Demak, razo’ tufayli sut emizgan ayol, eri, farzandlari, er-xotinning ota-onalari, aka-ukalari, opa-singillari sut emgan bolaga mahram hisoblanadilar.

Mazkur yoshdagi bolani ikki yo‘lining biridan ayol suti bilan huqna (klizma) qilish yo erkak kishining sutini yosh bolaga ichirish yoki ayol sutini ovqatga qo‘shib berish razo’ hukmini sobit qilmaydi.

Agar ayol sutini taomdan boshqa narsalarga, masalan, suvga, sutga yoki doriga aralashtirib ichirilsa, bu holda qaysi birining ko‘pligi e’tibor qilinadi: ayol sutining miqdori ko‘p bo‘lsa, razo’ sobit bo‘ladi, oz bo‘lsa, sobit bo‘lmaydi.

Burundan tomizilgan sut ham razo’ hukmini sobit qiladi, chunki sut burun orqali oshqozonga borib, oziq bo‘ladi.

Erga tegmagan qizning suti, quloq yoki ko‘zga tomizilgan sut va o‘lgan ayolning suti ham razo’ni sobit qiladi.

Ikki yarim yoshdan o‘tgan bolalarda va undan yuqori necha yoshda bo‘lmasin, har qanday ayolning sutini qay holda ichsa ham razo’ sobit bo‘lmaydi. Bilmoq lozimki, ayolga boshqa bolani emizish zarurati tug‘ilsa, albatta, erining roziligini olishi shart. Vallohu a’lamu bissavob.

ERNING HAQLARI

Ayol o‘z umr yo‘ldoshi bilan yaxshi muomalada bo‘lib, uni ehtirom qilsin, yaxshi so‘zlaru xush odobi va raftori bilan uning qalbini qo‘lga olsin. Hadisi sharifda: "œAyollarning jihodi o‘z eri bilan yaxshi muomalada muosharat (tirikchilik) qilishidir", deyilgan.

Ayol kishi Alloh taolodan savob umidida erining g‘ayrat (rashk) va g‘azabiga sabr qilsin. Shu bilan birga besh vaqt namozini o‘qisin, ramazoni sharifda ro‘za tutsin, nomusini saqlasin va eriga itoatli, farmanbardor bo‘lsin, hatto eri tog‘dan menga bir tosh olib kelib ber desa, yuz o‘girmasin. Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallam aytadilar: "œHar qachonki ayol besh vaqt namozini o‘qisa, ramazon ro‘zasini tutsa, o‘z nomusini saqlasa va o‘z eriga itoat etsa, Parvardigorning jannatiga doxil bo‘ladi".

TANBEH: er: "œAyolim menga itoatkor bo‘lishi kerak", deb haddan oshib, unga jabr-zulm qilmasin, shariat ko‘rsatmalaridan chetga chiqmasin.

Erning ruxsatisiz uydan chiqmasin va o‘z eridan boshqalar uchun ziynatlanmasin, muattar (xushbo‘y) qilmasin va uning to‘shagidan ajramasin, balki u bilan birga to‘shakda yotsin. Erining oldiga u xohlamaydigan, u yomon ko‘rgan kishilarni kirgizmasin. Ayol o‘z eriga noshukrlik qilmasin, ko‘p ayollarning odaticha: "œMen sizdan hech yaxshilik ko‘rmadim", demasin. Kiyimlarini o‘z erining uyidan boshqa joyga qo‘ymasin.

Agar eri uni o‘pish yo mujomaat qilish va shunga o‘xshash xos muomalotlarga chorlasa, itoat etsin. Agar bemorlik yo hayz tufayli itoat etolmasa, u holda yaxshilik bilan tushuntirib, uzr aytsin. Shuningdek, taom hozirlash, chiroq yoqish, tahorat va boshqa paytlarda suv va sochiq tayyorlash kabi ishlar ayolning zimmasidadir.

Agar ayolning moli bo‘lsa, eriga minnat qilmasin. Ro‘zg‘orning qiyinchiligi, kamxarjligi, muhtojligi tufayli taloq so‘ramasin. Eriga g‘azablanib, achchiqlanib boqmasin, zarda qilmasin. Tili bilan ham erining diliga ozor yetkazmasin.

