Devona uning samimiyligiga ishonib-ishonmay qaradi.
— Tuvri, — dedi ko‘zini olib qochib.
— Tilingizdan Ollohning nomi tushmaydi yo tushganmi hech?
— Yuv-yuv, — dedi battar hayratlanib devona.
— Ollohni o‘rtaga qo‘yib, kun ko‘rib yurgan odamsiz.
— Shu-shu, — deya oldi u.
— Endi menga rostizzi ayting. Ollohdan umidingiz bormi? — dedi Zokir boshdagi shapkasini bir chetga olib qo‘yib. — Mo‘minga o‘xshab gaplashaylik bir...
— Var, balam, var, — dedi devona o‘ng‘aysiz g‘imirsib.
— Namoz ham o‘qirsiz?
— O‘quvmiz, balam, o‘quvmiz. O‘qumay bo‘lami, — dedi u oq-qo‘ng‘ir qoshlari tagidan qarab qo‘yib, — avval so‘raladug‘anu shu-yu.
— Demak, musulmonsiz, musulmonlikka da’vo qilasiz?
— Alhamdulillah-chu.
— Ollohdan ham qo‘rqasiz, shundaymi?
Devona gap nimaga kelib taqalayotganini anglab qolib, qoqsuyak tizzalariga tikilib qoldi.
— Nega indamaysiz? Qo‘rqmaysizmi yo? — Zokir uning jon joyidan ushlagandek, ustolga ko‘kragini berdi. — Gapiring.
— Qo‘rqmaydurgan jan... varmu? G‘imirlagan jan quday deydu, — dedi u tamoman ruhi tushib.
Zokir qaddini ko‘tardi:
— Qimirlagan jon Olloh desa, nechuk siz bu ishlarga aralashib yuribsiz? Oxiratiz kuyib keta- di-ku.
Devona ro‘baro‘sidagi odamga angrayib tikildi, shu boya o‘zini bozordan tutib, surgab-netib kelgan, urib-surib yerto‘laga tiqqanlardan bitasimi? U qizarib-netib ketgan shilpiq ko‘zlarini yumib-ochdi. Yo‘q, o‘sha edi, o‘shalardan bittasi edi. Qayish kamari ham ustol ustida yotardi.
Qara-ya, qayish kamarni ko‘rgan zahoti o‘ng yelkasi, boyagi to‘qa izlari achisha boshladi. Shumi, boshqasimi, ishqilib urganlari aniq. Urmasalar bunaqa achishmas edi. Tavba, o‘sha odam endi tamomi sipo tortib, Ollohni, oxiratni yodiga solyaptimi? Ammo jon joyidan ushladi. Kim Yaratganning g‘azabidan qo‘rqmas ekan?! Tongla mahsharda farishtalari uning amri-la peshona sochidan changallab, jahannamga sudrab ketishlaridan qo‘rqmay bo‘larkanmi? Hali o‘zi bilib-bilmay gunoh ishlarga aralashib qolibdimi? Ko‘zi qayoqda ekan?

— Xo‘sh, gunohizga iqrormisiz? — dedi tergovchi uning xayolidan kechib boraturgan narsalarni uqib olgandek. Nima balo, bularni shunaqa o‘qishlarga o‘qitadi ekanmi?
— Endi-i, nimu tuvri, shu tuvri, — dedi bo‘shashib, — ittimas qilishub edu.
— Ha-a, ana bu boshqa gap, — dedi tergovchi jonlanib. U kaftlarini ishqab o‘rnidan turib olgisi keldi-yu, yana o‘zini bosdi. Bayram qilishga hali erta edi. — Kim ekan o‘sha iltimoschilar? O‘shalardan keling, — dedi devonani cho‘chitib yuborishdan ancha ti-yilib. — Sizni xizmatiz nimadan iborat edi?
Davongir devona milisa zotidan bunday yumshoq muomalani kutmagan edi, javobga ikkilanib qoldi: hali siz-sizlab turib, hamma gapni sug‘urib olgach, qilig‘ini ko‘rsatmasa edi! Ishini sudga chiqarib yuborib? Ishonib bo‘ladimi bularga!
— Xo‘sh, nimani o‘ylanib qodingiz? Bizga o‘sha ish buyurganlar kerak. Sizga o‘xshab aldanganlar emas, — dedi yotig‘i bilan.
— Ildangan? — dedi devona hayron qolib.
— Ha-da. Sizni chohga yuborishayotganini bilmagansiz-ku, to‘g‘rimi?
— Nima, men bikar varibmanmu? — dedi devona.
— Tushunmadim.
Javobdan javobga boshi tushib, tergovchining betiga qaray olmayotgan devona ko‘z qirini tashlab qo‘y-di:
— Nesiga chuchunmaysuz?! Narsa va’da qilishtu, vardim. Menu o‘rnumda kim varmasdu!
Zokirning yuragi hapriqib, o‘sha narsani bilishga o‘pkasi tushayozdi. Ammo endi shu devonaning ko‘z o‘ngida tuban ketib bo‘lmasdi. O‘pkasini bosdi:
— Ma’lum gap. Avval bir narsa tikishadi, keyin odam yollashadi. Shunda Siz uchragansiz, to‘g‘rimi?
— Yuv, o‘zlaru ittimas qilishtu. Shu-shu jaydan balanu irgashtirup versanguz, dep.
— Shoshmang-shoshmang, aniqroq qilib ayting. — Zokir o‘rnidan turib, yaqin borib olganini bilmay qoldi-yu, devonani hurkitib yuborishdan cho‘chib, yana joyiga qaytdi.
Devona xitlanib bo‘lgan, lekin ochib qo‘ygan gapini aytmay iloji ham yo‘q edi:
— Vuzr, nafs hakalak atup ko‘nippan-qo‘yippan.
— Ot bilan tuya emasdir, axir? — dedi Zokir unga bo‘lishib.
— Qayda?
— Xo‘sh?!
— Bir havuch kelar-da.
— Nima? Tillami? — dedi Zokir quloqlariga ishonmay.
— He, yuv, marvarid edu. Shadasi vilan.

— Qiziq, — dedi tergovchi esi og‘a boshlab, kallasidan esa devona ham anoyi emaskan-ku, degan xayol kechmoqda edi.— Xo‘sh, va’daning ustidan chiqishdimi?
— Chiqishtu, — dedi devona endi devorga xotirjam suyanib.
— Demak, Siz bolani avrab olib kelib bergansiz, ular...
— Avrap imas, irgashtirup, — deb to‘g‘riladi u.
— Yaxshi, qaergacha ergashtirib keldingiz?
— Shu, Juvaning vazarugacha.
— Kelishuv shunday edimi?
— Shunday edu.
— Keyin-chi, nima bo‘ldi?
— Nimu vo‘lardu, bittasi manavu hamyanumga bir nimu tashlap kettu. Ushlap ko‘rsam bir kaft vo‘lup shig‘irloptu.
— Bola-chi?
— Qaytub qaraganumda sepkiltay yuv edu.
— Sepkiltoymu. Yodgortoymu? — dedi Zokirning yuragi gurs-gurs ura ketib.
Devona yelka qisib qaradi:
— Siz o‘zi kimni izlayursiz? Men sepkilli balanu bilayurman.
— Qo‘rqmang, — dedi o‘rnidan turib yuringancha Zokir, — biz ham o‘shani surishtirmoqdamiz. Faqat, yaxshi eslab ayting-chi, otini nima deb atab edilar?
— Nimu dep? Ayttingiz-ku, o‘zingiz... — dedi devona g‘ashi kelib.
Zokir negadir iltifotsiz qo‘l silkidi:
— Hay, mayli, o‘shanday ham bo‘laqolsin. Le- kin bolani olib ketganlarni aytarsiz? Ko‘ribsiz-ku, axir?
— Qanday? — Boyagidek yelka qisib, xum boshini ichiga tortdi devona. — Aytup turuppan-ku, qaytup qaraganumda u yuv edu.
Zokir to‘xtab, uni taniy olmay tikildi:
— Boshqasi-chi? Cho‘ntakkinangizga narsa tashlab ketgani-chi? Uniyam tanimassiz? — dedi kesatib.

— Tanumayman. Mendanam naynov, tarasha bir adam edu. O‘lay agar qaytup ko‘rgan vo‘lsam.
Zokirning ensasi qotib, bir narsa duv toshgan kabi gardani qichishdi. O‘zi asabiylashib:
— Marvarid yoqibdi-yu, o‘zi esizdan chiqibdi-da?— dedi. — Va’dalashgan odam-chi? Uniyam yo‘qoldiga chiqararsiz?
— O‘luppan-da, — dedi devona azza-bazza hafa bo‘lib.
— O‘shandan keling, bo‘lmasa, — deb Zokir qistalang qila boshlab edi, devona boyagidek to‘rsayib oldi:
— Anoyuni topubsiz ja.
— Ha, nima bo‘ldi? To‘ningizni teskari kiyayapsiz?
— Javobu-chi? Shariat-chi?..
— Shariatni nima daxli bor bunga? — hayron qoldi tergovchi.
— Bizga kelganda nimu dahli varmu?
— Tushunmadim.
— Nimusini chuchunmaysuz? Pusulmonmusiz, axir?— Devona irshaydi.
— Alhamdulilloh, — dedi tergovchi o‘ng‘aysizlanib, ham muddaosiga tushunib-tushunmay. — Nima edi?
Devona o‘zinikidan qolmasdi:
— Qudaydanam qo‘rquvsiz, bizga o‘xshap?..
— Albatta. Kim qo‘rqmaskan? — dedi tilidan tutila-tutila.
Devona ikkala tizzasiga shappalab irshaydi:
— Unda biz quludan nimunu talap etuvsiz? Sotup qiyamatga qoluvnimu?
Zokirning boshidan olov chiqib ketdi. Peshonasini mayda ter bosdi. Devona uni yomon tushirgan edi.
— Aytolmasayiz... aytmang, men qistamadum, — dedi g‘udranib. Davangir devona balo ekan, uni o‘zining usuli bilan shariat arqog‘iga tortayotgan edi.
— Sizam biz quluni kechurup qo‘yuvsiz. Sotolmaymuz va’dasida turgan birodarimuzni. — Davangir devona xumdek boshini sarak-sarak qilib, xohlasangiz shu, degandek yelka uchirdi. — O‘rtada so‘z var, shirinkama var. Qudaynu nominu tilga olganmuz.

Zokirning tiliga kalima kelmay qolgan edi, ortiga qaytayotib:
— Halolidan bo‘lsin, nima deymiz, — dedi bo‘shashib, so‘ng joyiga o‘tirib, qo‘shib qo‘ydi. — Bizga qi-yin qipsiz-da.
Devona lab burdi:
— Nimu qiyun?
— Bolaning izini topganimizda... o‘rtada qasam bor deb... ishni buzib o‘tiribsiz-ku.
Devona nogoh sakrab turdi va o‘zidan bir nimani daf etayotganday qo‘llarini silkiy ketdi:
— Yuv-yuv, ovora bo‘luvsiz, qistamangam, so‘ramangam qaytup. O‘sha gap-gap.
— Yaxshi, — dedi tergovchi xotirjam etishga urinib, — o‘sha gap bo‘lsa, o‘sha gap. Kelishdik-ku, axir. Faqat...
Devona taxta-eshakka qaytib cho‘kayotib, engashgan ko‘yi termuldi:
— Nimu paqat?
— O‘tiring, o‘tiring, shunchaki bir gap, — dedi tergovchi bir shumlikni o‘ylamayotganini bildirmoqchi bo‘lib. — Bilgim keldi-da.
Devona omonat cho‘qdi, lekin xavotiri tarqamagan edi, so‘radi:
— Nenu, deysuz?
— Shu... marvaridni-da. Siz nima qilasiz deyman-da. Uy-joyingiz, bola-chaqangiz bo‘lmasa, — dedi Zokir uzoqdan aylantirib.
Devona yer ostidan qarab, ishshaydi:
— Bizam shunday o‘tmasmiz, balam.
— Yo ko‘z ostiga olib qo‘yganiz... bormi? — dedi u hazilga yo‘yib.
— Bo‘lsa-chu...
Zokir qarab turib hayron qoldi. Davangirday odam... uylantiradirgan o‘spirindek qizarib borardi.
— Demak, bironta bevani... topib qo‘yibsiz. O‘shanga atadingizmi?
Devona chetga qarab irshaydi. So‘ng o‘girilib:
— Atash nesu, asrab deng, — dedi.
— Tushunmadim, asrab nima qilasiz?
— Nikoh kunu-chi? Mahruga nimu verumiz?
— E, ha-a, — deb yubordi tergovchi. — Niyatiz zo‘r-ku.

— He-he, — dedi devona uni mazax etib. — Nimu deb o‘ylovdiz biznu.
Zokirning tegajog‘ligi tutdi:
— To‘yga aytasizmi? Kuyov oshidan bexabar qolmaylik.
Devona yelka uchirdi:
— Melisa udayiga varsa vo‘luvmu?
— Formada bormaymiz-da, aka.
— Odam qatori vo‘lsa, aytmay nimu — aytamuz, aytamuz.
— Rahmat-e, iltifotingiz uchun. Faqat, — deb ensini qashladi u.
— Yana paqatiga bala varmu? — qutuldim deganda devona yana sapchib tushdi.
Zokirning qitmirligi tutib kelmoqda edi, atay yelka qisib, hayron qotdi-da:
— Ha, marvaridiz deloga tushib bo‘ldi-ku uni qanday qilamiz? — dedi.
Devona garangsidi:
— Qanday tushadu, u mening qo‘ynumda-ku, — deb azza-bazza shinelini ochib, belini paypasladi.
— Turibdi ekanmi? — dedi tergovchi sir bermay.
— Turganda-chu. O‘g‘ri ballar o‘n kun izlaganda kesolmaydu.
— Kesolmagani yaxshi. Lekin... delo ochsak, o‘z qo‘liz bilan garovga tashlab ketasiz-da.
— Qanday? Men-a? — Devona aqli butun ekan, sog‘ odamdek, ko‘ksiga nuqib so‘ramoqda edi. — Avara vo‘luvsiz.
U ham bo‘sh kelmadi:
— Unda... egasini aytasiz-da. Yo marvaridni deng, yo egasini.
Devona boyagidek tizzasiga shappaladi:
— Hich-da. Marvaridnu urub-urub, tartub oluvsiz, maylu. Igasiga avara vo‘luvsiz. Uni aytadugan jinni yuv. Vassalam...
Zokir, e, balli, deyishini ham, hoy, Badir, opchiq buni, deb baqirishini ham bilmasdi.

10. O‘SHA BIRAVNING MAHFUZASI —TANGRITOG‘LIK KELIN

Achchi qirlariga bosh qo‘ygan kun ham axiyri Kattabog‘ ila vidolashib, botib ketdi. Ufqlar o‘sma tortib, shom tusha boshladi. Faqat qip-yalang‘och bog‘lardagi yolg‘iz shaftolilargina shom ivir-jiviriga ham bo‘y bermay yashnab turardilar. Xuddi kun bo‘yi emgan nurlari chamanday nafarmon gullariga ko‘chgandek, qayta akslanib yotgandek. Bu ham kam. Mening nazarimda boshiga shaftoli gulli uzu-un simro‘mol tashlagan kelinchaklar har yoqdan — goh u, goh bu tashlandiq (kimsasiz) bog‘lardan biz qaynijonlarini sog‘inib chiqib kelayotgandek, chiqib kelaturib kelinsalomga hozirlanib to‘xtagandek, qay birlari egilib ham ulgurgandek.. tuyulaveradi. Shunaqa ajib pallada, ajib hislarga to‘lib bormoqdaman. Bugina emas: chor tarafimni to‘ldirgan «temir yalmog‘iz»larni ham unutganimcha yo‘q. Ular joy-joylarida tosh qotganlar. Go‘yo qiyomat-qoim oldidan paydo bo‘lguvchi Dubbatul-arz1lar misoli bir xunuk qorayib ko‘rinadilar.
Ollohga shukr. Shunisiga-da, shukr. Ulgurmasam nima qilardim? Uyimizni ostin-ustun qilib, surib tashlasalar qayga borardim? Bu bitiklarni qay tuproq ostidan izlar edim? Chindan-da Olloh asrabdi! Bu «temir yalmog‘izlar»ni to‘xtatib, diyorimizning umrini bir kungina surib-uzaytirib qo‘yibdi! Go‘yo biz yetib kelib, omonatni topib ketguncha bu sur-surlarni, Kattabog‘ ustiga tushgan qiyomatni to‘xtatib turgandek... Ertaga ertalabdan esa kun mag‘ribdan qaytib chiqib, bu Dubbatul-arzlarga jon bitadigandek va bu diyorning bog‘u soylari, tepayu qirlari ostin-ustin qila ketilib... Ollohning «biz istasak, o‘rningizga tamomila bo‘lak qavmni keltirib qo‘yurmiz» oyati karimasi ro‘yobga chiqajakdek...
Hozircha... yelkamda Yodgormurod (u qo‘lchasi ila peshonamdan mahkam quchib olgan), allaqancha tepayu chimzorlari surib, buloqlari ko‘mib yuborilgan Izzadan o‘tib, «temir yalmog‘iz»lar hali yetib ulgurmagan o‘sha qadim Olmazor yoqalab, Qang‘liga chiqib bormoqdamiz. Bu yoqda dumi Izzaga qadar cho‘zilib-tushib borgan ajdartepalar — Foziltepayu uning katta-kichik dum-tepachalari ko‘rinadi. Ular hali omon, tig‘ tegmagan, shom qorong‘usida yanayam mahobatli, afsonaviy ko‘rinmoqdalar.

Qo‘ynimda esa, u omonat bitiklar, ari inida qancha quruqshab yotgan qog‘ozlar — kennoyimning mahfuz xatlari mayin-mayin shildirab (xazonga o‘xshaydi go‘yo) xayolimni o‘g‘irlaydi. Beixtiyor oyimlar bilan yetaklashib, Eski Jo‘vaga — xolamgilarning shahar hovlilariga tushib borganimiz, u yerda birinchi daf’a shu xat egasi — Tangritog‘ tomonlardan kelgan kelinchakni ko‘rganim yodimga tushaveradi. Yelkamda Yodgormurod-u, men o‘sha safarimizni eslab bormoqdaman.

O‘shanda dalayu bog‘larni zag‘chalar bosib, izg‘irinli kunlar boshlangan, ko‘chadigan ko‘chib, qoladigan qolib bo‘lgan kezlar edi. Men shundan shu yoqqa — ovloqdan ovloq Kattabog‘imizdan shaharning Darxon degan mavzesiga qatnab o‘qirdim. Birinchi darsga yetib borish uchun saharlab, hali so‘fi azon aytmay turib yo‘lga tushar, bozorchilardan ham avval Cho‘lponota guzariga chiqib, eng oldingi avtobusda Beshog‘ochga yetib olar, undan tramvayga osilib, Darxonga ketar edim.
Shunaqqib o‘qib yurgan kezlarim, bir dam olish kuni oyim:
— Otlan, Maqsudxo‘ja, shaharga — xolanglarnikiga tushib chiqamiz, — deb qoldilar.
