forum.ziyouz.com
Jamiyat va inson => Salomatlik => Bolalar tibbiy tarbiyasi => Mavzu boshlandi: Ansora 20 Dekabr 2010, 16:25:43
-
Бстқаларнинг фойдаси
Болани катта қилишда унинг таомномасини тсйимли ва мазали бслмиш бстқасиз тасаввур стиш қийин. Фарзандингиз бир ёшдан ошар скан, унинг таомномасини турли хил бстқалар тайёрлаб беришни истайсиз. Ушбу мақоламизни айнан бстқаларга бағишладик, уларнинг бола соғлиги учун фойдаси, неча ёшда қайси бстқа тури тсғри келиши хусусида алоҳида тсхтаб стдик.
Бстқа
Болани неча ёшдан бошлаб бстқа билан боқиш мумкин? Тахминан 6 ойлик даврдан бошлаб, лекин бу болага қайси пайтдан бошлаб қсшимча овқат киритганлигингизга боғлиқдир, шу билан бирга бу боланинг педиатрининг тавсисларига боғлиқ бслиб, унинг маслаҳатларига тслиқ риос стган ҳолда бстқа беришни бошлашингиз снг маъқул йсл саналади.
Болага илк қсшимча сифатида бстқа таклиф стадиган оналар жуда катта хатога йсл қссдилар. Болаларнинг шифокор диетологларининг айтишларича бстқа қсшимча овқатлар орасида сабзавот пюреларидан сснг берилиши тсғри ҳисобланади. Агарда бунинг аксини қилсангиз, ксп фойдали хислатларга сга бслган сабзавотли пюреларни, мазали ва шакар қсшилган бстқалардан сснг бола сабзавот пюреларини истеъмол қилмай қссди. Бстқани сабзавотлари пюреларни киритганингиздан сснг, тахминан 2-3 ҳафтадан кейин киритишни тавсис стадилар. Лекин нима бслганда ҳам ҳар бир қсшимча овқатни киритишдан аввал, снг биринчи навбатда боланинг педиатридан маслаҳат олишингиз зарур.
Анг биринчи бстқа сифатида фойдали ва глютен қсшимчаси мавжуд бслмаган бстқалардан бошлаган маъқулдир. Ушбу слемент болада аллергисни келтириб чиқариши ва бола ошқозон-ичак тизими фаолистида муаммолар пайдо қилиши мумкин. Глютени мавжуд бслмаган бстқаларнинг турлари қуйидагилар: гуручли, гречкали ва маккажсхорили бстқалардир.
Глютени мавжуд бстқалар бу: сулили, буғдойли, манний ва сск ёрмали бстқа турларидир.
-
Бстқалар нималардан иборат? Асосий таркибий қисми бу - у ёки бу ёрма ва ксп ҳолларда бу сутдир. Арма -углеводлар, ссимлик оқсиллари, минерал қсшимчалар, витаминлар (асосан B гуруҳи) манбаидир. Сут сса бстқани снада кспроқ оқсиллар, ёғ ва бошқа витамин ва минераллар билан тслдиради. Углеводлар ссувчи организмни кучга тслдиради, оқсиллар сса асосий қурувчи материални ташкил стади, ссимлик тсқималари сса ошқозон-ичак фаолистини схши ишлашига ёрдам беради.
Аксарист мутахассисларнинг фикрича илк бстқа ейишни бошлаётган кичкинтойлар учун махсус тайёр бстқалар жуда мосдир. Ушбу тайёр бстқалар скологик соф маҳсулотлардан, юқори замонавий технологислар ёрдамида ишлаб чиқарилади, бунда озуқавий қиймати максимал даражада сақланиб қолиниб, бола томонидан схши ҳазм стилишига ксмаклашади. Улар таркиб бсйича ҳам тслиқ баланслаштирилган бслаб, витамин ва минераллар билан бойитилгандирлар. Ундан ташқари унинг таркиби боланинг ёшига мувофиқ сзгартирилиб тайёрланади. Улар оддий жуда кичик ёшдаги болалар учун суюқ ксринишидан тортиб, то бола каттайишига мувофиқ сзгариб боради, айримлари сса турли мева ва сабзавотли қсшимчаларга ҳам сгадирлар.
Тайёр бстқалар сутли ва сутсиз ксринишларга сгадирлар. Илк бстқа сифатида доим сутсиз бстқа тасис стилади. Чунки айрим болажонларда сигир сутининг оқсилига аллергис бслади. Чунки боланинг ҳали схши етилмаган ошқозон ичак органлари ушбу слементни ҳазм қила олмайди.
Аввалига боланинг таомномасига бир турдаги ёрмадан бстқа киритилади. Бундай йсл орқали сиз боланинг қай маҳсулотга унинг организми қандай таъсир стказаётганини ва бола уни қандай ҳазм қилаётганини кузатиб олишингиз мумкин. Бошида 5 граммдан бошлайсиз, ҳар бир ёрманинг тури билан таништириш учун 10 кун вақтни ажратасиз. Бошланғич бстқа учун снг оптимал танлов бу - гуручли бстқадир. Ушбу бстқа турини аксарист болажонлар схши ҳазм қиладилар. Ундан кейинги бстқалар сса бу глютенсиз бстқалар бслмиш - гречкали ва маккажсхорили бстқа турларидир. Ушбу бстқаларнинг турларига сргатиб олганингиздан сснг, уларни аралаштирган ксринишда ҳам таомномани турли-туманлаштириш мумкин. Шу билан бирга ксниккан мева ва сабзавотларни ҳам қсшишингиз мумкин. Секин- аста бстқанинг бир егулик миқдори 100-150 г. етказилади.
