136-bob. Yettita tosh otmoq haqida

Abdulloh ibn Mas’ud raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Men' Jamrai Kubroda bo‘lganimda Ka’bani chap tomonimda, Minoni ersa, o‘ng tomonimda qoldirib, yettita tosh otdim, «Baqara» surasi nozil qilingan zot - sallalloxu alayhi va sallam ham shu tariqa tosh otganlar».

137-bob. Ka’bani chap tomonida qoldirib, Aqaba jamrasini otish to‘g‘risida

Abdurrahmon ibn Yazid rivoyat qiladirlar: «Men Ibn Mas’ud raziyallohu anhu birlan birgalikda haj qilganimda, u kishining Jamrai Kubroni yettita tosh otmoq birla ado etganlarining guvohi bo‘ldim. O’shanda u kishi Ka’bani chap tomonda va Minoni o‘ng tomonda qoldirib, tosh otgan erdilar. Ana shul joyda Janob Rasulullohga «Baqara» surasi nozil bo‘lgan erdi».

138-bob. Har tosh otganda takbir aytmoq haqida

A’mash rivoyat qiladirlar: «Men Hajjojning minbarda turib va’z aytganini eshitdim, o‘shanda «Baqara», «Oli Imron» va «Niso» suralari haqida zikr qilgandi. Bu haqda Ibrohim raziyallohu anhuga aytgandim, ul kishi menga bunday dedilar: «Abdurrahmon ibn Yazid o‘zining Mas’ud raziyallohu anhu birlan birga Jamrat ul-Aqabada bo‘lganini menga aytgan erdi. O’shanda Ibn Mas’ud vodiyning o‘rtasidagi daraxt yoniga borib, yettita tosh otibdilar, har tosh otganlarida takbir aytibdirlar, keyin: «Yakka-yu yagona Ollohga qasam ichurmenkim, «Baqara» surasi nozil bo‘lganda Janob Rasululloh xuddi mana shu yerda turgan erdilar»,-debdilar».

139-bob. Jamrat ul-Aqabani ado etib bo‘lgach, to‘xtab turmaslik haqida

Ibn Umar raziyallohu anhu Jamrat ul-Aqabani ado etib bo‘lgach, to‘xtab turmaslik kerakligini Nabiy sallallohu alayhi va sallamdan bilib olgan ekanlar.

140-bob. Ikki jamrada tosh otgach, tekislikka tushib, qiblaga yuzlanmoq haqida

Ibn Umar raziyallohu anhu Jamrat ud-Dunyoda ketma-ket yettita tosh otar erdilar-da, tekislikka tushib, qiblaga yuzlangan holda, uzoq duo o‘qir erdilar. So‘ng, Jamrat ul-Vustoga borib tosh otardilar, keyin tekislikka tushib, yana qiblaga yuzlangan holda uzoq duo o‘qirdilar. Shundan so‘ng, vodiyning o‘rtasiga kelib, Jamrat ul-Aqabada tosh otardilar-da, to‘xtamay orqaga qaytardilar, keyin: «Nabiy sallallohu alayhi va sallamning shunday qilganlarini ko‘rganman»,- der erdilar.

141-bob. Ikki jamra oldida turib duo o‘qimoq haqida

Zuhriy rivoyat qiladirlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Mino masjidi yonida yettita tosh otar erdilar, har tosh otganlarida takbir aytar erdilar. So‘ng, oldinga yurib (pastlikka tushar erdilar), qo‘llarini ko‘tarib uzoq duo o‘qir erdilar. Shundan so‘ng, ikkinchi Jamraga (Jamrat ul-Vustoga) borib, yetti marta tosh otar erdilar, har tosh otganlarida takbir aytar erdilar. Keyin, vodiyga tushib, qiblaga yuzlangan holda qo‘llarini ko‘tarib, uzoq duo o‘qir erdilar. So‘ngra, Jamrat ul-Aqabaga borib, yettita tosh otar erdilar, har tosh otganda takbir aytar erdilar-da, to‘xtamay orqaga qaytar erdilar». Solim ibn Abdulloh ham shunga o‘xshash hadisni otalaridan eshitgan ekanlar. Ul kishi Nabiy sallallohu alayhi va sallamning shul tariqa tosh otganlarini o‘z ko‘zlari birlan ko‘rgan ekanlar. Ibn Umar ham shundoq qilar ekanlar.

142-bob. Jamralarda tosh otib bo‘lgach, xushbo‘y narsalardan foydalanmoq va tavofi ifozadan keyin soch oldirmoq haqida

O’z zamonasining nufuzli kishilaridan bo‘lgan Abdurrahmon ibn Qosimning otalari: «Oisha onamizning «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamga, ehrom bog‘lashlaridan oldin ham, ehromlarini yechganlaridan keyin ham, mana shu qo‘llarim birlan xushbo‘y narsalar surtib qo‘yar erdim, deb aytganlarini eshitganman»,-deydilar.

143-bob. Tavofi vido’ (vidolashuv tavofi) haqida

Ibn Abbos raziyallohu anhu: «Odamlarga eng oxiri Ka’bani tavof aylamoq amr ztildi. Lekin, hayz ko‘rgan ayollar bundan istisno qilindi»,- dedilar.

Anas ibn Molik raziyallohu anhu: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam Minoda tosh otib qaytganlaridan so‘ng, peshin, asr, shom va xufton o‘qidilar, keyin Muhassabda uxladilar, so‘ngra tuyaga minib Ka’bani tavof qildilar»,- deydilar.

