forum.ziyouz.com

Yurtdosh => Hamyurtlar => Surxondaryo viloyati => Mavzu boshlandi: muxbir 20 Iyul 2009, 09:29:40

Nom: Oltinsoy tumani haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Iyul 2009, 09:29:40
ОЛТИАСОЙ ТУМААИ - Сурхондарё вилостидаги туман. 1981 й. 23 носб.да Шсрчи ва Денов тумани қисмларидан тузилган. Вилостнинг Денов, Бойсун, Шсрчи, Қумқсрғон туманлари б-н чегарадош. Майд. 0,56 минг км2. Аҳолиси 116,9 минг киши (2003). Туманда 9 қиш-лоқ фуқаролар йиғини (Вахшивор, Дуғоба, Миршоди, Олтинсой, Оқарбулоқ, Оқолтин, Хсжасоат, Чеп, Қарлуқ) бор. Туман маркази — Қарлуқ қишлоғи.

Табиати. О.т. Сурхондарёнинг шим. қисмидаги серунум текисликда жойлашган. Ер юзаси шарққа томон па-сайиб боради. Ғарбий чеккалари Кера-готоғ стагига туташиб кетади. Туман марказидан Олтинсой дарёси, шим.дан жан.га томон Ҳазарбоғ канали оқиб стади. А ельефи, асосан, текислик ва адирлардан иборат. Бал. 400—700 м.
Иқлими қуруқ, типик субтропик иклим. Йиллик сртача т-ра 15,9°. Янв.т нинг сртача т-раси 2,6°. А­нг паст т-ра —25°. Июлнинг сртача т-раси 32—33°. снг юқори т-ра 46°. Йиллик ёғин 240— 260 мм. Вегетаяис даври 230 кун, Баъзан кучли шамоллар ссади. Тупроклари стлоқи-ботқоқ, бсз тупроклар. Ав-войи ссимликлардан шувоқ, шсра, снтоқ, бодом, писта, тоғ райҳони, дслана, ровоч, алқар ва б. ссади. Аввойи ҳайвонлардан бсри, тулки, жай-ран, каламуш, қсшоёқ, юмронқозиқ, ксрсичқон, жайра, тсқайларда тсқай мушуги, қобон, чисбсри, қушлардан майна, ссфитсрғай, каклик, қалдирғоч, ксршапалак, ғоз, срдак, судралувчилардан сқилон, геккон, ксзойнакли илон ва б. бор.

Аҳолиси, асосан, сзбеклар, тожик, рус, татар ва б. миллат вакиллари ҳам сшайди. Аҳолининг сртача зичлиги 1км2 га 209 киши.

Хсжалиги. Туман хсжалиги асосан қ.х.га ихтисослашган. Саноат, транспорт, алоқа корхоналари бор. Қ.х.да боғдорчилик асосий срин тутади. Айниқса, токчилик ривожланган. Лахта, дон скинлари, сабзавот, полиз скинлари ҳам скилади. Саноат корхо-наларидан Олтинсой «Шароб» самарали ишламоқда. «Шароб» корхона-си 1982 й.да Денов вино-арақ з-ди таркибидан ажралиб чиққан. Бир йилда 800 минг деколитр вино ишлаб чккдрилади. «Лортвейн», «Жасорат», «Мускат», «Кагор» навсшри машҳур. О.т.да 2 қсшма корхона, 5 йирик саноат корхонаси, 172 кичик ва хусусий корхона бор.
2003 й.да қ.х.да суғориладиган ерлар 12,4 минг га, шу жумладан, 4,1 минг га ерга пахта, 4,2 минг га ерга дон скинлари, 578 га ерга сабзавот, 90 га ерга полиз скинлари скилади, 852 га боғлар, 5,5 минг га токзорлар б-н банд. О.т.да 16 ширкат хсжалиги, 120 фермер хсжалиги бор.

Туман жамоа ва шахеий хсжаликларида 33490 кррамол, 49800 қсй ва счки, 895 от, 50900 парранда боқилади.
Туманда 61 умумий таълим мактаби (34770 сқувчи), 4 коллеж (1700 тала-ба), лияей-интернат, мусика мактаблари бор. «Арилтош» ҳаваскор қсғир-чоқ театри, «Алпомиш» ширкат хсжалигидаги фольклор ансамбли маданий хизмат ксрсатади. Марказий касалхона, катталар ва болалар поликлиникалари, ишлаб турибди. Стадион, 7 спорт зали, футбол, волейбол, баскетбол, қсл тспи майдонлари мавжуд 1986 й.дан «Олтинсой тонги» туман газетаси чиқарилади (адади 900).

Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси