emas. Ular odamni gunoh qilnshga undayotgan shaytonga bu eshiklarni osonlik bilan yopadilar. Taqvodorlar ahvoldan boxabar bo‘ladilar va himoya choralari ko‘rishni bir on ham orqaga surmaydilar. Qalbda shay-tonning vasvasasiga ochiq eshiklar juda ko‘p. Farishtalar kirishi mumkin bo‘lgan eshiklar, ya’ni yaxshilik eshigi esa bittagina. Shu bir eshik ham boshqa eshiklardan farqli emas. Qalbning ahvoli shunday bo‘lganligi uchun, inson qorong‘i tunda so‘qmoqlari har yoqqa taralib ketgan cho‘lda adashgan yo‘lovchiga o‘xshaydi. Bu aralash-quralash yo‘llardan omon chiqish, faqat o‘tkir ko‘z egalariga nasib bo‘ladi. Shuningdek, tong otgandan keyin quyosh nurida ham qutulib ketish mumkin. Shayton vasvasasi hujumiga uchragan kimsa uchun taqvo bilan tozalangan pok qalb o‘tkir ko‘z vazifasini o‘taydi. Allohning kitobi Qur’ondan va Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ninghadislaridan o‘rganilgan ilmlar esa, quyosh nuri vazifasini o‘taydi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:26:54
Abdulloh ibn Mas’ud — Alloh undan rozi bo‘lsin - hikoya qiladi.

—   Bir kun Rasululloh (s.a.v.) bir chiziq chizdilar va «Bu — Allohning yo‘li» dedilar. So‘ng, bu chiziqning o‘ngiga va so‘liga yana bittadan chiziq chizdilar va «Bular ham yo‘llar. Bu yo‘llarning ikki chetida yo‘lovchilarni chaqirib o‘tiruvchi shaytonlar bor» deb aytdilar, undan keyin esa, shu oyatni o‘qidilar:

-   Albatta, mana shu Mening To‘g‘ri Yo‘limdir. Bas, shu yo‘lga ergashinglar! (Boshqa) yo‘lga ergashmangizki, ular sizlarni Uning yo‘lidan uzib qo‘yar. Shoyad taqvo qilsangiz, deb (U, ya’ni Alloh) sizlarni mana shu narsalarga buyurdi. (An’om surasi, 153-oyat)

Birinchi kitobdagi ba’zi bahslarda shaytonning hiyla-laridan ba’zilarini zikr etib, olimlarni va obidlarni aldash yo‘llarini ko‘rsatgan edik. Endi bu yerda bir misol keltiraylik.

Rivoyat qilinishicha, Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shu hikoyani aytgan ekanlar:
— Qadim zamonda bir rohib bor edi. Shayton uni yo‘ldan ozdirishga qasd qildi. Shu orada bir kishining joriyasi xastalangan edi. Shayton: «Bu kasalni falon rohib tuzatadi», deb joriyaning oilasiga vasvasa soldi. Joriyani davolatish uchun rohibnikiga bordilar. Lekin u qabul qilmadi. Lekin ular takror-takror uning uyiga bosh urib boraverdilar. Axiyri, rohib uni qabul qilishga majbur bo‘ldi va davolay boshladi. Bir mahal shayton uning ko‘ngliga vasvasa soldi. Joriya bilan aloqa qilish fikrini uyg‘otdi. Nihoyat buiga muvaffaq ham bo‘ldi: joriya bilan aloqa qildi. Joriya homilador bo‘ldi. Endi shayton rohibni shunday vasvasada qoldirdi:

—   Sen buni o‘ldirishing kerak. Agar o‘ldirmasang ertaga ovoza tarqaladi, el aro yuzi qaro bo‘lasan. Yaxshisi, hozir uni o‘ldir, keyin esa oilasiga «O’ldi!» deysan. Shu tariqa o‘zingni qutqarib qolasan.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:29:04
Rohib shunday qildi.

Shayton esa endi joriyaning oilasini: «Rohib qizingiz bilan aloqa qildi. Keyin o‘ldirib ko‘mdi!» deb vasvasaga soldi. Ular keldilar. Haqiqatni aniqlagach, rohibni o‘ldirish niyatida unga hujum qildilar. Shunda shayton rohibga yuzma-yuz kelib, shunday dedi:

—   Bu ishlarning hammasini senga vasvasa berib, men qildim. Xohlasang seni qutqarib qolishim mumkin. Lekin oldin menga ikki karra sajda qilasan!

Rohib sajda qildi. So‘ngra shayton unga qarab shunday dedi:
—   Men sendan yiroqman. Men senitanimayman. Sen bilan hech qanday aloqam yo‘q.

Mana, Allohj.j. o‘z oyatida shu haqiqatni, ya’ni shayton oldin vasvasaga solib, keyin qochib qolishini ko‘rsatgandir:

—   (Munofiklar) xuddi shaytonning o‘xshashidirlar. Eslang, u insonga «kofir bo‘l» - degandi. Endi qachonki (inson) kofir bo‘lgach, shayton unga: «Albatta men sendan bezorman. Zero men barcha olamlar Parvardigori bo‘lmish Allohdan qo‘rqurman», dedi. (Hashr surasi, 16-oyat)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:30:46
Iblis (shaytonlarning boshlig‘i) imom Shofe’iydan so‘radi:

—   Meni xohlaganiday yaratib, xohlaganiday foydalangan zot haqida nima deb o‘ylaysan? Endi meni istasa jannatga qo‘yar, istasa do‘zaxga. Bu adolatmi yoki zulmmi?

Imom Shofe’iy o‘ylab turdi-turdida, dedi:

—   Hey, men seni bilmayman, sen qanday odamsan! Ammo bilib qo‘y: agar sen xohlaganing uchun seni yaratgan bo‘lsalar, senga zulm qilganlar. Agar O’zi xohlagani uchun yaratgan bo‘lsa, qilgan ishlari uchun javob so‘ralmasligi kerak. Yaratilganlar esa, qilgan ishlari uchun so‘roq qilinadi.

Bu javobdan shaytonning ovozi o‘chdi. Keyin dedi:

—   Ey Shofe’iy, men bu muammoni vasvasa qilish orqali yetmish mint obidni obidlik maqomidan zindiqlik (dinsizlik) darajasiga tushirdim.
Bir daf’a Iblis Iso alayhissalom qarshisiga chiqdi. «La ilaha illalloh, de!» dedi. Iso alayhissalom: «Bu, haq so‘zdir, lekin men sen aytib turganingda aytmayman!» dedi.

Chunki shayton haq bilan botilni aralashtirmoq uchun ba’zan haqgo‘y suratida ko‘rinadi. Shu tariqa obidlarni, zohidlarni, boylarni va xalq tabaqasining har turli insonlarini halok etadi, uning fitnasidan yolg‘iz Alloh asraydigan kishilargina omon qoladi.

Allohim, sen bizni shaytonning hiylalaridan asra. Toki Sening huzuringga to‘g‘ri yo‘lda bo‘lgan kishilar bo‘lib boraylik.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:32:09
ChOLG’U TINGLAMOQ

Abu at-Toyyib Tobariy (hijriy IV asrda yashagan faqih-qozilardan) shunday deydi:

-   Shofe’iynin ghamsuhbatlari aytishicha, erkak kishining nomahram ayoldan ko‘shiq tinglashi joiz emas.

Abu at-Toyyib Imom Shofe’iyga asoslanib yana shunday deydi:

—   Xalqni to‘plab, cho‘risiga qo‘shiq ayttirib, bazm bergan erkak aqlsiz erkakdir.

Abu at-Toyyibning aytishicha, Imom Shofe’iy yana qamchi va boshqa narsalarni yerga usul bilan taq-taq urishni ham makruh hisoblagan, bu usulni avvalgi zamonlarning zindiqlari Qur’onni tinglashga xalaqit berish uchun o‘ylab topganlarini bunga sabab qilib ko‘rsatgan.

Imom Molik qo‘shiq tinglashni qat’iyan ta’qiqlab shunday deydi:
—   Biron kimsa cho‘ri sotib olsa, so‘ngra uning qo‘shiqchi ekanligini ko‘rsa, egasiga qaytarib berishi lozim.

Sa’d o‘g‘li Ibrohim(to‘liq ismi Abu Ishoq Ibrohim ibn Sa’d az-Zuhariy, madinalik ansorlardan. Vafoti h., 183 y)dan boshqa hamma madinaliklar shu fikrdadirlar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:33:32
Abu Tolib Makkiy (to‘liq ismi Abu Tolib Muhammad ibn Ali ibn Otiyot al-Horisiy al-Makkiylir. Mashhur so‘fiy va muhaddislardan. «Qut al-Qulub» va boshqa asarlar muallifi. G’azzoliy yuqoridagi iqtibosni Makkiyning «Qut al-Qulub» asaridan keltirgan) esa, ba’zi kishilar qo‘shiq tinglashni muboh hisoblashlarini naql etib deydiki:

—   Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning safdoshlaridan Abdulloh ibn Ja’far, Abdulloh ibn Zubayr, Mug‘ira ibn Shu’ba, Muoviya va boshqalar qo‘shiq tinglaganlar. Qadimda yashab o‘tganlardan, sahobalar va tobeinlardan bir qanchalari ham musiqa tinglashda ayb ko‘rmaganlar.

Abu Tolib Makkiy so‘zida davom etib shunday deydi:

—   Hijozliklar, Makkada bizning yonimizda, yilning eng fazilatli kunlarida qo‘shiq tinglashdan qochmanglar. Masalan, bandasiga, Uz nomini zikr etish buyurilgan Qurbon hayiti kunlarida odamlarning ko‘pchiligi qo‘shiq tinglardi. Makkaliklar kabi Madina xalqi ham qo‘shiq eshitishdan qochishmasdi. Otoning ikki cho‘risi bor edi. Qo‘shiq aytishardi. Otoning do‘stlari ham ularni tinglashardi. Solim o‘g‘li Abu Hasandan «qo‘shiq tinglashni harom deya olasizmi?» deb so‘rashganda, u shunday degandi:
—   Mendan yaxshiroq kishilar uni joiz (eshitsa bo‘laveradi) hisoblashar va tinglashar edi. Shunday bo‘lgach, men nima deya olaman?
Ibn Jurayh (Hadislardagi so‘zlarga aniqlik kiritishda katta xizmatlari bo‘lgan muhaddislardan. Vafoti - h. 150 y), cholg‘u tinglashga ruxsat berardi. Undan: «bu qiyomatda yaxshi amal hisoblanadimi, yoki yomon amal hisoblanadimi?» deb so‘raganlarida shunday javob bergan edi: ,
—   Yaxshi amal ham hisoblanmaydi, yomon amal ham!.. Chunki u behuda so‘zlarga o‘xshaydi. Alloh buyuradi:

—   Alloh sizlarni behuda qasamlaringiz sababli jazolamaydi. (Baqara surasi, 225-oyat)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:34:34
BID’AT VA HAVOYI NAFSGA BERILISh

Payg‘ambarimiz - Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin — buyurdilar:
—   Keyin dinga qo‘shilgan odatlardan saqlaning. Shubhasiz, keyinchalik to‘qib chiqarilgan qonun-qoidalar bid’atdir. Har bid’at dindan adashishdir, chalg‘ishdir. Har chalg‘ishning oxiri jahannam otashidir.
—   Kimki dinimizga bir narsa ijod qilib qo‘shsa, u martuddir (la’natlangan, ya’ni shaytondir), maqbul emasdir.

—   Mening axloqimga va mendan keyin Xulafoi Roshidiyn (ya’ni to‘rt xalifa - Hz. Abu Bakr, Hz. Umar, Hz. Usmon va Hz. Ali)ning axloqiga ergashing.

Bu hadiqlardan mantiqan shunday xulosa kelib chiqadiki, Qur’onga, Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning axloqiga va Muhammad alayhissalomning ummatidan chiqqan yo‘lboshchilar va ulug‘ olimlarning umumiy axloqiy asoslariga moe kelmaydigan har qanday narsa — bid’atdir, dindan chetdadir. La’natga loyiqdir.

— Kimki bir sunnatni (Rasululloh (s.a.v.)ning go‘zal fe’llaridan birini) o‘ziga singdirib olsa (odat holiga keltirsa), bu sunnatning va to qiyomatgacha bu sunnatga amal qilganlarning ajr-mukofotiga sazovor bo‘ladi. Kimki yomon bir atvorni odatga aylantirsa, bu yomon atvorning va to qiyomatgacha bu atvor bilan ish qilganlarning gunohini oladi.
Qatoda, «Albatta, mana shu Mening To‘g‘ri Yo‘limdir. Bas, shu yo‘lga ergashinglar! (Boshqa) yo‘llarga ergashmangizki, ular sizlarni Uning yo‘lidan uzib qo‘yar. Shoyad taqvo qilsangiz, deb sizlarni mana shu narsalarga buyurdi» (An’om surasi, 153-oyat), mazmunidagi oyatni o‘qib, deydiki:
—   Bilingizki, yo‘l bitta. Boshdan-oyoq hidoyat yo‘li, olib boradigan joyi jannat. Iblis esa bir qancha yo‘llar ijod qilgan. Boshdan-oyoq chalkashlik, olib boradigan joyi jahannam.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:35:14
Ibn Mas’ud — Alloh undan rozi bo‘lsin - hikoya qiladi:

-   Bir kun Rasululloh (s.a.v.) bir chiziq chizdilar va «Bu, Allohning yo‘li» dedilar. So‘ng bu chiziqning o‘ngiga va so‘liga yana bittadan chiziq chizdilar va «Bular ham yo‘llar. Bu yo‘llarning ikki chetida yo‘lovchilarni chaqirib o‘tiruvchi shaytonlar bor» deb bildirdilar.

