Ochlik tariqatning eng katta arkonidir. Chunki ochlik nafsni jilovlaydi. Zeroki, ochlik podshohlarni ham bo‘yin egdirgan. Boshqalar bo‘yin egmay qayga borardi! Bunda yeyiladigan va ichiladigan narsalar ozaytiriladiki, qalb soflashsin. Chunki qolgan boshqa a’zolar qalbga tobe. Ko‘ngilga kelgan xavotir - tushunchalar faqat ochlik bilan kuchsizlanadi.

Shayx Muhyiddin Ibnul Arabiy rahmatullohi alayh «Futuhoti Makkiya»da qo‘yidagi hadis mazmunini keltiradi: «Alloh taolo nafsni yaratgach, undan «Men kimman?» deya so‘radi. Nafs esa: «Sen sensan!» dedi. Alloh taolo nafsni ochlik daryosida ming yil o‘tqazib, so‘ng nafsdan: «Men kimman?» deya so‘raganida, nafs: «Sen Rabbimsan», dedi.

Shayx Abu Sulaymon Doroniy rahmatullohi alayh bunday degan: «Dunyoning kaliti to‘qlik, oxirat amallarining kaliti esa ochlikdir. Alloh taolo dunyoni yaratgach, ilm va hikmatni ochlikka, jaholat va gunohni esa to‘qlikka qo‘ydi».

Yahyo ibn Muoz ar-Roziy rahmatullohi alayh aytadiki: «To‘yish olovdir, shahvat esa o‘tin. O’tinning yonishiga olov sababchi. To‘qlik egasini yondirmaguncha so‘nmaydi».

Sahl ibn Abdulloh at-Tustariy rahmatullohi alayh bunday deganlar: «Bir kunda ikki marta yeyishni xohlagan o‘zi uchun bir oxur qildirsin».

Molik ibn Dinor rahmatullohi alayh bunday deydilar: «Kim shaytonning zulmidan qochmoqchi bo‘lsa, shahva-tiga hokim bo‘lsin». Bu mavzuda salafi solihiynning so‘zlari ko‘p.

TAVSIYA

Nafsga qarshi so‘ng daraja ochlik, bedorlik (uyqusizlik) va nafsni qiyin ishlarda charchatish bilan mujohada et! Bularni, nafsingni Allohning roziligiga chaqirganingda bo‘ysunishi, aybdor bo‘lganida jazo sifatida tadbiq et!

Bu riyozatlardan avval nafs tegirmonni aylantirishga o‘rganmagan qaysar hayvonga o‘xshaydi. Hayvonni och qoldirishadi, ko‘zlarini bog‘lashadi, uni tegirmonni ishlatish uchun, atrofida bo‘sh aylantirishadi. Bu holat hayvon ishga moslashguncha, itoat qilishni o‘rganguncha davom etadi. O’shanda uni yedirishadi, ko‘zlaridagi bog‘ichni yechishadi.

Buni ham bil, ey birodar!

KUCHING YETGUNCHA UYQUNI OZAYTIR!

Ehtiyojsiz uyquda dunyoviy va uxroviy hech bir foyda yo‘q. Uyqu o‘limning ukasidir. Kechani ihyo etishni (ilm, zikr ila bedor o‘tkazishni. - Tarj.) uyquga almashtirish va uyquni afzal ko‘rishni havoyi nafsga tobe’ bo‘lish, deya hisoblashgan.

Sahl ibn Abdulloh al-Tustariy rahmatullohi alayh bunday deydilar: «Doimiy uyg‘oqlik to‘rt unsurni bitiradi va chiqaradi: suv, tuproq, havo va olov. Bu yerdan malakut olamiga qaraydi va Allohning xushnudligini orzu qiladi».

Shayx Abul Hasan al-Azzoz rahmatullohi alayh bunday deganlar: «Bu quyidagi uch narsa ustiga bino bo‘lgan:
a)   faqat ehtiyoj sezganda yeyish;
b)   faqat uyqu g‘olib kelganda uxlash;
v)   zarurattug‘ilgandagina so‘zlash».

Ibnul Havoriy rahmatullohi alayh aytardilarki:
a)   «molning ehtiyojidan ortiqchasini tark etish,
b)   shubhali, halol bo‘lmagan va zarurat miqdoridan oshiqcha ovqatni tark etish;
v)   ehtiyojdan ortiqcha uyquni tark qilish».

Inchunun, har biridan faqat zarurini olgin. Ana o‘shanda Haq taolo zikrida bo‘lasan. Buni ham bil, ey birodar!

UZLATNING MOHIYATI

Uzlatda dunyo va oxirat yaxshiligi bor. Imom Buxoriy va Imom Muslim Abu Said al-Xudriydan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bir odam:
-   Yo Rasulalloh, insonlarning afzali qaysi? - deya so‘radi.
-   Nafsi va moli bilan Alloh yo‘lida mujohada etgani.
-   So‘ngra kim ustun?
-   Kimsasiz bir joyda uzlatga chekinib, Allohga ibodat qilgan va insonlarni o‘z sharridan (yomonligidan) omon saqlagan odamdir, - deya marhamat etdilar Sarvari Olam. (Muspim. «Imora», 122-123).

As-Sirriy rahmatullohi alayh shunday degan: «Dinini kamolga yetkazish, vujudiga dam berish va g‘am-qayg‘udan foriq bo‘lishni istagan kishi uzlatga chekinsin». Quyidagi hadis ham shu fikrni quvvatlaydi: «Insonlar ustiga shunday bir zamon keladiki, o‘shanda kishi dinini faqat qishloqdan qishloqqa, tog‘dan toqqa tulki kabi bir toshning teshigidan boshqa tosh teshigiga qochibgina saqlay oladi».

