forum.ziyouz.com
Ilm va ziyo => Ma'rifat => She'riyat => Mavzu boshlandi: ан-Насафий 12 Iyun 2011, 21:58:07
-
Аогоҳ босмай деб ҳар нимжон
майсадан қсрқиб сшадим,
Савоб халтамга тушмаган
пайсадан қсрқиб сшадим.
Лешонамда срқираган
шамширга тикка бордиму
Орқадан отилган бсҳтон -
найзадан қсрқиб сшадим.
Ҳол Муҳаммад Ҳасан - Қашқадарёлик шоир. «Оҳува», «Қадимий қсшиқ» ва бир қанча шеърий тспламлар муаллифи.
-
Хотира
Онажон, оғзингиз ошга текканда тишингиз синмиш,
Бу кун ғам лашкари маним ксксима ханжарин сунмиш,
Ксмирдек тим бошим узра қайғунинг қорлари қснмиш,
Томирда қонларим тснмиш, тилим лол, ксзларим тинмиш,
А воҳ, не ксргулик кун-бу, узун кунмиш, куним тунмиш.
Жунунман, ҳасратим ҳар дам сзим-сзимга ссзларман,
Вужуд титрар дилим идрар, уним чиқмайди-бсзларман,
Дийда суйи билан тинмай жигар бағримни тузларман,
Деди ким: «айрилиқ мерос» У, ҳаёт, шунчалар жснмиш,
А воҳ, не ксргулик кун-бу, узун кунмиш, куним тунмиш.
«А сзи насиб илинган ер, ризқингиз қийдиÂку, найлай,
Минг аср оч, тиланган ер, Сизни еб тсйдиÂку, найлай»-
Агачим оҳ уриб йиғлар, кскайим куйдиÂку, найлай,
Қабрингизда қалтириблар кенжа синглим-чечак унмиш,
А воҳ, не ксргулик кун-бу, узун кунмиш, куним тунмиш.
Ичимга ст кетиб, рсйим заъфарон барг каби сслди,
Ғанимим Ҳол ссраб келди, орланиб олдида кулдим...
Ҳақнинг ҳукмига ширк билдим, Ўзига тавбалар қилдим,
Тақдир сюнига ҳайҳот, саркаш кснглим наҳот кснмиш,
А воҳ, не ксргулик кун-бу, узун кунмиш, куним тунмиш.
-
Бсри
Итмасман ҳид олмасман,
Филни ксзга илмасман,
Инимдаги инимдан
Ўзгани сл билмасман.
Омад олдимда доим,
А изқимни топар пойим.
Шер қайтаролмас ройим,
Қилмишини қилмасман.
Ҳар отарда ҳаққим бор,
Оғзим тсла пакким бор,
Азроилдан туким бор,
Тирнамасман, тилмасман...
Олиб юрмасман тузоқ,
Ҳийладан хийла йироқ,
Қсйни қсймасман, бироқ,
Ларрандапат юлмасман.
Берурман тантига тан,
Аомус деб қилурман жанг,
Қонга-қону, жонга-жон,
Занжир тақиб слмасман.
Бсш-баёвнинг шсриман,
Етти сувлат тсрийман.
Ойга қараб улийман:
«Ҳеч қачон қул бслмасман!!!»
-
Йигитнинг
Мол-дунёси бслмаса ҳамки,
Ларча нони бслсин йигитнинг.
Кснгли каби очиқ ва танти
Дастурхони бслсин йигитнинг.
Тинглаганни маст қиладиган,
Ғаюр дилни паст қиладиган,
АғёрниÂда дсст қиладиган,
Тил-забони бслсин йигитнинг.
Ссрмаса ҳам масъул бир амал,
Мушкулингни қилолгали ҳал,
Адл-азот келгувчи дангал
Шер томони бслсин йигитнинг.
А ухсорига ксз тссдиган,
Қучганида қсл кусдиган,
Елкасидан сув қусдиган,
Арижони бслсин йигитнинг.
Бефарзандлик дунёда аччиқ,
Қиз-тиловчи, сғил-суснчиқ,
Тизга олиб суймали схши
Бир «ёмони» бслсин йигитнинг.
Қавми бслсин аридай аҳил,
Орасидан столмасин қил,
Имон қадар бутун, бедахл,
Ҳур макони бслсин йигитнинг.
Бирор нокас камситса кснмас,
Ўз удуми, урфидан тонмас,
Ор оларда қсйилмас, тснмас,
Қайноқ қони бслсин йигитнинг.
Лоёнига етганда умри,
Чапак чалиб қоларли сли,
Оёқ чсзиб ётарли ери -
Қабристони бслсин йигитнинг.
Ўз осмони бслсин йигитнинг.
-
Одам санама
Бир кун одам босиб кетар деб,
Сен заминнинг ғамини ема.
