forum.ziyouz.com

Jamiyat va inson => Oila va jamiyat => Mavzu boshlandi: Ansora 30 Mart 2012, 12:35:26

Nom: ÐÑ‘Ð»Ð»Ð°Ñ€Ð³Ð° ÑÑ€Ð¸Ð½Ð¸Ð½Ð³ Ð°ÐºÐ°-ÑƒÐºÐ°Ð»Ð°Ñ€Ð¸ қÐ°Ð¹ Ð´Ð°Ñ€Ð°Ð¶Ð°Ð´Ð° Ð½Ð¾Ð¼Ð°ҳÑ€Ð°Ð¼?
Yuborildi: Ansora 30 Mart 2012, 12:35:26: :asl3:

2012 йил юртимизда "œМустаҳкам оила йили", деб сълон қилинди.
Оиланинг мустаҳкамлиги жамистни кучли ва мустаҳкам бслишига снг асосий сабабдир. Чунки катта жамист биносини тутиб турувчи кичик ғиштлар оилалар ҳисобланади. Қачон оила мустаҳкам бслса, шундагина жамист ҳам мустаҳкам, кучли ва бақувват бслади.
Ислом шариати бундай долзарб масала бслган мустаҳкам оила қуриш ва салоҳистли жамист барпо қилишнинг кафолатини берган сгона диндир. Бу шариат инсонистнинг барча мушкилларини, барча замонларда ва барча маконларда уларнинг хилма хиллигига қарамай еча оладиган сгона диндир. Бу шариат сзига хос хусусистларга сгадир. Чунки бу шариат раббоний, илоҳий шариатдир!. Бу шариатнинг қонунлари, ҳукмлари, асослари қосирлик, ожизлик, маданист, ҳолат, замон ва макон, меҳр-шафқат, ҳавои-нафс, кайфист ва тараққиётга қараб таъсирланишга ва сзгаришга маҳкум бслган инсон тарафидан смас, балки бутун коинотни сратган, шу жумладан инсонни ҳам сратган, унинг А оббиси бслган, унга нима фойда-ю, нима унинг даражасини кстариши, унга нима рухсату, нима уни ислоҳ қилиши, унга нима зарару, нима унинг даражасини тушириши, нима унинг оиласини мустаҳкам қилади-ю, нималарга риос қилмаса оиласи турли келишмовчиликларга дучор бслиши ва нималарга сътибор берса салоҳистли, мустаҳкам жамист барпо қилишини ста схши билган А оббилари тарафидан асос солингандир.
Исломда оилани мустаҳкам сақлаш фақат оила қурган сру-хотинларнинг сзигагина боғлиқ бслиб қолмай, балки уларнинг ота-оналари, ака-укалари, қариндош уруғлари, қсни-қсшни ва маҳалла-ксйига ҳам катта боғлиқдир, деб қаралади. Оиланинг мустаҳкам бслишида сътибор қилинадиган нарсаларнинг снг аҳамистли ва зарурларидан бири маҳрамлик ва номаҳрамлик масаласи бслиб, динимиз бунга катта сътибор қаратган. Биз қуйида аёл кишига нисбатан срининг сркак қариндошлари қай даражада номаҳрам сканлиги ҳақида ссз юритамиз.
Имом Бухорий ва Имом Муслим р.а. Уқба ибн Омир р.а.дан тахриж қилган ҳадисда А асулуллоҳ с.а.в. айтдилар: "œСизлар аёлларнинг олдига киришдан сақланинглар". Шунда ансорлардан бири: "œАрнинг сқинларичи", деди. (Лайғамбар с.а.в.): "œ Ҳамву" (съни, срининг сқинлари) слимдир", дедилар."
Имом Аававий р.а. сзларининг "œСаҳиҳу Муслим"га ёзган шарҳларида 2172 рақамдаги мазкур ҳадисни шарҳлаб қуйидаги маълумотларни келтирадилар:
Луғат аҳли ҳадисдаги "œҳамву" лафзини аёлга нисбатан срининг отаси, амакиси, ака-укаси, ака-укасининг сғиллари, амакисининг сғиллари ва шу кабилар сканига иттифоқ қилишган.
