АҚШ молис инқирози, унинг келиб чиқиш сабаблари, салбий оқибатлари ва уни олдини олиш бсйича амалга оширилган чора-тадбирлар.
ЖИДУ
ХИМ факультети талабаси
Абдусодиқов Жавлон
2008 йилга келиб жаҳонда глобал иқтисодий тангликнинг бир қатор омиллари юзага келмоқда. Дастлаб ёқилғи-снергетика кризиси, сснг жаҳондаги озиқ-овқат танқислиги муаммоси, уларнинг натижасида сса глобал инфлсяиснинг вужудга келиши, ҳозирда молисвий инқироз авж олган ва ишсизлик муаммолари юзага келган давр. Ўз навбатида сса глобал иқтисодий реяессис даври кузатилмоқда.
Жаҳон молис инқирозининг дастлабки ва снг йирик маркази АҚШ ҳисобланади. Кспгина адабиётлар ва оммавий ахборот воситаларда молис инқирозини ипотека инқирози билан боғланмоқда. Шубҳасиз, мамлакатдаги ипотека инқирозининг бошланиши кейинчалик бутун молисвий секторга етиб борди.
2001-2005 йиллар мобайнида паст фоизли кредитлар берилиши, қарз олувчиларни тслов қобилисти сҳши баҳоламаганлиги ва уй хсжаликларининг уй-жой сотиб олишга булган талабининг ошиши натижасида АҚШда ксчмас мулкнинг нархи тез суратда ссиши кузатилди. Бу даврда уй қурилиши 1991-1995 йилларга нисбатан 2 баробар ошди. Жами олинган кредитлар миқдори 750 миллиард АҚШ долларини ташкил стиб (2005), уларнинг 2/3 қисми шахсий истеъмол, ремонт ва кредит тсловларига сарфланди.1
АҚШ ипотека инқирози ипотека бозорининг бир сегменти ҳисобланган ностандарт ипотека кредитлари (subprime mortgage) бозоридаги юзага келган танг вазистдан бошланди.
1http://www.urbaneconomics.ru/publications.php?folder_id=103&mat_id=907
Ҳулоса қилиб шуни айтиш мумкинки, АҚШ молис инқирозининг бошланиши ва унинг бутун жаҳонни қамраб олиши бундан 7-8 йил илгари бошланган. Молисвий бозорларда тезлик билан риовожланиб борган ипотека бозоридаги йсл қсйилган хатолар, давлатнинг бунга аҳамистсизлиги ва қимматли қоғозлар бозоридаги спекулстив сйинлар халқаро молис бозорида сзаро боғлиқликни снада кучайтирди ва ипотека инқирози глобал молисвий инқирозга, керак булса иқтисодий тангликка олиб келди. Ҳозирда амалга оширалаётган чора тадбирлар фақатгина қисқа муддатли даврда аҳволни сҳшилаши мумкин. Шу нуқтаи назардан ҳар бир давлат молисвий кризисларга қарши сз дастурларини ишлаб чиқиши ва стабилизаяион фондларни сратиши зарур.
АҚШ бсйлаб ностандарт кредит бозорининг инқирози туфайли CDO ва MBSлардан ксрилган йсқотишлар ҳажми.
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_writedowns_due_to_subprime_crisis