forum.ziyouz.com
Yurtdosh => Hamyurtlar => Jizzax viloyati => Mavzu boshlandi: muxbir 20 Iyul 2009, 09:06:17
-
АА ААСОЙ ТУМААИ - Жиззах вилостидаги туман, 1975 й. 26 носб.да ташкил стилган. Шим. ва шим.-ғарбда Фориш, жан.да Зафаробод, жан.-шарқда Лахтакор, шарқда Дсстлик, шим.-шарқда Мирзачсл туманлари б-н чегарадош. Майд. 0,49 минг км2. Аҳолиси 40,0 мингдан ортиқ киши (1999). А.т.да 6 Қишлоқ фуқаролари йиғини (Дсстлик, Зарафшон, Усмон Юсупов, Чслқувар, Янгибсстон, Ғалаба) бор. Маркази — Ғолиблар қишлоғи.
Табиати . Туман рельефи асосан текислик ва пасттекисликлардан иборат. Ер юзаси шим. ва шим.-ғарбдан жан. ва жан.-шарққа томон аста-секин кстарила боради. Иқлими кескин континентал. Янв.нинг сртача т-раси — Г, — 5°, июлники 30° гача. Йилига сртача 150 — 300 мм ёғин тушади. А.т.нинг шим. қисмида Айдар ксли жойлашган. Тупроғи асосан бсз-қснғир тупроқ, шим.-шарқий қисмида қисман шсрхоклар бор. Туманнинг чсл жойларида чала буталар, саксовул, сфемер ва сфемероидлар ссади. Кемирувчилардан қсшоёқ, юмронқозиқ, қуён; судралиб юрувчилардан калтакесак, илонлар; йиртқичлардан бсри, тулки, бсрсиқ; ҳашаротлардан чаён, фаланга; қушлардан тсрғай, ссфитсрғай, бойсғли сшайди. А.т. ҳудудида Арнасой давлат орнитологис буюртма ҳудуди ташкил стилган.
Аҳолиси: асосан, сзбеклар; шунингдек рус, қозоқ, тожик, татар ва б. миллат вакиллари ҳам сшайди. Аҳоли зичлиги 1 км2га сртача 16 киши.
Хсжалиги. А.т. хсжаликлари пахтачилик, ғаллачилик, полизчилик, чорвачилик, балиқчиликка ихтисослашган. Лахта тозалаш з-ди, 5 пахта тайёрлаш пункти бор. А.т.да 7 жамоа хсжалиги, 11 токчилик хсжалиги мавжуд. 20 минг га ерга пахта, 5 минг га ерга ғалла, қарийб 1000 га ерга сабзавот скилади; токзор ва боғлар 1000 га ни ташкил қилади.
1996/97 сқув йилида 11 умумий таълим мактабида 4 мингдан зиёд сқувчи таълим олди. 15 болалар боғчасида қарийб 2100 бола тарбисланмоқда. 4 клуб, 2 маданист маркази, 10 кутубхона, 2 касалхона, 2 амбулаторис бслиб, 50 врач, 150 дан зиёд срта маълумотли тиббий ходим ишлайди. «Арнасой тонги» туман газетаси 1977 й.дан чиқади.
Ўзбекистон Миллий Аняиклопедисси
-
АА ААСОЙ ДАВЛАТ ОА АИТОЛОГИЯ БУЮА ТМА ҲУДУДИ — Жиззах вилостидаги Тузкон кслида 1983 й.да ташкил стилган (ҳозир Айдар ксли, Тузкон, Арнасой ксллари бирлашиб кетган). Майд. 63,5 минг га. Ўткинчи қушлар (баклан, чайка (балиқчи қуш), қарқара ва б.) ва шу ерда ус қуриб жсжа очадиган ёввойи срдак, ғоз ва б. қушлар муҳофаза қилинади. Ҳудудида катта-катта қушлар галалари сшайди, сувда сузувчи қушлар, сув ҳайвонлари кенг тарқалган. Соҳил бсйидаги қамишзорлар ва буталар орасида ондатра, тулки, қорсоқ, қамиш мушуги ва б. сшайди. Кслда зоғора балиқ, лаққа балиқ, усач каби балиқ турлари ксп.
Ўзбекистон Миллий Аняиклопедисси
-
АА ААСОЙ КЎЛЛАА И - Мирзачсл б-н Шарқий Қизилқум туташган жойдаги ксллар. Шим.-шарқдан жан.-ғарбга чсзилган тектоник ботиқда. Ксллар тубининг мутлақ бал. 250 м чамасида. Ксллар вужудга келгунга қадар унинг срни геоморфологик жиҳатдан Қизилқум каби сол қум рельефидан иборат бслган. Ластқамликларни сса шсрхок ва майда ксллар сгаллаган. 1969 й.да Чордара сув омборидан катта ҳажмда ортиқча сувнинг чиқариб ташланиши натижасида пастқамликлар сув б-н тслиб бир неча ксл вужудга келди. Ксллар сзаро тор сзанлар орқали туташган. Умумий уз. 32 км, снг кенг жойи 12 км, сртача чуқ. 1 — 3 м. А.к.га Марказий Мирзачсл ташламаси орқали шср зовур сувлари ҳам келиб қуйилади (ҳажми 1,6 — 1,8 км3), шсрлиги 1 л да 4 — 5 г. Қишда Чордара сув омборидан маълум миқдорда сув оқизилади, шунинг учун ксл сувининг минераллашув даражаси унчалик юқори смас. А.к.дан ортиқча сув тор йслак орқали Айдар кулига оқиб стади. Ксллар қамишзорлар б-н банд. А.к.да сувда сузувчи қушлар, товон балиқ, зоғора балиқ, лаққа балиқ, судак, лешч ва б. балиқлар мавжуд. А.к.да балиқ овланади.
Ўзбекистон Миллий Аняиклопедисси