2-bob. Kiyim kiyib namoz o‘qimakning yujibligi, Olloh taoloning «Har bir namoz o‘qiganingizda va tanof qilganingizda kiyimda bo‘lingiz!» degan oyati karimasi va birgina lungiga (matoga) o‘ralib namoz o‘qimaslik haqida

Salama ibn al-Akva’ bunday deb aytgan ekanlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Agarchi bir tikan birlan bo‘lsa ham (avrat ko‘rinmasligi uchun) uni (matoni) qadab oling‘aydir»,— deganlar. Mazkur hadisda aslida «Xotini birlan jinsiy aloqa qiladirgan kiyimda (agar unga bir narsa tegmagan ersa) namoz o‘qisa, bo‘lur» degan fikr bor. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Ka’batullohni yalang‘och tavof qilmaslikni buyurganlar».

Ummu Atiyya mana bu hadisni keltiradilar: «Ikkala hayitda, hayz ko‘rganlar ham, balog‘atga yetgan paranjidagi qizlar ham namozga chiqishga buyurildi. Ular (erkak) musulmonlarning yig‘inida va ularning taot-ibodatlarida qatnashishdi, hayz ko‘rganlari esa namozgohga yaqin bormay, bir chekkada turishdi. Bir xotin: «Yo Rasululloh  sallallohu alayhi va sallam, ba’zi birimizning paranjimiz bo‘lmasa, (qatnashmay qo‘yaveraylikmi)?»—dedi. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Dugonasining paranjilaridan birini olib kiyib tursin»,— dedilar». Abdulloh ibn Abu Rajo’ Ummu Atiyya aytib bergan ushbu hadisni boshqacharoq qilib rivoyat qilgan.

3-bob. Namoz o‘qishdan avval avratpo‘shni belga (orqaga) bog‘lab olish

Sahl raziyallohu anhu quyidagicha rivoyat qiladilar: «Sahobalar Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan birga avratpo‘shlari orqalariga tug‘ilgan holda namoz o‘qiganlar».

Muhammad ibn al-Munkadir dedilar: «Jobir raziyallohu anhu kiyimlarini qoziqqa ilib qo‘yib, avratpo‘shini orqasiga tugib oldi-da, namoz o‘qidi. Bir kishi unga: «Birgina avratpo‘shda namoz o‘qiysizmi?»—dedi. «Senga o‘xshagan nodon ko‘rsin deb, ataylab shunday qildim. Qaysi biringizning Rasululloh sallallohu alayhi va sallam davrlarida ikkita kiyimingiz bo‘lgan?» — dedilar Jobir raziyallohu anhu».

Muhammad ibn al-Munkadir: «Jobir ibn Abdulloh va Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning ham bir kiyimda namoz o‘qiganlarini ko‘rganman»,— deganlar.

4-bob. Bir kiyimga (matoga) o‘ralib namoz o‘qimoqning hukmi

Az-Zuhriy: «Bir kiyimga o‘ralib, degani ikki yelkaga bo‘yin aralash tashlangan matoning o‘ng uchini chap tomonga o‘rashdir»,— deydilar. Ummu Honi’ aytadilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bir kiyimga o‘raldilar. Kiyimning bu chekkasini yelkadan aylantirib, u tomondan bu tomonga va bu tomondan u tomonga o‘radilar».

Umar ibn Ummu Salama dedilar: «Rasululloh  sallallohu alayhi va sallam bir kiyimda namoz o‘qir erdilar, kiyimlarining bir tarafini u tomonga, u tomonini bu tomonga aylantirib namoz o‘qidilar».

Umar ibn Salama aytdilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning Ummu Salama uyida bir kiyimda namoz o‘qiyotganlarini ko‘rdim. Kiyimlarining ikki tarafini ikki yelkaga tashlab olgandilar».

Urva ibn Zubayr dedi: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning bir kiyimga o‘ralib namoz o‘qiyotganlarini ko‘rdim, kiyimlarining ikki tarafini yelkalaridan o‘tkazib olgandilar».