Alloh Rasuli (s.a.v.) keyin An’om surasidan bir oyatni (153-oyat) o‘qidilar.

Rasululloh (s.a.v.) yana shunday deb ogohlantirdilar:
—   Kim mening sunnatimdan (yo‘limdan, axloqimdan) yuz o‘girsa, mening ummatimdan emas.

—   Payg‘ambarlar o‘limidan keyin dinda bid’atlar ijod qilmagan bironta ummat yo‘q. Lekin Alloh ularni qancha miqdorda bid’at ijod qilgan bo‘lsalar, shuncha miqdorda diniy asoslardan benasib qilmay qo‘ymagan.

—   Allohning nazdida, Ko‘k toqi ostida, havoyi nafschalik o‘ziga cho‘qintiradigan katta but yo‘q. (Ya’ni insonlar shunchalik o‘z havoyi nafslarining asiri bo‘lib qolganlarki, shunchalik uning chizgan chizig‘idan chiqmaydigan bo‘lib ketganlarki, bu aslida unga sig‘inishdir).
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:35:56
—   Shunday qilib, so‘zning eng xayrlisi Alloh kitobi Qur’ondir. Hidoyatning eng xayrlisi — Muhammad alayhissalomning hidoyatidir. Ishlarning eng gunohlisi — keyin ijod qilingan narsalar - bid’atdir. Har bid’at chalg‘ishdan boshqa narsa emas. Men sizlarning qorinlaringiz,
shahvatingiz va havoyi nafslaringiz so‘zidan chiqmay, yo‘lingizni yo‘qotib qo‘yishingizdan qo‘rqaman. Bid’atlardan saqlaning. Shubhasiz, har bid’at dindan adashishdir.

—   Alloh har bid’atchiga tavba eshigini yopadi. Bid’atchilikni tashlamaguncha, bu eshikni ochmaydi.

—   Alloh bid’atchining ro‘zasini, hajini, umrasini, jihodini, tavbasini qabul qilmaydi. U islomiyatdan osongina chiqadi. Men sizlarni tunda kunduzgiday yorug‘ bo‘lgan oyning o‘n to‘rtiday qoldirdim. Bu yo‘ldan faqat halokatga uchraydiganlar burilib ketadi. Umrda har nafsning himmat va g‘ayrati bor. Har himmat va g‘ayratning bir zaiflik payti bor. Kimningki himmati va g‘ayrati mening sunnatimga qaratilgan bo‘lsa, u hidoyatga yetishadi. Kimningki himmati va g‘ayrati mening sunnatimdan boshqa narsalarga qaratilgan bo‘lsa, u halok bo‘lajak. Men ummatim uchun uch narsadan qo‘rqaman:
1.   Olimning haq yo‘ldan burilib ketishidan,
2.   Havoyi nafsga berilishidan,
3.   Noodil hukm chiqarishidan.

Bu hadisni Termiziy rivoyat qilganlar.

Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:36:39
O’YIN - ERMAK QUROLLARI

Buxoriy qayd etadi:
—   Kimki do‘stiga: «Kel, birga qimor o‘ynaymiz?» degan bo‘lsa, sadaqa bersin va tavba qilsin.

Muslim, Abu Dovud va ibn Moja qayd etadilar:
—   Kimki oshiq o‘ynasa, bamisoli qo‘lini cho‘chqa go‘shtiga artganday bo‘ladi.

Imom Ahmad va boshqalar qayd etadilar:
—   Qimor o‘ynab o‘tirib, keyin turib namoz o‘qigan kishi yiring bilan cho‘chqa qoni aralashtirilgan suyuqlikdan tahorat olib namoz o‘qigan kishiga o‘xshaydi.

Bayhaqiy qayd etadi:
—   Alloh Rasuli (s.a.v.) oshiq o‘ynayotgan bir guruh kishilarga duch keldilar. Va shunday xitobotda bo‘ldilar:
—   O’yinchi qalblar, siltanib ishlayotgan qo‘llar, botil so‘zlar!..

Daylamiy rivoyat qiladi:

— Qimor, oshiq, nard va bularga o‘xshash o‘yinlar o‘ynayotgan kimsalarga duch kelib qolgan paytingizda ularga salom bermang. Agar sizga salom bersalar alik olmang.

Uch narsa qimor hisoblanadi:

1   — Qimor,
2   — Oshiq o‘ynash,
3   — Hammomda hushtak chalish.

Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:37:26
RAJAB OYINING FAZILATLARI

«Rajab» kalimasi, asli «Tarjib» so‘zidan kelib chiqqan. Tarjib esa, ta’zim ma’nosida keladi. Rajab oyini «asob» ham deyishadi. Chunki bu oyda tavba qilganlarning ustiga Allohning rahmati yog‘iladi. Yaxshi amallar bilan mashg‘ul bo‘lganlar qabul nurlari toshqiniga ko‘miladilar. Bu oyning yana bir uchinchi ismi «ASOM-KAR»dir. Chunki bu oyda urushish-o‘ldirish (qattollik) tuyg‘ulari sezilmaydi, so‘nib turadi. Deydilarki:

— Rajab jannatdagi bir daryoning nomi bo‘lib, u daryoning suvi sutdan oq, boldan shirin, qordan sovuqdir. Undan faqat Rajab oyida ro‘za tutib, yomon fe’l va tuyg‘ulardan poklanganlar icha oladilar.

Payg‘ambarimiz — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin — buyuradilar:
—   Rajab — Allohning oyidir, Sha’bon — mening oyim, Ramazon esa ummatimning oyidir.

Ishorat ahli deydiki:

-   Rajab uch harfdan iborat kalimadir (arabchada):
1   - Re,
2   - Jim,
3   - Be.

Re - Allohning rahmati, Jim — bandaning jurmi (gunohi, jinoyati) va Be — Allohning Birri (ehsoni, yaxshiligi)dir. Bamisoli Alloh shunday deb buyurayotganday:
— Bandamning gunohini rahmatim bilan yaxshiligim orasiga olaman!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:38:00
Abu Hurayradan rivoyat qilinadi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilar:

—   Kim Rajabning yigirma yettinchi kuni ro‘za tutsa, unga oltmish oylik ro‘za savobi yoziladi.

Rajabning yigirma yettinchi kuni Jabroil alayhissalom Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ga Risolat bilan (ya’ni katta kitob - Qur’on bilan kelgan Payg‘ambarlik xabari) birinchi marta kelgan kundir. Yana Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning Me’roji ham aynan shu kuni sodir bo‘lgandir.

—   Xabaringiz bo‘lsin, Rajab — Allohning ASOM OYIdir. Kim bunga inongan va aqlan anglagan holda Rajabda bir kun ro‘za tutsa, Allohning katta quvonchiga sazovor bo‘ladi (quvonchi unga vojibdir).

Anas - Alloh undan rozi bo‘lsin - rivoyat qiladi: Rasululloh marhamat qildilar:
—   Kim harom oylarda (Zulqa’da, Zulhijja, Muharram, Rajabda) uch kun ro‘za tutsa, uning uchun to‘qqiz yuz yillik ro‘za savobi bor.
—   Shu hadisni Rasululloh (s.a.v.)dan eshitmagan bo‘lsam, quloqlarim kar bo‘lsin! — deydi Anas.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:38:57
YoQIMLI SO’Z: Harom oylar to‘rtta (Zulqa’da, Zulhijja, Muharram, Rajab). Malaklarning eng kattalari va eng yaxshilari to‘rtta (Jabroil, Azroil, Mikoil, Isrofil — ustlariga salom yog‘ilsin). Tahorat a’zolari (yuvish farz bo‘lgan a’zolar) to‘rtta. Allohni tasbih va takdis etuvchi eng fazilatli so‘zlar to‘rtta («Subhanalloh», «Alhamdulilloh», «La ilaha illalloh», «Allohu Akbar»). Hisob ilmining asosiy birliklari to‘rtta (birlar, o‘nlar, yuzlar, minglar). Zamon birliklari to‘rtta (soat, kun, oy, yil). Yil mavsumlari to‘rtta (bahor, yoz, kuz, qish). Tabiatdagi holatlar to‘rtta (issiqlik, sovuqlik, quruqlik, namlik). Xulafoi Roshidin to‘rtta (Abu Bakr, Umar, Usmon, Ali — Alloh ulardan rozi bo‘lsin).

Daylamiy naql qilib Hz. Oyshadan rivoyat qiladi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) bildirdilarki:
— Alloh to‘rt kechada xayrini to‘kib - sochadi. Bular: Qurbon hayiti kechasi, Ramazon bayrami (Katta Hayit) kechasi, Sha’bonning o‘n beshinchi kechasi va Rajabning birinchi kechasi.

Yana Daylamiy qayd etadi va Abu Umomadan naql qiladi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilar:

—   Besh kecha bor, Alloh bu kechalarda aytilgan duolarni rad etmaydi. Bular: Rajabning birinchi kechasi, Sha’bonning o‘n beshinchi kechasi, Juma kechasi va ikki hayit kechalaridir.

Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:40:03

MUBORAK ShA’BONNING FAZILATI

«Sha’bon» — odamni «hayratdan telba qiladigan» ma’nosida bo‘lib, buning sababi bu oyda ko‘p xayrlar amalga oshadi. Abu Umoma Boxiliy aytadi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) shunday buyurardilar:
—   Sha’bon kirganda nafslaringizni poklang. Niyatlaringizni go‘zallashtiring.

Hz. Oysha rivoyat qiladi:
-   Rasululloh (s.a.v.) shunchalik ko‘p ro‘za tutardilarki, biz har doim ro‘za bo‘lsalar kerak, deb o‘ylardik. Ro‘za tutmagan paytlarida esa, endi sira ham ro‘za tutmasalar kerak, degan xayolga borardik. Bunday tanaffusli ro‘za tutishlarning aksariyati Sha’bonda bo‘lardi.

Nasoiy qayd etadi va Usomadan — Alloh undan rozi bo‘lsin - rivoyat qiladi:

Rasululloh (s.a.v.)ga dedimki:

—   Ey Allohning Rasuli, hech bir oyda Sha’bondagiday ko‘p ro‘za tutganingizni ko‘rmadim!

Rasul (s.a.v.) javob berdilar:

—   Bu shunday bir oyki, odamlar Rajab bilan Ramazon oylari orasida undan g‘ofil qoladilar, Holbuki, bu oyda yaxshi amallaringiz olamlarning Rabbi bo‘lgan Allohga yuksaladi. Men ham amallarimning ro‘zali holda Allohga yuksalishini istayman.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:40:32
Buxoriy va Muslim qayd etadilar va Hz. Oyshadan rivoyat qiladilar:

— Men, Alloh Rasuli (s.a.v.)ning Ramazon oyidan boshqa oylarda to‘liq ro‘za tutganlarini ko‘rmadim. Sha’bondan boshqa oylarda ham to‘liq ro‘za tutganlarini ko‘rmaganman.

Boshqa bir rivoyatga ko‘ra, Rasululloh (s.a.v.) Sha’bon oyining hammasini ro‘zali o‘tkazardilar. Muslimning boshqa bir rivoyatiga ko‘ra, Rasululloh (s.a.v.) Sha’bonning juda oz qismini ro‘zasiz o‘tkazardilar.
Bu rivoyatlar avvalgi hadisni tafsirlagan. Bularning baridan chiqadigan xulosa shuki, Rasululloh Sha’bonning ko‘p kunlarini ro‘zali o‘tkazganlar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:41:39
RAMAZONNING FAZILATI

Alloh buyurdi:
—   Ey mo‘minlar, taqvoli kishilar bo‘lishingiz uchun sizlardan ilgari o‘tganlarga farz qilingani kabi sizlarga ham sanoqli kunlarda ro‘za tutish farz qilindi. (Baqara surasi, 183-oyat)

Ramazonning ro‘zasi hijratning ikkinchi yilida farz qilingan.

Ramazonning fazilati haqida bir qancha hadislar biz uchun hujjat bo‘lib qolgan. Shulardan bir nechasini qayd qilaylik.

Alloh Rasuli (s.a.v.) aytdilar:
—   Ramazonning birinchi kechasi kelganda Alloh hamma jannat eshiklarini ochadi. Butun oy davomida bu eshiklarning hech biri yopilmaydi. Alloh bir jarchiga amr etadi, jarchi baqiradi:
—   Hey xayr talab inson, kel! Hey gunoh yo‘lidagi sarson, qayt!

Keyinroq deydiki:

—   Tavba-istig‘for qiluvchilar yo‘qmi? Tilang, mag‘firat qilinasiz! Savob tilagan yo‘qmi? Tilang, tilagingiz vojib bo‘ladi. Tavba qilib, gunoh yo‘lidan qaytayotganlar yo‘qmi? Tavbasi qabul etiladi?