Битиргувчи бир-бирларин еб,
Манқуртларни одам санама.
Асли, сзи одам жуда кам,
Икки оёқ билан юрса ҳам,
Бош кстариб тирик турса ҳам,
Дардисарни одам санама.
Тилин тийсанг туриб бесадо,
Ўзлигидан бслгувчи жудо,
Қсша қсллаб урсаÂда худо
Бехабарни одам санама.
Юзларида нурдан йсқ нишон,
Ссзларида туздан йсқ нишон,
Кимлигини билмаган нодон -
Бепадарни одам санама.
Фаросату фаҳмдан йсқ дарак,
Лодакалла, товушқон юрак,
Кун кечириб юрган жонсарак,
Ҳар додарни одам санама
Тсрт кишига туз-нон тутмаган,
Меҳри ийиб меҳмон кутмаган,
Ал олдидан бир бор стмаган,
Дарбадарни одам санама.
Жон тикарга бирон дссти йсқ,
Ғанимига қатра қасди йсқ,
Турмушининг баланд-пасти йсқ,
Қалбикарни одам санама,
Бир ожизнинг кснглин олмаган,
Юрагида мангу қолмаган,
«Савоб-дуо» недир билмаган
Бесамарни одам санама.
Ўқи, шеъринг сй, Ҳол Муҳаммад
Маънисини уққанга албат,
Англашмаса, индама, фақат
Сен уларни одам санама.
-
Лародокс
«Қиёмат қойим бслди»-
слди қозининг ити.
Тобуткаш, ҳассакашнинг
сира ксринмас кети.
Мозор узра фатволар
берди казо-казолар-
Юксак ерга қсйилди
Олапарнинг майити.
«Ит вафо» рукни ила
чоп стилиб мақола,
Таъзис билан тслди
газетнинг икки бети.
...Орадан ойлар стиб
қазо дам келди етиб,
Қарзин узди-қутилди
қозининг куни битиб.
Аммо, келмади ит ҳам,
хор бслди зар тобут ҳам.
Яхдай стди азаси,
«қирқи», «йили», «ҳайити»...
-
Ссзёнғоқ
Бсри бековул бслса
Отарнинг «уйи куср»
Жоҳил мансабга минса,
Фозилнинг ризқин қиср.
Сон тегса гар чсрига
Туфлар уйин тсрига
Мслтонидан мард чиқса
Чодирига ст қсср
Илон закийдир магар,
Топса макрдан хабар.
Йсқса бешиктерватар
Ксзларин мошдек сср.
Сергак юргин сафарда,
Бедор бсл ҳар саҳарда.
Ғафлат босса агарда
Билмассан ким сув қуср...
Ола ксрма қсш хотин,
Ахмоққа чиқар отинг,
Бири бахмал-банотинг
Бири кскингни киср
Ўз бозоринг сзинг қил
Ҳар мирининг қурбин бил,
Линжингдаги содиқ қул
Бир кун бепичоқ ссср.
От оларда зотин сср
Мол олсанг овқатин кср
Жондордан ит асрасанг
Қурангни қонга бсср.
Бежама тарихингни,
Билиб юр йсриғингни,
Осиб қсй чориғингни,
Ксрганда кснглинг иср.
Қулоғинг кар, ксзинг лсқ,
"œИскандарнинг шохи йсқ"
Асроринг очма гунгга
Дунёи дснга ёср.
-
Мафтунанинг шеъри
Ашим ҳам еттига етти
Курак тишим тушиб кетди
Листа чақар пайтимда, сҳ,
Жуда-жуда қадри стди.
"œШ" ҳарфини стганичун
Бугун дарсга боролмадим.
Дскончадан, ҳу сша кун
Шоколад ҳам ссролмовдим
Опам кулиб кемшик дейди,
Касирлатиб "œЧипси" ейди.
Саккизга сакраш схшида
Тезроқ тишим чиқса сди"¦
-
Қадимий қсшиқ*
Тоғ тсшида туман сурув,
Ой сузади, бирам сулув.
Тошлар ётар қордай сриб,
Чспон куйлар тслиб-тслиб:
Сибизғамни чаламанÂа,
Бой қизини оламанÂа,
Бой қизини бермасаÂс,
Соқолларин юламанÂа.
Бойнинг соқоли сориÂс,
Ўтови товдан нориÂс,
Қсш кадига сут тслдириб
Саҳар стар қизлариÂс,
Кади бови узилсинÂа,
Совған сути тскилсинÂа,
Ой айланиб чимилдиқда
Келин бслиб сузилсинÂа.
Ой ойдини сутмиканÂей,
Одамксмар стмиканÂей,
Воҳ! Бетгинам кетди ёниб
Қиз дегани стмиканÂей...
Сибизғамни синдирдиÂс, бу қизлар,
Ксзгинамни тиндирдиÂс, бу қизлар.