144-bob. Ayol Tavofi ifoza qilgandan keyin hayz qo‘rib qolsa...

Oisha raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Nabiy  sallallohu alayhi  va sallamning zaifalari Safiyya hayz ko‘rib qoldi, buni Janob Rasulullohga ma’lum qilgan erdim, ul kishi: «Bizni yo‘ldan qoldirg‘aydirmi, derman»,- dedilar. Shunda odamlar: «Safiyya Tavofi ifoza qilib ulgurgan erdi»,- deyishdi. Janob Rasululloh: «Undoq bo‘lsa, hechqisi yo‘qdir»,- dedilar».

Ikrima rivoyat qiladirlar: «Madina ahli (Makkada) Ibn Abbos raziyallohu anhudan: «Agar ayol Tavofi ifoza qilib bo‘lgandan keyin hayz ko‘rib qolsa, ne bo‘lg‘aydir?» - deb so‘rashdi. Ibn Abbos: «U holda ayol Tavofi vido’ (vidolashuv tavofi) qilmasdan qaytib ketaverg‘aydir»,- dedilar. Madina ahli: «Biz Zayd ibn Sobitning so‘ziga ishong‘aymiz, sizning so‘zingizga ishonmasmiz»,- deyishdi. Shunda Ibn Abbos: «Undoq bo‘lsa, Madinaga borib so‘rangiz»,- dedilar. Madinaliklar (Makkadan) Madinaga qarab yo‘l olishdi, Madinaga kelishgach, mazkur masala xususida so‘rashgan erdi, Ummu Sulaym Safiyya voqeasini hikoya qilib berdilar».
Ibn Abbos raziyallohu anhu: «Tavofi ifoza qilgan ayolga,'agar uhayz ko‘rib qolsa, Tavofi vido’ qilmasdan qaytib ketmakka ijozat berildi»,- deydilar.

Tovus raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar: «Men Ibn Umarning «Hayz ko‘rgan ayol Tavofi vido’ qilmasdan ketmag‘aydir» - deganlarini eshitgandim, keyinchalik o‘sha kishining o‘zlarining «Nabiy sallallohu alayhi va sallam hayz ko‘rgan ayolni Tavofi vido’ qilmakdan ozod qilganlar» - deb yurganlarini ko‘rdim».

Oisha raziyallohu anho rivoyat qiladirlar: «Haj qilmoq niyatida Nabiy sallallohu alayhi va sallam birlan birga yo‘lga chiqdik. Janob Rasululloh Makkaga kelgach, Ka’bani tavof aylab, Safo va Marvada sa’y qildilar, lekin ehromlarini yechmadilar, chunki o‘zlari birlan qurbonlikka atab jonliq yetaklab kelgan erdilar. O’sha kuni Rasulullohning ahli ayollari hamda sahobalari ham tavof va sa’y qildilar. Ulardan qurbonlikka atab jonliq olib kelmaganlari ehromlarini yechishdi. Men ersam, hayz ko‘rib qoldim. Haj udumlarini ado qilganimizdan so‘ng Hasba (Minodagi bir kecha tunab qolinadirgan toshloq joy) kechasi: «Yo Rasululloh, barcha sahobalaringiz haj va umra qilib qaytishmoqda; yolg‘iz men (umra qilolmay) qoldim»,- dedim. Janob Rasululloh: «Makkaga kelganimizda tavof qilmagan erdingmi?»-deb so‘radilar. Men: «Yo‘q»,- dedim. Janob Rasululloh: «Undoq bo‘lsa, ukang birlan Tan’imga borib, umra qilib qaytg‘il, biz sen birlan falon joyda uchrashg‘aydirmiz»,- dedilar. Men ukam Abdurrahmon bilan Tan’imga borib, umraga ehrom bog‘ladim. Biz yo‘lga chiqadirgan kecha Safiyya hayz ko‘rib qoldi. Nabiy sallallohu alayhi va sallam: «Sen bizni yo‘ldan qoldiradirgan bo‘lding, Nahr kuni tavof qilmaganmi erding?» - dedilar. Safiyya: «Ha, tavof qilgan erdim»,-dedi. Janob Rasululloh: «Undoq bo‘lsa, yuraverg‘il, hechqisi yo‘qdir»,- dedilar».

145-bob. Nafr kuni Abtohda asr o‘qimoq haqida

Abdulaziz ibn Rufay’ rivoyat qiladirlar: «Anas ibn Molikdan: «Nabiy sallallohu alayhi va sallam xususlaridagi xotiralaringizdan so‘zlab beringiz!» -deb iltimos qildim. «Tarviya kuni peshinni qay yerda o‘qidilar?» -deb so‘radim. Anas: «Minoda»,- dedilar. «Undoq bo‘lsa, Nafr kuni asrni qaerda o‘qidilar?» -dedim. «Abtohda»,- dedilar. So‘ng: «Haj amirlari ne qilsalar, sen ham shundoq qilaverg‘il!»-deb qo‘shib qo‘ydilar».

Anas ibn  Molik raziyallohu anhu Nabiy  sallallohu alayhi  va   sallam haqlarida gapirayotib: «Ul kishi peshin, asr, shom va xufton o‘qidilar, keyin Muhassabda uxladilar, so‘ngra turib tuyaga mindilar-da, Ka’bani tavof qildilar»,- dedilar.