Bu chaqiruv, bu da’vatlar shafaq qizarguncha davom etadi. Alloh hayit kuni kechasi azobga mustahiq (munosib) bo‘lgan ming-minglab kishini jahannamdan ozod qiladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:42:16
Salmon Forsiy rivoyat qiladi:

Rasululloh (s.a.v.) Sha’bonning so‘nggi kuni bizga xitob qilib dediki:
—   Ey insonlar, sizlarni buyuk bir oy bag‘riga olayotir. Unda ming oydan ham xayrli bo‘lgan qadr kechasi bor. Alloh bu oyda ro‘za tutishni farz qilgan. Tun ibodatini esa nafila (ixtiyoriy) sanagan. Kim bu oyda bir savob ish qilsa, u savobligidan tashqari, bir farzni ado etgan kimsa singari bo‘ladi. Bu — sabr oyidir. Sabrning mukofoti esa jannatdir. Bu — lutf oyidir. Bu oyda mo‘minning rizqi ortadi. Kim bu oyda ro‘zadorlarga bir iftor qilib bersa, bir qulni ozod qilganchalik savob oladi. Gunohlari afv etiladi.
—   Ey Allohning Rasuli, biz har birimiz ro‘zadorlarga iftor qilib beradigan ahvolda emasmiz-ku? — dedik biz.

Marhamat qildilarki:

-   Olloh bu savobni, bir ro‘zadorga bir yutum sut, bir qultum suv yoki bir xurmo bilan iftor qildirganga ham beradi. Kim bir ro‘zadorni to‘ydirsa, bu uning gunohlariga mag‘firat vasilasi bo‘ladi. Rabbi uni mening hovuzimdan (Havzi Kavsar) shunday qondiradiki, bundan keyin u abadiyan chanqamaydi. Bu shunday Oyki, avvali rahmat, o‘rtasi mag‘firatdir, oxiri jahannam otashidan ozod bo‘lishdir. Kim bu oyda qulining (xizmatchisi, ishchisining ) yukini yengillatsa, Olloh uni jahannamdan ozod qiladi. Siz bu oyda to‘rt narsani ko‘paytiring. Bu to‘rt narsadan ikkisi bilan Rabbingizni shod qilasiz. Qolgan ikki narsadan esa aslo qochib qutula olmaysiz. Rabbingizni quvontirishga vasila bo‘ladigan ikki narsa, "œLo iloha illolloh", ya’ni "œOllohdan boshqa ibodatga loyiq ma’bud yo‘q" jumlasi (bu jumlaning ma’nosiga to‘la tushungan holda unga rioya qilish) va ojizligini e’tirof etib Ollohdan afv tilashingizdir. Siz qochib qutula olmaydigan ikki narsa esa, jannat bilan jahannamdir. Shuning uchun bu oyda Rabbingizdan jannat so‘rang. Jahannamingdan asra, deb Ollohga sig‘ining.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:43:03
-   Kim, inonib va foydasiga aqli yetib ro‘za tutsa, Olloh uning o‘tmishdagi va kelajakdagi gunohlarini afv etadi.
-   (Olloh buyuradi): Odamzotning har amali o‘zi uchundir. Lekin ro‘za mustasno: u — Men uchundir. Buning mukofotini shaxsan Men o‘zim beraman.
-   Mening ummatimga besh xislat berildi, bu avvalgilarga berilmagandi:
1.   Ollohning nazdida ro‘zadorning og‘zidan mushkdan ham yaxshi hid keladi.
2.   Iftorgacha malaklar ro‘zador uchun istig‘for qiladilar.
3.   Bu oyda shaytonlar bog‘lanadi.
4.   Olloh har kuni jannatni bezantiradi va "œSolih bandalarim, qalblaridan yomonlik va javobgarlikni yo‘q qilish uchun shoshilinch harakat qilishyapti!" deb buyuradi.
5.   U, oyning so‘nggi kechasida ularni afv etadi.
Yig‘ilganlar so‘rashdi:

-   Ey Ollohning Rasuli, bu kecha Qadr kechasi emasmi?

Rasul buyurdilar:

- Yo‘q! Lekin har bir yaxshi ish qilgan kishining amali qabul bo‘lganda ajr-mukofoti to‘lanadi.

Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:43:44
QADR KEChASI

Anas ibn Molik — Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qiladi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilarki:
—   Qadr kechasi kelganda Jabroil farishtalardan bir jamoat bilan birga Yerga inadi. Ular namoz o‘qiydilar, tik turib yo o‘tirib Allohni zikr qilayotgan har kishiga salom beradilar.

Abu Hurayra deydiki:

—   Qadr kechasi kelganda ko‘p sonli farishtalar yer yuziga inadi. Ularning inishi uchun osmon eshiklari ochiladi. Nurlar oshadi (ko‘payadi). Juda katta jilvalanish paydo bo‘ladi. Farishtalar atrofga yoyiladilar. Bu vaziyatda insonlarning holi xilma-xil bo‘ladi. Birovga Osmonlar va Yerning sirlari ochiladi, Osmonlardan pardalar olib tashlanadi. Birovlar Osmonlarda farishtalarni qiyom holida (tikturgan holda), o‘tirgan holda, ruku etayotgan, sajda qilayotgan, Allohni zikr etayotgan, unga shukr qilayotgan, uni tasbih va tahlil qilayotgan holda mushohada etadilar. Boshqa birovga butun ichki olami bilan jannat kashf bo‘ladi; uylarni, ko‘shklarni, hur qizlarni, daryolarni, daraxtlarni, mevalarni ko‘radilar!.. Bu kimsa Allohning Arshini, Payg‘ambarlarning, sarkardalarning, shahidlarning va sodiqbandalarning martabalarini mushohada etadi. Bu ruhoniy olamga hayron bo‘ladi. Rahmat daryosida suzadi. Jannatni, jahannamni, jahannamning darajalarini (azob chuqurlarini) va iymonsizlarning makonlarini mushohada etadi, ko‘radi. Yana u kecha mo‘minlarning bir qismiga Allohning jamoli ochiladi. Parda ko‘tariladi. Faqat shu mo‘minlar Allohni mushohada etadilar.

Hz. Umar rivoyat qiladi: Alloh Rasuli buyurdilarki:

—   Kim qadr kechasini jonlantirib, u kecha ikki rak’at namoz o‘qisa va tavba-istig‘for etsa, AlLoh uni mag‘firat aylaydi. Allohning rahmatiga erishadi. Jabroil uni qanoti bilan siypalaydi. Jabroil qanoti bilan siypalagan har bir kishi jannatga kiradi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:44:50
BAYRAMNING FAZILATI

Shavvol oyining birinchi kuni Ramazon bayramiga, Zulhijja oyining o‘ninchi kuni Qurbon bayramiga to‘g‘ri keladi. Bu kunlarning bayram deyilishiga sabab shulardir:

1. Mo‘minlar Ramazon bayramida Allohga toat hisoblanuvchi farz - Ramazon ro‘zasini tutgandan keyin, Payg‘ambar (s.a.v.)ga toat hisoblanuvchi olti kunlik Shavvol ro‘zasini tutishga qaytgan bo‘ladilar. Qurbon bayramida esa, yana Allohga toat hisoblanuvchi farz hajni ado etib, Rasululloh (s.a.v.)ni ziyorat qilishga hozirlanadilar.
2   - Bayramlar har yili takrorlanadi.
3   — Bayramda Allohning ehsoni ko‘p bo‘ladi.
4— Bayram kunining o‘zi sevinch va quvonch bilan keladi.

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) birinchi marta Bayram Namozini hijratning ikkinchi yilida o‘qiganlar va uni Ramazon Bayram Namozi deb e’lon qilganlar.

Abu Hurayradan — Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qilinadi:
—   Bayramlaringizni takbir bilan ziynatlantiring. Alloh Rasuli (s.a.v.) buyurdilar:
—   Kim bayram kuni uch yuz marta «Subhanalloh va bihamdihi» desa va buni musulmonlarning o‘lganlariga baxshida etsa, har bir qabrga nur kiradi. U kishi o‘lgan vaqtda Alloh uning qabriga ming nur kiritadi.

Vahob ibn Munabbih hikoya qiladi:
—   Iblis har-bayram kuni bir nido qiladi. Yordamchilari yig‘ilishadi. Unga derlarki:
—   Ulug‘ ustoz, nega buncha g‘azabli ko‘rinasiz? Iblis shu javobni beradi:
—   Alloh mo‘minlarni yorlaqadi. Endi sizlar ularni nafsoniy orzulari bilan chalg‘itmoq uchun qattiqroq ishlashga majbursiz.

Yana Vahob ibn Munabbih aytadi:

—   Alloh jannatni Ramazon bayrami kuni yaratdi. Tubo daraxtini shu kuni o‘tqazdi. Jabroilni shu kuni vahiy elchisi qilib sayladi. Fir’avn sehrbozlarining tavbasini shu kuni qabul etdi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:45:49
Alloh Rasuli dedilar:

—   Kim bayram kechasini shu kunning mazmunini anglashga bag‘ishlab o‘tkazsa, qalblar o‘lgan kuni uning qalbi o‘lmaydi.

Mashhur xalifa Hz. Umar — Alloh undan rozi bo‘lsin — bayram kuni kichik o‘g‘lini ko‘rdi. Bolaning egnida faqatgina eski ko‘ylak bor edi. Hz. Umar yig‘lay boshladi. Bola nega yig‘layotganini so‘radi. Otasi bolalar seni bu eski ko‘ylakda ko‘rganda ko‘ngling eziladi, deb o‘ylaganimdan yig‘ladim, dedi. Bola shu javobni berdi:
—   Faqat Alloh rizosini yo‘qotgan kishi yoki ota-onasiga qarshi chiqqan kishining ko‘ngli ezilishi kerak. Siz mendan rizo bo‘lsangiz, Alloh ham rizo bo‘ladi, deb umid qilaman.

Bu javobni eshitib Hz. Umar takror yig‘ladi. Uni bag‘riga bosdi va yaxshilab duo o‘qidi.

Bizga kelgan xabarlar orasida shunday hujjat ham bor:
—   Bayram kuni sahar vaqtida Alloh farishtalarni yuboradi. Ular Yer yuziga inadilar. Hamma ko‘chalarning boshlarini farishtalar tutadi. Insonlar va jinlardan boshqa butun maxluqlar eshitadigan ovoz bilan nido qiladilar.
Derlar:   
—   Ey Ummati Muhammad, o‘rningizdan turing. Karamli Rabbingizga peshvoz chiqing. Bu kun katta ehsonlar bo‘ladi, ko‘p gunohlar afv etiladi.

Mo‘minlar namoz o‘qigani jomelar va masjidlarga yig‘ilgan vaqtda Alloh farishtalarga xitob qiladi:
—   Ishchi ishini ado etganda nima qilinishi kerak? Farishtalar derlar:
—   Maoshlari to‘lanishi kerak! Alloh buyuradi:
—   Siz hammangiz guvohlarim bo‘lasiz. Men ularga savob (maosh) tarzida o‘z ROZILIGIMNI va MAG’FIRATIMNI berdim.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:46:40
ZULHIJJANING FAZILATI

Ibn Abbos rivoyat qiladi:

Alloh Rasuli (s.a.v.) marhamat qildilar:

—   Allohning nazdida bu kunlarda (Zulhijjaning birinchi o‘n kunligida) qilingan amallar boshqa kunlarda qilingan amallarga qaraganda Alloh uchun sevimliroqdir.

Sahoba so‘radi:

—   Alloh yo‘lida qilingan jihoddan ham sevimliroqmi! Rasul (s.a.v.) javob berdi:

—   Ha, Alloh yo‘lida qilingan jihoddan ham... Faqat moli va joni bilan Alloh yo‘lida jihodga ketib qaytmagan (shahid bo‘lgan)ning amali mustasno.

Ibn Mas’ud deydiki:   

—   Alloh kunlardan to‘rtini, oylardan to‘rtini, xotinlardan to‘rtini mumtoz qildi. Bundan tashqari to‘rt kishi jannatga birinchi bo‘lib kiruvchilarningold qatorida bo‘ladi. Bulardan boshqa to‘rt kishiga ham jannat mushtoqdir.

Kunlarning birinchisi — JUMAdir. Bu kunda shunday bir fursat ham borki, har kim bu fursatga duch kelganda Allohdan dunyoviy va uxroviy har nima tilasa, albatta, beriladi. Ikkinchisi - ARAFAdir. Arafa kuni kelganda Alloh malaklarga xitoban deydiki:

— Ey farishtalarim, bandalarimga qarang. Qiyinchiliklarni zimmalariga olishyapti. Yo‘qsullarni to‘ydirishmoqda. Guvoh bo‘ling: Men ularni afv etdim!

Kunlarning uchinchisi - QURBON HAYITIning birinchi kunidir. Biron kishi Alloh uchun qurbonlik so‘ysa, uning qonining ilk tomchisi gunohlariga kafforat bo‘ladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:48:33
Mumtoz kunlarning to‘rtinchisi — FITR berilib, muhtoj va yo‘qsullar sevintirilgan kundir. Mo‘minlar Ramazon ro‘zasini tutib, bayramga yetishgan paytlarida Alloh farishtalariga xitoban buyuradiki:
— Har qanday ishchi qilgan mehnati evaziga maosh oladi. Mening bandalarim ularga farz qilingan bir oylik ro‘zani tutdilar. Ertaga bayram qilishadi, maoshlarini berishimiz kerak. Sizlar menga guvoh bo‘ling, ey farishtalar, men ularga mag‘firatimni berdim.

