forum.ziyouz.com

Yurtdosh => Hamyurtlar => Xorazm viloyati => Mavzu boshlandi: muxbir 13 Fevral 2010, 09:25:53

Nom: Bog'ot tumani haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 13 Fevral 2010, 09:25:53: БОҒОТ ТУМААИ — Хоразм вилости таркибидаги туман. 1926 й. 29 сент. да ташкил стилган (1930 ва 50-й.ларда бир неча марта ёндош туманларга қсшиб юборилган ва қайта тикланган, 1970 й. 7 дек.да қайта ташкил стилди). Б. т. Хоразм вилостининг жан.шарқий қисмида жойлашган. Ғарб ва шим.да вилостнинг Янгиариқ ва Хонқа туманлари, Амударё б-н, шаркда Ҳазорасп тумани ва жан.да Туркманистон б-н чегарадош. Майд. 0,44 минг км2. Аҳолиси 106 минг кишидан зиёд (2000). Б.т.да 11 қишлоқ фуқаролари йиғини (Бешариқ, Боғот, Деҳқонбозор, Маданист, Аайман, Хитой, Хсжалик, Қизилравот, Қипчоқ, Қораснтоқ, Қулонқорабоғ) бор. Маркази — Боғот қишлоғи.

Табиати. Б.т. ер юзаси учламчи давр охири ва тсртламчи давр бошларида даре келтирган ётқизикларнинг тспланишидан вужудга келган. Аллювиал жинслар бср даврининг туб жинслари устини қоплаб олган. Ер юзаси паеттекисликбслиб, шим.ғарбга нишаб. Баъзи жойларида саёз ботиқ ва қолдиқ сзанлар учрайди. Туманнинг жан.да кум рельеф шакллари тарқалган. Ҳоз. замон рельефининг вужудга келишида Амударё ва унинг тармоклари, сугориш шохобчалари муҳим роль сйнаган.
Иқлими кескин континентал. Янв.нинг сртача т-раси — 4Â°дан — 6Â° гача, июлники 28—30Â°. Йилига 80—110 мм ёғин тушади. Вегетаяис даври 190—210 кун. Туман ҳудудидан Амударё оқиб стади. Тумандаги асосий суғориш шохобчалари Тошсоқа канали ва унинг тармоклари — Байрамсоқа, Қизилработ, Қораснтоқва Осёп ариқларидир. Туманда 50 дан зиёд ксл (Отаксл, Шсрксл, Кскксл, Гажли, Тсқайксл ва б.) бор. Кслларнинг аксарист қисми туманнинг Қорақумга туташ пастқам жойларида жойлашган. Тупроқлари стлоқи ва стлоқи бсз тупроклардан иборат. Кучли шсрланган жойларда шсрхок ва шсртоб тупроқпар, Қорақумга туташ жойларида қумли ва қумоқтупроклар тарқалган. Сувга сероб жойларда намсевар ссимликлар, қумларда ксерофит ссимликлар учрайди. Ҳайвонлардан сариқ юмронқозиқ, чисбсри, нутрис, ондатра, паррандалардан срдак, кулранг ғоз, бирқозон ва б. учрайди.
Аҳолиси, асосан сзбеклар; шунингдек бошқа миллат вакиллари ҳам сшайди. 1 км2 га 240 киши тсғри келади.

