forum.ziyouz.com

Umumiy bo'lim => Islom => Ro'za => Mavzu boshlandi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:04:10

Nom: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:04:10
А сзанинг одоб ва ас›комлари (1—4)
 

Муаллиф: Аллома Абдуллос› ибн Абдуррас›мон Жибрин
Мутаржим: Абу Жаъфар ал­—Бухорий     

Асл сарлавс›а: الصيام: آداب وأحكام

Бисмиллас›ир рос›манир рос›ийм

А амазонни бошсœа ойлардан афзал сœилиб, солис› амаллар ва савоблар мсл бсладиган мавсум айлаган, рамазонда с›идост ва нур бслган АŒуръон Каримни нозил сœилган Аллос›га с›амдлар бслсин. Мен Аллос› субс›онас›у ва таолога с›амду сано ва шукроналар айтаман. Мен Аллос›нинг сзигина илос› скани ва Унгагина ибодат сœилишимизга с›амда Мус›аммад ибн Абдуллос› Умматга амалларни баён сœилган, мас“фират ва ксплаб савобларга сришишлари учун уларга нафл — кснгилли ибодатлар сœилишни ксрсатиб берган Аллос›нинг бандаси ва расули сканига гувос›лик бераман. Аллос› Унга, Унинг оиласи ва сас›обаларига сонсиз салавоту саломлар йслласин.

Сснг ...

Бу — рамазон ойида адо стилиши ксрсатилган рсза, тас›ажжуд, сътикоф ва солис› амаллар с›асœида турли муносабат ва фурсатларда сœилганим маърузалар мажмуъасидир. Ушбу маърузаларни айрим солис› дсстларимиз тсплабдилар ва уни нашр сœилиш учун мендан рухсат ссрадилар. Бу маърузалар ичида умумий ва хусусий манфаатлар ётгани учун мен с›ам уларга рухсат бердим.

Мен бу маърузаларни олдиндан тайёргарлик ксрмасдан сœилганим учун, унда таъбир заифлиги, гапнинг осœимида номутаносиблик ва тартибсизлик бслиб сœолгани, шубс›асиздир. Шундай бслсада, ундаги маънолар анисœ маълумдир. Аллос› таолодан ушбу рисолани мусулмонларга фойдали, бизга ва бу рисолани нашр сœилишда ксмакчи бслган барчага савобларни сероб сœилишини ссраб сœоламан.

Аллос› таоло Мус›аммад ибн Абдуллос›га, Унинг оиласи ва сас›обаларига салавоту саломлар йслласин.

 

Абдуллос› ибн Абдуррас›мон ибн Абдуллос› Жибрин
 

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:05:00
Мусœаддима

Аллос›га с›амдлар бслсин! Биз Аллос›га с›амдлар, истис“форлар айтамиз ва Ундан ёрдам, нафсимизнинг шарри ва ёмон амалларимиздан панос› ссраймиз. Аллос› с›идост сœилган кимсани адаштирувчи, адаштирган кимсани с›идостловчи кисма йссœдир. Мен сгона шериксиз Аллос›дан бошсœа илос› йссœ скани, Мус›аммад ибн Абдуллос› сса Унинг бандаси ва расули сканига гувос›лик бераман.

Сснг ...

Аллос› таоло:

﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ﴾

«А­й мсъминлар, тасœволи кишилар бслишингиз учун сизлардан илгари стганларга фарз сœилингани каби сизларга с›ам (саносœли кунларда) рсза тутиш фарз сœилинди» (Басœара: 183)— деди. Ибн Касир (рас›имас›уллос›) ушбу ост тафсирида шундай дейди: «Аллос› таоло бу Умматнинг мсъминларига хитоб сœилар скан, уларни рсза тутишга буюрди. А сза — Аллос›га холис нийст сœилиб ейиш, ичиш ва жинсий алосœадан тийилиш, демакдир. Чунки бундай сœилиш билан нафслар бад хилтлар ва разил ас›лосœлардан тозаланиб, покланади. Аллос› таоло рсза тутишни худди бу Умматга фарз сœилганидек, булардан илгари сшаб стган умматларга с›ам фарз сœилганини, уларда бу Уммат учун срнак ва намуна борлигини, шунинг учун булар ушбу фарзни улардан ксра схширосœ адо стиш учун с›иммат камарларини мас›кам бос“лашлари зарур сканини сслатди. Сснгра сса, рсзанинг баданни поклашини ва шайтоннинг келиш йслларини сœийинлаштирганини таъкидлади» (Ибн Касир тафсири 1/497).

Хонадонингизга мукаррам ой кириб келди. Аллос› таоло унинг рсзасини тутиб, кечаларини ибодат билан стказишни вазифа сœилиб юклади. Бу ибодатларда лосœайд бслган одамлар — зиёнкордирлар. Бу ойнинг рсзасини тутиш ва тунги ибодатларини сœилиш учун тиришганлар сса катта даромадни сœслга киритган кимсалардир.

А амазон ойи — баракалар ойи бслиб, унинг аввали — рас›мат, сртаси — мас“фират ва охири жас›аннамдан сœутилишдир. Бундай муборакли ойнинг тунлари ва нас›орларини с“анимат билишимиз керак. Бу ой чисœсœач гунос›лари мас“фират сœилинмаган одам, с›асœисœатан, зиён ксрган одамдир.

А сзанинг ас›амисти ва шаънининг буюклиги сабабли устозимиз алллома Абдуллос› ибн Абдуррас›мон Жибриннинг маъруза ва фатволаридан ушбу рисолани тартибладим с›амда унга с›урматли шайхимиз тарафидан ёзилган айрим мус›им масъала ва фатволарни сœсшиб сœсйдим. Бунинг натижасида рсзанинг одоблари ва ас›комларини баён сœилган кенг сœамровли рисола вужудга келди. Бундан ташсœари сътикоф ас›комлари, рамазоннинг охирги дас›асининг фазилатлари, фитр закоти, с›айит ас›комлари ва бу муборак ой билан видолашиш хотимасини с›ам сœиссœача тафсилотлари билан илова стдим.

Аллос› таолодан биз ва сизларга мусулмонларнинг иззат, зафар ва с›укмронлик билан сшаган пайтларида рамазон ойини сœайта­сœайта сшатишини, снги рамазонга етказишини, биздан рсзаларимиз ва тунги ибодатларимизни сœабул стишини тилаб сœоламиз. Дарс›асœисœат, Аллос› А­шитгувчи ва АŒабул стгувчи Зотдир.

Аллос› таоло пайс“амбаримиз Мус›аммад ибн Абдуллос›га ва Унинг оиласига салавоту саломлар йслласин.

 

Абу Анас Алий ибн А‹усайн Абу Лавз
30 / 05 / 1417 с›. — 12 / 10 / 1996 м.


 

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:07:09
Биринчи фасл: лас›залар, фойдалар ва одоблар

А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам, Салмон разисллос›у анс›унинг с›адисида ривост сœилинганидек, сас›обаларини рамазон ойининг кириб келиши билан сœутлардилар. А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам шаъбон ойининг охирги куни сœилган хутбаларида шундай деган сдилар:

«Сизларга муборак ой кириб келди. Аллос› бу ойнинг рсзасини тутишни фарз, тундаги ибодатларини нафл сœилди. Бу ойда минг ойдан ксра схширосœ бслган кеча бор. Бу ойда схши хислатлардан биронтасини сœилган одам, бошсœа ойларда фарз амални сœилган кишидек бслади. Бу ойда битта фарзни адо стган одам сса, бошсœа ойларда етмишта фарзни адо стган одамдек бслади. Бу ой — сабр ойидир. Сабрнинг мукофоти сса — жаннатдир. Бу ой — с›амдардлик ойи бслиб, унда мсъминнинг ризсœи кспасди. Бу ойда ким рсзадорга ифтор сœилиб берса, бу ифтори гунос›ларига мас“фират ва жас›с›анамдан халослик бслади. А сзадорнинг олган савобларидан бирон нарса камайтирилмай унга (ифтор берган одамга) с›ам берилади». Сас›обалар: «А‹аммамиз с›ам рсзадорга ифтор берадиган нарсага сга смасмиз? (Биз нима сœилишимиз керак?)»—  деб савол беришганида А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам шундай жавоб бердилар: «Аллос› бу савобни рсзадорга бир сœултум сут ёки сув ёки (битта) хурмо билан ифтор сœилиб берган одамга с›ам бераверади. А сзадорнинг сœорнини тсйдирган ёки рсзадорни сус“орган одамни Аллос› менинг с›авзимдан сус“орадики, ундан бир ичган одам жаннатга киргунича с›еч с›ам чансœамайди. Бу ойда тсртта нарса (хислат)ни кспросœ сœилинглар. Улардан иккитаси билан А оббингизни рози сœиласизлар ва иккитасига сзингиз мус›тожсиз. А оббингизни рози сœиладиганингиз икки хислат: «Ла илас›а иллаллос›» (Аллос›дан бошсœа илос› йссœ) деб гувос›лик бериш ва истис“фор айтиш. Ўзингиз мус›тож бсладиган икки хислат сса: Аллос›дан жаннатни ссраб, жас›аннамдан панос› тилашдир»» (Ибн Хузайма «Сас›ис›» 1887).

Яна ривост сœилинишича, А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам рамазон ойи келиши билан сйраб кетар сдилар. А ажаб ойи кириши биланосœ: «Аллос›им, биз учун ражаб ва шаъбон ойларида баракалар ато ст ва бизни рамазонга етказ!»— деб дуо сœилар сдилар (Баззор «Муснад» 6494; Ибн Асокир «Мсъжам» 309).

Салаф солис› с›ам (Аллос› уларни рас›мат сœилсин!), рамазон ойи билан сœувонишар, унга етказиши учун Аллос› таолога дуо сœилишар сди. Улар Аллос› таолога рамазон ойига етказиши учун олти ой дуо сœилишиб, сна олти ой рамазон ойидаги ибодатларини сœабул сœилиши учун дуо сœилишар сди. Уларнинг стказган йиллари бутунича рамазонга бслган сътибор билан уйс“унлашар сди. Чунки Ибн Абу Дунё ривост сœилган марфуъ с›адисда А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам: «Умматим рамазондаги нарсалар (савоблар)ни билса сди, йилнинг с›аммаси рамазон бслишини орзу сœилган бслар сди»— деганлар.

Биз с›ам одамларнинг: итоатлисию итоатсизи, шахслару жамоатларинининг барчасини рамазон ойи келиши билан сœувонишгани, масжидларга тез одимлар отиб боришгани, АŒуръон ссœиб, ксплаб зикрлар сœилишаётгани, турли васœтларда турфа ибодатларни сœилиш билан машс“ул бслаётганларининг гувос›и бслсакда, сœиссœа муддат стгач малолланиб, танбаллашганларини ва талайгина амалларга лосœайд бслаётганларини ксрмосœдамиз. Шунинг учун с›ам Аллос› таолодан офист ссраймиз!