Shu onda bir jarchi (nidochi) nido etib deydiki: — Hey Ummati Muhammad, bizga qarang (eshitmadim demanglar) Yomon amallaringiz yaxshi amalga aylantirildi! Mumtoz oylar: Rajab, Zulqa’da, Zulhijja va Muharramdir. Mumtoz xotinlar: Imron qizi Maryam, Huvaylid qizi Hz. Hadicha (Allohga va Rasuliga iymon keltirgan birinchi xotin), Mazohim qizi Osiyo (Fir’avnning xotini), Muhammad alayhissalomning qizi Fotima (jannat ahli xotinlarining eng ulug‘i).
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:50:03
Jannatga kiruvchilarning old qatoridagilar: Payg‘ambar Hojamiz, Salmon Forsiy, Suhayb(islomni qabul qilish hayot-mamot masalasi bo‘lgan ilk davrdagi e’tiqodida mahkam turgan sahobalardan), Bilol(dastlab qul bo‘lgan, so‘ng o.eod qilingan, musulmon bo‘lgani uchun qattiq azoblarga solinsa ham, dinida mahkam turgan mustahkam irodali sahobalardan).
Jannat mushtoq bo‘lgan kishilar: Hz. Ali. Salmon Forsiy, Ammor ibn Yosir(qullikda musulmon bo‘lgani.uchun qiynab o‘ldirilgan insonlardan), Miqdod ibn Asvad(120 nafar habashistonlik eng sara sahobalardan biri. Juda muhim masalalarni hal qiluvchi hadislardan rivoyat qilgan. 70 yoshida Madinada vafot etgan).

Rasululloh bildirdilar:
—   Kim arafadan bir kun oldingi kunda ro‘za tutsa, Alloh unga Ayyub alayhissalomning balolariga bergan sabr savobini beradi.
—   Kim Arafa kuni ro‘zali bo‘lsa, Alloh unga Iso alayhissalomga bergan savobining mislini beradi.

Arafa kuni bo‘lganda, Alloh Yer yuziga rahmatini sochadi. Bu kun juda ko‘p bandalarini avf etadi. Kim Arafa kuni Allohdan dunyoviy va uxroviy bir hojat tilasa, Alloh uning istaganini beradi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:51:57
AShURO KUNINING FAZILATI
(Ashuro — muharram oyining o‘ninchi kuni)

Ibn Abbos rivoyat qiladi:


—   Alloh Rasuli Madinaga kelgan vaqtda Ashuro kuni yahudiylarning ro‘za tutayotganini ko‘rdi. Sababini so‘radi. Ular: «Alloh shu kuni Hz. Musoni va Bani Isroilni Fir’avnning yomonliklaridan qutqardi. Biz Allohning shu ishiga hurmatan ro‘za tutamiz!» dedilar. Rasululloh: «Biz Musoga sizdan ko‘ra yaqinroqmiz!» dedi. Va shu kuni ro‘za tutilishini yaxshi deb topdi. Lekin: «Yahudiylarga o‘xshab qolmaslik uchun Ashuro kunidan bir kun oldin va bir kun keyin ro‘zador bo‘ling» deb buyurdi.

Ashuro kunining fazilati haqida bir talay ma’lumotlar — xabarlar bor. Odam alayhissalom o‘sha kuni yaratilgani, shu kuni jannatga kiritilgani, shu kuni tavbasi qabul qilingani, Arshning, Kursining, Ko‘klarning (Osmonlarning), Yerning, Quyosh, Oy va Yulduzlarning shu kuni yara-tilgani, Ibrohim alayhissalomning shu kuni tug‘ilgani va Namrudning otashidan shu kuni qutulgani to‘g‘risidagi rivoyatlar shular jumlasidandir.
Bayhaqiy qayd etgan bir hadis mana bunday:

—   Kim Ashuro kuni oila a’zolarini yayratsa, Alloh ham butun yil davomida uni yayratadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:52:44
Tobaroniy qayd etgan, lekin sahihligi aniqlanmagan bir hadis esa mana bunday:

— Ashuro kuni qilingan bir yaxshilik yetmish ming yaxshilikka teng.
Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning nevarasi Hz. Husaynning Ashuro kuni halok etilganligi Alloh nazdida uning qadri va darajasi yuksakligini ko‘rsatadi. Shuningdek, bu - Alloh uni pok Ahli Bayt (ya’ni Payg‘ambarimiz (s.a.v.) xonadoniga mansub bo‘lganlar)ning oliy maqomlariga daxddor qilganini ko‘rsatuvchi shahidlikdir. Kim Ashuro kuni Hz. Husayn mubtalo bo‘lgan musibatni (ko‘rgilikni) xotirlamoqchi bo‘lsa, barcha insonlar faqat o‘tkinchi ekanliklarini va hamma ham Allohdan kelib, Allohga qaytajagini yodda tutib tafakkurga berilmog‘i lozim. Rofiziylarning, Shialarning va boshqa ayirmachi bo‘luvchilarning bid’at yo‘llariga tushmasligi kerak, yig‘lab-sixtab, faryod ko‘tarib, aza tutishlar yaramaydi. Chunki bunday xatti-harakatlar musulmonchilik axloqiga to‘g‘ri kelmaydi. Agar musulmonchilik axloqida dod-faryod solib, o‘ngu so‘lga qaramay har yoqqa la’natlar yog‘dirib motam tutish bo‘lsaydi, Hz. Husaynning bobosi, koinotning quyoshi — Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning vafoti kuni bunga loyiqroq edi.
Alloh taoloning bir o‘zi biz uchun yetarlidir. Naqadar go‘zal Vakildir u!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:53:49
FAQIRLARGA IZZAT-IKROM

Payg‘ambarimiz — Allohning salomi ustlariga yog‘ilsin — buyurdilar:
-   Mehmonga xizmat yuklamang, dilini og‘ritgan bo‘lasiz. Kim mehmonni xafa qilsa, Allohni ranjitgan bo‘ladi. Kim Allohni ranjitsa, Alloh undan nafratlanadi.
—   Mehmonni qabul qilmagan kishida yaxshilik bo‘lmaydi. Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bir odamnikiga qisqa vaqtga kirgandilar. U boy odam edi. Tuyalari va sigirlari ko‘p edi. Ammo mehmonni qabul qilish va unga izzat-ikrom ko‘rsatish vazifasini ado etmadi. Keyin boshqa bir odamnikiga kirdilar. U Payg‘ambarimiz (s.a.v.) uchun o‘z insonlik va musulmonlik vazifasini o‘tadi. Shunda Adloh Rasuli bildirdilarki:

—   Bu ikki kishini ko‘ring. Bu har ikki muomala ham Allohning qudrat qo‘li bilan yuz berdi. Kimga go‘zal axloq baxsh etgan bo‘lsa — beradi.
Abu Rofiy (sahoba. Dastlab Rasululloh (s.a.v.)ning amakivachchalari Hz. Abbosning quli edi. U kishi Abu Rofiyni Hz. Muhammad (s.a.a)ga sovga qilgandi. Keyin Payg‘ambarimiz s.a.v. unga ozodlik berdilar. Asli ismi Aslamdir. Hz. Ali zamonida vafot etgan) hikoya qiladi:

—   Rasululloh (s.a.v.) huzuriga bir mehmon kelgandi. Lekin, aksiga olib, uni izzat-ikrom qilmoq uchun uyda hech vaqo yo‘q edi.

Menga: «Falon yahudiyga borib ayt: mehmonim keldi. Menga rajab oyigacha ozgina qarzga un berib tursin!» dedilar. Bordim. Aytdim. Yahudiy: «Garovga bir narsa bermasa bermayman!» dedi. Kelib, Rasulullohga ahvolni tushuntirdim.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:54:39
Rasululloh dedilar:

—   Allohga qasamki, men Osmonlarda ham IShONARLI KIShIman, Yerda ham IShONARLI KIShIman. Agar qarzga bersa vaqtida uzardim. Ol, mana bu sovut ko‘ylagimni, garovga qoldir!..

Allohning do‘sti Ibrohim alayhissalom ovqatlanishdan oldin bir-ikki chaqirim aylanib yurar, o‘zi bilan birga ovqatlanishga sherik qidirardi.


Rasululloh (s.a.v.)dan so‘radilar:
—   Iymon nima? Javob berdilar:
—   Yedirmoq, atrofda sog‘lik-omonlik yaratmoqdir.

Yana bir daf’a Rasululloh, gunohlarga kafforat va darajalarning yuksalishiga sabab bo‘ladigan amallar qaysi, degan savollarga javoban dedilar:
—   Yedirmoqva hamma uyqudaligida ibodat qilmoq... Haj paytida eng maqbul hisoblanuvchi amal qaysi amal, degan savolga esa:
—   Yedirmoq va go‘zal so‘zli bo‘lmoq! — javobini berdilar.

Anas ibn Molik - Alloh undan rozi bo‘lsin — deydiki:
—   Mehmon kirmagan uyga farishtalar ham kirmas. Faqirlarga va mehmonlarga izzat-ikrom ko‘rsatish mavzuida go‘zal xabarlar juda ko‘p.
Chorlovchi hamma vaqg birinchi galda TAQVODORlarni va nomusli, to‘g‘ri kishilarni chaqirishi va imkon boricha, fosiqlarni da’vat etmasligi lozim.

Payg‘ambarimiz (s.a.v.) o‘zini mehmonga chaqirgan bir kishini shunday deb duo qilgandilar!
—   Topgan-tutganingni, iloyo, yaxshilar yesin! Yana Alloh Rasuli (s.a.v.) buyuradilar:
—   Faqat TAQVODORLARNING dasturxonidan ye! Sening dasturxoningdan ham faqat TAQVODORLAR yesin!..
—   Yana shuni ham yodda tuting: ziyofatga nuqul boylar va amaldorlarni emas, asosan faqirlarni taklif qilish kerak. Shuning uchun Payg‘ambarimiz (s.a.v.) buyuradilar:

—   Dasturxonlarning eng gunohlisi — boylar da’vat etilib, faqirlar chaqirilmagan to‘y dasturxonidir.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:55:11
Berilgan ziyofatlarga o‘z yaqinlarini aytishni aslo unutmaslik kerak. Chunki bunday narsalarda qon-qarindoshlarni unutish yoki ataylab, yoki loqaydlik qilib aytmaslik o‘rtaga sovuqchilik tushishiga va begonalashishga sabab bo‘ladi.

Do‘stlarni, tanish-bilish va qarindosh-urug‘larni ziyofatga aytganda, dasturxon ustida diqqat-e’tiborli bo‘lish kerak. Bir qismiga boshqacha muomala qilib, ikkinchi qismiga o‘zgacha lutf ko‘rsatilsa, bir qismning dili og‘rib qolishi mumkin va bu ham begonalashishga sabab bo‘ladi.

Ziyofatdan maqsad boyligini ko‘z-ko‘z qilish va maqtanish bo‘lmasligi kerak. Faqatgina, Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ning odatlarini qilish, mo‘min birodarlar orasida mehr-oqibatni davom ettirish va ularning qalbiga surur berish bo‘lmog‘i lozim.

Chaqirsa, kelishi gumonligini bila turib va bordi-yu dasturxonga kelgan taqdirda ham boshqa chaqirilganlarga yoqmasligi ma’lum bo‘lgan kimsalarni, yaxshisi, chaqirmaslik kerak.

Eng to‘g‘risi, faqat chaqirsa keladigan kishilarni chaqirish kerak.

Sufyon Savriy deydiki:

— Kim chaqirsa kelishdan ozorlanadigan kishini da’vat etsa, bu da’vat etgan kishiga bir gunoh yoziladi. Agar da’vat etilgan kishi kelsa, ikki gunoh yoziladi. Chunki da’vat etgan kishi uni, istamagani holda yemakka zo‘rlagan bo‘ladi.

Taqvo sohibining ziyofati uning ibodat yo‘lida bo‘lishiga yordamdir. Fosiq kishining ziyofati esa; uning fisq-fujurlarini mustahkamlaydi.

Da’vat qilingan joyga borish — sunnatdir. Rasululloh marhamat qildilar:
—   Agar bir pocha pishirig‘iga chaqirilsam ham, boraman. Va agar bir bo‘lak pocha berilsa, qabul qilaman.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:55:55
TOBUT — QABR

Ichiga o‘lik yotqizilgan tobutlar basiratli (ko‘ruvchan) kishilar uchun bir ibratdir. Tobutlarda basiratli kishilar bir eslatma, bir o‘git ko‘radilarg Tobut g‘aflatdagi kishilarga hech narsani ifoda qilmaydi. Tobutlar faqatgina ularning g‘am-g‘ussasini orttiradi. Chunki g‘ofillar bunda boshqalarning tobutlarini ko‘ryapman, deb o‘ylaydilar. Ertami-indin o‘zlari ham tobutga tushajaklarini hech hisobga qo‘shmaydilar. Yoxud balki bir kun o‘zlari ham bu tobutga yota-jaklarini ozmi-ko‘pmi o‘ylaydilar, lekin buni juda uzoq vaqtlarga suradilar. O’ylamaydilarki, bu tobutlarning ichidagilar ham shunday o‘ylardilar, o‘zlari juda uzoq vaqt o‘tgandan keyin bu tobutga kiraman deb hisoblardilar. Lekin hisoblari yanglish chikdi. So‘nggi kunlari shoshilib kela qoldi. Ichida o‘lik bo‘lgan tobutni ko‘rgan har kishi uning ichidagini — o‘zi deb qabul qilishi kerak. Chunki qisqa vaqt o‘tgach, u ham, albatta, uning ichiga yotajakdir.