Shayx Abubakr al-Varroq rahmatullohi alayh bunday deganlar: «Odam alayhissalom zamonidan hozirgacha chiqqan fitnalar faqat yaramas insonlar bilan hashru nashr bo‘lish tufaylidir. Kim bunday insonlardan uzoqlashsa, salomat bo‘ladi».

Ustozim Shayx Muhammad Munir rahmatullohi alayh aytgan edilar: «Ma’lum muddatga uzlatga chekingan kishi mo‘minlar bilan ulfatchilikdan chiqadi, deganlar xato o‘ylaydilar. Vaholanki, kishi uzlat holatida ulfat maqomiga yanada munosib keladi. Chunki u kimsa nafsining islohi uchun uzlatga chekinadi. Insonlar uni ko‘rishni xohlaydilar va u bilan ko‘proq hamsuhbat, ulfat, do‘st bo‘ladilar. Aslida ruhiy ulfatchilik muhimdir. Bunga quyidagi hadisi sharif dalil bo‘ladi:

«Ruhlar (ruhlar olamida ekan) to‘da-to‘da holida edilar. O’sha to‘dalardan qaysi biri o‘zaro do‘st-ulfat bo‘lsa, bu dunyoda ham ulfat bo‘ladilar. U yerda tanishmaganlar esa (bu dunyoda) bir-birlari bilan do‘st bo‘lmaydilar». (Muspim. «Birr», 159).

SHAR’IY ZARURATDAN BOSHQA PAYTbJIM TUR

Hazrati Payg‘ambarimiz (s.a.v.) marhamat qildilar: «Kimki omonlikda yurishni istasa, jim turishga harakat qilsin» (Munoviy. «Fayzul-Qodir», VI, 151, 8746-hadis) .

Ustoz Qushayriy rahmatullohi alayh aytdi: «So‘fiylar gapirishda ofat - zarar borligini bilgach, sukutni ma’qul ko‘rishgan. Gapirishda nafsning ulushi, maqtanchoqlik sifatlarini namoyon qilish, chiroyli gapirib boshqalardan o‘zini ajratib ko‘rsatishga mayl kabi tahlikalar borligi uchun ham shunday yo‘l tutishgan».

Shayx Abubakr ibn Ayosh rahmatullohi alayh bunday deganlar: «Tuproq suvni tortib quritgani kabi ko‘p gapirish ham savoblarni quritadi».

Fuzayl ibn Iyoz aytadilar: «So‘zini amalidan deb bilganning gapi ozdir. Hikmatga faqat sukut va tafakkur bilan voris bo‘ladilar. So‘zlashdan taqvo etish luqma va taomdagi taqvodan ortiqdir».

Ulug‘ so‘fiylar murid bekorchi gaplarni gapirsa ilohiy nurlar qalbini tark etib, qalbi qorayishi borasida ijmo qilishgan. Qachon tariqatning asosiy ustunlaridan biri yiqilsa, boshqalari ham unga «ergashadi». Ustunlarning eng kattalari to‘rtta ekani ta’kidlangan: ochlik, uyqusizlik, uzlat va sukut. Qolganlari shu to‘rtta narsaga tobedir.

Ushbu she’r ham shu ma’noda aytilgan:
«Abdol hazratlarimiz valoyat uyining tiraklarini quyidagicha taqsimlashgan: sukut va uzlat, ochlik va kam uxlash. Qolganlari shu tiraklar orasidadir».

Buni ham bil, ey birodar!

TUNGI NAMOZNI TARK ETMA!

Mo‘minning tunda o‘qigan namozi qiyomat kuni oldi va ortini yoritadigan bir nur bo‘ladi.

Tariqat buyuklaridan biri aytadiki: "Kim kechalari Allohga uzoq ibodatga tursa, Alloh taolo uning oyoqlarini, oyoqlar toyadigan kuni Sirot uzra sobit qiladi".

Imom Muslimning "Sahih"idagi bir hadisda marhamat qilinadi: "Farzlardan so‘ng eng fazilatli namoz tunda o‘qilgan namozdir" . (Muslim. "Siyom" 203).

Bayhaqiy va Nasoiy rivoyat qilgan hadisi sharifda bunday marhamat etiladi: "Insonlar qiyomat kuni yagona makonda to‘planadilar. Bir munodiy shunday nido qiladi: "Tungi namoz uchun kechalari yonlari yotoqlaridan uzoqlashganlar qaerda?". Ular turib kelishadi, sonlari oz bo‘ladi. Va ular hisobsiz jannatga kiradilar. So‘ngra qolgan insonlar hisobga buyuriladilar".

Ibni Abid-Dunyo va Bayhaqiy, Rasuli Akramdan (s.a.v.) rivoyat qilishadi: "Ummatimning sharaflisi Qur’on hofizlari va tungi (tahajjud) namoz o‘qiydiganlaridir". (Munoviy. "Fayzul Qodir", I, 522, 1063-hadis).

Termiziy quyidagi hadisi sharifni rivoyat qiladi: "Tungi namozga diqqat qiling! Zero bu (tungi namoz) sizdan avvalgi solihlarning odatidir. U qurbat, (kichik) gunohlarga kafforat va gunohlardan to‘suvchidir" (Termiziy, "Daovot", 112).

Tabaroniy rivoyatida quyidagicha kelgan: "(Tungi namoz) vujuddan kasallikni ketkazadi".

Tabaroniyning "Al-Mu’jamul Kabir" kitobida quyidagi hadis bor: "Kim yeb-ichsa, kechaning bir qismida uxlab turgach, tungi (tahajjud. -Tarj.) namozini o‘qisa, ertalabgacha atrofida hurlar birga bo‘lishadi".