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:09:46
А сзанинг фойдалари

Аллос› таоло рсзани очлик ва чансœосœни с›ис сттириш ёки нафсни азоблаш учун машруъ сœилмади. Балки, рсзанинг гос›ида намоён бсладиган, гос›о сса ксздан йиросœда сœолган фойдалари бор. У фойдалардан айримлари сœуйидагилардир:

Тасœвонинг с›осил бслиши

Аллос› таоло рсза тутишга буюрар скан уни тасœвога бос“лаб:

﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ﴾

«... тасœволи кишилар бслишингиз учун сизлардан илгари стганларга фарз сœилингани каби сизларга с›ам (саносœли кунларда) рсза тутиш фарз сœилинди» (Басœара: 183)— деди ва тасœвони рсза тутишнинг самараси сœилди.

Хсш, рсзадорнинг тасœвоси сœачон с›осил бслади?

Тасœво — Аллос› таолонинг азоби ва с“азабидан сœсрсœиш, банданинг сзи билан Аллос›га осий бслиш сртасига тссисœ ёки парда сœсйиши, демакдир. А сзанинг сса, тасœвони сœслга киритиш омилларидан бири сканида с›еч сœандай шубс›а йссœдир. Чунки, инсон модомики кундузлари рсзани бузадиган нарсалар: ейиш, ичиш ва хотинлардан сзини сасœлар скан, нафси бирон маъсистга интилган чос“да сзига келиб: «Аллос›га итоат сœилар сканман, сœандай сœилиб гунос›га сœсл урай?! Мубос› нарсаларни сœилмай туриб, с›аром нарсаларни сœандай сœилай?!»,—  дейди.

Шунинг учун уламолар, рсзанинг с›ар замондаги с›аромлардан воз кечиш ва банданинг мубос› нарсаларни тарк стиб Аллос›га ссœин бслиши билан тскис бслишини таъкидлаганлар. А‹ар замонда с›аром бслган нарсалар ссдхсрлик муомалалари, хиёнат, сœаллоблик, алдов, с›аром йсллардан тирикчилик сœилиш, нос›асœ йсллар билан бойликни сœслга киритиш кабилар бслиб, уларнинг с›аромлиги рамазон ойи каби муборакли ойларда сна с›ам сœаттисœросœ бслади.

Шунингдек, тилга с›аром сœилинган с“ийбат, часœимчилик, сскиниш, с›асœоратлаш, лаънатлаш, тус›мат сœилиш ва бошсœа нарсалар с›ам с›ар замон с›аром сœилингандир. Улардан воз кечилсагина рсза тскис бслиб, унга савоблар берилади.

Имом Ас›мад (рас›имас›уллос›) сз «Муснад»ида А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг с“уломи Убайддан ушбу с›адисни ривост сœилди: «Икки хотин рсза тутиб, чансœосœдан слишларига оз сœолди. Улар бу с›олларини айтишганида А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам улардан юзларини сгириб олдилар. Улар иккинчи марта айтишганида, сна А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам юзларини улардан сгириб олдилар. Сснгра А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам уларни часœирдилар ва сœусишга буюрдилар. Уларнинг с›ар иккиси с›ам йиринг, сœон ва сасиган гсштни сœусдилар. Шунда А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам: «Бу икки хотин Аллос› с›алол сœилган нарсалар билан рсза тутишган, биросœ, Аллос› с›аром сœилган нарсалар билан рсзаларини очишган сди. Уларнинг бири иккинчиси олдига стириб, (биргалашиб) одамларнинг гсштларини ейишган сди»— дедилар» (Имом Ас›мад 23703).

Шунинг учун с›ам с›адис шарифда А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг: «А сза ейиш ва ичишдан смас, балки, бес›уда нарса ва ёмон гаплардандир» деганлари насœл сœилинган (Байс›асœий «Сунанул Кубро» 4/270).

А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам айтдилар: «АŒанча­сœанча рсзадорлар борки, уларнинг (тутган) рсзаларидан насибаси очлик ва чансœосœлик бслади. АŒанча­сœанча (тунларни ибодатлар билан) сœоим сœилганлар борки, уларнинг сœиёмларидан бедорликдан бошсœа нарса бслмайди» (Имом Ас›мад 8501, 8856).

А‹аром гапни тинмай сшитса сœулосœларим,

Ксзим юмилмаса, пичирласа дудосœларим,

Тутган рсзам савоби срур очлигу чансœосœ!

А сза тутдим десам с›ам, рсза смасдир, сртосœ!

Демак, рсзадор сз узвларини с›аром нарсалардан авайлаши керак. Жобир разисллос›у анс›унинг шундай дегани ривост сœилинган: «Агар рсза тутсанг сœулос“инг, ксзинг ва тилинг с“ийбат ва часœимчиликдан рсза тутсин. АŒсшнига озор беришдан воз кеч. Васœорли ва хотиржам бсл. А сза тутган ва тутмаган кунларингни бир хил сœилиб сœсйма!» (Ибн А ажаб «Латоифул маъориф»).

А сзадор бсла туриб с›аром ишларга сœсл урган одамнинг, тутган рсзасидан таъсирланмагани анисœдир. А сза тутиб гунос› сœилган одам, тасœводорлардан смасдир. Бу с›асœда А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг: «Алс“он гапларни гапириш, унга амал сœилиш с›амда жос›илликдан воз кечмаган одамнинг, ейиш ва ичишини тарк стишига Аллос›нинг сс›тиёжи йссœдир» (Имом Бухорий 1775, 5597; Имом Ас›мад 9463, 10158).

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:10:19
Узвларни гунос›лардан сœсриш

А сзанинг с›икмат ва манфаатларидан бири инсон сз виждони ва узвларини гунос›лардан сœсриб, рсзаси тскис бслиши учун гунос›ларга ссœинлашмайди. Бундан кейин сса, банда мудом с›аром нарсалардан узосœ туришга одатланади. Аафси ёлс“он гапириш ёки с›асœоратлашга часœирса ёхуд сскиниш ва с›аёсиз ссзларни тилга олишга ундаса, банда сзининг ибодатда сканини билади ва: «Бу ибодатларни сœилар сканман сœандай сœилиб унга гунос›ларни сœориштараман?! Бу ибодатимга гунос›ларни сœандай сœсшиб оламан?!»— дейди. Бир пайт ва бир с›олатнинг сзида икки нарса: ибодат ва гунос›ни бирлаштириш инсофдан смас! Чунки, банданинг осийликка сœсл уриши ибодатини бузади, савоблардан мас›рум сœилади. Инсон сса доимо ибодатда бслишга с›аракат сœилса, рамазон ойида сна с›ам сœаттисœросœ с›аракат сœилади.

Ксплаб одамлар рамазон ойи мобайнида сттиз ёки йигирма тссœсœиз кун сзларини с›аром нарсалардан с›имос сœила оладилар ва Аллос› таоло бошсœа пайтларда с›ам уларни с›аром нарсалардан с›имос сœилади. Ксплаб одамлар аросœ ичадилар, сигарет чекадилар ёки шунга схшаш ишларни сœиладилар ва ушбу муборак ой келиши биланосœ сз нафсларига сœарши курашадилар ва унга с“олиб келиб, рсза ибодатининг буюклигини билганликлари унга бирон гунос›ни сœсшишдан тссиб туради. Улар рамазон ойи тугагунича сзларини шундай с›имос сœилиб сшайдилар. Бу уларнинг тавбалари, гунос›лардан воз кечишлари ва с›аром нарсалардан мудом узосœда сœолишларига омил бслади. Демак, рсза тутишда улар учун катта фойдалар бслади.

Шунингдек, банда тас›ажжуд ссœишга одатланса ва уни тарк стмаса, бу уни шу ибодатни ксп сœилишга чорлайди. Агар банда рсзасини очадиган нарсалардан йиросœ бслиш ва Аллос› учунгина рсза тутиш билан Аллос›га ссœин бслмосœчи бслса, унинг иймони, ишончи ва сос“лом сœалби бошсœа ибодатлар билан с›ам Аллос›га ссœин бслишга ундайди. Шу боис уни сзини нас›ори давомида: «Бугун нима сœила олдим? Ўзим учун сœандай озисœ тспладим?»— дес сарс›исоб сœилаётганини, сзининг васœтларини фойдасиз стказмаётганини, танс›о стирса (АŒуръон) сœироат(и) ёки зикр ёхуд дуо билан машс“ул бслганини ё Аллос›нинг неъмати ва мсъжизаларини ёдга олаётганини, намоз васœти кирса сзига фарз сœилинган намозларни кеча ва кундуз ссœиётганини, намозларга сœалби ва танаси билан шошаётганини, намозда тилга олган барча жумлалари с›асœида тафаккур сœилаётганини ксрасиз. Аатижада, рсза с›аром нарсалардан тссишга сабаб бслганидек, солис› ва Аллос›га ссœинлаштирадиган амалларни с›ам ксп сœилишга омил бслади.

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:10:48
Вужуд с›имосси

Аллос› таолонинг рсза тстишдаги с›икматларидан бири, рсза билан инсон вужудининг кераксиз нарсалардан с›имосланишидир. Шубс›асиз, с›имос — дори­дармонларнинг снг фойдалисидир. А сза танага сабр, очлик ва чансœосœни кстаришга одатлантирганидек, сœаршилик (иммунитет) ва сœувватни с›ам касб стади. А амазондан кейин бирон сœийинчиликка дуч келган тана, одатланиб сœолгани учун унга бардошли бслади. Бу маънода с›ам рсзанинг катта фойдалари бор.

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:11:23
Камбас“аллар ва очликдан слаётган сœашшосœларни хотирлаш

А сза машруълаштирилган буюк с›икматлардан бири — инсоннинг рсзаси давомида очликни с›ис стиб, мудом оч юрган камбас“ал ва сœашшосœларни хотирлаши ва уларга мес›ру шафсœатининг ортиб, садасœа сœилишидир.

А сза, с›адисда ворид бслганидек, очликни с›ис стган банданинг тазарруъ сœилиб, А оббисига дуо сœилиши учун машруълаштирилган. А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламга Макка тос“лари олтин с›олатда тасœдим стилди. Биросœ А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам: «А оббим, мен бир кун оч, бир кун сса тссœ бслишга розиман. Агар оч сœолсам кснглим юмшайди ва Сени сслайман. Тссœ бслганимда сса Сенга с›амду санолар айтиб, шукроналар келтираман»— дедилар (Термизий 2270; Имом Ас›мад 21166, 22190). Инсон очликни с›ис стса Аллос›га слиниб, ёлборади.

