Umumiy bo'lim > Umumiy

Одоб ва ахлоқ

<< < (3/33) > >>

Orifjon Hanafiy:
Умр қайтмайди
Баъзан шошамиз, баъзан интиқликлик билан кутамиз. Умримиз шу зайлда ўтаверади. Телекўрсатув бошловчилари айтганларидек: “биз учун ажратилган вақт ҳам ниҳоясига етиб...” бораверади. Ҳаммаси омонат эканлигини биламизу, лекин ғанимат дамлардан иложи борича кўпроқ фойдаланиб қолишга доим ҳам ҳафсала қилавермаймиз.
Дунёга донғи кетган буюк шахсларнинг ҳаётини синчиклаб ўрганиб чиқсангиз биласизки, Улар ўша биз бепарво ўтказган дамларни ғанимат билганлар. Зеро омад шундоққина осмондан учиб тушавермайди, балки бандадан унинг талаб қилиниши талаб қилинади. Албатта, Худо ўзи юқтирмаса минг чиранганимиз билан ҳам натижага эриша олмаймиз, бироқ одатда Аллоҳ таоло ҳаракат қилганларга омад эшигини очиши бор гап.
Инсоннинг ҳаёти даврида бойлик ҳам, соғлик ҳам, обрў-мартаба ҳам, омад ҳам бир келиб кетса, кейин ҳам яна бир ёки бир неча бор муяссар бўлиши мумкин. Аммо умр шундай бетакрор неъматки, иккинчи марта ҳаргиз  қайтиб берилмайди. Шундоқ  экан умрни зоеъ қилмаслик, ҳар қандай беҳуда ва фойдасиз ишларга умрни исроф қилмаслик, балки элу юрт манфаъати учун, халқ манфаъати учун, Ватан ободлиги ва тараққиёти учун шариат кўрсатмалари асосида ҳар бир дамни ғанимат билмоқ керак.
Ибн Аббос разияллоҳу анҳумо Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилган ушбу ҳадиси шарифда ҳам инсонлар шундай улуғ неъматдан қанчалик ғафлатда эканлиги айтилган
 “Икки неъмат борки, инсонларнинг кўпи улардан бебаҳрадурлар ‒ соғлик ва бўш вақт” (Бухорий, Термизий, Насаий, ибн Можа ривоятлари)
Буюк олим ва воъиз имом Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳи  айтадилар: “Ҳар кун тонг ёришганда Аллоҳ таоло томонидан бир жарчи: “Эй  Одам боласи! Мен янги кунман. Сенинг барча амалингга гувоҳман. Мендан бу кунда солиҳ амаллар қилиб, фойдаланиб қол, чунки мен то қиёматгача сенга қайтмайман”, ‒ деб жар солади”.
Улуғ пиру муршидлардан бири Баҳоуддин Нақшбанд ҳазратлари марҳамат қиладилар: “Ким вақтини зое кетказса, вақт унинг душманига айланади, нафаснинг зое бўлишига йўл қўйманг ва ундан эҳтиёт бўлинг”.
Гузардан ўтар эканмиз, беҳуда лаққиллаб турган “об-ҳаво директорлари”га кўзимиз тушамиз. Анчадан сўнг қайтиб ўтсак улар ҳамон ўша жойда бўладт. Ҳатто баъзида  суҳбатни давом эттиришга гап ҳам тугаб қолган бўлади. Улар эса мавзу қидириб дам у ёққа, дам бу ёққа аланлаб туришади.
Соатга қаранг – ҳар бир ўтаётган сониялар қайтмайди!

Жабборов Муҳаммаджон. Пастки Қурама жомеъ масжиди мутаваллиси
Қўчқаров Маърифжон. Мулла Райимжон масжиди мутаваллиси
Асака

Orifjon Hanafiy:
Дунёнинг қадри

   Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилинишича дунёнинг пашша қанотичалик обрўси бўлганда эди, кофирга бир қултум сув берилмаган бўлур эди. Ҳақиқатан ҳам, агар дунёнинг заррача қадри бўлса эди, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламдек дунёнинг яралишига сабаб бўлган зотга дунёни бериб қўймасмиди?
   Аммо афсуслар бўлсинки, вазифаси инсонлар ибодат қилишига қувват ва имконгина бўлган дунёга керилишади. Ҳолбуки, дунё банданинг хизматидаги матодур.
   Ривоят қилибдиларки, Ҳорун ар-Рашид Шақиқи Балхий ҳазратлари билан суҳбат қилиб ўтириб:
   - Менга насиҳат қилинг, - деди.
   Шақиқи Балхий ҳазратлари сўради:
   - Эй мўминларнинг амири, фараз қилингки, поёнсиз чўлда адашиб қолдингиз. Сувсизликдан ўлар ҳолатга етдингиз. Ногаҳон бир инсон қўлида бир идишда сув билан келди. Сиз ундан сувни сўрадингиз. У эса бу сув учун ярим бойлигингизни талаб қилди. Ростини айтинг, нима қилган бўлур эдингиз?
   Халифа узоқ ўйланиб қолди. Сўнг иқрор бўлди:
-   Рози бўлур эдим.
-   Ана энди Сизнинг чанқоғингиз босилди. Лекин бир қанча муддат ўтгач шу сувни бадандан чиқиш вақти келди. Бироқ Сиз нимадур бўлиб унинг имконини топа олмадингиз. Табиийки, оғриқдан ўлар ҳолатга етдингиз. Шунда бир табиб келди. У Сизни даволаш эвазига қолган ярим молингизни сўради. Нима қилган бўлур эдингиз?
-   Агар ҳақиқатан ҳам даволаб юборса қолган бойлигимни ҳам берур эдим, - иқрор бўлди халифа бир оз тафаккурдан сўнг.
-   Кўрдингизми, эй мўминларнинг амири. Бутун бойлигингиз бир марта сувни ичиб, чиқарганга арзимас экан, бойликдан кибрланиш нега?


