Yolg‘iz qiz

Zaynab onalari - Fotimaning otalari Rasululloh (s.a.v.) vafotlaridan keyin qattiq kuyunib yig‘laganlarini ko‘rdilar. Olti oydan keyin Fotima ham vafot etdilar. Zaynab onalarining vafotlaridan ko‘p mahzun bo‘lib, otalari Aliga suyanib qoldilar. Zaynab onalarining qabrlariga otalari bilan birga bordilar. Hazrati Ali yig‘lab shunday duo qildilar: «Assalomu alayka, yo Rasululloh. Yoningizga qizingizni ham olib keldim. Siz bilan uchrashadigan kun yaqin! Yo Rasululloh, bu musibatlarga sabrim qolmadi... Inna lillahi va inna ilayhi roji’un».

Zaynab (r.a.) onalari Fotima (r.a.)ning to‘shakda akalariga qilayotgan vasiyatlarini eshitgandilar...

Zaynab akalari Hasan va Husaynning g‘amxo‘rliklari soyasi ostida balog‘at yoshiga yetdilar. Qurayshlik otalariga amakining o‘g‘li bo‘lishi Qurayshlik Abdulloh ibn Ja’farga turmushga chiqdilar...

Abdulloh ibn Ja’far hazrat Alining eng yaqinlaridan edi. Hech qachon talablarini qaytarmasdi.

Fitna

Zaynab islomiy davlat soyasida yashadilar. Abu Bakr, Umar, Usmon va otalari Ali (r. anhum) xalifalik qilgan davrlarni ko‘rdilar. Musulmonlar orasida fitna boshlanganining ham shohidi bo‘ldilar. Jamal kuni otalari Ali, Zubayr, Talhaga (r. anhum) fitna bo‘lganini ko‘rdilar. Siffin kuni otalari va Muoviyaga fitna bo‘lganini ko‘rdilar. Hazrat Ali (r.a.) Siffin fitnasidan qutilib Qurbon hayitiga yetib keldilar. Xavorijlar fitnasiga yo‘liqdilar. Fitnalar mavjida Zaynab ham bor edilar. 40 hijriy 19-ramazonning juma kechasi edi. Hazrat Ali Kufaning katta masjidiga bomdod namozini o‘qish uchun chiqdilar. Masjid yo‘lida hazrat Aliga Ibn Muljam hujum qildi. U qilichi bilan burnilari ustiga urdi. Hazrat Ali uyda ikki kun yotdilar, ramazonning 21-kuni vafot etdilar.

Karbalo kunlari

Zaynab (r.a.) akalari Husayn (r.a.) bilan Kufaga ketdilar. U yerda Karbalo kunlarining shohidi bo‘lib, og‘ir, alamli kunlarni boshlaridan kechirdilar. Hijratning 61 yili muharram oyida Ashuro kuni akalari Husayn (r.a.), Ubaydulloh ibn Ziyod bilan Kufaga bordilar. Kechasi akalari dedi: «Ey Zaynab, men Rasulullohni tushimda ko‘rdim. «Sen biz tomonga kel!» dedilar». Zaynab bu so‘zlarni eshitib iztiroblandilar, yig‘ladilar. Husayn (r.a.) dedilar: «Yig‘lama, Alloh senga rahm qilsin. Ko‘z yoshlaringni artgin». «Qanday yig‘lamay?! Onam Fotima, otam Ali, akam Hasan vafot etishgan bo‘lsa!» Husayn (r.a.) rahm-shafqat bilan singillariga qaradilar: «Ey singlim, shayton vasvasasiga uchmagin!»

Zaynab dedilar: «Ota-onam, nafsim sizga fido bo‘lsin, ey akajon!» Husayn aytdilar: «Ey singlim, Allohdan qo‘rq! Bilki, yer yuzida hamma o‘ladi. Osmon ahllari ham abadiy qolmaydilar. Har bir narsa halok bo‘ladi. Faqat yolg‘iz Alloh boqiy qoladi. U shunday Zotki, yerni qudrati bilan yaratdi. O’z qudrati bilan xaloyiqni yana tiriltiradi. U yagona Zotdir. Otam mendan yaxshi edilar, onam mendan yaxshi edilar, akam mendan yaxshi edilar. Men va ular Rasululloh bilan bir oila edik!»

Shu so‘zlardan bir soat keyin Husayn (r.a.) ikki o‘g‘illari Muhammad va Avn bilan birga shahid bo‘ldilar. Ular Ahli baytning oxirlari edi. Zaynab (r.a.) shahidlarga qarab ko‘p yig‘ladilar, qalblari alam va xafalikka to‘ldi. Shahidlarni Kufadagi Ibn Zayyodning (Sayyodning) qasriga olib ketishdi...