А сзадаги с›икматлардан бири очликни с›ис стиш учун банданинг таомларни оз истеъмол сœилишидир. Шундагина унинг кснгли юмшайди, Аллос›га дуо сœилади, Аллос›ни зикр стади, Аллос› томон йсналади ва Аллос›нинг даргос›ида хоксорлик билан туради.

Талайгина одамларнинг с›озирги кунда ушбу очликни с›ис стмаётганларини ксрмосœдамиз. Чунки улар ифтор дастурхонига еб, ичиладиган турфа нарсаларни сœсйишиб, у билан сœоринларини тслдирмосœдалар. Бу с›ам етмаганидек, тунларини лаззатли таомларни ейиш билан стказиб, тонгдагина ейишдан тсхтамосœдалар. Бунинг осœибатида кундузлари давомида сœоринлари тссœ, рос›ат­фарос“атда ёки уйсœуда ёхуд шунга схшаш с›олатларда стиб, ифтор мас›алига етишмосœдалар. Уларнинг биронтаси сзининг рсзадор сканини с›ис стмаспти ва уларда рсза аломатлари ксринмаспти.

Маълумки, бундай с›олат сас›обалар ва биринчи салафлар с›аётида ксринмаган сди. Улар ифторда с›ам, сас›арликларида с›ам овсœатларни оз, сœоматларини тутиб турадиган даражадагина тановул сœилишар, шундай бслишига сœарамай кун бсйи диний ва дунёвий ишлар билан шус“улланишар сди. Шунинг учун с›ам уларда очлик ва сœийналиш аломатлари ксринар сди. Улар сса, бунинг савобини Аллос›дангина умид сœилишар сди. Бунинг хулосаси шуки, мусулмоннинг масœсади ейиш смас, балки, у тутган рсзасининг асари ва фойдалари бслиши учун амал сœилиши керак!

 

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:13:10
А сзанинг хоссалари

А сза бадан ибодати бслиб, унинг асоси рсзани очадиган нарсалардан воз кечишдир. А сзани очадиган барча нарсани тарк стиш банда билан А оббиси сртасида сир бслгани учун, рсза амали банда билан А оббиси сртасида тскис бслишига сœараб савоби с›ам катта бславеради. Буни ксплаб салаф уламолари таъкидлаб шундай деганлар: «А сза — банда билан А оббиси сртасидаги сирдир». «А сзани котиб фаришталар ёзмайдилар. Чунки инсон рсза тутса, уни Аллос›гина билиб туради». Зеро, сиз рсза тутсангиз с›ар бир с›аракатингиз ва васœтингизда сизни ким назорат сœилиб тура олади?! Аллос›нинг назоратидан бехабар одамгина хос›лаган ишини сœилиши, Аллос›дан сœсрсœмай (рамазон ойида) таом тановул сœилиб, шароблар ичиши мумкин. Аллос›га иймон келтирган банда сса сзини назорат сœилиб турган Зотнинг нигос›идан сœоча олмаслигини, сзини сœаттисœ назоратчи — А оббиси кузатиб турганини доимо ёдда тутади. Аллос› таоло айтди:

﴿الَّذِي يَرَاكَ حِينَ تَقُومُ وَتَقَلُّبَكَ فِي السَّاجِدِينَ﴾
«У сизни сзингиз (намоз учун) тураётган васœтингизда с›ам, сажда сœилгувчилар (намоз ссœувчилар) орасида (имом бслган с›олингизда намоз рукнларининг биридан иккинчисига) ксчаётган (васœтингизда с›ам) ксриб турар»  (Шуъаро: 218, 219).

Агар банда Аллос›нинг кузатиб турганига иймон келтирган бслса, бу иймон уни с›ар замондагидек амалида холис бслишга ундайди ва бу ихлос йилнинг бошсœа ойларида с›ам давом стади.

Агар Аллос›нинг нигос›бон сканини билсангиз, рсзангизни бозорлар ва хонадонларда ошкор ва хуфёна с›имос сœилиб, уни бузадиган нарсаларни тановул сœилмасангиз, нега снди Аллос› с›аром сœилган гунос›ларга рамазон ойидан кейин сœсл урасиз?! Ахир Аллос› таоло бизга ёлс“он, тус›мат ва бошсœа тилга с›аром сœилинган гапларни, таносил аъзолари, сœсл ва бошсœа аъзоларга с›аром сœилинган амалларни с›аром сœилди­ку?!

Аега рамазон ойидан кейин бу гунос›ларни сœилишга журъат стамиз?! Ахир рамазон ойида бизни кузатиб турган Зот, бизни бошсœа ойларда кузатмайдими? Шунинг учун с›ам мсъмин банда А оббисини доимо ёдда тутиши керак. Чунки Аллос›, банданинг сœалби сшириб турган барча нарсалардан огос›дир. Аллос› таоло бу с›асœда шундай дейди:

﴿وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ﴾

«Анисœки, инсонни Биз сратганмиз, (демак), унинг нафси васваса сœиладиган (съни кснглидан стган барча) нарсаларни с›ам билурмиз. — Биз унга жон томиридан с›ам ссœинросœдирмиз» (АŒоф: 16).


Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:14:32
Иккинчи фасл: рсза ас›комлари

Аллос›га беадад с›амду санолар бслсинки, рсзага тааллусœли ас›комлар очисœ ва равшандир. Чунки рамазон рсзаси мусулмон с›аётида с›ар йили такрорланиб келади. Тасœводор бандалар сса, рамазон ойидан ташсœари Аллос›нинг катта савобларига сришиш илинжида кснгилли сларосœ нафл рсзалар с›ам тутадилар. Шунинг учун с›ам сслатиб стиш илинжида рсза ас›комларини сœиссœача тилга олмосœчимиз.

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:16:10
Аввало, тутиш зарурий (фарз) ва нафл бслган рсзалар.

Тутиш зарурий бслган рсза, Исломнинг фарзлари ва рукнларидан биридир. Бу рсзани рамазон ойида тутилади. Бошсœа рсзалар сса нафл — кснгилли тутилган рсзалардир. (Аллос› таоло айтди):

﴿فَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْرًا فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ﴾

«Бас, ким сз ихтиёри билан зиёда схшилик сœилса, сзига схши» (Басœара: 184).

А сза тутишнинг зарурлиги ва фарзлигига далил, Аллос› таолонинг ушбу остидир:

﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ﴾

«А­й мсминлар, тасœволи кишилар бслишингиз учун сизлардан илгари стганларга фарз сœилингани каби сизларга с›ам (саносœли кунларда) рсза тутиш фарз сœилинди»  (Басœара: 183).

А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам: «Ислом беш нарсага асосланган»— деб беш нарса ичида рамазон ойи рсзасини с›ам санаб стдилар (Имом Бухорий 7, 4153; Имом Муслим 20, 21; Термизий 2534; Аасоий 4915).

А сза фарз ёки нафл бслишидан сœатъий назар, субс›и содисœдан то сœуёш ботгунича рсзани очадиган барча нарсалардан тийилиш, демакдир. Бу тийилиш балос“ат ёшига етган одам — мукаллаф учун фарздир. Мукаллаф бслмаган мажнун ва балос“ат ёшига етмаган ёш болаларга рсза тутиш фарз смасдир. Шунингдек, рсзанинг шартларидан бири бслган мусулмонликка мушарраф бслмаган кофирнинг с›ам, рсза тутиши фарз смасдир.

Демак, рсза мукаллаф мусулмон — балос“атли, осœил ва кучли одамгагина фарздир. Бу с›укмдан мусулмонлик кофирни, кучли одам бемор ва бошсœа узрли инсонларни, гарчи охирги иккисига сœазосини тутиб бериш ёки фидс беришлари фарз бслсада, чисœариб ташлайди. (Яъни кофир, ишончли мутахассис докторлар тарафидан рсза тутишлари сос“лиги ёки с›аётига рас›на соладиган беморлар ва шариат тарафидан рсза тутмасликлари белгилаб сœсйилган инсонлар рсза тутмасалар бславеради. Мутаржим изос›и).

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:16:42
Иккинчи: рсзани бузадиган нарсалар

А сзани бузадиган с›иссий бузувчилар с›аммага маълумдир. Уларнинг снг ас›амистлилари: ейиш, ичиш ва жинсий алосœа сœилишдир. Унутган одамнинг еб, ичиши афв сœилингандир. «Сас›ис›»да айтиб стилган А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг с›адисларига ксра, унутгани учун бирон нарсани еб, ичган одам рсзадор с›исобланади ва рсзасини охиригача етказади. Чунки уни Аллос› едириб, ичирган бслади. А­нди, рсзани бузадиган нарсалар с›асœида сœиссœача тсхталиб стамиз.

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:17:33
Ейиш ва ичиш

А сзадор бирон узр сабабли еб, ичган бслса, у кунги рсзасининг сœазосини тутиб беради. Агар узрсиз еб, ичган бслса, А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг сœуйидаги с›адисида айтилганидек, катта гунос›га сœсл урган бслади: «А амазон кунларида рухсатсиз бир кун рсзасини очган одам, у куннинг сœазосини умри давомида рсза тутса с›ам адо ста олмайди» (Имом Ас›мад 9700, 10080).

А амазон ойида касаллик, сафар ёки бошсœа бирон узрсиз сœасддан рсзасини очган одам, (Исломнинг) ушбу рукн(и)га лосœайдлик сœилган с›амда рсзасини бузишга журъат стган одам, деб с›исобланади. У худди намозни сœасддан ссœимаган одам кабидир.

Талайгина уламолар лосœайдлик сœилган ва узрсиз сœасддан рсзасини очган одамнинг кофир сканига с›укм сœилганлар ва: Унинг ифтор сœилишга с›ожати йссœдир, деганлар. Шунингдек, ксплаб уламолар намозни с›ам узрсиз ссœимаган одамнинг узри бслмай туриб Аллос›нинг фарзларидан бирига лосœайдлик сœилгани учун кофир бслишини таъкидлаганлар. Шундай бслсада, унинг тавба сœилиши, Аллос›га ёлбориши, бу ишга бошсœа сœайтмаслиги, рамазон рсзасини тукис тутиб, с›аёти давомида рсзани лойисœ бслганидек тутишга бел бос“лаши керак.

