forum.ziyouz.com
Yurtdosh => Hamyurtlar => Samarqand viloyati => Mavzu boshlandi: muxbir 20 Yanvar 2010, 13:31:18
-
САМАА ҚААД ТУМААИ — Самарқанд вилостидаги туман. 1926 й. 29 сент.да Юқори Даргом номи б-н ташкил стилган. Шим.дан Оқдарё, шим.шарқдан Жомбой, шарқдан Булунғур, жан.дан Ургут, ғарбдан Ауробод, Ластдарғом туманлари б-н чегарадош. Майд. 0,48 минг км2. Аҳолиси 256,2 минг киши (2004). Туманда 8 қишлоқ фуқаролари йиғини (Боғибаланд, Даштакиболо, Каттақсрғонариқ, Кулбапоён, Охунбобоев, Оғалиқ, Улуғбек, Қайнама) бор (2004). Маркази — Гулобод қишлоғи.
Табиати. Туман ҳудуди вилостнинг жан.шарқий қисмида жойлашган. Зарафшон дарёсининг чап соҳилидаги водийда, шим.дан Самарқанд ш.га туташ. Туман асосан, тог олди рельефига сга, Оҳакли, Миронксл ва қисман Сариксл баланд текисликларидан иборат. Зарафшон дарёси туманнинг шим. қисмини қсшни Оқдарё туманидан ажратиб туради. Ўртача бал. 445 м. Адир, қир ва қисман қумли ерлардан иборат. Фойдали қазилмалардан тоғларда оҳактош, мармар, гранит, гипс, слюда ва вольфрам бор. Иклими кескин континентал. Ўртача йиллик тра 13,4°. Янв.нинг сртача т-раси 0,2°, июлники 25°. Анг юқори тра 42°—44°, снг паст тра —26°. Йиллик ёғин 321 мм. Вегетаяис даври 215 кун. Тупроклари оч тусли бсз, стлоқи, стлоқиботқоқ, аллювиал тупроклар. Бу ерлар қадимдан обикор деҳқончилик р-нидир. Табиий ссимликлардан қамиш, савағич, қиёқ, барди, рсвак, буғдойиқ, ажриқ, юлғун, шувоқ, снтоқ ва б. ссади. Тоғларда арчазорлар, писта, ирғай, зирк учрайди, тоғ стлоқлари ва сйловлар бор. Аввойи ҳайвонлар кам қолган: қушлардан каклик, булдуруқ, қирғий, лочин, бургут, калхат ва ҳ.к. бор.
Аҳолиси, асосан, сзбеклар, шунингдек, тожик, рус татар, корейс ва б. миллат вакиллари ҳам сшайди. Аҳолининг сртача зичлиги 1 км2га 533 киши (2004).
Хсжалиги. Туман хсжалиги, асосан, Самарқанд ш. аҳолисини сабзавот ва полиз скинлари, боғ, токзор, чорвачилик ва паррандачилик маҳсулотлари б-н таъминлашга ихтисослашган. Саноат, транспорт, алоқа корхоналари бор. С.т.да 828 хусусий корхона бслиб шулардан 88 таси йирик, 27 таси срта, 93 таси кичик ва 620 таси микрофирмадир. Улар савдо, умумий овқатланиш, кийим тикиш, пойабзал, телерадиоаппаратура, автомобиль ва мебелларни таъмирлаш, маиший хизмат ксрсатиш б-н шуғулланади.
Қ.х.нинг етакчи тармоғи—деҳқончилик. Туманда 9 ширкат ва 1 жамоа, 419 фермер, 2 хусусийлаштирилган чорвачилик фермер хсжаликлари мавжуд. Суғориладиган ерлар 17,8 минг га, шундан 7,8 минг га ерга донли скинлар, 4,9 минг га ерга пахта, 2 минг га ерга сабзавот, 2,9 минг га ерга озуқа скинлари скилади, шунингдек, картошка, полиз скинлари ҳам етиштирилади. Хсжаликлари Чап Қирғоқ, Магистрал, Дарғом каналлари ва Зарафшон дарёсидан сув олади. Туманда қорамол, қсй ва счки, парранда боқилади.
С.т.да 2002/2003 сқув йилида 66 умумий таълим мактабида 55 мингдан зиёд сқувчи, 3 срта махсус сқув юртида 1270 сқувчи таълим олди. 78 кутубхона, маданист уйлари, 73 спорт майдони, Оғалиқ тоғи сойлари атрофларида дам олиш масканлари бор. Туманда 6 касалхона, 10 даволаш муассасаси, 17 фельдшеракушерлик пункти, 15 қишлоқ врачлик пункти мавжуд бслиб, уларда 222 врач ишламоқда.
1947 й.дан туман «Шарқ тонги» газ. нашр қилинади (адади 1000).
«Ўзбекистон Миллий Аняиклопедисси»дан