Biz yaqinda bir janoza marosimida shunday bir manzarani ko‘rdik:
Janoza tufayli bir qancha insonlar to‘plandi. Ko‘pchiligi kuldi, surbetlarcha yoqimsiz qiliqlar qildi. Hali o‘lik qabrga ketmasdan burun butun gapirgan gaplari yolg‘iz o‘likning merosi va bu merosni bo‘lishib oladigan vorislari to‘g‘risida edi. Hech qaysinisi o‘z janozasini va tobutga qo‘yilgan paytda uning nomi atrofida qanday gap-so‘zlar bo‘lajagini hech o‘ylamas edi. Bu g‘aflatning sababi gunohlari ko‘pligi tufayli qalblarining g‘amga botganligidir. Nega qalblarimiz g‘amga botadi? Chunki biz Allohning qiyomat kunini va istiqbolda bizni kutayotgan tahlika va dahshatlarni unutganmiz. Biz mutlaqo befoyda narsalar bilan vaqtimizni o‘tkazamiz. Allohdan bizni bu g‘aflat uyqusidan uyg‘otishni so‘ramaymiz. Janozada hozir bo‘lganlar uchun eng yaxshi hol o‘lik uchun yig‘lamoqdir. Agar aqllari bo‘lsaydi o‘likka emas, o‘z hollariga yig‘lardilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:56:41
Ibrohim Zayod(Ibrohim ibn Zayyod (558-izohga qarang)), bir o‘likka rahmat so‘rab duo o‘qiyotgan bir guruhni ko‘radi. Dediki:

— Agar o‘z nafslaringizga rahmat so‘rab fotiha o‘qisaydingiz, siz uchun xayrliroq bo‘lar edi!..

Tafakkur, ibrat olish, «safar»ga hozirlanish va tobut olib ketilayotganda tavozu’ bilan yurish, o‘lgan kishi hatto fosiq bo‘lsa ham, u haqda yomon fikrlarga bormaslik janozada hozir bo‘lganlarning odobidan hisoblanadi. Kishi o‘z nafsi haqida — nazarida yaxshi ko‘rinsa ham yomon fikrda bo‘lishi kerak, lekin o‘lik haqida aslo yomon fikrda bo‘lmasligi lozim. Chunki oxir-oqibat shunday bir narsaki, yaxshi bo‘lsa ham, yomon bo‘lsa ham endi bilinmaydi.

Bir kishi Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan so‘radi:
—   Ey Allohning Rasuli, insonlar orasida nafsoniy orzularidan eng tez qutulib ketadigani kim?

Rasululloh javob berdilar:

—   Qabrni va o‘zini kutib turgan balolarni unutmagan, dunyoviy zavq va orzularini tashlab keta oladigan, mangu narsani o‘tkinchi narsadan afzal bilgan va nafsini qabr ahlidan biri deb hisoblay olgan kishi nafsoniy orzularini tez tizginlab oladi.

Hz. Alidan: «Nima uchun mozorga yaqin joyda yashaysiz?» deb so‘radilar. O’shanda shunday javob bergandi:

—   Mozorlar (qabrlar) mening eng xayrli, eng sodiq qo‘shnilarim. Ular tillarni yomon so‘z ayrindan qaytaradilar, oxiratni xotirlatadilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:57:10
Hz. Usmon - Alloh undan rozi bo‘lsin — yo‘l ustida biron qabrga duch kelganda to‘xtar va shunday yig‘lardiki, soqoli ko‘z yoshlaridan jiqqa ho‘l bo‘lib ketardi. Bir kuni undan buning sababini so‘rashdi va: «Jannatni va jahannamni esga olgan chog‘ingda yig‘lamaysan, bir qabr boshiga kelib qoldingmi, o‘zingni yig‘idan to‘xtatolmaysan?!» -deyishdi. Hz. Usmon shu javobni berdi:

Men Rasululloh (s.a.v.)dan eshitganman. U aytardiki: — Qabr oxirat yo‘lchiligining birinchi qo‘nalg‘asidir. Agar kishi qabrdagi so‘roqdan omon chiqsa, undan u yog‘i oson kechadi. Agar u yerdagi so‘roqdan omon chiqmasa, undan u yog‘i mashaqqatli bo‘ladi demakdir.

Mujohid deydiki:

—   Odamzot o‘lgan chog‘ida unga birinchi bo‘lib qabr chuquri xitob qiladi:

—   Men hasharot uyasiman. Men — yolg‘izlik, men g‘urbat, men zulmat uyiman. Men senga hozircha shularni hozirladim. Sen menga nima hozirlab kelding?   

Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:57:57
JAHANNAM AZOBI

Buxoriy qayd etadi:

Ko‘pincha Rasululloh (s.a.v.) shunday deb duo o‘qirdilar:

—   Ey Rabbimiz, bu dunyoda ham, oxiratda ham bizga yaxshiliklar ato qil va bizni jahannam azobidan saqla!

Abu Yo’lo qayd etadi:

—   Rasululloh (s.a.v.) bir xitobasida: «Ikki ulug‘ narsani — jannatni va jahannamni unutmangiz!» deb buyurdi. So‘ngra yig‘ladi. Ko‘z-yoshlaridan soqoli jiqqa ho‘l bo‘ldi.

Keyin dedilarki:

— Nafsim qudrat qo‘lida bo‘lgan Allohga qasamki, oxirat borasida mening bilganlarimni bilsaydyngiz, bu pok tuproq uzra kibrlanmay doim piyoda yurar, yuzingizga tuproq surtardingiz.   

Tobaroniy «Avsot»da qayd etadi:

—   Bir marta Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning oldiga kutilmaganda Jabroil alayhissalom keldi. Rasululloh (s.a.v.) unga peshvoz chiqdi va: «Nima bo‘ldi, ey Jabroil, ranging so‘lg‘in ko‘rinadi?» dedi.

Jabroil: «Kelmoqchi emasdim. Alloh jahannam damlariga (havo puflagich) olovni kuchaytirish to‘g‘risida amr berdi!» deb javob qaytardi. Shunda Payg‘ambarimiz (s.a.v.): «Ey Jabroil, menga jahannamning ko‘rinishi qandayligini tushuntirib ber!» dedi. Jabroil alayhissalom ta’rifladi:

—   Alloh jahannamga buyurdi, ming yil yoqildi, shunday toblandiki, oq qo‘r holiga keldi. So‘ngra yana butordi, yana ming yil yoqildi, bu safar qip-qizil bo‘ldi. Keyin yana buyurdi, ming yil yoqildi, endi qop-qora bo‘ldi. Jahannam hozir tim qora. Na bir uchqun yilt etadi, na olov butunlay so‘nadi. Seni haq-payg‘ambar qilib jo‘natganga (Allohga) qasamki, agar jahannamdan igna teshigicha bir joy teshilib qolsaydi, uning haroratidan butun yer yuzidagilar o‘lardi. Yana seni haq-payg‘ambar qilib jo‘natganga qasamki, agar jahannam zaboniy (jazolovchi farishta)laridan birgina nafari yer yuzida ko‘rinib qolsaydi, badbasharaligidan va sassiqligidan yer yuzidagi barcha jonlilar qirilib bitardi. Seni haq-payg‘ambar qilib jo‘natganga qasamki, agar Alloh o‘z kitobi Qur’onda tavsif etgan jahannam ahli zanjirlaridan birgina xalqasi yer yuzi tog‘lariga tushsaydi, zarbidan tog‘lar yer tagiga botib ketardi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:58:39
Gap shu yerga kelganda, Alloh Rasuli (s.a.v.) dedilarki:
—   Yetar, ey Jabroil! Qalbim pora-pora bo‘ldi. Ortiq chidolmayman.
So‘ngra Payg‘ambarimiz (s.a.v.) Jabroilga qaradi. U yig‘layotgan edi.
Rasululloh (s.a.v.) so‘radi:
—   Nega yig‘layapsan, ey Jabroil? Sen Alloh tayinlagan ishda, ayni chog‘da, yuksak makondasan. Sening qo‘rqishingga hech asos yo‘q-ku!
Jabroil dedi:
—   Men yig‘lamay kim yig‘lasin. Aksincha, men ko‘proq yig‘lashim kerak. Ehtimol, men Allohning ilmiga ko‘ra, bu holda emas, boshqa holdadirman. Men bilmayman. Ehtimol, Iblis mubtalo bo‘lgan oqibatga men ham mubtalo bo‘larman (men ham Iblisning qismatiga uchrarman) — Holbuki, Iblis ham yuksak maqomdagi malaklardan edi. Bilmayman, balki, meningham boshimga Horut ila Morutning boshiga tushgan balolar tushar!..

Bu so‘zlarni eshitib Rasululloh (s.a.v.) ham yig‘ladi. Jabroil ham yig‘ladi. Ko‘z yoshlari daryo bo‘lib oqar edi. Shu asnoda bir ovoz eshitildi. Ularni nomma-nom chaqirib, shunday deyayotgan edi:
—   Hey Jabroil, hey Muhammad, Alloh sizlarni, o‘ziga qarshi isyon qilmaydigan, ma’sumlar etib yaratdi!..

Shunda Jabroil o‘rtadan g‘oyib bo‘ddi. Payg‘ambarimiz tashqari chiqdi. U yerda bir guruh ansorlarga duch keldi. Ular kulishib, o‘ynab o‘tirishgan edi. Ularga xitoban shunday deb buyurdi:

—   Kulyapsizlarmi? Holbuki, orqangizda jahannam bor. Agar mening bilganlarimni bilsaydingiz, oz kulib, ko‘p yig‘lar edingiz. Yegan-ichganlaringizni hazm qilolmay, tog‘larga chiqib ketar va Allohga yolvorar edingiz.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:59:14
Shu payt Alloh Rasuli (s.a.v.)ga bir ovoz eshitildi. Uning nomini tilga olib, shunday dedi:

—   Ey Muhammad, sen bandalarimni noumid qilma. Men seni xushxabar eltuvchi qilib yuborganman. Odamlarni sarosimaga solish uchun yubormaganman!..

Shunda Rasululloh (s.a.v.) buyurdilar:
—   To‘g‘ri yo‘ldan adashmang, to‘g‘ri yo‘lga yaqin bo‘ling!..
Bir marta Payg‘ambarimiz (s.a.v.) Jabroilni savolga
tutdilar:
—   Men hech Mikoilning kulganini ko‘rmadim, nega bunday?
Jabroil javob berdi:
—   Mikoil jahannam yaratilganidan beri hech kulmadi.

Ibn Moja va Hakim qayd etadilar: Alloh Rasuli dedilarki:

—   Sizlarning olovingiz, do‘zax olovining yetmishdan bir haroratidadir. Agar olovingizga ikki marta suv sepib pasaytirilgan bo‘lmasaydi, siz hech qachon undan foydalana olmasdingiz. Va sizlardagi bu olov har doim jahannamga qaytarilishini so‘rab, Allohga sig‘inadi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 15:59:49
Bayhaqiy qayd etadi:

Hz. Umar: «Qachonki terilari kuyib bitishi bilan haqiqiy azobni totib ko‘rishlari uchun o‘rniga boshqa terilarni almashtiramiz» (Niso surasi, 56-oyat) maolidagi oyatni o‘qib, «Ey Ka’b, menga bu oyatni tafsirlab ber-chi, bir eshitib qo‘ray. Agar to‘g‘ri tafsirlasang, to‘g‘ri aytganingni tasdiqlayman. To‘g‘ri tafsir qilolmasang, yanglishingni aytaman», dedi.
Ka’b oyatni shunday tafsir qildi:

—   Odamning terisi bir soatda yoki bir kunda olti ming marta yoqiladi va yangilanadi!..

Hz. Umar: «To‘g‘ri tafsir qilding!» deb uni tasdiqladi.

Hasan Basriy oyatning tafsirini mana bunday qilib aytgan:
Jahannam otashi odamlarning terilarini har kun yetmish ming marta yeydi. Har yeyishida: «Eski holingizga qayting!» deb xitob qilinadi. Ular eski hollariga qaytadilar.

Muslim qayd etadi:
—   Bu dunyoda faqat rohat-farog‘atda yashab, butun umrini zavq bilan, aysh-ishrat qilib o‘tkazgan bir kishi jahannam ahliga qo‘shiladi. Bir safar uni olib kelib jahannam otashiga bir tiqib olishadi va: «Ey odamzod, dunyoda qanday rohat-farog‘at ko‘rganding? Olgan zavqlaring, aysh-ishratlaringdan gapir...» deb so‘rashadi. U. «Yo‘q-yo‘q, xudo haqqi, men dunyoda hech nima ko‘rmaganman, yo Rabbi!» deydi, (bir lahzalik jahannam azobi u oldin ko‘rgan butun ne’matlarni unuttiradi).
Keyin jannat ahli orasidan dunyoda umri siqilib o‘ttan bir odamni olib kelishadi. U jannat zavqlarini yaxshigina totib ko‘rgan bo‘ladi. Unga: «Ey odamzod, sen dunyoda qanday azob-uqubatlar ko‘rgan eding?» deb savol berishadi. U esa: «Yo‘q-yo‘q, men dunyoda hech qiynalmay yashaganman. Azob-uqubat ko‘rmaganman!» deydi.