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:19:05
Хотинига рамазон ойининг кундузида жинсий алосœа сœилган срнинг зис›ор каффоротидек каффорот бериш билан бирга, шу куннинг сœазосини тутиб бериши — фарздир. Зис›ор каффоротини Аллос› таоло Мужодала сурасида шундай баён сœилади:

﴿وَالَّذِينَ يُظَاهِرُونَ مِنْ نِسَائِهِمْ ثُمَّ يَعُودُونَ لِمَا قَالُوا فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَتَمَاسَّا ذَلِكُمْ تُوعَظُونَ بِهِ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَتَمَاسَّا فَمَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَإِطْعَامُ سِتِّينَ مِسْكِينًا ذَلِكَ لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ وَلِلْكَافِرِينَ عَذَابٌ أَلِيمٌ﴾

«Ўз хотинларини зис›ор сœилиб, сснгра айтган ссзларидан сœайтадиган кимсалар (зиммасида ср-хотин) сœсшилишларидан илгари бир сœулни озод сœилиш бордир. Бу сизларга мавъиза-ибрат бслгай. Аллос› сœилаётган амалларингиздан хабардордир. А­нди ким (озод сœилиш учун сœул) топа олмаса (унинг зимма­сида ср-хотин) сœсшилишларидан илгари пайдарпай икки ой рсза тутиш бордир. А­нди ким (рсза тутишга) сœодир бслмаса (унинг зиммасида) олтмишта бечора-мискинга таом бериш бор­дир. Бу (с›укмлар) сизлар Аллос› ва Унинг пайс“амбарига иймон келтиришларингиз учун (нозил сœилинди). Булар Аллос›нинг (белгилаб сœсйган) с›адлари — сœонунларидир. Ва (бу сœонунларни инкор стгувчи) кофирлар учун аламли азоб бордир» (Мужодала: 3, 4).

А амазон ойининг кундузида хотини билан сœовушган одамнинг каффороти с›ам, худди шундайдир. Бу с›олат бамдод намозидан сснгра хотини билан бирга ухлайдиган ва сзини тута олмаган, хусусан тунда хотини билан бирга ухламаган ёшларда кспросœ содир бслади. У, агар кундуз куни (хотини билан) ухлаб олган бслса шас›ватининг жунбушига сœарши тура олиши сœийин бслади. Шунинг учун мусулмон ёшларга мубос› бслган шас›ватига сœонисœишлари учун сœайлисœлари билан кечалари ухлашлари тавсис сœилинади. Шундагина улар кундуз кунги с›аром ва катта каффоротга сабаб бсладиган шас›ватдан сœутиладилар.

Бу еб, ичиш ва жинсий алосœа сœилишдан ташсœари рсзани бузадиган бошсœа нарсалар с›ам бор. Улар:

АŒусиш

А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг: «АŒуссœи с“олиб келган одам (рсзасининг) сœазосини тутмайди. АŒасддан сœусган одам (шу кунги) рсзасининг сœазосини тутиб беради» (Термизий 653), деганлари ривост сœилинган. Яъни, сзини сœусишга мажбур сœилган одам, рсзасини бузадиган нарсани чисœаришга мажбур сœилгани учун, сша кунги рсзасининг сœазосини тутиб беради. АŒуссœиси с“олиб келиб чисœсœан одам сса, (у кунги) рсзасининг сœазосини тутмайди. Чунки, сœуссœининг чисœишига одамнинг сзи сабабчи бслмаган.

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:19:35
АŒоннинг жарос›атдан чисœиши ёки тинмай келиши

Агар сœон сзи тинмай келаётган бслса, у кунги рсзанинг сœазосини тутилмайди. Биросœ, сœонни чисœаришга одамнинг сзи сœасд сœилган бслса, у одам с›ам худди сœасддан сœусган одамга сœиёсан сœазосини тутиб беради. Биросœ сœон одамнинг ихтиёрисиз чисœса ёки одам унга мус›тож бслса, масалан, тишини олдирса ёки бошсœа жаррос›ий амалиёт сœилдирган бслса, у сœоннинг сслаги билан бирга ютилишидан сс›тиёт бслиши керак. Агар у сс›тиёт бслса, схши. Тсс“риси сса, унинг бундай сœилишининг рсзасига таъсири йссœдир.

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:20:26
АŒортисœ билан сœон олдириш — с›ижома

Имом Ас›мад (рас›имас›уллос›) с›ижома усули билан сœон олдириш рсзани бузишини айтди ва бунга А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг ушбу с›адисларини с›ужжат сœилди: «(АŒортисœ билан) сœон олган ва олдирганларнинг рсзаси бузилади» (Имом Ас›мад 22483, 22484, 22485; Термизий 705; Аасоий 3184). Гарчи икки «Сас›ис›»да бирон с›адис келтирилмаган бслсада, Заркашийнинг шарс›ида айтиб стилганидек, ушбу с›адисни талайгина сас›обалар ривост сœилганлар. Бу с›адисни Шаддод, Савбон ва улардан бошсœа ровийлар ривост сœилганларки, унинг санадида сас›ис›лигига сœарши бирон нарса йссœдир.

АŒон олаётган одамнинг рсзаси очилади. Чунки у, сœонни ссради ва сœон унинг сслагига аралашиб, у ютиб юбориши сс›тимолдан холи смас. А‹озирги кунимизда сса сœонни ос“из билан ссрмай тортиб оладиган тиббий жис›озлар чисœсœан. У жис›озлар билан сœон олинадиган жойга босим берилади ва сœонни асбоб ссриб олади. Бундай с›олатда сœон олган одамнинг рсзаси бузилмайди деб айтилсада, у одам бировнинг рсзасининг очилишига сабабчи бслади.

(АŒортисœ воситасида) сœон олдирган одамнинг рсзаси, ундан ксп сœон чисœсœани учун бузилади. Уни, с›оизадан сœон келишига сœиёсланади.



АŒонни игна (укол) билан бериш

Агар сœон тас›лил (анализ) ёки бирон беморга бериш учун олинса ва бу сœон ксп бслса, у с›ижома с›укмида бслади. Тас›лил учун олинган озгина сœон сса, тсс“риси, с›ижома бслмагани учун, с›ижома с›укми остига кирмайди.

Уколни икки масœсадда сœилинади ва унинг тафсилотлари сœуйидагичадир:

(Биринчи): агар уколлар озисœлантирувчи ва сœувват уколлар бслса, улар рсзани очади. Чунки улар таом ва шароб срнига стади. Озисœлантирувчи дегани, томирлардан бориб, таом ва шароб срнини босади. Шунинг учун с›ам, инсон танасига сœувват касб стадиган озисœлантирувчи ва сœувватлантирувчи уколлар рсзани очади ва озисœÂ­овсœат тановули срнига стади.

(Иккинчи): инсон танасини тинчлантириш, танани тозалаш ва бошсœа шунга схшаш дориларни бериш учун сœилинадиган уколлар рсзани бузмайди ва уларни сс›тиёж тус“илганида сœилишнинг с›ам зарари йссœдир.

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:20:57
А сзани маънавий очувчилар

А сзадор ейиш, ичиш ва бошсœа с›иссий очувчилардан сасœланиши керак бслганидек, с›адисда рсзанинг еб­ичишдангина смас, балки бес›уда нарсалар ва с›асœорат сœилишдан с›ам сасœланиш скани баён сœилинганидек, рсзасини нусœсонли сœиладиган маънавий очувчилардан с›ам сасœлаши керак.

А сзадорнинг рсзасининг савобларини сасœлаб сœолиши учун, бошсœаларга зарар ва машасœсœат тус“ридагина гапларни тилга олмаслиги вожибдир.

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:24:29
Учинчи: узрли инсонлар рсзаси

Агар одам касаллиги ёки сафари ёки шунга схшаш бирон сс›тиёжи сабабли ейиш ва ичишга мус›тож бслса, Аллос› таоло сœуйидаги остида бемор ва мусофирларга рухсат берганидек, шу сс›тиёжига сœадар ейиши ва рсзасининг сœазосини тутиб бериши мумкин:

﴿فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ﴾

«А­нди сизлардан бирор киши с›аста ёки мусофир бслса, у с›олда (рсза тутолмаган кунларининг) санос“ини бошсœа кунларда тутади» (Басœара: 184).

Биз фойдаси бслишини назарда тутиб, сœуйида узрли одамларнинг рсзаларига тааллусœли айрим ас›комларни айтиб стмосœчимиз. Шулардан:

Мусофирнинг рсзаси

Аллос› таоло мусофирга сœийинчилик тус“дирмаслик, шафсœат, рас›мат нусœтаи назаридан, рсза тутмасликка изн берди. Чунки Аллос› таоло сафарда сœийинчилик ва машасœсœат борлигини жуда с›ам схши билади ва сафар — азобнинг бир парчасидир. Шунинг учун с›ам мусофирга ос“зини очишга, рсза тута олмаган кунларини санаб, уларнинг сœазосини тутиб беришга рухсат берди.

Уламолар с›ам сафарда рсза тутиш с›асœида ссз юритган ва унинг жоиз сканини айтиб стганлар. Чунки, бу с›асœда ксплаб с›адислар ривост сœилинган. Улардан бири Анас разисллос›у анс›у ривост сœилган с›адисдир: «Биз А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам билан бирга рамазон ойида сафарга чисœдик. А сзадор рсза тутмаганни, рсза тутмаган сса рсзадорни айбламаган сди» (Имом Бухорий 1811; Имом Муслим 1884).

Лекин уламолар шундай деганлар: «Мусофир сœийинчилик ва машасœсœатларга йслисœса, унинг рсза тутмаслиги афзал. Агар сœийинчилик бслмаса ва у машасœсœатни с›ис стмаса, рсза фарз сœилинган замон ичида рсза тутиши афзалдир. Чунки, Аллос› таоло рсза тутмасликни сœулайлик бслиши учун машруъ сœилган. Аллос› таоло айтди:

﴿فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ﴾

«(Ва ким с›аста ёки мусофир бслса), у с›олда (рсза тутолмаган кунлари­нинг) санос“ини бошсœа кунларда (тузалгач ёки сафардан сœайтгач) тутади. Аллос› сизларга енгилликни истайди, сизларга ос“ир бслишини истамайди» (Басœара: 185)».

Сафар чос“ида машасœсœат ва сœийинчиликлар бслса, рсза тутмаслик афзалдир. Бунинг далили икки «Сас›ис›»даги Анас разисллос›у анс›у ривост сœилган с›адисдир: «Биз А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам билан бирга сафарда сдик. Бир жойга сœснганимизда рсзадорлар йисœилиб сœолдилар. А сза тутмаганлар сса сринларидан туриб, уловларни сус“оришди ва чодирларни тикишди. Буни ксрган А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам: «Бугун рсзадорлар савобларни олиб кетдилар»— дедилар» (Имом Бухорий 2676; Имом Муслим 1886, 1887).

Бу шуни ксрсатмосœда: Ўз юкини бировнинг устига ташламаган ва с›амрос›ларига ёрдамчи бслган с›амда рсза зарар бермай, с›олдан тоймаган мусофирга икки савоб: рсза тутиш с›амда сзи ва дсстларига ксмакчи бслиш савоби берилади. Биросœ, бировнинг жой солиб бериши, сœснимгос›ини с›озирлаши ёки уловини сус“ориши каби ишларида хизмат сœиладиган одамга мус›тож бслса, мусофирнинг рсза тутмаслиги афзалдир.