Сайдуллоҳ Исмоилов. Аҳмадали махдум жомеъ масжиди имом хатиби
Абдураззоқ Фармонов. Муҳиддин саҳҳоф жомеъ масжиди имом хатиби
Асака

Orifjon Hanafiy:
Ҳозиржавоблик
   Шўро даврида бир ёш муаллима бошланғич синф ўқувчиларига табиатшунослик дарси давомида даҳрийликдан тушунча берди. Ўзининг даҳрийлигига иқрор бўлди. Дунёқарашидан келиб чиқиб даҳрийликни кўкларга кўтариб мақтади.
   Ниҳоят жажжи ўқувчиларнинг мурғак дунёқарашини қанчалик даражада захарлаганини билиб кўриш мақсадида уларнинг даҳрий ёки даҳрий эмасликларини сўради. Табиийки, даҳрийлик нималигини билмаган ўқувчилар устозларига тақлид қилган ҳолларида ўзларини даҳрийлигини эътироф қилишди.
   Фақат биргина Зайнаб исмли қиз индамай ўтирар эди. Муаллима ундан сўради:
-   Нима, сен даҳрий эмасмисан?
-   Йўқ. Мен даҳрий эмасман.
-   Сен кимсан?
-   Мен мусулмонман.
-   Нима учун сен даҳрий эмас, мусулмонликни танладинг?
-   Чунки мени ота-онам шундай тарбия қилган. Улар ҳам мусулмонлар. Шунинг учун мен ҳам мусулмонман.
-   Хўп, унда ота-онанг аҳмоқ бўлганларида сен ҳам аҳмоқ бўлармидинг?
Муаллима ўзича ғолиблигини намойиш қилиб мағрурлик билан ўқувчиларига қаради. Хонада кудги кўтарилди. Зайнаб бир оз жим турди. Ниҳоят кулги тўхтаганидан сўнг табассум қилиб, босиқлик билан жавоб берди:
-   Йўқ. Агар ота-онам аҳмоқ бўлганларида мен даҳрий бўлар эдим...


А. Ҳолматов. Бобожонқори масжиди имом хатиби

Orifjon Hanafiy:
ОНАМНИНГ ШАРТИ
   Бир йигитнинг ҳикоясини тақдим қилмоқчимиз.
   Унинг ҳикоя қилишига кўра бир қанча улфатлари билан бошқа шаҳарга сафарга чиқмоқчи бўлди. Сафардан мурод бегона шаҳарда хоҳлаганларича маишат қилишлик эди. Йигит отадан етим қолган бўлиб, онаси ҳаёт эди. Онасидан сафар учун рухсат сўради. Она сафардан нима мақсад эканлигини сўради.
-   Шунчаки, ҳаво алмаштириб, бошқа шаҳарни кўриб дам олиб келамиз, - жавоб берди ўғил. Она кўнмади. – Ҳамма ўртоқларимга уйидагилар рухсат берди, сиз ҳам рухсат бера қолинг. - Илтимос қила бошлади ўғил. Охири онаси шарт қўйди:
-   Бир шарт билан рухсат бераман. Борган жойингда гуноҳ иш қилмайман, деб ваъда берасан.
Йигит ночор рози бўлди. Онаси унга узоқ дуо қилиб сафарга кузатди. Йигит айтади:
“Ҳаммамиз меҳмонхонага  жойлашдик. Меҳмонхона ходимлари бизни яхши кутиб олишди. Ҳаммамиз алоҳидадан жой буюрдик. Бизга  чиройли қизларни кўрсатишди. Ҳар ким ўзига ёққан қиз билан хонасига кириб кетди. Мен ҳам битта қиз билан хонамга кирдим. Қизнинг қилиқларини кўриб тезроқ гуноҳ иш қилмоқчи бўлдим. Бироқ шу пайт онамга берган ваъдам ёдимга тушиб қолди. Қиз ҳам эркаланишини қўймас, мен эса бир томондан гуноҳ қилишга интилсам, иккинчи томондан онамга берган ваъдам гуноҳдан тўсар эди.
Ниҳоят бир сўзлигим ва онамни жуда ҳам қаттиқ ҳурмат қилишим устун келди. Гуноҳдагн воз кечдим. Қиз менинг ҳолатимдан ҳайрон бўлган эди, ўзимча унга ёлғон баҳона кўрсатишга мажбур бўлдим:
-   Узр, синглим. Сиз ҳали ёш қиз экансиз, келажангиз олдинда. Шунинг учун сизга ёмонликни раво кўргим келмади. Тўғрисини айтсам, мен СПИД касалига чалинганман. Қўйинг, ёш умрингиз ҳазон бўлмасин”.
Шу пайт қиз нима депти денг? Сира ҳам пинагини бузмасдан, бамайлихотир шундай депти:
-   Нима бўпти. Мен ҳам СПИДман, бу жойдаги қизлар ҳаммаси шу касалга чалинган..... 
Йигит шошилиб ўртоқларини огоҳлантиргани уларнинг хоналарига чиқди. Бироқ энди кеч бўлган эди.