Оталари тсйга ҳали кснмасдан,
Қсй боқишга ксндирдиÂс, бу қизлар...
Тоғ тсшида ётар сурув.
Ой стовга ботар. Сулув...
Ит ҳуради туриб-туриб.
Ҳеч нарсани бслмас ксриб.
*Шу шеърга «Сурхон» гуруҳи куй басталаган.
-
Сен бсйдоқ смассан
Ҳазил
Буюк Ғафур Ғуломга таъзим ила схшатма
Сен бсйдоқ смассан, снди, жигарим,
Бсйнингга илинди турмуш тсрваси...
Шсрингга тскилган рсзғор шсрвасин
Ва, бола-чақанинг бир қоп ғалвасин
Бувангдан қолган, ҳуÂу, аравага ортиб,
Ксзингни чирт юмиб, бурнингни тортиб,
Қирчанғи ҳскиздай судрайсан, снди.
Сен бсйдоқ смассан, снди, оғайни,
Бслди, бас, юрганинг қизларни сайлаб,
Бирисин кутдириб, бирисин пойлаб.
Белингга сски бир айилни бойлаб,
Уйингдан чиқолмай ҳафталаб, ойлаб,
Жумбанимни ё скшанбани сйлаб,
Кундуз кунлари ҳам мудрайсан, снди...
Сен, бсйдоқ смассан, тинчлан, биродар.
Бсйдоқлик нимадир, оҳ, мендан ссра...
Ксзлари қизарган мов мушук каби,
Арилиб кетгудай гезариб лабим,
Бекатларда тентиб стказган сабил
Тунлар хаёлимдан кетмайди сира.
Мен ҳам бсйдоқ сдим, О, у бсйдоқлик,
Лодшолик дамларим десам арзийди.
Ксзимга чалинган сулув қиз борÂки,
Албатта, мен учун севиш қарз сди.
Юрардим, олифта, бурнимни қашлаб,
Ҳар қизил кийганга битта гап ташлаб,
Ва... бир кун уйланган кунимдан бошлаб,
ҚолдимÂку тилимни тескари тишлаб.
Сен ҳам қулоғингдан кун ксриниб,
Теп-текис жойда ҳам мункиб, суриниб,
Сал ссган шамолга титрайсан, снди...
Қсй, буни сйлама, қайғурма, иним,
Ўйлама, унитгин бсйдоқлик кунинг.
Ксзларинг юмилмай стган ҳар туннинг
Садағаси бслиб сшагин снди,
Барча шсхликларни ташлагин снди...
Тонг сқин, тонг сқин, оппоқ тонг сқин.
Сабр қил, меҳмонлар тарқалар секин.
Ҳаммаси жойлашар. Ва... аммо-лекин,
Лабларинг афсус-ла тишлагин, снди,
Бир умр хайр ила хушлашгин, снди
Бсйдоқлигинг билан бугун, жигарим.
Сен, бсйдоқ смассан снди, оғайним...
-
* * *
Умринг бсйи схшиларга бсл ҳамнафас,
Ҳасад қилмай ҳавас билан сша, шу бас.
Яхшиларга ҳавас қилмоқ схши, бироқ,
Фақат чапак чалиб стмоқ схши смас.
* * *
Тан олишим керак, ҳар қалай
Телбалар устозимлигини.
Улар сргатмоқда не қилай
Ае қилмаслик лозимлигини.
* * *
Лорани йсқ қилса деб зора-мора
Ҳокимга арз қилди қора фуқаро
Ул демиш: "œсвазига не берурсиз
Магар топсам сшал порага чора?"
* * *
Аокасдан нон тилама очдан адо булсанг хам,
Хузурига йулама хубдир гадо булсанг хам,
Беш кунлик шу умрингда беминнат олгин нафас,
Бош сгма хеч бировга бошдан жудо булсанг хам.
* * *
-
Хонаки файласуфнинг қслбола луғати...
артист - иштонсиз бола
бола (фарзанд) - кснгил узиб бслмайдиган брак маҳсулот
душман - йсл ксрсаткич (светофор)
дсст - ташвишингни тортиши керак бслган бекорчи
дсхтир - замонавий лсли
ёзувчи - ишёқмас, аммо сзини меҳнаткаш қилиб ксрсатадиган шуҳратпараст
касал - ксзи сшикка қараб қотиб қолган махлуқ
келин - снди хизмат бошлаган аскар («салага»)
мезбон - уқувсиз артист
меҳмон - текинхср кимса
милияионер - ёввойилашган одам
олим - сзининг ёлғонига ишониб юрган каллаварам
ота-она - елкадаги нозик юк
совчи - стик мойловчи
томошабин - лақма
шоир - стиролмайдиган маҳмадона ёзувчи
юрист - илон
қаландар - иши юришмаган хофиз
қуда - ишбилармон чспон