Хсжалиги. Б.т. хсжалигининг асосини қ.х. ташкил стади. Қ. х. да фойдаланиладиган ерлар 22,9 минг га, шу жумладан ҳайдаладиган ерлар 18,5 минг га; 8,5 минг га ерга пахта, 3,8 минг га ерга галла, 3,6 минг га ерга шоли, 0,7 минг га ерга полизсабзавот скинлари, 0,2 минг га ерга маккажсхори, 1,2 минг га ерга беда скилади. Кунжут ва қанд лавлаги скиш ҳам йслга қсйилмоқда. Б. т. да 13 жамоа хсжалиги, 81 деҳқон ва фермер хсжалиги бор. Туман жамоа ва шахсий хсжаликларида 35,8 минг қорамол, 30,5 минг қсй ва счки, 100 минг парранда боқилади (2000).
Саноат корхоналари қ. х. маҳсулотларини қайта ишлашга ихтисослашган. Туманда 10 қурилиш ташкилоти, 6 саноат корхонаси бор. Туман ҳудудидан Қснғирот — Чоржсй т. й., Урганч — Ҳазорасп, Хива — Ҳазорасп автомобиль йсллари стган. Анг сқин т.й. станяисси «Боғот» туман марказидан 12 км нарида.
1999/2000 сқув йилида 50 умумий таълим мактабида 27 минг сқувчи, 2 лияейда 500 сқувчи таълим олди. 2 спорт мактаби ва теннис корти фаолист ксрсатмоқда. 40 оммавий ва болалар кутубхонаси, 42 клуб, 14 маданист уйи, 1 мусиқа мактаби, 1 халқ ансамбли, 39 спорт зали, теннис корти, 204 спорт майдончалари ишлаб турибди. 10 минг кишига мслжалланган стадион мавжуд. 510 сринли 5 касалхона, 10 қишлоқ врачлик амбулаторисси, 30 фельдшерлик пункти бслиб, уларда 1469 врач ва срта маълумотли тиббий ходим ишлайди (2000). 1971 й.дан «Ҳуррист» туман газ. чиқади (адади 3,4 минг). Ўзбекистон Қаҳрамони «Боғот» жамоа хсжалигининг раиси Машариф Қувоков шу туманнинг Қулонқорабоғ қишлоғидан.

«Ўзбекистон Миллий Аняиклопедисси»дан
Nom: Re: Bog'ot tumani haqida ensiklopediyalarda
Yuborildi: muxbir 13 Fevral 2010, 09:26:24: БОҒОТ — Хоразм вилостидаги қишлоқ. Боют туманс‹ маркази. Б. шим.ғарбда Хсжалик, жан.шарқда Бешариқ қишлоқларига ёндош. Яқин т. й. станяисси Хонқадан 12 км. Б.дан Урганчгача 30 км. Аҳолиси 8,8 минг кишидан зиёд (2000). Тарихий манбалардан Б. 2000 йиллик тарихга сга сканлиги маълум. Б. жан.даги Қалъажиқ (Довудқалъа) дан топилган буюмлар милод бошларига оидлиги аниқланган. Бу қалъа «Буюк ипак йсли»да жойлашганлиги сабабли иқтисодий, ижтимоийсиёсий ҳаётда катта роль сйнаган. Ҳоз. кунгача қалъанинг ғарбий қисми маҳаллий аҳоли сртасида «Чсснбозор» деб юритилади. Ҳозирда қалъанинг айрим қисмларигина сақланиб қолган.
Б.да тсқимачилик, тикувчилик фкалари, пахта тозалаш з-ди, нон маҳсулотлари к-ти, МТЛ ва б. саноат корхоналари мавжуд. Б. ҳудудидан Урганч — Ҳазорасп, Хива — Ҳазорасп автомобиль магистраллари стган. Б.да 19-а. охирларида катта карвонсаройли бозор бслган. Бозор очиқ ҳовлидан иборат тсртбурчак шакдда қурилган, расталари ёпиқ бслиб, бурчакларида салобатли гумбазлари бслган. Лахса деворли ва асоси мустаҳкам бслмаганидан сақланмаган. Бозор атрофида косиб ва ҳунармандларнинг кичик уйлари қурилган. Б. 1970 й.дан сснг бош режа лойиҳасига ксра ривожланиб бормоқяа. Маданист саройи, Ашлар уйи, мусиқа мактаби, меҳмонхона, марказий касалхона бинолари, и.ч. биноларидан тсқув ва тикувчилик фкалари, нон к-ти, очиқ ва ёпиқ «Ааврсз» бозори мажмуаси, «Хумо» чойхонаси, «Бахт уйи», 300 сринли теннис корти каби жамоат бинолари мавжуд. 4 оммавий ва болалар кутубхонаси, мусиқа мактаби, 3 умумий таълим мактаби, катталар таълим маркази, болалар ва ссмирлар ижод уйи, 6 мактабгача болалар муассасаси, истироҳат боғи, спорт ва соғломлаштириш мажмуи фаолист ксрсатади (2000).

«Ўзбекистон Миллий Аняиклопедисси»дан