Shahar desa, jonim kiradi. Kichkinaligimda oyim bir marta Qoratoshga optushganlar. Shu-shu shahar desalar uchib-qo‘nib turaman. Oyim bekorga optushmaydilar. O‘shanda Qoratoshdagi qarindoshlarnikiga olib borgan, Hojiakbar aka deganlarnikida yangi yil kutib o‘tirib, undan G‘ozixon amakinikiga chiqqan, ke-yin pastki Qoratoshdagi Huri ammanikiga tushgan edik.
O‘shanda oyim: «Biz kim ekanmiz?! Hammamiz bir urug‘miz: Ulug‘xo‘jaboy avlodlari... Zamon mana bunaqa bo‘lib, uzoqlashib ketdik-da. Bo‘lmasa, bu ham o‘z uyimiz: Ulug‘ bobongdan qolgan uylar...», degan edilar. (Qarang-a, oyim ota-buvalarimiz o‘tgan yerni ko‘rsatib qo‘ymoqchi ekanlar-ku! Men anqov qaerga kelib qoldik, deb yuribman.)
Bu gal-chi, bu gal? Nimani ilindilar ekan?..
Yo‘lga chiqqanimizda rosa tuman edi. Go‘yo olamning yetti qavatini tuman qoplab, tomlaru daraxtlarning uchlariga qadar ko‘rinmay ketgan, uch qadam narini ilg‘ab bo‘lmasdi. Buncha tuman qayoqdan qayoqqa ko‘chib boryapti, qaerga ketib yo‘qoladi, anglab bo‘lmas, odamni vahm bosar edi. Yo‘lovchilar ham daf’atan tuman ichidan chiqib qolishsa, birdan cho‘chib tushar edik.

Yo‘q, Tepamasjiddan o‘tmasimizdan shuncha tuman birdan ko‘tarilib tarqadi-ketdi, qayoqqa singib, qayoqqa yo‘qoldi, bilmayin ham qoldik. So‘ng kun bir kulganday bo‘ldiyu yana tund bulutlar ostiga kirib yo‘qoldi. Shaharga borgunimizcha ham biron marta mo‘ralab qo‘ymadi. Bu ham kamday izg‘irin turib, kun botganiyam, qosh qorayganiyam bilinmay qoldi.
Eski shaharda nima ko‘p — uzundan-uzun jin ko‘chalaru boshi berk — tuvak ko‘chalar ko‘p ekan. Biz shunday ko‘chalardan biriga burilib ham edik, ichkaridan xayr-xo‘shlashib chiqayotgan yasan-tusanli ikki ayolga duch keldik. (Ular mehmondan ham burun «sovchi xo-tin»larga ko‘proq o‘xshab ketishardi.) Harqalay, ulardan biri — suvsar yoqali palto kiygani tamannolanib kela turib, oyimning paranjilariga ijirg‘angannamo qarab edi... jonim xalqumimga tiqilib keldi. Ammo shu payt haligi kuzatib chiqqanlar orasidan birov:
— Voy, Salomxon, o‘zingmisan? — deya bizni tanib, quchoq ochib kela boshladi-yu men yumshadim. — Voy, qayoqdan kun chiqdi desam, boyagi ko‘ringan sizlarning oftobingiz edimi?
Qarasam, Oyposhsha xolam, o‘sha mayin-muloyim, jilmaysalaroq yuzlari oftobday yorishib ketadigan xolam...
Oyim ham qo‘llarini azot ko‘tarib, boshlaridan paranjilarini oldilaru bilaklariga sola, tezlab borib, quchoqlasha ketdilar. Ular bir-birlarining kuraklarini silab-siypashib, bag‘irlariga singib ketgudek bo‘lishib, hali u — hali bu yelkalariga bosh qo‘yib, bo‘ylarini iskashib «omon-eson»lashisharkan, ko‘rsatganiga shukronalar aytishar edi.