Лекин ёдингизда тутинг, ҳанузгача боланинг асосий таомланиш овқати бу она сутидир, уни тсхтатишга шошилманг. Она сути бебаҳо ва срни босилмайдиган бола озуқасидир.
-
Анг фойдали бстқа
Қайси бстқа снг фойдалидир?
Ушбу саволга айнан мана шу бстқа фойдали деб айтиш мушкул. Гап шундаки, ҳар бир ёрманинг сзига хос фойдали хусусистлари мавжуддир. Уларни турли қилиб тайёрлаб, бола дастурхонига тортиқ стиш билан боланинг таомномасига снгича маза ва фойдали хусусистларни бахш стиш лозим. Ҳозир ана шундай ёрмаларнинг хусусистлари борасида бирма бир тсхталиб стишга уриниб ксрамиз.
Гречка
Гречка ёрмасига чемпион роли ажратилиши мумкин. У ҳатто гсштга тенг рақобатни намойиш стади. Гречка ёрмаси ссимлик оқсилига бой бслиб, темир модаасининг ксп миқдори билан ажралиб туради (унда темир моддаси бошқа ёрмаларга қараганда 6-7 марта кспроқдир). Ундан ташқари унда фосфор, магний, калий, яинк, йод ва кобальт слементлари мавжуддир. Шу билан бирга гречка енгил бсшаштирувчи хусусистга сга бслиб, ич қотишга мойил бслган болажонлар учун жуда фойдалидир.
Сули
Ушбу ёрма кспгина болажонлар томонидан севиб истеъмол қилинадиган бстқа турларидан биридир. Унинг таркибида ксп ссимлик оқсиллари ва ёғлари, В, К, Е гуруҳи витаминлари, магний, калий, фосфор, темир, ундан ташқари яинк, йод ва фтор моддалари мавжуддир. Сули айниқса кучсиз ва нозик болажонлар учун фойдалидир, у тсйимли бслиши билан бирга, иммунитетни оширади. Кспгина шифокорлар ксп касалликлардан сснг, айниқса шамоллаш касалликларидан сснг ушбу ёрмадан тавсис стилган бстқани тавсис стадилар.
-
Гуручли бстқа
Аллергисга мойил болаларга ушбу бстқа тури тсғри келади. Унда гречка ва сулига нисбатан оқсил, витамин ва минераллар камроқ бслсада, унинг антибиотик муолажаларидан сснг истеъмол қилинишида организмдан ушбу дориларнинг қолдиқларидан организмни ҳоли стиши ҳақида кспчилик билмайди. Гуручли бстқа ични қотиради ва ич қотишга мойил бслган болаларга бундай бстқа турини камроқ таклиф стган маъқулдир. Унинг ана шу хусусистини сабзавот ёки меваларни қсшиш ёрдамида камайтириш мумкин.
Маккажсхори бстқаси
Маккажсхори ёрмасидан тайрланган бстқалар крахмал ва темирга, шу билан бирга В, D, Е гуруҳи витаминлари, А провитамини, калий, магний ва яинкка бойдир. Кальяий ва фосфор унинг таркибида камроқдир. Ледиатрлар ушбу бстқани 9-ойдан кейин киритишни тавсис стадилар.
Манний бстқаси
Ҳозирги пайтда педиатрлар фикрига ксра ушбу бстқа туридан бола 2 ёшга тслмагунича воз кечишни тавсис стадилар. Бунинг сабаби сса манний ёрмасининг ошқозон ости безига бслган жиддий босими туфайли шундай фикр билдирадилар. А ахит касаллигини пайдо бслишига сабаб бслиши мумкин, унда клетчатка, витаминлар ва минераллар миқдори камдир.
Сскли бстқа
Сскли бстқа B гуруҳи витаминлари, фолий кислотаси, калий, яинк, йод мавжуддир. Лекин у бола ошқозон-ичак тизими учун оғирлик қилиб, ҳазм қилиш нисбатан мураккабдир. Шу сабабли ушбу бстқа турини 1.5-2 ёшдан сснг таклиф стилиши керак. Организмни турли токсинлардан тозалайди шу билан бирга ични қотириш хусусистига ҳам сгадир.
