forum.ziyouz.com
Ilm va ziyo => Ma'rifat => Mavzu boshlandi: Nurdinboy 30 Dekabr 2010, 11:57:19
-
Ushbu mavzda yozuvchilarning, adiblarning yaratayotgan ijod namunalarining dunyoga kelishidagi turfa jarayonlar, adiblar hayotidan turfa voqealar bayon qilinadi.
-
MIGEL DE SERVANTES
(http://s53.radikal.ru/i141/1102/70/3ae2656e24e2.jpg)
Jahonga mashhur shoh asarlar safini egallagan, romantizm bulog'laridan qonib suv ichgan Migel de Servantes o'zining "DON KIHOT" asarining 1-qismini qamoqxonada yozgan bo'lsa, 2-qismini pivoxonaning 2 qavatida yozgan.
Bundan xulosa shuki, ijod uchun ayrimlar aytganday bahavo joy, tabiat, dalalar, gullar... Va hokazolarning bo'lishi shart, deganlarning fikrlari bir yoqlama. Alloh bergan istedod bo'lmasa barchasi abas.
(http://s55.radikal.ru/i150/1102/d0/c5921a5cff4f.jpg)
-
Мирзакалон Исмоийли
(http://s54.radikal.ru/i145/1102/c9/3ecdb62d69e3.jpg)
Ҳудди шу каби ҳолат сзбек адабиёти дурдоналаридан бири ҳисобланмиш "œФарғона тонг отгунча" романининг ҳам бошидан стган. Асар муаллифи таниқли таржимон, истеъдодли ёзувчи Мирзакалон Исмоилий ушбу асарини қамоқхонадалигида қслига кирган қоғиз парчаларига, газета қолдиқларига ёзган. Бундан ташқари севимли ёзувчимиз Тоҳир Маликнинг сқинда нашрдан чиққан "œОзод инсон ҳақида қсшиқ" номли Мирзакалон Исмоилийнинг 100 йиллигига бағишланган хужжатли қиссанинг асосий хужжатлари ҳисобланмиш Мирзакалон Исмоилийнинг болалалик йиллари, Ўшдаги етимхонага, слка срлар мактабига қандай келиб қолганлиги, қисқаси асар қаҳрамони ҳақидаги ҳақиқатларнинг сзини ёзувчи Мирзакалон Исмоилийнинг сзи қамоқхонадалигида ёзган. Ўз кечмишини ёзишининг сабаби — дсстларинг устидан ёз, деганларни "œчалғитиш", имон синовидан схши стиш мақсадида атай ёзган нарсалари бслган. Улар сса бугунга келиб бир гсзал китобнинг асосини ташкил стган.
-
Артур Конан Дойл
(http://s011.radikal.ru/i318/1102/3c/a6a7a85c8131.jpg) (http://s001.radikal.ru/i193/1102/57/eb1099095603.jpg)
Дунё детектив адабиётида Артур Конан Дойл номи у қадар машҳур бслмасада, аммо у сратган образ изқувар Шерлок Холмсни барча танийди. Жаҳонда Шерлок Холмс номи унинг муаллифи Артур Конан Дойл номидан ҳам машҳур бслиб кетганди, дейди таниқли рус адиби Корней Чуковский "œШерлок Холмс ҳақида" номли мақоласида. Машҳур инглиз ёзувчиси Артур Конан Дойл Лондон шаҳрининг Бейкер стрити(ксчаси)да сшаган ва сша ерда 1930 йилда оламдан стган. Шунга қарамай Лондондаги бу Конан Дойл сшаган уйга, Шерлок Холмс номига ҳар йили юзлаб, ҳаттоки, минглаб мактублар келар скан. Бундан ташқари дунёнинг турли бурчакларидан келган сайёҳлар ҳам Бейкер стритдаги 221-Б уйни ксрсатишни, шу уйни бир ксришни илтимос қилишар скан. Истеъдодли, фавқулотда зако ва беназир хулоса чиқариш санъатига сга бслган изқувар Шерлок Холмс образи бутун дунё китобхонлари қалбидан чуқур олган қаҳрамонлардан биридир. Аслини олганда бундай қаҳрамоннинг сзи тарихда бслмаган. Мутлақо тсқима образ. Лекин Лондонда ксплаб хусусистлари билан айнан схшамасада, бироқ бир қадар мос келувчи топқир, уддабурон ва истеъдодли ишбилармон кишилар бслган.