Ummu Honi’ bunday degan ekanlar: «Makka fath qilingan yili Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning huzurlariga bordim. Rasululloh sallalloxu alayhi va sallam g‘usl qilayotgan va qizlari Fotima esa bir narsa bilan pana qilib turgan ekanlar. Rasulullohga salom berdim. «Bu kim?» — dedilar. «Men Ummu Honi’man, Abu Tolib qiziman»,—dedim. «Xush kelibsan Ummu Honi’!» — dedilar. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam g‘usl qilib bo‘lganlaridan keyin turib bir kiyimga o‘ralgan holda 8 rak’at namoz o‘qidilar. Namoz o‘qib bo‘lib o‘girildilar. Shunda men: «Yo Rasululloh, ukam men panohimga olganim falonchi ibn Hubayrni o‘ldirurmen, deydir»,— dedim. Shunda Rasululloh sallalloxu alayhi va sallam: «Ey Ummu Honi’, sen kimni panohingga olgan ersang, biz ham o‘shani panohimizga oldik»,— dedilar. Shu gapni aytganlarida choshgoh edi».

Abu Hurayra aytdilar: «Bir kishi Rasululloh  sallallohu alayhi va sallamdan bir kiyimda namoz o‘qimoq to‘g‘risida so‘radi. «Hammangizning ham ikkitadan kiyimingiz bormi?» — dedilar Janob Rasululloh».

5-bob. Agar bir kiyimda namoz o‘qisa, ikki yelkasidan oshirib o‘rab olsin!

Abu Hurayradan: «Rasululloh sallalloxu alayhi va sallam: «Birontangiz bir kiyimda, ikki yelkangiz ochiq holda namoz o‘qimangiz!»—deganlar».

Ikrima raziyallohu anhudan: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Kimki bir kiyimda namoz o‘qisa, ikki yog‘ini yopib olsin!» — deganlar».

6-bob. Agar kiyimlik ensiz bo‘lsa, ne qilg‘aydir?

Sa’id ibn Hars bunday dedilar: «Jobir ibn Abdullohdan bir kiyimlikka o‘ralib namoz o‘qimoq to‘g‘risida so‘radim. U kishi quyidagicha javob qildilar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bilan birga bir safarga chikdim. Kechasi bir masala xususida Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallamning oldilariga bordim, namoz o‘qiyotgan ekanlar. Men tanamni mato bilan o‘rab olgandim xolos. Yonlarida turib namoz o‘qidim. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam namozni tugatib: «Kelmog‘ingning boisi nedir, ey Jobir?» — dedilar. Hojatimni aytdim. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam menga qarab: «Bu nechuk o‘ramoqdir?» — dedilar. «Ilgari tuppa-tuzuk kiyim erdi»,— dedim. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Agar mato keng ersa, yaxshilab o‘rab olg‘il, agar tor ersa, (biror narsa birlan) uni qadab olg‘il!» — dedilar».

Sahl as-Sa’id raziyallohu anhu ushbu hadisni aytdilar: «Odamlar kiyimlarini yosh bolalar singari qadab olib, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam birlan birga namoz o‘qir erdilar. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam (erkaklar ortida) namoz o‘qiyotgan xotinlarga: «Erkaklar to‘liq o‘tirib olgunlaricha boshingizni ko‘tarmang!» — deb aytdilar».

7-bob. Shomiy (majusiy to‘qigan) to‘nda namoz o‘qimoq

Hasan Basriy: «Majusiy to‘qigan kiyimda namoz o‘qimoqning zarari yo‘q»—deydilar. Ma’mar esa: «Go‘shti yeyiladigan hayvon siydigiga bo‘kkan yamaniy kiyimni Az-Zuhriy kiyganini va Hazrat Alining uzun kiyimda namoz o‘qiganlarini ko‘rganman»,— deydilar.

Mug‘ira ibn Shu’ba bunday deydilar: «Safarda Rasululloh bilan birga erdim. Shunda Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Ey Mug‘ira, obdastani olg‘il!» — dedilar. Men obdastani oldim. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam tashqariga chiqib ketdilar, hatto uzoqlashib, ko‘zimdan g‘oyib bo‘ldilar, qazoi hojat qildilar. Ustilarida shomiy choponlari bor erdi. Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam (tahorat olmak uchun) qo‘llarini choponlarining yengidan chiqaraman dedilar, torlik qildi, shunda qo‘llarini yeng ichidan tortib chiqardilar. Suv quyib berib turdim, u kishi namozga mo‘l tahorat oldilar va mahsilariga mash tortdilar. Keyin namoz o‘qidilar».