— Voy, Salomxon-ey, nechuk? Uylaringni tashlabam kelavurdingmi, a? Voy, qara, kelganing qanday yarashib turipti.
— Bu yog‘i uzun qish kechalari, bir gaplashib yotib ketay dedim, opa, sog‘indim sizlarni... — dedilar oyim.
Xolam meni suyib, bag‘rilariga tortgancha, shirin alqay ketdilar:
— Voy, mani kichkina Mahmudxo‘jam! Bizlarni yo‘qlab keladigan bo‘p qoptiyu... Ilo-oy, yetimlarni o‘zing qo‘llagin!

So‘rashib-istashib, chor tarafi tuproq tomli uylar bilan o‘ralgan hovliga kirib bordik. Hovli uzun ketgan, bu boshida bir tup tutu narigi boshida bir tup nok qorayib ko‘rinar edi. Chor tarafda bir-biriga tutashib ketgan uylar, derazasini sanabam adashib ketish mumkin edi. Ayniqsa, ayvonning qizg‘ish ustunu to‘sinlari, toqilari vaqt o‘tishi bilan qoramtir tusga kirib ketgan edilar. Tepadagi tokchali uyga kirishimiz-la kovshandozning yonidanoq tancha ochilgan, tepada dor ko‘rinar, dorda shoda-shoda behiyu noklar osig‘liq edi. Kelganimizni eshitib, qaysi bir hujradan pochcha chiqib keldilar.
— Ey Salomxon, qaysi shamolar uchirdi? Zab kebsizlar-da, zab kebsizlar. Mahmudxo‘janing chirog‘ini xo‘p obkebsiz-da, xo‘b obkebsiz, — deb yelkamga qoqib, suyib ko‘rishdilar. Nusrat pochcha hiyla qarib, hassaga o‘tib qoptilar. Lekin shirinsuxanliklari — o‘sha-o‘sha, halimliklari, yuzlaridan nur yog‘ilishi o‘sha-o‘sha. U kishi jigarrang tusdagi silliq asolarini kovshandoz chetiga qo‘yib, o‘zlari tanchaning to‘riga o‘tdilar.
— Qani, Salomxon, siz bu yoqqa chiqing. Maqsudxo‘jam mening yonimga keladi, — dedilar u kishi.
Biz mehmonga solinib, hali yig‘ishtirilmagan ko‘rpachalarga o‘tirib ulgurmasimizdan eshik ochilib, qo‘lida oq dasturxon ko‘tarib, yo asta’firulloh (biz allavaqtdan beri yo‘qotib qo‘ygan!) Marg‘uba kennoyim kirib kela boshladi. Men turib ketay depman. Ammo u menga e’tibor ham qilmay, oyimlar bilan ko‘rishgani yelka tutib bora boshladi. Oyim ham dabdurustdan shoshib qoldilar:
— Iya, Marg‘ubaxon?!. Voy, opog‘oyiz o‘rgilsin. Esonmisiz-omonmisiz? — Oyim o‘tirgan yerlaridan ko‘tarilishga unnalib, qo‘llarini cho‘zdilar. — Hali Siz.. shu yoqlardamidiz?..
Kennoyim g‘alati xijolat ichida... duv qizardi-yu, yerga boqib, bosh egdi.
Xolam yuzlari yorishib, ko‘zlari qisilib, kulindilar:
— Hoy, Salomxon, manam edim saningdek, sanam bo‘lding maningdek: qaribmiz-qaribmiz...
— Yo‘g‘-e, opa, nega unday deysiz? — dedilar oyim alanglab.
— Ha, tanimading-ku, keliningni, — dedilar xolam o‘sha-o‘sha kulib.
— Nega tanimay? Marg‘ubaxon kim ekan — o‘sha o‘zimizning oy desa oy, kun desa kun degudek kelinimiz-da! — dedilar oyim dasturxon yoza boshlagan kennoyimga qarab.