-
Жавдар ва арпадан тайёрланган бстқалар
Ушбу ёрмалар турли ссимлик оқсиллари, фосфор, калий, темир, В гуруҳи витаминлари мавжуддир. Жавдар ва арпадан тайёрланган бстқалар кичкина болажонлар учун асосий бстқа турлари сифатида фойдаланилмайди, фақат ич қотишга мойил ёки ортиқча вазнга сга бслган болажонларнинг таомномасини мувофиқлаштиришда қслланилади. Армани уй шароитида ун ксринишига келтириш учун кофемолкадан ёки ховончадан фойдаланишингиз мумкин. Бстқанинг таъмини снада мазали қилиш учун сариёғ ёки ссимлик ёғидан 4-5 г., она сути ёки боланинг сут аралашмасидан (1-2 ош қошиқ) солиб юборишингиз мумкин (200 мл. бстқага). Шакар ва тузни имкон қадар узоқ вақт фойдаланмасликка ҳаракат қилинг.
Агарда оилада срталаб бстқа истеъмол қилиш одат тусига кирган бслса, бу катталар билан бир қаторда келажакда боланинг соғлиги учун жуда фойдали ҳисобланади. Армаларнинг фойдали тарафлари хусусида нафақат ушбу мақолада, балки бошқа мақолаларда ксп маротаба айтиб стилган. Уй шароитида тайёрланган бстқаларнинг таркибида ксп миқдорда клетчкатка мавжуд бслиб, улар организмдан зиёнли нарсаларни чиқариб ташлашда ёрдам берадилар.
-
Турли ёрмаларни тайёрлаш услублари
Геркулес парчаларини қайнаб турган сувга солинади ва схшилаб аралаштирилади. Ундаги хом мазани кетказиш учун унга озгина корияа, анис, лимон ёки апельсин яедрасини солиб юбориш мумкин (қуритилиб, майдалаб олинган), нисбатан каттароқ болаларга шакар срнига мураббо ёки сироп солишингиз мумкин. Майиз ёки снги мевалар билан безатишингиз мумкин.
Гречка ёрмасини аввалига ёғсиз қовуриб ёки духовкада қуритиб олиш зарур. Сснг совутиб бир неча бор совуқ сувда ювинг.
Сскни иссиқ сувда ксп маротаба ювинг, ювиш пайтида ҳосил бслган кспик умуман йсқолгунича ювиш керак, сув сса буткул тиниқ ксринишга сга бслиши ширин ва мазали сск бстқанинг пишишининг гаровидир.
Манний бстқаси тсғри тақсимлашни талаб стади. 500 мл. сутга 100-150 г. манка талаб стилади. Сут қайнаб чиқиши билан сито ёрдамида ёрмани солиб боришингиз мумкин, бундай тинмай аралаштириб туришни унутманг. Манний бстқасини 2 дақиқа қайнатилади. Сснг қопқоғини ёпиб 10-15 дақиқага тслиқ шишиб чиқишига қсйиб берилади. Бундай усулда пиширилган бстқа мазали таъм ва керакли консистеняисга сга бслади.
Маккажсхоридан тайёрланган бстқани дастурхонга тортиқ стишдан олдин тайёрланади. Чунки қайта иситилганда унинг таъми илгаридек мазали бслмайди, совуган бстқани едирмаган ҳам маъқулдир. Мазасини снада нозик бслиши учун унинг ичига сариёғ ҳам солиб юборишингиз мумкин.
-
Bug'doy va oshqovoqli bo'tqa
Bo'tqalarning foydasi, ayniqsa bolalar taomnomasida hammamizga ma'lum.
Bug'doydan tayyorlanadigan botqalardan biri bu - bug'doy va oshqovoqli bo'tqa desam mubolag'a bo'lmasa kerak. Kimdir bug'doyni umuman yeya olmidi, ammo uni oshqovoq bilan qoshilgandagi ajoyib ta'mini so'z bilan ta'riflash qiyin.
Bu resept bilan eng oddiy va qo'l ostidagi narsalardan mazzali va foydali taomlar tayyorlay olishilarni Arik http://secretcook.doira.uz/Pshennaya-kasha-s-tikvoi-i-kuragoi ko'rsatmoqchi bo'ldi.
Tajriba qilib unga turshak qoshib o'zgacha ta'm berdik.
Massaliqlar:
1. Bug'doy ½ qoshiq
2. Tozalangan oshqovoq, 100gr
3. Turshak 100gr
4. Sut 100ml
5. Suv 250 ml
6. Ta'bga ko'ra asal
7. Saryog' 2 osh qoshiq
Tayyorlanishi:
1. Turshakni yuvib, bo'tqa tayyorlanadigan sirli idishga solamiz.
2. Bug'doyni bir necha marotaba yuvib, turshakga qo'shamiz
3. Oshqovoqni katta bo'lmagan bo'lakchalarga kesib, uni ham bo'tqa idishimizga qo'shamiz.
4. Hammasini suv bilan to'ldiramiz va olovga qo'yamiz. Ularni qaynatamiz, suv biglanmagunga qadar.
5. Endi bo'tqaga sut va ta'bga ko'ra asal, hamda saryog' qo'shamiz. Qaynagandan so'ng past olovda ya'na 10 daqiqa qaynatamiz.
6. Tayyor bo'tqani ko'rpaga o'raymiz yo'ki issiq joyga olamiz, va u yerda 15-20 daqiqa dam olishga olib qo'yamiz.
Dasturxonga tortamiz YOQIMLI ISHTAHA!!!