Nafisa binti Hasan

Obida, zohida, qanoat, taqvo va iymon sohibasidirlar. Nafisa ilmning shaydosi bo‘ldilar. Olimlar fiqh va hadisni bu ayoldan o‘rgandilar. U ilm va ma’rifat sohibasi bo‘lib xalqqa tanildi.

Nafisaning tug‘ilishi va ulg‘ayishi

Rabi’ul avval oyining o‘n birinchi kuni chorshanbada, hijratning 145 hijriy yilida Makkai Mukarramada Hasan ibn Zayd ibn Abu Tolibning oilasiga yana bir jajji qizcha qo‘shildi. Hasan Masjidul-Haramda talabalarga dars o‘rgatayotgan, Qur’on o‘qitayotgan edi. Fiqhiy masalalarda bahs ketayotgandi. Joriya shoshilib kelib qizcha tug‘ilganining xabarini berdi. Hasan bu qizchani bergani uchun Rabbisiga shukrlar qildi. Joriyasiga suyunchi berdi va: «Ahli baytimga aytgin, ismini Nafisa qo‘yishsin!» dedi. Qizchaning ismi Nafisa bo‘ldi!

Hasan Nafisa tug‘ilganidan keyin amirul-mo‘minin Abu Ja’far Mansurning oldiga bordi. U bir necha kishilar bilan o‘tirgandi. Hasanning qizchali bo‘lganini eshitdi. Unga hadyalar va maktub berdi. Hasan amiral-mo‘mininning xatini o‘qib yig‘ladi, so‘ngra atrofidagilarga dedi: «Men Madinai Munavvaraga voliy etib tayinlandim. Xalifa buni menga ixtiyor etdilar. Agar bu amirlik Alloh tarafidan ne’mat bo‘lsa, bu qizcha (ya’ni, Nafisa) bashorat bo‘lgay. Agar bu amirlik bizga karomat (ulug‘lik) bo‘lsa, bu chaqaloq uning elchisi bo‘lgay».

Madinai Munavvarada

Hasan ibn Zayd yangi mansab vazifasini ado etish uchun uy ahli bilan Madinaga ko‘chib o‘tdi. Bu muborak karvon - Madina amiri Hasan ibn Zaydning karvoni Rasulullohning Madinalariga ketdi. U yerga yetib borishlari bilan Masjidi Nabaviyga kirishdi. So‘ng Rasulullohning qabrlariga ro‘baro‘ bo‘lishdi. Hasan ibn Zayd: «Assalomu alayka, yo Rasululloh, assalomu alayka, yo Habibulloh. Mana bular sizning zurriyotlaringiz va nabiralaringiz. Sizga qo‘shni bo‘lib tushishdi va o‘zlarini qiynagan g‘am-anduhlarini sizga yoygani kelishdi. Biz sizning hovlingizga mehmon bo‘lib keldik. Eshigingiz oldida turgan holimizda kitobingizni mahkam ushlab, fazilatlaringiz va odoblaringizga ergashgan holda keldik. Sizning nurlaringiz bizni o‘rab olsin. Sizning sirlaringiz bizni qamrab olsin. Sizning qo‘shnichiligingiz bizga muborak bo‘lsin.

Yo Rasululloh, bu mening qizim Nafisa. Men uni chin qalbimdan yaxshi ko‘raman, o‘z jonimdan ortiq ko‘raman va undan juda ham roziman. Sizning nafsingiz uni o‘rab olsin. Sizning qo‘lingizdan bo‘lgan barakot nasib bo‘lsin. Diningiz soyasida ulg‘ayishi uchun Allohning inoyati uni saqlasin. Kitobingiz yo‘lida yursin va pok bo‘lgan sunnatingizga ergashsin», dedi.

Muborak go‘dak

Hasan ibn Zayd Madinada voliylik qilar ekan, adolat bayrog‘ini tikladi, chor atrofga haqiqatni, tinchlikni yoydi. Har kuni Payg‘ambar masjidlarida namozi subhni o‘qirdi. Bir kuni yana namoz uchun chiqdi. Namozdan so‘ng musulmonlarga yuzlanib aytdi: «Allohga qasam, bugun kechasi tushimda Payg‘ambarimizni ko‘rdim. Tashrifim bilan tabrik etdilar va menga: «Men sening qizing Nafisadan roziman sen undan rozi bo‘lganing uchun va Haq subhanahu ham rozi men undan rozi bo‘lganim uchun», dedilar».

Nafisa nihoyatda chiroyli hayot boshladilar. Ulamolar va qorilar majlislarida o‘tirar edilar. Ularning ilmidan yod oldilar, foydalandilar. Qur’onning hammasini hifz etdilar. Solihlarning tarixi va sunnatlarni o‘rgandilar. O’sha vaqtda yosh edilar. Doim otalari bilan birga edilar. Otalaridan chiroyli xulq va o‘tkir ilm oldilar. Namoz o‘qishni yaxshi ko‘rib qoldilar va doim duo qilardilar: «Parvardigoro, meni Sening zikringdan chalg‘itadigan narsalardan qutqargin va O’zingga yaqinlashtiradigan hamma narsani mahbub qil, toating yo‘lini oson qil va meni O’zingga do‘st bo‘lganlarning jumlasidan et. Shuning uchunki, albatta Sengina qiyinchiliklarda, musibatlarda yagona orzu qilingan Zotdirsan».