Ro‘zg‘ordagi nafaqa va kamchiliklarni tushkinlik va tundlik bilan aytib ranjitmay, imkon qadar xotirjam bir kayfiyatda va taklif ohangida, masalan, shuni olish kerakmikan, shunday qilsakmi, buni olsakmikan, qabilida aytishi, tushuntirishi lozim. Erining toqati, imkoniyati yetmaydigan narsalarni talab qilmasin.

Iloji boricha eriga do‘stlik va muhabbat izhor qilsin. Eri ishdan yoki biror yerdan kelsa, uning istiqboliga chiqib, shirinsuxanlik, tabassum va ochiq yuzlik bilan kutib olsin. Shuningdek, eri uchun ziynatlanib, chiroyli, yarashimli kiyimlarini kiyib, ko‘z va kipriklariga surma, qo‘l va oyoqlariga xinolar qo‘ysin hamda eriga yoqqan liboslarini kiyishga diqqat qilsin. Ko‘chadagi hammomga eri ijozat bersa ham aslo chiqmasin.

Rivoyat qilinishicha, sahobai kiromlardan Talha roziyallohu anhu uzoq safarga chiqqan edilar. U kishi qaytib kelguncha bir o‘g‘illari vafot etdi. Safardan qaytganlarida ayollari ziynatlanib, xursandchilik bilan kutib oldi. Kechki dasturxon atrofida o‘sha o‘g‘illari ko‘rinmagani uchun, uni so‘raydilar. Xotinlari hech narsa sezdirmay: "œBir joyga ketgandi, hozir kelib qoladi", deb javob qaytardi. Xufton namozidan so‘ng yotoq joylarini to‘shab, tunni birga o‘tkazadilar.

Ertasiga hazrat yana o‘sha o‘g‘illarini so‘raganlarida, ayollari: "œUni bizga Alloh taolo omonat bergan edi, yana o‘zi qaytarib oldi. Bizga sabr-toqatdan boshqa chora yo‘q", deb muloyimlik bilan tushuntiradilar. Sabrli va soliha ayol shunday bo‘lishi lozim.

Ahli haqiqat oldida soliha ayollarning sifatlari quyidagicha: husni jamoli — Alloh taolodan qo‘rqish, boyligi - qanoat, zebu ziynati — poklik, ibodati (Alloh taoloning farzlaridan keyin) — eriga yaxshi xizmat qilish, himmat va irodasi esa o‘limga tayyor turishdir.

Xotin kishi nikohdan to umrining oxirigacha erining uyini o‘ziga lozim tutsin. Erining pul va molini behuda sarf etmasin, boshqa ayolidan ko‘rgan farzandlariga ham jabru jafo qilmasin. Xudodan qo‘rqsin. Chunki Alloh zolimlarni sevmas, mazlumlarning ohini bee’tibor qo‘ymas.

Ota-onasi va yaqin qarindoshlarining ziyoratiga erning roziligi bilan borishi vojibdir.

Er-xotin bir-birlari bilan doimo yaxshi va samimiy munosabatda bo‘lishlari lozim. Chunki ayol bu dunyoda eri bilan yaxshi muomalada bo‘lib, roziligini topsa, jannatda ham o‘sha eri bilan birga bo‘ladi. Bir kishi muftiydan: "œJannatdagi ayollarimiz kimlar bo‘ladi", deb so‘rabdi. Muftiy: "œDunyodagi ayolingiz bilan jannatda ham birga yashaysiz", debdi. Uning tepa sochi tikka bo‘lib: "œUnday bo‘lsa, ayolim bilan tezroq ajrashay. Bu dunyoda azob bergani yetmaganday, oxiratda ham azob chekamanmi", debdi...

Ummu Habiba onamiz: "œAgar ayol bu dunyoda ikki er qilgan bo‘lsa, oxiratda qaysi biri bilan birga bo‘ladi?" deb so‘raganlarida, Rasululloh sallallohu alayhi vasallam: "œU holda ayolga tanlash imkoniyati beriladi va ayol o‘ziga bu dunyoda yaxshi muomala qilgan erini ixtiyor etadi", dedilar.

Chiroyli va sohibjamol ayolning eri badfe’l va badsurat bo‘lsa, sabr qilsin. Eri ham Alloh taolo unga shunday ayol nasib qilganiga shukr aytib, ayolini qadrlasin. Zero, sabr qiluvchi va shukr qiluvchilarning ikkisi ham jannatda bo‘ladi, inshaalloh.

