Серқирра ижод савоҳили
(ёҳуд Тоҳир Маликнинг фантастик жанрдаги маҳорати)
Фантастика — бадиий адабиёт билан аниқ фанларнинг фарзанди.
Тоҳир Малик
[/b]
Адабиёт. Бу — ссз санъати, адаблар ҳазинаси, деб аталмиш ноёб дурдона ва унда сратилган асарлар мана неча минг аслардан буён биз авлодлар учун закий аждодларимиздан бақувват илдизга сга бслган бой ганжина мисол буюк мерос бслиб келмоқда. Одатда ҳар қандай бадиий асар (унинг қайси жанрга мансублиги аҳамистсиз) инсон камолотини жуда ҳам сервиқор бслган тафаккур чсққиларига чиқармай қсймайди. У ҳоҳ ҳажвий бслсин, ҳоҳ драматик, дидактик, детективми — фарқсиз. Бир ссз билан айтганда адабиёт башаристга сз маъноси билан адаб улашишдан ҳоримайди. Шу сринда биз бугун фикр юритмоқчи бслган фантастика жанри фикрмизни исботласа ажабмас.
Бу жанрнинг ёҳуд унда сратилган асарларнинг бошқалардан фарқи шунда-ки, бунда биз умргузаронлик қилаётган ҳаётни, ундаги воқейликни бадиий асарда акс стиши мутлақо сзгача: съни, киши англаб бслмас даражада ғайритабиий, инсон зоти ҳайратланарли йссинда, мавжуд реалликдан фарқли равишда талқин қилинади. Албатта фантастика дейилганида кспчиликнинг тасаввур кенгликларига снг аввало фан теҳниканинг тараққиёти, улкан роботлар, ҳар хил учар машина ва ҳоказолар сз ксланкасини ёзиши табиий. Бу бир жихатдан ҳам тсғри. Бироқ асл маъноси юнонча «phantastike» съни ҳаёл қилиш, тасаввур (хаёлот), санъати маъноларини беради. Қадим-қадимлардан, илмий, адабий, тафаккур мутлақо вужудга келмаган замонларда иптидоий одамларнинг табиатда рсй бераётган табиий ҳодисаларга сзларининг тушунишлари, тасаввур қилишлари туфайли фантастик мифлар замирида вужудга келган. Бинобарин, барчамизга маълум бслган «Ой билан кун», «Азиз момо» каби асотирлар шулар жумласидандир.