   Исомиддин Сайфуллаев. Имом Муҳаммад жомеъ масжиди имом хатиби
   Қамариддин Шаробиддинов. Имом бу Юсуф жомеъ масжиди имом хатиби
   Асака

okahon.8800:
SUVGA AXLAT TASHLAMANG
Alloh taolo barcha narsalarni inson uchun yaratib, undan tejamkorlik bilan oqilana foydalanish yo’llarini ko’rsatdi. Ko’rsatmaga amal qilgan odam hidoyat yo’lidan adashmaydi, isrof qilgan esa horu  zorlikka uchraydi.
Olloh taolomnig bizga bergan eng buyuk nematlaridan biri  suv ne’matidir. Suv haqida qur’oni karimning bir necha oyatlarida zikr qilingan. Ushbu oyati karimalardan.
أَفَرَأَيْتُمُ الْمَاءَ الَّذِي تَشْرَبُونَ أَأَنْتُمْ أَنْزَلْتُمُوهُ مِنَ الْمُزْنِ أَمْ نَحْنُ الْمُنْزِلُونَ
Sizlar o'zlaringiz ichayotgan suvni (o'ylab) ko'rdingizmi? Uni bulutlardan sizlar yog'dirdingizmi yoki Biz yog'diruvchimizmi?  ( Voqea surasi 68-69).
Yana boshqa bir oyati karimada
وَنَزَّلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً مُبَارَكًا
Biz osmondan barokotlik suvni tushirdik- deyiladi.
Suv haqida bundan boshqa yana bir qancha oyatlar mavjud. Bu oyatlardan ma’lum bo’ladiki har bor qatra suvnibg yerga tushishida va uning ariqlarda oqishligida Alloh taoloning buyuk qudratini bilishligimiz mumkin. Alloh taolo bizlarga osmondan barokotlik qilib tushurgan suvdan, bizlar oqilona foydalanishligimiz va uni ifloslantirmasdan toza musaffo holida isrof qilmay ishlatmog’imiz kerak.
Shaxrimizda ariqlarda suvlar to’la oqayapti , lekin hech kim egilib, bir hovuch suvolib ichmaydi, qo’lini, yuzini ham yuvmaydi.  Chunki suv ifloslangan. Avvallari sovchilar qizlarni hovli supirishini kuzatishar ekan. Agar hovlini ariq tomonga supirsa, ayb hisoblab aynib ketishar ekan. Shuning uchun onalar qizlarini tarbiya qilganda, supirishni ariq labidan tepaga qarab boshlashni o’rgatishgan.  Yoshi ulug’ bobolarimiz va momolarimiz yoshlik chog’larida suvda non oqizib yeganliklarini quvonch bilan esga oladilar. Bugun anashu musaffo suvga ko’cha supirib, bakalashka yelim halta va shu kabi chiqindilarni tashlab suvni chiqindixona qilib qo’ysak, ertaga robbimiz xuzurida nima degan inson bo’lamiz?
Oldindan oqqan suvni qadri yo’q deyishgan xalqimiz. Aslida suvni naqadar qimmatlik ne’mat ekanligini ushbu hikoyadan bilib olsak bo’ladi.
Bir podishoxdan so’rashibdi:
-Siz saxroda adashib suvsiz qoldingiz, tashnalikdan sillangiz quridi, birov sizga bir qultum suv bersa, evaziga nima berardingiz?
- Podishohligimni yarmini berardim dedi.
Ichingizdan bir qultum suv chiqib ketishi ham kerak. Bo’lmasa u zaxarga aylanadi. Chiqib ketishi uchun nima berardingiz?
Mulkimni qolgan yarmini berardim, - javob berdi podishox.
“Demak butun podishoxligingizni narxi bir qultum suv ekan-da” , deb hulosa qilishgan ekan.  Rivoyatdan ma’lum bo’ladiki inson tashnalikga chidamoqligi og’ir. Hayot manbai bo’lgan suvni qadriga yetmog’imiz va uni ifloslanishligiga yo’l qo’ymasligimiz kerak.

 Muhammadiyhon Hojiyev

Navigation

[0] Message Index

[#] Next page

[*] Previous page