Ibn Moja qayd etadi:
—   Jahannam ahli bir bora qattiq yig‘latiladi. Shunday yig‘laydilarki, ko‘z yoshlari tutaydi. Keyin qon yig‘laydilar. Bundan yuzlarida bir qatqaloq, so‘ng tars-tars yorilgan izlar paydo bo‘ladi. Bu yorilgan izlardan oqayotgan qon daryosida, qo‘yib bersangiz, kemalar suzib yurishi mumkin!..
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 16:00:39
TAROZI VA SIROT KO’PRIGI

Abu Dovud qayd etadi va Hz. Oyshadan rivoyat qiladi:
—   Bir mahal Hz. Oysha yig‘layotgandi. Alloh Rasuli: «Nega yig‘layapsan?» deb so‘radilar. Hz. Oysha: «Jahannamni xotirladimda, shuning uchun yig‘ladim. Qiyomat kuni oila a’zolaringizni esga olasizmi?» dedi. Rasululloh bildirdilarki:

—   Uch joyda birov birovni o‘ylay olmaydi:
1.   — Amallar tortilayotgan vaqtda, yaxshi amallari yengil yo og‘ir kelishini bilmoqchi bo‘lib turgan chog‘ida;
2.   — Amal daftarlari o‘ngga yo so‘lga uchirilayotgan vaqtda, uning daftari o‘ngdanmi, so‘ldanmi yo orqadanmi berilishini bilmoqchi bo‘lib turgan chog‘ida:
3.   Sirot ko‘prigidan o‘tilayotgan vaqtda, bundan o‘ta oli-shi yo o‘tolmasligini bilgisi kelib turgan chog‘ida.

Termiziy qayd etadi va Anas ibn Molikdan - Alloh undan rozi bo‘lsin - rivoyat qiladi:

— Alloh Rasuli (s.a.v.)dan, qiyomat kuni menga shafoat qilishini iltimos qildim. «Inshoolloh, shafoat qilaman!» dedilar. Men: «Sizni qaerdan topaman?» dedim. «Meni dastavval Sirot oldidan qidir!» deb buyurdilar. Men: «U yerdan topolmasam-chi?» dedim. «Amallar tortiladigan tarozi atrofidan qidir!» deb buyurdilar. Men: «Tarozi atrofida ham topolmasam-chi!» deb so‘radim. Rasul (s.a.v.) buyurdilar:
— Kavsar hovuzi yonidan qidir! Men albatta shu uch joydan birida bo‘laman!..

Hakim qayd etadi:
—   Qiyomat kuni bir Tarozi quriladi. Bu Tarozi bilan butun Osmonlar va Yer tortilsa ham bo‘laveradi.

Malaklar deydilarki:
-   Ey Rabbimiz, bu kim uchun quriladi?
Alloh buyuradi:
—   Yaratganlarimdan tilagan narsalarim uchun!..
Malaklar derlar:
—   Seni tanzih etamiz, Rabbimiz, biz Senga bandalik vazifamizni chindan ham o‘tay olmadik!

Muslim qayd etadi va Ummu Mubashshar Ansoriya(ansoriy sahoba ayollardan.

Payg‘ambarimiz s.a.v. ul muhtaramaning xurmozor bog‘ida mehmon bo‘lganlar)dan — Alloh undan rozi bo‘lsin — rivoyat qiladi:
-   Rasululloh (s.a.v.)dan eshitganman. Hafsa(Rasulullohning zavjalari. Hz. Umarning qizi)ning — Alloh undan rozi bo‘lsin — yonida shunday degan edilar:
-   Inshoolloh, daraxt tagida bay’at qilganlar (qasamyod qilganlar) jahannamga tushmaydi!

Hafsa — Alloh undan rozi bo‘lsin — «Ha, ey Allohning Rasuli!» dedi. Rasululloh (s.a.v.) uning so‘zini kesdilar. Lekin Hafsa: «Sizlardan har biringiz unga (jahannamga) tushguvchidirsiz» (Maryam surasi, 71-oyat) mazmunidagi oyatni o‘qidi. Rasululloh (s.a.v.) esa uning bilan ketma-ket: «So‘ng taqvodor bo‘lgan zotlarni (undan, ya’ni jahannamdan) qutqarurmiz va zolim kimsalarni tiz cho‘kkan hollarida (jahannamda) qoldirurmiz» (Maryam surasi, 72-oyat) mazmunidagi oyatni o‘qidilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 16:01:22
PAYG’AMBARIMIZNING VAFOTI

Ibn Mas’ud — Alloh undan rozi bo‘lsin - hikoya qiladi:

-   Ayriliq (o‘lim) yaqinlashgan kunlar edi... Biz Hz. Oyshaning uylariga Rasululloh(s.a.v.)ni ko‘rgani bordik. Bizga termildilar. Ko‘zlari yoshga to‘ldi. Keyin gapira boshladilar:

—   Marhabolar!.. Alloh hammangizga barakali umr bersin. Iloyo, murodingizga yetkazsin. O’zi madadkor bo‘lsin. Sizlarga o‘gitim shulki, Allohdan qo‘rqing va taqvoli bo‘ling. Yana shuni ham aytib qo‘yay: men Allshdatg makonida va bandalari orasida, Uning insonlarga amr etgan din asoslarini toptamasligingiz uchun — Alloh tomonydan sizlarga yuborilgan ochiq bir QO’RQITUVChIMAN! Endi menga ajal yaqinlashdi. Sizlarga va men o‘lganimdan keyin dinimizga kirganlarga Allohning salomi va rahmati bo‘lsin!..

Hz. Oysha — Alloh undan rozi bo‘lsin - hikoya qiladi:

- Rasululloh (s.a.v.) bizga, yetti quduqdan yetti chovgun suv olib kelib, o‘zini cho‘miltirishimizni buyurdi. Biz bajo etdik. Rohatlandilar. So‘ng tashqari chiqdilar. Jamoatga namoz o‘qitdilar. Uhud shahidlari uchun istig‘for qilib, ularga bag‘ishlab duolar o‘qidilar. Ansorlar haqida vasiyat qilib, buyurdilarki:

—   Salomdan so‘ng, ey muhojirlar! Sizlar ko‘payasizlar. Ansorlar bugungi miqdordan ortiqqa oshmaydilar. Ular mening sirdoshlarim va xos jamoatimdir. Ularning yaxshilariga yaxshilik qilingiz. Qusurlilarining qusurlarini afv etingiz.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 16:01:52
Keyinroq buyurdilarki:

-   Banda dunyoda yashash bilan Alloh yonida bo‘lish degan ikki voqelik orasida erkin qoldirildi. Va u Alloh yonida bo‘lishni afzal bildi.
Gap shu yerga yetganda, Abu Bakr — Alloh undan rozi bo‘lsin — yig‘lab yubordi. Rasululloh (s.a.v.)ning bu so‘zi o‘ziga qaratilgan deb o‘ylab, endi dunyodan ko‘chaman, deb taxmin qildi. Rasululloh (s.a.v.) buyurdilar:
— Tinchlaning, ey Abu Bakr! Masjidning ko‘chaga ochiladigan hamma eshiklarini yopinglar! Yolg‘iz Abu Bakrning yo‘liga ochiladigan eshik qolsin! Men Abu Bakrning suhbatidan bahramand bo‘lay, men uchun uning suhbatidan shirin narsa yo‘q dunyoda.

Hz. Oysha so‘zlarini davom ettirib, aytadiki: - Rasululloh (s.a.v.) mening uyimda, mening uyimda bo‘ladigan kunlarida va mening quchog‘imda vafot etdilar. Alloh, o‘lim onida ul zotning og‘iz suvi bilan mening og‘iz suvimni birlashtirdi. Shu asnoda ukam Abdurahmon keldi. Qo‘lida misvok bor edi. Rasululloh (s.a.v.) misvokka qaradilar. Tish tozalagilari kelayotganini sezib: «Uni sizga olaymi?» dedim. Boshlari bilan «ha» deb ishora qildilar. Olib berdim. Og‘izlariga suqdilar. Biroq dag‘al edi.

Men «yumshataymi?» dedim. Boshlari bilan ishora qildilar. Men misvokni tishlarim bilan uchlarini uzib yumshatib berdim. Yonlarida bir idishda suv bor edi. Qo‘llarini unga tiqib, yuzlarini ho‘lladilar va: «Allohdan boshqa iloh yo‘q. Va, albatta, o‘limning o‘z sarxushliklari mavjud», dedilar. Keyin men qo‘llariga suv quyib turdim. Ul zot: «Fir-Rafiq-il-a’lo», «Fir-rafiq-il-a’lo» (ya’ni «Eng a’lo do‘st». «Eng a’lo do‘st») (deb Allohga murojaat qilib — pichirlar edilar). Men o‘zimcha: «Alloh bizni afzal ko‘rmayapti, shekilli!» dedim.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 16:02:24
Said ibn Abdulloh(Hz. Umar ibn al-Hattobning o‘g‘li Abdulloh ibn Umar (vafoti h. 76 y) 2630 hadis rivoyat qilgan. Said uning o‘g‘li bo‘lib, otasidan eshitgan hadisni hikoya qilgan), otasidan rivoyat qiladi: — Ansorlar Rasululloh (s.a.v.)ning kasali og‘irlashganini ko‘rib, Masjidda to‘plandilar. Abbos — Alloh undan rozi bo‘lsin — Payg‘ambar (s.a.v.)ning oldiga ketdi. To‘planganlarini va xavotir olayotganlarini aytdi. Keyin Fazl — Alloh undan rozi bo‘lsin — bordi. U ham ayni hollarini izhor etdi. Keyinroq Hz. Ali bordi. Sahobalar to‘planganini va bezovtaligi ortganini bayon etdi. Alloh Rasuli qo‘l uzatib imo qildilar. «Egiling» deb buyurdilar. Ular egildilar. Rasululloh (s.a.v.): «Nima deyapsiz» deb so‘radilar.
Ular: «Ayrilib qolishdan qo‘rqyapmiz!» deyishdi. Erkaklar Rasulullohning tepasida uymalashayotganini ko‘rib, xotinlar bir-birlarini chaqira boshladilar. Alloh Rasuli (s.a.v.) bir amallab o‘rinlaridan turdilar. Hz. Ali va Fazlga suyanib tashqari chiqdilar. Abbos oldinda borardi. Rasululloh (s.a.v.)ning boshi hali mahkam va tik turardi. Qadamlari ancha shaxdam, risoladagiday odimlashni eplayotgan edilar. Shu taxlit masjidga keldilar. Minbarning eng pastki zinasiga o‘tirdilar. Butun jamoat Rasuli Akram (s.a.v.)ga yuzlangancha qotib turardi. Rasululloh avval Allohga hamd o‘qidilar, sano aytdilar va dedilarki:

— Ey insonlar, menga xabar berishlariga qaraganda, sizlar mening o‘lishimdan qo‘rqayotirsiz. Bu — bir navi sizning o‘limni inkor etishingiz demakdir. Siz endi payg‘ambaringizning o‘limini inkor etolmaysiz. Men sizlarga o‘lim xabarini bermaganmidim? Nafslaringiz sizga o‘lim xabarini bermadilarmi? Mendan ilgari yuborilgan biron bir payg‘ambar o‘zi yuborilgan qavmi orasida boqiy qoldimi-ki, men sizning orangizda boqiy qolsam? Habaringiz bo‘lsin, men Rabbimga qovushaman, sizlar ham qovushasizlar Unga! Men sizlarga - birinchi bo‘lib kelgan muhojir-larga yaxshi muomala qilishingizni vasiyat qilaman. Muhojirlarga ham — o‘zaro xushmuomala bo‘lishlarini vasiyat qilaman.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 16:03:00
Chunki Alloh buyuradi:
- Asr (vaqti)ga qasamki, (barcha) inson ziyon-baxtsizlikdadir. Faqat iymon keltirgan, yaxshi amallar qilgan, bir-birlariga Haq yo‘lini tavsiya etgan va bir-birlariga (mana shu Haq yo‘lida) sabr-toqat qilishni tavsiya etgan zotlargina (najot topguvchilardir). (Val-Asr surasi)
Barcha ishlar Allohning izni bilan yuradi. Bir ishning kechnkkanligi sizni shoshma-shosharlikka yetaklamasin. Chunki, shubhasiz, Alloh, birov shoshgani bilan shosha qolmaydi. Kim Allohning hukmlariga qarshi chiqsa, uni Alloh uradi. Kim Allohni laqillatmoqchi bo‘lsa, Alloh uning hiylasini buzadi. «Demakki, idorani va hokimiyatni qo‘lga olsangiz, darhol yer yuzida buzg‘unchilik chiqarib, qarindoshlik munosabatlaringizni ham parchalab uzib tashlaysiz, shundaymi?» Men ansorlarga yaxshi muomala kilishingizni sizlarga tavsiya etaman. Zero, ular siz, muhojirlardan oldin Madinani boshpana va iymon uyi qilgandilar. Ularga (ansorlarga) yaxshilik qilishingizni o‘gitlayman. Ular (ansorlar) sizlarni mollariga sherik qilmadilarmi? Ular sizning ro‘zg‘oringizga mo‘lchilik, qut-baraka qo‘shmadilarmi? Ular o‘zlarida qanchadan-qancha muhtojliklar bo‘lgani holda, sizlarni siylab, nafslarini tiymadilarmi? Ogohlantirib qo‘yay: kimki taqdir taqozosi bilan ulardan ikki kishi orasida hakamlik (qozilik) qilayotgan bo‘lsa, yaxshisiga yaxshilik bilan muomala qilsin, qusurli bo‘lganining qusurini kechirsin, ko‘rmaslikka olsin. Hech bir narsani ulardan ustun qo‘ymanglar. Men sizlardan ayrilib ketayotirman. Sizlar ham mening orqamdan borasiz va men bilan qovushasiz. Xabaringiz bo‘lsin, topishadigan joyimiz mening hovuzimning bo‘yidir. U hovuzga «Kavsar tarnovi»dan shunday bir suv oqib yotgan bo‘ladiki, sutdan oq, ko‘pikdan yumshoq, boldzn shirinroqdir. Qim undan bir marta ichsa, ortiq hech qachon suvsamaydi, chanqog‘i abadiyan qonadi. Uning toshlari inju, oqib kelayotgan daralaridan mushk hidi ke-ladi. Kimgaki barcha yaxshiliklar harom bo‘lsa, ertaga o‘sha, hisob-kitob beriladigan joyda ham unga harom bo‘lajak. Xabaringiz bo‘lsin, kim ertaga men bilan qovushishni sevsa (xohlasa), qo‘lini, tilini yomonliklardan va yoqimsiz qiliqlardan tiysin.
Shu payt Abbos luqma tashladi:
-   Ey Allohning Rasuli, Qurayshlarga ham nasihat qiling!