Ilm Nafisasi

Nafisa Madinai Munavvarada yashab, balog‘atga yetdilar. Amakilarining o‘g‘li Ishoq ibn Mu’taman binni Ja’far ibn Sodiq Nafisani o‘z nikohiga so‘radi. Ishoq ibn Mu’taman ahli saloh, ahli din edi. U Rasululloh (s.a.v.)ga juda o‘xshash edi. Mana shu xislatlari Hasan ibn Zaydni qizini unga berishga undadi.

Rivoyat qilinishicha, Hasan ibn Zayd o‘z bola-chaqalarini yig‘ib dedi: «Bugun kechasi bobom Rasulullohni chiroyli suratda va chiroyli hay’atda tush ko‘rdim. Menga salom berib: «Ey Hasan, qizing Nafisani Ishoq ibn Mu’tamanga turmushga ber», dedilar».

Bu muborak nikoh rajab oyining birinchi juma kunida, hijriy 161 yilda sobit bo‘ldi. Nafisa undan ikki farzand ko‘rdilar: Ishoq va Ummu Gulsum.

Makkaga qaytish

Tuhmatchi Ibn Abize’b xalifa Abu Ja’far Mansur oldiga borib, Hasan ibn Zayd xalifalikka erishish uchun orqadan ish ko‘ryapti, deb aytdi. Xalifa Hasanni ushlashni va Madina hokimligidan tushirib, qamoqqa mahkum etishini buyurdi. Mol-mulkini musodara qildirdi. Hasanning oilasi Makkaga ko‘chishga qaror qildi. Nafisa bobolari bilan vidolashish uchun Masjidi Nabaviyyaga kirdilar va ravzai muborakda namoz o‘qidilar. Namozdan so‘ng Payg‘ambar qabrlari oldida turib dedilar: «Salom sizga, ey ulug‘ bobo! Hamma odamlarga Allohning rasuli bo‘lmish - Sizga salom olamlarga rahmat bo‘lib kelgan zot, salom sizga, ey Qur’on egasi, salom sizga, ey butlarni sindirgan zot, salom sizga, ey Rahmonning habibi, haqqoniy Podshohga bizni shafoat qilguvchi zot, salom sizga, ey me’roj egasi, g‘orda yashagan va hamd bayrog‘ining egasi, qiyomatda, Allohga ro‘baro‘ bo‘ladigan. Havzidan sug‘oruvchi zot, sizga salom, sizni tashlab ketayotgan nabirangizdan salom. Sizni yaxshi ko‘ruvchi, sizning yaqinligingizni yaxshi ko‘ruvchi, sizga qo‘shnichilikni yaxshi ko‘ruvchi, sizning odoblaringizni mahkam ushlovchi nabirangizdan salom, to qiyomatda ko‘rishguncha!»

Misrga yo‘l

Misr ahli Nafisa va oilasiga yetgan musibatlarni bilishdi. Nafisadan Misrni ziyorat qilib kelishlarini so‘radilar. Nafisa aytdilar: «Inshaalloh, shaharlaringizga borgayman. Alloh albatta Misrni maqtab qo‘ygan va bobom Misr ahliga yaxshilik qilishni nasihat qildilar. «Agar Misrni fath etsangiz, uning ahliga yaxshilik qilinglar», deganlar.

193 hijriy sanada Makkada ahvol qiyinlashib, fitnalar ko‘payganidan keyin Nafisa Misrga ko‘chishni qaror qildilar va Makka ahliga qarab vidolashdilar: «vido sizga, yo Payg‘ambar o‘g‘illari va Rasululloh sulolasi, vido sizga , ey Qur’on ahli va din homiylari, vido sizga, ey vahiy tushgan joylar, vido sizga, ey qochqinda yurgan g‘ariblar, vido sizga, ey surgunda yurgan mazlumlar, vido sizga, ey hikmatning chashmalari. Sizlar uni taqsimladingizlar. Ey sultonning dushmanlari, siz uning xatosini topdingiz, vido sizga bizning qalblarimizdan. Siz bilan Alloh huzurida uchrashguncha alvido! U kunki, har nafs, har jon qilgan ishi bilan mukofot olgay!»

Muborak karvon Misr tomon yo‘l oldi. Ularni - Nafisa, onalari va erlarini Misr ahli marhabo, deb kutib olishdi. Misr a’yonlaridan Ibn Jassos hovlisidan joy berdi. Bu hovli Fustot shahrida joylashgandi.