Беморнинг рсзаси

А сза тутиш ксп с›олатларда беморга ос“ир келиши ва сœийинчилик тус“дириши, шубс›асиздир. Шунинг учун с›ам Аллос› таоло унинг рамазон ойида рсза тутмаслигига рухсат бериб, тута олмаган саносœли кунларининг сœазосини тутиб беришга буюрди ва айтди:

﴿فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ﴾

«А­нди сизлардан бирор киши с›аста ёки мусофир бслса, у с›олда (рсза тутолмаган кунларининг) санос“ини бошсœа кунларда тутади» (Басœара: 184).

Озгина уламолардан бошсœаси, касаллик ва сафар сабабли рсзасини очган одамга сœазо сœилиши хос сканини таъкидладилар. Шунинг учун с›ам остнинг маъноси шундайдир: «Агар бировингиз беморлиги ёки сафари боис рсзасини очган бслса, рсзасини тута олмаган саносœли кунларининг сœазосини бошсœа кунлари тутиб беради». 

(Муфассирлар имоми) АŒуртубий (рас›имас›уллос›) сз тафсирида шундай дейди: «Аллос› таолонинг:

﴿فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ﴾

«саносœли кунларда» остининг бир сœисми дилда бордир. Яъни, «Бировингиз бемор ёки мусофир бслиб рсзасини очган бслса, у кунларнинг сœазосини тутиб берсин! ...».

У, тафсирида шуларни с›ам ёзган: «Беморнинг икки с›олати бслади:

Биринчи с›олат: унинг рсза тутишга умуман кучи етмайди. Бундай с›олатда унинг рсзасини очиши вожиб бслади.

Иккинчи с›олат: бирон зарар ёки машасœсœат билангина рсза тута олади. Бундай одамнинг рсза тутмаслиги мустас›абдир. Бундай с›олатда сз жонини сœийнаган жос›ил одамгина рсза тутмаслиги мумкин.

Жумс›ури уламо касаллик беморга ос“рисœ берса ёки бемор касалликнинг давомийлигидан сœсрсœса ёхуд касалликнинг кучайишидан с›адикда бслса, бундай беморнинг ос“зини очиши жоиз сканига сœарор сœилган.

Имом Моликнинг ос“из очишга рухсат берган касалликни: «Беморга ос“ирлик сœилган ва унинг тинкасини сœуритган» деб тавсифлаши с›асœида фарсœли ривостлар келтирилган. Бир ривостда унинг рсзани очишга рухсат берган касалликни: «Беморнинг рсза тутиш сабабли слимига сабабчи бслиши», бошсœа ривостда сса: «Касалликни кучайтириши ва ос“ир с›олат» деб ифодалагани вориддир.

А‹асан (рас›имас›уллос›): «Бемор касаллиги сабабли тик туриб намоз ссœий олмаса, рсзасини очиши мумкин»— деган.

Бир гурус›, жумладан, имом Шофиий (рас›имас›уллос›): «Касалликнинг сзи бандани рсзани очишга мажбур сœилсагина бемор рсзасини очади. Касаллик инжисœликларига бардошли бслган одам, рсзасини очмайди»— дедилар» (АŒуртубий тафсири 2/276).

Заркаший (рас›имас›уллос›) «Мухтасарул Харсœий» китобига ёзган шарс›ида шундай дейди: «Бизнинг назаримизда рсза тутмасликнинг жоиз сканининг шартларидан бири касалликдан рсза сабабли кучайиш ёки тузалишининг кечикиши ва шунга схшаш омиллар билан жабрланишдир. Чунки машасœсœат ва сœийинчиликларни кетказиш учун бу с›асœда бизга рухсат берилди. Шунинг учун с›ам бу с›укмни сафарга бос“лаб зикр стилди. Агар бирон зарар келмайдиган бслса, ос“из очишнинг маъноси йссœ. ... А сза тутмаслигига рухсат берилган одам бардошли бслгани сабабли рсза тутаверган бслса, унинг бу иши сзига жабр сœилгани ва Аллос› берган енгиллик имконисти ва рсза тутмаслик рухсатидан воз кечгани учун, макрус›дир. А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам: «Аллос› таоло маъсистларини сœилишни суймаганидек, рухсатларини сœилишни сусди»— деганлар (Имом Ас›мад 5600, 5606). Бемор касаллик инжисœликларини енгиб рсза тутган бслса, унинг тутган бу рсзаси, асоси ирода бслган амални сœилгани учун, раводир. Бу рсзадор, намозни тик туриб ссœимаслиги мумкин бслсада тик туриб сзини зсрлаган одам сингари бслади. ...».

Заракший (рас›имас›уллос›) «Шарс›ул Кабир»да сœуйидаги сатрларни ёзган: «Ос“из очишга рухсат берадиган касаллик — рсза тутиш осœибатида кучасдиган ёки тузалиши кечикишидан с›адикда бслинган касалликдир. Имом Ас›мад (рас›имас›уллос›)га: Бемор сœачон рсза тутмаслиги мумкин?,— деб савол берилганида: АŒачон рсза тутишга кучи етмаса,— деб жавоб берган. Иситма кабими?,— деб берилган саволга сса: АŒайси касаллик иситмадан ксра сœаттисœросœ бслади!,— деди. ...».

А сза тутмасликка машасœсœат ва сœийинчилик сабаб сканида с›еч шубс›а йссœ. Шунинг учун с›ам Аллос› таоло:

﴿فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ﴾

«(Ва ким с›аста ёки мусофир бслса), у с›олда (рсза тутолмаган кунлари­нинг) санос“ини бошсœа кунларда (тузалгач ёки сафардан сœайтгач) тутади. Аллос› сизларга енгилликни истайди, сизларга ос“ир бслишини истамайди» (Басœара: 185) деган.

Биросœ, тиш, ксз  ва бош ос“рисœлари енгил касаллик с›исоблангани учун, улар сабабли рсза очилмайди. Балки, рсза тутмаслик банда учун ос“ир бслиши мумкин. Чунки, ксплаб одамлар учун рсзанинг сœазосини тутиб бериш машасœсœатдир.

Сабаби пайдо бслсагина, рсза тутмаслик рухсати кучга киради. У сабаб сса ос“рисœ, машасœсœат, с›арорати кстарилгани учун еб, ичишга бардошнинг сœолмаслиги ёки касалилк сабабли очлик ва чансœосœсœа сабр сœила олмасликдир. Енгил касалликлардаги асос сса, рсзани тутмасликка омил бслган сабаб йссœлиги учун рсза тутиш фарзлигининг сз кучида сœолишидир.

Валлос›у аълам.

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:26:18
Кексаларнинг рсзаси

Кекса одам — ёши улс“айиб, рсза тутишга мажоли бслмаган ёки рсза тутса сœийналадиган одамдир. Уламолар ёки ксплаб одамлар, кексаларни тузалиш умиди бслмаган бемор с›укмига сœсшдилар с›амда унга фидс беришни фарз сœилдилар. А‹олбуки, салаф уламолари сртасида Аллос› таолонинг:

﴿وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ﴾   

Бошсœа бир ривостдаги:

﴿طَعَامُ مَسَاكِينَ﴾

«(Кексалик ёки заифлиги сабабли) рсза тутишга сœийналадиган кишилар бир мискин-бечоранинг (бошсœа бир ривостда сса: «мискин бечораларнинг») бир кунлик таоми мисœдорида сваз тслашлари лозим»  (Басœара: 184) ости кексайиб сœолган чол ва кампир с›асœида нозил бслгани кенг ёйилган сди. Шунинг учун с›ам, Имом Бухорий (рас›имас›уллос›) «Сас›ис›»идаги тафсирда кексайиб сœолган чолнинг рсза тутишга кучи етмаган одам с›асœида Анас разисллос›у анс›унинг кексайиб сœолган чос“ида бир ёки икки йил с›ар куни учун бир мискинга нон ва гсшт бериб, сзи рсза тутмагани с›асœидаги ривостни келтиради. Сснгра, сз санади билан Абдуллос› ибн Аббос разисллос›у анс›удан ушбу ост с›асœида: «Бу ост мансух (бекор сœилинган) смас. Улар рсза тутишга кучи етмайдиган кексайиб сœолган чол ва кампир бслиб, (рсзасиз стказган) с›ар кун свазига битта сœашшосœни тсйдирадилар», деб айтган осорини келтирди.

Абу Довуд (рас›имас›уллос›) Абдуллос› ибн Аббос разисллос›у анс›удан ушбу ост с›асœида: «У — сœариб сœолган чол ва кампир с›асœидадир. У иккисининг мажоллари бслмаса рсза тутмайдилар ва с›ар бир (рсза тутмаган) кунлари учун бир сœашшосœни тсйдирадилар»,— деган гапини ривост сœилган. Бу билан, Имом Бухорийнинг ривостига мувофисœ келиши учун, сœийналганлари учун шундай сœиладилар, демосœчи.

Дору АŒутний (рас›имас›уллос›) Абдуллос› ибн Аббос разисллос›у анс›унинг: «Агар кексайиб сœолган чол рсза тутишга ожизлик сœилса, с›ар куни свазига (сртача катталикдаги) бир с›овуч таом едиради»— деганини ривост сœилган ва бунинг санади сас›ис› сканини сœайд стган.

А‹оким (рас›имас›уллос›) сса Абдуллос› ибн Аббос разисллос›у анс›унинг: «Кексайиб сœолган чолнинг рсза тутмаслигига, с›ар бир куни учун сœашшосœ одамни тсйдиришига ва у кунларнинг сœазосини тумаслигига рухсат берилган»— деганини ривост сœилган.

Остдан рсза тутишга мажоли бслмаган барчанинг сœашшосœни тсйдириш свазига фидс бериши тушунилмосœда. Шунинг учун с›ам ксплаб салаф уламолари мазкур остнинг сзидан кейин келган:

﴿فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ﴾

«Бас, сизлардан ким бу ойга с›озир бслса, рсза тутсин» (Басœара: 185) ости билан мансух — бекор бслганини айтиб стганлар. Имом Бухорий ва бошсœалар шу фикрдалар. Чунки остнинг умумий маъноларидан рсза тутишга сœийналган ёшлар, чоллар ва кампирларнинг рсзадан сваз сларосœ бировларнинг сœоринларини тсйдиришлари мумкин скани тушунилмосœда. Шосд, бу с›укм Исломнинг илк даврларида бслган бслса. Чунки, рсза тутиш Исломни снги сœабул сœилган сас›обалар учун ос“ир туюлган ва уларга рухсат берилган бслиши мумкин. Сснгра, бу с›укм бекор сœилинди ва сœодир бслган пайтларида рсза тутиш мажбуристи юкланди.

