forum.ziyouz.com

Yurtdosh => Hamyurtlar => Samarqand viloyati => Mavzu boshlandi: muxbir 20 Yanvar 2010, 13:31:18

Nom: Samarqand tumani haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 20 Yanvar 2010, 13:31:18
САМАА ҚААД ТУМААИ — Самарқанд вилостидаги туман. 1926 й. 29 сент.да Юқори Даргом номи б-н ташкил стилган. Шим.дан Оқдарё, шим.шарқдан Жомбой, шарқдан Булунғур, жан.дан Ургут, ғарбдан Ауробод, Ластдарғом туманлари б-н чегарадош. Майд. 0,48 минг км2. Аҳолиси 256,2 минг киши (2004). Туманда 8 қишлоқ фуқаролари йиғини (Боғибаланд, Даштакиболо, Каттақсрғонариқ, Кулбапоён, Охунбобоев, Оғалиқ, Улуғбек, Қайнама) бор (2004). Маркази — Гулобод қишлоғи.

Табиати. Туман ҳудуди вилостнинг жан.шарқий қисмида жойлашган. Зарафшон дарёсининг чап соҳилидаги водийда, шим.дан Самарқанд ш.га туташ. Туман асосан, тог олди рельефига сга, Оҳакли, Миронксл ва қисман Сариксл баланд текисликларидан иборат. Зарафшон дарёси туманнинг шим. қисмини қсшни Оқдарё туманидан ажратиб туради. Ўртача бал. 445 м. Адир, қир ва қисман қумли ерлардан иборат. Фойдали қазилмалардан тоғларда оҳактош, мармар, гранит, гипс, слюда ва вольфрам бор. Иклими кескин континентал. Ўртача йиллик тра 13,4°. Янв.нинг сртача т-раси 0,2°, июлники 25°. А­нг юқори тра 42°—44°, снг паст тра —26°. Йиллик ёғин 321 мм. Вегетаяис даври 215 кун. Тупроклари оч тусли бсз, стлоқи, стлоқиботқоқ, аллювиал тупроклар. Бу ерлар қадимдан обикор деҳқончилик р-нидир. Табиий ссимликлардан қамиш, савағич, қиёқ, барди, рсвак, буғдойиқ, ажриқ, юлғун, шувоқ, снтоқ ва б. ссади. Тоғларда арчазорлар, писта, ирғай, зирк учрайди, тоғ стлоқлари ва сйловлар бор. Аввойи ҳайвонлар кам қолган: қушлардан каклик, булдуруқ, қирғий, лочин, бургут, калхат ва ҳ.к. бор.

Аҳолиси, асосан, сзбеклар, шунингдек, тожик, рус татар, корейс ва б. миллат вакиллари ҳам сшайди. Аҳолининг сртача зичлиги 1 км2га 533 киши (2004).
Хсжалиги. Туман хсжалиги, асосан, Самарқанд ш. аҳолисини сабзавот ва полиз скинлари, боғ, токзор, чорвачилик ва паррандачилик маҳсулотлари б-н таъминлашга ихтисослашган. Саноат, транспорт, алоқа корхоналари бор. С.т.да 828 хусусий корхона бслиб шулардан 88 таси йирик, 27 таси срта, 93 таси кичик ва 620 таси микрофирмадир. Улар савдо, умумий овқатланиш, кийим тикиш, пойабзал, телерадиоаппаратура, автомобиль ва мебелларни таъмирлаш, маиший хизмат ксрсатиш б-н шуғулланади.

Қ.х.нинг етакчи тармоғи—деҳқончилик. Туманда 9 ширкат ва 1 жамоа, 419 фермер, 2 хусусийлаштирилган чорвачилик фермер хсжаликлари мавжуд. Суғориладиган ерлар 17,8 минг га, шундан 7,8 минг га ерга донли скинлар, 4,9 минг га ерга пахта, 2 минг га ерга сабзавот, 2,9 минг га ерга озуқа скинлари скилади, шунингдек, картошка, полиз скинлари ҳам етиштирилади. Хсжаликлари Чап Қирғоқ, Магистрал, Дарғом каналлари ва Зарафшон дарёсидан сув олади. Туманда қорамол, қсй ва счки, парранда боқилади.

С.т.да 2002/2003 сқув йилида 66 умумий таълим мактабида 55 мингдан зиёд сқувчи, 3 срта махсус сқув юртида 1270 сқувчи таълим олди. 78 кутубхона, маданист уйлари, 73 спорт майдони, Оғалиқ тоғи сойлари атрофларида дам олиш масканлари бор. Туманда 6 касалхона, 10 даволаш муассасаси, 17 фельдшеракушерлик пункти, 15 қишлоқ врачлик пункти мавжуд бслиб, уларда 222 врач ишламоқда.
1947 й.дан туман «Шарқ тонги» газ. нашр қилинади (адади 1000).

«Ўзбекистон Миллий А­няиклопедисси»дан