Ҳадисдаги "œ Ҳамву" (съни, срнинг сқинлари) слимдир" ссзининг маъноси: Бегоналарга хилоф слароқ уларнинг аёлга ва аёл билан ёлғиз қолишга қаршиликсиз етишиш имкони бслгани учун хавф ва фитна бошқасига қараганда буларда кспроқ бслиб, ёмонликнинг сҳтимоли бордир. (Чунки улардан ҳеч ким ёмонликни кутмаган бслади. Бу сса ёлғиз қолиш имконини ва гуноҳга гирифтор бслиш шароитини туғдириб беради.) Бу ҳадисдаги "œҳамву" лафзидан мурод срининг отаси ва сғилларидан бошқа сркак қариндошларидир.
Аммо срининг оталари ва сғиллари аёлга маҳрам бслиб, уларнинг хилвати съни, ёлғиз қолиши жоиздир ва улар ҳадисдаги "œслимдир" васфи билан сифатланмайдилар. Ҳадисдан мурод срининг ака-укалари, амакилари, уларнинг сғиллари ва шулар каби маҳрам бслмаган кимсалардир. Бу борада кспчилик инсонларнинг одати енгил бслиб, улар ака-укаларининг аёли билан ёлғиз қолишаверади. Мана шу "œслимдир". Биз зикр қилганимиздек булар бегоналардан ксра тссилишга ҳақлироқдир. Мана шу биз зикр қилган нарса ҳадиснинг тсғри маъносидир. (Саҳиҳу Муслим би шарҳин Аававий 14-жуз 129 саҳифа)
Ҳадисдаги "œслимдир" дейилишининг маъноси: Бу бепарволик катта фитнага олиб боради ва бу фитнанинг оқибатида қариндош-уруғлар сртасида сзаро адоватлар пайдо бслади. Бундай адоватлар сабабидан сзаро уруш-жанжаллар келиб чиқади. Уруш-жанжаллар сса ҳатто слимга ҳам сабаб бслади.
Бадриддин ал Айний сзларининг Саҳиҳул Бухорийга ёзган "œУмдатул Қорий" номли шарҳларида қуйидагича айтади:
Бундан мурод агар аёлни турмушда смас деб фараз қилинса, унга уйланиши шаръан мумкин бслган срининг ака-укалари ва уларнинг сғиллари, амаклари, ва уларнинг сғиллари ва опа-сингилларининг сғиллари кабилардир. Одат бунда енгил жорий бслгач, ака-ука сзининг ака-укаларининг аёллари билан ёлғиз қолаверди ва Аабий с.а.в. буни слимга схшатди.
Қозий Иёз айтади: Арининг сқинлари билан ёлғиз қолиш динда ҳалокатга олиб борувчидир.
Бунинг маъноси: "œБундан слимдан сақлангандек сақланинглар", дейилганидир. (Умдатул Қорий шарҳу Саҳиҳил Бухорий 20-жилд 303 саҳифа 5232-ҳадис)
Nom: Re: ÐÑ‘Ð»Ð»Ð°Ñ€Ð³Ð° ÑÑ€Ð¸Ð½Ð¸Ð½Ð³ Ð°ÐºÐ°-ÑƒÐºÐ°Ð»Ð°Ñ€Ð¸ қÐ°Ð¹ Ð´Ð°Ñ€Ð°Ð¶Ð°Ð´Ð° Ð½Ð¾Ð¼Ð°ҳÑ€Ð°Ð¼?
Yuborildi: Ansora 30 Mart 2012, 12:35:56: Амикдош опа ёки сингил ва ёш қайнонадан бошқа маҳрамлар билан ёлғиз қолиш мубоҳдир. (Улар билан сса ёлғиз қолиб бслмайди.) Чунки бу сринда кспинча фитнага воқеъ бслишлик бор. (Ҳошисту ибн Обидийн, 9-жилд, 608-бет).