А сза тутишга кучи етмайдиган ва сœийналадиган кекса одам, кексалиги туфайли узрлидир. У, Анас разисллос›у анс›у каби, тсйдириш билан фидс беради. Чунки Анас разисллос›у анс›у ёши юздан ошгач, анчагина кексайди. Шунинг учун рамазон ойи киргач сттизта сœашшосœни тсплаб, уларни нон ва гсшт билан тсйдирар ва шу билан рсза тутишдан кифосланар сди. Гос›ида сса кснгилли сларосœ, сттиздан ортисœ сœашшосœни с›ам тсйдирар сди. Валлос›у аълам.

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:27:30
Xомиладор, смизаётган, с›оиза ва нифос сœони келаётган аёлларнинг рсзаси

Маълумки, с›омиладор ва смизикли боласи бслган аёлларнинг, кспинча, рсзани сœийналмай тутишга кучлари етади. А‹атто, аёлларнинг кспи ксзи ёригунича рсза тутишга давом стадилар ва бу аснода на сзи ва на с›омиласи заифлик ва ос“рисœни с›ис стади. Шунингдек, смизикли боласи бслган аёлнинг сути келиб, боласига сут бериши ва рсза тутиш мобайнида на сзи ва на боласига хатар бслади. Биросœ бу, с›омиладор ва смизикли боласи бслган аёлнинг бемор каби сз жони ёки с›омиласи ёки смизикли часœалос“ининг с›аётига хатар тус“илиши мумкин бслгани учун рсзасини очишга мажбур бсладиган с›олатлари мавжуд сканини инкор ста олмайди. Шунинг учун с›ам Абдуллос› ибн Аббос разисллос›у анс›унинг: «А‹омиладор ва смизикли аёлнинг с›аётларига хатар тус“илса рсзаларини очиб, (сœашшосœларни) тсйдираверадилар» дегани ривост сœилинган.

Дору АŒутний (рас›имас›уллос›) сз «Сунан»ида Абдуллос› ибн Аббос разисллос›у анс›унинг сз рафисœасига: «Сиз рсза тутишга сœийналганлардансиз. Сиз сваз берасиз, сœазо сœилмайсиз!» деганини ривост сœилган. Бошсœа ривостда сса: «Абдуллос› ибн Аббос разисллос›у анс›унинг часœалос“ини смизаётган чсриси бслиб, с›омиласи тушди. Абдуллос› ибн Аббос разисллос›у анс›у уни рсзасини очиб, (сœашшосœни) тсйдиришга буюриб, у кунги рсзанинг сœазосини тутишга буюрмади»— дейилган (Дору АŒутний 10). Сснгра, Абдуллос› ибн Умар разисллос›у анс›удан с›омиладор хотинининг (рсза тутиш ёки тутмаслик с›асœида) ссраганида: «А сзангизни очинг ва с›ар кун свазига бир сœашшосœни тсйдирасиз с›амда (у кунларнинг) сœазосини тутмайсиз»— дегани с›ам ривост сœилди (Дору АŒутний 14).

Сснгра Аофеъдан ривост сœилди: «Ибн Умар разисллос›у анс›унинг сœизи сœурайшликлардан бирига турмушга чисœсœан ва с›омиладор сди. У, рамазон ойида сœаттисœ чансœади. Буни ксрган Ибн Умар разисллос›у анс›у уни рсзасини очиб, (рсза тутмаган) с›ар куни учун битта сœашшосœни тсйдиришга буюрди» (Дору АŒутний 15).

Шундай бслсада фусœас›олар с›укмда с›омиладор ва смизикли аёллар сртасини айирдилар. Ибн АŒудома (рас›имас›уллос›) «Мусœнеъ»да: «А‹омиладор ва смизикли аёл с›аётларига хатар борлигини с›ис стсаларгина рсзаларини очишлари ва рсзаларининг сœазосини тутишлари керак. Агар часœалос“ининг с›аётига хатарни с›ис стсалар ос“изларини очадилар, (тутмаган рсзаларининг) сœазосини тутадилар ва с›ар кунлари учун бир сœашшосœни тсйдирадилар» деган.

Шубс›асиз, с›омиладор ва смизикли аёллар сз с›аётларига хатарни с›ис стсалар, уларга (тутмаган рамазон кунларининг) сœазосини тутиб бериши фарз бслади. Чунки улар, сз с›аётига сœсрсœсœан бемор манзилатидадир. Агар часœалосœларининг с›аётига хатар бслишидан сœсрсœишса, уларга (сœолдирган кунларининг) сœазосини тутиб, (сœашшосœни) тсйдириш билан каффорот бериши лозимлигини айтиб стдилар. Улар бу с›укмни Аллос› таолонинг:

﴿وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ﴾   

«А сза тутишга сœийналадиган кишилар бир мискин-бечоранинг бир кунлик таоми мисœдорида сваз тслашлари лозим» (Басœара: 184) остидан олдилар. Бас с›омиладор ва смизикли аёллар, ушбу остнинг умумий маънолари ичига киради.

Абдуллос› ибн Умар разисллос›у анс›у: «(А‹омиладор ва смизикли аёлларнинг с›ар) иккиси тутмаган рсзаларининг сœазосини тутиб бериш билан бирга, сœашшосœни тсйдирадилар»— деди. Бу, Имом Шофиий мазс›абида машс›ур бслган с›укмдир. Чунки, улар сœазосини тутиб беришга срайдилар ва сœазосини тутиб бериш с›оиза ва тус“русœ сœони келаётган аёллар каби, уларга с›ам лозим бслади. Ост сса тсйдиришни зикр сœилиб, сœазосини тутиб бериш с›асœида бирон нарсани баён сœилмади. Бу с›укм, бошсœа далиллардан олинган.

Зеро, мусœаддам айтиб стганимиздек, Абдуллос› ибн Умар ва Абдуллос› ибн Аббос разисллос›у анс›умолар: «А‹омиладор ва смизикли аёллар тута олмаган рсзаларининг сœазосини тутмайдилар»— деган сдилар. Шосд бу, узрнинг давом стаётган пайтларида ёки с›аёти давомида сœазоларни тутиб бериш имконисти бслмаслигидан ёки у иккисининг хос›ишларига сœараб бслса керак.

А‹оиза ва тус“русœ сœони келаётган аёллар, с›айз ва тус“русœ сœони келаётган пайтларида рсза тутмайдилар. Уларнинг кучлари етса с›ам, тутган рсзалари раво смасдир. Бу, уларнинг с›ар иккисидаги мудом давом стаётган омил — с›адас (нажосат) сабаблидир. Уларга с›айз ва нифос замонида тута олмаган рсзаларининг сœазосини тутиб бериш буюрилган. Оиша разисллос›у анс›у айтади: «Биз (рамазонда) с›айз сœони келиб сœолса рсзанинг сœазосини тутиб беришга буюрилар, намознинг сœазосини ссœиб беришга буюрилмас сдик» (Имом Муслим 508; Абу Довуд 229).

Маълумки, фармон буйрусœ бериш с›асœсœи бслган Зот — А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам тарафидан бслган. Уларнинг рсзаларини тута олмаган пайтларидаги с›укмларини беморга сœиёсланади. Шунинг учун с›оиза ва тус“русœ сœони келган аёллар, фасœатгина сœазосини тутиб берадилар. Биросœ, сœазосини тутиб беришга лосœайдлик сœилган одам келгуси рамазонгача тутиб бера олмаса, сœазосини тутиш билан бирга, сœилган бир йиллик лосœайдлигининг жаримаси сларосœ каффорот с›ам бериши керак.

Валлос›у аълам.

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:29:07
Учинчи фасл: Тунги ибодат

Шубс›асиз, намоз Аллос›га ссœин сœиладиган снг афзал ибодатлардандир. У Аллос› учунгина сœилиниши керак бслган диний ибодатдир. Унинг ичида рукуъ, сажда, сœиём, сœаъда, кстарилиш ва йисœилиш, дуо ва ёлбориш, Аллос›нинг зикри, сœироат ва бошсœа Аллос›га ссœин сœиладиган турли ибодатлар борки, у бадан билан сœилинадиган ибодатларнинг снг шарафлисидир.

Шунинг учун с›ам Аллос› таоло намозни мусулмонларга с›аётлари ва сшаган йиллари давомида ссœишни фарз сœилди ва бир кунда беш марта такрорлади. Чунки, унинг мусулмон с›аётига катта таъсири бордир.

Аамоз Аллос›га ссœинлаштирувчи мус›им ибодатлардан бслгани учун с›ам, Аллос› таоло бандаларига Ўзига нафллар билан с›ам ссœинлашишларини машруълаштирди. Аллос› таоло намозни ксп ссœиганлар, хусусан, тунлари ксп ссœиганларни масœтади ва пайс“амбари Мус›аммад соллаллос›у алайс›и ва салламни сœуйидаги остида тунги намозни ссœишга буюрди:

﴿يَا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلِيلًا أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا﴾

«А­й (кийимларига) сралиб олган зот, кечаси (бедор бслиб, намозда) туринг! Фасœат озгина — унинг (кечанииг) срмида (ухлаб ором олинг) ёки (уйсœуни кечанинг) срмидан с›ам бир оз камайтиринг, ёхуд унга (бир оз) зиёда сœилинг (съни кечанинг срмидан кспрос“ида ухлаб, истирос›ат сœилинг) ва АŒуръонни тартил билан (съни дона-дона сœилиб) тиловат сœилинг!» (Муззаммил: 1­ 4);

﴿وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَكَ عَسَى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودًا﴾

«Кечанинг (бир сœисмида) уйс“ониб сзингиз учун нафл (ибодат) бслган намозни ссœинг! Шосдки, Ларвардигорингиз сизни (АŒиёмат кунида) масœтовли (съни, гунос›кор умматларингизни шафоат сœилиб осœлайдиган) масœомда тирилтирур» (Исроъ: 79).

Аллос› таоло Лайс“амбари соллаллос›у алайс›и ва салламни тунлари шу АŒуръон билан тас›ажжуд ссœишга буюрди. А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламга юборилган амр — Унинг уммати учун шариатдир. Уммати Мус›аммад соллаллос›у алайс›и ва салламга тобеъдир ва У — уларнинг срнаги ва пешвосидир.
Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:30:11
А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг тунги намози

А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам с›аётлари давомида Аллос› таолонинг:

﴿يَا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا﴾

«А­й (кийимларига) сралиб олган зот, кечаси (бедор бслиб, намозда) туринг! Фасœат озгина — унинг (кечанииг) срмида (ухлаб ором олинг)» (Муззаммил: 1, 2) амрига итоат стиб, кечанинг срми ёки учдан бирида сринларидан турар ва кучлари етганича намозларини узун ссœир сдилар.