Rasululloh (s.a.v.) buyurdilar:

—   Men bularni Qurayshlarga vasiyat qilayotirman. Insonlar, Qurayshlarga — yaxshilari yaxshilariga, yomonlari yomonlariga tobedirlar. Quraysh oilasi ham insonlarga yaxshilik qilsa, yaxshilikni tavsiya etsinlar. Ey insonlar, gunohlar ne’matlarni o‘zgartiradi — ne’matlarning qo‘ldan ketishiga sabab bo‘ladi. Insonlar (tobea — payg‘ambarga ergashuvchilar) yaxshi bo‘lgan paytlarida yo‘lboshchilari ularga yaxshi muomala qiladilar. Insonlar (tobea) yomonlashgan paytlarida yo‘lboshchilari ularga zulm qiladilar, ularni ezadilar.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 16:03:57
Alloh bildirdi:

-   Ular aytdilar: «Sen bizga (payg‘ambar bo‘lib) kelishingdan ilgari ham, sen kelganingdan keyin ham ozor ko‘rdik». U (Muso) aytdi: «Shoyad Parvardigoringiz dushmanlaringizni halok etib, sizlarni bu yerga xalifa qilsa va qanday amallar qilishingizni ko‘rsa». (A’rof surasi, 129-oyat)

Ibn Mas’ud - Alloh undan rozi bo‘lsin - hikoya qiladi: Rasululloh (s.a.v.) Abu Bakrga dedilar:
-   Nima deysiz, so‘rang, ey Abu Bakr! Abu Bakr dedi:
-   Ajal yaqinlashdimi, ey Allohning Rasuli? Rasululloh (s.a.v.) dedilar:
-   Ajal yaqinlashdi, yaxshigina yaqinlashdi! Abu Bakr dedi:
-   O’lim sizga oson bo‘lsin, ey Allohning Nabiysi, Allohning yonida siz uchun hozirlangan ne’matlar muborak bo‘lsin. Netardi, ketar yo‘limiz qaylarga ekanini bilsam!..

Rasululloh (s.a.v.) buyurdilar:
-   Allohga, Sidrai Muntahoga!.. Keyin Jannatga, Firdavsi A’loga, oliy do‘st yoniga, zavqu nash’alarga tayyorlangan go‘zal hayotga!..
Abu Bakr so‘radi:
-   Sizni kim yuvsin, ey Allohning Nabiysi? Rasululloh (s.a.v.) bildirdilar:
-   Yaqinlik navbatiga ko‘ra, ahli baytimdan bir guruh erkak!
Abu Bakr dedi:
-   Nima bilan kafanlaylik? Rasululloh (s.a.v.) buyurdilar:
-   Shu libosim, Yaman libosi, Misrning oq surpi bilan!

Abu Bakr dedi:
-   Janoza namozingizni qanday qilaylik (ado etaylik)?
Bu asnoda biz yig‘ladik. Rasululloh (s.a.v.) ham yig‘ladilar.

Buyurdilar:
-   To‘xtang! Alloh sizni mag‘firat etsin va Payg‘ambaringizdan sizga xayrlar bersin... Meni yuvib, kafanlanganingizdan keyin, shu uyimdagi qabrimning yoniga, sadirim — chorpoyam ustiga qo‘ying. So‘ng tashqari chiqib ketingiz. Bir soat mendan uzoq bo‘lingiz. Chunki dastavval meni Alloh rahmat qiladi. U sizni ham rahmat qiladi, albatta. So‘ngra mening janoza namozimni o‘qishlari va istig‘for-da bo‘lishlari uchun malaklarga izn beradi. Alloh bandalaridan birinchi mening yonimga kelib janozamni o‘qiydigan zot Jabroil bo‘ladi. So‘ng navbati bilan Mikoil, Isrofil, ulardan keyinroq jamoat bilan birgalikda Azroil va eng oxiri boshqa barcha farishtalar — Allohning salomi barchalarining ustiga yog‘ilsin! So‘ng sizlar, bo‘lim-bo‘lim bo‘lib kiringlar, janoza namozimni alohida guruh-guruh bo‘lib o‘qinglar, salom beringlar. Meni ulug‘lovchi so‘zlar aytilishiga, nutqlar qilinishiga, yig‘i-sig‘ilarga, shikvalar izhoriga aslo yo‘l qo‘ymanglar. Birinchi bo‘lib boshliq (xalifa) namozimni o‘qisin. So‘ng eng yaqinlarimdan boshlab, ahli baytim, undan keyin xotinlar va eng oxirida bolalar! Abu Bakr so‘radi:
-   Sizni kim qabrga qo‘ysin?

Rasululloh (s.a.v.) buyurdi:

-   Ahli baytimning eng yaqinlaridan boshlab bir guruh qo‘yadi, undan tashqari bir to‘da farishtalar ham bo‘ladi; siz ularni ko‘rmaysiz, lekin ular sizlarni ko‘radilar. Endi turinglar. Mendan keyingilarga mening o‘gitlarimni yetkazinglar!
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 16:04:28
Hz. Oysha - Alloh undan rozi bo‘lsin — deydiki: — Rasululloh (s.a.v.) vafot etgan kunning ilk soatlarida ul zot biroz tuzalib qolganday ko‘rindilar. Erkaklar chiqib ketishdi, uy-uylariga va ishlariga tarqalishdi. Rasulullohning tuzalayotganini aytib, odamlarni sevintira boshladilar. Uyda faqatgina xotinlar qoldi. Biz xotinlar, umid bilan shu tariqa shodlanib o‘tirardik. Bir payt Rasululloh buyurdilarki:

— Xotinlar tashqari chiqishsin. Manovi farishta oldimga kirish uchun ruxsat so‘rayapti.

Mendan boshqa hamma xotinlar chiqib ketishdi. Rasululloh turib o‘tirdilar. Boshlari mening quchog‘imda edi. Keyin men uyning bir burchagiga o‘tdim. Kelgan malak bilan anchagacha gaplashdilar. So‘ngra meni chaqirdilar. Takror boshlarini quchog‘imga qo‘ydilar. Xotinlarga ham: «Kiraveringlar!» deya sado berdilar, Men: «Bu kelgan, Jabroil emasmidi?» dedim. Rasululloh (s.a.v.): «Yo‘q, ey Oysha, Jabroil emasdi!» dedilar. «Bu kelgan, o‘lim malagi (Azroil) edi. Menga dediki:
— Alloh meni yubordi. Sendan ruxsatsiz yoningga kirmasligimni, izn bermasang qaytib ketishimni, faqat izn berganing taqdirda kirishimni amr etdi. Nima deysan, kiraveraymi, - dedi. Men dedimki:
—   Hozircha ket. Jabroil kelsin, undan keyin, sen!..
Hozir bir soat ichida Jabroil kelib qoladi.

Hz. Oysha deydilar:
—   Biz shunday bir ahvolda edikki, na bir savolga javob bera olar, na biron narsa haqda o‘ylay olar edik. Bizni mudhish bir qayg‘u bosgan edi. Naq boshimizga bir qattiq narsa urilganday garangsigan edik. Katta bir xavotir edi bu. Ichimizni dahshat qoplagan edi. Uydagilarning birontasida churq etib gapirishga majol yo‘q edi. Jabroil ayni vaqtida keldi. Salom berdi. Men, bu kelgan Jabroil ekanligini angladim. Uydagilar tashqari chiqdilar. Jabroil kirdi va dediki:
—   Alloh senga salom aytdi. O’zingni qanday his qilayotganingni so‘radi. U seni sendan yaxshiroq biladi. Lekin bunday qilayotganining sababi bor: U sening karomatingni, sening sharafingni orttirmoqchi, sening yaratilganlar olamidagi karomat va sharafingni poyoniga yetkazmoqchi. Sendan esa, ummatingga namuna bo‘lishingni talab qiladi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 16:05:12
Rasululloh (s.a.v.) dedilar:
—   Men o‘zimni ojiz bir xasta holida ko‘rib turibman.
Jabroil buyurdi:
—   Men senga xushxabar keltirdim. Alloh seni sen uchun tayyorlab qo‘ygan narsalariga yetishtirmoqchi.

Rasululloh (s.a.v.):

—   Ey Jabroil, o‘lim malagi oldimga kirish uchun mendan ruxsat so‘rab keldi, - dedilar va Azroilning tashrifi haqida unga xabar berdilar.
Jabroil buyurdi:

—   Ey Muhammad alayhissalom, Rabbing senga mushtoq. Senga nima tilayotganini senga bildirmadimi? Allohga qasamki, o‘lim Malagi bungacha hech kimdan jonini olish uchun ruxsat so‘ramagan. Bundan keyin ham aslo so‘ramaydi. Xabaring bo‘lsin, Rabbing sening sharafingni poyoniga yetkazmokda. U senga mushtoq. Shunday bo‘lgach, qayg‘uga botma, kelaversin.

Rasululloh (s.a.v.) xotinlarga ruxsat berdilar. Fotimaga: «Ey Fotima, menga engash!» dedilar. Ul muhtarama boshlarini egdilar. Rasululloh dillaridagi bir gapni aytib edilar, Fotima boshlarini ko‘tarib, yig‘lay boshladilar. Hech gapirmasdilar. Shunda Rasululloh (s.a.v.) ul muhtaramaga yana: «Menga engash!» dedilar, Fotima yana engashdilar. Rasululloh uning qulog‘iga yana bir narsalar deb pichirladilar. Bu safar Fotima kula boshladilar. Lekin hamon gapirolmasdilar. Biz Fotimaning bu holidan taajjublandik. So‘ng o‘zlaridan so‘radik. Shunday dedilar: - Avval qulog‘imga pichirlab: «Men bugun o‘laman» dedilar. Shunda men yig‘ladim. Ikkinchi martasida esa: «Men Allohga duo qildim. Ahli baytimdan birinchi bo‘lib seni men bilan qovushtiradi va seni men bilan birga qiladi!» dedilar. Shunday deganlarida men kulib yubordim.
Men (Hz. Oysha) Fotimaning bolalarini (Hasan bilan Husaynni) Rasululloh (s.a.v.)ning tepalariga olib bordim. Ularni o‘pdilar va hidladilar. Bu orada o‘lim Malagi keldi (Azroil). Salom berdi. Kirishga izn so‘radi. Rasululloh (s.a.v.) unga izn berdilar. O’lim Malagi: «Bizda nima tilagingiz bor, ey Muhammad?» dedi. Rasululloh (s.a.v): «Endi meni Rabbimga olib bor!» deb javob berdilar. O’lim malagi dediki:

—   Ha! Rabbing seni ishtiyoq bilan kutmokda. U senda to‘xtagani kabi xech bir kishida to‘xtamagan edi. Hech bir kimsaning yoniga iznsiz kirishni menga taqiqlamagan edi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 16:06:59
O’lim malagi shu gaplarni aytgandan keyin chiqib ketdi. Va shu ondayoq Jabroil kirdi. «Salom senga, ey Allohning Rasuli!» dedi va davom etdi:
—   Bu — mening Yer yuziga so‘nggi marta tushishim. Endi vahiylar abadiyan to‘xtatildi. Dunyoning ishi tamomlandi. Mening Yer yuzida sendan boshqa biron kishiga ehtiyojim yo‘q edi. Faqatgina sening Yerdaliging meni shu yoqqa tortardi. Ortiq bunda turishimning kerakli joyi yo‘q.

Hz. Oysha davom etadi:
—   Men sakrab turib, Rasululloh (s.a.v.)ga yaqinlashdim. Boshlarini bag‘rimga olmoqchi bo‘ldim. Ko‘kraklarini siladim. Boshlarini o‘ramoqchi bo‘ldilar. Peshonalari shunday terlagandiki, men biron odamdan buncha ter oqqanini hech ko‘rgan emasman. O’zim ham ter oqishiga qo‘yib berdim. Biron narsaning hidi bu terchalik yoqimli emasdi. U zot sal o‘zlariga kelganlarida men shunday dedim:

—   Onam, otam, jonim va ahlim sizga fido bo‘lsin, peshonangiz shu qadar ko‘p terladiki!..