8-bob. Namoz vaqtida (va muqaddas joylarda) yalang‘och bo‘lmakning makruhligi

Jobir ibn Abdulloh ushbu hadisni aytib berganlar: «Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Quraysh ahli birlan birga Ka’bani ta’mirlamak vaqtida tosh tashiyotgan erdilar. Ustilarida izorlari bor erdi. Shunda amakilari Abbos: «Ey jiyan, izoringni yechib, toshning tagidan yelkangga qo‘yib olsang-chi»,— dedi. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam izorlarini yechib yelkalariga qo‘ydilar hamki, hushlaridan ketib yiqildilar (o‘shanda 25 yosh atrofida erdilar). Shundan beri hech ham yalang‘och yurmadilar».

9-bob. Ko‘ylak-ishton yoki kalta ishton va chopon kiyib namoz o‘qimoq

Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: «Bir kishi turib Rasululloh sallallohu alayhi va sallamdan bir kiyimda namoz o‘qimoq to‘g‘risida so‘radi. Jaiob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: «Birortangizning ikkitadan kiyimingiz bormi o‘zi?» — dedilar. Keyin, bir kishi turib bir kiyimda namoz o‘qish haqida Hazrat Umardan so‘radi. «Olloh taolo yengillik bergandan keyin, yengillashtiringiz-da! (kiyimi bitta bo‘lgach, . o‘sha bitta kiyimda namoz o‘qiyveradi, bordiyu ikkita bo‘lsa, almashtirib kiyib olib o‘qisa, afzalroq) Kiyimi ko‘p bo‘lsa, izor va ridoda, izor va ko‘ylakda, izor va choponda, shim yu ridoda, shim va ko‘ylakda, shim va choponda, kalta ishton va choponda o‘qisin!» — dedilar».

«Umar talta ishton va ridoda o‘qisin, deb aytganligiga shubham bor»,— deydilar Abu Hurayra. Shihobuddin Qastaloniy: «Agar rido uzun bo‘lib, tizzani yopib tursa, kalta ishtonda namoz o‘qisa bo‘lur»,— deydilar.

Ibn Umar rivoyat qiladilar: «Bir kishi Rasululloh sallallohu alayhi va sallamdan: «Hajga ehrom bog‘lagan kishi ne qilg‘aydir?» — deb so‘radi. «Ko‘ylak-ishton ham, burnus ham kiymag‘aydir. za’faron va sariq rangli mato ham kiymag‘aydir (o‘ramag‘aydir). Kimki kovush singari to‘pig‘dan past oyoq kiyim topmasa, mahsisining qo‘njini to‘pig‘idan past qilib qirqib tashlasin!» — dedilar».

Ushbu hadisni Nofi’ (Ibn Umardan eshitib) sal boshkdcharoq riyuyat qilib bergan.

10-bob. Avratni yopg‘uvchi kiyimlar bayoni

Abu Sa’id al-Xudriydan: «Janob Rasululloh  sallallohu alayhi va sallam yengi yo‘q va tor kiyim kiymoqni, tizzani quchoqlab, oldini ochib o‘tirmoqni qattiq qoraladilar».

Abu Hurayra raziyallohu anhudan: «Janob Rasululloh sallallohu alayhi va sallam ikki xil savdo-sotiqdan qaytardilar: 1) Aytganiga bor-baraka kilmoqdan (savdolashmay olmoqdan); 2) Bo‘lgani shu, deb narxini tushirmay turib olmoqdan. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam yengi yo‘q va tor kiyim kiymoqdan, tizzani quchoqlab, avratini ochib o‘tirmoqdan ham qaytarganlar».

«Abu Bakr raziyallohu anhu meni o‘sha haj vaqtida «Bu yildan keyin birorta ham mushrik hajga kelmasin va Ka’batullohni yalang‘och tavof qilmasin!» deb odamlarga hayit kuni Minoda jar solishi lozim bo‘lgan kishilar qoshiga jo‘natdilar»,— debdilar Abu Hurayra raziyallohu anhu Humayd ibn Abdurrahmonga. «O’shanda Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Aliga «Baroat surasi» ni odamlarga e’lon qilmakni topshirib, uning ketidan yuborgan erdilar»,— deydilar Humayd. Hayit kuni Minoda biz birlan birga Hazrat Ali «Bu yildan keyin birorta ham mushrik hajga kelmasin va Ka’bani yalang‘och tavof qilmasin!»—deb e’lon qildilar»,— deydilar Abu Hurayra.