А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг рамазон ойига катта сътибор берганлари с›адисларда собитдир. А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам: «А амазонни иймон ва савоб умидида сœоим сœилган одамнинг стган гунос›лари кечирилади»— дедилар (Имом Муслим 1266, 1267; Имом Ас›мад 7455, 9100, 9913; Термизий 736; Аасоий 1584, 1585). А амазонни сœоим сœилиш сса, унинг муборак тунларини хушуъли ва дуоли тас›ажжуд билан бедор стказишдир.

А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам умматларини бу намозни ссœишга рас“батлантирдилар. Улар тас›ажжуд намози билан сœурбат с›осил сœилишга интилишар, гос›ида ёлс“из, гос›ида сса А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам билан бирга ссœишар сди. А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг слимларидан аввал улар масжид ичида уч ёки тсрт жамоат бслиб намоз ссœишар сди. А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам улар билан бирга кетма—­кет уч кеча: кечанинг срмида ва учдан бири сœолганида жамоат бслиб намоз ссœидилар. Биросœ, сас›обаларнинг Ўзлари билан тас›ажжуд ссœишга с›арисликларини ва масжидда тисœилинч бслганини ксргач, А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам уларга тас›ажжуд намози с›ам фарз бслиб, улар бунинг уддасидан чисœа олмасликларидан, уни ссœишга мудом давом ста олмасликларидан сœсрсœдилар ва сас›обаларни сз жойларида танс›о­танс›о ссœишга буюрдилар.

Кейинросœ Умар ибн Хаттоб разисллос›у анс›у одамларни «таровис›» деб аталган намозни бирга ссœишга жамлади. У, одамларга фарз сœилинмаслиги анисœлигини билгач шундай жамлади. Чунки, вас›ий А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг вафоти билан тсхтаган сди. Ас›ли суннат рофизаларга хилоф сларосœ, ушбу тас›ажжудга ижмоъ сœилдилар. Таровис› замонамизга сœадар ас›ли суннатнинг масжидларида жамоат билан, имомларнинг ижтис›одига ксра, йигирма ракаат ёки сн уч ракаат ёхуд сттиз олти ракаат ё  сœирсœ бир ракаат сœилиб ссœилиб келинмосœда.

Айрим одамлар Имом Молик ва бошсœа имомлардан ривост сœилинган осорларга тасниб, сœирсœ бир ракаат ссœишни айтганлар. Бошсœалар сса витр билан бирга сттиз етти ёки сттиз тссœсœиз ракаат ссœишни раъй сœилганлар ва: «Бу — одамлар учун енгилликдир. Чунки, улар бу намозлар билан тунни (ибодат билан) стказадилар»— деганлар.

Айримлар (витр билан бирга) йигирма уч ракат ссœишни айтганлар. Буни, Имом Термизий (рас›имас›уллос›) ксплаб уламолардан ривост сœилган. Бошсœалар сса сн бир ёки сн уч ракаат ссœишни айтганлар. Буларнинг барчаси тсс“ридир. Лекин бу намоз, машрулаштириш сабабчиси бслган хотиржамлик, хушуъ ва сœалб с›ушёрлиги билан ссœилиши керак.

Уламолар сн бир ракаатдан ортисœча ссœишга с›ам рухсат бердилар ва буни васœтга ксра белгилаш зарурлигини айтдилар: «Ўттиз тссœсœиз ракаатни икки соатда ссœиган одам, сн бир ракаатни икки соатда ссœиган одам кабидир. Савоб ракаатлар ва сонларнинг ксплигига сœараб смас, замонга сœараб берилади»— дедилар.

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:30:58
Салаф солис›нинг тас›ажжуди (Аллос› уларни рас›мат сœилсин!)

Салаф солис› (рас›имас›умуллос›)лар тас›ажжуд (таровис›) намозини кечанинг срмида ёки учдан бирида ссœир сдилар. Яъни, уч соат ссœир сдилар. Агар тунлар узун бслса тсрт соат, сœиссœа бслса уч соатча ссœир сдилар. Бу — уларнинг таровис›и сди. Улар ё ракаатлар сонини озайтирсалар сœиём, рукуъ ва саждадни узун сœилишар, ракаатлар сонини кспайтирсалар аркон ва сœироатларни енгилросœ сœилар сдилар. Бу намозлар уч ёки тсрт соатча давом стар сди. Имом Молик ва бошсœалардан ривост сœилинишича, улар кечани (намоз билан) бедор стказишар, тонг отишига оз сœолгач хизматкорларнинг сас›арлик сœилиш учун таомга чорлаганларидагина ибодатларидан бурилишар сди.

А‹озирги кунимизда сса, одамлар дангаса бслиб, уларни дунё ишлари чалс“ита бошлади. Улар бу намозларнинг чорак ёки учдан бир сœисмини ссœилса, буни ксп деб с›исобламосœдалар. Ўртача ссœилган сœироатни сса узун деб сйламосœдалар. Имомлари бирон узунросœ сурани ссœиб берса: «Жуда с›ам узатиб юбординг! АŒиссœаросœ ссœи!»— дейдиганлар пайдо бслган.

Бу намозлардан малолланаётган одамларнинг, тас›ажжудга рас“бати бслмаган дангасалар сканида с›еч шубс›а йссœдир. Мсъмин сса, тас›ажжуд намозинин сœалбининг сурури ва танасининг рос›ати деб тушунади. Шунинг учун с›ам, с›ар бир мсъмин А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам сингари намозни сзи учун сœувонч, танасининг с›узури, шифоси ва давоси деб с›исоблаши, сз сс›тиёжларининг сœондирилиши учун намоз билан ёрдам ссраши керак. Ахир Аллос› таоло:

﴿وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ﴾

«Сабр ва намоз билан ёрдам ссранг!»  (Басœара: 45)— деб айтмадими?! А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг бошларига ос“ир мусибатлар келса намоз ссœишга киришганлари, бунинг натижасида с“ам ва сœайс“уларидан сœутилиб, А оббиси билан танс›о сœолгани, А оббисининг унсисти билан сœалби рос›атлангани ривост сœилинган.

Бу — намозни узун ссœиш ва унга суснишнинг с›икматларидан биридир. Бир соат ёки бир соатча васœт ичида бу намозни ссœиётган одам орсœасида туриб намоз ссœишга сœийналаётган одамлар — слсœовдирлар! А‹олбуки, бундай сœилиш билан намоз камчиликлардан холи бслмайди: хотиржамлик бслмайди ва намозлик мос›исти йссœолади. Биз намозда сœироатни тартил — дона­дона сœилиб ссœишга, рамазон ойи давомида АŒуръонни (намозда) бир ёки икки марта хатм сœилишга буюрилганмиз!

Салаф солис› (рас›имас›умуллос›) тас›ажжудда кспросœ сœироат сœилишга с›аракат сœилишар сди. Улар Басœара сурасини саккиз ракаатда ссœишар сди. А‹олбуки, Басœара сураси икки срим порадир! Замондошимиз бслган илм ас›ллари сса, Басœара сурасини саксон ракаатда ссœимосœдалар!! Улар билан, булар сртасидаги фарсœсœа сœаранг! Бошсœаларнинг сса (бир ой давомида) АŒуръоннинг срми ёки учдан икки сœисмига чекланаётганларини ксрмосœдамиз!! Бунинг с›ам дангасалик сканида с›еч шубс›а йссœдир. А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламдан срнак олмосœчи бслган ва унга с›асœисœий издош бслишни хос›лаган имомга намозхонлар ёсœтирсинлар, ёсœтирмасинлар, бу намозларни хотиржамлик ва хушуъ билан ссœишни, одамларга бу намозлар хушуъ ва хотиржамлик билан адо стилиши зарурлигини ва А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам шунга буюрган сканликларини, солис› амалларни сœилган аждодларимиз — сас›обалар ва уларга схшилик билан издош бслганлар с›ам шундай намоз ссœиганликларини тушунтиришлари керак. Аллос› уларнинг барчасидан рози бслсин!

А‹озирги кунда одатланиб сœолинган сœироатга ксра, АŒуръон Каримни (тас›ажжудларда) рамазон ойининг йигирма еттинчи кечасида хатм сœилинмосœда. Мен шундай имомларни с›ам ксришга мусссар бслдимки, улар АŒуръон Каримни рамазон ойи давомида уч марта хатм сœилар сдилар. А‹олбуки, уларга исœтидо сœилган намозхонлар с›ам АŒуръон тиловатини сшитишни, намоздаги хушуъни с›амда узун сœироатларни севишар сди. А‹озир сса, имомлар жуда с›ам сœиссœа ссœимосœдалар. Агар сиз имом бслсангиз, намозхонларга А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг намозини ссœиб беринг! Ўшандагина тас›ажжуддаги с›икматларни тушуниб етасиз, Аллос› таоло тас›ажжудни ссœиб, кечаларни бедор стказган, АŒуръонни сса тартил билан дона­дона ссœиган кимсалар учун тайёрлаб сœсйган ажру савобларни сœслга киритасиз.

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:32:28
Дисœсœат!

Мен, йил давомида тас›ажжуд ссœишга одатланган одамларга бир нарсани сслатмосœчиман: Сиз, йиллик одатингизни бузманг. Чунки туннинг охиридаги намозга, А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам айтганларидек, фаришталар гувос› бслади. Агар кечанинг аввалида Аллос› мусссар сœилганича таровис› ссœиган бслсангиз, кечанинг охирида с›ам оздир­кспдир кучингиз етганича тас›ажжуд намозини ссœишга с›аракат сœилинг. Шу боис ибодатларни сз васœтида сœилиш одатингиз бузилмайди.

Шунингдек, фарз намозларидан олдинги ва кейинги суннатларни с›ам сз васœтида ссœишга с›аракат сœилинг. Агар у васœтларда кспросœ намоз ссœимосœчи бслсангиз, кучингизни асманг! Айрим салаф олимларининг: «Амалларнинг рамазон ойидаги савоблари кспайтирилади. А амазондаги бир ракаат бошсœа ойлардаги минг ракаатга, рамазон ойидаги битта схшилик бошсœа ойлардаги мингта схшиликка тенг бслади. А амазондаги бир ракаат фарз намози бошсœа ойлардаги фарзларнинг етмиштасига бадал бслади. А амазонда Аллос›га ссœин бслиш учун битта хислатни сœилган одам, гсё бошсœа ойларда фарз ибодатни сœилган одам каби савоб олади» деганлари Ибн А ажаб (рас›имас›уллос›)нинг «Вазоифу рамазон» китобида ривост сœилинган.