Жобир р.а.дан ривост қилинади: Лайғамбар с.а.в. айтдилар: "œКимки Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирган бслса, ёнида маҳрами бслмаган аёл билан холи қолмасин. Чунки уларнинг учинчиси шайтондир" Имом Аҳмад р.а. ривости.
Умар ибн Абдулазиз р.а. шундай деганлар: "œАёл билан холи қолмагин, агарчи унга Қуръони каримни ёдлатаётган бслсанг ҳам".
Демак биз сзимиз учун оддий ҳол деб қараган, доим оилада бирга аралашиб юрган ака-уканинг хотинлари, амакининг хотинлари, қизлари, амманинг қизлари, тоғанинг қизлари, ҳолаларнинг қизлари, хотиннинг амма-холалари ва опа-сингиллари ва ҳакозолар бизга номаҳрамдир. Улар билан ёлғиз қолиш мутлақо мумкин смас.
Аки бугунги кунда оддий одатий ҳол бслган, доим ксраверганидан сътибор қилинмайдиган опа-сингилларнинг срлари, амакининг сғиллари, амманинг сғиллари, тоға-ю, ҳолаларнинг сғиллари, срининг ака-ука, амаки ва тоғалари, уларнинг сғиллари аёл кишиларга номаҳрам саналиб улар билан ҳам холи қолишлик мутлақо шариатга тсғри келмайди.
Ислом шариати одамлардан қийинчилик ва машаққатни кстаришлик учун аёлларга сзларининг зийнатларининг маълум қисмини баъзи хос кишиларга ксрсатишга рухсат берган.
Агар аёл киши уйида ҳам худди номаҳрамлар олдида сраниб юргани каби юришликка буюрилганида, жуда ксп машаққатларга дуч келган бслар сди.
Шунинг учун Аллоҳ таоло Қуръони каримда қуйидагича марҳамат қилади:
"œСен мсминаларга айт: Ксзларини тийсинлар, фаржларини сақласинлар ва зийнатларини ксрсатмасинлар, магар зоҳир бслган зийнатлар бслса (майли). А смолларини ксксиларига тссиб юрсинлар. Зийнатларини ксрсатмасинлар, магар срларига ё оталарига ё срларининг оталарига ё сғилларига ё срларининг сғилларига ё ака-укаларига ё ака-укаларининг сғилларига ё опа-сингилларининг сғилларига ё аёлларига ё сз қслларида мулк бслганларга ё (аёлларга) беҳожат сркак хизматчиларга ё аёллар авратининг фарқига бормаган ёш болаларга (бслса майли). Махфий зийнатларини билдириш учун оёқларини (ерга) урмасинлар. Аллоҳга барчангиз тавба қилинг, сй мсминлар! Шосдки, нажот топсангизлар". Аур-31.
Лекин бу дегани маҳрамликда срининг сғли аёлга худди сзининг сғлидек ёки қайнота худди сзининг отасидек маҳрам дегани смас. Албатта бунда фарқ бслиб, унга сътибор бериш керак. Имом Қуртубий р.а. ва ундан бошқа муҳаққиқ имомлар айтганидек: Агар ёши катта бир киши ёшроқ аёлга уйланган бслиб, у кишининг сша аёли билан тенг ёшда сғли бор бслса, бундай ҳолатларда уларнинг ёлғиз қолишида фитнадан қсрқилади.
Буни фуқаҳолар баён қилиб шундай деганлар: "œБундай сринларда ҳалол бслган нарсаларнинг барчаси фитнанинг хавфи бслгани ва манъ қилинган ишга олиб бориши мумкинлиги сабабидан ҳаром бслади ". Шунингдек ҳаром бслган нарсалар зарурат сринларда мубоҳ қилинади. Масалан: Аёл кишини даволаш учун аёл духтирлар топилмаган пайтда унинг ҳаётини сақлаб қолиш сабабидан сркак дсхтирларга мурожаат қилиши ва ксриниши каби мисоллар.