XOTINNING HAQLARI

Insof bilan aytganda, hech bir jamiyat, hech bir tuzum ayollarga Islom diniday ehtirom ko‘rsatmagan, uning haqqini aniq va mukammal qilib belgilab qo‘ymagan. Fikrimizni ushbu mashhur muborak hadis ham tasdiqlaydi: "œJannat onalar oyog‘i ostidadir". O‘z navbatida, oilada ham ayollarning muayyan haq-huquqlari belgilab qo‘yilgan.

Er zimmasidagi xotinning haqlaridan ba’zisi quyidagilardan iborat: o‘zi yeydigan taomlardan ayoliga ham yedirish va o‘zi kiyadigan kiyimlardan unga ham, o‘ziga mos kiyimlar kiydirish. Alloh taolo uning rizqu molini ziyoda qilgan bo‘lsa, u ham ayolining nafaqasini ziyoda va farovon qilsin.

Erkak xotiniga yaxshilik va husni xulq bilan pandu nasihat bersin, unga muloyimlik bilan muomalada bo‘lsin. Chunki momomiz Havvo roziyallohu anho jannatda bobomiz Odam alayhissalomning qaburg‘alaridan yaratilganlar. Ma’lumki, qoburg‘a qiyshiq va qattiq suyak bo‘lib, agar uni zo‘rlab to‘g‘rilayman desangiz, u sinadi, shu holatga qo‘yib qo‘ysangiz, qiyshiqligicha turaveradi. Va agar issiq suvga solib qo‘ysangiz, to‘g‘rilanishi oson bo‘ladi. Shuning uchun ayollarga doim muloyim muomalada bo‘lmoq lozim. Ulug‘larning ko‘plari xotinlarining nomaqbul ranju amallariga sabru toqat qilar ekanlar.

Ulamolar aytibdilar: xotinning jabru sitamiga sabr qilish bir qancha nomaqbul ishlarning oldini oladi. Masalan, ayolning ranjiga sabr qilish bolaga nojo‘ya shapaloq tushmasligi, qozon-tovoq sinmasligi, sigir-buzoq kaltaklanmasligi, kiyimlar yirtilmasligiga hamda mehmonning qaytib ketmasligiga sabab bo‘ladi.

Hazrati Rasul alayhissalom buyuradilar: "œQachonki birovlaringizning mingan ulovi sarkashlik qilsa (ya’ni itoat qilmasa) yoki zavjasining yo biror ahli baytining xulqi yomon bo‘lib qolsa, bas, uning ikki qulog‘iga azon aytsin". Shuning uchun er xotinining yaxshi xulqli va pokizaligini ulug‘ ne’matlardan bilmog‘i lozim. Zero, ushbu ne’matga har qancha shukr qilsa ham oz.

Erkak ko‘p ishlarda ayolga itoat etmasin, pushaymonlik keltiradi. Va ayolning xiyonat, aldov va makridin hazar qilsin. Bobomiz Odam alayhissalomning jannatdan chiqishlariga momomiz Havvo raziyallohu anhoning da’vatlari sabab bo‘lgan edi.

Erkak kishi xotinining ba’zi yomonlik va gunohlaridan, agar u gunoh fahsh bo‘lmasa, ko‘z yumsin, uning pardasini el orasida yirtmasin. Tirikchiligini Alloh taolo rozi bo‘lgan ishlar bilan o‘tkazsin.

Er o‘z ayoliga ro‘zg‘or ishlarida; suv tashish, o‘tin olib kelish va ayollarga qiyin bo‘lgan ishlarda yordam berishi kerak. Ayniqsa, uyga mehmon kelganda uning oldiga dasturxonni o‘zi yozsin, ayrim joylarda odatga aylanib qolgan kabi, mehmon oldiga o‘tirib olib, xotiniga buyurmasin.

Hadisi sharifda: "œRo‘zg‘or ishlarida ayoliga yordam beradigan erkakka Alloh taolo payg‘ambarlardan hazrati Ayyub alayhissalomga, hazrati Dovud alayhissalomga, hazrati Ya’qub alayhissalomga va hazrati Iyso alayhissalomga bergan savoblaridek savob beradi", degan xushxabar aytilgan.