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:39:08
Тсртинчи фасл: сътикоф

А­ътикофдаги асос — бир жойдан айрилмай, сша ерда бирон нарса билан машс“ул бслиб туришдир. Мушриклар с›ам бутлари олдидан айрилмай ибодат сœилишар сди. Буни Аллос› таолонинг ушбу остларида ксришимиз мумкин:

﴿فَأَتَوْا عَلَى قَوْمٍ يَعْكُفُونَ عَلَى أَصْنَامٍ لَهُمْ﴾

«Улар бутларига сис“иниб турган бир сœавм олдидан стдилар» (Аъроф: 138).

Иброс›им алайс›иссалом:

﴿مَا هَذِهِ التَّمَاثِيلُ الَّتِي أَنْتُمْ لَهَا عَاكِفُونَ﴾

«Сизлар доимо чссœинадиган бу с›айкаллар нимадир (съни нега жонсиз с›айкалларга сис“инспсизлар?!)»  (Анбиё: 52) деганида сœавми:

﴿نَعْبُدُ أَصْنَامًا فَنَظَلُّ لَهَا عَاكِفِينَ﴾

«Бут-санамларга ибодат сœилмосœдамиз. Бас уларга содисœлигимизча сœолурмиз»  (Шуъаро: 71) дедилар.

Аллос› таоло мусулмоннинг ибодати ва сътикофини масжидлардан ажралмас сœилди ва айтди:

﴿أَنْ طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْعَاكِفِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ﴾

«(Иброс›им билан Исмоилга): «Менинг байтимни тавоф сœилгувчилар, сша ерда ибодат сœилиб турувчилар, руку — сужуд сгалари учун пок тутинг», (деб буюрдик)»  (Басœара: 125);

﴿وَلَا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنْتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ﴾

«Масжидларда сътикофда бслган чос“ингизда (кечалари с›ам) улар (хотинларингиз) билан сœсшилманг!» (Басœара: 187). Бу остда с›ам сътикофни масжиддан ажралмас сканини баён сœилди.

Аслида, сътикофдаги одам бир жойда танс›о сœолиб, ибодат билан машс“ул бслади. Дунёдан ва дунё ас›лидан узлат сœилади. А­ътикоф — Аллос›га итоат сœилиб масжиддан айрилмасликдир. Ундан масœсад, васœтни ибодатга ажратишдир. Шунинг учун с›ам сътикофдаги одам озисœÂ­овсœати ёки ичимликларини олиб келиш каби ста зарур иши бслмас скан ёки олиб келиб берадиган одами бор скан, масжиддан ташсœарига чисœиши мумкин смас. Бундан ташсœари, с›ожатхонага чисœиш, тас›орат олиш каби сс›тиёжлари учун масжид ташсœарисига чисœса бславеради.

Ибн А ажаб (рас›имас›уллос›): «А­ътикофнинг с›асœисœати ва маъноси Холисœсœа хизмат сœилиш учун халойисœдан алосœаларни узиш, демакдир»— деди.

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:39:53
А­ътикоф сœилишнинг с›икмати

А­ътикоф сœилишнинг с›икмати — дунёдан, дунё ас›ли ва ишлари билан шус“улланишдан узлат сœилиб, ксп ибодат сœилишга бел бос“лашдир. Исломнинг катта шиорларидан бири бслган мусулмонлар билан бирга жамоат намозини сœолдирмаслик учун сътикофни масжидда сœилиш машруълаштирилди.

 Замон ва маконнинг фазилати

Мусулмон сътикоф сœилмосœчи бслса, жума намозлари ссœиладиган масжидни танлаши керак. Чунки у, масжиддан сътикофи тугаганидагина чисœиши лозим. А­нг афзали сса сътикофнинг замон ва макон фазилатларини жамлаш учун, ибодатлар савоби орттириб бериладиган фазилатли васœтда бслишидир.

Масжидул А‹аром, А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг масжидлари ва Асœсо масжидида сœилинган сътикофларнинг афзалликлари бор. У афзалликлар, бу уч масжидда сœилинган ибодатларнинг фазилатига бос“лисœдир. Дунёнинг бошсœа масжидларидаги ибодатларнинг савоблари бир хилдир. Фасœатгина, сœадимги масжидларда сœилинган ибодатларнинг савоби, мусœаддам ибодатлар сœилингани учун, кспросœдир. Шунинг учун с›ам, сътикоф сœилмосœчи бслган одам сœадимги масжидларни танлайди.

Nom: Re: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muhammad Amin 11 Sentyabr 2009, 07:40:40
А­ътикофнинг муддати

Мусулмон сътикоф сœилмосœчи бслса, унга «сътикофдаги одам» деган таъриф тсс“ри келиши учун, сътикофнинг снг ози бир кеча ва бир кундуз, съни, йигирма тсрт соатдир. Ундан бошсœа фикрларда сса ихтилоф бор. Айрим олимлар: «Мусулмон сœуёшнинг чисœишидан то ботишигача бир кун, ёхуд, сœуёш ботганидан то тонг отгунича бир кеча стикофда бслса с›ам, сътикоф с›исобланаверади»— дедилар. Айрим уламолар сса: «А­ътикоф — с›адис амалда ксрилиши учун бир кеча ва кундуз давом стиши керак»— деганлар.

А­ътикофнинг таъсœисœлари

А­ътикофдаги одам Аллос› таолога ссœин сœиладиган намоз, АŒуръон тиловати ва тафаккури билан машс“ул бслиш билан бирга, дунёвий алосœалардан, зиёратлардан воз кечади. А­с›тиёжига сраша сœиссœача давом стадиган зиёратлардан бошсœасига чек сœссди. Чунки, сътикофдаги А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг с›узурига айрим рафисœалари келганлари ва У билан сœиссœача сус›батлашганлари с›адисларда ривост сœилинган. А афисœалар, фарзандлар ва ёру дсстлар учун зиёрат сшигини очиш билан, масжидлар хонадонга айланади. Аатижада, масжидлар билан хонадонлар сртасида с›еч фарсœ сœолмайди. Бундай сœилиш бес›уда гапларни сотиб стиришга с›ам олиб бориши мумкин.

Шунингдек, сътикофдаги одам дунё ва дунё ас›ли билан алосœаларини узиши, бирон дунёвий иш ёки хабарни ксрган ёки сшитган кишидан ссрамаслиги, ибодатга берилиши, таровис›, суннат ва бошсœа намозларни сœолдирмай ссœиши, АŒуръон тиловати, зикр, дуо, Аллос›га ёлбориш ва бундан бошсœа сœалбнинг хушуси ва с›ушёрлиги билан, тилнинг хушу ва хоксорлигининг жамланиши сртасида сœалбнинг уйс“осœлигига жиддий сътиборни сœаратиши керак. Шунинг учун с›ам Ибн А ажаб (рас›имас›уллос›) айрим одамларнинг сътикофни таърифлар скан: «А­ътикофнинг с›асœисœати ва маъноси Холисœсœа хизмат сœилиш учун халойисœдан алосœаларни узиш, демакдир»— деганларини насœл сœилди. Сиз сътикофда скансиз, фалончи ва фалончи билан алосœаларингизни узинг! Барча одамлардан узосœ бслинг! АŒалбингиз роббингизга бос“лансин! АŒалбингиздаги Аллос›нинг зикри уйсœуда с›ам, уйс“осœлкда с›ам, стириб с›ам, ётиб с›ам, ёнбошлаб с›ам мудом сœолсин! А‹ар бир с›олатингизда Аллос›ни ссланг! Гапираётган с›ар бир нарсангизни сйлаб гапиринг! АŒуръонни тафаккур билан ссœинг!

Бундан сœирсœ ёки сллик йил аввал оталаримиз ва устозларимизнинг сътикоф сœилганларига шос›ид бслганмиз. Улар сътикофларини бирон нарса сабабли бузмас, тинмай АŒуръон ссœир сдилар. Чунки Аллос› уларга ёд олишни мусссар сœилгани учун, АŒуръонни ссœиш улар учун осон, шунинг учун с›ам кспинча уни бир ёки икки кунда тафаккур билан хатм сœилар сдилар. Чунки АŒуръон ссœиш, уларнинг кеча ва кундуздаги асосий ишларига айланган сди. Фасœатгина, озисœ—­овсœатлари: ифторлиги ва сас›арликларини олиб келинар сди, холос. Гос›ида сса сас›арлик билангина чекланар сдилар. Ифторларида с›ам бир неча хурмони еб, кечки овсœатни сœилишмас, кечки овсœат билан сас›арликлари бирга бслар сди. Биз, устозларимизнинг шундай сœилганларини ксрар сдик. Улардан бири фасœатгина сœазойи с›ожати ва тас›орат олиш учунгина ташсœарига чисœар сди. Улар на касални ксришар, на жанозада иштирок стишар, на оиласидан хабар олар сдилар. Улар зиёрат ва бошсœа дарвозаларни бутунлай ёпишар сди.

А­ътикофининг савобларидан мас›рум сœолмасликни хос›лаган банда шундай бслиши, А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва салламнинг суннатларидан ибрат олиши керак. Зеро А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам сътикофни бир йилгина сœила олмаган сдилар. А­ътикофга кирганларида мус›тарама рафисœалари с›ам сътикофга бошладилар ва уларнинг с›ар бири учун алос›ида чодирлар тикилди. А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам масжидда чодирлар кспайишидан норози бслдилар. Чунки бу, расœобатга схшаб сœолган сди. Шунинг учун с›ам сша йили рамазон ойида смас, шаввол ойида сътикоф сœилдилар. А‹олбуки, А асулуллос› соллаллос›у алайс›и ва саллам  кспинча рамазон ойининг охирги сн кунлигида, бир ёки икки мартагина иккинчи сн кунликда сътикоф сœилдилар.

А­ътикоф, юсœорида айтиб стганимиздек, ибодатни ксп сœилиш ва мас“фиратга сришиш, демакдир. Мас“фиратнинг сса сабаблари бор. А амазондаги мас“фират сабаблари рсзани иймон ва савоб умидида тутиш, рамазон кечаларини, АŒадр тунини иймон ва савоб умидида ибодатлар билан бедор стказиш, банданинг стган умри давомида сœилган гунос›ларининг кечирилиш омилларини сœслга киритишга с›арис бслишидир.


Nom: Javob: Ro'zaning odob va ahkomlari
Yuborildi: Muxsiya 07 Mart 2013, 12:12:02
bizda shunday bir odat ramazon oyi bo'lmasayam mehmondorchilikka borilganda ro'za kishi bo'lsa iloji boricha yeyish ichish bo'lmaydi ,agar xonadon sohibi qattiq turib olsa qaytishda ro'zadorga iftorlik uchun peshdasturxon qilinadi