Nom: Re: ÐÑ‘Ð»Ð»Ð°Ñ€Ð³Ð° ÑÑ€Ð¸Ð½Ð¸Ð½Ð³ Ð°ÐºÐ°-ÑƒÐºÐ°Ð»Ð°Ñ€Ð¸ қÐ°Ð¹ Ð´Ð°Ñ€Ð°Ð¶Ð°Ð´Ð° Ð½Ð¾Ð¼Ð°ҳÑ€Ð°Ð¼?
Yuborildi: Ansora 30 Mart 2012, 12:36:36: Демак, ҳаром бслган нарсалар зарурат сринларда мубоҳ қилинганди, фитнанинг хавфи бслган пайтда мубоҳ нарсалар ҳам манъ қилинади.
Шунингдек сркак кишининг қайнонаси гарчи унинг учун номаҳрам бслмаса ҳам, маҳрамликда туққан онаси каби бсла олмайди. Аки хотинининг қизи маҳрамликда сзининг қизи каби маҳрам бсла олмайди. Шунинг учун фитна хавфи бслган сринларда ср киши сзининг қайнонаси ёки хотинининг қизи билан холи қолиши жоиз смас. Бу сринларда агарчи ёмон хаёлга борилмаса ҳам, ёмонликка олиб борувчи сшик очилиши ва шайтон фурсатдан фойдаланиб фитнани ташлаши мумкин.
Бу ҳолатлардан ниҳостда сҳтиёт бслиш лозим. Чунки агар қайнота келинини қасддан бслсин ё хато қилиб, тссиқ билан (баданнинг ҳароратини сезадиган даражада) бслсин ёки тссиқсиз шаҳват билан ушласа сғлига келини ҳаром бслиб қолади.
Шу сринда баъзи оилаларда маданист саналиб, келинларнинг қайноталари билан қсл беришиб ёки юздан спиб ксришишлари уларнинг никоҳини бутунлай, қайта тиклаб бслмайдиган даражада бузилиб кетишига сабаб бслишидан огоҳлантириб қсйишимиз даркордир.
Абдуллоҳ ибн Умар р.а. айтдилар: Агар бир киши бир аёлга жимоъ қилса, ёки уни шаҳват билан спса ёхуд ушласа, ёки фаржига шаҳват ила назар солса, у аёл сша сркакнинг отаси ва сғлига ҳаром бслади. У аёлнинг онаси ва қизи сса сша сркакга ҳаром бслади.
А асулуллоҳ с.а.в.: "œКим бир аёлнинг фаржига шаҳват-ла назар солса, унга сша аёлнинг қизи ҳам, онаси ҳам ҳаром бслур", - деганлар. Ибн Абу Шайба ривост қилган.
Дарҳақиқат бу нарсага кспчилик сътибор билан қарамасдан, балки бу ҳолатларни енгил санашади. Лекин бу ҳолатларда бирор кснгилсизлик рсй бермайди деб ҳеч ким айта олмайди. Чунки баъзан шундай сринларда юз берган нохуш воқеалар қулоғимизга чалиниб қолади.
Шунинг учун бундай ҳолатлардан ста сҳтиёт бслиш ва фасодга сабаб бсладиган сшикларни ёпиш керакки, токи фитнага тушиб қолмайлик. Валлоҳу аълам.

Сидиқметов Қудратуллоҳ
"œКскалдош" ислом билим юрти мударриси
"œАҳмаджон қори" жомеъ масжиди имом хатиби

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Умдатул Қорий шарҳу Саҳиҳил Бухорий
2. Саҳиҳу Муслим би шарҳин Аававий
3. Фатҳу бабил ъиносҳ фий шарҳи китабин ниқосҳ
4. Ҳошисту ибн Обидийн
5. Фатава муъасироҳ

Manba: http://islom.uz/content/view/2686/108