Rasululloh (s.a.v.) buyurdilar:
—   Ey Oysha, mo‘minning joni ter bilan chiqadi. Shu payt ukam keldi. Rasululloh (s.a.v.) uni otamning oldiga (Hz. Abu Bakrga) jo‘natib yubordilar. Lekin hech kim kelmasdan burun Alloh Rasuli (s.a.v.) vafot etdilar. Alloh ularni Rasululloh (s.a.v.)ning o‘limi oniga yetishtirmadi. Chunki Jabroil ila Mikoilga uning qoshida bo‘lish vazifasi topshirilgan edi. Rasululloh (s.a.v.)ning o‘limi onida ular o‘z vazifalarini o‘tab, u bilan birga bo‘ldilar. Alloh Rasuli, o‘zlaridan ketgan, «A’lo do‘st», «a’lo do‘st» derdilar. Takror o‘zlariga kelganda esa:
—Namoz, namoz!.. — derdilar. — Siz jamoat bilan birga namoz o‘qishda davom eting, shunda gunohlaringiz to‘kiladi va yangi gunohlardan qochishga muvaffaq bo‘lasiz. Namoz, namoz!..

Rasululloh (s.a.v.) olamdan o‘tgunlariga qadar namozni vasiyat qildilar. Hatto jonlari uzilayotganda ham: «Namoz, namoz!» dedilar.

Hz. Oysha derki:
—   Rasululloh (s.a.v.) dushanba kuni choshgoh bilan peshin vaqti orasida vafot etdilar.

Hz. Fotima aytadi:
—   Dushanba kuni ummati Muhammad buyuk musibatga duchor bo‘ldi.

Ummu Gulsum (Hz. Payg‘ambar s.a.v.ning nevaralari. Hz. Ali va Hz.Fotimaning qizi) aytadi:
—   Dushanba kuni men duchor bo‘lgan musibatga Kufada Hz. Ali ham duchor bo‘ldi. Rasululloh (s.a.v.) o‘sha kuni vafot etgandilar. Hz. Ali ham o‘sha kuni shahid etildi.
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: Robiya 14 Mart 2009, 16:09:02
Hz. Oysha hikoya qiladi:

—   Rasululloh (s.a.v.) vafot etganda hamma yig‘lay boshladi. Yig‘i-sig‘ilar borgan sari avjiga chiqib borardi. Rasululloh (s.a.v.) mening libosimga o‘ralgandi. Odamlarning ba’zilari Rasululloh (s.a.v.)ning o‘limini hech qabul qilolmasdi. Ba’zi birovlarning tili tutilgan edi. Ular uzoq muddatdan keyingina so‘zlay oldilar. Ba’zi birovlar hushidan ketib, bir-birining ustiga yiqilardi. Birovlar aqlini yo‘qotib qotib qolgan, serraygancha turardi. Yana birisining tili gapga kelmay qolgandi, qimirlashga majoli yo‘q edi. Hz. Umar hadeb «u o‘lmagan, u o‘lmagan» der edi. Tili gapga kelmay qolganlarning biri Hz. Ali edi. Hz. Usmonning tili kalovlanar edi. Bu asnoda Hz. Abu Bakr bilan Hz. Abbosning ahvollari esa butunlay boshqacha edi. Alloh ularga tavfiq bergan, Rasululloh (s.a.v.)ning o‘limi voqelikka aylanib turgan og‘ir bir pallada qanday qilib to‘g‘ri yo‘l tutish kerakligini ko‘rsatgan edi. Xalq Hz. Abu Bakrning so‘zidan bir muncha hushyor tortdi. Shunday bo‘lsa ham bu orada Hz. Abbos kelib yig‘ilganlarga xitoban shunday dedi:
—   Ha, Allohdan boshqa iloh yo‘q va Alloh nomiga qasam ichib aytamanki, Rasululloh (s.a.v.) haqiqatan ham o‘lim sharbatini totdi. Rasululloh (s.a.v.) hala oramizda yurgan chog‘laridayoq Alloh shunday bildirgandi:
-   (Ey Muhammad), hech shak-shubhasiz, siz ham o‘lguvchidirsiz, ular ham o‘lguvchidirlar. So‘ngra, albatta, sizlar qiyomat kunida Parvardigoringiz huzurida (bir-birlaringiz bilan) talashib-tortishursizlar. (Zumar surasi, 30-31-oyatlar)

Hz. Abu Bakr Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning vafoti to‘g‘risidagi xabarni Hozraj o‘g‘illarining uyida eshitdi. Shu ondayoq uydan otilib chiqdi. Rasululloh (s.a.v.)ning uyiga keldi. Uni ko‘zdan kechirdi. Ustiga egildi. O’pdi va:
— Onam, otam senga fido bo‘lsin, ey Allohning Rasuli, Alloh ssnga o‘lim sharbatini ikki marta ichirmaydi, albatta. Allohga qasamki, Rasululloh olamdan ko‘z yumdi! -dedi.

Keyinroq u bu yerda yig‘ilgan xaloyiqqa o‘girilib, odamlarga shunday xitoba bilan murojaat etdi:

- Ey xaloyiq, muhtaram jamoat, orangizda kimda-kim Muhammad alayhissalomga topinib kelgan bo‘lsa, bilib qo‘ysinki, haqiqatan ham. Muhammad alayhissalom vafot etdi. Kimda-kim Muhammad alayhissalomning Rabbiga topinib kelgan bulsa, bilib qo‘ysinki, U hayotdir. U hech qachon o‘lmaydi! Alloh aytadi:
Muhammad faqat bir payg‘ambar, xolos. Undan ilgari ham payg‘ambarlar o‘tgandir. Bas, agar u (ya’ni Muhammad alayhissalom) vafot-qilsa yoki o‘ldirilsa, ketingizga (kufrga) qaytib ketasizmi? Kimda-kim ketiga qaytib ketsa, Allohga biron ziyon yetkaza olmas. Alloh esa (yo‘llaridan qaytmay) shukr qilguvchi bandalarini munosib mukofotlaydi. (Ol-i Imron surasi, 144-oyat)

Sahobalar go‘yo shu on kelgunga qadar bu oyatni hech eshitmaganga o‘xshardilar. Hz. Abu Bakrning yuqoridagi so‘zlari va bu oyatni o‘qishi hammani hushiga keltirdi.

Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 21 Mart 2009, 21:17:53
MUNDARIJA

G’azzoliy (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg145585#msg145585)

BIRINCHI QISM
Allohdan qo‘rqish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg145996#msg145996)
Sabr. Xastalik (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147675#msg147675)
Nafs tarbiyasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147678#msg147678)
G’aflat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147685#msg147685)
Allohni unutmoq (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147690#msg147690)
Tavba (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147694#msg147694)
Sevgi-muhabbat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147701#msg147701)
Ishq (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147705#msg147705)
Allohga itoat, Allohga va uning Rasuliga sevgi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147711#msg147711)
Iblis (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147716#msg147716)
Omonat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147720#msg147720)
Namozni tavozu va xushu bilan ado etish  (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147725#msg147725)
Yaxshilikka undash — yomonlikdan qaytarish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147731#msg147731)
Shaytonning dushmanligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147740#msg147740)
Omonat — tavba (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147751#msg147751)
Marhamat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg147763#msg147763)
Namozda xushu (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg150954#msg150954)
G’iybat — gap-so‘z — ig‘vo (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg150959#msg150959)
Zakot (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg151025#msg151025)
Zino (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg151035#msg151035)
Silai rahim (yaqinlararo mehr-oqibat), ota-ona huquqi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg151067#msg151067)
Onaga va otaga yaxshilik (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg151381#msg151381)
Zakot va xasislik (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg151793#msg151793)
Hoyu-havas yoki orzu-havaslarning bitmas-tuganmasligi  (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg151797#msg151797)
Haromdan qochish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg153028#msg153028)
O’limni xotirlash (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg155602#msg155602)
Tavakkul-rizq (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg155752#msg155752)
Dunyo hayoti (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg155754#msg155754)
Qanoatning fazilati  (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156656#msg156656)
Allohdan boshqasiga do‘st bo‘lish va mahshar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156689#msg156689)
Oxir zamon yoxud insonlarning qabrdan turishi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156699#msg156699)
Jonzotlararo hukm (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156710#msg156710)
Mol-mulkning bevafoligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156725#msg156725)
Amallar, tarozi, azob (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156874#msg156874)
Allohga itoatning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156890#msg156890)
Shukr (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156897#msg156897)
Kibr-havoning yomonligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156902#msg156902)
Tafakkur (fikrlash)  (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156909#msg156909)

IKKINCHI QISM
Qilmishiga yarasha (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156914#msg156914)
Qabr va qabrdagi savol-javoblar (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156916#msg156916)
Ilmal-yaqin, aynal-yaqin (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156924#msg156924)
Allohni zikr etishning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg156927#msg156927)
Namozning fazilatlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg157930#msg157930)
Namoz o‘qimaganning jazosi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg157936#msg157936)
Jahannam va jahannam azobi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg158318#msg158318)
Gunohdan qo‘rqishning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg158323#msg158323)
Tavbaning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg158327#msg158327)
Zulmning yomonligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159936#msg159936)
Yetimga zulm o‘tkazishdan saqlanish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159941#msg159941)
Kibrning yomonligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159944#msg159944)
Tavozu (kamtarlik, odob) va qanoatning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159948#msg159948)
Dunyoga mag‘rur bo‘lmoq (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159952#msg159952)
Dunyoning yomonligi va undan tiyilish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159955#msg159955)
Sadaqaning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159960#msg159960)
Musulmon birodarning ehtiyojini qondirmoq (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159962#msg159962)
Tahoratning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159965#msg159965)
Namozning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159966#msg159966)
Qiyomatning qurqinchilari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159970#msg159970)
Jahannam - tarozi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159973#msg159973)
Kibr-havo (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159976#msg159976)
Yetimga yaxshilik qilish va zulmdan tiyilish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159977#msg159977)
Harom yeyish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159980#msg159980)
Foiz (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159984#msg159984)
Bandalik haqqi (burchi)  (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159987#msg159987)
Havoyi nafsga berilishning yomonligi va nafsning orzularidan voz kechish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159991#msg159991)
Jannat va jannat ahlining darajalari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg159995#msg159995)
Sabr — rizo - qanoat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg160000#msg160000)
Tavakkulning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg160005#msg160005)
Masjid va jome’larning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg160007#msg160007)
Karomat ahlining fazilatlari va riyozat (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg163384#msg163384)
Iymon-nifoq (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg163389#msg163389)
G’iybat - chaqimchilik (gap tashish)  (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg163395#msg163395)
Shaytonning dushmanligi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg163402#msg163402)
Muhabbat bilan nafsning hisob-kitobi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg163405#msg163405)
Haq bilan botilni aralashtirmoq (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg163410#msg163410)
Jamoat bilan birga namoz o‘qishning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg163414#msg163414)
Tungi namozning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg163415#msg163415)
Yomon olimlarning jazosi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164068#msg164068)
Go‘zal axloq (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164072#msg164072)
Kulmoq, yig‘lamoq, libos (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164075#msg164075)
Qur’onning, ilmning va olimlarning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164077#msg164077)
Namoz va zakotning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164079#msg164079)
Ota-onaga yaxshilik va farzandlik burchi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164082#msg164082)
Qo‘shnichilik haqqi va yo‘qsullarga yordam (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164086#msg164086)
Mayxo‘rlikning kasofati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164092#msg164092)
Payg‘ambarimizning me’roji (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164100#msg164100)
Jumaning fazilatlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164106#msg164106)
Xotinning eridagi haqqi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164110#msg164110)
Erning xotinidagi haqqi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164117#msg164117)
Jihodning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164125#msg164125)
Shaytonning hiylasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164128#msg164128)
Cholg‘u tinglamoq (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164134#msg164134)
Bid’at va havoyi nafsga berilish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164137#msg164137)
O'yin - ermak qurollari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164141#msg164141)
Rajab oyining fazilatlari (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164142#msg164142)
Muborak sha’bonning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164146#msg164146)
Ramazonning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164149#msg164149)
Qadr kechasi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164152#msg164152)
Bayramning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164153#msg164153)
Zulhijjaning fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164155#msg164155)
Ashuro ko‘nining fazilati (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164165#msg164165)
Faqirlarga izzat-ikrom (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164169#msg164169)
Tobut - qabr (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164176#msg164176)
Jahannam azobi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164182#msg164182)
Tarozi va Sirot ko‘prigi (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164191#msg164191)
Payg‘ambarimizning vafoti (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.msg164192#msg164192)
Nom: Re: MUKOSHAFAT-UL QULUB. Abu Homid G’azzoliy
Yuborildi: AbdulAziz 21 Mart 2009, 21:19:06
Mukoshafatul-qulub

(http://ziyouz.com/images/books/mukoshafa.jpg) (http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_remository&Itemid=57&func=fileinfo&id=315)

Muallif: Abu Homid G'azzoliy
Hajmi: 2,35 Mb
Fayl tipi: pdf, zip
(http://www.ziyouz.com/components/com_remository/images/download_trans.gif) Saqlab olish (http://www.ziyouz.com/index.php?option=com_remository&Itemid=57&func=fileinfo&id=315)
Online o'qish (http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=2852.0)