Шерлок Холмс биринчи навбатда тсқима ва умумлашма образ. Бироқ ҳар бир ёзувчи қаҳрамон сратаётганида албатта унга бир воқеа иштирокчиси, сқини, қисқа қилиб айтганда ҳаётдаги маълум бир реал кишинининг ҳатти-ҳаракатлари туртки бслади. Дойлда ҳам Холмс образини сратишда ҳудди шу ҳолат устувор бслган. Яъни Конан Дойл Аденбург тиббиёт институтида сқиб юрган кезлари Жозеф Беллини исмли сқитувчи билан танишади. Бслажак ёзувчини сқитувчисининг фавқулотда зеҳнли ва кучли идрокка сгалиги, қолаверса беназир хулоса чиқариш санъати соҳиби сканлигини билиб, сша сқитувчисидан хулоса чиқариш санъатини срганади. Айнан шу инсонни сзининг бслажак қаҳрамонини сратишда илк бора "œҚирмизи из" ("œОққа қизил билан") қиссасига бош қаҳрамон, Шерлок Холмс образи учун прототип қилиб танлайди. Конан Дойл адашмаган сди. Бу прототип унга тугунмас ва буюк шуҳрат келтирди. Албатта, Шерлок Холмс тарихий шахс — прототип — Жозеф Беллинининг айнан сзи смас. Азувчининг синчков кузатувлари натижасида снлаб изқуварлардан йиғилган методлар натижасида умумлашма образ — жаноб Шерлок Ҳолмс дунёга келган ва образ ёзувчи номини ҳам ҳаттоки "œсз номини" тарихда қолдириб моҳир изқуварларнинг бир тимсоли бслиб қолган.
-
Саид Аҳмад
Саид Ахмаднинг "œУфқ" трилогисси уч қисмдан иборат. "œҚирқ беш кун", "œҲижрон кунларида", "œУфқ бссағасида". Аммо бу китоблардан биринчи бслиб "œҲижрон кунлари" қисми ёзилган. Кейинчалик сса қолган қисмлари ёзиб тугатилган.
Асарни ёзувчи Дсрмондаги боғида тугаллаб, устози Абдулла Қаҳҳорга ксрсатганида, Қаҳҳор домла Икромжоннинг сғлини отиши саҳнаси қандайдир бсш саҳна, шуни сзгартиринг, деганларида Саид Ахмад туни билан слай-сйлай оҳири Икромжон қамишзор ичида сғли Турсунбойга қарата милтиқдан сқ отиб бир зум жим бслиб қолади, сснг қамишларнинг шитирашидан сғлининг слмаганини биладию, "œҳайрист тегмади" дейди. Ана шу икки жумланинг сзи асарнинг бадиий сависсини ниҳостда юксаклигини, қолаверса, ёзувчи маҳоратини белгилаб берган. Фарзанд доғи ота-она учун оғирдир. Аллоҳ ксрсатмасин сзининг қсли билан слдирилиши"¦ ана шунда ёзувчи сзгу шарқона одатларимизга содиқ қолади. Йсқса биз Икромжондан нафратланган, гарчи ҳоинлик қилган бслса-да, Турсунбойни оқлаган бслардик. Лекин дарбадарликнинг ниҳосси, қолаверса тақдири азалнинг қсли билан слади.
(http://i001.radikal.ru/1102/c0/65adb17d05dd.jpg)